1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącej przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej) (Dz.U. 2002, L 201, s. 37).

2

Wniosek ten został złożony w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko HYA, IP, DD, ZI i SS ze względu na uczestnictwo w zorganizowanej grupie przestępczej.

3

Motyw 11 dyrektywy 2002/58 stanowi:

„Niniejsza dyrektywa, podobnie jak dyrektywa 95/46/WE [Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. 1995, L 281, s. 31)], nie odnosi się do kwestii ochrony podstawowych praw i wolności związanych z działalnością, która nie jest regulowana prawem wspólnotowym. Dyrektywa nie zmienia zatem istniejącej równowagi między prawem do prywatności osoby fizycznej a [przysługującą państwom członkowskim możliwością] podejmowania środków określonych w art. 15 ust. 1 niniejszej dyrektywy, niezbędnych do ochrony bezpieczeństwa publicznego, obronności, bezpieczeństwa państwa (włączając gospodarczy dobrobyt państwa, gdy działania dotyczą zagadnień bezpieczeństwa państwa) i wykonywania prawa karnego. Wskutek tego niniejsza dyrektywa nie wpływa na możliwości państw członkowskich do zgodnego z prawem przejmowania danych w łączności elektronicznej lub podejmowania innych środków, jeżeli jest to konieczne dla któregokolwiek z tych celów i zgodne z europejską Konwencją o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [podpisaną w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. (zwaną dalej »EKPC«)], dla której wykładnię stanowi orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Środki tego rodzaju muszą być właściwe, współmierne do zamierzonego celu i niezbędne w ramach społeczeństwa demokratycznego oraz powinny podlegać stosownym zabezpieczeniom zgodnie z [EKPC]”.

4

Artykuł 2 akapit pierwszy tej dyrektywy stanowi:

„Z zastrzeżeniem innych przepisów stosuje się definicje z dyrektywy 95/46/WE i dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) [(Dz.U. 2002, L 108, s. 33)]”.

5

Artykuł 5 ust. 1 wspomnianej dyrektywy stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, poprzez ustawodawstwo krajowe, poufność komunikacji i związanych z nią danych o ruchu za pośrednictwem publicznie dostępnej sieci łączności i publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej. W szczególności zakazują słuchania, nagrywania, przechowywania lub innych rodzajów przejęcia lub nadzoru komunikatu i związanych z nim danych o ruchu przez osoby inne niż użytkownicy bez zgody zainteresowanych użytkowników, z wyjątkiem upoważnienia zgodnego z art. 15 ust. 1. Niniejszy ustęp nie zabrania technicznego przechowywania, które jest niezbędne do przekazania komunikatu bez uszczerbku dla zasady poufności”.

6

Artykuł 15 ust. 1 tej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Państwa członkowskie mogą uchwalić środki ustawodawcze w celu ograniczenia zakresu praw i obowiązków przewidzianych w art. 5, 6, art. 8 ust. 1–4 i art. 9 tej dyrektywy, gdy takie ograniczenia stanowią środki niezbędne, właściwe i proporcjonalne w ramach społeczeństwa demokratycznego do zapewnienia bezpieczeństwa narodowego ([to jest] bezpieczeństwa państwa), obronności, bezpieczeństwa publicznego oraz zapobiegania, dochodzenia, wykrywania i karania przestępstw […] lub niedozwolonego używania systemów łączności elektronicznej, jak określono w art. 13 ust. 1 dyrektywy 95/46/WE. W tym celu państwa członkowskie mogą, między innymi, uchwalić środki ustawodawcze przewidujące przechowywanie danych przez określony czas uzasadnione na podstawie zasad ustanowionych w niniejszym ustępie. Wszystkie środki określone w niniejszym ustępie są zgodne z ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego, w tym zasadami określonymi w art. 6 ust. 1 i 2 [TUE]”.

7

Zgodnie z art. 4 pkt 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. 2016, L 119, s. 1):

„Na użytek niniejszego rozporządzenia:

[…]

[…]”.

8

Artykuł 94 ust. 2 tego rozporządzenia stanowi:

„Odesłania do uchylonej dyrektywy [95/46/WE] należy traktować jako odesłania do niniejszego rozporządzenia. Odesłania do Grupy Roboczej ds. Ochrony Osób Fizycznych w zakresie Przetwarzania Danych Osobowych, ustanowionej w art. 29 dyrektywy 95/46/WE, należy traktować jako odesłania do Europejskiej Rady Ochrony Danych, ustanowionej niniejszym rozporządzeniem”.

9

Artykuł 121 ust. 4 konstytucji bułgarskiej stanowi, że „orzeczenia sądów wymagają uzasadnienia”.

10

Artykuł 34 Nakazatelno protsesualen kodeks (kodeksu postępowania karnego), w brzmieniu mającym zastosowanie w postępowaniu głównym (zwanego dalej „NPK”), stanowi, że „każde orzeczenie sądu zawiera […] uzasadnienie […]”.

11

Artykuł 172 NPK ma następujące brzmienie:

„(1)   Organy odpowiedzialne za prowadzenie postępowania przygotowawczego mogą stosować specjalne środki dochodzeniowe […], które służą dokumentowaniu działań podejmowanych przez kontrolowane osoby […].

(2)   Specjalne środki dochodzeniowe są stosowane, gdy jest to niezbędne w ramach dochodzenia dotyczącego poważnych umyślnych przestępstw wskazanych w rozdziale pierwszym, w rozdziale drugim sekcje I, II, IV, V, VIII i IX, w rozdziale trzecim sekcja III, w rozdziale piątym sekcje I–VII, w rozdziale szóstym sekcje II–IV, w rozdziale ósmym, w rozdziale ósmym »a«, w rozdziale dziewiątym »a«, w rozdziale jedenastym sekcje I–IV, w rozdziale dwunastym, w rozdziale trzynastym i w rozdziale czternastym, a także przestępstw wskazanych w art. 219 ust. 4 hipoteza druga, w art. 220 ust. 2, w art. 253, w art. 308 ust. 2 i 3, w art. 308 ust. 5 zdanie drugie, w art. 321, w art. 321a, w art. 356k i w art. 393 części szczególnej Nakazatelen kodeks [(kodeksu karnego)], jeśli wyjaśnienie danych okoliczności jest niemożliwe w inny sposób lub jest związane z wyjątkowymi trudnościami”.

12

Zgodnie z art. 173 NPK:

„(1)   Zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych w postępowaniu przygotowawczym jest uzależnione od złożenia uzasadnionego wniosku na piśmie przez prokuratora prowadzącego dochodzenie. Przed złożeniem wniosku powiadamia on przełożonego administracyjnego w danej prokuraturze.

(2)   Wniosek musi wskazywać:

13

Artykuł 174 ust. 3 i 4 NPK stanowi:

„(3)   Zezwolenia na stosowanie specjalnych środków dochodzeniowych w postępowaniach należących do właściwości Spetsializiran nakazatelen sad [(wyspecjalizowanego sądu karnego, Bułgaria)] udziela uprzednio jego prezes […].

(4)   Organ, o którym mowa w ust. 1–3, wydaje postanowienie z uzasadnieniem […]”.

14

Artykuł 175 NPK ma następujące brzmienie:

„[…]

(3)   Okres stosowania specjalnych środków dochodzeniowych nie przekracza:

(4)   W razie potrzeby okres wskazany w ust. 1 może być przedłużony zgodnie z art. 174:

15

Artykuł 3 ust. 1 zakon za spetsialnite razuznavatelni sredstva (ustawy o specjalnych środkach dochodzeniowych) z dnia 8 października 1997 r. (DV nr 95 z dnia 21 października 1997 r., s. 2), w brzmieniu mającym zastosowanie w sporze w postępowaniu głównym (zwanej dalej „ZSRS”), stanowi:

„Specjalne środki dochodzeniowe są stosowane, gdy jest to niezbędne w celu prewencji i wykrywania poważnych umyślnych przestępstw wskazanych w rozdziale pierwszym, w rozdziale drugim sekcje I, II, IV, V, VIII i IX, w rozdziale trzecim sekcja III, w rozdziale piątym sekcje I–VII, w rozdziale szóstym sekcje II–IV, w rozdziale ósmym, w rozdziale ósmym »a«, w rozdziale dziewiątym »a«, w rozdziale jedenastym sekcje I–IV, w rozdziale dwunastym, w rozdziale trzynastym i w rozdziale czternastym, a także przestępstw wskazanych w art. 219 ust. 4 hipoteza druga, w art. 220 ust. 2, w art. 253, w art. 308 ust. 2 i 3, w art. 308 ust. 5 zdanie drugie, w art. 321, w art. 321a, w art. 356k i w art. 393 części szczególnej [kodeksu karnego], jeśli zebranie niezbędnych informacji jest niemożliwe w inny sposób lub jest związane z wyjątkowymi trudnościami”.

16

Artykuł 6 ZSRS stanowi:

„W wypadku kontroli rozmów w następstwie zastosowania środków technicznych, za pomocą podsłuchu lub w inny sposób, przejmowane są komunikaty […] telefoniczne […] kontrolowanych osób”.

17

Artykuł 11 ZSRS ma następujące brzmienie:

„W ramach stosowania trybów operacyjnych utrwala się materiał dowodowy za pomocą […] nagrania dźwiękowego […] na nośniku fizycznym”.

18

Artykuł 12 ust. 1 pkt 1 ZSRS stanowi:

„Specjalne środki dochodzeniowe stosuje się wobec osób, co do których istnieją informacje oraz uzasadnione powody pozwalające sądzić, że czynią one przygotowania do popełnienia jednego z poważnych przestępstw umyślnych wymienionych w art. 3 ust. 1, popełniają takie przestępstwo lub już je popełniły”.

19

Artykuł 13 ust. 1 ZSRS ma następujące brzmienie:

„Prawo złożenia wniosku o zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych i użycia informacji zgromadzonych za pomocą tych środków, a także materialnych środków dowodowych, przysługuje, z poszanowaniem ich właściwości:

20

Zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 7 ZSRS:

„Zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych wymaga złożenia pisemnego wniosku z uzasadnieniem przez odpowiedniego przełożonego administracyjnego organów wymienionych w art. 13 ust. 1 lub przez prokuratora prowadzącego dochodzenie lub, w zależności od przypadku, przez organ, o którym mowa w art. 13 ust. 3, a w przypadku dyrekcji, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 7, przez jej dyrektora. Wniosek musi wskazywać […] powody, dla których niezbędne dane nie mogą być zgromadzone inaczej lub ich zgromadzenie jest związane z wyjątkowymi trudnościami”.

21

Artykuł 15 ust. 1 ZSRS stanowi:

„Osoby odpowiedzialne w organach wymienionych w art. 13 ust. 1 lub prokurator prowadzący dochodzenie i, co się tyczy dyrekcji, o której mowa w art. 13 ust. 1 pkt 7, prezes komisji ds. walki z korupcją i zajmowania nielegalnie nabytego mienia składają wniosek do prezesa Sofiyski gradski sad [(sądu miejskiego w Sofii, Bułgaria)], prezesów właściwych sądów okręgowych lub wojskowych, prezesa Spetsializiran nakazatelen sad [(wyspecjalizowanego sądu karnego)] lub do upoważnionego przez nich wiceprezesa, którzy udzielają lub odmawiają udzielenia, w terminie 48 godzin, zezwolenia na piśmie na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych, uzasadniając wydane postanowienie”.

22

W okresie między 10 kwietnia a 15 maja 2017 r. Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowana prokuratura, Bułgaria) wniosła do prezesa Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanego sądu karnego) siedem wniosków o udzielenie zezwolenia na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych w celu podsłuchiwania i rejestrowania, a nawet nadzorowania i śledzenia rozmów telefonicznych prowadzonych przez IP, DD, ZI i SS, czterech podejrzanych o popełnienie poważnych przestępstw (zwanych dalej „wnioskami o zezwolenie na kontrolę rozmów telefonicznych”).

23

Z postanowienia odsyłającego wynika, że w każdym z tych wniosków o zezwolenie na kontrolę rozmów telefonicznych opisano w sposób szczegółowy, uzasadniony i poparty okolicznościami przedmiot wniosku, nazwisko i numer telefonu danej osoby, związek istniejący między tym numerem a tą osobą, dotychczas zgromadzone dowody i rolę, jaką miała odgrywać dana osoba w popełnieniu czynów zabronionych. W sposób szczegółowy uzasadniono również konieczność kontroli rozmów telefonicznych w celu zgromadzenia dowodów dotyczących działalności przestępczej objętej dochodzeniem, a także powody i warunki uzasadniające brak możności zgromadzenia tych informacji za pomocą innych środków.

24

Prezes Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanego sądu karnego) uwzględnił każdy z tych wniosków w dniu ich złożenia i, w konsekwencji, wydał siedem postanowień, w których udzielono zezwolenia na kontrolę rozmów telefonicznych (zwanych dalej „zezwoleniami na kontrolę rozmów telefonicznych”).

25

Według Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanego sądu karnego), sądu odsyłającego, zezwolenia na kontrolę rozmów telefonicznych odpowiadają uprzednio określonemu wzorcowi mającemu obejmować wszystkie możliwe wypadki udzielenia zezwolenia, bez żadnego odniesienia do okoliczności faktycznych i prawnych, z wyjątkiem okresu, w którym dozwolone jest stosowanie specjalnych środków dochodzeniowych.

26

W szczególności w zezwoleniach tych ograniczono się do wskazania, że przepisy prawa, które wymieniają, są przestrzegane, bez zidentyfikowania organu składającego wnioski o zezwolenie na kontrolę rozmów telefonicznych i bez wskazania nazwiska i numeru telefonu każdej z osób, przestępstwa lub przestępstw wskazanych w art. 172 ust. 2 NPK i w art. 3 ust. 1 ZSRS, poszlak umożliwiających powzięcie podejrzenia popełnienia jednego lub kilku z tych przestępstw lub ponadto kategorii osób i pomieszczeń wskazanych w art. 12 ZSRS, w odniesieniu do których dozwolone jest stosowanie specjalnych środków dochodzeniowych. Ponadto sąd odsyłający wskazuje, że w zezwoleniach tych nie wskazano argumentów Spetsializirana prokuratura (wyspecjalizowanej prokuratury) wykazujących, zgodnie z art. 172 NPK i art. 14 ZSRS, brak możności zgromadzenia potrzebnych informacji za pomocą środka innego niż kontrola rozmów telefonicznych ani nie uściślono, w świetle art. 175 NPK, czy termin wyznaczony na zastosowanie tych środków technicznych został określony po raz pierwszy, czy też chodzi o przedłużenie tego terminu, i na podstawie jakiej hipotezy i jakich argumentów określono ten termin.

27

Na podstawie wspomnianych zezwoleń niektóre z rozmów przeprowadzonych przez IP, DD, ZI i SS zostały zarejestrowane i są przechowywane zgodnie z art. 11 ZSRS.

28

W dniu 19 czerwca 2020 r. wyspecjalizowana prokuratura oskarżyła te cztery osoby, a także piątą osobę – HYA, o uczestnictwo w zorganizowanej grupie przestępczej mającej na celu, dla osiągnięcia korzyści majątkowych, nielegalny przewóz obywateli państw trzecich przez bułgarskie granice, pomaganie im w nielegalnym wjeździe na terytorium Bułgarii, a także otrzymywanie lub wręczanie łapówek w związku z taką działalnością. Troje spośród oskarżonych było funkcjonariuszami straży granicznej portu lotniczego w Sofii.

29

Rozpatrując sprawę co do istoty, sąd odsyłający wskazuje, że treść zarejestrowanych rozmów ma bezpośrednie znaczenie dla wykazania zasadności aktów oskarżenia wniesionych przeciwko IP, DD, ZI i SS.

30

Na wstępie sąd odsyłający wyjaśnił, że powinien on przeprowadzić kontrolę postępowania, w którym wydano zezwolenia na kontrolę rozmów telefonicznych. W tych ramach można by stwierdzić, że okoliczność, iż te zezwolenia zostały zredagowane według sporządzonego uprzednio i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia wzorcowego tekstu, nie umożliwia mu zbadania uzasadnienia przyjętego konkretnie przez sąd udzielający wspomnianych zezwoleń. Przeciwnie, można by również uznać, że uwzględniając wniosek wyspecjalizowanej prokuratury, sąd wydający zezwolenia na kontrolę rozmów telefonicznych w całości zaakceptował uzasadnienie tych wniosków i uznał je za własne.

31

Nie mając wątpliwości co do zgodności ustawodawstwa krajowego dotyczącego kontroli rozmów telefonicznych, wynikającego w szczególności z przepisów NPK i ZSRS, z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy praktyka krajowa taka jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, zgodnie z którą obowiązek uzasadnienia orzeczenia sądu zezwalającego na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych – wydanego na podstawie uzasadnionego wniosku złożonego przez organy postępowania karnego – jest spełniony, gdy w tym orzeczeniu, zredagowanym według sporządzonego uprzednio i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia wzorca, ograniczono się do wskazania, że wymogi przewidziane w tym ustawodawstwie, które są tam wymienione, są przestrzegane, jest zgodna z art. 15 ust. 1 zdanie ostatnie tej dyrektywy, rozpatrywanym w świetle motywu 11 tej dyrektywy.

32

W szczególności sąd ten podkreśla, że orzeczenia sądów takie jak orzeczenia udzielające zezwolenia na kontrolę rozmów telefonicznych ograniczają, w odniesieniu do wskazanych w nich osób fizycznych, prawa i swobody zagwarantowane w art. 7, 8 i 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”). Powziął on również wątpliwości co do zgodności takiej praktyki w świetle konieczności zapewnienia poszanowania prawa do skutecznej ochrony sądowej ustanowionego w art. 47 karty, a także zasady proporcjonalności jako zasady ogólnej prawa Unii.

33

Na wypadek udzielenia odpowiedzi przeczącej sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy prawo Unii stoi na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu interpretowanemu w ten sposób, że zarejestrowane rozmowy telefoniczne, na których rejestrację zezwolił sąd w orzeczeniu niezawierającym uzasadnienia, mogą jednak być powołane jako dowód w ramach postępowania karnego.

34

W tych okolicznościach Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowany sąd karny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

35

Pismem z dnia 5 sierpnia 2022 r. Sofiyski gradski sad (sąd miejski w Sofii) powiadomił Trybunał, że w następstwie zmiany ustawodawczej, która weszła w życie w dniu 27 lipca 2022 r., Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowany sąd karny) został zlikwidowany i że niektóre z wniesionych do tego sądu spraw karnych, w tym sprawa w postępowaniu głównym, zostały przekazane z tą datą do rozpatrzenia przez Sofiyski gradski sad (sąd miejski w Sofii).

36

Na wstępie należy przypomnieć, że gdy państwa członkowskie stosują, na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, środki ustawodawcze stanowiące odstępstwo od zasady poufności łączności elektronicznej ustanowionej w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy, ochrona danych zainteresowanych osób jest objęta zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy wyłącznie w zakresie, w jakim dane środki nakładają obowiązki przetwarzania na dostawców usług łączności elektronicznej w rozumieniu art. 4 pkt 2 rozporządzenia 2016/679, mającego zastosowanie na mocy art. 2 dyrektywy 2002/58 w związku z art. 94 ust. 2 tego rozporządzenia (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2020 r., La Quadrature du Net i in., C‑511/18, C‑512/18 i C‑520/18, EU:C:2020:791, pkt 96, 104 i przytoczone tam orzecznictwo).

37

Na mocy tych ostatnich przepisów pojęcie przetwarzania obejmuje w szczególności okoliczność, że tacy dostawcy przyznali dostęp do komunikatów i do danych lub przekazali te ostatnie właściwym organom (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 6 października 2020 r., Privacy International, C‑623/17, EU:C:2020:790, pkt 39–41 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

W niniejszym wypadku do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy specjalne środki dochodzeniowe zastosowane w sprawie w postępowaniu głównym, a w szczególności przejęcie wskazane w art. 6 ZSRS, skutkowały nałożeniem takich obowiązków przetwarzania na zainteresowanych dostawców i czy w konsekwencji sprawa w postępowaniu głównym jest objęta zakresem stosowania dyrektywy 2002/58. Należy zatem uściślić, że Trybunał udzieli odpowiedzi na pytanie pierwsze jedynie w zakresie, w jakim sprawa w postępowaniu głównym jest objęta zakresem stosowania tej dyrektywy, a w szczególności jej art. 15 ust. 1.

39

Mając na względzie te wstępne rozważania, należy stwierdzić, że w pytaniu pierwszym sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, rozpatrywany w świetle art. 47 akapit drugi karty, należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie praktyce krajowej, na mocy której orzeczenia sądów zezwalające na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych, wydawane na podstawie szczegółowo uzasadnionego wniosku złożonego przez organy postępowania karnego, są redagowane za pomocą sporządzonego uprzednio i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia tekstu, ograniczającego się do wskazania, obok okresu ważności zezwolenia, że wymogi przewidziane w ustawodawstwie wskazanym w tych orzeczeniach są przestrzegane.

40

W art. 5 ust. 1 tej dyrektywy ustanowiono zasadę poufności komunikacji i związanych z nią danych o ruchu za pośrednictwem publicznie dostępnej sieci łączności i publicznie dostępnych usług łączności elektronicznej. Zasada ta wyraża się w zakazie słuchania, nagrywania, przechowywania lub innych rodzajów przejęcia lub nadzoru komunikatu i związanych z nim danych o ruchu bez zgody zainteresowanych użytkowników, z wyjątkiem sytuacji przewidzianych w art. 15 ust. 1 wspomnianej dyrektywy.

41

Otóż w tym ostatnim przepisie przewidziano, że państwa członkowskie mogą przyjmować środki ustawodawcze mające na celu ograniczenie zakresu praw i obowiązków przewidzianych w art. 5 tej dyrektywy, w szczególności gdy takie ograniczenie stanowi niezbędny, właściwy i proporcjonalny w ramach społeczeństwa demokratycznego środek do zapewnienia dochodzenia, wykrywania i karania przestępstw kryminalnych i zapobiegania im. Uściślono w nim ponadto, że wszystkie te środki ustawodawcze powinny być przyjęte z poszanowaniem zasad ogólnych prawa Unii, w tym praw, wolności i zasad wymienionych w karcie.

42

W tym względzie środki ustawodawcze regulujące dostęp właściwych organów do danych wskazanych w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2002/58 nie mogą ograniczać się do wymagania, by ten dostęp odpowiadał celowi zamierzonemu w tych środkach ustawodawczych, lecz powinny również przewidywać warunki materialne i proceduralne regulujące to przetwarzanie [zob. podobnie wyrok z dnia 2 marca 2021 r., Prokuratuur (Warunki dostępu do danych dotyczących łączności elektronicznej), C‑746/18, EU:C:2021:152, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo].

43

Takie środki i warunki powinny być przyjmowane z poszanowaniem zasad ogólnych prawa Unii, do których należy zasada proporcjonalności, oraz praw podstawowych zagwarantowanych w karcie, jak wynika to z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, w którym odniesiono się do art. 6 ust. 1 i 2 TUE (zob. podobnie wyrok z dnia 6 października 2020 r., La Quadrature du Net i in., C‑511/18, C‑512/18 i C‑520/18, EU:C:2020:791, pkt 113 i przytoczone tam orzecznictwo).

44

W szczególności warunki proceduralne, o których mowa w pkt 42 niniejszego wyroku, powinny być przyjmowane z poszanowaniem prawa prawo do rzetelnego procesu ustanowionego w art. 47 akapit drugi karty, który odpowiada, jak wynika z wyjaśnień dotyczących tego postanowienia karty, art. 6 ust. 1 EKPC. Wspomniane prawo do rzetelnego procesu wymaga uzasadnienia każdego orzeczenia sądu (zob. podobnie wyrok z dnia 6 września 2012 r., Trade Agency, C‑619/10, EU:C:2012:531, pkt 52, 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

45

A zatem jeśli środek ustawodawczy przyjęty na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58 stanowi, że ograniczenia zasady poufności łączności elektronicznej ustanowionej w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy mogą być przyjmowane w orzeczeniach sądów, ów art. 15 ust. 1, rozpatrywany w związku z art. 47 akapit drugi karty, wymaga, by państwa członkowskie przewidziały obowiązek uzasadniania takich orzeczeń.

46

Jak w pkt 38 opinii wskazał bowiem rzecznik generalny, prawo do skutecznej kontroli sądowej gwarantowanej w art. 47 karty wymaga, by zainteresowany miał możliwość zapoznania się z powodami rozstrzygnięcia wydanego w stosunku do niego, czy to poprzez lekturę samego tego rozstrzygnięcia, czy to poprzez poinformowanie go o tych powodach, co pozwoli mu na obronę swoich praw w najlepszych możliwych warunkach oraz na w pełni świadome podjęcie decyzji o zwróceniu się do właściwego sądu o przeprowadzenie sądowej kontroli zgodności z prawem owego rozstrzygnięcia (zob. analogicznie wyrok z dnia 24 listopada 2020 r., Minister van Buitenlandse Zaken, C‑225/19 i C‑226/19, EU:C:2020:951, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

47

W niniejszym wypadku z wyjaśnień sądu odsyłającego wynika, że na mocy krajowych środków ustawodawczych przyjętych na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, w szczególności art. 34 i art. 174 ust. 4 NPK oraz art. 15 ust. 1 ZSRS rozpatrywanych w związku z art. 121 ust. 4 konstytucji, każde orzeczenie sądu mające na celu udzielenie zezwolenia na zastosowanie środków dochodzeniowych musi być uzasadnione.

48

W tym kontekście pytanie pierwsze zadano nie w świetle przepisów ustawodawczych NPK i ZSRS przyjętych na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, lecz krajowej praktyki sądowej stosującej te przepisy ustawodawcze, na mocy której orzeczenia udzielające zezwolenia na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych są uzasadniane za pomocą sporządzonego uprzednio wzorcowego tekstu, mającego objąć wszystkie możliwe wypadki udzielenia zezwolenia i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia. Takie orzeczenia są przyjmowane w szczególnym kontekście proceduralnym.

49

Należy wskazać, że w prawie bułgarskim orzeczenie zezwalające na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych jest przyjmowane w następstwie postępowania mającego na celu umożliwienie – w odniesieniu do osoby, co do której można przypuszczać, że czyni przygotowania do popełnienia poważnego umyślnego przestępstwa lub popełnia lub popełniła takie przestępstwo – skutecznego i szybkiego zgromadzenia danych, które nie mogą być zgromadzone za pomocą środków innych niż żądane specjalne środki dochodzeniowe lub których zgromadzenie byłoby związane z wyjątkowymi trudnościami.

50

W ramach wspomnianego postępowania organy upoważnione do złożenia wniosku o zastosowanie takich specjalnych środków dochodzeniowych w rozumieniu art. 173 ust. 1 i 2 NPK i art. 13 ust. 1 ZSRS powinny, zgodnie z art. 173 ust. 2 NPK i art. 14 ust. 1 pkt 7 ZSRS, złożyć na piśmie do właściwego sądu uzasadniony i poparty okolicznościami wniosek opisujący przestępstwo będące przedmiotem dochodzenia, środki przyjęte w ramach tego dochodzenia i ich rezultaty, dane identyfikujące osobę lub pomieszczenie objęte wnioskiem, tryby operacyjne, które należy zastosować, okres przewidzianego nadzoru i uzasadnienie wnioskowania o taki okres, a także powody, dla których zastosowanie tych specjalnych środków dochodzeniowych jest niezbędne dla celów dochodzenia.

51

Z reżimu prawnego tego postępowania wynika, że sąd wydający zezwolenie na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych wydaje swe orzeczenie na podstawie uzasadnionego i popartego okolicznościami wniosku, którego treść, określona w prawie, powinna umożliwić temu sądowi zbadanie, czy warunki przyznania takiego zezwolenia są spełnione.

52

A zatem ta praktyka wpisuje się w ramy środków ustawodawczych przyjmowanych na podstawie art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58, przewidujących możliwość wydania uzasadnionych orzeczeń sądów skutkujących ograniczeniem zasady poufności łączności elektronicznej i danych o ruchu, o której mowa w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy. Z tej perspektywy praktyka ta powinna zapewnić stosowanie obowiązku uzasadnienia przewidzianego w tych środkach ustawodawczych zgodnie z wymogami określonymi w art. 47 akapit drugi karty, do którego odniesiono się w ostatnim zdaniu art. 15 ust. 1 wspomnianej dyrektywy poprzez odesłanie do art. 6 ust. 1 i 2 TUE.

53

W tym względzie, ponieważ w ramach wspomnianego postępowania właściwy sąd rozpatrzył uzasadnienie popartego okolicznościami wniosku takiego jak wskazany w pkt 50 niniejszego wyroku i uznał, po jego rozpatrzeniu, że wniosek ten jest uzasadniony, należy stwierdzić, że podpisując sporządzony uprzednio wzorcowy tekst wskazujący, że wymogi prawne są przestrzegane, sąd ten zatwierdził uzasadnienie wniosku, upewniając się przy tym, że zapewniono poszanowanie wymogów prawnych.

54

Jak wskazała bowiem Komisja Europejska w uwagach na piśmie, sztuczne byłoby wymaganie, by zezwolenie na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych zawierało specjalne i szczegółowe uzasadnienie, podczas gdy wniosek, w odniesieniu do którego wydano to zezwolenie, zawiera już, na mocy ustawodawstwa krajowego, takie uzasadnienie.

55

Natomiast gdy zainteresowana osoba została już powiadomiona o zastosowaniu wobec niej specjalnych środków dochodzeniowych, obowiązek uzasadnienia wskazany w art. 47 akapit drugi karty wymaga, by osoba ta mogła, zgodnie z orzecznictwem wspomnianym w pkt 46 niniejszego wyroku, zrozumieć uzasadnienie zezwolenia na zastosowanie tych specjalnych środków dochodzeniowych, tak aby miała w danym wypadku możliwość użytecznego i skutecznego zakwestionowania udzielenia tego zezwolenia. Taki wymóg istnieje również w odniesieniu do każdego sądu, a w szczególności sądu orzekającego co do istoty w sprawie karnej, który, w zależności od swojej właściwości, powinien zbadać, z urzędu lub na wniosek zainteresowanej osoby, zgodność z prawem wspomnianego zezwolenia.

56

Do sądu odsyłającego należy zatem zbadanie, czy w ramach praktyki wskazanej w pkt 39 niniejszego wyroku zapewniono poszanowanie tego postanowienia karty i dyrektywy 2002/58. W tym celu powinien on zweryfikować, czy zarówno osoba, wobec której zastosowano specjalne środki dochodzeniowe, jak i sąd mający zbadać zgodność z prawem zezwolenia na zastosowanie tych środków mogą zrozumieć uzasadnienie tego zezwolenia.

57

O ile weryfikacja ta należy wyłącznie do sądu odsyłającego, o tyle Trybunał, orzekając w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, może jednak w razie potrzeby dostarczyć wskazówek stanowiących pomoc dla sądu krajowego w wydaniu jego orzeczenia (wyrok z dnia 5 maja 2022 r., Victorinox, C‑179/21, EU:C:2022:353, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo).

58

W tym względzie należy zbadać – ze względu na to, że zezwolenie na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych jest przyjmowane na podstawie uzasadnionego i popartego okolicznościami wniosku właściwych organów krajowych – czy osoby wskazane w pkt 56 niniejszego wyroku mogą uzyskać dostęp nie tylko do orzeczenia udzielającego zezwolenia, lecz również do wniosku organu, który zwrócił się o udzielenie tego zezwolenia.

59

Ponadto aby obowiązek uzasadnienia wynikający z art. 47 akapit drugi karty był przestrzegany, osoby te powinny móc, jak w pkt 41 opinii wskazał w istocie rzecznik generalny, z łatwością i jednoznacznie zrozumieć – poprzez łączną analizę zezwolenia na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych i dołączonego do niego uzasadnionego wniosku – precyzyjne powody, dla których udzielono tego zezwolenia, w świetle okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących indywidualny wypadek leżący u podstaw wniosku, przy czym z takiej łącznej analizy koniecznie powinien wynikać okres ważności wspomnianego zezwolenia.

60

Gdy orzeczenie udzielające zezwolenia ogranicza się, tak jak w niniejszym wypadku, do wskazania okresu ważności zezwolenia i stwierdzenia, że przepisy prawa, które wymienia, są przestrzegane, pierwszorzędne znaczenie ma jasne przedstawienie we wniosku wszystkich informacji niezbędnych, aby zarówno zainteresowana osoba, jak i sąd mający zbadać zgodność z prawem udzielonego zezwolenia mogli zrozumieć, że jedynie na podstawie tych informacji sąd, który wydał zezwolenie, uznając za własne uzasadnienie zawarte we wniosku, stwierdził, że wszystkie wymogi prawne są przestrzegane.

61

Jeśli łączna analiza wniosku i wydanego na jego podstawie zezwolenia nie umożliwia zrozumienia, w sposób łatwy i jednoznaczny, uzasadnienia tego zezwolenia, należy wówczas stwierdzić, że obowiązek uzasadnienia wynikający z art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58 rozpatrywanego w świetle art. 47 akapit drugi karty nie jest przestrzegany.

62

Należy dodać, że zgodnie z art. 52 ust. 3 karty prawa zawarte w karcie mają takie samo znaczenie i zakres jak odpowiadające im prawa zagwarantowane w EKPC, co nie stoi na przeszkodzie przyznaniu w prawie Unii szerszego zakresu ochrony.

63

W tym względzie z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że wskazanie uzasadnienia, nawet zwięzłego, stanowi istotną gwarancję przed abuzywnym nadzorem, w zakresie, w jakim jedynie takie wskazanie umożliwia zapewnienie, że sąd prawidłowo rozpatrzył wniosek o udzielenie zezwolenia i przedstawione dowody oraz faktycznie zweryfikował, czy żądany nadzór stanowi uzasadnioną i proporcjonalną ingerencję w wykonywanie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego zagwarantowanego w art. 8 EKPC. Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał jednak – w odniesieniu do dwóch wyroków Spetsializiran nakazatelen sad (wyspecjalizowanego sądu karnego) – że brak zindywidualizowanego uzasadnienia nie może automatycznie prowadzić do stwierdzenia, że sąd wydający zezwolenie nie rozpatrzył wniosku prawidłowo (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 11 stycznia 2022 r. w sprawie Ekimdzhiev i in. przeciwko Bułgarii, CE:ECHR:2022:0111JUD007007812, §§ 313, 314 i przytoczone tam orzecznictwo).

64

Należy ponadto uściślić, że wspomniany przez sąd odsyłający wyrok ETPC z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie Dragojević przeciwko Chorwacji (CE:ECHR:2015:0115JUD006895511) nie może podważyć rozważań przedstawionych w pkt 58–61 niniejszego wyroku. Aby dokonać stwierdzenia, że art. 8 EKPC został naruszony, w owym wyroku z dnia 15 stycznia 2015 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpatrzył nie kwestię, czy zainteresowana osoba mogła, na podstawie łącznej analizy orzeczeń udzielających zezwolenia i wniosku o objęcie nadzorem, zrozumieć uzasadnienie przyjęte przez sędziego śledczego, lecz odrębną kwestię związaną z możliwością naprawienia a posteriori skutków braku lub niewystarczającego charakteru uzasadnienia orzeczeń udzielających zezwolenia.

65

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, że art. 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58 rozpatrywany w świetle art. 47 akapit drugi karty należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie praktyce krajowej, na mocy której orzeczenia sądów zezwalające na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych, wydawane na podstawie uzasadnionego i popartego okolicznościami wniosku złożonego przez organy postępowania karnego, są redagowane za pomocą sporządzonego uprzednio i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia tekstu, ograniczającego się do wskazania, obok okresu ważności zezwolenia, że wymogi przewidziane w ustawodawstwie wskazanym w tych orzeczeniach są przestrzegane, pod warunkiem że precyzyjne powody, dla których właściwy sąd stwierdził, że w świetle okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących rozpatrywaną sprawę zapewniono przestrzeganie wymogów prawnych, mogą być z łatwością i jednoznacznie wywiedzione z łącznej analizy orzeczenia i wniosku o udzielenie zezwolenia, przy czym ten ostatni wniosek musi być udostępniony, po udzieleniu zezwolenia, osobie, wobec której zezwolono na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych.

66

Z uwagi na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie drugie.

67

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 15 ust. 1 dyrektywy 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 lipca 2002 r. dotyczącej przetwarzania danych osobowych i ochrony prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o prywatności i łączności elektronicznej), rozpatrywany w świetle art. 47 akapit drugi Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoi on na przeszkodzie praktyce krajowej, na mocy której orzeczenia sądów zezwalające na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych, wydawane na podstawie uzasadnionego i popartego okolicznościami wniosku złożonego przez organy postępowania karnego, są redagowane za pomocą sporządzonego uprzednio i niezawierającego indywidualnego uzasadnienia tekstu, ograniczającego się do wskazania, obok okresu ważności zezwolenia, że wymogi przewidziane w ustawodawstwie wskazanym w tych orzeczeniach są przestrzegane, pod warunkiem że precyzyjne powody, dla których właściwy sąd stwierdził, że w świetle okoliczności faktycznych i prawnych charakteryzujących rozpatrywaną sprawę zapewniono przestrzeganie wymogów prawnych, mogą być z łatwością i jednoznacznie wywiedzione z łącznej analizy orzeczenia i wniosku o udzielenie zezwolenia, przy czym ten ostatni wniosek musi być udostępniony, po udzieleniu zezwolenia, osobie, wobec której zezwolono na zastosowanie specjalnych środków dochodzeniowych.