–

w imieniu Zulimy – F.M. Montesdeoca Santana, procurador, oraz Y. Pulido González, abogada,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego – J. Rodríguez de la Rúa Puig, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – J. Baquero Cruz oraz N. Ruiz García, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Zulimą a Servicios Prescriptor y Medios de Pagos EFC SAU, instytucją kredytową uprzednio zwaną „Evofinance EFC SAU”, w przedmiocie kosztów poniesionych w ramach postępowania wszczętego przez powódkę w postępowaniu głównym, zmierzającego do stwierdzenia nieważności umowy konsumenckiego kredytu odnawialnego z uwagi w szczególności na nieuczciwy charakter jednego z warunków tej umowy.

3

Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stanowi:

„Państwa członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków”.

4

Artykuł 7 ust. 1 i 2 tej dyrektywy stanowi:

„1.   Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez sprzedawców i dostawców z konsumentami.

2.   Środki określone w ust. 1 obejmują postanowienia, według których osoby i organizacje mające uzasadniony interes na mocy prawa krajowego związany z ochroną konsumentów będą mogły wszcząć postępowanie zgodnie z właściwym prawem krajowym przed sądami lub przed organami administracyjnymi mającymi odpowiednie kwalifikacje [kompetencje] do decydowania, czy warunki umowy sporządzone do celów ogólnego wykorzystania są nieuczciwe, co umożliwi powyższym osobom i organizacjom podjęcie stosownych i skutecznych środków w celu zapobieżenia dalszemu stosowaniu takich warunków”.

5

Artykuł 1303 Código Civil (kodeksu cywilnego) stanowi:

„W przypadku stwierdzenia nieważności zobowiązania zawartego w umowie strony umowy są zobowiązane do wzajemnego zwrotu rzeczy będących przedmiotem umowy, jej pożytków i ceny zapłaconej za te rzeczy wraz z odsetkami, z wyjątkiem przypadków przewidzianych w kolejnych artykułach”.

6

Artykuł 22 de la Ley 1/2000, de Enjuiciamiento Civil (ustawy 1/2000 kodeks postępowania cywilnego) z dnia 7 stycznia 2000 r. (BOE nr 7 z dnia 8 stycznia 2000 r., s. 575), w brzmieniu mającym zastosowanie do postępowania głównego (zwanej dalej „LEC”), który nosi tytuł „Umorzenie postępowania w wyniku pozasądowego zaspokojeniu roszczenia lub przestania istnienia przedmiotu postępowania” stanowi:

„1.   Jeżeli z uwagi na zaistniałe okoliczności, które dotyczą powództwa i powództwa wzajemnego, nie ma już uzasadnionego interesu w uzyskaniu żądanej ochrony sądowej, ponieważ roszczenia powoda i, w stosownych przypadkach, pozwanego występującego z powództwem wzajemnym zostały zaspokojone poza procesem lub z jakiejkolwiek innej przyczyny, okoliczność ta zostanie podana do wiadomości, a jeśli strony wyrażą na to zgodę, Letrado de la Administración de Justicia [(sekretarz sądowy)] zarządzi umorzenie postępowania bez rozstrzygania o kosztach postępowania.

2.   Jeżeli jedna ze stron twierdzi, iż nadal istnieje uzasadniony interes, zaprzeczając w uzasadniony sposób, że jej roszczenia zostały zaspokojone poza procesem, lub przedstawiając inne argumenty, Letrado de la Administración de Justicia [(sekretarz sądowy)] wzywa strony w terminie dziesięciu dni na rozprawę przed sądem, która będzie dotyczyć tego jedynego przedmiotu.

Po rozprawie sąd rozstrzyga w drodze postanowienia w ciągu następnych dziesięciu dni, czy należy kontynuować postępowanie, przy czym strona, której żądanie zostanie odrzucone, pokrywa koszty tego postępowania.

3.   Od postanowienia nakazującego dalsze prowadzenie postępowania nie przysługuje żaden środek zaskarżenia. Od postanowienia o umorzeniu postępowania przysługuje środek zaskarżenia”.

7

Artykuł 394 ust. 1 LEC przewiduje:

„1.   W postępowaniach z powództwa o ustalenie koszty w pierwszej instancji obciążają stronę, której wszystkie żądania zostały oddalone, chyba że sąd uzna i uzasadni, że w sprawie wystąpiły poważne wątpliwości dotyczące okoliczności faktycznych lub prawnych.

Aby ocenić, do celów obciążenia kosztami postępowania, czy sprawa wzbudza poważne wątpliwości prawne, należy wziąć pod uwagę utrwalone orzecznictwo w podobnych sprawach”.

8

Artykuł 395 ust. 1 i 2 LEC stanowi:

„1.   Jeżeli uznanie roszczenia nastąpiło przed jakimkolwiek wdaniem się w spór, nie obciąża się jednej lub drugiej strony kosztami postępowania w danej instancji, chyba że sąd w sposób należycie uzasadniony stwierdzi złą wiarę pozwanego.

Uważa się, że zła wiara pozwanego istnieje, jeżeli przed wniesieniem powództwa powód wystosował do pozwanego potwierdzone i uzasadnione wezwanie do zapłaty, jeżeli wszczęto postępowanie mediacyjne lub jeżeli pozwany został wezwany do postępowania pojednawczego.

2.   W przypadku gdy uznanie roszczenia następuje po wdaniu się w spór, zastosowanie ma ust. 1 poprzedniego artykułu”.

9

W dniu 21 września 2016 r. strony postępowania głównego zawarły umowę odnawialnego kredytu konsumenckiego. W marcu 2020 r. powódka w postępowaniu głównym wezwała pozwaną w postępowaniu głównym do rozwiązania tej umowy kredytu i do zwrotu na jej rzecz kwot nienależnie otrzymanych, uznając, że odsetki od wspomnianej umowy kredytu były odsetkami zwykłymi. Pozwana w postępowaniu głównym odmówiła wykonania tego wezwania.

10

Powódka w postępowaniu głównym wniosła również do sądu odsyłającego powództwo o stwierdzenie nieważności tej umowy kredytu. Tytułem żądania głównego powołała się ona na zwykły charakter przewidzianej w przepisach krajowych stopy odsetek i domagała się zwrotu zapłaconych kwot przekraczających pożyczony kapitał na podstawie tej stopy odsetek. Pomocniczo powołała się ona na nieuczciwy charakter, w rozumieniu dyrektywy 93/13, warunku dotyczącego stopy odsetek stanowiących wynagrodzenie ze względu na brak przejrzystości.

11

Sąd odsyłający uznał owo powództwo za dopuszczalne. W terminie wyznaczonym pozwanej w postępowaniu głównym na przedstawienie uwag w przedmiocie wspomnianego powództwa pozwana ta wniosła o umorzenie postępowania, podnosząc, że powódka w postępowaniu głównym uzyskała zaspokojenie swoich roszczeń na drodze pozasądowej oraz że odnośna umowa kredytu odnawialnego została rozwiązana, wskazując, że powódka w postępowaniu głównym nie mogła już od tej chwili dokonywać jakiejkolwiek transakcji za pomocą odpowiedniej karty kredytowej oraz że zostało usunięte saldo debetowe związane z odsetkami i innymi prowizjami. Pozwana w postępowaniu głównym wniosła również o nieobciążenie jej kosztami postępowania. Zgodnie bowiem z art. 22 ust. 1 LEC jeżeli żądania pozwu zostaną zaspokojone poza postępowaniem, postępowanie do co do zasady zostaje zamknięte bez konieczności obciążenia jednej ze stron kosztami postępowania.

12

W drodze środka organizacji postępowania z dnia 11 września 2020 r. sąd odsyłający doręczył powódce w postępowaniu głównym złożony przez pozwaną w postępowaniu głównym wniosek o umorzenie postępowania oparty na utracie uzasadnionego interesu owej powódki w uzyskaniu skutecznej ochrony sądowej.

13

Powódka w postępowaniu głównym podniosła, że wniosek o umorzenie postępowania jest bezzasadny, ponieważ strona pozwana w postępowaniu głównym nie spełniła jej wszystkich żądań, w szczególności żądania stwierdzenia nieważności umowy kredytu konsumenckiego z powodu jej lichwiarskiego charakteru i zapłaty kosztów. Powódka w postępowaniu głównym podkreśliła ponadto, że przed wniesieniem powództwa do sądu odsyłającego bezskutecznie wezwała pozwaną w postępowaniu głównym do rozwiązania tej umowy kredytu i do zwrotu na jej rzecz kwot zapłaconych z tytułu odsetek.

14

Z uwagi na taką rozbieżność między stronami postępowania głównego strony zostały wezwane do stawienia się przed sądem odsyłającym na podstawie art. 22 ust. 2 akapit pierwszy LEC. Po wysłuchaniu tych stron i zbadaniu przedstawionych przez nie dowodów sąd ten stwierdził, że żądania powódki w postępowaniu głównym zostały zaspokojone poza postępowaniem sądowym, ponieważ pozwana w postępowaniu głównym rozwiązała umowę odnawialnego kredytu konsumenckiego i zwróciła nienależnie zapłacone kwoty. Sąd ten stwierdził ponadto z jednej strony, że przed złożeniem rozpatrywanego przezeń powództwa powódka w postępowaniu głównym wielokrotnie wzywała pozwaną w postępowaniu głównym faksem wysłanym z urzędu pocztowego, którego data lub treść są autentyczne (Burofax), w celu doprowadzenia do rozwiązania tej umowy kredytu i zwrotu kwot, które nienależnie zapłaciła, a z drugiej – że pozwana w postępowaniu głównym odmówiła zadośćuczynienia tym wezwamiom.

15

W związku z tym, że roszczenia powódki w postępowaniu głównym zostały zaspokojone poza postępowaniem sądowym, sąd odsyłający zauważa, że na podstawie rozpatrywanych przepisów krajowych nie jest on uprawniony do obciążenia jednej ze stron kosztami postępowania. Sąd ten wskazuje ponadto, że nie jest również uprawniony do uwzględnienia istnienia wezwań do zapłaty poprzedzających wniesienie pozwu, który doprowadził do sporu w postępowaniu głównym, w celu dokonania oceny ewentualnej złej wiary pozwanej w postępowaniu głównym i obciążenia pozwanej kosztami poniesionymi przez powódkę w postępowaniu głównym. W tym kontekście w zakresie, w jakim powódka w postępowaniu głównym ma status „konsumenta” w rozumieniu dyrektywy 93/13, a w ramach sporu w postępowaniu głównym strona ta dąży do dochodzenia praw wynikających z tej dyrektywy, sąd odsyłający ma wątpliwości co do zgodności tego uregulowania krajowego ze wspomnianą dyrektywą.

16

W tych okolicznościach Juzgado de Primera Instancia no 2 de Las Palmas de Gran Canaria (sąd pierwszej instancji nr 2 w Las Palmas de Gran Canaria, Hiszpania) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„W ramach powództw wytaczanych przez konsumentów przeciwko nieuczciwym warunkom, opartych na [dyrektywie 93/13], w przypadkach pozasądowego zaspokojenia roszczeń tych konsumentów art. 22 [LEC] przewiduje, że wspomniani konsumenci ponoszą koszty postępowania, i to niezależnie od zachowania zainteresowanego przedsiębiorcy, który nie wykonał uprzednich wezwań. Czy taki hiszpański przepis proceduralny stanowi istotną przeszkodę, która może zniechęcić tych samych konsumentów do wykonywania ich prawa do skutecznej kontroli sądowej w odniesieniu do potencjalnie nieuczciwego charakteru warunku umownego, co byłoby sprzeczne z zasadą skuteczności oraz z art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13?”.

17

Na wstępie pozwana w postępowaniu głównym i rząd hiszpański podnoszą brak właściwości Trybunału do rozpoznania przedstawionego pytania, ponieważ sytuacja prawna leżąca u podstaw sporu w postępowaniu głównym nie jest objęta zakresem stosowania prawa Unii.

18

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem do Trybunału należy ocena okoliczności, w jakich sąd krajowy kieruje do niego wniosek, w celu zweryfikowania swojej własnej właściwości (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., The Department for Communities in Northern Ireland, C‑709/20, EU:C:2021:602, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo).

19

W tym względzie z art. 19 ust. 3 lit. b) TUE i art. 267 akapit pierwszy TFUE wynika, że Trybunał jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym w sprawie wykładni prawa Unii lub ważności aktów przyjętych przez instytucje Unii. W art. 267 akapit drugi TFUE uściślono zasadniczo, że w przypadku gdy pytanie, które może być przedmiotem wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, jest podniesione w sprawie zawisłej przed sądem państwa członkowskiego, sąd ten może, jeśli uzna, że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o rozpatrzenie tego pytania (wyrok z dnia 15 lipca 2021 r., The Department for Communities in Northern Ireland, C‑709/20, EU:C:2021:602, pkt 46).

20

W niniejszej sprawie oczywiste jest, że rozpatrywany system podziału kosztów ma zastosowanie do postępowań wszczętych przed sądami hiszpańskimi, a zatem zasadniczo należy do zakresu hiszpańskiego prawa procesowego.

21

Jednakże z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że przedmiot sporu w postępowaniu głównym należy do dziedziny podlegającej prawu Unii. Spór ten dotyczy bowiem nieuczciwego charakteru, w rozumieniu dyrektywy 93/13, szeregu warunków umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, a poprzez zadane pytanie sąd odsyłający zwraca się w istocie do Trybunału o wyjaśnienie, czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 tej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one krajowemu przepisowi proceduralnemu regulującemu podział kosztów, to znaczy art. 22 LEC. W szczególności sąd odsyłający zwraca się do Trybunału o zbadanie, czy taki przepis prawa krajowego może stanowić istotną przeszkodę mogącą zniechęcić konsumentów do korzystania z przysługujących im praw, z naruszeniem przepisów prawa Unii, w świetle zasady skuteczności. Wykonywanie praw konsumentów wynikających z dyrektywy 93/13 jest uzależnione od przepisów proceduralnych państw członkowskich. Tym samym rozpatrywane krajowe przepisy proceduralne mogą mieć zasadniczy wpływ na skuteczność prawa Unii.

22

Trybunał wezwany do zbadania treści postępowań w sprawie wydania nakazu zapłaty wielokrotnie orzekał, że koszty związane z postępowaniem sądowym mogą zniechęcać konsumentów do wniesienia sprzeciwu wymaganego w tego rodzaju postępowaniach (zob. podobnie wyroki: z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 54; z dnia 18 lutego 2016 r., Finanmadrid EFC, C‑49/14, EU:C:2016:98, pkt 52; z dnia 13 września 2018 r., Profi Credit Polska, C‑176/17, EU:C:2018:711, pkt 69).

23

Tymczasem o ile wprowadzenie w życie systemów podziału kosztów należy do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich na podstawie zasady ich autonomii proceduralnej, o tyle szczegółowe zasady tego wykonania powinny jednak spełniać podwójny warunek. I tak systemy te nie mogą być mniej korzystne niż systemy dotyczące podobnych sytuacji o charakterze wewnętrznym (zasada równoważności) ani nie mogą być zorganizowane w taki sposób, aby czyniły wykonywanie uprawnień przyznanych przez prawo Unii nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym (zasada skuteczności) (zob. podobnie i analogicznie wyrok z dnia 17 lipca 2014 r., Sánchez Morcillo i Abril García, C‑169/14, EU:C:2014:2099, pkt 31).

24

W tych okolicznościach Trybunał jest właściwy do orzekania w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

25

Powódka w postępowaniu głównym i rząd hiszpański proponują Trybunałowi uznanie przedstawionego pytania za niedopuszczalne, ponieważ kwestia ta została już rozstrzygnięta w orzecznictwie krajowym. Orzecznictwo to pozwala na zastosowanie „kryterium korygującego” pozwalającego na uwzględnienie ewentualnej złej wiary przedsiębiorcy i pozwanego w postępowaniu, a w takim przypadku na obciążenie tego ostatniego kosztami, nawet w przypadku pozasądowego zaspokojenia roszczeń powódki.

26

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach postępowania, o którym mowa w art. 267 TFUE, opartego na wyraźnym rozdziale zadań sądów krajowych i Trybunału, ocena stanu faktycznego sprawy oraz wykładnia i zastosowanie prawa krajowego należą wyłącznie do sądu krajowego. Podobnie jedynie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, przy uwzględnieniu szczególnych okoliczności danej sprawy, zarówno ocena niezbędności orzeczenia prejudycjalnego, jak i ocena znaczenia pytań, z którymi zwraca się do Trybunału, dla rozstrzygnięcia sprawy. W związku z tym jeśli przedstawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest w zasadzie zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 76 i przytoczone tam orzecznictwo).

27

W ten sposób odrzucenie przez Trybunał wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wniesionego przez sąd krajowy jest możliwe tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wnioskowano, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub przedmiotem sporu przed sądem krajowym, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje elementami stanu faktycznego albo prawnego, które są konieczne do udzielenia użytecznej odpowiedzi na pytania, które zostały mu przedstawione (wyrok z dnia 14 czerwca 2012 r., Banco Español de Crédito, C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo).

28

Ewidentnie nie ma to miejsca w niniejszej sprawie.

29

Należy bowiem stwierdzić w tym względzie, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 i ma na celu umożliwienie sądowi odsyłającemu rozstrzygnięcia w przedmiocie zgodności art. 22 LEC, w świetle jego wykładni dokonanej przez sądy krajowe, z owymi przepisami wspomnianej dyrektywy.

30

Ponadto z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że zgodnie z art. 22 LEC powódka w postępowaniu głównym, będąca konsumentem, o którym mowa w dyrektywie 93/13, może ponieść koszty związane z wniesionym przez siebie powództwem przeciwko nieuczciwym warunkom odnośnej umowy kredytu odnawialnego, mimo że zasadniczo jej roszczenia zostały zaspokojone przez daną instytucję kredytową na drodze pozasądowej.

31

Z uwagi na powyższe rozważania przedstawione pytanie należy uznać za dopuszczalne.

32

Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w związku z zasadą skuteczności należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, takiemu jak art. 22 LEC, zgodnie z którym w ramach postępowania sądowego w przedmiocie stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, w przypadku zaspokojenia na drodze pozasądowej roszczeń konsumenta, konsument ten musi pokryć swoje koszty związane z postępowaniem sądowym, do wszczęcia którego został zmuszony w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13, bez uwzględnienia wcześniejszego zachowania danego przedsiębiorcy, który nie zadośćuczynił wezwaniom skierowanym do niego uprzednio przez wspomnianego konsumenta.

33

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w braku stosownych uregulowań unijnych w tej dziedzinie właściwymi procedurami służącymi zapewnieniu ochrony konsumentów przewidzianej w dyrektywie 93/13 są zgodnie z zasadą autonomii proceduralnej państw członkowskich procedury ustanowione w wewnętrznym porządku prawnym tych państw. Niemniej jednak procedury te nie mogą być mniej korzystne od procedur dotyczących podobnych sytuacji o charakterze wewnętrznym (zasada równoważności) ani zorganizowane w taki sposób, by czyniły wykonywanie uprawnień przyznanych przez prawo Unii nadmiernie utrudnionym lub praktycznie niemożliwym (zasada skuteczności) (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 83; a także z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

W tym względzie z orzecznictwa Trybunału wynika, że podział kosztów postępowania sądowego przed sądami jest objęty zakresem autonomii proceduralnej państw członkowskich, pod warunkiem przestrzegania zasad równoważności i skuteczności (zob. wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 95).

35

Jeśli chodzi o zasadę skuteczności, jedyną będącą przedmiotem niniejszej sprawy, to należy zauważyć, że każdy przypadek, w którym powstaje pytanie, czy krajowe przepisy proceduralne czynią niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym stosowanie prawa Unii, należy rozpatrywać z uwzględnieniem miejsca danego przepisu w całej procedurze, jej przebiegu i jej cech szczególnych przed poszczególnymi sądami krajowymi. Z tej perspektywy należy rozważyć w razie potrzeby zasady leżące u podstaw krajowego systemu sądownictwa, takie jak ochrona prawa do obrony, zasada pewności prawa i prawidłowy przebieg postępowania (zob. w szczególności wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

36

Ponadto Trybunał wyjaśnił, że ciążący na państwach członkowskich obowiązek zapewnienia skuteczności praw, które jednostki wywodzą z prawa Unii, oznacza, w szczególności w odniesieniu do praw wynikających z dyrektywy 93/13, wymóg skutecznej ochrony sądowej, ustanowiony również w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który ma zastosowanie między innymi do określania zasad proceduralnych dotyczących powództw opartych na takich prawach (zob. w szczególności wyrok z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

37

Dyrektywa 93/13 przyznaje konsumentowi prawo zwrócenia się do sądu z żądaniem stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umownego i wyłączenia jego stosowania. W tym względzie Trybunał orzekł, że uzależnienie podziału kosztów takiego postępowania wyłącznie od kwot nienależnie zapłaconych, których zwrot orzeczono, może zniechęcać konsumenta do korzystania z tego prawa ze względu na koszty, z jakimi może wiązać się wytoczenie powództwa (zob. wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 98 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

Tym samym Trybunał orzekł, że art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 oraz zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one systemowi pozwalającemu na obciążenie konsumenta częścią kosztów postępowania, stosownie do wysokości kwot nienależnie zapłaconych, które zostały mu zwrócone w wyniku stwierdzenia nieważności warunku umownego ze względu na jego nieuczciwy charakter, jeśli taki system stanowi istotną przeszkodę mogącą zniechęcić konsumentów do korzystania z przyznanego przez dyrektywę 93/13 prawa do skutecznej kontroli sądowej potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umownych (zob. wyrok z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C‑224/19 i C‑259/19, EU:C:2020:578, pkt 99).

39

W niniejszej sprawie sąd odsyłający wskazuje, że zgodnie z art. 22 LEC nie może on obciążyć strony pozwanej w postępowaniu głównym kosztami postępowania, ponieważ żądania powódki w postępowaniu głównym zostały spełnione poza toczącym się przed nim postępowaniem sądowym. Zdaniem tego sądu jest tak również wtedy, gdy okazuje się, że strona pozwana w postępowaniu głównym działała w złej wierze i z tego względu strona powodowa w postępowaniu głównym została zmuszona do dochodzenia swoich praw przed sądem, ponieważ art. 22 LEC nie pozwala sądowi, przed którym zawisł spór, na uwzględnienie takich okoliczności w celu odstąpienia od przewidzianej w tym przepisie zasady podziału kosztów.

40

W tym względzie należy zauważyć, że w ramach typowego postępowania wszczętego na podstawie art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 konsumentem jest powód a pozwanym przedsiębiorca, co oznacza, że jeżeli przedsiębiorca postanowi zaspokoić roszczenia konsumenta poza postępowaniem sądowym, konsument ten musi zgodnie z przepisami hiszpańskimi opisanymi w poprzednim punkcie niniejszego wyroku zawsze ponosić koszty tego postępowania, i to nawet w przypadku, gdy ów przedsiębiorca działał w złej wierze.

41

Należy stwierdzić, że takie uregulowanie, które nakłada takie ryzyko na wspomnianego konsumenta, tworzy istotną przeszkodę mogącą zniechęcić konsumentów do wykonywania ich prawa do skutecznej kontroli sądowej potencjalnie nieuczciwych warunków umowy zawartych w danej umowie i ostatecznie narusza zasadę skuteczności.

42

W uwagach przedstawionych Trybunałowi rząd hiszpański utrzymuje jednak, że art. 22 LEC może być interpretowany w sposób zgodny z wymogami wynikającymi z tej zasady. Przepis ten można bowiem interpretować w ten sposób, że sąd krajowy powinien uwzględnić ewentualną złą wiarę danego przedsiębiorcy i w odpowiednim przypadku obciążyć go kosztami postępowania sądowego.

43

Należy uznać, że taka wykładnia prawa krajowego jest zgodna z zasadą skuteczności, ponieważ pozwala ona na niezniechęcanie konsumentów do korzystania z praw przyznanych im przez dyrektywę 93/13. Do sądu odsyłającego należy weryfikacja, czy taka zgodna z prawem Unii wykładnia jest możliwa.

44

Z uwagi na ogół powyższych rozważań art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 w świetle zasady skuteczności należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego w ramach postępowania sądowego dotyczącego stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy między przedsiębiorcą a konsumentem, w przypadku zaspokojenia roszczeń konsumenta na drodze pozasądowej, odnośny konsument powinien ponieść swoje koszty, z zastrzeżeniem, że sąd, przed którym toczy się postępowanie, zobowiązany jest do oceny kwestii istnienia złej wiary danego przedsiębiorcy i w odpowiednim przypadku do obciążenia owego przedsiębiorcy kosztami postępowania sądowego, do których poniesienia ów konsument został zmuszony w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13.

45

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, w świetle zasady skuteczności,

należy interpretować w ten sposób, że

nie sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, na podstawie którego w ramach postępowania sądowego dotyczącego stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy między przedsiębiorcą a konsumentem, w przypadku zaspokojenia roszczeń konsumenta na drodze pozasądowej, odnośny konsument powinien ponieść swoje koszty, z zastrzeżeniem, że sąd, przed którym toczy się postępowanie, zobowiązany jest do oceny kwestii istnienia złej wiary danego przedsiębiorcy i w odpowiednim przypadku do obciążenia owego przedsiębiorcy kosztami postępowania sądowego, do których poniesienia ów konsument został zmuszony w celu dochodzenia praw przyznanych mu przez dyrektywę 93/13.