This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62021CJ0071
Judgment of the Court (Sixth Chamber) of 14 September 2023.#KT v Sofiyska gradska prokuratura.#Request for a preliminary ruling from the Sofiyski gradski sad.#Reference for a preliminary ruling – Judicial cooperation in criminal matters – Agreement on the surrender procedure between, on the one hand, the Member States of the European Union and, on the other hand, the Republic of Iceland and the Kingdom of Norway – Article 1(3) – Fundamental rights – Refusal by a Member State to execute an arrest warrant issued by the Kingdom of Norway – Issuing of a new arrest warrant by the Kingdom of Norway against the same person for the same acts – Examination by another Member State – Taking into account of the refusal to execute the first arrest warrant.#Case C-71/21.
Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 14 września 2023 r.
KT.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofiyski gradski sad.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Umowa w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii – Artykuł 1 ust. 3 – Prawa podstawowe – Odmowa wykonania przez państwo członkowskie nakazu aresztowania wydanego przez Królestwo Norwegii – Wydanie przez Królestwo Norwegii nowego nakazu aresztowania przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów – Badanie przez inne państwo członkowskie – Uwzględnienie odmowy wykonania pierwszego nakazu aresztowania.
Sprawa C-71/21.
Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 14 września 2023 r.
KT.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofiyski gradski sad.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Umowa w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii – Artykuł 1 ust. 3 – Prawa podstawowe – Odmowa wykonania przez państwo członkowskie nakazu aresztowania wydanego przez Królestwo Norwegii – Wydanie przez Królestwo Norwegii nowego nakazu aresztowania przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów – Badanie przez inne państwo członkowskie – Uwzględnienie odmowy wykonania pierwszego nakazu aresztowania.
Sprawa C-71/21.
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2023:668
z dnia 14 września 2023 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Umowa w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii – Artykuł 1 ust. 3 – Prawa podstawowe – Odmowa wykonania przez państwo członkowskie nakazu aresztowania wydanego przez Królestwo Norwegii – Wydanie przez Królestwo Norwegii nowego nakazu aresztowania przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów – Badanie przez inne państwo członkowskie – Uwzględnienie odmowy wykonania pierwszego nakazu aresztowania
W sprawie C‑71/21
mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sofiyski gradski sad (sąd miejski w Sofii, Bułgaria) postanowieniem z dnia 4 lutego 2021 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 4 lutego 2021 r., w postępowaniu dotyczącym wykonania nakazu aresztowania wydanego przeciwko
KT,
przy udziale:
Sofiyska gradska prokuratura,
TRYBUNAŁ (szósta izba),
w składzie: P.G. Xuereb, prezes izby, L. Bay Larsen (sprawozdawca), wiceprezes Trybunału, i T. von Danwitz, sędzia,
rzecznik generalny: G. Pitruzzella,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi, które przedstawili:
– |
w imieniu Irlandii – M. Browne, A. Joyce i J. Quaney, w charakterze pełnomocników, których wspierała M. Gráinne, BL, |
– |
w imieniu rządu węgierskiego – M.Z. Fehér i R. Kissné Berta, w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu rządu austriackiego – J. Schmoll, C. Leeb i A. Posch, w charakterze pełnomocników, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej – S. Grünheid i I. Zaloguin, w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 TUE, art. 21 ust. 1 i art. 67 ust. 1 TFUE, art. 6 i art. 45 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”), art. 1 ust. 2 i 3 Umowy między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią (Dz.U. 2006, L 292, s. 2), zatwierdzonej w imieniu Unii Europejskiej decyzją Rady 2014/835/UE z dnia 27 listopada 2014 r. w sprawie zawarcia Umowy między Unią Europejską a Republiką Islandii i Królestwem Norwegii w sprawie procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a Islandią i Norwegią (Dz.U. 2014, L 343, s. 1), która to umowa weszła w życie w dniu 1 listopada 2019 r. (zwanej dalej „umową w sprawie procedury przekazywania osób”), oraz art. 8 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej „EKPC”). |
2 |
Wniosek ten został złożony w ramach postępowania w sprawie wykonania w Bułgarii nakazu aresztowania wydanego przez prokuraturę regionalną dla Hordaland (Norwegia) przeciwko KT. |
Ramy prawne
Umowa w sprawie procedury przekazywania osób
3 |
Preambuła umowy w sprawie procedury przekazywania osób stanowi: „Unia Europejska z jednej strony oraz Republika Islandii i Królestwo Norwegii z drugiej strony, zwane dalej »Umawiającymi się Stronami«, pragnąc poprawić współpracę sądową w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej a [Republiką] Islandi[i] i [Królestwem] Norwegi[i], bez uszczerbku dla przepisów chroniących swobodę jednostki, zważywszy, że obecne stosunki między Umawiającymi się Stronami wymagają ścisłej współpracy w walce przestępczością, wyrażając swoje wzajemne zaufanie do struktury i funkcjonowania ich systemów prawnych oraz do zdolności wszystkich Umawiających się Stron do zagwarantowania uczciwego procesu, zważywszy, że [Republika] Islandi[i] i [Królestwo] Norwegi[i] wyraziły swoją wolę zawarcia umowy umożliwiającej im przyspieszenie w stosunkach z państwami członkowskimi Unii Europejskiej ustaleń dotyczących procedur przekazywania osób podejrzanych i skazanych oraz zastosowanie procedury przekazywania osób między nimi a państwami członkowskimi, […]”. |
4 |
Artykuł 1 ust. 1–3 tej umowy ma następujące brzmienie: „1. Umawiające się Strony zobowiązują się do usprawnienia, zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy, przekazywania osób do celów ścigania lub wykonania wyroku pomiędzy państwami członkowskimi z jednej strony a Królestwem Norwegii i Republiką Islandii z drugiej strony, przez uwzględnienie, jako standardów minimalnych, warunków Konwencji z dnia 27 września 1996 r. dotyczącej ekstradycji między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. 2. Umawiające się Strony zobowiązują się, zgodnie z postanowieniami niniejszej umowy, do zapewnienia, że system ekstradycji pomiędzy państwami członkowskimi z jednej strony a Królestwem Norwegii i Republiką Islandii z drugiej strony jest oparty na mechanizmie przekazywania osób na podstawie nakazu aresztowania zgodnie z warunkami niniejszej umowy. 3. Niniejsza umowa nie skutkuje zmianą obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa ustanowionych w [EKPC] lub – w przypadku wykonywania nakazu przez organ sądowy państwa członkowskiego – zasad, o których mowa w art. 6 [UE]”. |
5 |
Zgodnie z art. 2 ust. 5 wspomnianej umowy: „»Nakaz aresztowania« oznacza decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo osoby, której dotyczy nakaz, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności]”. |
6 |
W art. 4–8 tej umowy przewidziano podstawy odmowy wykonania nakazu aresztowania oraz warunki, jakim może podlegać wykonanie nakazu aresztowania. |
7 |
Artykuł 4 pkt 2 umowy w sprawie procedury przekazywania osób stanowi: „Państwa ustanawiają w stosunku do wykonującego nakaz organu sądowego obowiązek odmowy wykonania nakazu aresztowania w następujących przypadkach: […]
[…]”. |
8 |
Artykuł 34 ust. 1 tej umowy ma następujące brzmienie: „Bez uszczerbku dla ich stosowania w relacjach między państwami a państwami trzecimi niniejsza umowa od dnia jej wejścia w życie zastępuje odnośne przepisy [postanowienia] następujących konwencji mających zastosowanie w dziedzinie ekstradycji w stosunkach między [Królestwem] Norwegi[i] i [Republiką] Islandi[i] z jednej strony i państwami członkowskimi z drugiej strony:
[…]”. |
Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW
9 |
Artykuł 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24) (zwanej dalej „decyzją ramową 2002/584”), brzmi następująco: „1. Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną [orzeczenie sądowe wydane] przez państwo członkowskie w celu aresztowania [zatrzymania] i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek [nakaz], w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności]. 2. Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej. 3. Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją [nie prowadzi do zmiany] obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 [UE]”. |
10 |
W art. 3–5 decyzji ramowej 2002/584 wymieniono podstawy odmowy wykonania nakazu aresztowania oraz warunki, jakim może podlegać wykonanie europejskiego nakazu aresztowania. |
11 |
Artykuł 3 pkt 2 tej decyzji ramowej stanowi: „Właściwy sądowy organ państwa członkowskiego wykonującego europejski nakaz aresztowania (zwany dalej »wykonującym nakaz organem sądowym«) odmawia wykonania europejskiego nakazu aresztowania w następujących przypadkach: […]
[…]”. |
12 |
Artykuł 31 ust. 1 wspomnianej decyzji ramowej stanowi: „Bez uszczerbku dla ich stosowania w relacjach między państwami członkowskimi i państwami trzecimi niniejsza decyzja ramowa od dnia 1 stycznia 2004 r. zastępuje odnośne przepisy [postanowienia] następujących konwencji, mających zastosowanie w stosunkach między państwami członkowskimi w dziedzinie ekstradycji:
[…]”. |
Postępowanie główne i pytania prejudycjalne
13 |
Przeciwko KT, który wraz z dziećmi zamieszkuje w Bułgarii, toczy się w Norwegii postępowanie karne w związku z czynami popełnionymi na jej terytorium, zakwalifikowanymi przez organy prowadzące to postępowanie jako oszustwo, które wyrządziło szkody w norweskim systemie ubezpieczeń społecznych. |
14 |
W ramach tego postępowania karnego w dniu 26 lipca 2018 r. właściwy organ norweski wydał przeciwko KT nakaz aresztowania, który został rozpowszechniony za pomocą Systemu Informacyjnego Schengen (SIS). |
15 |
W dniu 25 listopada 2019 r. KT został zatrzymany przy wjeździe do Polski na podstawie dotyczącego go wpisu w SIS mającego doprowadzić do jego zatrzymania. |
16 |
W dniu 27 listopada 2019 r. właściwy organ norweski wydał nakaz aresztowania na podstawie umowy w sprawie procedury przekazywania osób. |
17 |
W dniu 15 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Warszawie (Polska) odmówił wykonania tego nakazu aresztowania na podstawie art. 1 ust. 3 tej umowy, uznając, że przekazanie KT organom norweskim skutkowałoby naruszeniem art. 8 EKPC. Zdaniem tego sądu takie przekazanie prowadziłoby w konsekwencji do umieszczenia dzieci KT w rodzinie zastępczej i ostatecznej utraty kontaktu z ojcem. Wspomniany sąd uznał również, że organy norweskie mogą skorzystać z innych form współpracy sądowej w sprawach karnych z Republiką Bułgarii w ramach rozpatrywanego postępowania karnego. |
18 |
W dniu 24 lutego 2020 r. Sąd Apelacyjny w Warszawie (Polska) pozostawił bez rozpoznania środek odwoławczy wniesiony od tego orzeczenia przez właściwą prokuraturę. |
19 |
W dniu 10 marca 2020 r. KT został zatrzymany przy wjeździe na terytorium Bułgarii na podstawie nadal dotyczącego go wpisu w SIS mającego doprowadzić do jego zatrzymania. |
20 |
W dniu 12 marca 2020 r. prokuratura regionalna dla Hordaland, Sogn og Fjordane (Norwegia) wydała nowy nakaz aresztowania przeciwko KT w ramach tego samego postępowania karnego i w oparciu o te same podstawy co te, w odniesieniu do których wydano nakaz aresztowania z dnia 27 listopada 2019 r. |
21 |
W dniu 16 marca 2020 r. Sofiyska gradska prokuratura (prokuratura miejska w Sofii, Bułgaria) wystąpiła do Sofiyski gradski sad (sądu miejskiego w Sofii, Bułgaria), który jest sądem odsyłającym, z wnioskiem o wykonanie nakazu aresztowania wydanego w dniu 12 marca 2020 r. |
22 |
W tym kontekście, po pierwsze, sąd ten zastanawia się, czy możliwe jest wydanie kilku nakazów aresztowania przeciwko tej samej osobie w ramach tego samego postępowania karnego. |
23 |
Wskazuje on w tym względzie, że w świetle podobieństw, które można dostrzec między postanowieniami umowy w sprawie procedury przekazywania osób a odpowiadającymi im przepisami decyzji ramowej 2002/584, można by rozważyć zastosowanie w drodze analogii wyroku z dnia 25 lipca 2018 r., AY (Nakaz aresztowania – Świadek) (C‑268/17, EU:C:2018:602), w którym Trybunał odpowiedział twierdząco na to pytanie. Zauważa on jednak, że w odróżnieniu od sprawy, w której zapadł ten wyrok, oba nakazy aresztowania rozpatrywane w postępowaniu głównym wydano na tym samym etapie rozpatrywanego postępowania karnego. Ponadto umowa ta nie zawiera zdaniem tego sądu postanowienia równoważnego art. 1 ust. 2 tej decyzji ramowej, dotyczącemu obowiązku wykonywania europejskich nakazów aresztowania. |
24 |
Sąd ów zastanawia się, po drugie, nad ewentualnym wpływem uprzedniej odmowy wykonania przez sąd państwa członkowskiego nakazu aresztowania wydanego przez Królestwo Norwegii przeciwko tej samej osobie, której dotyczy nakaz, w ramach tego samego postępowania karnego. |
25 |
Sąd odsyłający dodaje, że stan zdrowia KT jest niestabilny i musiał być on kilkukrotnie hospitalizowany. |
26 |
W tych okolicznościach Sofiyski gradski sad (sąd miejski w Sofii) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
W przedmiocie postępowania przed Trybunałem
27 |
Sąd odsyłający wniósł o zastosowanie do niniejszego odesłania pilnego trybu prejudycjalnego przewidzianego w art. 107 regulaminu postępowania przed Trybunałem. |
28 |
Postanowieniem z dnia 22 lutego 2021 r. Trybunał, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po wysłuchaniu rzecznika generalnego, postanowił nie uwzględnić tego wniosku, ponieważ nie zostały spełnione przesłanki pilnego charakteru przewidziane w art. 107 regulaminu postępowania. |
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
29 |
Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wydaniu kilku kolejnych nakazów aresztowania przeciwko osobie, której dotyczy nakaz, w celu uzyskania jej przekazania przez państwo będące stroną tej umowy po odmowie wykonania przez inne państwo będące stroną wspomnianej umowy pierwszego nakazu aresztowania dotyczącego tej osoby. |
30 |
Na wstępie należy przypomnieć, że postanowienia umowy w sprawie procedury przekazywania osób są bardzo podobne do odpowiadających im przepisów decyzji ramowej 2002/584 (wyrok z dnia 2 kwietnia 2020 r., Ruska Federacija,C‑897/19 PPU, EU:C:2020:262, pkt 74). |
31 |
W tym względzie należy zauważyć, że żadne postanowienie tej umowy nie wyklucza wydania kilku kolejnych europejskich nakazów aresztowania przeciwko danej osobie, w tym gdy odmówiono wykonania pierwszego nakazu aresztowania dotyczącego tej osoby. |
32 |
Ponadto z art. 1 ust. 1 i 2 wspomnianej umowy w świetle jej preambuły wynika, że ma ona na celu usprawnienie i przyspieszenie współpracy sądowej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi z jednej strony a Królestwem Norwegii i Republiką Islandii z drugiej strony za pomocą mechanizmu przekazywania osób opartego na ścisłej współpracy między tymi państwami oraz na wyrażonym przez te państwa członkowskie wzajemnym zaufaniu do struktury i funkcjonowania ich odpowiednich systemów prawnych oraz do ich zdolności do zagwarantowania uczciwego procesu. |
33 |
Poza tym art. 34 ust. 1 umowy w sprawie procedury przekazywania osób stanowi, podobnie jak art. 31 ust. 1 decyzji ramowej 2002/584, że umowa ta zastępuje odnośne przepisy wymienionych w niej konwencji – do których zalicza się w szczególności Europejska konwencja o ekstradycji, sporządzona w Paryżu w dniu 13 grudnia 1957 r. – w stosunkach między państwami członkowskimi z jednej strony a Królestwem Norwegii oraz Republiką Islandii z drugiej strony. |
34 |
Podobnie jak ta decyzja ramowa przewidziany we wspomnianej umowie system przekazywania osób służy zatem, dzięki ustanowieniu prostszego i wydajniejszego systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej, ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej między państwami będącymi stronami tej umowy, a także niedopuszczeniu do sytuacji, w której osoba ścigana znajdująca się na terytorium innego państwa niż państwo, w którym miała popełnić przestępstwo, pozostałaby bezkarna. |
35 |
Systemowy zakaz wydania nowego nakazu aresztowania przez wydający nakaz organ państwa będącego stroną umowy w sprawie procedury przekazywania osób w przypadku odmowy wykonania pierwszego nakazu aresztowania przez inne państwo będące stroną tej umowy szkodziłby zaś skuteczności systemu przekazywania osób ustanowionego wspomnianą umową i wiązałby się z ryzykiem bezkarności osób, które próbują uniknąć wymiaru sprawiedliwości. |
36 |
Takie wydanie może okazać się zatem konieczne – w szczególności gdy wyeliminowano okoliczności stanowiące przeszkodę w wykonaniu poprzedniego nakazu aresztowania lub gdy orzeczenie o odmowie wykonania tego nakazu aresztowania nie było zgodne z umową w sprawie procedury przekazywania osób – aby przeprowadzić procedurę przekazania osoby, której dotyczy nakaz, i w ten sposób wspierać realizację celu tej umowy polegającego na zwalczaniu bezkarności (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 141). |
37 |
Należy natomiast zauważyć w pierwszej kolejności, że art. 1 ust. 3 wspomnianej umowy przewiduje, iż nie może ona skutkować zmianą obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa ustanowionych w EKPC lub – w przypadku wykonywania nakazu przez organ sądowy państwa członkowskiego – zasad, o których mowa w art. 6 TUE, który odnosi się w szczególności do praw podstawowych określonych w karcie. |
38 |
Z powyższego wynika, że istnienie ryzyka naruszenia praw podstawowych wymienionych w karcie może pozwolić wykonującemu nakaz organowi sądowemu, w drodze wyjątku i po przeprowadzeniu odpowiedniego badania, na powstrzymanie się od wykonania nakazu aresztowania na podstawie art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 72). |
39 |
Z tego względu wydanie nakazu aresztowania, którego wykonanie prowadziłoby do naruszenia karty i którego wykonania wykonujący nakaz organ sądowy powinien – w warunkach określonych w poprzednim punkcie – odmówić, nie jest zgodne z przypomnianymi w pkt 32 niniejszego wyroku zasadami wzajemnego zaufania i ścisłej współpracy w walce z przestępczością (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 142). |
40 |
W związku z tym wydający nakaz organ sądowy nie może, w braku zmiany okoliczności, wydać nowego nakazu aresztowania przeciwko danej osobie po odmowie ze strony wykonującego nakaz organu sądowego wykonania poprzedniego nakazu aresztowania wydanego przeciwko tej osobie, zgodnie z wymogami ciążącymi na nim na podstawie art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 143). |
41 |
W drugiej kolejności – skoro wydanie nakazu aresztowania może skutkować zatrzymaniem osoby, której nakaz dotyczy, a tym samym może naruszać jej wolność osobistą, do organu sądowego zamierzającego wydać nakaz aresztowania należy zbadanie, czy w świetle szczególnych okoliczności danego przypadku wydanie to ma charakter proporcjonalny (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 144). |
42 |
W ramach takiego badania wspomniany organ sądowy powinien w szczególności uwzględnić charakter i wagę przestępstwa, za które ścigana jest osoba, której dotyczy nakaz, konsekwencje dla tej osoby uprzednio wydanego wobec niej nakazu aresztowania lub nakazów aresztowania, a także perspektywy wykonania ewentualnego nowego nakazu aresztowania (zob. analogicznie wyrok z dnia 31 stycznia 2023 r., Puig Gordi i in., C‑158/21, EU:C:2023:57, pkt 145). |
43 |
W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, iż art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie wydaniu kilku kolejnych nakazów aresztowania przeciwko osobie, której dotyczy nakaz, w celu uzyskania jej przekazania przez państwo będące stroną tej umowy po odmowie wykonania przez inne państwo będące stroną wspomnianej umowy pierwszego nakazu aresztowania dotyczącego tej osoby, o ile wykonanie nowego nakazu aresztowania nie prowadziłoby do naruszenia owego postanowienia umowy, a wydanie tego nowego nakazu aresztowania ma charakter proporcjonalny. |
W przedmiocie pytania drugiego
44 |
Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy umowę w sprawie procedury przekazywania osób, art. 21 ust. 1 i art. 67 ust. 1 TFUE oraz art. 6 i art. 45 ust. 1 karty należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie odmowie wykonania przez państwo członkowskie nakazu aresztowania z tego tylko powodu, że inne państwo członkowskie odmówiło wykonania pierwszego nakazu aresztowania wydanego przez Republikę Islandii lub Królestwo Norwegii przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów. |
45 |
W tym względzie należy zauważyć, że jest prawdą, iż umowa w sprawie procedury przekazywania osób nie zawiera postanowienia równoważnego art. 1 ust. 2 decyzji ramowej 2002/584, dotyczącemu obowiązku wykonywania europejskich nakazów aresztowania. |
46 |
Niemniej jednak, jak wskazano w pkt 32–34 niniejszego wyroku, podobnie jak ta decyzja ramowa przewidziany w tej umowie system przekazywania osób służy, dzięki ustanowieniu prostszego i wydajniejszego systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej, ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej między państwami członkowskimi z jednej strony a Królestwem Norwegii i Republiką Islandii z drugiej strony, a także niedopuszczeniu do sytuacji, w której osoba ścigana znajdująca się na terytorium innego państwa niż państwo, w którym miała popełnić przestępstwo, pozostałaby bezkarna. |
47 |
Ponadto owa umowa ma taką samą strukturę jak wspomniana decyzja ramowa, a w jej art. 4–8 wymieniono podstawy odmowy wykonania nakazu aresztowania oraz warunki, jakim może podlegać wykonanie nakazu aresztowania, podobnie jak to przewidziano w art. 3–5 tej decyzji ramowej. |
48 |
Wynika z tego, że pomimo braku wyraźnego postanowienia w tym względzie w umowie w sprawie procedury przekazywania osób państwa będące stronami tej umowy są co do zasady zobowiązane do wykonania nakazu aresztowania wydanego przez inne państwo będące stroną wspomnianej umowy i mogą odmówić wykonania takiego nakazu wyłącznie w oparciu o podstawy wynikające z tejże umowy. |
49 |
W szczególności, jak przypomniano w pkt 38 niniejszego wyroku, istnienie ryzyka naruszenia praw podstawowych wymienionych w karcie może pozwolić wykonującemu nakaz organowi sądowemu, w drodze wyjątku i po przeprowadzeniu odpowiedniego badania, na powstrzymanie się od wykonania nakazu aresztowania na podstawie art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób. |
50 |
W tym względzie z orzecznictwa Trybunału wynika, że w razie gdy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że w przypadku przekazania do państwa wydającego nakaz osoba, której dotyczy nakaz, będzie narażona na ryzyko znaczącego skrócenia oczekiwanej długości życia lub szybkiego, znaczącego i nieodwracalnego pogorszenia się stanu zdrowia, należy również wziąć pod uwagę wspomniane postanowienie umowy [zob. analogicznie wyrok z dnia 18 kwietnia 2023 r., E.D.L. (Podstawa odmowy związana z chorobą), C‑699/21, EU:C:2023:295, pkt 42, 50, 52]. |
51 |
Natomiast żadne postanowienie umowy w sprawie procedury przekazywania osób nie przewiduje możliwości odmowy wykonania nakazu aresztowania, jeżeli państwo będące stroną tej umowy odmówiło wykonania pierwszego nakazu aresztowania dotyczącego tej samej osoby i tych samych czynów. |
52 |
Należy zatem stwierdzić, że orzeczenia organu wykonującego nakaz o odmowie wykonania nakazu aresztowania nie można utożsamiać z „prawomocnym wyrokiem” w rozumieniu art. 4 pkt 2 wspomnianej umowy, który jako jedyny może stanąć na przeszkodzie prowadzeniu postępowania karnego w związku z popełnieniem tych samych czynów przeciwko tej osobie w państwie wydającym nakaz lub jego wszczęciu w jakimkolwiek innym państwie. |
53 |
Należy przypomnieć w tym względzie, że w istocie uważa się, iż w stosunku do osoby poszukiwanej zapadł prawomocny wyrok w związku z popełnieniem tych samych czynów w rozumieniu art. 3 pkt 2 decyzji ramowej 2002/584 – odpowiadającego w istocie art. 4 pkt 2 wspomnianej umowy – gdy w następstwie przeprowadzonego postępowania karnego prawo oskarżyciela publicznego do wniesienia oskarżenia ostatecznie wygasło lub gdy organy sądowe państwa członkowskiego wydały orzeczenie uniewinniające oskarżonego w odniesieniu do zarzucanych mu czynów (zob. podobnie wyrok z dnia 16 listopada 2010 r., Mantello,C‑261/09, EU:C:2010:683, pkt 45). |
54 |
Rozpatrzenie wniosku o przekazanie nie oznacza zaś wszczęcia przez państwo wykonujące nakaz postępowania karnego przeciwko osobie, której dotyczy wniosek o przekazanie, i nie zawiera oceny sprawy co do istoty. |
55 |
W tych okolicznościach, o ile istnienie orzeczenia wykonującego nakaz organu państwa członkowskiego o odmowie wykonania nakazu aresztowania wydanego przez Republikę Islandii lub Królestwo Norwegii na podstawie art. 1 ust. 3 umowy w sprawie procedury przekazywania osób powinno oczywiście wzbudzić czujność wykonującego nakaz organu innego państwa członkowskiego, do którego wpłynął nowy nakaz aresztowania wydany przez to państwo przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów, o tyle okoliczność ta nie może zwolnić wykonującego nakaz organu drugiego państwa członkowskiego z obowiązku zbadania wniosku o przekazanie i wydania orzeczenia w sprawie wykonania nakazu aresztowania. |
56 |
Z art. 21 ust. 1 lub art. 67 ust. 1 TFUE ani z art. 6 lub art. 45 ust. 1 karty nie można wywieść innego wniosku. |
57 |
Z art. 2 ust. 5 umowy w sprawie procedury przekazywania osób wynika bowiem, że pojęcie „nakazu aresztowania” w rozumieniu tej umowy jest zdefiniowane jako orzeczenie sądowe wydane przez państwo będące stroną wspomnianej umowy w celu zatrzymania i przekazania przez inne państwo będące stroną tej umowy osoby, której dotyczy nakaz, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego polegającego na pozbawieniu wolności. |
58 |
Wynika z tego, że celem mechanizmu przekazywania przewidzianego w umowie w sprawie procedury przekazywania osób jest umożliwienie zatrzymania i przekazania osoby, której dotyczy nakaz, tak aby popełnione przestępstwo nie pozostało bezkarne oraz aby osoba ta była ścigana lub aby odbyła orzeczoną wobec niej karę pozbawienia wolności [zob. analogicznie wyrok z dnia 30 czerwca 2022 r., Spetsializirana prokuratura (Informacje o krajowym orzeczeniu o aresztowaniu), C‑105/21, EU:C:2022:511, pkt 74]. |
59 |
Zatrzymanie osoby, o której przekazanie wnosi się w drodze wydania nakazu aresztowania, stanowi zatem integralną część systemu przekazywania osób przewidzianego w tej umowie. |
60 |
O ile zaś tymczasowe zatrzymanie stanowi ograniczenie prawa osoby, której dotyczy nakaz, do swobodnego przemieszczania się oraz przysługującego jej prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego, o tyle należy jednak uznać je co do zasady za usprawiedliwione prawnie uzasadnionym celem polegającym na uniknięciu bezkarności tej osoby, przy czym cel ten wpisuje się w kontekst przewidzianej w art. 3 ust. 2 TUE przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób [zob. analogicznie wyrok z dnia 12 maja 2021 r., Bundesrepublik Deutschland (Czerwona nota Interpolu), C‑505/19, EU:C:2021:376, pkt 86]. |
61 |
W świetle całości powyższych rozważań na pytanie drugie należy odpowiedzieć, iż umowę w sprawie procedury przekazywania osób należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie odmowie wykonania przez państwo członkowskie nakazu aresztowania z tego tylko powodu, że inne państwo członkowskie odmówiło wykonania pierwszego nakazu aresztowania wydanego przez Republikę Islandii lub Królestwo Norwegii przeciwko tej samej osobie w związku z popełnieniem tych samych czynów. |
W przedmiocie kosztów
62 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje: |
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: bułgarski.