1.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższy sąd krajowy w Düsseldorfie, Niemcy) dotyczy wykładni art. 8 pkt 1 rozporządzenia (UE) nr 1215/2012 ( 2 ) w związku z art. 122 rozporządzenia (UE) 2017/1001 ( 3 ).

2.

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między właścicielem unijnego znaku towarowego, mającym siedzibę w Stanach Zjednoczonych, a dystrybutorem i jego dostawcą towarów, mającymi siedziby odpowiednio w Niemczech i w Polsce, który to spór dotyczy zarzucanego naruszenia przez nich praw do tego znaku towarowego.

3.

W specyficznym kontekście tego powództwa, poddanego odrębnym kryteriom jurysdykcji, do Trybunału zwrócono się, aby uzupełnił swoje orzecznictwo dotyczące przesłanek stosowania normy szczególnej ustanowionej w art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012, umożliwiającej łączne pozwanie kilku osób, zamieszkałych w różnych państwach członkowskich, przed sąd miejsca zamieszkania tylko jednej z nich, w sytuacji gdy wytoczone przed sąd odsyłający powództwo dotyczy roszczeń przeciwko różnym spółkom i członkom ich zarządów, przy czym członkowie ci są pozywani nie tylko jako przedstawiciele ustawowi tych spółek, lecz także z tytułu ich osobistej odpowiedzialności.

4.

Wyjaśnię powody, dla których jestem zdania, że właściciel unijnego znaku towarowego, który uważa, iż naruszono jego prawo do znaku towarowego, może wytoczyć powództwo przed jeden sąd, który będzie miał jurysdykcję w zakresie wszystkich roszczeń odnoszących się do czynów popełnionych przez różnych sprawców dotyczących tych samych towarów – w szczególności w kontekście umowy wyłącznej dostawy – o ile przy wnoszeniu powództwa zostanie wykazany udział pozwanego zakotwiczającego jurysdykcję w sekwencji czynów składających się na naruszenie prawa do znaku towarowego.

5.

Artykuł 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 stanowi:

„Osoba mająca miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego może zostać pozwana również:

6.

Artykuł 1 rozporządzenia 2017/1001, zatytułowany „Unijny znak towarowy”, w ust. 2 stanowi:

„Unijny znak towarowy ma charakter jednolity. Wywołuje on ten sam skutek w całej Unii: może on być zarejestrowany, zbyty, być przedmiotem zrzeczenia się lub decyzji w sprawie stwierdzenia wygaśnięcia praw właściciela znaku lub unieważnienia znaku, a jego używanie może być zakazane jedynie w odniesieniu do całej Unii. Zasadę tę stosuje się, jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej”.

7.

Artykuł 17 rozporządzenia 2017/1001, zatytułowany „Uzupełniające stosowanie prawa krajowego odnoszącego się do naruszenia”, stanowi:

„1.   Skutki unijnego znaku towarowego podlegają wyłącznie przepisom niniejszego rozporządzenia. W pozostałym zakresie naruszenie unijnego znaku towarowego podlega prawu krajowemu odnoszącemu się do naruszenia krajowego znaku towarowego zgodnie z przepisami rozdziału X [w szczególności z art. 129 i 130].

2.   Niniejsze rozporządzenie nie stanowi przeszkody dla wnoszenia powództw w sprawach unijnego znaku towarowego na mocy ustawodawstwa państw członkowskich dotyczącego w szczególności odpowiedzialności cywilnej oraz nieuczciwej konkurencji.

3.   Mające zastosowanie przepisy proceduralne ustala się zgodnie z przepisami rozdziału X”.

8.

Rozdział X rozporządzenia 2017/1001, zatytułowany „Jurysdykcja oraz postępowanie w przypadku powództw odnoszących się do unijnych znaków towarowych”, obejmuje art. 122–135. Zgodnie z art. 125, zatytułowanym „Jurysdykcja międzynarodowa”:

„1.   Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia, jak również wszelkich przepisów rozporządzenia [nr 1215/2012] mających zastosowanie na mocy art. 122, postępowania w odniesieniu do powództw i roszczeń określonych w art. 124 [między innymi powództw o stwierdzenie naruszenia] toczą się przed sądami tego państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania/siedzibę, lub jeżeli nie ma on miejsca zamieszkania/siedziby w żadnym z państw członkowskich, w tym, w którym ma przedsiębiorstwo.

[…]

5.   Postępowania w odniesieniu do powództw i roszczeń określonych w art. 124, z wyjątkiem powództw o stwierdzenie braku naruszenia unijnego znaku towarowego, mogą również toczyć się przed sądami państwa członkowskiego, w którym miało miejsce naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia lub w którym została dokonana czynność, o której mowa w art. 11 ust. 2”.

9.

Advance Magazine Publishers Inc. jest właścicielką kilku unijnych znaków towarowych zawierających element słowny „Vogue”, przy czym spółka ta twierdzi, że są to znaki towarowe cieszące się renomą.

10.

Beverage City Polska sp. z o.o. jest spółką prawa polskiego, mającą siedzibę w Krakowie (Polska). W tym samym mieście ma miejsce zamieszkania FE, członek zarządu spółki. Spółka produkuje napój energetyczny pod nazwą „Diamant Vogue”, a także zajmuje się jego promocją i dystrybucją.

11.

Beverage City & Lifestyle GmbH jest spółką prawa niemieckiego z siedzibą w Schorfheide, w kraju związkowym Brandenburgia (Niemcy). Jej członek zarządu, MJ, ma miejsce zamieszkania w kraju związkowym Nadrenia Północna-Westfalia (Niemcy). Spółka ta była związana z Beverage City Polska umową wyłącznej dystrybucji na terytorium Niemiec i kupowała od niej odpowiednio oznakowany w Polsce napój energetyczny. Pomimo podobieństwa nazw, spółki te nie należą do tej samej grupy.

12.

Uznając, że doszło do naruszeń prawa do jej znaków towarowych, strona powodowa wytoczyła ( 4 ) przeciwko tym spółkom i ich członkom zarządów powództwo do Landgericht Düsseldorf (sądu krajowego w Düsseldorfie), jako właściwego dla kraju związkowego Nadrenii Północnej-Westfalii sądu w sprawach unijnych znaków towarowych, o zaprzestanie naruszenia na całym obszarze Unii, jak również o udzielanie informacji, przedstawienie ksiąg rachunkowych i ustalenie odpowiedzialności odszkodowawczej. Następnie te dodatkowe żądania zostały ograniczone do czynów, które miały miejsce w Niemczech.

13.

Beverage City Polska i członek jej zarządu, FE, wnieśli ( 5 ) apelację do Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższego sądu krajowego w Düsseldorfie) od orzeczenia Landgericht Düsseldorf (sądu krajowego w Düsseldorfie), który uwzględnił żądania strony powodowej, a wcześniej wywiódł swoją jurysdykcję międzynarodową względem pozwanych z art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012, powołując się na zasady wypracowane w wyroku z dnia 27 września 2017 r., Nintendo ( 6 ).

14.

Podnoszą oni przed sądem odsyłającym, że prowadzili działalność i dostarczali towary swoim klientom wyłącznie w Polsce. Wyroku Nintendo nie można odnieść do ich sytuacji, ponieważ brak jest istotnej więzi między nimi a Beverage City & Lifestyle i członkiem jej zarządu.

15.

Sąd odsyłający podkreśla, po pierwsze, że podstawą jurysdykcji międzynarodowej Landgericht Düsseldorf (sądu krajowego w Düsseldorfie) jest, zgodnie z art. 125 ust. 1 rozporządzenia 2017/1001, miejsce zamieszkania członka zarządu niemieckiej spółki, którego sąd ten określa jako pozwanego zakotwiczającego jurysdykcję ( 7 ).

16.

Po drugie, jeśli chodzi o współpozwanych mających miejsca zamieszkania/siedziby w Polsce, podstawą rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Nintendo była okoliczność, że w sprawie, w której zapadł ten wyrok, pozwanych łączyła przynależność do tej samej grupy spółek, co nie zachodzi w niniejszej sprawie. Między Beverage City & Lifestyle a Beverage City Polska istnieje bowiem wyłącznie stosunek wynikający z umowy dostawy. Członkowie zarządów tych spółek zostali pozwani wyłącznie jako przedstawiciele każdej z tych osób prawnych, a zatem nie istnieje stosunek między pozwanym zakotwiczającym jurysdykcję a pozwanymi mającymi miejsca zamieszkania/siedziby w Polsce. Powstaje zatem pytanie, czy wystarczająca jest przedmiotowa więź w postaci łańcucha dostaw.

17.

Ponadto sąd odsyłający uważa, że należałoby uwzględnić okoliczność, iż spór dotyczy tych samych znaków towarowych i towarów naruszających znaki, wobec czego jeżeli sprawę będą rozpoznawały różne sądy, istnieje ryzyko wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń w przypadku rozbieżnej oceny dystrybucji jako działania stanowiącego naruszenie prawa do znaku towarowego. Sąd odsyłający jest również zdania, że ryzyko tego rodzaju można byłoby stwierdzić, gdyby te same towary, wprowadzane do obrotu w Unii, były nabywane od osób trzecich. Sąd ten podkreśla również, że przesłanki stosowania art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 nie powinny pozbawiać treści normy jurysdykcyjnej wyrażonej w art. 125 rozporządzenia 2017/1001.

18.

W tych okolicznościach Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższy sąd krajowy w Düsseldorfie) postanowił zawiesić postępowanie i przedstawić następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy między powództwami istnieje »tak ścisła więź«, że pożądane jest ich łączne rozpoznanie i rozstrzygnięcie w celu uniknięcia wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń w rozumieniu art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012, gdy w ramach powództwa o naruszenie unijnego znaku towarowego powiązanie polega na tym, że pozwany z siedzibą w jednym państwie członkowskim (tutaj: w Polsce), który dostarczył towary naruszające unijny znak towarowy pozwanemu z siedzibą w innym państwie członkowskim (tutaj: w Niemczech), którego przedstawiciel ustawowy, również pozwany jako naruszający znak, jest pozwanym »zakotwiczającym jurysdykcję«, jeżeli strony łączy jedynie zwykły stosunek dostawy i nie istnieje żadne inne wykraczające poza ten stosunek dostawy powiązanie prawne czy faktyczne?”.

19.

Strona powodowa, Beverage City Polska i FE, rządy polski i portugalski oraz Komisja Europejska przedłożyli uwagi na piśmie. Podczas rozprawy, która odbyła się w dniu 12 stycznia 2023 r., Beverage City & Lifestyle, Beverage City Polska, strona powodowa i Komisja Europejska przedstawiły uwagi ustne i odpowiedziały na skierowane przez Trybunał pytania wymagające odpowiedzi ustnej.

20.

Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający stara się w istocie ustalić, czy art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 w związku z art. 122 rozporządzenia 2017/1001 można interpretować w ten sposób, że powództwo o stwierdzenie naruszenia prawa do znaku towarowego można wytoczyć łącznie przeciwko kilku pozwanym, mającym miejsca zamieszkania albo siedziby w różnych państwach członkowskich, przed sąd miejsca zamieszkania albo siedziby jednego z nich, rozpoznający roszczenia skierowane przeciw nim przez właściciela unijnego znaku towarowego, jeżeli pozwanym zarzuca się przedmiotowo identyczne naruszenie praw do tego znaku, wynikające z czynności każdego z nich w łańcuchu dostaw.

21.

Jeśli chodzi o powództwa o stwierdzenie naruszenia praw własności intelektualnej, orzecznictwo Trybunału dostarcza obecnie użytecznych punktów odniesienia. Należy w tym względzie przypomnieć, że dokonana przez Trybunał wykładnia przepisów rozporządzenia (WE) nr 44/2001 ( 8 ) obowiązuje także w odniesieniu do przepisów rozporządzenia nr 1215/2012, które można uznać za im „równoważne” ( 9 ). To samo odnosi się do rozporządzenia (WE) nr 207/2009 ( 10 ), które wraz ze zmianami do niego zostało ujednolicone rozporządzeniem 2017/1001 ( 11 ).

22.

W sprawie w postępowaniu głównym sąd odsyłający, jako sąd orzekający w sprawach unijnych znaków towarowych, rozpoznaje powództwo o stwierdzenie naruszenia prawa do znaku towarowego wytoczone przeciwko podmiotowi, który sprzedaje w Niemczech towary rzekomo naruszające to prawo, spółce Beverage City & Lifestyle, mającej siedzibę w Niemczech, oraz przeciwko ich producentowi, spółce Beverage City Polska, mającej siedzibę w Polsce, jak również przeciwko odpowiednim członkom zarządów tych spółek.

23.

W konsekwencji podniesione przez ten sąd zagadnienie, dotyczące jurysdykcji międzynarodowej przeciwko drugiej z pozwanych i członkowi jej zarządu, jest uregulowane w art. 122, 124, 125 i 126 rozporządzenia 2017/1001.

24.

Przepisy te mają charakter lex specialis w stosunku do przepisów ustanowionych rozporządzeniem nr 1215/2012 ( 12 ).

25.

I tak, w sprawach dotyczących naruszenia praw do znaków towarowych, zgodnie z art. 124 lit. a) rozporządzenia 2017/1001, właściwość sądów orzekających w sprawach unijnych znaków towarowych jest wyłączna.

26.

Dla powództw o stwierdzenie naruszenia prawa do znaku towarowego art. 125 ust. 1 rozporządzenia 2017/1001 ustanawia jurysdykcję międzynarodową sądu państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania/siedzibę ( 13 ).

27.

Nie jest to jedyna jurysdykcja ustanowiona rozporządzeniem 2017/1001. Zgodnie z art. 125 ust. 5 rozporządzenia 2017/1001 ( 14 ) jurysdykcję może mieć również sąd państwa członkowskiego, w którym miało miejsce naruszenie.

28.

Należy w tym względzie podkreślić, że z powodu tego szczególnego przepisu art. 122 ust. 2 lit. a) rozporządzenia 2017/1001 wyłącza wprost stosowanie art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, który ustanawia szczególne kryterium jurysdykcji w sprawach dotyczących czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego ( 15 ).

29.

Natomiast żaden przepis szczególny rozporządzenia 2017/1001 nie wyłącza stosowania art. 8 rozporządzenia nr 1215/2012 ( 16 ), który to artykuł w pkt 1 ustanawia jurysdykcję pochodną na wypadek wielości pozwanych mających miejsca zamieszkania w różnych państwach członkowskich. Zgodnie z tym przepisem mogą oni być pozywani przed sąd miejsca zamieszkania jednego z nich ( 17 ). Taki pozwany może być czasem określany, tak jak w sprawie w postępowaniu głównym, jako pozwany zakotwiczający jurysdykcję ( 18 ).

30.

Tak jak w przypadku każdego innego sądu państwa członkowskiego ta przysługująca powodowi możliwość jest uzależniona od wyrażonej w art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 przesłanki, iż „między sprawami istnieje tak ścisła więź, że pożądane jest ich łączne rozpoznanie i rozstrzygnięcie w celu uniknięcia wydania w oddzielnych postępowaniach sprzecznych ze sobą orzeczeń”.

31.

Ten wymóg, wprowadzony po raz pierwszy w art. 6 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001, wywodzi się z rozstrzygnięcia przyjętego przez Trybunał w wyroku z dnia 27 września 1988 r., Kalfelis ( 19 ). Wymóg ten przyczynia się do realizacji jednego z głównych celów tego rozporządzenia, silniej zaakcentowanego w rozporządzeniu nr 1215/2012 ( 20 ), jakim jest zapewnienie swobodnego przepływu orzeczeń sądowych w Unii. Ten cel nakazuje unikanie równoległych postępowań ( 21 ).

32.

Ponieważ ta norma jurysdykcyjna stanowi odstępstwo od normy ogólnej opartej na miejscu zamieszkania pozwanego, Trybunał orzekł, że nie jest dopuszczalna jej wykładnia wykraczająca poza przypadki wyraźnie przewidziane w tych rozporządzeniach ( 22 ).

33.

Trybunał podkreślił, że do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny istnienia ścisłej więzi między sprawami zgodnie z zamierzonym celem, jakim jest uniknięcie wydawania sprzecznych ze sobą orzeczeń ( 23 ). Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że sprzeczne ze sobą są rozbieżne orzeczenia odnoszące się do „tego samego stanu faktycznego i prawnego” ( 24 ).

34.

Zwracam uwagę, że sąd odsyłający nie wyraża wątpliwości co do tej kwestii. Jednakże według mnie jego wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym daje sposobność dokonania uściśleń, jeśli chodzi o znaczenie wyroku Nintendo ( 25 ), dyskutowane przez strony w ich uwagach na piśmie.

35.

W wyroku Nintendo, którego przedmiotem było powództwo o stwierdzenie naruszenia prawa do wzorów wspólnotowych, Trybunał przyjął bowiem, że kryterium istnienia tego samego stanu prawnego stanowi przyznanie wyłącznego prawa do używania takich wzorów na mocy rozporządzenia nr 6/2002. Ponieważ prawo to wywołuje te same skutki na całym terytorium Unii, bez znaczenia jest okoliczność, że sąd krajowy w przypadku wydawania niektórych orzeczeń stosuje prawo krajowe ( 26 ).

36.

W wyroku Nintendo Trybunał podkreślił również różnicę podejścia w porównaniu do tego, które przyjął w dziedzinie patentów w wyroku z dnia 13 lipca 2006 r., Roche Nederland i in. ( 27 ), w którym orzekł, że różnica dotycząca podstaw prawnych powództw jest bez znaczenia dla oceny ryzyka wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń ( 28 ).

37.

W konsekwencji, mając na względzie okoliczności sprawy w postępowaniu głównym, wydaje mi się właściwe, aby Trybunał wyjaśnił, że z powodu zbieżności przepisów art. 19 rozporządzenia nr 6/2002, będących podstawą wyroku Nintendo, z przepisami art. 9 rozporządzenia 2017/1001 dotyczącymi praw właściciela unijnego znaku towarowego, należy zastosować analizę na zasadzie analogii.

38.

Ściślej rzecz ujmując, obowiązek stosowania prawa krajowego przez sąd właściwy, który to obowiązek jest przewidziany w art. 129 i 130 rozporządzenia 2017/1001 ( 29 ), jak również w art. 88 i 89 rozporządzenia nr 6/2002, nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że mamy do czynienia z tą samą sytuacją prawną, z następujących powodów:

39.

Sąd odsyłający kładzie nacisk na okoliczność, że między Beverage City & Lifestyle a Beverage City Polska istnieje wyłącznie stosunek wynikający z umowy dostawy oraz że w odróżnieniu od spółek w sprawie, w której zapadł wyrok Nintendo, te dwie pozwane spółki nie należą do tej samej grupy.

40.

Poza tym, o ile sąd ten zwraca uwagę w uzasadnieniu swojego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym na brak relacji pomiędzy pozwanymi mającymi miejsca zamieszkania/siedziby w Polsce a pozwanym zakotwiczającym jurysdykcję (członkiem zarządu spółki Beverage City & Lifestyle, zamieszkałym w Niemczech), o tyle jednak wyjaśnia on w swoim pytaniu, że ów członek zarządu jest „również pozwany jako naruszający znak”.

41.

Skoro sąd odsyłający chce w istocie ustalić, czy w tych okolicznościach istnienie łańcucha dostaw jest wystarczającym kryterium dla zastosowania art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012, Trybunał powinien uzupełnić swoją wykładnię pojęcia „tego samego stanu faktycznego”.

42.

Według mnie pewne elementy oceny można wywieść z orzecznictwa Trybunału.

43.

W dziedzinie prawa autorskiego Trybunał orzekł bowiem w wyroku z dnia 1 grudnia 2011 r., Painer ( 30 ), że dla oceny ryzyka wydania w oddzielnych postępowaniach sprzecznych ze sobą orzeczeń „może mieć znaczenie okoliczność, że pozwani, którym podmiot prawa autorskiego zarzuca dotyczące tego samego przedmiotu naruszenia przysługującego mu prawa, działali lub nie działali w sposób niezależny” ( 31 ).

44.

W dziedzinie patentów Trybunał orzekł w wyroku Solvay ( 32 ), że w celu dokonania oceny istnienia ścisłej więzi między poszczególnymi wysuniętymi przed sądem krajowym roszczeniami, sąd ten musi wziąć w szczególności pod uwagę okoliczność, że naruszenia zarzuca się kilku spółkom mającym siedziby w różnych państwach członkowskich, każdej z osobna, przy czym chodzi o takie same czyny stanowiące naruszenia wobec tych samych produktów.

45.

W dziedzinie wzorów wspólnotowych, w wyroku Nintendo Trybunał na wstępie wskazał, że „powódka [w postępowaniu głównym] zarzuca dokonywanie podobnych lub nawet identycznych działań stanowiących naruszenie tych samych chronionych wzorów, które to działania odnoszą się do identycznych produktów mających naruszać prawa, a wytwarzanych przez spółkę dominującą sprzedającą je na własny rachunek w niektórych państwach członkowskich oraz sprzedającą je również swojej spółce zależnej dla celów ich odsprzedaży przez tę ostatnią w innych państwach członkowskich” ( 33 ).

46.

Następnie Trybunał przypomniał, iż „już uznał, że przypadek, w którym pozwane spółki, należące do tego samego koncernu, działały w identyczny lub podobny sposób, zgodnie ze wspólną polityką opracowaną wyłącznie przez jedną z nich, powinien zostać uznany za stanowiący ten sam stan faktyczny (zob. w szczególności wyrok z dnia 13 lipca 2006 r., Roche Nederland i in., C‑539/03, EU:C:2006:458, pkt 34)” ( 34 ).

47.

Wreszcie Trybunał wywiódł z tego, że „istnienie tego samego stanu faktycznego musi w takich okolicznościach […] obejmować wszystkie czynności różnych pozwanych, w tym dostawy dokonywane przez spółkę dominującą na swój własny rachunek, i nie może się ograniczać do niektórych aspektów lub niektórych elementów tych czynności” ( 35 ).

48.

Moim zdaniem wynika z tego, zwłaszcza biorąc pod uwagę ogólny sposób sformułowania tego punktu uzasadnienia zbliżony do sformułowań znajdujących się w pkt 67 tego wyroku ( 36 ), że badanie prowadzone przez sąd krajowy powinno dotyczyć głównie stosunku istniejącego między wszystkimi popełnionymi naruszeniami, a nie więzi organizacyjnych czy kapitałowych między zainteresowanymi spółkami, uznawanych za kluczowe przez rząd polski i pozwanych mających miejsce zamieszkania/siedzibę w Polsce.

49.

Aby bowiem zrealizować cel, jakiemu służy art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012, czyli uniknięcie wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń, szczególnie w dziedzinie unijnych znaków towarowych, wywołujących ten sam skutek w całej Unii, uważam, że zasadne jest, aby jako pierwsze kryterium charakteryzujące zarzucane naruszenie przyjąć kryterium wspólnego używania oznaczenia identycznego z tym chronionym znakiem towarowym lub oznaczenia podobnego do tego znaku ( 37 ). W ten sposób wskazuje się, co jest źródłem naruszenia wcześniejszego prawa, w którym to naruszeniu pozwani uczestniczyli poprzez poszczególne czyny.

50.

W tym względzie nie jest istotne, że czyny te są identyczne, przykładowo – sprzedaż przez jednego z pozwanych tych samych podrobionych towarów drugiemu, który je następnie odsprzedaje ( 38 ). Podobnie jak Komisja i rząd portugalski jestem zdania, że aby wykazać, iż chodzi o ten sam stan faktyczny, można również podnosić istnienie sekwencji czynów składających się na naruszenie prawa do znaku towarowego, obejmującej różne czyny począwszy od produkcji do zbycia podrobionych towarów przy pomocy pośrednika lub bez takiej pomocy.

51.

Ponadto wydaje mi się, że z wyroku Nintendo można wywieść dwa inne argumenty na rzecz twierdzenia, iż brak więzi organizacyjnych między pozwanymi spółkami nie powinien stanowić przeszkody dla połączenia powództw przed jednym sądem.

52.

W pierwszej kolejności należy według mnie podkreślić, że w wyroku tym Trybunał miał odpowiedzieć na pytanie, czy jurysdykcja sądu odsyłającego może obejmować dostawy, które zostały dokonane wyłącznie przez jedną spółkę ( 39 ).

53.

W drugiej kolejności, jeśli chodzi o kryterium skoordynowanego działania, które zdaniem rządu polskiego należy zastosować, o ile istotnie Trybunał zwrócił na nie uwagę ze względu na okoliczności sprawy, nie wydaje się, że zostało ono przyjęte jako szczególna przesłanka.

54.

Konsekwencją odmiennego rozstrzygnięcia byłoby, z jednej strony, ograniczenie poszanowanie celów rozporządzenia 2017/1001, jakimi są:

55.

Z drugiej strony rozstrzygnięcie takie pozwoliłoby na obejście przepisów dotyczących jurysdykcji szczególnej i wyłącznej zawartych w rozporządzeniu 2017/1001. Pragnę zaś zauważyć, po pierwsze, że w motywie 33 tego rozporządzenia prawodawca Unii odniósł się do powództw dotyczących tych samych stron, wnoszonych w tym samym państwie członkowskim. Wyjaśnił w nim, że „gdy powództwa te są wnoszone w różnych państwach członkowskich, właściwe wydaje się stosowanie przepisów wzorowanych na przepisach rozporządzenia [nr 1215/2012] dotyczących zawisłości sprawy i spraw wiążących się ze sobą” ( 41 ).

56.

Po drugie, Trybunał, dokonując wykładni pojęcia „państwa członkowskiego, w którym miało miejsce naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia” ( 42 ), uwzględnił już specyfikę sporów dotyczących znaków towarowych.

57.

Podobnie w wyroku z dnia 18 maja 2017 r., Hummel Holding ( 43 ), Trybunał orzekł, że znaczenie pojęcia „przedsiębiorstwa” przyjęte w rozporządzeniu nr 207/2009 nie musi być takie samo jak znaczenie tego pojęcia przyjęte w rozporządzeniu nr 44/2001, ponieważ rozporządzenia te dążą do celów, które nie są identyczne. Uważam, że tę metodę analizy można przenieść na grunt rozporządzenia nr 1215/2012 i rozporządzenia 2017/1001.

58.

Po trzecie, wybór autonomicznej wykładni, mającej na celu skuteczną ochronę jednolitego charakteru unijnego znaku towarowego na wypadek naruszenia praw do tego znaku, który to wybór byłby zgodny z kierunkiem ewolucji orzecznictwa Trybunału począwszy od wyroku z dnia 27 września 1988 r., Kalfelis ( 44 ), skończywszy na wyroku Nintendo ( 45 ), byłby zbliżony do wyboru, który skłonił Trybunał do przyjęcia rozstrzygnięć dostosowanych do pewnych okoliczności w obszarze działań konkurencyjnych ( 46 ). Wybór ten jest bowiem elementem tego samego rozumowania, ukierunkowanego na ułatwienie nakładania sankcji w przypadku niezgodnych z prawem praktyk handlowych i dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez podmioty gospodarcze, które poniosły szkodę w wyniku takich praktyk, przy zagwarantowaniu prawidłowego sprawowania wymiaru sprawiedliwości ( 47 ).

59.

Jednakże wydaje mi się, iż w tym kontekście równie istotne jest wyważenie szczególnego charakteru tych norm jurysdykcyjnych z przypominanymi zazwyczaj wymogami w dziedzinie jurysdykcji międzynarodowej, na które słusznie powołali się rząd polski oraz pozwani mający miejsce zamieszkania/siedzibę w Polsce, które to wymogi obejmują łatwość korzystania z prawa do obrony oraz przewidywalność przepisów jurysdykcyjnych ( 48 ).

60.

Z tego właśnie powodu należałoby, jak proponuje Komisja, zwrócić szczególną uwagę na charakter stosunków umownych między klientem a jego dostawcą. Charakter ten może nie tylko wzmocnić więź między roszczeniami powoda w sprawie o naruszenie, lecz również uwidocznić oczywistą przewidywalność obowiązku udzielenia odpowiedzi na zarzuty dotyczące naruszeń mających to samo źródło ( 49 ).

61.

Moim zdaniem odnosi się to w oczywisty sposób do sytuacji używania identycznego lub podobnego ( 50 ) unijnego znaku towarowego wywołującego ten sam skutek w całej Unii w kontekście umowy wyłącznej dostawy na rynek innego państwa członkowskiego.

62.

W niniejszym przypadku pragnę zauważyć podobnie jak Komisja, że sąd odsyłający stwierdził, iż pozwane spółki, mające siedziby odpowiednio w Niemczech i w Polsce, były związane umową przewidującą wyłączność dostaw do tego pierwszego państwa członkowskiego. Jest niemożliwe, aby spółki te nie miały świadomości ryzyka, że taki stan faktyczny może zostać zakwalifikowany jako identyczny w celu uzasadnienia jurysdykcji jednego sądu do orzekania w przedmiocie roszczeń kierowanych przeciwko wszystkim podmiotom zaangażowanym w to samo zarzucane naruszenie.

63.

Poza tym zarówno z przekazanych Trybunałowi akt sprawy, jak i z odpowiedzi stron postępowania głównego na pytania zadane przez Trybunał podczas rozprawy wynika, że można uznać, iż o ścisłej współpracy między spółkami świadczy również prowadzenie dwóch witryn internetowych ( 51 ), których domeny należą do jednego tylko ze współpozwanych, przy czym za pośrednictwem tych witryn, przy użyciu odsyłaczy między nimi, prowadzona była sprzedaż spornych towarów.

64.

Proponuję zatem, aby Trybunał uznał, że dokonanie przez sąd ustalenia, iż rozpoznawane przezeń roszczenia są skierowane przeciwko różnym podmiotom, z których każdy uczestniczył w tym samym naruszeniu prawa do unijnego znaku towarowego w ramach sekwencji naruszeń, może być wystarczający dla uzasadnienia jurysdykcji tego sądu w stosunku do współpozwanych na podstawie art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012.

65.

W konsekwencji, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, do sądu odsyłającego należy dokonanie oceny poszczególnych okoliczności faktycznych objętych zarzutami powodowej spółki ( 52 ). Przy tej okazji można podkreślić, po pierwsze, że na etapie badania jurysdykcji ocena ta nie powinna odnosić się do istoty sprawy, a jeśli już – to w bardzo ograniczonym zakresie.

66.

Po drugie, sąd, do którego wniesiono powództwo, powinien czuwać nad tym, aby zastosowanie art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 nie posłużyło powodowi do wytoczenia powództwa przeciwko kilku pozwanym jedynie w celu wyłączenia jednego z pozwanych spod jurysdykcji sądów państwa członkowskiego, w którym ma on siedzibę albo miejsce zamieszkania ( 53 ).

67.

W tym względzie zadane przez sąd odsyłający pytanie prejudycjalne, tak jak zostało ono sformułowane ( 54 ), moim zdaniem daje Trybunałowi sposobność do uzupełnienia jego odpowiedzi o wyjaśnienia dotyczące pozwanego zakotwiczającego jurysdykcję.

68.

Ze względu na skutki rozszerzenia jurysdykcji sądu, do którego wniesiono powództwo, na innych pozwanych zgodnie z art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 pragnę podkreślić, że badanie dotyczące ścisłej więzi między sprawami, jako że służy ono ograniczeniu ryzyka nadużywania przepisów jurysdykcyjnych, powinno bezwzględnie w pierwszej kolejności dotyczyć roszczeń skierowanych przeciwko pozwanemu zakotwiczającemu jurysdykcję.

69.

Jest prawdą, że ponieważ w rozporządzeniu tym nie przewidziano przesłanek odnoszących się do wyboru pozwanego zakotwiczającego jurysdykcję ( 55 ), Trybunał orzekł, iż aby wykluczyć sytuację, w której powód mógłby wytoczyć powództwo przeciwko kilku pozwanym jedynie w celu wyłączenia jednego z nich spod jurysdykcji sądów państwa jego miejsca zamieszkania, wystarczające jest istnienie więzi między roszczeniami zgłoszonymi wobec każdego z pozwanych ( 56 ).

70.

Jednakże Trybunał orzekł również, że mimo cofnięcia przez powoda pozwu w stosunku do jedynego spośród współpozwanych mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania w państwie członkowskim siedziby sądu, przed który wytoczono powództwo, sąd ten zachowuje jurysdykcję wobec pozostałych współpozwanych, chyba że zostanie stwierdzone, iż pomiędzy powodem i wspomnianym współpozwanym w chwili wniesienia pozwu istniała zmowa mająca na celu sztuczne spowodowanie spełnienia przesłanek stosowania art. 6 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001, względnie sztuczne utrzymanie stanu ich spełnienia ( 57 ).

71.

Niezależnie od tych szczególnych okoliczności moim zdaniem okoliczności sprawy w postępowaniu głównym obrazują znaczenie uważnej analizy roszczeń kierowanych przeciwko pozwanemu zakotwiczającemu jurysdykcję i roszczeń kierowanych przeciwko współpozwanym, skoro poprzez sam wybór dokonany przez powoda ( 58 ) wyłączone zostaje stosowanie względem nich podstawowej normy jurysdykcji międzynarodowej związanej z ich miejscem zamieszkania/siedzibą, w sytuacji gdy kwestionują oni jednocześnie samo istnienie więzi między nimi a pozwanym zakotwiczającym jurysdykcję ( 59 ).

72.

O ile w niniejszym przypadku jurysdykcja międzynarodowa sądu odsyłającego znajdującego się w Niemczech nie budzi kontrowersji zarówno z uwagi na położenie w jednym z krajów związkowych siedziby niemieckiej spółki, która dystrybuuje towary w tym państwie członkowskim, jak i z uwagi na położenie w innym kraju związkowym miejsca zamieszkania jej członka zarządu, będącego pozwanym zakotwiczającym jurysdykcję ( 60 ), o tyle na szczególną uwagę zasługuje okoliczność, że ta osoba została pozwana jako osoba prywatna, a nie jako przedstawiciel ustawowy tej spółki. Wyłącznie ten wybór uzasadnia bowiem jurysdykcję międzynarodową i właściwość miejscową sądu odsyłającego.

73.

Oczywiście chodzi nie o to, by poświęcać uwagę stosowaniu przepisów regulujących właściwość miejscową lub łączne rozpoznawanie sporów ( 61 ), które to przepisy nie są objęte ani rozporządzeniem 2017/1001 ( 62 ), ani rozporządzeniem nr 1215/2012, lecz o to, by podkreślić, że sąd, do którego wniesiono powództwo, powinien jednak upewnić się, że roszczenia kierowane przeciwko pozwanemu zakotwiczającemu jurysdykcję opierają się na prawdopodobnych twierdzeniach ( 63 ).

74.

Dla zobrazowania ( 64 ) można zauważyć, że w sprawie w postępowaniu głównym sąd odsyłający jedynie w pytaniu prejudycjalnym wyjaśnił, jeśli chodzi o przedstawiciela ustawowego spółki z siedzibą w Niemczech, zamieszkałego na obszarze właściwości sądu odsyłającego, że jest on „również pozwany jako naruszający znak”.

75.

Ta istotna informacja świadczy według mnie o tym, że dostatecznym uzasadnieniem roszczenia, już w momencie wytoczenia powództwa, była rola przedstawiciela ustawowego pozwanej spółki, skoro, co rzadko spotykane, osoba trzecia dochodzi odpowiedzialności osobistej tego przedstawiciela ustawowego zarówno w drodze powództwa o zaprzestanie używania znaku i zakaz naruszania danego prawa, jak i w drodze powództwa odszkodowawczego ( 65 ).

76.

W braku takich uściśleń moim zdaniem zasadne byłoby pytanie o przesłanki, zgodnie z którymi prawidłowe sprawowanie wymiaru sprawiedliwości uzasadnia rozciągnięcie jurysdykcji sądu państwa członkowskiego, której podstawą jest prywatne miejsce zamieszkania członka zarządu spółki, na roszczenia kierowane do innej spółki i członka jej zarządu, mających miejsce zamieszkania albo siedzibę w innym państwie członkowskim, w przypadku gdy ów członek zarządu jest pozywany zarówno jako przedstawiciel ustawowy tej spółki, jak też jako osoba prywatna.

77.

Według mnie w takich postępowaniach, mających za przedmiot naruszenie praw do jednolitego, unijnego znaku towarowego w praktyce jest możliwe, aby sąd, do którego wniesiono powództwo, upewnił się na etapie wstępnego badania pozwu, że wykazano w nim, iż wybór jurysdykcji jest uzasadniony osobistym udziałem przedstawiciela ustawowego danej spółki w naruszeniach, w ten sposób, że przedstawiony zostanie dowód handlowego używania oznaczenia identycznego z tym znakiem towarowym lub podobnego do niego (albo dowód niepodjęcia działań w celu uniemożliwienia ( 66 ) lub zaprzestania naruszenia), bądź dowód na to, że ów pozwany zakotwiczający jurysdykcję, mając rozsądne podstawy do posiadania takiej wiedzy, zaangażował się w naruszającą działalność ( 67 ).

78.

Uważam natomiast, że stawianie wymogu, aby powód uzasadnił swój wybór sądu, poszukując osoby, która nakłaniała do naruszenia praw właściciela chronionego unijnego znaku towarowego, wykracza poza zwykłą weryfikację ab initio, czy przesłanki stosowania art. 8 pkt 1 rozporządzenia nr 1215/2012 nie zostały stworzone w sposób sztuczny.

79.

Możliwość taka mogłaby wprawdzie opierać się na zastosowanym w drodze analogii do prawa znaków towarowych rozstrzygnięciu Trybunału w wyroku Nintendo, dotyczącym ustalenia prawa właściwego zgodnie z art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 ( 68 ), które to ustalenie okazuje się konieczne, gdy powództwo dotyczy różnych naruszeń popełnionych w różnych państwach członkowskich ( 69 ). Trybunał orzekł, że sąd, do którego wniesiono powództwo, powinien ocenić w sposób całościowy zachowanie pozwanego w celu określenia miejsca, gdzie zostało lub może zostać dokonane pierwotne działanie stanowiące naruszenie, leżące u źródła zarzucanego zachowania ( 70 ).

80.

Jednakże Trybunał uznał również, że wykładnia przepisów w dziedzinie jurysdykcji nie jest związana z wykładnią przepisów odnoszących się do prawa właściwego dla powództw odszkodowawczych ( 71 ).

81.

Poza tym nałożenie na powoda obowiązku poszukiwania na etapie wnoszenia pozwu, kto jest inicjatorem sekwencji naruszeń, sprawiłoby, że realizacja spoczywającego na nim ciężaru dowodu byłaby zbyt trudna, i zagrażałoby celowi rozporządzenia 2017/1001, jakim jest ochrona praw właściciela unijnego znaku towarowego, w zakresie, który może być bardzo szeroki, w zależności od decyzji procesowych podejmowanych przez tego właściciela ( 72 ).

82.

W konsekwencji proponuję, aby Trybunał uzupełnił odpowiedź, której udzieli sądowi odsyłającemu, w ten sposób, że zadaniem tego sądu będzie również weryfikacja okoliczności, które umożliwiły ustalenie na etapie wnoszenia pozwu, że członek zarządu niemieckiej spółki uczestniczył w naruszeniach, co daje podstawę do dochodzenia jego odpowiedzialności osobistej.

83.

Mając na względzie powyższe rozważania proponuję, aby Trybunał udzielił następującej odpowiedzi na pytanie prejudycjalne przedłożone przez Oberlandesgericht Düsseldorf (wyższy sąd krajowy w Düsseldorfie, Niemcy):

Artykuł 8 pkt 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych w związku z art. 122 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej

należy interpretować w ten sposób, że:

powództwo o stwierdzenie naruszenia prawa do znaku towarowego można wytoczyć łącznie przeciwko kilku pozwanym, mającym miejsca zamieszkania albo siedziby w różnych państwach członkowskich, przed sąd miejsca zamieszkania albo siedziby jednego z nich, rozpoznający roszczenia skierowane przeciw nim przez właściciela unijnego znaku towarowego, jeżeli pozwanym zarzuca się przedmiotowo identyczne naruszenie praw do tego znaku, wynikające z czynności każdego z nich w łańcuchu dostaw. Zadaniem sądu, do którego wniesiono powództwo, jest dokonanie oceny, z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności sprawy, czy gdyby sprawy rozpoznano w oddzielnych postępowaniach, istniałoby ryzyko wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń.