1.

Zgodnie z art. 194 ust. 1 lit. c) TFUE polityka Unii Europejskiej w dziedzinie energetyki ma na celu, w duchu solidarności między państwami członkowskimi, rozwój odnawialnych form energii ( 2 ). Wyzwania związane z tym dalekosiężnym rozwojem, w szczególności w obecnym kontekście geopolitycznym, zostały podkreślone w motywie pierwszym dyrektywy 2009/28/WE ( 3 ), w którym mowa jest o redukcji emisji gazów cieplarnianych w ramach walki z ociepleniem klimatu, o wspieraniu bezpieczeństwa dostaw energii, rozwoju technologicznego i innowacji, a także o tworzeniu możliwości zatrudnienia i możliwości rozwoju regionalnego ( 4 ).

2.

W niniejszej sprawie wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy pojęcia „instalacji wytwarzającej energię elektryczną, wykorzystującej odnawialne źródła energii” w rozumieniu art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28, a także zakresu korzystania z pierwszeństwa przysługującego takiej instalacji przy wprowadzaniu energii elektrycznej do sieci elektroenergetycznej. Dokładniej rzecz ujmując, Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) zmierza do ustalenia, czy i w jakim zakresie instalacja wytwarzająca energię elektryczną poprzez termiczną utylizację zmieszanych odpadów zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich powinna korzystać z tego pierwszeństwa dostępu.

3.

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy EEW Energy from Waste Großräschen GmbH (zwanym dalej „EEW”), eksploatującym instalację termicznej utylizacji odpadów, a MNG Mitteldeutsche Netzgesellschaft Strom GmbH (zwanym dalej „MNG Strom”), operatorem sieci przesyłowej energii elektrycznej, w przedmiocie prawa EEW do rekompensaty w następstwie zmniejszenia wprowadzania energii do sieci z powodu jej przeciążenia. 50 Hertz Transmission GmbH (zwany dalej „50 Hertz”), operator sieci przesyłowej zasilającej sieć MNG Strom, wziął udział w postępowaniu głównym jako interwenient na poparcie żądań tej spółki.

4.

Artykuł 2 dyrektywy 2001/77/WE ( 5 ), zatytułowany „Definicje”, stanowi:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]”.

5.

Zgodnie z motywami 1, 11, 25, 60 i 61 dyrektywy 2009/28:

[…]

[…]

[…]

6.

Artykuł 1 dyrektywy 2009/28, zatytułowany „Przedmiot i zakres”, stanowi:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia wspólne ramy dla promowania energii ze źródeł odnawialnych. Określa ona obowiązkowe krajowe cele ogólne w odniesieniu do całkowitego udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto i w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych w transporcie. Ustanawia ona zasady dotyczące statystycznych przekazów między państwami członkowskimi, wspólnych projektów między państwami członkowskimi i z państwami trzecimi, gwarancji pochodzenia, procedur administracyjnych, informacji i szkoleń oraz dostępu energii ze źródeł odnawialnych do sieci elektroenergetycznej. […]”.

7.

Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, przewiduje:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się definicje zawarte w dyrektywie [2003/54].

Stosuje się również następujące definicje:

[…]

[…]”.

8.

Artykuł 5 dyrektywy 2009/28, zatytułowany „Obliczanie udziału energii ze źródeł odnawialnych”, stanowi w ust. 1 i 3:

„1.   Końcowe zużycie energii brutto ze źródeł odnawialnych w poszczególnych państwach członkowskich wylicza się jako sumę:

[…].

3.   Dla celów ust. 1 lit. a) końcowe zużycie energii elektrycznej brutto z odnawialnych źródeł energii oblicza się jako ilość energii elektrycznej wytworzonej w państwie członkowskim z odnawialnych źródeł energii, z wyłączeniem wytwarzania energii elektrycznej w elektrowniach szczytowych z członem pompowym z wody, która została wcześniej wpompowana pod górę.

W przypadku instalacji spalania wielopaliwowego, wykorzystujących źródła odnawialne oraz konwencjonalne, uwzględnia się tylko energię wytworzoną z odnawialnych źródeł energii. Dla celów niniejszego wyliczenia wkład każdego źródła energii oblicza się na podstawie jego zawartości energetycznej.

[…]”.

9.

Artykuł 15 tej dyrektywy, zatytułowany „Gwarancje pochodzenia energii elektrycznej oraz energii stosowanej w celu ogrzewania lub chłodzenia wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii”, ma w ust. 1 następujące brzmienie:

„Do celów wykazania odbiorcom końcowym, jaki jest udział lub jaka jest ilość energii ze źródeł odnawialnych w koszyku energetycznym danego dostawcy energii zgodnie z art. 3 ust. 6 dyrektywy [2003/54], państwa członkowskie zapewniają możliwość zagwarantowania pochodzenia z odnawialnych źródeł energii elektrycznej w rozumieniu niniejszej dyrektywy zgodnie z obiektywnymi, przejrzystymi i niedyskryminacyjnymi kryteriami”.

10.

Artykuł 16 dyrektywy 2009/28, zatytułowany „Dostęp do sieci i ich działanie”, stanowi w ust. 1 i 2:

„1.   Państwa członkowskie podejmują odpowiednie kroki, mające na celu stworzenie infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej sieci elektroenergetycznej, inteligentnych sieci, obiektów magazynowania oraz systemu elektroenergetycznego, aby zagwarantować bezpieczne działanie systemu elektroenergetycznego podczas przystosowania go do dalszego rozwoju wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, w tym również połączeń wzajemnych między państwami członkowskimi oraz między państwami członkowskimi a państwami trzecimi. Państwa członkowskie podejmują również odpowiednie kroki, aby przyspieszyć procedury autoryzacji infrastruktury sieciowej oraz skoordynować zatwierdzanie infrastruktury sieciowej z procedurami administracyjnymi i procedurami planowania.

2.   Z zastrzeżeniem wymogów odnoszących się do zachowania niezawodności i bezpieczeństwa sieci, na podstawie przejrzystych i niedyskryminacyjnych kryteriów, zdefiniowanych przez właściwe organy krajowe:

11.

Paragraf 3 Erneuerbare-Energien-Gesetz (niemieckiej ustawy o odnawialnych źródłach energii, zwanej dalej „EEG”) z dnia 25 października 2008 r., w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 lipca 2014 r. (zwanej dalej „EEG z 2012 r.”) ( 7 ), zatytułowany „Definicje”, stanowi:

„W rozumieniu niniejszej ustawy

[…]

[…]”.

12.

Paragraf 8 tej ustawy, zatytułowany „Odbiór, przesył i dystrybucja”, przewiduje w ust. 1:

„Z zastrzeżeniem § 11 operatorzy sieci są zobowiązani do odbioru, przesyłu i dystrybucji całej oferowanej energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii […] niezwłocznie na zasadzie pierwszeństwa. […]”.

13.

Paragraf 11 wspomnianej ustawy, zatytułowany „Zarządzanie wprowadzaniem do sieci”, stanowi w ust. 1:

„Na zasadzie odstępstwa […] operatorzy sieci są zobowiązani do regulowania instalacji bezpośrednio lub pośrednio przyłączonych do ich sieci […], o ile:

[…]”.

14.

Paragraf 12 tej ustawy, zatytułowany „Regulacja dotycząca przypadków nadzwyczajnych”, stanowi w ust. 1:

„Jeżeli wprowadzanie energii elektrycznej [do sieci] z instalacji wytwarzających energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii […] zostaje zmniejszone z powodu przeciążenia sieci w rozumieniu § 11 ust. 1, operatorom, których to dotyczy […], należy zrekompensować 95% utraconych dochodów, z uwzględnieniem dodatkowych wydatków i zaoszczędzonych kosztów. […]”.

15.

Paragraf 16 EEG z 2012 r., zatytułowany „Prawo do rekompensaty”, stanowi w ust. 1:

„Operatorzy sieci wypłacają operatorom instalacji rekompensatę za energię elektryczną pochodzącą z instalacji wykorzystujących wyłącznie odnawialne źródła energii co najmniej zgodnie z §§ 18–33. […]”.

16.

Te przepisy EEG z 2012 r. odpowiadają zasadniczo przepisom EEG w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. ( 8 ), a także przepisom EEG w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. ( 9 ).

17.

EEW eksploatuje instalację termicznej utylizacji odpadów, w której wytwarza energię elektryczną i ciepło (zwaną dalej „rozpatrywaną instalacją”). Wykorzystuje się w niej niemalże wyłącznie odpady przemysłowe i miejskie, które zostały zmieszane przed spalaniem i które zawierają część ulegającą biodegradacji, której wielkość jest zmienna i stanowi maksymalnie 50% odpadów zgodnie z informacjami udzielonymi przez EEW. Rozpatrywana instalacja wprowadza część wytworzonej energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej energii elektrycznej MNG Strom, z którym jest związana umową o przyłączenie i odbiór.

18.

W latach 2011–2016 MNG Strom, w ramach systemu zarządzania bezpieczeństwem sieci, wielokrotnie wzywał EEW do tymczasowego zmniejszenia dostaw energii elektrycznej z powodu przeciążeń sieci. W konsekwencji EEW zażądało od MNG Strom rekompensaty w wysokości 2,24 mln EUR, powołując się w szczególności na przepisy dotyczące przypadków nadzwyczajnych przewidziane przez EEG w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2016 r., w tym na § 12 ust. 1 EEG z 2012 r.

19.

Sąd apelacyjny, do którego wniesiono sprawę, oddalił roszczenie EEW o rekompensatę ze względu na to, że wytwarzana w rozpatrywanej instalacji energia elektryczna nie była uzyskiwana wyłącznie z odnawialnych źródeł energii.

20.

EEW wniosło skargę rewizyjną od wyroku sądu apelacyjnego do Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości), sądu odsyłającego. Sąd ten zauważa, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu zależy od odpowiedzi na pytanie, czy rozpatrywaną instalację należy zakwalifikować jako „instalację wytwarzającą energię elektryczną z odnawialnych źródeł energii” w rozumieniu § 12 ust. 1 EEG z 2012 r. Według tego sądu zastosowanie tego przepisu nie jest wyłączone z tego względu, że energia elektryczna wytworzona w rozpatrywanej instalacji nie pochodzi wyłącznie z odnawialnych źródeł energii.

21.

W tym względzie wspomniany sąd podkreśla, że EEG w pierwszej wersji, która weszła w życie w 2000 r., dotyczyła energii elektrycznej wytwarzanej przez instalacje wykorzystujące wyłącznie odnawialne źródła energii. Jednakże w ramach transpozycji dyrektywy 2001/77 do prawa niemieckiego, a w szczególności jej art. 2 lit. c), zakres stosowania EEG został rozszerzony w 2004 r. w celu objęcia nim udziału energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w elektrowniach mieszanych wykorzystujących klasyczne źródła energii.

22.

Z brzmienia przepisów dotyczących przypadków nadzwyczajnych, o których mowa w § 12 EEG z 2012 r. i z systematyki tej ustawy wynika, że przepisy te, wprowadzone po raz pierwszy do EEG w 2009 r., mają zastosowanie również do instalacji, które nie korzystają wyłącznie z odnawialnych źródeł energii. Jeżeli zatem w danej instalacji jest wytwarzana energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii i zgodnie z przepisami EEG powinna ona zatem korzystać z pierwszeństwa przy wprowadzaniu do sieci, zmniejszenie lub przerwanie odbioru energii elektrycznej w ramach zarządzania wprowadzaniem do sieci powoduje powstanie obowiązku wypłaty rekompensaty przewidzianego we wspomnianych przepisach dotyczących przypadków nadzwyczajnych.

23.

Zdaniem sądu odsyłającego, mimo że niemiecki ustawodawca zdecydował się podążać za prawem Unii i odstąpić od zasady, zgodnie z którą uwzględnia się tylko energię elektryczną wytwarzaną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, nie jest pewne, czy w prawie niemieckim należy zakwalifikować jako „instalację” w rozumieniu § 3 pkt 1 EEG z 2012 r. każdą instalację wytwarzającą energię elektryczną przetwarzającą jakąkolwiek część odnawialnych źródeł energii, choćby najmniejszą, w taki sposób, że korzysta ona z pierwszeństwa w przyłączeniu i wprowadzaniu energii elektrycznej do sieci. W tym względzie właściwe przepisy prawa niemieckiego należałoby interpretować zgodnie z pojęciem „energii elektrycznej produkowanej z odnawialnych źródeł energii” w rozumieniu art. 2 lit. c) dyrektywy 2001/77. Mimo że w przepisie tym wymieniono pojęcie „elektrowni mieszanej”, nie zostało ono jednak zdefiniowane w tej dyrektywie i nie jest ono pozbawione dwuznaczności. W języku technicznym pojęcie „elektrowni mieszanej” oznacza bowiem zazwyczaj elektrownię, która wykorzystuje kilka różnych technologii, na przykład energię słoneczną i gaz, do wytwarzania energii elektrycznej. Zgodnie z tym znaczeniem pojęcie „elektrowni mieszanej” nie obejmowałoby takich elektrowni, które stosują jedynie mieszankę różnych źródeł energii – odnawialnych i konwencjonalnych – w tym samym procesie wytwarzania energii elektrycznej. Jest tak w przypadku, gdy różne źródła energii zostają zmieszane tuż przed wykorzystaniem ich do wytworzenia energii, ale także wtedy, gdy do wytworzenia energii elektrycznej instalacja wykorzystuje odnawialne i kopalne źródła energii w postaci uprzednio istniejącej i niezmiennej mieszanki o różnej zawartości, tak jak rozpatrywana instalacja.

24.

Sąd ten zauważa jednak, że w art. 2 lit. a) dyrektywy 2001/77 zdefiniowano „biomasę” jako odnawialne źródło energii, a art. 2 lit. b) tej dyrektywy stanowi, iż obejmuje ona „podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich”. Przepisy te wskazywałyby na to, że energię elektryczną wytworzoną przez spalanie tych ulegających biodegradacji części należałoby zaklasyfikować jako pochodzącą z odnawialnych źródeł energii, a instalacje wytwarzające energię elektryczną w taki sposób należałoby w prawie niemieckim zakwalifikować jako „instalacje” w rozumieniu EEG, którym należy przyznać pierwszeństwo dostępu.

25.

Wspomniany sąd zauważa, że skoro dyrektywa 2001/77 została zastąpiona dyrektywą 2009/28, która ma zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym ( 10 ), prawo niemieckie należy interpretować zgodnie z tą ostatnią dyrektywą. Sąd ten wskazuje, że biorąc pod uwagę prawo Unii, skłania się on do interpretowania przepisów EEG dotyczących pierwszeństwa przy wprowadzaniu energii elektrycznej do sieci w ten sposób, iż mają one zastosowanie do instalacji, które nie korzystają wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, tylko wtedy, gdy odnawialne i konwencjonalne źródła energii są wykorzystywane w ramach odrębnych systemów. W każdym wypadku instalacje, w których stosuje się uprzednio istniejącą i niezmienną mieszankę o różnej zawartości odnawialnych i konwencjonalnych źródeł energii – tak jak w przypadku wytwarzania energii elektrycznej poprzez spalanie odpadów – powinny korzystać z przepisów dotyczących przypadków nadzwyczajnych przewidzianych w § 12 ust. 1 EEG z 2012 r. tylko wtedy, gdy udział odnawialnych źródeł energii średnio przeważa nad udziałem konwencjonalnych źródeł energii. W ramach sporu w postępowaniu głównym wykładnia ta prowadziłaby do tego, że EEW nie mogłoby dochodzić rekompensaty na podstawie tych przepisów dotyczących przypadków nadzwyczajnych, ponieważ rozpatrywana instalacja wykorzystuje wcześniej zmieszane źródła energii w zmiennych częściach, a udział odnawialnych źródeł energii nie jest przeważający zgodnie z informacjami dostarczonymi przez EEW.

26.

Sąd odsyłający dodaje, że w przypadku gdyby art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 należało interpretować w ten sposób, iż dotyczy on instalacji, w których udział odnawialnych źródeł energii nie jest przeważający, powstaje pytanie, czy istnieje próg, poniżej którego instalacja wytwarzająca energię elektryczną z takich źródeł energii nie może już być uważana za instalację wykorzystującą odnawialne źródła energii w rozumieniu tego przepisu.

27.

Wreszcie sąd ten zastanawia się, czy w przypadku gdy energia elektryczna, której tylko część jest wytwarzana z odpadów ulegających biodegradacji, korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej, można powołać się na ratio legis art. 5 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 2009/28, zgodnie z którym w przypadku instalacji spalania wielopaliwowego, wykorzystujących źródła odnawialne oraz konwencjonalne, uwzględnia się tylko energię wytworzoną z odnawialnych źródeł energii. Pytanie to ma znaczenie dla ustalenia, czy roszczenie o rekompensatę oparte na przepisach dotyczących przypadków nadzwyczajnych przewidzianych w § 12 ust. 1 EEG z 2012 r. dotyczy utraconych dochodów uzyskanych w odniesieniu do całej energii elektrycznej wytworzonej w rozpatrywanej instalacji, czy wyłącznie w odniesieniu do udziału energii elektrycznej wytworzonej z ulegającej biodegradacji części mieszaniny odpadów.

28.

W tych okolicznościach Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

29.

EEW, MNG Strom, 50 Hertz i Komisja Europejska złożyły uwagi na piśmie. Strony te przedstawiły również uwagi ustne podczas rozprawy, która odbyła się w dniu 8 września 2022 r.

30.

Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 należy interpretować w ten sposób, że pierwszeństwo dostępu do sieci elektroenergetycznej, z którego korzystają instalacje wytwarzające energię elektryczną wykorzystujące odnawialne źródła energii, należy przyznać nie tylko instalacjom wytwarzającym energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, lecz również instalacjom, w których energia elektryczna jest uzyskiwana poprzez termiczną utylizację odpadów mieszanych zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich.

31.

Zgodnie z art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 państwa członkowskie zapewniają, aby – o ile pozwala na to bezpieczna eksploatacja krajowego systemu elektroenergetycznego i w oparciu o przejrzyste i niedyskryminacyjne kryteria przy wyborze instalacji wytwarzających energię elektryczną – operatorzy systemów przesyłowych przyznawali pierwszeństwo instalacjom wykorzystującym odnawialne źródła energii.

32.

Pragnę zauważyć, że przepis ten stanowi odpowiedź na okoliczność, iż z technicznego punktu widzenia sieci przesyłowe i dystrybucyjne energii elektrycznej posiadają z natury ograniczone zdolności przesyłowe i że niekoniecznie mogą one transportować całą energię elektryczną, która jest lub może być wytworzona w instalacjach do nich podłączonych, biorąc pod uwagę zużycie ( 11 ). W tych okolicznościach prawodawca Unii postanowił uprzywilejować instalacje wytwarzające energię elektryczną, wykorzystujące odnawialne źródła energii. W tym względzie, jak orzekł Trybunał, w art. 32 ust. 2 dyrektywy 2009/72/WE ( 12 ) przewidziano, iż operator systemu dystrybucyjnego może odmówić dostępu do swego systemu, jeśli nie dysponuje niezbędną zdolnością, pod warunkiem że uzasadni taką odmowę, przy czym ta możliwość odmowy dostępu do sieci podlega ocenie w każdym konkretnym przypadku i nie upoważnia państw członkowskich do ustanawiania takich odstępstw w sposób ogólny i bez przeprowadzenia w odniesieniu do każdego operatora konkretnej oceny w przedmiocie braku możliwości technicznych sprostania przez daną sieć żądaniu dostępu pochodzącemu od strony trzeciej ( 13 ).

33.

Biorąc pod uwagę pierwsze przedstawione pytanie należy ustalić znaczenie pojęcia „instalacji wytwarzającej energię elektryczną, wykorzystującej odnawialne źródła energii”, o którym mowa w art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28, w celu ustalenia, czy pojęcie to obejmuje instalację, w której energia elektryczna jest wytwarzana w drodze termicznej utylizacji odpadów mieszanych zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich. W takim przypadku instalacja ta powinna korzystać z przewidzianego w tym przepisie pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej, a w przypadku gdy operator sieci dystrybucyjnej odmówi jej takiego dostępu, może ona uzyskać rekompensatę finansową, jak stanowi motyw 61 tej dyrektywy.

34.

Pojęcie „instalacji wytwarzającej energię elektryczną, wykorzystującej odnawialne źródła energii” nie zostało zdefiniowane w dyrektywie 2009/28. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału względy zarówno jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera żadnego wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia swego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić, uwzględniając nie tylko brzmienie, ale również kontekst przepisu i cel danego uregulowania ( 14 ).

35.

W tym kontekście należy stwierdzić w pierwszej kolejności, że brzmienie art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28, który odnosi się wyłącznie do instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, nie pozwala samo w sobie na ustalenie, czy przepis ten dotyczy instalacji, w których energia elektryczna jest wytwarzana w drodze termicznej utylizacji mieszanych odpadów zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich.

36.

W drugiej kolejności, co się tyczy kontekstu, w jaki wpisuje się wspomniany przepis, jak podkreślił sąd odsyłający, art. 2 lit. c) dyrektywy 2001/77 definiował „energię elektryczną produkowaną z odnawialnych źródeł energii” jako „energię elektryczną produkowaną przez elektrownie wykorzystujące wyłącznie odnawialne źródła energii, jak również pewną ilość energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w elektrowniach mieszanych, wykorzystujących także konwencjonalne źródła energii” ( 15 ). Jednakże dyrektywa ta nie obowiązywała już w czasie wystąpienia okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym. Natomiast w art. 2 lit. a) dyrektywy 2009/28 zdefiniowano „energię ze źródeł odnawialnych” jako „energię z odnawialnych źródeł niekopalnych, a mianowicie energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną i hydrotermalną i energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy, gazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogaz)”. W konsekwencji, jak wskazał 50 Hertz w swoich uwagach na piśmie, w ramach sporu w postępowaniu głównym uznanie za „odnawialną energię elektryczną” nie zależy już zatem od instalacji, w której została wytworzona energia elektryczna, lecz wyłącznie od wykorzystywanych źródeł energii.

37.

Artykuł 2 lit. a) dyrektywy 2009/28 stanowi, że energię pozyskiwaną z biomasy ( 16 ) uważa się za energię ze źródeł odnawialnych. Tymczasem zgodnie z definicją zawartą w art. 2 lit. e) tej dyrektywy biomasa obejmuje „ulegającą biodegradacji część odpadów przemysłowych i miejskich”. Z łącznej lektury tych przepisów wynika, że energię wytworzoną w wyniku termicznej utylizacji odpadów mieszanych zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich należy uznać, w odniesieniu do tej części, za energię ze źródeł odnawialnych.

38.

W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że w rozpatrywanej instalacji utylizuje się odpady mieszane zawierające części ulegających biodegradacji odpadów miejskich i przemysłowych, które stanowią zatem biomasę w rozumieniu art. 2 lit. e) wspomnianej dyrektywy ( 17 ).

39.

Ponadto art. 5 ust. 3 dyrektywy 2009/28 stanowi, że w przypadku instalacji spalania wielopaliwowego, wykorzystujących źródła odnawialne oraz konwencjonalne, uwzględnia się tylko energię wytworzoną z odnawialnych źródeł energii. W konsekwencji dyrektywa ta co do zasady nie wyłącza z jej zakresu stosowania instalacji, które częściowo wykorzystują odnawialne źródła energii.

40.

W trzeciej kolejności, co się tyczy celów dyrektywy 2009/28, zmierza ona, jak wynika z jej art. 1, do ustanowienia wspólnych ram dla promowania wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych poprzez określenie w szczególności obowiązkowych celów krajowych w odniesieniu do udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto ( 18 ). Podobnie w art. 16 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy przewidziano, że państwa członkowskie zapewniają, by zostały przyjęte odpowiednie środki operacyjne dotyczące sieci i rynku, które zminimalizują ograniczenie wykorzystania energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii. Ponadto w motywie 60 wspomnianej dyrektywy wskazano, że w przypadku gdy energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii zostanie wprowadzona na rynek transakcji natychmiastowych, gwarantowany dostęp zapewni, że cała sprzedawana i dotowana energia elektryczna uzyska dostęp do sieci, co pozwoli na wykorzystanie maksymalnej ilości energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych wytworzonej w instalacjach podłączonych do sieci. Natomiast w motywie 61 tej dyrektywy wyjaśniono, że cele tej dyrektywy wymagają, aby następował stały wzrost przesyłu i dystrybucji energii elektrycznej produkowanej z odnawialnych źródeł energii, a jednocześnie aby nie miało to wpływu na niezawodność lub bezpieczeństwo sieci.

41.

Ponadto pragnę zauważyć, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału, co się tyczy gwarantowanego dostępu przewidzianego w art. 16 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2009/28, ma on na celu zintegrowanie odnawialnych źródeł energii z wewnętrznym rynkiem energii elektrycznej poprzez zapewnienie dostępu do sieci dla całej energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, co pozwala na wykorzystanie maksymalnej ilości energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii ( 19 ).

42.

W konsekwencji dyrektywa 2009/28 ma na celu jak największe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii. Tymczasem nieprzyznanie pierwszeństwa instalacjom, w których energia elektryczna jest uzyskiwana poprzez termiczną utylizację odpadów mieszanych zawierających część odpadów ulegających biodegradacji, prowadziłoby do utraty tej części odnawialnych źródeł energii, jeżeli operator sieci dystrybucyjnej odmawia dostępu do swojej sieci danemu wytwórcy energii elektrycznej ze względu na przeciążenie sieci.

43.

W związku z tym proponuję, aby na pierwsze pytanie prejudycjalne odpowiedzieć, iż art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 należy interpretować w ten sposób, że pierwszeństwo dostępu do sieci elektroenergetycznej, z którego korzystają instalacje wytwarzające energię elektryczną, wykorzystujące odnawialne źródła energii, należy przyznać nie tylko instalacjom wytwarzającym energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii, lecz również instalacjom, w których energia elektryczna jest uzyskiwana poprzez termiczną utylizację odpadów mieszanych zawierających część ulegających biodegradacji odpadów przemysłowych i miejskich.

44.

Poprzez pytania prejudycjalne od drugiego do piątego, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 należy interpretować w ten sposób, że instalacja wytwarzająca energię elektryczną korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej wyłącznie w odniesieniu do energii elektrycznej wytworzonej z ulegającej biodegradacji części wykorzystanych odpadów przemysłowych i miejskich, a jeśli tak, to jakie są zasady stosowania tego pierwszeństwa dostępu.

45.

Jak zostało wyjaśnione w ramach odpowiedzi udzielonej na pierwsze pytanie prejudycjalne, z art. 2 lit. a) i e) dyrektywy 2009/28 wynika, że energia uzyskiwana z biomasy stanowi energię ze źródeł odnawialnych, ale w odniesieniu do odpadów przemysłowych i miejskich uwzględnia się jedynie tę część tych odpadów, która ulega biodegradacji. Wynika z tego, że instalacja wytwarzająca energię elektryczną korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej na podstawie art. 16 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy wyłącznie w odniesieniu do energii elektrycznej wytworzonej z tej ulegającej biodegradacji części, a nie z części złożonej z konwencjonalnych odpadów.

46.

Podobnie, w odniesieniu do art. 16 ust. 2 lit. b) wspomnianej dyrektywy, Trybunał stwierdził, że choć przepis ten wspomina wprawdzie o możliwości ustanowienia „gwarantowanego dostępu” do sieci dla energii elektrycznej wytworzonej ze źródeł odnawialnych, to jednak wyłącznie w odniesieniu do „zielonej” energii elektrycznej, oraz że wspomniany przepis nie może zatem służyć jako podstawa prawna dla krajowych przepisów mających na celu zapewnienie gwarantowanego dostępu dla instalacji wytwarzających energię ze źródeł nieodnawialnych ( 20 ). Taka wykładnia może mieć zastosowanie per analogiam do pierwszeństwa dostępu do sieci, o którym mowa w art. 16 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy.

47.

Przepis ten, w świetle jego brzmienia, przewiduje takie pierwszeństwo dostępu dla instalacji służących do wytwarzania energii elektrycznej pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii bez ustalania, w przypadku gdy instalacje te wykorzystują jednocześnie odnawialne i konwencjonalne źródła energii, minimalnego udziału odnawialnych źródeł energii. Innymi słowy, pierwszeństwo przy wprowadzaniu energii elektrycznej do sieci przewidziane we wspomnianym przepisie nie zależy od wielkości części ulegających biodegradacji odpadów wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej, a część odpadów konwencjonalnych nie odgrywa z punktu widzenia tego pierwszeństwa żadnej roli. Nie istnieje zatem próg, poniżej którego energia elektryczna wytworzona z odnawialnych źródeł energii nie korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci ( 21 ).

48.

Skoro instalacja wytwarzająca energię elektryczną korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci wyłącznie w odniesieniu do energii elektrycznej wytworzonej z tej części ulegającej biodegradacji, sąd odsyłający zastanawia się, w jaki sposób należy stosować to pierwszeństwo dostępu, odwołując się do art. 5 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 2009/28.

49.

W tym względzie pragnę zauważyć, że z prawnego punktu widzenia z orzecznictwa Trybunału wynika, iż prawodawca Unii nie tylko nie zamierzał dokonywać wyczerpującej harmonizacji krajowych systemów wsparcia produkcji zielonej energii, ale też po pierwsze, wyszedł z założenia, że państwa członkowskie stosują różne systemy wsparcia, a po drugie, przyjął zasadę, że należy zapewnić sprawne funkcjonowanie tych systemów po to, by zachować zaufanie inwestorów oraz pozwolić tym państwom członkowskim na opracowanie skutecznych środków krajowych pozwalających osiągnąć wyznaczone im w owej dyrektywie obowiązkowe krajowe cele ogólne ( 22 ). Moim zdaniem to samo rozumowanie można zastosować w odniesieniu do wdrożenia art. 16 ust. 2 lit. c) wspomnianej dyrektywy. Należy zatem uznać, że państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania przy stosowaniu pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii.

50.

Ponadto z technicznego punktu widzenia MNG Strom wyjaśnił, że operator sieci przesyłowej energii elektrycznej, wybierając kolejność, w jakiej instalacje powinny zostać zatrzymane, nie wie, jaka część ulegających biodegradacji odpadów jest wykorzystywana przez instalację wytwarzającą energię elektryczną w czasie rzeczywistym, a operatorzy tych instalacji sami zresztą nie wiedzą, jaki jest udział energii ze źródeł odnawialnych w danym momencie. 50 Hertz z kolei podkreślił, że decyzja o przyznaniu pierwszeństwa jest środkiem nadzwyczajnym, który podejmuje się praktycznie ad hoc i który pociąga za sobą następstwa dla dalszych operatorów, a to oznacza, że kryteria przyznawania pierwszeństwa powinny umożliwiać udzielenie operatorowi sieci konkretnych wskazówek. Ponadto Komisja podniosła, że w niektórych przypadkach może być z technicznego punktu widzenia niemożliwe zastosowanie pierwszeństwa dostępu do sieci jedynie do części energii elektrycznej wytwarzanej przez daną instalację, w tym przypadku – do części uzyskanej z odnawialnych źródeł energii.

51.

W tym kontekście prawnym i technicznym uważam, że do Trybunału nie należy precyzyjne wskazanie, w jaki sposób powinno się stosować pierwszeństwo dostępu do sieci elektroenergetycznej, ponieważ zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 zadanie to spoczywa na państwach członkowskich, które są w stanie najlepiej zapoznać się ze specyfiką krajowej sieci przesyłowej energii elektrycznej ( 23 ). I tak MNG Strom wskazał na rozprawie, że w Niemczech istnieją wytyczne dotyczące zarządzania siecią przesyłową energii elektrycznej, w których, mając na celu niezawodność i bezpieczeństwo tej sieci, określono kolejność odłączania instalacji w celu umożliwienia zmniejszenia fizycznego przeciążenia wspomnianej sieci.

52.

Niemniej jednak, uwzględniając uwagi pisemne zainteresowanych stron, jak również debatę na rozprawie, Trybunał pozostaje właściwy do udzielenia wskazówek wynikających z przepisów dyrektywy 2009/28 co do elementów, które państwa członkowskie powinny uwzględnić w celu zastosowania pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej.

53.

W tym względzie, po pierwsze, z brzmienia art. 16 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy wynika, że pierwszeństwo dostępu należy wdrożyć w zakresie, w jakim pozwala na to bezpieczna eksploatacja krajowej sieci elektroenergetycznej. W tym względzie, jak wskazano w motywie 60 wspomnianej dyrektywy, wymogi dotyczące utrzymania niezawodności i bezpieczeństwa sieci i zasad dysponowania mogą być różne w zależności od specyfiki sieci krajowej i warunków jej bezpiecznej eksploatacji.

54.

Po drugie, z art. 16 ust. 2 lit. c) tej dyrektywy wynika również, że pierwszeństwo dostępu do sieci elektroenergetycznej powinno być przyznawane w oparciu o przejrzyste i niedyskryminacyjne kryteria, co oznacza, że powinny być one jasne, podane uprzednio do wiadomości przez państwa członkowskie oraz że ich stosowanie powinno być przewidywalne dla wszystkich zainteresowanych stron.

55.

Po trzecie, z celów dyrektywy 2009/28 wynika, że państwa członkowskie powinny przyznać maksymalne pierwszeństwo dostępu do sieci elektroenergetycznej instalacjom wytwarzającym wyłącznie energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych, co oznacza, że odmówienie im dostępu do tej sieci powinno następować w ostateczności.

56.

Po czwarte, co się tyczy instalacji, w których energia elektryczna jest uzyskiwana poprzez utylizację odpadów mieszanych zawierających część odpadów ulegających biodegradacji, uważam, że należy je uwzględnić, kiedy ta część jest stała w czasie, możliwa do obliczenia i znaczna. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko nadużyć, w szczególności w przypadku, gdy technicznie niemożliwe jest zastosowanie pierwszeństwa dostępu do sieci jedynie do części energii elektrycznej wytwarzanej przez instalację, zaś instalacja ta korzysta z takiego pierwszeństwa, podczas gdy w praktyce energia elektryczna jest wytwarzana przede wszystkim z konwencjonalnych źródeł energii. Tak byłoby na przykład w przypadku, gdy udział energii ze źródeł odnawialnych zmienia się znacząco w zależności od danego okresu, z tym skutkiem, że w niektórych okresach udział ten jest zerowy lub niewielki.

57.

Po piąte, EEW podnosi, że w okresie rozpatrywanym w postępowaniu głównym otrzymywało od Umweltbundesamt (federalnego urzędu ochrony środowiska, Niemcy) gwarancje pochodzenia, o których mowa w art. 15 dyrektywy 2009/28, które umożliwiły mu wykazanie, że około 50% jego produkcji energii elektrycznej pochodzi z odnawialnych źródeł energii. Jednakże, jak wynika z art. 2 lit. j) tej dyrektywy, „gwarancja pochodzenia” oznacza elektroniczny dokument, który służy wyłącznie jako dowód dla odbiorcy końcowego, że dana część lub ilość energii została wyprodukowana ze źródeł odnawialnych. W konsekwencji gwarancja ta jest udzielana retrospektywnie i nie pozwala na ustalenie udziału tych źródeł energii w czasie rzeczywistym, to znaczy w chwili, gdy operator sieci musi podjąć decyzję o tymczasowym zmniejszeniu zasilania ze względu na przeciążenie ( 24 ). Dlatego też moim zdaniem „gwarancja pochodzenia” jako taka nie może służyć jako punkt odniesienia w ramach określania kryteriów pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej.

58.

Po szóste, sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy można powołać się na ratio legis art. 5 ust. 3 akapit drugi dyrektywy 2009/28 w odniesieniu do energii elektrycznej, której tylko część jest wytwarzana z odpadów ulegających biodegradacji. Pragnę przypomnieć, że zgodnie z tym przepisem w instalacjach spalania wielopaliwowego, wykorzystujących źródła odnawialne oraz konwencjonalne, uwzględnia się tylko energię wytworzoną z odnawialnych źródeł energii, a do celów tego wyliczenia wkład każdego źródła energii oblicza się na podstawie jego zawartości energetycznej. Mając na względzie szeroki zakres uznania przyznany państwom członkowskim, uważam, w braku przeciwnej wskazówki w tej dyrektywie, że mogą one przyjąć za punkt odniesienia wspomniany art. 5 ust. 3 akapit drugi w celu wprowadzenia w życie pierwszeństwa dostępu do sieci elektroenergetycznej ( 25 ). W tym kontekście roszczenie o rekompensatę podniesione przez operatora instalacji wytwarzającej energię elektryczną w następstwie odmowy dostępu do sieci ze względu na przeciążenie dotyczyłoby wyłącznie udziału energii elektrycznej wytworzonej z ulegającej biodegradacji części mieszaniny odpadów.

59.

W świetle całości powyższych rozważań proponuję, aby na pytania prejudycjalne od drugiego do piątego odpowiedzieć, iż art. 16 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2009/28 należy interpretować w ten sposób, że instalacja wytwarzająca energię elektryczną korzysta z pierwszeństwa dostępu do sieci wyłącznie w odniesieniu do energii elektrycznej wytworzonej z ulegającej biodegradacji części wykorzystanych odpadów przemysłowych i miejskich. Do państw członkowskich należy ustalenie przejrzystych i niedyskryminujących kryteriów w zakresie, w jakim pozwala na to bezpieczna eksploatacja krajowej sieci elektroenergetycznej, w celu określenia zasad stosowania tego pierwszeństwa dostępu do takiej instalacji.

60.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne przedstawione przez Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) w następujący sposób: