–

w imieniu Koch Media GmbH – A. Nourbakhsch, Rechtsanwalt,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, M. Hellmann i U. Bartl, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – G. Braun, T. Scharf i S.L. Kalėda, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 14 dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.U. 2004, L 157, s. 45).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Koch Media GmbH a FU w przedmiocie kosztów adwokackich podlegających zwrotowi poniesionych przez Koch Media w celu wyegzekwowania jej praw w drodze wezwania do zaniechania naruszeń, skierowanego do FU przed wniesieniem powództwa do sądu.

3

Motywy 10, 14 i 17 dyrektywy 2004/48 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

4

Zgodnie z art. 1 tej dyrektywy, zatytułowanym „Przedmiot”:

„Niniejsza dyrektywa dotyczy środków, procedur i środków naprawczych, niezbędnych do realizacji [egzekwowania] praw własności intelektualnej. Do celów niniejszej dyrektywy określenie »prawa własności intelektualnej« obejmuje prawa własności przemysłowej”.

5

Artykuł 2 rzeczonej dyrektywy, zatytułowany „Zakres”, stanowi w ustępie 1:

„Bez uszczerbku dla środków przewidzianych lub środków, które mogą być przewidziane w prawie wspólnotowym lub krajowym w zakresie, w jakim te środki mogą dawać właścicielom praw większe korzyści, przewidziane niniejszą dyrektywą, [środki], procedury i środki naprawcze stosuje się, zgodnie z art. 3, do wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej określonych w prawie wspólnotowym i/lub prawie wewnętrznym zainteresowanego państwa członkowskiego”.

6

Rozdział II tej dyrektywy zawiera art. 3–15, dotyczące środków, procedur i środków naprawczych regulowanych przez dyrektywę 2004/48.

7

Artykuł 3 dyrektywy 2004/48, zatytułowany „Obowiązki ogólne”, stanowi:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają objęte niniejszą dyrektywą środki, procedury i środki naprawcze niezbędne do stosowania [egzekwowania] praw własności intelektualnej. Powyższe środki, procedury i środki naprawcze są sprawiedliwe i słuszne oraz nie są nadmiernie skomplikowane czy kosztowne, ani też nie pociągają za sobą nierozsądnych ograniczeń czasowych czy nieuzasadnionych opóźnień.

2.   Powyższe środki, procedury i środki naprawcze są również skuteczne, proporcjonalne i odstraszające i stosowane w taki sposób, aby zapobiec tworzeniu ograniczeń handlu prowadzonego zgodnie z prawem i zapewnić zabezpieczenia przed ich nadużywaniem”.

8

Zgodnie z art. 13 tej dyrektywy, zatytułowanym „Odszkodowania”:

„1.   Państwa członkowskie zapewniają, że [by] na wniosek poszkodowanej strony właściwe organy sądowe nakazują [nakazywały] naruszającemu, który świadomie lub mając rozsądne podstawy do posiadania takiej wiedzy zaangażował się w naruszającą [stanowiącą naruszenie] działalność, wypłacenie podmiotowi uprawnionemu odszkodowań odpowiednich do rzeczywistego uszczerbku, jaki ten poniósł w wyniku naruszenia.

Ustanawiając wysokość odszkodowań, organy sądowe:

2.   Jeśli naruszający zaangażował się w działanie naruszające [stanowiące naruszenie] bez swojej wiedzy lub nie mając rozsądnych podstaw do posiadania takiej wiedzy, państwa członkowskie mogą stanowić, że organy sądowe mogą zarządzać albo zwrot zysków, albo wypłacenie odszkodowań, zależnie od ustalenia”.

9

Artykuł 14 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Koszty sądowe”, stanowi:

„Państwa członkowskie zapewniają, że [by] rozsądne i proporcjonalne koszty sądowe oraz inne wydatki poniesione przez stronę wygrywającą są [były] pokrywane z reguły przez stronę przegrywającą, chyba że sprawiedliwość na to nie pozwala”.

10

Artykuł 1 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10), zatytułowany „Zakres”, stanowi w ust. 2:

„[…] [N]iniejsza dyrektywa pozostawia niezmienione przepisy wspólnotowe i w żaden sposób nie narusza tych przepisów dotyczących:

[…]”.

11

Artykuł 8 tej dyrektywy, zatytułowany „Sankcje i środki naprawcze”, stanowi w ust. 2:

„Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zapewnienia, aby podmiot praw autorskich, którego interesy zostaną naruszone przez czynności dokonane na jego terytorium, mógł wytoczyć powództwo o odszkodowanie i/lub wnioskować o wydanie nakazu i w miarę potrzeby, domagać się przepadku naruszonych dóbr, jak również urządzeń, produktów lub części składowych określonych w art. 6 ust. 2”.

12

Dyrektywa 2009/24/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.U. 2009, L 111, s. 16) skodyfikowała i uchyliła dyrektywę Rady 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych (Dz.U. 1991, L 122, s. 42).

13

Artykuł 1 dyrektywy 2009/24, zatytułowany „Przedmiot ochrony”, przewiduje w ust. 1:

„Zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy państwa członkowskie chronią prawem autorskim programy komputerowe w taki sposób jak dzieła literackie w rozumieniu [Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych podpisanej w Bernie w dniu 9 września 1886 r. (Akt paryski z dnia 24 lipca 1971 r.), w brzmieniu uwzględniającym zmiany z dnia 28 września 1979 r.]. Do celów niniejszej dyrektywy pojęcie »program[ów] komputerow[ych]« obejmuje ich przygotowawczy materiał projektowy”.

14

Artykuł 7 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Specjalne środki ochrony”, stanowi w ust. 1:

„Bez uszczerbku dla przepisów art. 4, 5 i 6 państwa członkowskie zapewniają zgodnie z ich ustawodawstwem krajowym właściwe środki w stosunku do osoby dopuszczającej się któregokolwiek z następujących czynów:

[…]”.

15

Paragraf 97a Gesetz über Urheberrecht und verwandte Schutzrechte – Urheberrechtsgesetz (ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) z dnia 9 września 1965 r. (BGBl. 1965 I, s. 1273), w wersji mającej zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanej dalej „UrhG”), zatytułowany „Wezwanie”, ma następujące brzmienie:

„(1)   Przed wszczęciem postępowania sądowego poszkodowany obowiązany jest wezwać naruszającego do zaniechania bezprawnych działań i zaoferować mu możliwość zakończenia sporu poprzez zobowiązanie się naruszającego do powstrzymywania się od tych działań, pod rygorem zapłaty odpowiedniej kary umownej.

(2)   Wezwanie powinno w sposób jasny i zrozumiały

Wezwanie, które nie odpowiada wymogom wskazanym w zdaniu pierwszym, jest bezskuteczne.

(3)   Jeżeli wezwanie jest uzasadnione i odpowiada wymogom wskazanym w ust. 2 zdanie pierwsze pkt 1–4, można żądać zwrotu niezbędnych kosztów. Jeżeli poszkodowany skorzystał z usług adwokata, wysokość zwracanych niezbędnych kosztów zostaje ograniczona w odniesieniu do wynagrodzenia adwokackiego do kwoty obliczonej od wartości przedmiotu sporu, która w przypadku powództwa o zakazanie i zaniechanie wynosi 1000 EUR, jeżeli osoba, która ma zwrócić koszty

Kwota wskazana w zdaniu drugim ma zastosowanie również w przypadku równoległego dochodzenia roszczeń o zakazanie i o zaniechanie. Zdanie drugie nie ma zastosowania, jeżeli w szczególnych okolicznościach danej sprawy kwoty tej nie można uznać za słuszną.

[…]”.

16

Koch Media jest właścicielem praw własności intelektualnej odnoszących się do gry komputerowej „This War of Mine” na terytorium Republiki Federalnej Niemiec. Chodzi o grę komputerową, która została wprowadzona do obrotu w listopadzie 2014 r. i która zgodnie ze informacjami pochodzącymi od Koch Media została wyróżniona niemiecką nagrodą w dziedzinie gier komputerowych. Zgodnie z postanowieniem odsyłającym cena sprzedaży utworu na rozpatrywanym rynku osiągnęła w pierwszych miesiącach po jego wydaniu kwotę przekraczającą 30 EUR.

17

W związku z tym, że udostępniając publicznie tę grę komputerową za pośrednictwem swojego łącza internetowego do pobierania na platformie wzajemnego udostępniania plików w ramach sieci równorzędnej (peer‑to‑peer), FU, osoba fizyczna, naruszył kilkakrotnie przysługujące Koch Media prawa własności intelektualnej, Koch Media upoważniła kancelarię adwokacką do celów wyegzekwowania jej praw, w szczególności poprzez wystosowanie względem FU wezwania do zaniechania bezprawnych działań, zgodnie z art. 97a UrhG.

18

Pismem z dnia 9 kwietnia 2015 r. adwokaci Koch Media zaproponowali FU polubowne rozwiązanie, żądając zobowiązania się, pod rygorem odpowiedzialności umownej, do zaprzestania publicznego udostępniania tej gry do pobierania na platformie wzajemnego udostępniania plików oraz do zapłaty odszkodowania.

19

W związku z tym, że propozycja ta nie została zaakceptowana przez FU w zakresie zapłaty odszkodowania, a jedynie w zakresie zobowiązania do zaniechania bezprawnych działań, Koch Media wniosła powództwo odszkodowawcze do Amtsgericht Saarbrücken (sądu rejonowego w Saarbrücken, Niemcy). Uwzględniając to powództwo wyrokiem z dnia 29 stycznia 2020 r., sąd ten stwierdził, że w okresie od 26 do 28 listopada 2014 r. FU udostępniał omawianą grę komputerową, za pośrednictwem łącza internetowego, do pobierania na platformie wzajemnego udostępniania plików, co najmniej trzynaście razy. Ponadto wspomniany sąd obciążył FU kosztami postępowania, w tym kwotą 124 EUR wraz z odsetkami, tytułem kosztów adwokackich, które Koch Media musiała ponieść w celu dochodzenia swojego roszczenia o zaniechanie w drodze wezwania do zaniechania naruszeń.

20

Uznawszy w szczególności, że spółce Koch Media należy się zwrot całości kosztów adwokackich poniesionych przez nią na etapie poprzedzającym wszczęcie postępowania, stanowiących w niniejszej sprawie kwotę 984,60 EUR, co odpowiada wartości przedmiotu sporu w kwocie 20000 EUR, Koch Media wniosła apelację od tego orzeczenia do sądu odsyłającego, Landgericht Saarbrücken (sądu krajowego w Saarbrücken, Niemcy).

21

Sąd odsyłający twierdzi, że zwrot kosztów adwokackich poniesionych na etapie poprzedzającym wszczęcie postępowania w sprawie ochrony praw własności intelektualnej, związanych z dochodzeniem roszczenia o zaniechanie naruszeń, jest uregulowany w prawie niemieckim przez § 97a UrhG. Zgodnie z tym przepisem właścicielowi prawa autorskiego, które zostało naruszone, może co do zasady zostać przyznany zwrot „niezbędnych kosztów”. W tym względzie, po pierwsze, z § 97a ust. 3 zdanie drugie UrhG wynika, że ustawodawca niemiecki ustala zasadniczo górną granicę wartości przedmiotu sporu na 1000 EUR dla kwoty podlegającej zwrotowi przez osoby fizyczne, co oznaczałoby, że znaczną część kosztów adwokackich ponosi właściciel praw własności intelektualnej. Po drugie, z art. 97a ust. 3 zdanie czwarte UrhG wynika, że na zasadzie wyjątku właściwy sąd może nie uwzględniać tej górnej granicy w przypadku „braku słuszności”. Natomiast z orzecznictwa Bundesgerichtshof (federalnego trybunału sprawiedliwości, Niemcy) wynika, że w przypadku gdy właściciel praw odnoszących się do bieżących filmów, muzyki lub DVD dochodzi swojego roszczenia o zaniechanie, wartość przedmiotu sporu wynosi w każdym razie ponad 10000 EUR.

22

W tym kontekście sąd odsyłający zastanawia się, po pierwsze, czy koszty adwokackie związane z wezwaniem, takim jak będące przedmiotem zawisłej przed nim sprawy, należą do „kosztów sądowych” lub „innych wydatków”, o których mowa w art. 14 dyrektywy 2004/48, czy też do „odszkodowania”, o którym mowa w art. 13 tej dyrektywy, chyba że nie są one w ogóle objęte tą dyrektywą.

23

Zdaniem sądu odsyłającego wezwanie, o którym mowa w § 97a UrhG, ma podwójny cel, mianowicie z jednej strony uniknięcie procesu poprzez polubowne rozstrzygnięcie sporu między stronami, a z drugiej strony ochronę, w przypadku dojścia do procesu, właściciela prawa własności intelektualnej przed ryzykiem obciążenia go kosztami postępowania, w przypadku gdy wniesie on powództwo o zaniechanie bez uprzedniego wezwania do zaniechania naruszeń, w sytuacji gdy strona pozwana od razu uznałaby jego żądanie za zasadne.

24

Po drugie, sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy w świetle wniosków płynących z wyroku z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties (C‑57/15, EU:C:2016:611) odpowiednie dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że co do zasady koszty wezwania powinny również zostać zwrócone w całości, gdy naruszenie praw własności intelektualnej zostało popełnione przez osoby fizyczne, które nie działały w związku z żadnym interesem gospodarczym czy zawodowym, i czy pewne czynniki mogą prowadzić jedynie do zwrotu niewielkiej części tych kosztów. Na wypadek odpowiedzi twierdzącej sąd odsyłający zastanawia się, jakie koszty podlegałyby zwrotowi.

25

Po trzecie, zgodnie z art. 14 dyrektywy 2004/48, koszty adwokackie poniesione przez stronę wygrywającą są pokrywane z reguły przez stronę przegrywającą, chyba że nie pozwala na to zasada słuszności. Tymczasem § 97a ust. 3 zdanie czwarte UrhG odwrócił stosunek między tą regułą a wyjątkiem. Otóż zgodnie z tym przepisem górna granica wartości przedmiotu sporu wynosząca 1000 EUR, mająca zastosowanie do rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów, nie ma zastosowania wyłącznie w szczególnym przypadku, w którym wartość ta jest niesłuszna w świetle okoliczności niniejszej sprawy.

26

Podsumowując, sąd ten wyjaśnia, że jego wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpisuje się w kontekst dużej liczby zawisłych przed nim sporów, których rozstrzygnięcie w zakresie zwrotu kosztów adwokackich dotyczących etapu poprzedzającego wszczęcie postępowania w sprawie ochrony praw własności intelektualnej jest uzależnione od wykładni prawa Unii, ponieważ orzecznictwo niemieckie jest w tym względzie bardzo rozbieżne.

27

W tych okolicznościach Landgericht Saarbrücken (sąd krajowy w Saarbrücken) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

28

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 14 dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, że koszty poniesione przez właściciela praw własności intelektualnej z tytułu jego zastępstwa prawnego ustanowionego w celu uzyskania wyegzekwowania tych praw na drodze pozasądowej, takie jak koszty związane z wezwaniem do zaniechania naruszeń, wchodzą w zakres pojęcia „kosztów sądowych” lub „innych wydatków” w rozumieniu tego przepisu. Pomocniczo sąd ten zastanawia się, czy takie koszty wchodzą w zakres pojęcia „odszkodowania” w rozumieniu art. 13 tej dyrektywy.

29

Jak wskazuje motyw 10 dyrektywy 2004/48, celem tej dyrektywy jest zbliżenie systemów prawnych państw członkowskich w zakresie środków egzekwowania praw własności intelektualnej w celu zapewnienia wysokiego, równoważnego i jednakowego poziomu ochrony własności intelektualnej na rynku wewnętrznym.

30

W tym celu dyrektywa 2004/48, zgodnie z brzmieniem jej art. 1, obejmuje środki, procedury i środki naprawcze niezbędne do zapewnienia wyegzekwowania praw własności intelektualnej. Artykuł 2 ust. 1 tej dyrektywy precyzuje, że środki, procedury i środki naprawcze stosuje się do wszelkich naruszeń praw własności intelektualnej określonych w prawie Unii lub prawie wewnętrznym zainteresowanego państwa członkowskiego.

31

Jednakże przepisy dyrektywy 2004/48 nie regulują wszystkich aspektów związanych z prawami własności intelektualnej, a odnoszą się jedynie do tych aspektów, które są nierozłącznie związane, po pierwsze, z egzekwowaniem praw własności intelektualnej, a po drugie, z naruszeniem tych praw, ponieważ ustanawiają skuteczne środki prawne służące zapobieganiu naruszeniom, ich zaniechaniu lub zadośćuczynieniu za każde naruszenie istniejącego prawa własności intelektualnej (wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., Diageo BrandsC‑681/13, EU:C:2015:471, pkt 73 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

Ponadto przyjmując tę dyrektywę, prawodawca Unii zdecydował się na minimalną harmonizację w odniesieniu do egzekwowania praw własności intelektualnej w ogólności (wyrok z dnia 9 lipca 2020 r., Constantin Film Verleih, C‑264/19, EU:C:2020:542, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

Niemniej jednak, jak zauważył w istocie rzecznik generalny w pkt 44 opinii, należy stwierdzić, że w świetle celu, jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony własności intelektualnej, dyrektywa 2004/48 ma zastosowanie zarówno do postępowań sądowych, jak i pozasądowych, ponieważ te dwa rodzaje postępowań mogą okazać się niezbędne do zapewnienia wyegzekwowania praw własności intelektualnej.

34

I tak Trybunał orzekł już, że autonomiczne postępowanie poprzedzające powództwo o odszkodowanie, takie jak żądanie udzielenia informacji, w ramach którego na podstawie art. 8 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2004/48 skarżący zwraca się do dostawcy dostępu do Internetu o informacje umożliwiające identyfikację jego klientów w celu skutecznego wytoczenia powództwa przeciwko domniemanym sprawcom naruszenia, spełnia przewidziane w tym przepisie kryterium, a mianowicie aby takie żądanie było związane z „powództwem dotyczącym naruszenia prawa własności intelektualnej” (zob. podobnie wyrok z dnia 17 czerwca 2021 r., M.I.C.M., C‑597/19, EU:C:2021:492, pkt. 81, 82).

35

Ponieważ pozasądowe wezwanie stanowi formę poszukiwania polubownego rozwiązania sporu przed wniesieniem powództwa w ścisłym tego słowa znaczeniu, nie można uznać, że postępowanie to nie jest objęte zakresem stosowania dyrektywy 2004/48.

36

Co się tyczy kwestii, czy koszty związane z wezwaniem wchodzą w zakres pojęć „kosztów sądowych” lub „innych wydatków” w rozumieniu art. 14 dyrektywy 2004/48 lub też pojęcia „odszkodowania” w rozumieniu art. 13 tej dyrektywy, należy stwierdzić, że brzmienie art. 14 dyrektywy 2004/48 obejmuje nie tylko „koszty sądowe” w ścisłym znaczeniu tego słowa, lecz również „inne wydatki” poniesione przez stronę „wygrywającą”.

37

Przepis ten ma na celu wzmocnienie poziomu ochrony własności intelektualnej poprzez zapobieżenie temu, by strona poszkodowana nie była odwodzona od wszczęcia postępowania sądowego mającego na celu ochronę jej praw (wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., Diageo BrandsC‑681/13, EU:C:2015:471, pkt 77 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

Szczególny cel realizowany przez ten przepis w pełni wpisuje się w cel, do którego zmierza w sposób ogólny dyrektywa 2004/48, a mianowicie zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich w celu zapewnienia wysokiego, równoważnego i jednakowego poziomu ochrony własności intelektualnej. W zgodzie ze wspomnianymi celami sprawca naruszenia praw własności intelektualnej powinien ogólnie w całości ponieść skutki finansowe swojego zachowania (zob. podobnie wyrok z dnia 18 października 2011 r., Realchemie Nederland, C‑406/09, EU:C:2011:668, pkt 49).

39

Z uwagi na powyżej opisane cele oraz szerokie i ogólne sformułowanie art. 14 dyrektywy 2004/48, który odnosi się do „strony wygrywającej” oraz „strony przegrywającej”, i bez wprowadzania uściślenia ani ograniczenia co do rodzaju postępowania, do którego zastosowanie znajduje ustanowiona przez ten przepis zasada, należy uznać, że przepis ten stosuje się do kosztów sądowych poniesionych w ramach wszelkich postępowań objętych zakresem zastosowania tej dyrektywy (wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., Diageo BrandsC‑681/13, EU:C:2015:471, pkt 78).

40

Jednak rozszerzająca wykładnia art. 14 dyrektywy 2004/48 – że przewiduje on, iż strona przegrywająca pokrywa co do zasady wydatki poniesione przez stronę wygrywającą, przy czym nie precyzuje w żaden sposób charakteru tych kosztów – może zbyt szeroko określić zakres stosowania tego artykułu, pozbawiając w ten sposób art. 13 tej dyrektywy jej skuteczności (effet utile) (wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 36).

41

I tak Trybunał orzekł w pkt 36 wyroku z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties (C‑57/15, EU:C:2016:611), że art. 14 dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, że objęte „innymi wydatkami” w rozumieniu tego przepisu są jedynie koszty, które są bezpośrednio i ściśle związane z danym postępowaniem sądowym.

42

Jeżeli, jak orzeczono w wyroku z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties (C‑57/15, EU:C:2016:611), w kontekście cech charakterystycznych sprawy, w której zapadł ten wyrok, „inne wydatki” w rozumieniu art. 14 dyrektywy 2004/48 powinny spełniać te kryteria, aby podlegać zwrotowi, to tym bardziej dotyczy to „kosztów sądowych”, o których mowa w tym przepisie.

43

Co się tyczy kwestii, czy koszty związane z wezwaniem stanowią „koszty sądowe” lub „inne wydatki” w rozumieniu art. 14 dyrektywy 2000/48, należy stwierdzić, że o ile prawdą jest, że koszty związane z wezwaniem nie mogą zostać zakwalifikowane jako „koszty sądowe” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ na tym etapie żaden spór nie toczy się jeszcze przed sądem, o tyle nic w dyrektywie 2004/48 nie stoi na przeszkodzie zakwalifikowaniu tych kosztów jako „innych wydatków”, niezależnie od tego, że na tym przedsądowym etapie nie jest jeszcze pewne, czy właściciel danego prawa własności intelektualnej wytoczy następnie powództwo lub czy jego propozycja polubownego rozstrzygnięcia sporu zostanie przyjęta przez domniemanego sprawcę naruszenia.

44

W zakresie, w jakim postępowanie związane z wezwaniem stanowi postępowanie niezbędne do zapewnienia wyegzekwowania praw własności intelektualnej, mające na celu uniknięcie lub nawet zastąpienie późniejszego postępowania sądowego, należy uznać, że z tych samych powodów, co przedstawione w pkt 32–35 niniejszego wyroku, koszty związane z doradztwem i reprezentowaniem w tym postępowaniu wchodzą w zakres pojęcia „innych wydatków” w rozumieniu art. 14 dyrektywy 2004/48.

45

W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 14 dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, że koszty poniesione przez właściciela praw własności intelektualnej z tytułu jego zastępstwa prawnego ustanowionego w celu uzyskania wyegzekwowania tych praw na drodze pozasądowej, takie jak koszty związane z wezwaniem do zaniechania naruszeń, wchodzą w zakres pojęcia „innych wydatków” w rozumieniu tego przepisu.

46

Na wstępie należy przypomnieć, że w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi temu sądowi rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. Mając to na uwadze, Trybunał powinien w razie potrzeby przeformułować przedłożone mu pytania (wyrok z dnia 21 grudnia 2021 r., Randstad Italia, C‑497/20, EU:C:2021:1037, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

47

W tym zakresie należy uznać, że poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 14 dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które przewiduje, iż w sytuacji, w której naruszenie prawa własności intelektualnej zostało popełnione przez osobę fizyczną poza zakresem jej działalności gospodarczej lub zawodowej, zwrot „innych wydatków”, o których mowa w tym przepisie, którego może dochodzić właściciel tego prawa, jest obliczany w sposób ryczałtowy na podstawie wartości przedmiotu sporu ograniczonej przez to uregulowanie, chyba że sąd krajowy uzna, że z uwagi na szczególne cechy zawisłej przed nim sprawy zastosowanie takiego ograniczenia nie jest słuszne. Na wypadek udzielenia na to pytanie odpowiedzi twierdzącej sąd odsyłający zmierza również do ustalenia, jakie czynniki powinien uwzględnić w celu ustalenia, czy koszty te są rozsądne i proporcjonalne w rozumieniu art. 14.

48

W pierwszej kolejności – art. 14 dyrektywy 2004/48/WE ustanawia zasadę, zgodnie z którą rozsądne i proporcjonalne koszty sądowe oraz inne wydatki poniesione przez stronę wygrywającą są pokrywane z reguły przez stronę przegrywającą.

49

Z jednej strony art. 14 tej dyrektywy nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia zwrotu jedynie „rozsądnych” kosztów sądowych. Wymóg ten, który ma zastosowanie zarówno do „kosztów sądowych”, jak i do „innych wydatków” w rozumieniu tego przepisu, odzwierciedla ogólny obowiązek przewidziany w art. 3 ust. 1 dyrektywy 2004/48, zgodnie z którym państwa członkowskie powinny czuwać w szczególności nad tym, aby środki, procedury i środki naprawcze niezbędne do zapewnienia wyegzekwowania praw własności intelektualnej, o których mowa w tej dyrektywie, nie były nadmiernie kosztowne (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 24).

50

Trybunał orzekł zatem, że nie są rozsądne nadmierne koszty wynikające z niezwykle wysokich honorariów uzgodnionych między stroną wygrywającą a jej adwokatem lub będące wynikiem świadczenia przez adwokata usług, które nie są uważane za niezbędne do zapewnienia wyegzekwowania danego prawa własności intelektualnej (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 25).

51

Z drugiej strony art. 14 dyrektywy 2004/48 przewiduje, że koszty sądowe, jakie ma pokryć strona przegrywająca sprawę, powinny być „proporcjonalne”.

52

W tym względzie Trybunał orzekł, że kwestii, czy koszty te są proporcjonalne, nie można oceniać niezależnie od kosztów, jakie strona wygrywająca rzeczywiście poniosła z tytułu pomocy adwokata, w zakresie, w jakim są one rozsądne w rozumieniu pkt 49 niniejszego wyroku. O ile bowiem wymóg proporcjonalności nie oznacza, że strona przegrywająca powinna koniecznie zwrócić całość kosztów poniesionych przez drugą stronę, o tyle wynika z niego, że ta ostatnia strona ma prawo do uzyskania zwrotu co najmniej znacznej i stosownej części rozsądnych kosztów rzeczywiście poniesionych przez stronę wygrywającą (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 29).

53

Ponadto, co się tyczy w szczególności sytuacji osoby fizycznej, która poza zakresem swojej działalności gospodarczej lub zawodowej naruszała prawo własności intelektualnej, należy zauważyć, że jak wynika z motywu 14 dyrektywy 2004/48, warunek, zgodnie z którym aby naruszenia były objęte zakresem stosowania tej dyrektywy, muszą one zostać popełnione na skalę handlową, powinien mieć zastosowanie wyłącznie do środków dowodowych, środków dotyczących prawa do informacji oraz środków tymczasowych i zabezpieczających przewidzianych w rozdziale II tej dyrektywy, bez uszczerbku dla możliwości stosowania przez państwa członkowskie tych środków również do działań, które nie są prowadzone na skalę handlową (zob. podobnie wyrok z dnia 17 czerwca 2021 r., M.I.C.M., C‑597/19, EU:C:2021:492, pkt 88).

54

Warunek ten nie znajduje zastosowania do „kosztów sądowych” i „innych wydatków”, o których mowa w art. 14 dyrektywy 2004/48. W konsekwencji na podstawie tego przepisu od indywidulanych sprawców naruszeń można co do zasady zasądzić zapłatę właścicielowi praw własności intelektualnej całości tych kosztów, o ile koszty te są rozsądne i proporcjonalne (zob. analogicznie wyrok z dnia 17 czerwca 2021 r., M.I.C.M., C‑597/19, EU:C:2021:492, pkt 89).

55

Niemniej jednak Trybunał przyznał, że dokonując transpozycji do swojego wewnętrznego porządku prawnego zasady ogólnej przewidzianej w art. 14 dyrektywy 2004/48, państwa członkowskie mogą ustalać stawki ryczałtowe. Trybunał wyjaśnił jednak, że stawki te powinny zapewnić, by koszty, którymi na mocy krajowych przepisów transponujących można obciążyć stronę przegrywającą, były rozsądne i by maksymalne kwoty, których można dochodzić z tytułu tych kosztów, również nie były zbyt niskie w stosunku do stawek normalnie stosowanych przez adwokatów w dziedzinie własności intelektualnej (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 25, 26, 30, 32).

56

Gdyby bowiem sprawca naruszenia mógł zostać zobowiązany jedynie do zwrotu niewielkiej części rozsądnych kosztów adwokackich poniesionych przez właściciela naruszonego prawa własności intelektualnej, skutek odstraszający powództwa o stwierdzenie naruszenia byłby poważnie osłabiony, wbrew ogólnemu obowiązkowi wynikającemu z art. 3 ust. 2 dyrektywy 2004/48, a także wbrew jej głównemu celowi, polegającemu na zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony własności intelektualnej na rynku wewnętrznym, który to cel został wyraźnie wskazany w motywie 10 tej dyrektywy, zgodnie z art. 17 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 27).

57

Ponadto do sądu krajowego należy również zapewnienie, aby przewidywalna kwota kosztów sądowych, którymi może zostać obciążony właściciel praw własności intelektualnej, nie była tego rodzaju, aby odwieść go od dochodzenia swoich praw na drodze sądowej, zważywszy na pozostałe koszty, które musi on pokryć tytułem poniesionych wydatków pozasądowych, oraz na ich użyteczność z punktu widzenia powództwa głównego o naprawienie szkody (zob. podobnie wyrok z dnia 9 czerwca 2016 r., Hansson, C‑481/14, EU:C:2016:419, pkt 63).

58

W drugiej kolejności – poza kontrolą rozsądnego i proporcjonalnego charakteru kosztów podlegających zwrotowi art. 14 dyrektywy 2004/48 przewiduje, że ogólna zasada podziału tych kosztów nie ma zastosowania, jeżeli zasada słuszności zabrania nakładania na stronę przegrywającą zwrotu kosztów poniesionych przez stronę wygrywającą, nawet jeśli są one rozsądne i proporcjonalne.

59

Trybunał orzekł, iż przepis ten dotyczy uregulowań krajowych umożliwiających sędziemu, w szczególnym przypadku, w którym stosowanie ogólnego systemu w zakresie kosztów sądowych prowadziłoby do wyniku uznanego za niesłuszny, odejście w drodze wyjątku od tej ogólnej zasady. Trybunał wyjaśnił jednak, że słuszność, z samej swej natury, nie może uzasadniać ogólnego i bezwarunkowego wykluczenia zwrotu kosztów przekraczających daną górną granicę (zob. podobnie wyrok z dnia 28 lipca 2016 r., United Video Properties, C‑57/15, EU:C:2016:611, pkt 31).

60

W trzeciej kolejności – zgodnie z art. 14 dyrektywy 2004/48 w związku z jej motywem 17 uregulowanie krajowe transponujące wspomniany art. 14 powinno w każdym wypadku umożliwić sądowi orzekającemu o kosztach uwzględnienie w każdym przypadku jego szczególnych cech.

61

A zatem z uwagi na te szczególne cechy sąd krajowy mógłby w szczególności wziąć pod uwagę aktualność utworu, okres publikacji, okoliczność, że naruszenie praw zostało popełnione przez osobę fizyczną poza zakresem jej działalności gospodarczej lub zawodowej, jak również, jak wynika z motywu 17 dyrektywy 2004/48, szczególne cechy danego prawa własności intelektualnej i ewentualnie umyślny lub nieumyślny charakter popełnionego naruszenia.

62

Ponadto w ramach tego uwzględnienia szczególnych cech każdego przypadku konieczne jest również, by sąd odsyłający mógł zweryfikować, zgodnie z ogólnym obowiązkiem przewidzianym w art. 3 dyrektywy 2004/48, w szczególności sprawiedliwy, słuszny i niestanowiący nadużycia charakter żądania obciążenia kosztami związanymi z ustanowieniem pełnomocnika wystosowującego wezwanie do zaniechania naruszeń (zob. podobnie wyrok z dnia 17 czerwca 2021 r., M.I.C.M., C‑597/19, EU:C:2021:492, pkt. 93, 94).

63

Co się tyczy rozpatrywanego w postępowaniu głównym uregulowania krajowego, a mianowicie § 97a UrhG, to przewiduje ono, że koszty podlegające zwrotowi są obniżone poprzez zastosowanie do nich wartości przedmiotu sporu nieprzekraczającej 1000 EUR, w przypadku gdy osoba wezwana jest osobą fizyczną, która nie używa chronionych utworów lub innych przedmiotów objętych ochroną do celów swojej indywidualnej działalności gospodarczej czy zawodowej. Jednakże ten sam § 97a przewiduje w ust. 3 zdanie czwarte wyjątek, w sytuacji gdy wspomniana wartość jest niesłuszna w szczególnych okolicznościach danej sprawy.

64

Artykuł 14 dyrektywy 2004/48 nie stoi na przeszkodzie takiemu uregulowaniu, w zakresie, w jakim ma ono na celu zapewnienie, by koszty, które pokrywa strona przegrywająca, były rozsądne i proporcjonalne, o ile daje ono sądowi orzekającemu o kosztach możliwość uwzględnienia w każdym przypadku jego szczególnych cech.

65

W tych okolicznościach na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 14 dyrektywy 2004/48 należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które przewiduje, że w sytuacji gdy naruszenie prawa własności intelektualnej zostało popełnione przez osobę fizyczną poza zakresem jej działalności gospodarczej lub zawodowej, zwrot „innych wydatków”, o których mowa w tym przepisie, o który właściciel tego prawa może się ubiegać, oblicza się w sposób ryczałtowy, w oparciu o wartość przedmiotu sporu ograniczoną przez to uregulowanie, chyba że sąd krajowy uzna, że z uwagi na szczególne cechy zawisłej przed nim sprawy zastosowanie takiego ograniczenia nie jest słuszne.

66

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziesiąta izba) orzeka, co następuje: