Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62020CJ0431

    Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 6 października 2021 r.
    Carlo Tognoli i in. przeciwko Parlamentowi Europejskiemu.
    Odwołanie – Prawo instytucjonalne – Jednolity statut posła do Parlamentu Europejskiego – Posłowie do Parlamentu Europejskiego wybrani w okręgach włoskich – Zmiana wysokości świadczeń emerytalnych – Akt niekorzystny – Stanowisko wstępne – Samodzielne skutki prawne.
    Sprawa C-431/20 P.

    Court reports – general

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2021:807

     WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

    z dnia 6 października 2021 r. ( *1 )

    Odwołanie – Prawo instytucjonalne – Jednolity statut posła do Parlamentu Europejskiego – Posłowie do Parlamentu Europejskiego wybrani w okręgach włoskich – Zmiana wysokości świadczeń emerytalnych – Akt niekorzystny – Stanowisko wstępne – Samodzielne skutki prawne

    W sprawie C‑431/20 P

    mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 12 września 2020 r.,

    Carlo Tognoli, zamieszkały w Mediolanie (Włochy),

    Emma Allione, zamieszkała w Mediolanie,

    Luigi Alberto Colajanni, zamieszkały w Palermo (Włochy),

    Claudio Martelli, zamieszkały w Rzymie (Włochy),

    Luciana Sbarbati, zamieszkała w Chiaravalle (Włochy),

    Carla Dimatore, jako spadkobierczyni Maria Riga, zamieszkała w Noale (Włochy),

    Roberto Speciale, zamieszkały w Bogliasco (Włochy),

    Loris Torbesi, jako spadkobierca Eugenia Melandriego, zamieszkała w Rzymie,

    Luciano Pettinari, zamieszkały w Rzymie,

    Pietro Di Prima, zamieszkały w Palermo,

    Carla Barbarella, zamieszkała w Magione (Włochy),

    Carlo Alberto Graziani, zamieszkały w Fiesole (Włochy),

    Giorgio Rossetti, zamieszkały w Trieście (Włochy),

    Giacomo Porrazzini, zamieszkały w Terni (Włochy),

    Guido Podestà, zamieszkały w Vila Real de Santo António (Portugalia),

    Roberto Barzanti, zamieszkały w Siennie (Włochy),

    Rita Medici, zamieszkała w Bolonii (Włochy),

    których reprezentuje M. Merola, avvocato,

    Aldo Arroni, zamieszkały w Mediolanie,

    Franco Malerba, zamieszkały w Issy‑les‑Moulineaux (Francja),

    Roberto Mezzaroma, zamieszkały w Rzymie,

    których reprezentują M. Merola i L. Florio, avvocati,

    strona skarżąca,

    w której drugą stroną postępowania jest:

    Parlament Europejski, który reprezentują S. Alves i S. Seyr, w charakterze pełnomocników,

    strona pozwana w pierwszej instancji,

    TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

    w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, L. Bay Larsen (sprawozdawca), C. Toader, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,

    rzecznik generalny: J. Richard de la Tour,

    sekretarz: A. Calot Escobar,

    uwzględniając pisemny etap postępowania,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 15 lipca 2021 r.,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Carlo Tognoli i in. wnoszą w odwołaniu o uchylenie postanowienia Sądu Unii Europejskiej z dnia 3 lipca 2020 r., Tognoli i in./Parlament (T‑395/19, T‑396/19, T‑405/19, T‑408/19, T‑419/19, T‑423/19, T‑424/19, T‑428/19, T‑433/19, T‑437/19, T‑443/19, T‑455/19, od T‑458/19 do T‑462/19, T‑464/19, T‑469/19 i T‑477/19, niepublikowanego, zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”, EU:T:2020:302), w którym to postanowieniu Sąd odrzucił jako oczywiście niedopuszczalne skargi o stwierdzenie nieważności pism z dnia 11 kwietnia 2019 r., sporządzonych przez kierownika wydziału wynagrodzeń i uprawnień socjalnych posłów w Dyrekcji Generalnej ds. Finansów Parlamentu Europejskiego i dotyczących dostosowania wysokości przysługującego wnoszącym odwołanie świadczenia emerytalnego w następstwie wejścia w życie w dniu 1 stycznia 2019 r. uchwały nr 14/2018 Ufficio di Presidenza della Camera dei deputati (prezydium izby deputowanych, Włochy) (zwanych dalej „spornymi pismami”).

    Okoliczności powstania sporu

    2

    Wnoszący odwołanie to aktualni albo byli członkowie Parlamentu Europejskiego wybrani we Włoszech albo pozostali przy życiu małżonkowie byłych członków tej instytucji. Z tego tytułu przysługuje im emerytura lub renta rodzinna.

    3

    Uchwałą z dnia 12 lipca 2018 r. (zwaną dalej „uchwałą nr 14/2018”) prezydium izby deputowanych postanowiło o przeliczeniu, według systemu składkowego, wysokości emerytur byłych członków tej izby w odniesieniu do okresu pełnienia przez nich mandatu posła do dnia 31 grudnia 2011 r.

    4

    Poprzez dodanie wzmianki na rozliczeniu emerytury za styczeń 2019 r. Parlament poinformował te osoby, że w wykonaniu uchwały nr 14/2018 wysokość ich emerytury może ulec przeliczeniu, co może ewentualnie prowadzić do konieczności zwrócenia przez nie nienależnie wypłaconych im kwot.

    5

    W drodze nieopatrzonego datą pisma kierownika wydziału wynagrodzeń i uprawnień socjalnych posłów w Dyrekcji Generalnej ds. Finansów Parlamentu załączonego do rozliczenia emerytury wnoszących odwołanie za luty 2019 r. Parlament poinformował te osoby, że służba prawna Parlamentu potwierdziła automatyczne zastosowanie uchwały nr 14/2018 do ich sytuacji. W piśmie tym sprecyzowano następnie, że po otrzymaniu niezbędnych informacji od Camera dei deputati (izby deputowanych, Włochy) Parlament powiadomi wnoszących odwołanie o ponownym ustaleniu wysokości ich emerytury i w ciągu kolejnych dwunastu miesięcy przystąpi do odzyskania ewentualnej różnicy. Wreszcie w piśmie tym poinformowano wnoszących odwołanie, że ostateczne ustalenie wymiaru ich świadczenia emerytalnego nastąpi w drodze formalnego aktu, na który będzie można złożyć zażalenie lub skargę o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE.

    6

    Następnie w spornych pismach kierownik wydziału powiadomił wnoszących odwołanie, że wysokość ich emerytury zostanie dostosowana do obniżonej wysokości analogicznych świadczeń emerytalnych wypłacanych byłym posłom krajowym we Włoszech na podstawie uchwały nr 14/2018. W pismach tych wyjaśniono również, że wysokość emerytury wnoszących odwołanie zostanie dostosowana, począwszy od kwietnia 2019 r., na podstawie projektu dotyczącego ustalenia nowego wymiaru emerytury, przekazanego w załączniku do tych pism. Ponadto w pismach tych wyznaczono wnoszącym odwołanie termin 30 dni, biegnący od momentu otrzymania tego pisma, na przedstawienie uwag. W przypadku nieprzedstawienia takich uwag w wyznaczonym terminie sporne pisma miały zostać uznane za wywołujące ostateczne skutki, co wiązałoby się w szczególności ze zwrotem kwot nienależnie pobranych za miesiące od stycznia do marca 2019 r.

    7

    Wiadomościami elektronicznymi wysłanymi w okresie od 13 maja do 4 czerwca 2019 r. wnoszący odwołanie przekazali swoje uwagi właściwym służbom Parlamentu. Wiadomościami elektronicznymi wysłanymi w okresie od 22 maja do 24 czerwca 2019 r. Parlament potwierdził otrzymanie tych uwag i poinformował wnoszących odwołanie, że otrzymają odpowiedź po przeanalizowaniu ich argumentów.

    8

    Już po wniesieniu skargi do Sądu kierownik wydziału wynagrodzeń i uprawnień socjalnych posłów w DG ds. Finansów Parlamentu, w pismach z dnia 20 czerwca 2019 r. (sprawa T‑396/19), z dnia 8 lipca 2019 r. (sprawy T‑405/19, T‑408/19, T‑443/19 i T‑464/19), z dnia 15 lipca 2019 r. (sprawy T‑419/19, T‑433/19, T‑455/19, od T‑458/19 do T‑462/19, T‑469/19 i T‑477/19) oraz z dnia 23 lipca 2019 r. (sprawy T‑395/19, T‑423/19, T‑424/19 i T‑428/19), wskazał, że przekazane przez wnoszących odwołanie uwagi nie zawierają informacji mogących uzasadnić zmianę stanowiska Parlamentu wyrażonego w spornych pismach. W konsekwencji wysokość świadczenia emerytalnego i plan zwrotu nienależnych kwot, tak jak zostały one obliczone i przekazane w załączniku do owego pisma, stały się ostateczne.

    9

    Ze względu na specyfikę sytuacji Eugenia Melandriego, który złożył wniosek o zastosowanie odstępstwa uzasadniony poziomem jego dochodów, do dnia wydania zaskarżonego postanowienia Parlament nie rozstrzygnął ostatecznie jego sytuacji.

    Skarga do Sądu i zaskarżone postanowienie

    10

    Pismami złożonymi w sekretariacie Sądu w okresie od 28 czerwca do 8 lipca 2019 r. wnoszący odwołanie wnieśli skargi o stwierdzenie nieważności spornych pism.

    11

    W dniach 16, 19 i 24 września 2019 r., w oddzielnych pismach, Parlament podniósł zarzut niedopuszczalności tych skarg.

    12

    W okresie od 19 września do 4 października 2019 r. wnoszący odwołanie, z wyjątkiem E. Allione i E. Melandriego, złożyli pisma dostosowujące ich skargi.

    13

    W dniu 15 stycznia 2020 r. Sąd postanowił o wspólnym rozpoznaniu skarg o stwierdzenie nieważności wniesionych przez wnoszących odwołanie.

    14

    Zaskarżonym postanowieniem, wydanym na podstawie art. 126 regulaminu postępowania przed Sądem, Sąd odrzucił skargi wniesione przez wnoszących odwołanie jako oczywiście niedopuszczalne.

    15

    Sąd uznał przede wszystkim, w pkt 57 zaskarżonego postanowienia, że sporne pisma nie stanowiły aktu niekorzystnego, a zatem nie mogły być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności w rozumieniu art. 263 TFUE. W konsekwencji w pkt 63 zaskarżonego postanowienia Sąd odrzucił jako oczywiście niedopuszczalne żądanie wnoszących odwołanie mające na celu stwierdzenie nieważności tych pism.

    16

    W celu uzasadnienia tej oceny Sąd w pierwszej kolejności uściślił w pkt 51–53 zaskarżonego postanowienia, że okoliczność, iż nowy sposób obliczania emerytur był stosowany od kwietnia 2019 r., nie wystarcza do wykazania, że Parlament zajął w tej kwestii ostateczne stanowisko. Po pierwsze, sporne pisma były wyraźnie przedstawiane jako projekt. Po drugie, wyjaśniono w nich, że staną się one ostateczne dopiero w przypadku nieprzedstawienia przez ich adresatów uwag w terminie 30 dni od otrzymania tych pism. Tymczasem wnoszący odwołanie przedstawili takie uwagi w wyznaczonym terminie.

    17

    W drugiej kolejności Sąd uznał w pkt 56 i 60 zaskarżonego postanowienia, że późniejsze pisma Parlamentu, o których mowa w pkt 8 niniejszego wyroku, stanowiły zajęcie przez Parlament ostatecznego stanowiska wobec wnoszących odwołanie i nie mogły być rozpatrywane jako akty wyłącznie potwierdzające sporne pisma.

    18

    W trzeciej kolejności Sąd orzekł w pkt 61 i 62 zaskarżonego postanowienia, że okoliczność, iż sporne pisma nie wskazywały terminu, w jakim Parlament miał udzielić odpowiedzi na uwagi wnoszących odwołanie, jest pozbawiona znaczenia, podobnie jak zarzuty dotyczące braku uzasadnienia i naruszenia zasady proporcjonalności.

    19

    Następnie w pkt 66 i 67 zaskarżonego postanowienia Sąd odrzucił żądanie wnoszących odwołanie mające na celu stwierdzenie nieważności decyzji wyrażonych w pismach, o których mowa w pkt 8 niniejszego wyroku. W tym względzie Sąd stwierdził, że złożone przez wnoszących odwołanie pisma dostosowujące skargę są oczywiście niedopuszczalne z uwagi na to, że strona może dostosować żądania i zarzuty swojej pierwotnej skargi wyłącznie pod warunkiem, że ta ostatnia była sama w sobie dopuszczalna w chwili jej wniesienia.

    20

    Wreszcie w pkt 74 zaskarżonego postanowienia Sąd odrzucił żądanie wnoszących odwołanie mające na celu nakazanie Parlamentowi wypłacenia kwot, od których wypłaty ten niesłusznie odstąpił, ponieważ żądanie to było oczywiście niedopuszczalne.

    Żądania stron

    21

    W odwołaniu wnoszący je wnoszą do Trybunału o:

    uchylenie zaskarżonego postanowienia;

    przekazanie sprawy Sądowi do ponownego rozpoznania; oraz

    obciążenie Parlamentu kosztami postępowania odwoławczego oraz orzeczenie, że rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem zapadnie w orzeczeniu kończącym postępowanie.

    22

    Parlament wnosi do Trybunału o:

    oddalenie odwołania; oraz

    obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania odwoławczego.

    W przedmiocie odwołania

    Argumentacja stron

    23

    Na poparcie odwołania wnoszący je podnoszą trzy zarzuty, dotyczące, odpowiednio, naruszenia prawa przez Sąd w zakresie oceny zaskarżalności spornych pism, błędu w wykładni art. 86 regulaminu postępowania przed Sądem, a także naruszenia zasady kontradyktoryjności oraz błędu w wykładni art. 126 tego regulaminu postępowania. Zarzuty drugi i trzeci zostały podniesione tytułem ewentualnym.

    24

    W świetle argumentów przedstawionych na poparcie tych zarzutów należy uznać, że wnoszący odwołanie domagają się uchylenia zaskarżonego postanowienia w zakresie, w jakim w postanowieniu tym Sąd odrzucił ich żądania mające na celu stwierdzenie nieważności spornych pism oraz decyzji wyrażonych w pismach, o których mowa w pkt 8 niniejszego wyroku.

    25

    W zarzucie pierwszym wnoszący odwołanie podnoszą, że sporne pisma stanowią akty zaskarżalne.

    26

    Zdaniem wnoszących odwołanie z orzecznictwa Trybunału wynika, że podstawowe kryterium dla ustalenia, czy dany akt podlega zaskarżeniu, dotyczy jego skutków prawnych, a nie jego ostatecznego charakteru. W orzecznictwie tym akty o charakterze tymczasowym zostały zatem uznane za zaskarżalne, ponieważ wywoływały takie skutki.

    27

    Skarżący utrzymują w tym względzie, że sporne pisma zaczęły wywoływać skutki od kwietnia 2019 r. Ponadto pisma te wyrządziły wnoszącym odwołanie bardzo poważną szkodę, której nie można w pełni naprawić a posteriori. Dodatkowo tymczasowy charakter tych pism nie znajduje oparcia w określonej podstawie prawnej.

    28

    Wnoszący odwołanie podnoszą również, tytułem uzupełnienia, że nie posiadali żadnych wyraźnych informacji pozwalających przyjąć, iż po spornych pismach miały zostać wydane decyzje, które nie byłyby decyzjami wyłącznie potwierdzającymi. Uważają oni, że potwierdzający charakter tych decyzji wynika także z odpowiedzi Parlamentu na przedstawione przez nich uwagi, ponieważ Parlament uznał się za niewłaściwy do rozpoznania argumentów przedstawionych w tych uwagach.

    29

    Zdaniem wnoszących odwołanie nielogiczne jest również twierdzenie, że charakter spornych pism może różnić się w zależności od tego, czy uwagi zostały przedstawione, czy też nie. W istocie, ich zdaniem, w tym pierwszym wypadku przedstawienie uwag skutkowałoby jedynie zmianą daty, w której akt stałby się ostateczny, ale sam ten akt pozostałby identyczny. W drugim przypadku przedmiotowy akt stałby się aktem ostatecznym bez jakichkolwiek dodatkowych elementów.

    30

    Parlament twierdzi, że obniżenie wysokości emerytury wnoszących odwołanie miało charakter tymczasowy i mogło podlegać ponownemu rozpatrzeniu na podstawie uwag przedstawionych przez wnoszących odwołanie, przy czym brak podstawy prawnej nie ma w tym względzie znaczenia. Ten tymczasowy charakter wynika jasno z brzmienia spornych pism i z przysługującej wnoszącym odwołanie możliwości przedstawienia uwag, zanim pisma te stały się ostateczne, z której to możliwości wnoszący odwołanie jak najbardziej skorzystali. Ostateczne stanowisko Parlamentu zostało przyjęte dopiero później.

    31

    W opinii Parlamentu wnoszący odwołanie dokonują fragmentarycznej lektury orzecznictwa Trybunału, z którego wynika, że decydującym kryterium dla zakwalifikowania decyzji tymczasowej jako aktu zaskarżalnego jest fakt, iż skarga wniesiona na decyzję końcową nie zapewniłaby wystarczającej ochrony sądowej. Tymczasem w niniejszej sprawie wniesienie skargi na decyzję ostatecznie przyjętą przez Parlament mogło zapewnić taką ochronę.

    32

    Ponadto zdaniem Parlamentu wydane przez niego decyzje końcowe nie mają charakteru wyłącznie potwierdzającego, ponieważ opierają się na analizie argumentów podniesionych przez wnoszących odwołanie w ich uwagach. Brak wskazania terminu na udzielenie odpowiedzi na uwagi w spornych pismach jest w tym kontekście bez znaczenia.

    Ocena Trybunału

    33

    Jak wskazał Sąd w pkt 49 zaskarżonego postanowienia, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału za „akty zaskarżalne” w rozumieniu art. 263 TFUE uważa się wszelkie wydane przez instytucje Unii przepisy, bez względu na ich formę, które mają na celu wywołanie wiążących skutków prawnych (wyroki: z dnia 20 lutego 2018 r., Belgia/Komisja, C‑16/16 P, EU:C:2018:79, pkt 31; z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

    34

    Aby określić, czy zaskarżony akt wywołuje takie skutki, należy skupić się na istocie tego aktu i oceniać te skutki na podstawie obiektywnych kryteriów, takich jak treść aktu, z uwzględnieniem, w razie potrzeby, kontekstu jego wydania oraz uprawnień instytucji, która go wydała (wyroki: z dnia 20 lutego 2018 r., Belgia/Komisja, C‑16/16 P, EU:C:2018:79, pkt 32; z dnia 9 lipca 2020 r., Republika Czeska/Komisja, C‑575/18 P, EU:C:2020:530, pkt 47 i przytoczone tam orzecznictwo).

    35

    Należy również przypomnieć, że – jak podkreślił to w istocie Sąd w pkt 50 zaskarżonego postanowienia – środki pośrednie, których celem jest przygotowanie, w ramach procedury składającej się z kilku etapów, decyzji końcowej, nie stanowią co do zasady aktów, które mogą być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności (zob. podobnie wyrok z dnia 3 czerwca 2021 r., Węgry/Parlament, C‑650/18, EU:C:2021:426, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo)

    36

    Tego rodzaju akty są przede wszystkim aktami wyrażającymi wstępne stanowisko danej instytucji (wyrok z dnia 3 czerwca 2021 r., Węgry/Parlament, C‑650/18, EU:C:2021:426, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

    37

    Tymczasem Sąd stwierdził w pkt 51–55 zaskarżonego postanowienia, że sporne pisma nie przedstawiały ostatecznego stanowiska Parlamentu, ponieważ stanowisko zajęte w tych pismach mogło zostać zmienione, tak aby uwzględnić informacje zawarte w uwagach wnoszących odwołanie.

    38

    W tym względzie nie można przyjąć wysuwanego przez wnoszących odwołanie argumentu, zgodnie z którym sporne pisma nie miały charakteru tymczasowego, ponieważ Parlament uznał ostatecznie, że nie był właściwy do rozpoznania przedstawionych w tych uwagach argumentów.

    39

    Z jednej strony Parlament, uznając, że nie jest właściwy do rozstrzygnięcia o zgodności z prawem uchwały nr 14/2018, wypowiedział się w kwestii znaczenia uwag przedstawionych przez wnoszących, a zatem dokonał ponownej oceny swoich początkowych decyzji w świetle tych uwag.

    40

    Z drugiej strony zakwalifikowanie spornych pism jako aktów przygotowawczych nie może w żadnym wypadku zależeć od uzasadnienia decyzji wydanych później przez Parlament.

    41

    Niemniej jednak stwierdzenie, że akt instytucji stanowi środek pośredni, który nie wyraża ostatecznego stanowiska instytucji, nie może wystarczyć do wykazania w każdej sytuacji, że dany akt nie stanowi „aktu zaskarżalnego” w rozumieniu art. 263 TFUE.

    42

    Jak wynika z orzecznictwa Trybunału, akt pośredni, który wywołuje samodzielne skutki prawne, może być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności w zakresie, w jakim wadliwość, jaką jest on dotknięty, nie może zostać usunięta w ramach skargi na decyzję końcową, względem której stanowi on etap przygotowawczy (wyrok z dnia 3 czerwca 2021 r., Węgry/Parlament, C‑650/18, EU:C:2021:426, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

    43

    Tym samym, jeżeli zakwestionowanie zgodności z prawem aktu pośredniego w ramach skargi na decyzję końcową nie jest w stanie zapewnić skarżącemu skutecznej ochrony sądowej przed skutkami tego aktu, powinna istnieć możliwość wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności takiego aktu na podstawie art. 263 TFUE (zob. podobnie wyroki: z dnia 9 października 2001 r., Włochy/Komisja, C‑400/99, EU:C:2001:528, pkt 63; z dnia 13 października 2011 r., Deutsche Post i Niemcy/Komisja, C‑463/10 P i C‑475/10 P, EU:C:2011:656, pkt 56; a także z dnia 3 czerwca 2021 r., Węgry/Parlament, C‑650/18, EU:C:2021:426, pkt 48).

    44

    W niniejszej sprawie należy podkreślić, że – jak stwierdził Sąd w pkt 51 zaskarżonego postanowienia i jak podnoszą w odwołaniu wnoszący je – sporne pisma prowadziły do natychmiastowego obniżenia wysokości emerytury wnoszących odwołanie, począwszy od kwietnia 2019 r., ponieważ zastosowanie tego obniżenia nie zostało zawieszone do czasu zakończenia postępowania prowadzonego przez Parlament

    45

    Wynika z tego, że sporne pisma zaczęły wywoływać jako takie samodzielne skutki prawne w sferze sytuacji majątkowej wnoszących odwołanie.

    46

    Takich skutków nie można utożsamiać ze skutkami proceduralnymi aktów wyrażających wstępne stanowisko Komisji Europejskiej lub ze skutkami takich aktów, które zostały uznane za nienaruszające interesów zainteresowanych osób, w przypadku których Trybunał uznał, że nie mogą powodować dopuszczalności wniesionej przeciwko nim skargi o stwierdzenie nieważności (zob. podobnie wyrok z dnia 11 listopada 1981 r., IBM/Komisja, 60/81, EU:C:1981:264, pkt 17, 18).

    47

    Podniesiona przez Sąd w pkt 56 zaskarżonego postanowienia okoliczność, że ze spornych pism wynika, iż Parlament przystąpiłby do odzyskania kwot wypłaconych za miesiące od stycznia do marca 2019 r. jedynie w przypadku nieprzedstawienia przez wnoszących odwołanie uwag w terminie 30 dni od otrzymania tego pisma, nie może podważyć natychmiastowego charakteru skutków prawnych wywoływanych przez te pisma.

    48

    Ponadto, chociaż w spornych pismach określono, że Parlament miał zająć ostateczne stanowisko po otrzymaniu uwag wnoszących odwołanie, bezsporne jest, że nie wskazano żadnego terminu na przyjęcie takiego stanowiska.

    49

    Samodzielne skutki prawne, jakie wywierały sporne pisma, mogły zatem trwać przez potencjalnie długi okres, którego ramy nie zostały a priori określone.

    50

    Z zaskarżonego postanowienia i z informacji dostarczonych przez Parlament wynika ponadto, że w przypadku jednego z wnoszących odwołanie instytucja ta zajęła ostateczne stanowisko dopiero osiem miesięcy po otrzymaniu przez niego dotyczącego go pisma.

    51

    W tych okolicznościach, skoro trwałe obniżenie wysokości emerytury może mieć potencjalnie nieodwracalne skutki dla sytuacji zainteresowanej osoby, wnoszący odwołanie powinni byli mieć możliwość skutecznego odwołania się od spornych pism i przeciwstawienia się w ten sposób obniżeniu ich emerytury (zob. analogicznie wyroki: z dnia 30 czerwca 1992 r., Włochy/Komisja, C‑47/91, EU:C:1992:284, pkt 28; z dnia 9 października 2001 r., Włochy/Komisja, C‑400/99, EU:C:2001:528, pkt 63).

    52

    Wynika stąd, że wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności decyzji końcowych, które Parlament miał wydać po otrzymaniu uwag wnoszących odwołanie, nie mogło zapewnić tym ostatnim skutecznej ochrony sądowej.

    53

    Możliwość wniesienia przeciwko Parlamentowi skargi na bezczynność, jaką dysponowaliby zainteresowani w braku odpowiedzi Parlamentu na przedstawione przez nich uwagi, również nie pozwala na zagwarantowanie skutecznej ochrony sądowej.

    54

    Oczywiście Parlament jest zobowiązany do ustosunkowania się do takich uwag w rozsądnym terminie [zob. podobnie wyrok z dnia 28 lutego 2013 r., Arango Jaramillo i in./EBI (szczególna procedura kontroli orzeczenia), C‑334/12 RX‑II, EU:C:2013:134, pkt 28], a zainteresowanym przysługuje w konsekwencji prawo do wniesienia skargi na bezczynność, jeżeli instytucja ta nie wywiązuje się z tego obowiązku.

    55

    Ponadto Trybunał orzekł już, że możliwość wniesienia takiej skargi na bezczynność może być wystarczająca, aby wykluczyć utrzymywanie się stanu bezczynności Komisji po przyjęciu przez tę instytucję środka pośredniego (zob. podobnie wyrok z dnia 18 marca 1997 r., Guérin automobiles/Komisja, C‑282/95 P, EU:C:1997:159, pkt 38).

    56

    Jednak powyższe rozważania nie mogą mieć decydującego znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ, po pierwsze, skarga na bezczynność skierowana przeciwko Parlamentowi nie mogłaby podważyć samodzielnych skutków prawnych wywołanych przez sporne pisma, a po drugie, czas niezbędny do rozpatrzenia takiej skargi, a następnie, w stosownym przypadku, skargi o stwierdzenie nieważności byłby zbyt długi, w sytuacji gdy pisma te pociągają za sobą natychmiastowe obniżenie wysokości emerytury wypłacanej osobom fizycznym.

    57

    W świetle powyższych okoliczności Sąd naruszył prawo poprzez orzeczenie w pkt 57 zaskarżonego postanowienia, że tymczasowy charakter spornych pism pozwala uznać, iż nie stanowią one aktu niekorzystnego, a zatem nie mogą być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności na podstawie art. 263 TFUE.

    58

    Należy zatem uwzględnić zarzut pierwszy i uchylić zaskarżone postanowienie w zakresie, w jakim odrzucono w nim podnoszone przez wnoszących odwołanie żądanie mające na celu stwierdzenie nieważności spornych pism.

    59

    Wynika stąd również, że zaskarżone postanowienie należy uchylić w zakresie, w jakim odrzucono w nim żądanie wnoszących odwołanie mające na celu stwierdzenie nieważności decyzji wyrażonych w pismach, o których mowa w pkt 8 niniejszego wyroku, gdyż odrzucenie tego żądania było powodowane wyłącznie niedopuszczalnością żądania, którego celem było stwierdzenie nieważności spornych pism.

    60

    W tych okolicznościach nie ma potrzeby badania zarzutów drugiego i trzeciego, ponieważ nie mogą one w żadnym wypadku prowadzić do uchylenia zaskarżonego postanowienia w szerszym zakresie.

    W przedmiocie postępowania przed Sądem

    61

    Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jeżeli Trybunał uchyla orzeczenie Sądu, może on wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala, lub skierować sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd.

    62

    W pierwszej kolejności, ponieważ Parlament w zarzutach niedopuszczalności podniesionych przed Sądem podniósł jedynie, że skargi o stwierdzenie nieważności wniesione przez wnoszących odwołanie są niedopuszczalne z tego powodu, iż sporne pisma stanowiły akt przygotowawczy, należy, ze względów wskazanych w pkt 41–57 niniejszego wyroku, zarzut ten oddalić.

    63

    W drugiej kolejności, ponieważ ocena Sądu dotyczyła wyłącznie dopuszczalności skarg, a Sąd odrzucił skargi o stwierdzenie nieważności wniesione przez wnoszących odwołanie jako oczywiście niedopuszczalne bez przeprowadzenia ustnego etapu postępowania, Trybunał nie dysponuje informacjami niezbędnymi do wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie tych skarg.

    64

    W konsekwencji sprawy należy przekazać Sądowi celem ponownego rozpoznania wniesionych przez wnoszących odwołanie skarg o stwierdzenie nieważności spornych pism oraz decyzji wyrażonych w pismach, o których mowa w pkt 8 niniejszego wyroku.

    W przedmiocie kosztów

    65

    Ze względu na fakt, że sprawy zostają przekazane Sądowi do ponownego rozpoznania, rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

     

    Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

     

    1)

    Postanowienie Sądu Unii Europejskiej z dnia 3 lipca 2020 r., Tognoli i in./Parlament (T‑395/19, T‑396/19, T‑405/19, T‑408/19, T‑419/19, T‑423/19, T‑424/19, T‑428/19, T‑433/19, T‑437/19, T‑443/19, T‑455/19, od T‑458/19 do T‑462/19, T‑464/19, T‑469/19 i T‑477/19, niepublikowane, EU:T:2020:302) zostaje uchylone w zakresie, w jakim odrzucono w nim jako oczywiście niedopuszczalne przedstawione przez Carla Tognoliego i in. żądania mające na celu stwierdzenie nieważności pism z dnia 11 kwietnia 2019 r., sporządzonych przez kierownika wydziału wynagrodzeń i uprawnień socjalnych posłów w Dyrekcji Generalnej ds. Finansów Parlamentu Europejskiego i dotyczących dostosowania wysokości przysługującego wnoszącym odwołanie świadczenia emerytalnego w następstwie wejścia w życie w dniu 1 stycznia 2019 r. uchwały nr 14/2018 Ufficio di Presidenza della Camera dei deputati (prezydium izby deputowanych, Włochy), oraz decyzji Parlamentu Europejskiego wyrażonych w pismach z dnia 20 czerwca 2019 r. (sprawa T‑396/19), z dnia 8 lipca 2019 r. (sprawy T‑405/19, T‑408/19, T‑443/19 i T‑464/19), z dnia 15 lipca 2019 r. (sprawy T‑419/19, T‑433/19, T‑455/19, od T‑458/19 do T‑462/19, T‑469/19 i T‑477/19) oraz z dnia 23 lipca 2019 r. (sprawy T‑395/19, T‑423/19, T‑424/19 i T‑428/19).

     

    2)

    Zarzuty niedopuszczalności podniesione przez Parlament Europejski przed Sądem Unii Europejskiej zostają oddalone.

     

    3)

    Sprawy zostają przekazane Sądowi Unii Europejskiej celem wydania orzeczenia w przedmiocie przedstawionych przez Carla Tognoliego i in. żądań mających na celu stwierdzenie nieważności wyżej wskazanych pism z dnia 11 kwietnia 2019 r. oraz wyżej wskazanych decyzji Parlamentu.

     

    4)

    Rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postępowania: włoski.

    Top