–

L. Šenfelde, działająca w imieniu własnym,

–

w imieniu rządu łotewskiego – początkowo K. Pommere, V. Soņeca, L. Juškeviča i E. Bārdiņš, a następnie K. Pommere i E. Bārdiņš, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – M. Kaduczak i A. Sauka, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 19 ust. 1 lit. a) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 (Dz.U. 2013, L 347, s. 487; sprostowanie Dz.U. 2016, L 130, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Līgą Šenfelde, właścicielką gospodarstwa rolnego, a Lauku atbalsta dienests (urzędem ds. wspierania obszarów wiejskich, Łotwa) w przedmiocie decyzji odmawiającej tej pierwszej łącznego pobierania dwóch rodzajów pomocy na rozwój gospodarstw rolnych i działalności gospodarczej.

3

Motywy 3, 7 i 17 rozporządzenia nr 1305/2013 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

4

W art. 2 ust. 1 lit. n) tego rozporządzenia „młodego rolnika” zdefiniowano jako osobę, która w chwili składania wniosku ma nie więcej niż 40 lat, posiada odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe i po raz pierwszy rozpoczyna działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący tym gospodarstwem rolnym.

5

Artykuł 5 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Priorytety unijne w zakresie rozwoju obszarów wiejskich”, stanowi w akapicie pierwszym pkt 2 lit. a):

„Do osiągnięcia celów w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, które przyczyniają się do realizacji strategii »Europa 2020« na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, dąży się poprzez realizację następujących sześciu priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich […]:

[…]

6

Artykuł 6 ust. 1 rozporządzenia nr 1305/2013 stanowi:

„[Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW)] działa w państwach członkowskich poprzez programy rozwoju obszarów wiejskich. W ramach tych programów wdraża się strategię mającą na celu realizację priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich poprzez zbiór działań określonych w tytule III. Wsparcie z EFRROW wykorzystuje się do osiągnięcia celów w zakresie rozwoju obszarów wiejskich realizowanych poprzez priorytety unijne”.

7

Zgodnie z art. 13 tego rozporządzenia:

„Każde działanie dotyczące rozwoju obszarów wiejskich programuje się w taki sposób, aby konkretnie przyczyniało się do osiągnięcia co najmniej jednego priorytetu unijnego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Orientacyjny wykaz działań mających szczególne znaczenie dla priorytetów unijnych znajduje się w załączniku VI”.

8

Artykuł 19 rzeczonego rozporządzenia, zatytułowany „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej”, stanowi:

„1.   Wsparcie w ramach tego działania obejmuje:

[…]

2.   Wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (i) udziela się młodym rolnikom.

[…]

Wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (iii) udziela się małym gospodarstwom określonym przez państwa członkowskie.

[…]

4.   Wsparcie na mocy ust. 1 lit. a) uzależnione jest od przedłożenia planu biznesowego. Realizacja planu biznesowego musi rozpocząć się najpóźniej w terminie dziewięciu miesięcy od daty decyzji o przyznaniu pomocy.

W przypadku młodych rolników otrzymujących wsparcie na mocy ust. 1 lit. a) pkt (i) plan biznesowy musi przewidywać, że młody rolnik spełnia wymogi art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 w odniesieniu do definicji rolników aktywnych zawodowo w terminie 18 miesięcy od daty rozpoczęcia działalności.

Państwa członkowskie określają górne i dolne progi umożliwiające gospodarstwom rolnym dostęp do wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (i) oraz (iii). Niższy próg wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (i) musi przewyższać górny próg dla wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (iii). Wsparcie jest ograniczone do gospodarstw rolnych spełniających definicję mikroprzedsiębiorstw oraz małych przedsiębiorstw.

5.   Wsparcie na mocy ust. 1 lit. a) jest wypłacane w co najmniej dwóch ratach przez okres maksymalnie pięciu lat. Raty mogą mieć charakter degresywny. Wypłacenie ostatniej raty na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (i) oraz (ii) uzależnione jest od prawidłowej realizacji planu biznesowego.

6.   Maksymalna kwota wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) określona jest w załączniku II. Państwa członkowskie określają kwotę wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) pkt (i) oraz (ii), biorąc pod uwagę także sytuację społeczno-gospodarczą obszaru objętego programem.

[…]”.

9

Załącznik I do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 808/2014 z dnia 17 lipca 2014 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 1305/2013 (Dz.U. 2014, L 227, s. 18) zawiera część 5, dotyczącą kodów działań i poddziałań. Część ta przewiduje, na podstawie art. 19 rozporządzenia nr 1305/2013, w ramach kodu 6, działanie zatytułowane „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej”. Wśród poddziałań do celów programowania odpowiadających temu działaniu kodem 6.1 oznaczono poddziałanie zatytułowane „Wsparcie dla młodych rolników na rozpoczęcie działalności”, a kodem 6.3 oznaczono poddziałanie zatytułowane „Wsparcie na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw”.

10

Zgodnie z art. 5 ust. 2 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) nr 807/2014 z dnia 11 marca 2014 r. uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i wprowadzającego przepisy przejściowe (Dz.U. 2014, L 227, s. 1) państwa członkowskie określają progi, o których mowa w art. 19 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia [nr 1305/2013], w zakresie potencjału produkcyjnego gospodarstwa rolnego – mierzonego standardową produkcją zdefiniowaną w art. 5 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1242/2008 z dnia 8 grudnia 2008 r. ustanawiającego wspólnotową typologię gospodarstw rolnych (Dz.U. 2008, L 335, s. 3) – lub w równoważnych wartościach.

11

Zgodnie z pkt 99 wytycznych Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020 (Dz.U. 2014, C 204, s. 1) „[p]omoc można przyznawać równolegle w ramach kilku programów lub łączyć z pomocą ad hoc, pod warunkiem że łączna kwota pomocy państwa na działanie lub projekt nie przekracza pułapów pomocy ustanowionych w niniejszych wytycznych”.

12

Punkt 184 tych wytycznych przewiduje, że „[m]aksymalna kwota pomocy musi być ograniczona do 70000 EUR dla młodego rolnika i 15000 EUR dla małego gospodarstwa rolnego [i że] [p]aństwa członkowskie określają kwotę pomocy dla młodych rolników, biorąc pod uwagę także sytuację społeczno-gospodarczą obszaru objętego programem”.

13

Punkt 1 dekretu rady ministrów nr 292 z dnia 9 czerwca 2015 r. w sprawie procedury przyznawania pomocy krajowej i pomocy Unii Europejskiej w ramach poddziałania „Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw” mieszczącego się w działaniu „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej” (Latvijas Vēstnesis 2015, pkt 126) stanowi:

„Niniejszy dekret ustanawia procedurę przyznawania pomocy krajowej i pomocy Unii Europejskiej w ramach poddziałania »Pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw« mieszczącego się w działaniu »Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej« w formie płatności jednolitej”.

14

Motyw 20 tego dekretu stanowi:

„Wnioskodawca ubiegający się o pomoc może otrzymać pomoc, o której mowa w niniejszych przepisach, tylko jeden raz w okresie programowania”.

15

Skarżąca w postępowaniu głównym, będąca właścicielem gospodarstwa rolnego, złożyła w dniu 5 października 2015 r., w ramach pierwszego projektu, wniosek o przyznanie pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw.

16

Decyzją z dnia 15 stycznia 2016 r. urząd ds. wspierania obszarów wiejskich uwzględnił ten wniosek.

17

W dniu 27 lipca 2016 r. skarżąca przejęła gospodarstwo rolne, które wcześniej prowadzili jej rodzice.

18

W dniu 23 sierpnia 2016 r. złożyła ona, w ramach drugiego projektu, wniosek o pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników, przy czym kontynuowała działalność, na którą otrzymała wsparcie w ramach pierwszego środka pomocy.

19

W dniu 8 listopada 2016 r. ten drugi wniosek został oddalony przez urząd ds. wspierania obszarów wiejskich na podstawie art. 19 ust. 4 rozporządzenia nr 1305/2013.

20

Urząd ten uznał, że w ramach tego samego działania kandydat może skorzystać albo z pomocy na rozwój małych gospodarstw, albo z pomocy na rzecz młodych rolników. Urząd ten uznał także, że przepisy krajowe nie pozwalają na zawnioskowanie najpierw o pomoc na rozwój małych gospodarstw, a następnie o pomoc na rzecz młodych rolników, ponieważ wniosek taki nie spełnia wymogu rozpoczęcia po raz pierwszy działalności gospodarczej lub nabycia gospodarstwa, do którego odnosi się ta druga pomoc.

21

Skarżąca w postępowaniu głównym zaskarżyła tę decyzję odmowną przed urzędem ds. wspierania obszarów wiejskich. Decyzją z dnia 6 stycznia 2017 r. organ ten utrzymał w mocy tę odmowę, potwierdzając w ten sposób zakaz łączenia różnych rodzajów pomocy przewidzianych we wskazanym dekrecie.

22

Środki odwoławcze od tej decyzji odmownej wniesione następnie przez skarżącą zostały oddalone, odpowiednio, przez administratīvā rajona tiesa (rejonowy sąd administracyjny, Łotwa) i Administratīvā apgabaltiesa (regionalny sąd administracyjny, Łotwa).

23

Sądy te uznały w szczególności, że z celów wskazanych w projektach skarżącej w postępowaniu głównym wynika, iż drugi projekt służył realizacji celu wyznaczonego w ramach projektu pierwszego. Tymczasem przyznanie dwóch rodzajów pomocy na ten sam cel byłoby sprzeczne z zasadą płatności jednolitej i nie może być uznane za proporcjonalne wykorzystanie funduszy. Ponadto rolnik traci status „młodego rolnika” wraz z otrzymaniem pomocy na rozwój małych gospodarstw, o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (iii) rozporządzenia nr 1305/2013.

24

W dniu 23 listopada 2017 r. skarżąca w postępowaniu głównym wniosła skargę kasacyjną do Augstākā tiesa (Senāts) (sądu najwyższego, Łotwa), podnosząc w szczególności, że przepisy rozporządzenia nr 1305/2013 zostały błędnie zinterpretowane.

25

W tym względzie utrzymuje ona, że oba rodzaje pomocy podlegają odrębnym przepisom i że zasada, zgodnie z którą pomoc nie może być pobierana więcej niż jeden raz, na podstawie tego rozporządzenia, ma zastosowanie do każdego poddziałania indywidualnie, a nie do ich kombinacji.

26

Sąd odsyłający zwraca się zatem z pytaniem o zgodność z prawem Unii uregulowania krajowego zakazującego wypłaty pomocy, o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (i) rozporządzenia nr 1305/2013, rolnikowi, który otrzymał już pomoc na podstawie art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (iii) tego rozporządzenia.

27

W tych okolicznościach Augstākā tiesa (Senāts) (sąd najwyższy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„Czy art. 19 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1305/2013 w związku z innymi przepisami tego rozporządzenia oraz wytycznymi Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020 należy interpretować w ten sposób, że:

28

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1305/2013 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie temu, by rolnik, który skorzystał z pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw, przewidzianej w lit. a) ppkt (iii) tego przepisu, mógł ją łączyć z pomocą na rozpoczęcie działalności na rzecz młodych rolników, przewidzianą w lit. a) ppkt (i) tego przepisu.

29

Jak wynika z art. 19 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, pomoc w ramach działania „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej” obejmuje trzy rodzaje pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej, w tym pomoc na rzecz młodych rolników i pomoc na rzecz rozwoju małych gospodarstw.

30

Załącznik I do rozporządzenia wykonawczego nr 808/2014 wymienia w części 5, dotyczącej kodów działań i poddziałań, kod odpowiadający pomocy w ramach działania „Rozwój gospodarstw i działalności gospodarczej”, przewidzianego w art. 19 rozporządzenia nr 1305/2013, oraz kody odpowiadające, odpowiednio, poddziałaniom „Wsparcie dla młodych rolników na rozpoczęcie działalności” i „Wsparcie na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw”, o których mowa w postępowaniu głównym.

31

Artykuł 19 ust. 2 rozporządzenia nr 1305/2013 stanowi, że pomoc, o której mowa w ust. 1 lit. a) ppkt (i) tego artykułu, jest przyznawana młodym rolnikom, a pomoc przewidziana w jego ust. 1 lit. a) ppkt (iii) jest przyznawana małym gospodarstwom określonym przez państwa członkowskie.

32

O ile ten ostatni przepis pozostawia zdefiniowanie pojęcia „małego gospodarstwa” w gestii państw członkowskich, o tyle art. 2 ust. 1 lit. n) rozporządzenia nr 1305/2013 definiuje „młodego rolnika” w rozumieniu tego rozporządzenia jako „osobę, która w chwili składania wniosku ma nie więcej niż 40 lat, posiada odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe i po raz pierwszy rozpoczyna działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący tym gospodarstwem rolnym”.

33

Chociaż brzmienie art. 19 ust. 1 lit. a) wskazanego rozporządzenia dotyczy w szczególności przyznania dwóch rodzajów pomocy, o których mowa w postępowaniu głównym, należy zaznaczyć, że przepis ten nie określa porządku przyznawania pomocy ani nie wyklucza wyraźnie łącznego przyznania obu jej rodzajów.

34

Artykuł 19 ust. 4 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1305/2013 przewiduje, że przyznanie wsparcia, o którym mowa w ust. 1 lit. a) tego artykułu i które obejmuje obydwie formy pomocy rozpatrywane w postępowaniu głównym, jest uzależnione od przedłożenia planu biznesowego i wiąże się z określeniem warunków realizacji tego planu.

35

Ponadto art. 19 ust. 4 akapit trzeci rzeczonego rozporządzenia stanowi, że państwa członkowskie określają górne i dolne progi umożliwiające gospodarstwom rolnym dostęp do wsparcia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (i) oraz (iii) tego aktu prawnego. Przepis ten stanowi, że dolny próg wsparcia na mocy ust. 1 lit. a) ppkt (i) musi być wyższy niż górny próg dla wsparcia na mocy wspomnianego ust. 1 lit. a) ppkt (iii) oraz że wsparcie to jest ograniczone do gospodarstw objętych zakresem definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych przedsiębiorstw.

36

W tym względzie należy przypomnieć, że – jak wynika z art. 19 ust. 8 rozporządzenia nr 1305/2013 – Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych w szczególności w odniesieniu do określania progów, o których mowa w ust. 4 tego artykułu. W związku z tym w art. 5 ust. 2 rozporządzenia delegowanego nr 807/2014 uściślono, że państwa członkowskie określają progi, o których mowa w art. 19 ust. 4 akapit trzeci rozporządzenia nr 1305/2013, w zakresie potencjału produkcyjnego gospodarstwa rolnego – mierzonego standardową produkcją lub wyrażonego w równoważnych wartościach.

37

Tymczasem należy uznać, po pierwsze, że art. 19 ust. 4 rozporządzenia nr 1305/2013 nie porusza wyraźnie kwestii kumulacji pomocy przyznanej na podstawie art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (i) i (iii), a po drugie, że ustalenie progów dla tej pomocy, o których mowa w owym ust. 4, nie stoi na przeszkodzie temu, aby poszczególne formy pomocy mogły być łączone, w sytuacji gdy nie dochodzi do przekroczenia maksymalnej kwoty przyznanej pomocy, o której mowa w art. 19 ust. 6 tego rozporządzenia.

38

Nie jest bowiem wykluczone, że po uzyskaniu pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw beneficjent tej pomocy zdoła w stosownym wypadku zwiększyć swój potencjał produkcyjny dzięki uzyskaniu pierwszej pomocy, w efekcie czego postanowi on rozpocząć działalność jako „młody rolnik” w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. n) wspomnianego rozporządzenia.

39

Status beneficjenta takiej pomocy nie wyklucza zatem możliwości ubiegania się o status „młodego rolnika” w rozumieniu tego przepisu, który określa jedynie kryteria wieku, kwalifikacji oraz rozpoczęcia po raz pierwszy działalności w charakterze kierującego gospodarstwem rolnym. Wynika z tego, że rolnik taki jak skarżąca w postępowaniu głównym może zostać uznany za „młodego rolnika” w rozumieniu rzeczonego przepisu, nawet jeśli korzystał już z przewidzianej w art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (iii) tego rozporządzenia pomocy na rzecz rozwoju małych gospodarstw.

40

Kryterium rozpoczynania po raz pierwszy działalności w gospodarstwie rolnym nie musi wcale oznaczać, że gospodarstwo rolne, w którym „młody rolnik” rozpoczyna po raz pierwszy działalność, jest gospodarstwem nowym, gdyż kryterium to może być spełnione także w sytuacji, gdy ów „młody rolnik” zamierza kontynuować rozwój istniejącego już gospodarstwa.

41

Co więcej, możliwość łączenia obu rodzajów pomocy rozpatrywanych w postępowaniu głównym znajduje potwierdzenie w fakcie, że w rozporządzeniu nr 1305/2013 przewidziano wypłatę pomocy dla młodych rolników nie jednorazowo, lecz w sposób rozłożony w czasie, przy czym możliwość takiej wypłaty w ratach została wyraźnie przewidziana w art. 19 ust. 5 tego rozporządzenia i odzwierciedlona ponadto w jego motywie 17.

42

Ponadto, jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 75 opinii, umożliwienie młodemu rolnikowi – również po otrzymaniu pomocy na rozwój małego gospodarstwa – złożenia wniosku także o pomoc dla młodych rolników, na poczet której zalicza się wówczas kwotę otrzymaną już z tytułu tej pierwszej pomocy, uwzględnia ponadto realia życia młodych rolników i jest zgodne zarówno z celami rozporządzenia nr 1305/2013, jak i z priorytetami Unii w dziedzinie rozwoju obszarów wiejskich.

43

Potrzeba zachęcania rolników na etapie rozpoczynania działalności do powiększania i rozwijania ich gospodarstw, a w konsekwencji do zmiany ich pierwotnych planów biznesowych, przyczynia się bowiem do realizacji celu tego rozporządzenia, a mianowicie rozwoju obszarów wiejskich, odzwierciedlonego w motywie 3 tego rozporządzenia, a także do koniecznego wspierania rozwoju małych gospodarstw, których działalność jest potencjalnie gospodarczo rentowna, jak wskazano w motywie 17 tego rozporządzenia.

44

Ponadto należy przypomnieć, że rozporządzenie nr 1305/2013, poprzez ustanowienie właściwych środków służących wdrażaniu polityki rozwoju obszarów wiejskich, określa zarówno cele, do realizacji których ma przyczyniać się ta polityka, jak też odpowiednie priorytety unijne. W art. 5 tego rozporządzenia wymieniono bowiem sześć priorytetów rozwoju obszarów wiejskich, do których zalicza się w szczególności wskazane w pkt 2 tego artykułu zwiększenie rentowności gospodarstw i konkurencyjności wszystkich rodzajów rolnictwa, jak również ułatwianie wymiany pokoleń poprzez położenie nacisku zwłaszcza na poprawę wyników gospodarczych wszystkich gospodarstw oraz ułatwianie restrukturyzacji i modernizacji tych gospodarstw [zob. podobnie wyrok z dnia 8 lipca 2021 r., Région wallonne (Pomoc na rzecz młodych rolników), C‑830/19, EU:C:2021:552, pkt 34].

45

Tymczasem zaakcentowana w pkt 43 niniejszego wyroku potrzeba zachęcania rolników, by na etapie rozpoczynania działalności powiększali i rozwijali swoje gospodarstwa, wpisuje się również w ramy priorytetów Unii w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

46

W niniejszym przypadku, jak wynika z postanowienia odsyłającego, w planie biznesowym dotyczącym pomocy na rzecz młodych rolników skarżąca w postępowaniu głównym wyraziła właśnie życzenie kontynuowania rozpoczętego projektu poprzez rozwój swego gospodarstwa polegający na zwiększeniu pogłowia hodowanych w nim zwierząt.

47

W związku z powyższym należy przypomnieć, że art. 19 ust. 6 rozporządzenia nr 1305/2013 ogranicza kwoty, które mogą zostać uzyskane przez młodego rolnika w ramach pomocy przewidzianej w ust. 1 lit. a) tego artykułu, przewidując „maksymalną” kwotę pomocy przyznanej z tego tytułu.

48

Punkt 99 wytycznych Unii Europejskiej w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020 stanowi, że pomoc można przyznawać równolegle w ramach kilku programów lub łączyć z pomocą ad hoc, pod warunkiem że łączna kwota pomocy państwa na działanie lub projekt nie przekracza pułapów pomocy ustanowionych w tych wytycznych.

49

W tym względzie w pkt 184 rzeczonych wytycznych wyjaśniono, że maksymalna kwota pomocy musi być ograniczona do 70000 EUR dla młodego rolnika i 15000 EUR dla małego gospodarstwa rolnego, przy czym państwa członkowskie powinny określić kwotę pomocy na rzecz młodych rolników, uwzględniając również sytuację społeczno-ekonomiczną danego obszaru.

50

W związku z tym, jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 82 opinii i jak wskazano w pkt 37 niniejszego wyroku, kwota otrzymana tytułem pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz małych gospodarstw rolnych powinna zostać zaliczona na poczet kwoty, która ma zostać otrzymana w ramach pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników, tak aby nie przekroczyć górnej granicy pomocy przypadającej na młodego rolnika, przewidzianej w art. 19 ust. 6 rozporządzenia nr 1305/2013 i w załączniku II do tego rozporządzenia.

51

Wobec powyższego na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1305/2013 należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, by rolnik, który skorzystał z pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw, przewidzianej w lit. a) ppkt (iii) tego przepisu, mógł ją łączyć z pomocą na rozpoczęcie działalności na rzecz młodych rolników, przewidzianą w lit. a) ppkt (i) tego przepisu, pod warunkiem że nie zostanie przekroczona maksymalna kwota przyznanej pomocy, o której mowa w ust. 6 wskazanego artykułu.

52

Poprzez pytania drugi i trzecie, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1305/2013 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, w myśl którego przyznanie pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw, przewidzianej w lit. a) ppkt (iii) tego przepisu, wyklucza uzyskanie pomocy na rozpoczęcie działalności na rzecz młodych rolników, przewidzianej w lit. a) ppkt (i) tego przepisu.

53

Wątpliwości sądu odsyłającego wyrażone w ramach tych pytań dotyczą, ściślej rzecz ujmując, zakresu uznania, jakim dysponują państwa członkowskie przy ustanawianiu systemu przyznawania tych dwóch rodzajów pomocy na rozpoczęcie działalności.

54

W tym względzie należy przypomnieć, że państwa członkowskie wdrażają rozporządzenie nr 1305/2013 za pośrednictwem swoich programów wspierania rozwoju obszarów wiejskich. Jak wynika z art. 6 tego rozporządzenia, i co znajduje odzwierciedlenie w jego motywie 7, EFRROW działa bowiem w tych państwach poprzez wspomniane programy.

55

Każde z państw członkowskich powinno zatem przygotować krajowy program rozwoju obszarów wiejskich dla całego swojego terytorium albo zbiór programów regionalnych, albo zarówno program krajowy, jak i zbiór programów regionalnych, poprzez które wdraża się strategię mającą na celu realizację priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich.

56

Wynika z tego, że rozporządzenie nr 1305/2013 pozostawia państwom członkowskim zakres uznania co do szczegółowych zasad wdrażania przewidzianej w nim pomocy.

57

Jak wynika bowiem z art. 1 tego rozporządzenia, ustanawia ono przepisy dotyczące programowania, tworzenia sieci kontaktów, zarządzania, monitorowania i ewaluacji na podstawie „obowiązków dzielonych przez państwa członkowskie i Komisję” oraz przepisy służące zapewnieniu koordynacji EFRROW z innymi instrumentami unijnymi.

58

Zakres uznania, jakim dysponują państwa członkowskie w tych ramach, może dotyczyć w szczególności kryteriów wyboru projektów, w celu zapewnienia, by zasoby finansowe przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich były wykorzystywane w jak najlepszy możliwy sposób, oraz w celu ukierunkowania działań przewidzianych w programach rozwoju obszarów wiejskich zgodnie z priorytetami Unii w odniesieniu do rozwoju obszarów wiejskich, jak również w celu zagwarantowania równego traktowania wnioskodawców.

59

Ten zakres uznania może również dotyczyć organizacji krajowych programów rozwoju obszarów wiejskich oraz wdrażania przepisów tego rozporządzenia, w szczególności w odniesieniu do wielkości gospodarstw kwalifikujących się do objęcia wsparciem, o której mowa w art. 19 ust. 2 akapit trzeci tego rozporządzenia, lub kwoty wsparcia, o której mowa ust. 6 tego artykułu.

60

Ponadto w myśl art. 13 rozporządzenia nr 1305/2013 każde działanie dotyczące rozwoju obszarów wiejskich programuje się w taki sposób, aby konkretnie przyczyniało się ono do osiągnięcia co najmniej jednego priorytetu unijnego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Tymczasem należy zauważyć, że – jak wynika z brzmienia tego artykułu – zawarty w załączniku VI do wspomnianego rozporządzenia wykaz działań mających szczególne znaczenie dla priorytetów Unii ma jedynie charakter przykładowy.

61

Wynika z tego, że – jak podniosła Komisja w swoich uwagach na piśmie – państwa członkowskie mogą co do zasady wybrać działania, które włączą do swoich programów rozwoju obszarów wiejskich. Dysponują one zatem możliwością ustanowienia ograniczeń w przyznawaniu pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej, o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia, poprzez wprowadzenie zakazu wypłaty pomocy, o której mowa w art. 19 ust. 1 lit. a) ppkt (i) tego rozporządzenia, rolnikowi, który skorzystał już z pomocy przewidzianej w lit. a) ppkt (iii) tego przepisu.

62

W świetle powyższych rozważań na pytania drugie i trzecie należy odpowiedzieć, że art. 19 ust. 1 rozporządzenia nr 1305/2013 należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi on na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, w myśl którego przyznanie pomocy na rozpoczęcie działalności gospodarczej na rzecz rozwoju małych gospodarstw, przewidzianej w lit. a) ppkt (iii) tego przepisu, wyklucza uzyskanie pomocy na rozpoczęcie działalności na rzecz młodych rolników, przewidzianej w lit. a) ppkt (i) tego przepisu.

63

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje: