1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni niektórych przepisów dyrektywy 2011/7/UE w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych ( 2 ). Dyrektywa ta ma zastosowanie do płatności dokonywanych jako wynagrodzenie w transakcjach handlowych i ma na celu zapewnienie właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego, a tym samym wspieranie konkurencyjności przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) ( 3 ).

2.

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy BFF Finance Iberia SAU (zwaną dalej „BFF”) a Gerencia Regional de Salud de la Junta de de Castilla y León (regionalnym zarządem służby zdrowia rządu regionalnego Kastylii i Leonu, Hiszpania) (zwanym dalej „administracją regionalną”) w przedmiocie odzyskiwania przez BFF od rzeczonej administracji wierzytelności odpowiadających należnościom za dostawy towarów i usług przez 21 przedsiębiorstw na rzecz ośrodków zdrowia podległych tej administracji.

3.

W pytaniach prejudycjalnych przedstawionych przez sąd odsyłający zwrócono się do Trybunału o analizę następujących przepisów:

4.

Spółka prawa hiszpańskiego BFF, która prowadzi działalność w sektorze odzyskiwania wierzytelności, nabyła od 21 spółek wierzytelności z tytułu niezapłaconych faktur za dostawy towarów i usług przez te przedsiębiorstwa w latach 2014–2017 na rzecz ośrodków zdrowia podległych administracji regionalnej.

5.

W dniu 31 maja 2019 r. BFF zażądała od tej administracji zapłaty kwot odpowiadających kwocie głównej wraz z odsetkami za opóźnienie oraz rekompensaty w wysokości 40 EUR z tytułu poniesionych kosztów odzyskiwania w odniesieniu do każdej z niezapłaconych faktur, zgodnie z art. 8 Ley 3/2004, por la que se establecen medidas de lucha contra la morosidad en las operaciones comerciales (ustawy nr 3/2004 w sprawie ustanowienia środków zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych) z dnia 29 grudnia 2004 r. ( 7 )..

6.

Ponieważ wspomniana administracja nie uwzględniła tego żądania, BFF wniosła skargę do Juzgado Contencioso-Administrativo Valladolid (sądu administracyjnego w Valladolid, Hiszpania), będącego sądem odsyłającym, domagając się zasądzenia od administracji regionalnej zapłaty na jej rzecz następujących kwot: kwoty głównej 51610,67 EUR wraz z odsetkami za opóźnienie, kwoty 40 EUR tytułem kosztów odzyskiwania należności w odniesieniu do każdej z niezapłaconych faktur, kwoty 43626,76 EUR tytułem odsetek ustawowych, kwoty odsetek ustawowych naliczonych od odsetek za opóźnienie, a także kosztów postępowania i poniesionych wydatków.

7.

Sąd odsyłający wyraża wątpliwości co do wykładni przepisów dyrektywy 2011/7, które dotyczą obliczania niektórych z tych kwot oraz co do zgodności z nimi transponujących ich przepisów hiszpańskich.

8.

Przede wszystkim sąd ten zastanawia się nad wykładnią art. 6 dyrektywy 2011/7 dotyczącego stałej kwoty w wysokości 40 EUR należnej z tytułu rekompensaty za koszty odzyskiwania należności, w przypadku łącznego dochodzenia wierzytelności obejmującej kilka faktur. Wyjaśnia on, że orzecznictwo krajowe nie jest jednolite w kwestii tego, czy tę stałą kwotę należy naliczać od poszczególnych faktur, czy od całego żądania.

9.

Następnie sąd ten zastanawia się nad zgodnością z dyrektywą 2011/7 przepisu prawa krajowego, ustanawiającego 60-dniowy termin płatności w każdym przypadku i dla wszystkich umów, składający się z początkowego terminu 30 dni na przyjęcie i dodatkowego terminu 30 dni na dokonanie płatności, przy czym ów termin 60 dni nie został wyraźnie określony w umowie, ani nie jest uzasadniony szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy.

10.

Wreszcie, biorąc pod uwagę rozbieżne interpretacje przyjmowane przez sądy krajowe, sąd ten uważa za konieczne ustalenie, czy art. 2 dyrektywy 2011/7 pozwala na włączenie do podstawy obliczania odsetek za opóźnienie wskazanej na fakturze kwoty VAT należnego z tytułu wykonanej dostawy, czy też wymaga dokonania rozróżnienia w tym względzie w zależności od terminu zapłaty tej kwoty skarbowi państwa przez kontrahenta administracji.

11.

W tych okolicznościach Juzgado de lo Contencioso-Administrativo no 2 de Valladolid (sąd administracyjny nr 2 w Valladolid) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„Mając na uwadze przepisy art. 4 ust. 1, art. 6 i [art.] 7 ust. 2 i 3 [dyrektywy 2011/7]:

12.

Uwagi na piśmie przedłożyły administracja regionalna, rząd hiszpański i Komisja Europejska, które udzieliły również odpowiedzi na pisemne pytania Trybunału.

13.

Spór leżący u podstaw wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy sądowego dochodzenia wierzytelności, nabytych od 21spółek przez firmę windykacyjną BFF, wynikających z niezapłacenia w terminie przez wspomnianą administrację wynagrodzenia za towary i usługi dostarczone przez te spółki ośrodkom zdrowia podległym tejże administracji.

14.

Na wstępie powstaje pytanie, czy spór ten dotyczy „transakcji handlowych” w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy 2011/7, zdefiniowanych jako „transakcje […] między przedsiębiorstwami a organami publicznymi, które prowadzą do dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem”, a zatem czy sytuacja ta jest objęta przedmiotowym zakresem stosowania tej dyrektywy. Zgodnie z art. 1 ust. 2 rzeczonej dyrektywy ma ona zastosowanie do „wszystkich płatności, które stanowią wynagrodzenie w transakcjach handlowych”.

15.

W tym względzie mogą pojawiać się wątpliwości, ponieważ rozpatrywane wierzytelności wynikają ze stosunków umownych istniejących nie między administracją regionalną a BFF, lecz pomiędzy tą administracją a spółkami, od których BFF nabyła owe wierzytelności.

16.

W związku z tym zwracam uwagę na to, że rozpatrywane wierzytelności dotyczą niezapłaconych przez organy publiczne wynagrodzeń za dostawę towarów i usług dokonaną przez spółki (czyli 21 spółek dokonujących cesji). Wierzytelności te powstały zatem w wyniku „transakcji handlowych” w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy 2011/7, a BFF nabyła je wraz ze wszystkimi wynikającymi z nich prawami. Sytuacja rozpatrywana w postępowaniu głównym stanowi zatem kontynuację pierwotnych transakcji handlowych. Zgodnie z tą logiką cesja wierzytelności przez pierwotnych wierzycieli na rzecz firmy windykacyjnej nie ma wpływu na zastosowanie ratione materiae tej dyrektywy do rozpatrywanej sytuacji.

17.

Wykładnię tę potwierdzają wyroki IOS Finance ( 9 ) i RL ( 10 ), które definiują przedmiotowy zakres stosowania dyrektywy 2011/7 w sposób szeroki, pozwalając na jej zastosowanie do wszystkich płatności dokonywanych tytułem wynagrodzenia w transakcjach handlowych.

18.

W związku z tym uważam, że stosunek między administracją a BFF należy do przedmiotowego zakresu stosowania dyrektywy 2011/7.

19.

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, że minimalna stała kwota w wysokości 40 EUR mająca na celu zrekompensowanie wierzycielowi kosztów odzyskiwania należności jest należna za każdą niezapłaconą fakturę należycie wskazaną w żądaniu, czy też za każde żądanie wystosowane na drodze administracyjnej lub sądowej, niezależnie od liczby faktur, których zapłaty żądanie to dotyczy ( 11 ).

20.

Administracja regionalna podnosi, że art. 6 owej dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że stała kwota 40 EUR jest należna w odniesieniu do danego żądania, niezależnie od liczby faktur, którą ono obejmuje. Podobnie rząd hiszpański utrzymuje, że owa stała kwota jest związana nie z fakturami, lecz z kosztami związanymi z odzyskiwaniem należności. Komisja ze swej strony uważa, że rzeczona kwota stała jest należna od każdej faktury (lub transakcji handlowej) niezapłaconej w wyznaczonym terminie.

21.

Tytułem wstępu przypominam, że art. 6 dyrektywy 2011/7 przewiduje zapewnienie minimalnego odszkodowania za koszty odzyskiwania poniesione przez wierzyciela, jeżeli na podstawie tej dyrektywy są wymagalne odsetki za opóźnienie w płatności, czy to na podstawie art. 3 (transakcje handlowe między przedsiębiorstwami), czy też na podstawie art. 4 (transakcje handlowe między przedsiębiorstwami a organami publicznymi). Ponadto z postanowienia odsyłającego wynika, że ów art. 6 został transponowany do prawa hiszpańskiego przez art. 8 ustawy nr 3/2004, który powtarza kwotę 40 EUR przewidzianą w art. 6 ust. 1 tej dyrektywy ( 12 ).

22.

Odnosząc się do interpretacji tych przepisów, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględnić nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi ( 13 ).

23.

W pierwszej kolejności, jeżeli chodzi o brzmienie art. 6 dyrektywy 2011/7, należy zauważyć, że ust. 1 tego przepisu wspomina o prawie wierzyciela do uzyskania od dłużnika co najmniej stałej kwoty 40 EUR, ust. 2 wspomnianego artykułu nakłada na państwa członkowskie obowiązek czuwania, po pierwsze, nad tym, aby owa stała kwota była należna automatycznie, bez konieczności wezwania ( 14 ), oraz po drugie, aby zmierzała ona do zwrotu wierzycielowi poniesionych przez niego kosztów odzyskania wierzytelności. Ustęp 3 tego artykułu przewiduje w szczególności, że oprócz stałej kwoty w wysokości 40 EUR, wierzyciel jest uprawniony do uzyskania od dłużnika rozsądnej rekompensaty za wszelkie koszty odzyskiwania należności przekraczające tę stałą kwotę poniesione z powodu opóźnień w płatnościach dłużnika, takich jak koszty poniesione w związku ze skorzystaniem z usług prawnika lub firmy windykacyjnej ( 15 ).

24.

W tym względzie z łącznej lektury motywów 19 i 20 dyrektywy 2011/7, służących zasadniczo uzasadnieniu treści art. 6 tej dyrektywy, wynika, że stała kwota, o której mowa w art. 6 ust. 1 rzeczonej dyrektywy, stanowi jedynie część „uczciwej rekompensaty za ponoszone przez wierzycieli koszty odzyskiwania należności w związku z opóźnieniami w płatnościach, [mającej na celu] zniechęcić do opóźnień w płatnościach”. Jak bowiem wskazano w zdaniu drugim motywu 19 tej samej dyrektywy, minimalna stała kwota ustalona przez prawodawcę Unii odpowiada „odzyskiwaniu kosztów administracyjnych oraz rekompensacie za koszty wewnętrzne poniesione z powodu opóźnień w płatnościach”.

25.

W tym względzie Trybunał wyjaśnił, że okoliczność, iż ów motyw 19 stanowi, że dyrektywa 2011/7 powinna ustalić minimalną stałą kwotę zwrotu kosztów administracyjnych i rekompensatę kosztów wewnętrznych poniesionych w związku z opóźnieniami w płatnościach, nie wyklucza ponadto, by rozsądna rekompensata tych kosztów mogła zostać przyznana wierzycielowi w zakresie, w jakim owa minimalna stała kwota jest niewystarczająca. Zgodnie bowiem z motywem 20 tej dyrektywy, oprócz roszczenia o zapłatę stałej kwoty wierzyciele powinni mieć również roszczenie o zwrot „pozostałych kosztów odzyskiwania należności”, które ponoszą z powodu opóźnień w płatnościach. Artykuł 6 ust. 3 wspomnianej dyrektywy odnosi się właśnie do tych dodatkowych „pozostałych kosztów odzyskiwania należności”. Trybunał stwierdził, że posługując się wyrażeniem „przekraczające tę stałą kwotę”, prawodawca Unii miał zamiar podkreślić, że rozsądnemu zwrotowi mogą podlegać w ten sposób również inne koszty odzyskiwania wierzytelności, niezależnie od ich charakteru, które przekraczają kwotę 40 EUR ( 16 ), przy czym koszty te nie różnią się swoim rodzajem od kosztów, o których mowa w ust. 1 tego artykułu ( 17 ).

26.

W świetle powyższego, ponieważ stała kwota w wysokości 40 EUR jest wymagalna „bez konieczności przypomnienia [dłużnikowi]” i ma na celu odzyskanie „kosztów administracyjnych oraz rekompensatę za koszty wewnętrzne poniesione z powodu opóźnień w płatnościach”, wydaje mi się oczywiste, że wymagalność tej kwoty zależy od przedstawienia żądania na drodze administracyjnej lub sądowej.

27.

Jednakże okoliczności, że stała kwota zakłada istnienie takiego żądania, nie można interpretować w ten sposób, jak czyni to w istocie rząd hiszpański, że kwota ta naliczana jest raczej od dłużnika, a nie od faktury, a zatem w przypadku windykacji zbiorczej od jednego organu publicznego należna jest tylko jedna stała kwota w wysokości 40 EUR.

28.

Zgodnie bowiem z wykładnią językową żądanie (na drodze administracyjnej lub sądowej) mające na celu zrekompensowanie wierzycielowi kosztów odzyskiwania należności, które poniósł, zakłada, zgodnie z art. 6 ust. 1 i 3 dyrektywy 2011/7, „opóźnienie w płatnościach”. To właśnie „opóźnienie w płatnościach” stanowi bowiem podstawę obliczenia kosztów, za które wierzyciel powinien uzyskać rekompensatę. Opóźnienie to dotyczy zaś transakcji handlowych rozpatrywanych indywidualnie. Dowodami takich transakcji są z kolei siłą rzeczy wystawione faktury (lub równoważne żądania zapłaty) ( 18 ). Jak bowiem przypomniano w motywie 18 tej dyrektywy, „faktury równają się wezwaniom do zapłaty” i to właśnie otrzymanie faktury pozwala na określenie terminu płatności ( 19 ).

29.

Z powyższego wynika, że art. 6 dyrektywy 2011/7 został zredagowany w sposób, który oznacza, iż rekompensaty za koszty odzyskiwania należności są w sposób nieodzowny związane z każdą poszczególną transakcją handlową a zatem z każdą poszczególną fakturą.

30.

W drugiej kolejności taką wykładnię potwierdza kontekst, w który wpisuje się art. 6 dyrektywy. Jak bowiem wskazano w pkt 21 niniejszej opinii, prawo do uzyskania zapłaty kwoty stałej zależy od istnienia odsetek za opóźnienie, należnych na podstawie art. 3 i 4 wspomnianej dyrektywy. Innymi słowy, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie z powodu braku płatności w ramach poszczególnych transakcji, tak że prawo do ryczałtowej rekompensaty w wysokości 40 EUR daje każda transakcja (wykazana na fakturze).

31.

W trzeciej kolejności uważam, że wykładnia językowa i kontekstowa art. 6 dyrektywy 2011/7 znajduje potwierdzenie w celach realizowanych przez tę dyrektywę i przez rozpatrywany przepis.

32.

Po pierwsze bowiem, jeżeli chodzi o cel dyrektywy 2011/7, to zmierza ona, jak wynika z orzecznictwa Trybunału, do zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych, ponieważ zgodnie z motywem 12 tej dyrektywy owo opóźnienie stanowi naruszenie umowy, które stało się korzystne finansowo dla dłużnika w szczególności ze względu na niski poziom lub brak odsetek za opóźnienia w zapłacie faktur. ( 20 ). Z powyższego wynika, że wspomniana dyrektywa ma na celu skuteczną ochronę wierzyciela przed opóźnieniami w płatności ( 21 ). Taka ochrona oznacza umożliwienie takiemu wierzycielowi uzyskania jak najpełniejszej rekompensaty za poniesione przez niego koszty odzyskiwania wierzytelności, tak aby zniechęcić do takich opóźnień w płatności ( 22 ). Natomiast w świetle okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym wykładnia art. 6 dyrektywy, zgodnie z którą stała kwota w wysokości 40 EUR jest powiązana z żądaniem i ma zatem zastosowanie tylko jeden raz, może zostać uznana za sprzeczną z tym celem.

33.

Po drugie, z motywu 19 dyrektywy 2011/7 jasno wynika, że celem jej art. 6 jest zapewnienie „uczciwej rekompensaty za ponoszone przez wierzycieli koszty odzyskiwania należności w związku z opóźnieniami w płatnościach, aby zniechęcić do opóźnień w płatnościach” ( 23 ). Jak podnosi Komisja i jak to potwierdzają kwoty dochodzone w postępowaniu głównym, koszty ponoszone w związku z odzyskiwaniem niezapłaconych wierzytelności mogą stanowić znaczną część środków pieniężnych podmiotu gospodarczego, w szczególności w przypadku MŚP. W związku z tym, fakt powiązania tego odszkodowania z poszczególnymi windykowanymi fakturami, a nie z wierzytelnością jako całością, niewątpliwie podnosi wysokość wierzytelności, którą wierzyciel może odzyskać, zniechęcając w ten sposób do opóźnień w płatnościach i realizując ogólny cel tej dyrektywy, o którym mowa w pkt 32 niniejszej opinii.

34.

Na koniec dodam,, że wspomniana wykładnia jest również zgodna z genezą art. 6 dyrektywy 2011/7. Uzasadnienie projektu dyrektywy Komisji wskazywało bowiem, że przepis ten realizuje dwojaki cel, a mianowicie, po pierwsze, umożliwienie wierzycielowi uzyskania zwrotu wewnętrznych kosztów administracyjnych poniesionych z powodu opóźnień w płatnościach, a po drugie, zapewnienie skutku zniechęcającego tego środka wobec dłużników ( 24 ).

35.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na pierwsze pytanie prejudycjalne odpowiedzieć, iż art. 6 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, że prawo do rekompensaty (minimalnej) w wysokości 40 EUR (lub równoważnej) z tytułu kosztów odzyskiwania wierzytelności ma zastosowanie do każdej poszczególnej faktury (lub transakcji handlowej) dającej podstawę do poboru odsetek za opóźnienie.

36.

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 4 dyrektywy 2011/7 w związku z jej motywem 23 stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które dla transakcji między przedsiębiorstwami a organami publicznymi ustanawia maksymalny termin płatności 60 dni w każdym przypadku i dla wszystkich umów, przewidując początkowy termin 30 dni na procedurę przyjęcia lub weryfikacji zgodności dostarczonych towarów lub wykonanych usług z umową i dodatkowy termin 30 dni na dokonanie płatności uzgodnionej ceny.

37.

Administracja regionalna i rząd hiszpański utrzymują zasadniczo, że art. 4 dyrektywy 2011/7 nie sprzeciwia się takiemu uregulowaniu. Komisja zgadza się z tym stanowiskiem, pod warunkiem że, po pierwsze, stosowanie dodatkowego terminu jest uzależnione od istnienia szczególnej procedury przyjęcia lub weryfikacji zgodności dostarczonych towarów lub wykonanych usług z umową (zwanej dalej „procedurą przyjęcia”), a po drugie, że termin ten nie skutkuje obejściem ogólnego obowiązku zapłaty w terminie 30 dni.

38.

Na wstępie należy zauważyć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 dyrektywy 2011/7 państwa członkowskie powinny zapewnić, aby w ramach transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest organ publiczny, wierzyciel, który wypełnił swoje zobowiązania oraz nie otrzymał należności w odpowiednim czasie, był uprawniony do odsetek za opóźnienia w płatnościach bez wezwania, chyba że dłużnik nie jest odpowiedzialny za opóźnienie ( 25 ). Ponadto, zgodnie z art. 4 ust. 3 lit. a) tej dyrektywy państwa członkowskie zapewniają, aby w ramach takich transakcji termin płatności nie przekraczał 30 dni kalendarzowych (zwany dalej „terminem ogólnym”) od daty wystąpienia okoliczności wskazanych w szczególności w ppkt (i) – (iv). Wreszcie art. 4 ust. 4 wspomnianej dyrektywy daje państwom członkowskim możliwość wydłużenia tego terminu do maksymalnie 60 dni kalendarzowych w odniesieniu do wskazanych organów i jednostek publicznych ( 26 ).

39.

Po pierwsze, jeśli chodzi o brzmienie art. 4 ust. 3 dyrektywy 2011/7, chciałbym przypomnieć, że Trybunał orzekł, iż przepis ten nakłada na państwa członkowskie konkretny obowiązek, zakładający rzeczywiste przestrzeganie przez organy publiczne przewidzianych w nim terminów płatności odsetek ustawowych ( 27 ).

40.

Dokładniej rzecz ujmując, ppkt (i) – (iv) tego przepisu ustanawiają termin płatności nieprzekraczający 30 dni kalendarzowych, który jest liczony od trzech różnych dat, w zależności od okoliczności faktycznych w danym przypadku, a mianowicie:

41.

Po drugie, w art. 4 ust. 4 dyrektywy 2011/7 prawodawca Unii zezwolił państwom członkowskim na wydłużenie wspomnianych terminów, o których mowa w ust. 3 lit. a) tego artykułu, do maksymalnie 60 dni, w dwóch przypadkach, a mianowicie w przypadku organów publicznych prowadzących działalność gospodarczą o charakterze przemysłowym lub handlowym w charakterze przedsiębiorstwa publicznego [lit. a)] ( 28 ) lub w przypadku jednostek publicznych udzielających świadczeń zdrowotnych ( 29 ) [lit. b)], przy czym następuje to w toku postępowania obejmującego wysłanie Komisji sprawozdania dotyczące tego wydłużenia.

42.

W niniejszej sprawie wydaje się, że sąd odsyłający wyraża wątpliwości co do zgodności prawa krajowego z wyłącznie tymi przepisami dyrektywy 2011/7, które dotyczą procedury przyjęcia w rozumieniu art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) tej dyrektywy. Tym samym okoliczność, że spór w postępowaniu głównym dotyczy świadczeń wykonanych na rzecz ośrodków zdrowia, nie ma znaczenia dla celów niniejszej analizy, ponieważ sąd ten nie wskazuje, jakoby okoliczność ta mogła sama w sobie prowadzić do zastosowania maksymalnego terminu przewidzianego w art. 4 ust. 4 lit. b) rzeczonej dyrektywy. Należy zatem zbadać jedynie przepisy dotyczące procedury przyjęcia w rozumieniu art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) tej dyrektywy.

43.

W tym względzie, po pierwsze, należy z jednej strony przypomnieć, że zgodnie z tym przepisem termin płatności rozpoczyna bieg w dniu dokonania przyjęcia wyłącznie wówczas, gdy taka procedura przyjęcia jest przewidziana w ustawie lub w umowie. Z drugiej zaś strony, art. 4 ust. 5 dyrektywy 2011/7 uściśla w odniesieniu do tego pierwszego przepisu, że państwa członkowskie zapewniają, aby maksymalny czas trwania procedury przyjęcia nie przekraczał 30 dni kalendarzowych od daty otrzymania towarów lub usług, „chyba że w umowie wyraźnie ustalono inaczej i pod warunkiem że nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela w rozumieniu art. 7”. Motyw 26 tej dyrektywy stanowi bowiem, że „maksymalny czas trwania procedury przyjęcia nie [powinien przekraczać] co do zasady 30 dni kalendarzowych, [z wyjątkiem] przypadku szczególnie złożonych umów, gdy jest to wyraźnie uzgodnione w umowie, w jakiejkolwiek dokumentacji przetargowej i jeżeli nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela”.

44.

Z łącznej lektury art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) i art. 4 ust. 5 dyrektywy 2011/7 wynika zatem, że termin płatności w ramach procedury przyjęcia może składać się z początkowego maksymalnego terminu 30 dni odpowiadającego procedurze przyjęcia, a następnie dodatkowego terminu wynoszącego maksymalnie 30 dni na rzeczywistą zapłatę uzgodnionej ceny. O ile bowiem z brzmienia tych przepisów nie wynika wyraźnie, że termin płatności rozpoczyna bieg po upływie terminu weryfikacji, o tyle logika ekonomiczna, kontraktowa i budżetowa wymaga co do zasady, aby płatność była dokonywana dopiero po przyjęciu dostarczonych towarów lub usług.

45.

Po drugie, należy stwierdzić, że przedłużenie ogólnego terminu 30 dni na podstawie art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) i ust. 5 dyrektywy 2011/7 nie jest automatyczne i nie może zostać określone w sposób generalny. Przyjęcie maksymalnego terminu jest bowiem możliwe tylko wtedy, gdy spełnione są przesłanki przewidziane w tych przepisach, a mianowicie gdy procedurę przyjęcia przewidziano w ustawie lub w umowie.

46.

W tym względzie art. 4 ust. 6 tej dyrektywy stanowi bowiem, że państwa członkowskie powinny zapewnić, by termin płatności ustalony w umowie nie przekraczał 30-dniowego terminu określonego w ust. 3, „chyba że w umowie wyraźnie ustalono inaczej i pod warunkiem że jest to obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy” ( 30 ). Ponadto nawet wtedy termin płatności „w żadnym przypadku nie przekracza[…] [maksymalnego terminu] 60 dni kalendarzowych”. Elementem, który mógłby obiektywnie uzasadniać takie przedłużenie terminu z uwagi na procedurę przyjęcia umowy, może być okoliczność, że wykonanie umowy wydaje się szczególnie skomplikowane z technicznego punktu widzenia.

47.

Z łącznej analizy art. 4 ust. 3, 5 i 6 dyrektywy 2011/7 wynika zatem, że przedłużenie terminu ogólnego do maksymalnego terminu 60 dni ma charakter wyjątkowy. Jak bowiem wskazał Trybunał, orzekając w składzie wielkiej izby, art. 4 tej dyrektywy stanowi wyraźnie, że „państwa członkowskie zapewniają, aby termin płatności nie przekraczał 30 dni względnie, w niektórych przypadkach, maksymalnie 60 dni” ( 31 ).

48.

Po trzecie, za taką interpretacją przemawiają cele, do których realizacji zmierza rzeczona dyrektywa ( 32 ). W tym względzie Trybunał orzekł, że z łącznej lektury motywów 3, 9 i 23 dyrektywy 2011/7 wynika, że organy publiczne, które realizują znaczną liczbę płatności na rzecz przedsiębiorstw, korzystają z bardziej bezpiecznych, przewidywalnych i trwałych źródeł dochodów niż przedsiębiorstwa prywatne, mogą uzyskać finansowanie na o wiele bardziej atrakcyjnych niż one warunkach oraz są w mniejszym stopniu niż przedsiębiorstwa uzależnione od budowania trwałych stosunków handlowych z klientami. Tymczasem w przypadku wspomnianych przedsiębiorstw opóźnienia w płatnościach ze strony tych organów prowadzą do nieuzasadnionych kosztów po ich stronie, mają negatywny wpływ na ich płynność finansową i komplikują zarządzanie ich finansami. Owe opóźnienia w płatnościach negatywnie wpływają również na ich konkurencyjność i rentowność, gdyż z powodu opóźnień w płatnościach zmuszone są one sięgać do zewnętrznych źródeł finansowania ( 33 ).

49.

Jak bowiem słusznie zauważa sąd odsyłający, motyw 23 dyrektywy 2011/7 potwierdza, że przepis ustanawiający okres 60 dni nie jest przepisem o charakterze ogólnym, lecz wyraźnie ogranicza się do sytuacji, w których istnieje obiektywne uzasadnienie, czy to na podstawie art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) tej dyrektywy, czy też zgodnie z ust. 4 tego artykułu. Zgodnie bowiem z owymmotywem 23, „[d]ługie terminy płatności i opóźnienia w płatnościach ze strony organów publicznych za towary i usługi prowadzą do nieuzasadnionych kosztów dla przedsiębiorstw. W związku z powyższym należy wprowadzić szczegółowe przepisy dotyczące transakcji handlowych związanych z dostawą towarów lub świadczeniem usług przez przedsiębiorstwa dla organów publicznych, które powinny przewidywać w szczególności terminy płatności nieprzekraczające co do zasady 30 dni kalendarzowych, chyba że umowa wyraźnie stanowi inaczej, i pod warunkiem że jest to obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy, ale w żadnym razie nieprzekraczające 60 dni kalendarzowych” (wyróżnienie moje).

50.

Co za tym idzie, skorzystanie przez państwo członkowskie z możliwości ustanowienia dodatkowego terminu 30 dni kalendarzowych na zapłatę należności – poza przypadkami, o których mowa w art. 4 ust. 4 dyrektywy 2011/7 ( 34 ) – powinno być wyraźnie przewidziane w umowie oraz obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy.

51.

Powstaje zatem pytanie, czy zgodne z art. 4 dyrektywy 2011/7 jest uregulowanie krajowe, które przewiduje termin płatności wynoszący 60 dni we wszystkich okolicznościach i w odniesieniu do wszystkich umów.

52.

W tym względzie należy stwierdzić, że w kompetencji Trybunału nie leży wypowiadanie się, w ramach procedury odesłania prejudycjalnego, o wykładni przepisów krajowych ani orzekanie o poprawności wykładni zastosowanej przez sąd odsyłający. Jedynie bowiem sądy krajowe są właściwe do orzekania w przedmiocie wykładni prawa wewnętrznego ( 35 ). Do sądu odsyłającego należy zatem ocena, czy w świetle wszystkich istotnych elementów prawa krajowego przewidziana w nim potrzeba zastosowania procedury przyjęcia jest wystarczająco uzasadniona, aby uniknąć sytuacji, w której ogólna zasada prawna pozwala na obejście ogólnego obowiązku zapłaty w terminie 30 dni.

53.

W niniejszej sprawie trzeba zaś zauważyć, że sąd odsyłający nie wspomina o żadnym przepisie prawa hiszpańskiego, który dotyczyłby konkretnie procedury przyjęcia lub szczególnej przyczyny uzasadniającej w sposób obiektywny konieczność wprowadzenia dodatkowego terminu płatności wynoszącego 30 dni. Ponadto, moim zdaniem, do spełnienia przesłanki ustanowionej w art. 4 ust. 3 lit. a) ppkt (iv) nie wystarcza sama tylko wzmianka o tej procedurze znajdująca się w prawie krajowym. Taki przepis prawa krajowego mógłby bowiem skutkować obejściem ogólnego obowiązku zapłaty w ciągu 30 dni ustanowionego w dyrektywie 2011/7 i naruszeniem jej skuteczności.

54.

Mając na względzie powyższe rozważania, proponuję, aby na drugie pytanie prejudycjalne odpowiedzieć w ten sposób, że art. 4 dyrektywy 2011/7 nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które w przypadku transakcji między przedsiębiorstwami a organami publicznymi przewiduje maksymalny termin płatności 60 dni, składający się z początkowego terminu 30 dni na procedurę przyjęcia lub weryfikacji zgodności dostarczonych towarów lub usług z umową i z dodatkowego terminu 30 dni na dokonanie płatności uzgodnionej ceny, pod warunkiem, że zastosowanie tego dodatkowego terminu jest uzależnione od istnienia konkretnej procedury przyjęcia lub weryfikacji, przewidzianej wyraźnie w ustawie lub w umowie, a wprowadzenie owego dodatkowego terminu jest obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami odnośnej umowy.

55.

Poprzez pytanie trzecie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 pkt 8 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, że określona w nim „należność” obejmuje, po pierwsze, odsetki za opóźnienia w płatnościach obliczone na podstawie łącznej kwoty faktury, to znaczy z uwzględnieniem kwoty VAT należnego z tytułu wykonanej usługi, a po drugie, czy zależy to od uprzedniego odprowadzenia tej kwoty przez wierzyciela do skarbu państwa.

56.

Administracja regionalna i rząd hiszpański podnoszą zasadniczo, że włączenie VAT do podstawy obliczania odsetek za opóźnienie byłoby dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy wierzyciel wykaże, że odprowadził tę kwotę do skarbu państwa. Komisja z kolei uważa, że VAT należy uwzględnić w kwocie stanowiącej podstawę obliczenia odsetek za opóźnienie niezależnie od tego, czy zapłata VAT została dokonana, góry rozłożona na raty, czy odroczona.

57.

W tym względzie zauważam, że art. 2 pkt 8 dyrektywy 2011/7 definiuje pojęcie „należności” jako „główną kwotę, która powinna była zostać zapłacona w umownym lub ustawowym terminie zapłaty, obejmującą także mające zastosowanie podatki, cła, opłaty lub koszty wymienione na fakturze lub w równoważnym wezwaniu do zapłaty” ( 36 ). Ponadto przypominam że w przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami a organami publicznymi odsetki za opóźnienie w płatnościach przewidziane w art. 4 tej dyrektywy są wymagalne, jeżeli spełnione są przesłanki przewidziane w jego ust. 1, a mianowicie wierzyciel wypełnił swoje zobowiązania umowne i prawne oraz nie otrzymał należności w odpowiednim czasie, chyba że dłużnik nie jest odpowiedzialny za opóźnienie.

58.

Z brzmienia tych przepisów wynika, że z uwagi na obecność wyrażenia „obejmująca także mające zastosowanie podatki” bez żadnego dalszego wyjaśnienia w tym względzie, „należność” w rozumieniu art. 2 pkt 8 dyrektywy 2011/7 musi obejmować VAT oraz że a fortiori prawodawca Unii nie miał zamiaru uzależnić owego zagadnienia od tego, czy wierzyciel zapłacił VAT skarbowi państwa, ani od tego czy dokonał tego wcześniej, czy później. Analiza brzmienia tego przepisu prowadzi zatem do wniosku, że pojęcie „należności” obejmuje kwotę VAT mającego zastosowanie, wskazaną na fakturze lub w równoważnym wezwaniu do zapłaty, niezależnie od tego, czy wierzyciel zapłacił VAT skarbowi państwa, ani czy dokonał tego wcześniej, czy później.

59.

Taki sam wniosek płynie również z wykładni kontekstowej, ponieważ żaden przepis dyrektywy 2011/7 nie przewiduje wyjątków ani szczególnych zasad dotyczących obliczania odsetek za opóźnienia w płatnościach. Artykuł 2 ust. 5 tej dyrektywy definiuje bowiem „odsetki za opóźnienia w płatnościach” jedynie jako „ustawowe odsetki za opóźnienia w płatnościach lub odsetki w wysokości uzgodnionej między przedsiębiorstwami, z zastrzeżeniem art. 7”, bez żadnego odniesienia do VAT. Wnioskuję z tego, że naliczenie odsetek za opóźnienie jest niezależne od sposobu czy czasu zapłaty VAT.

60.

Uważam jednak za użyteczne wyjaśnienie, że o ile odsetki za opóźnienie powinny być obliczane na podstawie łącznej kwoty faktury, z uwzględnieniem VAT, o tyle odsetki za opóźnienie we właściwym tego słowa znaczeniu nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem. Innymi słowy, nie należą one do podstawy opodatkowania VAT, ponieważ nie stanowią wynagrodzenia za dostarczone towary lub usługi, lecz odgrywają rolę czysto odszkodowawczą.

61.

W tym względzie tytułem uzupełnienia przypominam, że art. 63 dyrektywy 2006/112/WE ( 37 ) przewiduje w szczególności, że podatek ten staje się wymagalny w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług. Jednakże art. 66 tej dyrektywy pozwala państwom członkowskim na odstąpienie od ogólnej zasady określonej w art. 63 i zmianę czasu, w której VAT staje się wymagalny, przyjmując w tym względzie, w szczególności, moment dokonania zapłaty przez klienta. W rezultacie w takim przypadku wierzyciel nie ma obowiązku odprowadzenia VAT do skarbu państwa, gdy VAT nie jest „należny”, ponieważ dłużnik go nie zapłacił. W tej sytuacji odsetki za opóźnienie nie powinny obejmować kwoty VAT, ponieważ nie istnieją należne „podatki” w rozumieniu art. 2 pkt 8 dyrektywy 2011/7.

62.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby na trzecie pytanie prejudycjalne odpowiedzieć, iż art. 2 pkt 8 dyrektywy 2011/7 należy interpretować w ten sposób, że „należność” obejmuje odsetki za opóźnienie obliczone na podstawie łącznej kwoty faktury, z uwzględnieniem kwoty VAT, niezależnie od faktu wcześniejszego odprowadzenia tej kwoty przez wierzyciela do skarbu państwa.

63.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne przedstawione przez Juzgado Contencioso-Administrativo nr 2 Valladolid (sąd administracyjny nr 2 w Valladolid, Hiszpania) w następujący sposób: