1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 32 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1346/2000 ( 2 ) mającego ratione temporis zastosowanie w niniejszej sprawie z uwagi na datę wszczęcia głównego postępowania upadłościowego ( 3 ).

2.

Višje sodišče v Ljubljani (sąd apelacyjny w Lublanie, Słowenia) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy zarządca w głównym postępowaniu upadłościowym, toczącym się w Austrii, który zamierza zgłosić w postępowaniu wtórnym, toczącym się w Słowenii wobec tego samego dłużnika, wierzytelności, które zostały już zgłoszone w głównym postępowaniu upadłościowym, jest związany terminami (oraz skutkami uchybienia terminom) przewidzianymi przez prawo słoweńskie.

3.

Trybunał Sprawiedliwości wielokrotnie wypowiadał się w sprawach upadłości transgranicznych ( 4 ), jednak nie uczynił tego jeszcze, o ile się nie mylę, w odniesieniu do art. 32 rozporządzenia nr 1346/2000, którego stosowanie w praktyce nie jest pozbawione trudności ( 5 ).

4.

Zgodnie z motywem 21:

„Każdy wierzyciel mający miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę na obszarze Wspólnoty powinien być uprawniony do zgłoszenia swojej wierzytelności w każdym z toczących się na obszarze Wspólnoty postępowań upadłościowych dotyczących majątku dłużnika […]”.

5.

Zgodnie z motywem 23:

„W zakresie swojej regulacji niniejsze rozporządzenie powinno określić jednolite normy kolizyjne zastępujące – w zakresie ich stosowania – wewnętrzne przepisy prawa prywatnego międzynarodowego. O ile nie postanowiono inaczej, zastosowanie powinno znaleźć prawo państwa wszczęcia postępowania (lex concursus). Powyższa norma kolizyjna powinna dotyczyć zarówno głównego postępowania upadłościowego, jak i postępowań miejscowych; Lex concursus określa wszystkie procesowe i materialne skutki postępowania upadłościowego w odniesieniu do dotkniętych nimi osób oraz stosunków prawnych; określa wszystkie przesłanki wszczęcia, prowadzenia oraz ukończenia postępowania upadłościowego”.

6.

Artykuł 4 („Prawo właściwe”) stanowi:

„2.   Prawo państwa wszczęcia postępowania określa przesłanki wszczęcia postępowania upadłościowego, sposób jego prowadzenia i ukończenia. W szczególności określa ono:

[…]

[…]”.

7.

Stosownie do art. 28 („Prawo właściwe”):

„Jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, wtórne postępowanie upadłościowe podlega prawu państwa członkowskiego, na terytorium którego zostało ono wszczęte”.

8.

Artykuł 32 („Wykonywanie praw wierzycieli”) stanowi:

„1.   Każdy wierzyciel może zgłosić swoją wierzytelność w postępowaniu głównym i w każdym postępowaniu wtórnym.

2.   Zarządcy w postępowaniu głównym i każdym postępowaniu wtórnym zgłaszają w innych postępowaniach wierzytelności zgłoszone już w postępowaniu, w którym zostali powołani, o ile jest to korzystne dla wierzycieli z postępowania, w którym zostali powołani i z zastrzeżeniem prawa tych wierzycieli do sprzeciwienia się zgłoszeniu albo jego cofnięcia, o ile jest ono przewidziane we właściwych przepisach.

3.   Zarządca w głównym lub wtórnym postępowaniu upadłościowym jest uprawniony do uczestnictwa w innym postępowaniu upadłościowym na prawach wierzyciela, w szczególności poprzez udział w zgromadzeniu wierzycieli”.

9.

Zgodnie z § 107 ust. 1 w przypadku wierzytelności zgłoszonych po upływie terminu na zgłoszenie wierzytelności przeprowadza się specjalną rozprawę w celu ustalenia tych wierzytelności, które nie zostały sprawdzone podczas rozprawy ogólnej w przedmiocie określenia masy upadłościowej. Do tych wierzytelności stosuje się art. 105 ust. 1. Wierzytelności, które zostaną zgłoszone później niż na 14 dni przed rozprawą w przedmiocie ustalenia masy upadłościowej, nie zostaną uwzględnione.

10.

Zgodnie z art. 59 ust. 2 w ramach postępowania upadłościowego wierzyciel musi zgłosić swoją wierzytelność wobec upadłego dłużnika w terminie trzech miesięcy od daty opublikowania ogłoszenia o wszczęciu takiego postępowania, chyba że ust. 3 i 4 tego artykułu stanowią inaczej ( 8 ).

11.

Stosownie do art. 298 ust. 1, jeżeli wierzytelność jest zabezpieczona prawem do uprzywilejowanej spłaty, wierzyciel jest również zobowiązany do zgłoszenia w postępowaniu upadłościowym prawa do uprzywilejowanej spłaty, w terminie określonym na zgłoszenie wierzytelności, o ile art. 281 ust. 1 ( 9 ) lub art. 282 ust. 2 ( 10 ) nie stanowią inaczej.

12.

Zgodnie z art. 296 ust. 5, jeżeli wierzyciel nie zgłosi wierzytelności wobec upadłego dłużnika w przewidzianym terminie, jego wierzytelność wygasa, a sąd odrzuca zgłoszenie wniesione po terminie.

13.

Stosownie do art. 298 ust. 5, jeżeli wierzyciel nie dochowa terminu na zgłoszenie prawa do uprzywilejowanej spłaty, prawo to wygasa.

14.

Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2013 r., Handelsgericht Wien (sąd gospodarczy w Wiedniu, Austria) wszczął postępowanie upadłościowe wobec spółki ALPINE Bau GmbH.

15.

Postępowanie zostało początkowo wszczęte jako postępowanie restrukturyzacyjne, lecz w dniu 4 lipca 2013 r. zostało przekształcone w postępowanie upadłościowe.

16.

Jak wynika z postanowienia Handelsgericht Wien (sądu gospodarczego w Wiedniu) z dnia 5 lipca 2013 r., postępowanie upadłościowe wszczęte wobec ALPINE Bau GmbH stanowi „główne postępowanie upadłościowe” w rozumieniu art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/2000.

17.

W dniu 6 sierpnia 2013 r. zarządca w głównym postępowaniu upadłościowym ( 11 ) złożył w Okrožno sodišče v Celju (sądzie okręgowym w Celje) wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego wobec ALPINE BAU GmbH, Salzburg – oddział w Celje.

18.

Postanowieniem z dnia 9 sierpnia 2013 r. Okrožno sodišče v Celju (sąd okręgowy w Celje):

19.

Zgodnie z ogłoszeniem zgłoszenie wierzytelności (z prawem do uprzywilejowanej spłaty lub bez) w postępowaniu wtórnym miało nastąpić w terminie trzech miesięcy od dnia opublikowania ogłoszenia. Przypomniano również, że w przypadku, gdy przed upływem tego terminu wierzytelności i prawa do uprzywilejowanej spłaty nie zostaną zgłoszone, wygasną one w stosunku do dłużnika we wtórnym postępowaniu upadłościowym, a sąd odrzuci wniosek zgodnie z art. 296 ust. 5 lub art. 298 ust. 5 ZFPPIPP.

20.

W dniu 30 stycznia 2018 r. NK złożył we wtórnym postępowaniu upadłościowym wniosek w sprawie zgłoszenia wierzytelności (w rozumieniu art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000). Wniósł on o uznanie wniosku przez Okrožno sodišče v Celju (sąd okręgowy w Celje) i uwzględnienie zgłoszonych wierzytelności we wszystkich kolejnych wypłatach dokonywanych na rzecz wierzycieli w toku tego postępowania.

21.

Postanowieniem z dnia 5 lipca 2019 r. Okrožno sodišče v Celju (sąd okręgowy w Celje), na podstawie art. 296 ust. 5 ZFPPIPP, odrzucił ten wniosek jako złożony po terminie.

22.

NK wniósł na to postanowienie zażalenie do Višje sodišče v Ljubljani (sąd apelacyjny w Lublanie), który przedstawił Trybunałowi Sprawiedliwości następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 należy interpretować w ten sposób, że do zgłoszenia wierzytelności w postępowaniu wtórnym przez zarządcę w głównym postępowaniu upadłościowym zastosowanie mają przepisy dotyczące terminów zgłaszania wierzytelności wierzycieli i skutków zgłoszenia wierzytelności po upływie terminu zgodnie z prawem państwa, w którym toczy się postępowanie wtórne”?

23.

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do sekretariatu Trybunału Sprawiedliwości w dniu 20 stycznia 2020 r.

24.

Uwagi na piśmie przedstawiły ALPINE BAU GmbH, NK, rządy polski i słoweński oraz Komisja. Nie uznano za konieczne przeprowadzenia rozprawy.

25.

Artykuł 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 stanowi, że każdy zarządca, czy to w postępowaniu głównym, czy też w postępowaniu wtórnym, jest uprawniony (bądź zobowiązany) ( 12 ) do zgłoszenia ( 13 ) w innych postępowaniach upadłościowych wszczętych wobec tego samego dłużnika wierzytelności już zgłoszonych w postępowaniu, w ramach którego został on powołany.

26.

Rozporządzenie nr 1346/2000 nie określa jednak wyraźnie, kiedy należy skorzystać z opisanej powyżej możliwości. W związku z tym sąd odsyłający zwraca się z pytaniem, czy zarządca w głównym postępowaniu upadłościowym jest związany terminami (i skutkami ich niedochowania) określonymi przez prawo państwa, w którym wszczęto wtórne postępowanie upadłościowe.

27.

Z wyjątkiem NK, podmioty, które wzięły udział w postępowaniu przed Trybunałem Sprawiedliwości stoją na stanowisku, że zasady dotyczące terminów zgłaszania wierzytelności, oraz skutków ich upływu, uregulowane są przez lex concursus poszczególnych postępowań.

28.

Jednakże, zdaniem NK, sprawdzenie i ustalenie wierzytelności w postępowaniu głównym musi poprzedzać ich zgłoszenie w każdym innym postępowaniu. W rezultacie uważa on, że terminy na zgłoszenie wierzytelności określane są zgodnie z lex concursus pierwszego postępowania.

29.

W odniesieniu do prawa regulującego terminy zgłaszania wierzytelności w postępowaniach wtórnych zgadzam się w swojej opinii z poglądem większości. Odrzucam ponadto stanowisko NK co do sprawdzenia i ustalenia wierzytelności przed ich zgłoszeniem w postępowaniu wtórnym.

30.

W pierwszej kolejności omówię niektóre aspekty europejskiego transgranicznego systemu upadłościowego, co pozwoli lepiej zrozumieć przedmiot sporu przedstawiony we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

31.

Pierwsze propozycje uregulowania upadłości transgranicznych w (obecnej) Unii Europejskiej pochodzą z lat 60. ubiegłego wieku. Już wówczas panowało przekonanie, że jedynie wspólnotowe ramy prawne mogą zaradzić oportunistycznym zachowaniom upadłego dłużnika, lub jego wierzycieli, oraz umożliwić skuteczne zarządzanie znajdującym się w kryzysie przedsiębiorstwem, którego majątek znajduje się w różnych państwach członkowskich.

32.

Po kilku nieudanych próbach w dniu 23 listopada 1995 r. otwarto do podpisu konwencję w sprawie postępowania upadłościowego, zwaną dalej „konwencją” ( 15 ), która nie weszła w życie. Towarzyszył jej raport przygotowany i wynegocjowany przez państwa ( 16 ). Wprawdzie dokument ten nigdy nie został formalnie przyjęty, jest on jednak wykorzystywany jako punkt odniesienia w celu wykładni aktów prawnych późniejszych wobec konwencji, które powielają jej treść ( 17 ).

33.

Rozporządzenie nr 1346/2000 zostało opracowane na podstawie konwencji. W szczególności, w art. 32 powtórzono postanowienia konwencji.

34.

W 2012 r., zgodnie z art. 46 rozporządzenia nr 1346/2000, Komisja sporządziła sprawozdanie na temat jego stosowania. Załączyła do niego projekt reformy ( 18 ), której rezultatem jest rozporządzenie 2015/848 mające generalne zastosowanie począwszy od dnia 26 czerwca 2017 r. do postępowań wszczętych w tym dniu lub później.

35.

Rozporządzenie z 2015 r. zachowuje istotę poprzedniego rozporządzenia, wprowadzając, z punktu widzenia niniejszej sprawy, zmiany w odniesieniu do relacji pomiędzy równoległymi postępowaniami upadłościowymi, informowania wierzycieli i zgłaszania przez nich wierzytelności w państwie członkowskim innym, niż państwo ich miejsce zamieszkania, pobytu lub siedziby ( 19 ).

36.

W szczególności przepis, którego wykładni dotyczy niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, obecnie jako art. 45 rozporządzenia 2015/848, pozostał niezmieniony.

37.

Rozporządzenie nr 1346/2000 zawiera przepisy dotyczące jurysdykcji międzynarodowej, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz koordynacji postępowań. Jako całość stanowi ono system zbudowany według modelu „uniwersalizmu złagodzonego” lub „osłabionego” ( 20 ).

38.

W przyjętym modelu założono, że wprowadzenie jednolitego i uniwersalnego postępowania upadłościowego mogłoby nie być praktyczne. Z tego względu zezwala on na współistnienie, wraz z postępowaniem głównym, innych postępowań „ubocznych” (niezależnych, jeżeli zostały one wszczęte przed postępowaniem głównym lub wtórnych, jeżeli zostały wszczęte po nim), które ograniczają się do majątku znajdującego się w państwie, w którym zostały one wszczęte ( 21 ).

39.

Postępowanie główne jest wszczynane przez „sądy państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika” ( 22 ). Obejmuje ono ogół zobowiązań i całość majątku dłużnika. Wszczęcie postępowania w innym państwie członkowskim jest możliwe tylko wówczas, gdy dłużnik ma na jego terytorium swój oddział i obejmuje wówczas jedynie składniki majątku znajdujące się na tym terytorium ( 23 ).

40.

W postępowaniach ubocznych i wtórnych wszyscy wierzyciele dłużnika zaspokajają się z jego majątku. Każdy wierzyciel mający miejsce zamieszkania, miejsce zwykłego pobytu albo siedzibę na obszarze Unii ( 24 ) korzysta z prawa „do zgłoszenia swojej wierzytelności” w każdym postępowaniu wszczętym w państwach członkowskich, do którego ma zastosowanie rozporządzenie nr 1346/2000 ( 25 ).

41.

Jednoczesne prowadzenie kilku postępowań upadłościowych wobec tego samego dłużnika rodzi konieczność ich koordynacji. Rozporządzenie nr 1346/2000 zawiera w związku z tym przepisy prawa materialnego, np. dotyczące podziału kwot pochodzących zlikwidowanego majątku upadłego ( 26 ), jak również przepisy regulujące współpracę zarządców, w szczególności poprzez odpowiednią wymianę informacji ( 27 ).

42.

W tym samym celu (to jest zapewnienia koordynacji toczących się postępowań) prawodawca przyznał nadrzędne znaczenie postępowaniu wszczętemu w państwie, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika. Wiąże się z tym możliwość brania udziału przez zarządcę powołanego w postępowaniu głównym w postępowaniach wtórnych w określonym celu (takim jak zaproponowanie planu naprawczego lub złożenie wniosku o wstrzymanie likwidacji masy upadłości w postępowaniu wtórnym) ( 28 ).

43.

Rozporządzenie nr 1346/2000 nie ustanawia europejskiego prawa upadłościowego, lecz raczej jednolite normy kolizyjne określające prawo krajowe, które będzie miało zastosowanie w każdym z postępowań oraz jego skutki.

44.

Oprócz norm kolizyjnych zawiera ono przepisy materialne lub proceduralne, o bezpośrednim skutku, które mają pierwszeństwo przed przepisami prawa państw członkowskich ( 29 ).

45.

Jeżeli rozporządzenie nr 1346/2000 nie stanowi inaczej, prawo państwa wszczęcia postępowania (lex concursus) ma zastosowanie w całym postępowaniu, czy to w postępowaniu głównym, czy też w postępowaniu ubocznym lub wtórnym ( 30 ).

46.

Wybór lex concursus, powszechny w aktach prawnych regulujących upadłość transgraniczną, uzasadniają trzy względy ( 31 ):

47.

Do lex concursus należy zatem uregulowanie kwestii wszczęcia, prowadzenia i zakończenia postępowania upadłościowego, zarówno pod względem przepisów prawa materialnego, jak i postępowania.

48.

Zgodnie z tym podejściem, art. 4 rozporządzenia nr 1346/2000, poprzez zastosowanie niewyczerpującego wykazu ( 32 ), pozostawia prawu państwa, w którym wszczęto postępowanie, możliwość określenia, w szczególności, niektórych kwestii. Obejmują one, z wyjątkami przewidzianymi w tym rozporządzeniu ( 33 ), „zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności” ( 34 ).

49.

Z powyższego, w przypadku upadłości transgranicznej, wynikają dla wierzycieli (na pewno dla tych, którzy posiadają siedzibę w Unii Europejskiej) trzy skutki:

50.

Mając świadomość trudności związanych ze zgłaszaniem wierzytelności w postępowaniach wszczętych za granicą prawodawca włączył do rozporządzenia nr 1346/2000 pewne przepisy szczególne:

51.

Rozporządzenie nr 1346/2000 nie dokonało ujednolicenia terminów zgłaszania wierzytelności. Nie czyni tego w odniesieniu do żadnego postępowania, ani do żadnego konkretnego uczestnika postępowania ( 38 ).

52.

W zakresie stosowania lex concursus poszczególnych postępowań państwa członkowskie mogą zatem ustalać terminy w taki, czy inny sposób, pod warunkiem, że przestrzegają zasad skuteczności i równoważności ( 39 ).

53.

Przystąpię do wykładni art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 przedstawiając powody, dla których moim zdaniem zarządca w postępowaniu głównym powinien przestrzegać terminów przewidzianych przez prawo państwa, w którym wszczęto postępowanie wtórne, jeżeli zamierza on zgłosić w postępowaniu wtórnym wierzytelności już zgłoszone w postępowaniu głównym.

54.

W tym celu zastosuję powszechnie przyjęte kryteria interpretacyjne, to jest kryterium językowe, historyczne, celowościowe i systemowe.

55.

Dopuszczając prowadzenie kilku postępowań upadłościowych wobec tego samego dłużnika art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 stanowi, że „zarządcy w postępowaniu głównym i każdym postępowaniu wtórnym zgłaszają w innych postępowaniach wierzytelności zgłoszone już w postępowaniu, w którym zostali powołani […]”.

56.

Z treści tego przepisu nie wynika, aby wierzytelności musiały zostać zgłoszone w określonym terminie. Należy zatem zastosować zasady ogólne, to jest wynikające z podstawowej normy kolizyjnej (art. 4 i 28 rozporządzenia nr 1346/2000), która wskazuje, jak już wspomniałem, lex concursus państwa wszczęcia danego postępowania ( 40 ).

57.

W szczególności, z art. 4 ust. 2 lit. h) wynika, że prawo państwa wszczęcia postępowania określa zasady zgłoszenia, sprawdzenia i ustalenia wierzytelności, w tym także terminy ich zgłoszenia. Kwalifikacja procesowa tej kwestii również dawałaby podstawę do zastosowania prawa sądu, przed którym wszczęto postępowanie, nawet w przypadku braku wyraźnego przepisu ( 41 ).

58.

Wyrok ENEFI potwierdza tę wykładnię. Stwierdzono w nim ponadto, że lex concursus ma zastosowanie do skutków nieprzestrzegania przepisów regulujących zgłaszanie wierzytelności, a w szczególności skutków niedochowania terminów ( 42 ).

59.

Artykuł 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 przejął odpowiednie przepisy (niedoszłej) konwencji. Z ciągłości obu tych aktów wynika, że zgłoszenie wierzytelności przez zarządcę w obu tych aktach prawnych pełni tę samą funkcję i ma ten sam cel. W związku z tym warunki dokonywania zgłoszenia również muszą być takie same.

60.

Artykuł 32 konwencji został wprowadzony w ramach modelu ograniczonego uniwersalizmu, w którym możliwe jest prowadzenie kilku postępowań upadłościowych wobec tego samego dłużnika. W ust. 1 ustanowiono, jako wyjątek od zasady, że zgłaszanie wierzytelności podlega lex concursus, prawo każdego wierzyciela do zgłoszenia wierzytelności w wybranym przez niego postępowaniu ( 43 ), a nawet w kilku postępowaniach ( 44 ).

61.

W celu ułatwienia korzystania z tego prawa ( 45 ), opracowano mechanizm, zgodnie z którym powierzono zarządcy w każdym z postępowań świadczenie usługi ( 46 ) na rzecz wierzycieli, których reprezentuje: zarządca zgłasza wierzytelności w innych wszczętych postępowaniach ( 47 ), przy czym posiadacz każdej z wierzytelności ma możliwość wniesienia sprzeciwu.

62.

W celu wykonania swego zadania zarządca został, zgodnie z treścią konwencji, uprawniony do zgłoszenia w innych postępowaniach wierzytelności już zgłoszonych w postępowaniu, w których został on powołany. Działa on, w pewnym sensie, zamiast wierzycieli, w ich imieniu i na ich rzecz ( 48 ), i obowiązany jest on dokonać zgłoszenia wierzytelności, o ile jest to przydatne dla wierzycieli.

63.

Decyzja w przedmiocie zgłoszenia wierzytelności nie oznacza jednak zmiany uprawnionego: wierzytelność w dalszym ciągu należy do poszczególnych wierzycieli. Konwencja chroni prawa wierzycieli umożliwiając im zarówno sprzeciwienie się zgłoszeniu wierzytelności przez zarządcę, jak i wycofanie zgłoszenia złożonego już w innym postępowaniu ( 49 ).

64.

Zgodnie z tą zasadą zgłoszenie dokonane przez zarządcę wywołuje takie same skutki, jak zgłoszenie dokonane przez samego wierzyciela ( 50 ). Zatem takie same są warunki i terminy, które zgodnie z konwencją reguluje lex concursus, niezależnie od tego, kto zgłasza wierzytelności ( 51 ).

65.

Obowiązek zarządcy, o którym mowa w art. 32 rozporządzenia nr 1346/2000, wynika z przepisu umożliwiającego wierzycielom zgłoszenie wierzytelności w każdym postępowaniu upadłościowym.

66.

Usytuowanie tego przepisu potwierdza moje wyjaśnienia na temat jego genezy i celu: pozycję zarządcy powołanego w postępowaniu upadłościowym, który zgłasza wierzytelności w innym postępowaniu, można określić jako stanowiącą kontynuację, a przy tym zależną od pozycji zajmowanej przez samych wierzycieli ( 52 ).

67.

Jeżeli związek między zarządcą a wierzycielami uzasadnia poddanie ich tym samym zasadom zgłaszania wierzytelności w innym postępowaniu, pierwszeństwo przyznane wierzycielowi potwierdza, że to sytuacja wierzyciela definiuje te zasady. Zatem:

68.

Zarządca jest nie tylko uprawniony do zgłoszenia w innych postępowaniach wierzytelności zgłoszonych w postępowaniu, w którym został on powołany, lecz jest on do tego zobowiązany, o ile jest to korzystne dla wierzycieli ( 54 ).

69.

Uprawnienie do zgłoszenia wierzytelności oznacza przyznanie zarządcy czynnej legitymacji procesowej we wszystkich postępowaniach, niezależnie od tego, czy jest ona przewidziana w porządku prawnym państwa, w którym wszczęto postępowanie. Umożliwia mu to wykonanie jego obowiązku prawnego oraz ( 55 ) zapewnia realizację celu określonego w art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000.

70.

Obowiązek zarządcy nie ma jednak charakteru bezwzględnego: wymaga on zbadania korzyści ( 56 ) lub potencjalnych pożytków płynących ze zgłoszenia w postępowaniu wtórnym wierzytelności zgłoszonych już w postępowaniu, w którym został on powołany.

71.

Badanie to nie dotyczy jednak każdej z wierzytelności z osobna oraz związanych z nią oczekiwań co do odzyskania należności ( 57 ). Chodzi raczej o całościowe zbadanie wszystkich wierzytelności ( 58 ) zgłoszonych w postępowaniu, w którym został on powołany.

72.

Dokonanie konkretnej analizy, zgodnie z prawem mającym zastosowanie do wierzytelności, a w odniesieniu do jej kategorii zgodnie z prawem państwa, w którym dokonuje się zgłoszenia, ze względów czysto praktycznych należy do danego wierzyciela ( 59 ).

73.

Ostateczną decyzję w przedmiocie zgłoszenia wierzytelności podejmuje zatem podmiot uprawniony (to jest wierzyciel), któremu rozporządzenie nr 1346/2000 przyznaje w art. 32 ust. 2 in fine możliwość wniesienia sprzeciwu wobec zgłoszenia dokonanego przez zarządcę, a także wycofania zgłoszenia, jeżeli dojdzie on do wniosku, że zgłoszenie nie leży w jego interesie ( 60 ).

74.

W rzeczywistości, zarządca nie działa w innym, czy też wyższym, interesie, niż interes wierzycieli, co mogłoby uzasadniać zastosowanie wobec niego szczególnych zasad zgłaszania wierzytelności w innych postępowaniach. Zawarty w tym systemie zawór odcinający, który umożliwia każdemu z wierzycieli podjęcie decyzji w przedmiocie zgłoszenia jego wierzytelności, potwierdza zbieżność interesów zarządcy i wierzycieli.

75.

Powody, dla których analiza dokonywana przez zarządcę nie jest taka sama, jak analiza dokonywana przez wierzyciela, nie są dogmatyczne, lecz praktyczne ( 61 ). Wierzyciel, który zgłosił swoją wierzytelność w postępowaniu, wykazuje, co do zasady, interes w jej ściągnięciu z majątku dłużnika, gdziekolwiek by się on znajdował ( 62 ). Na podstawie tej przesłanki uprawnione jest ograniczenie zadania zarządcy do wyważenia korzyści i strat płynących ze zgłoszenia w odniesieniu do całości wierzytelności zgłoszonych w postępowaniu, w którym został on powołany.

76.

Artykuł 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 znajduje się w rozdziale III rozporządzenia, który dotyczy wtórnych postępowań upadłościowych. Jednakże obowiązek przewidziany w tym przepisie dotyczy dosłownie wszystkich zarządców, powołanych zarówno w postępowaniu głównym, jak i w postępowaniu wtórnym. Jedni i drudzy „zgłaszają w innych postępowaniach wierzytelności zgłoszone już w postępowaniu, w którym zostali powołani” ( 63 ).

77.

Nie oznacza to jednak, że z uwagi na systemowe umiejscowienie tego przepisu zarządca powołany w postępowaniu głównym ma, w porównaniu z zarządcami powołanymi w innych toczących się postępowaniach, szczególną pozycję w zakresie zgłaszania wierzytelności zgłoszonych już w postępowaniu głównym.

78.

Podrzędny charakter postępowań wtórnych, w porównaniu z postępowaniem wszczętym w państwie, w którym znajduje się główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika, z pewnością przekłada się na szczególną pozycję zarządcy powołanego w postępowaniu głównym w porównaniu z innymi ( 64 ). Rozporządzenie nr 1346/2000 nie przyznaje mu jednak żadnego przywileju w zakresie zgłaszania wierzytelności, który mógłby skutkować tym, że nie podlega on terminom przewidzianym w lex concursus poszczególnych postępowań.

79.

Rozdział IV rozporządzenia nr 1346/2000, zatytułowany „Zawiadomienie wierzycieli i zgłaszanie ich wierzytelności”, zawiera przepisy stanowiące odstępstwo od lex concursus, które, podobnie jak art. 32 ust. 2, mają na celu ułatwienie zgłaszania wierzytelności.

80.

Przepisy te, stosowane bezpośrednio, uprzywilejowują wierzycieli, którzy mają miejsce zwykłego pobytu, zamieszkania lub siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego, niż państwo wszczęcia postępowania upadłościowego. Uważam, że mogą one mieć również odpowiednio zastosowaniedo zarządcy występującego w postępowaniu wszczętym w innym państwie.

81.

Wiedza zawodowa, której posiadania przez zarządcę można zasadnie domniemywać, niekoniecznie musi obejmować upadłość transgraniczną, ani też prowadzić do zaostrzenia warunków dokonywania czynności, które mogą zostać dokonane przez samych wierzycieli, skoro zarządca przy ich dokonywaniu świadczy usługę na rzecz wierzycieli, ponieważ działa zamiast nich ( 65 ).

82.

Żaden z przepisów rozporządzenia nr 1346/2000 nie reguluje w sposób szczególny kwestii terminów ( 66 ). Znaczenie tego milczenia jest dwojakie: a) utrudnia ono twierdzenie, że zarządca nie podlega zasadom ogólnym, to jest lex concursus poszczególnych postępowań oraz b) w razie przyjęcia, że zarządca nie podlega zasadom ogólnym, obliguje do rozstrzygnięcia, w drodze wykładni, które przepisy mają zastosowanie w miejsce zasad ogólnych ( 67 ).

83.

Rezultatem przyjęcia, że zarządca nie jest związany terminami określonymi przez lex concursus poszczególnych postępowań byłoby traktowanie zarządcy (a tym samym wierzycieli, których wierzytelności zgłasza) ( 68 ) w sposób odmienny, nieprzewidziany i nieuregulowany, w porównaniu z lokalnymi wierzycielami, którzy podlegają tym terminom i ponoszą konsekwencje niezgłoszenia swoich wierzytelności w terminie ( 69 ).

84.

Podsumowując, uważam, że do zgłoszenia przez zarządcę (powołanego w głównym postępowaniu upadłościowym) wierzytelności w postępowaniu wtórnym mają zastosowanie terminy określone przez przepisy prawa państwa, w którym wszczęto postępowanie wtórne.

85.

Rozwiązanie to należy zaakceptować również z pragmatycznego punktu widzenia. Gdyby zarządca nie był związany tymi terminami w postępowaniu wtórnym, wówczas prowadzenie i przebieg postępowania wtórnego byłyby poważnie utrudnione.

86.

W celu wyczerpującego omówienia zagadnienia przeanalizuję pokrótce proponowaną przez NK wykładnię art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000. Jego zdaniem we wtórnym postępowaniu upadłościowym mogą być zgłaszane jedynie te wierzytelności, uprzednio zgłoszone w głównym postępowaniu upadłościowym, które zostały sprawdzone i ustalone.

87.

Moim zdaniem, stanowisko NK nie znajduje oparcia w treści tego przepisu, ani w jego genezie, ani w celu, ani też nie wynika z wykładni systemowej. Przyjęcie go stanowiłoby ponadto zagrożenie dla skutecznego prowadzenia poszczególnych postępowań upadłościowych.

88.

Stanowisko to, powtarzam, należy odrzucić, ponieważ:

89.

Wyjaśniłem już, że moim zdaniem nie ma podstaw, aby art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000 interpretować w ten sposób, że obowiązek zarządcy ogranicza się do wierzytelności już sprawdzonych i ustalonych w postępowaniu, w którym został on powołany.

90.

Nie widzę również żadnego przekonującego argumentu, aby przyjąć, że zarządca, z tego lub innego powodu, korzysta z takich zasad dotyczących terminów zgłaszania wierzytelności, które stanowią odstępstwo od zasad mających zastosowanie wobec lokalnych wierzycieli i tych wierzycieli, którzy po zgłoszeniu swoich wierzytelności w jednym postępowaniu decydują się na indywidualne zgłoszenie ich w innych postępowaniach.

91.

NK twierdzi ( 72 ), że terminy przewidziane w ZFPPIPP są bardzo krótkie i w tym zakresie niezgodne z austriacką konstrukcją postępowania upadłościowego. W praktyce nie byłoby zatem możliwe wykonanie obowiązku zawartego z art. 32 ust. 2 rozporządzenia nr 1346/2000.

92.

Uważam, że NK popełnia już na wstępie błąd, na który zwróciłem powyżej uwagę (dotyczący charakteru wierzytelności, które mają zostać zgłoszone w innych postępowaniach), a zatem nie można zaakceptować jego stanowiska, które wynika z tego błędu.

93.

Za słuszny należy natomiast uznać postulat, że terminy na zgłoszenie wierzytelności obowiązujące w państwie członkowskim nie mogą pozbawiać użyteczności przepisu prawa Unii. Problem, który wskazuje NK, może być w tym zakresie rzeczywisty.

94.

Krótkie terminy zgłaszania wierzytelności w różnych państwach ( 73 ) oraz różnice między nimi, w tym w zakresie skutków zgłoszenia wierzytelności po terminie ( 74 ), mogą w praktyce utrudniać stosowanie art. 32 rozporządzenia nr 1346/2000.

95.

W odniesieniu do art. 32 ust. 2 należy wskazać, że jego zastosowanie może zachęcać do wielokrotnego zgłaszania tej samej wierzytelności: wierzyciel, który nie wierzy, że zarządca uzna za celowe zgłoszenie wierzytelności w postępowaniu toczącym się za granicą, może czuć się zobowiązany do samodzielnego zgłoszenia wierzytelności, aby mieć pewność, że zgłoszenie nastąpi w terminie ( 75 ).

96.

Prawodawca europejski uwzględnił jednak różnice w przepisach prawa państw członkowskich, przewidując stosowanie przy zgłaszaniu wierzytelności lex concursus.

97.

Reforma, która doprowadziła do wydania rozporządzenia 2015/848, odzwierciedlała trudności wierzycieli, w szczególności drobnych wierzycieli oraz małych i średnich przedsiębiorstw, w zgłaszaniu swoich wierzytelności w postępowaniach wszczętych za granicą.

98.

Rozporządzenie 2015/848 odniosło się do tych trudności ustanawiając jednolitą zasadę, która z jednej strony wyraźnie nakazuje stosowanie lex concursus w odniesieniu do terminów, a z drugiej strony modyfikuje je poprzez ustanowienie terminu minimalnego (oraz jego dies a quo), przeznaczonego na zgłoszenie wierzytelności przez zagranicznych wierzycieli ( 76 ).

99.

Długość tego terminu (trzydzieści dni) ( 77 ) wskazuje, że prawodawca europejski przejął rozwiązanie przyjęte już w większości państw członkowskich.

100.

Ponieważ nie wydaje się prawdopodobne, aby państwa członkowskie mogły same rozwiązać problemy związane z obowiązywaniem różnych terminów zgłaszania wierzytelności, praktyczne zastosowanie art. 32 rozporządzenia nr 1346/2000 (podobnie jak art. 45 rozporządzenia 2015/848) wymaga współpracy zarządców w celu uniknięcia wielokrotnego zgłaszania wierzytelności w tym samym postępowaniu upadłościowym ( 78 ).

101.

Mając na względzie powyższe rozważania proponuję, aby Trybunał Sprawiedliwości udzielił Višje sodišče v Ljubljani (sądowi apelacyjnemu w Lublanie, Słowenia) następującej odpowiedzi:

„Artykuł 32 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego należy interpretować w ten sposób, że w przypadku, gdy zarządca powołany w głównym postępowaniu upadłościowym zgłasza wierzytelności w postępowaniu wtórnym, do terminów zgłoszenia tych wierzytelności oraz skutków ich zgłoszenia po upływie terminu mają zastosowanie przepisy prawa państwa, w którym zostało wszczęte postępowanie wtórne”.