Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62019CJ0514

    Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 8 października 2020 r.
    Union des industries de la protection des plantes przeciwko Premier ministre i in.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Conseil d’État (Francja).
    Odesłanie prejudycjalne – Środowisko naturalne – Rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin – Środki nadzwyczajne – Oficjalne poinformowanie Komisji Europejskiej – Dyrektywa (UE) 2015/1535 – Procedura udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych – Neonikotynoidy – Ochrona pszczół – Zasada lojalnej współpracy.
    Sprawa C-514/19.

    Court reports – general

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2020:803

     WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

    z dnia 8 października 2020 r. ( *1 )

    Odesłanie prejudycjalne – Środowisko naturalne – Rozporządzenie (WE) nr 1107/2009 – Wprowadzanie do obrotu środków ochrony roślin – Środki nadzwyczajne – Oficjalne poinformowanie Komisji Europejskiej – Dyrektywa (UE) 2015/1535 – Procedura udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych – Neonikotynoidy – Ochrona pszczół – Zasada lojalnej współpracy

    W sprawie C‑514/19

    mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Conseil d’État (radę stanu, Francja) postanowieniem z dnia 28 czerwca 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 8 lipca 2019 r., w postępowaniu:

    Union des industries de la protection des plantes

    przeciwko

    Premier ministre,

    Ministre de la Transition écologique et solidaire,

    Ministre des Solidarités et de la Santé,

    Ministre de l’Agriculture et de l’Alimentation,

    Agence nationale de sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail,

    przy udziale:

    Association Générations futures,

    Union nationale de l’apiculture française (UNAF),

    Syndicat national de l’apiculture,

    TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

    w składzie: J.-C. Bonichot, prezes izby, L. Bay Larsen (sprawozdawca), C. Toader, M. Safjan i N. Jääskinen, sędziowie,

    rzecznik generalny: J. Kokott,

    sekretarz: A. Calot Escobar,

    uwzględniając pisemny etap postępowania,

    rozważywszy uwagi, które przedstawili:

    w imieniu Union des industries de la protection des plantes – J.‑P. Chevallier, avocat,

    w imieniu Union nationale de l’apiculture française (UNAF) – B. Fau, avocat,

    w imieniu Syndicat national de l’apiculture – F. Lafforgue i H. Baron, avocats,

    w imieniu rządu francuskiego – A.-L. Desjonquères i E. Leclerc, w charakterze pełnomocników,

    w imieniu Komisji Europejskiej – F. Castilla Contreras, M. Jáuregui Gómez, A. Dawes i I. Naglis, w charakterze pełnomocników,

    po zapoznaniu się z opinią rzecznik generalnej na rozprawie w dniu 4 czerwca 2020 r.,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 5 dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. 2015, L 241, s. 1), a także art. 69 i 71 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz.U. 2009, L 309, s. 1).

    2

    Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Union des industries de la protection des plantes (związkiem przemysłu ochrony roślin) a Premier ministre (premierem, Francja), ministre de la Transition écologique et solidaire (ministrem ds. przekształcenia ekologicznego i solidarnościowego, Francja), ministre des Solidarités et de la Santé (ministrem solidarności i zdrowia, Francja), ministre de l’Agriculture et de l’Alimentation (ministrem rolnictwa i żywienia, Francja) oraz Agence nationale de la sécurité sanitaire de l’alimentation, de l’environnement et du travail (krajową agencją bezpieczeństwa sanitarnego żywności, środowiska i pracy, Francja) w przedmiocie zakazu stosowania środków ochrony roślin zawierających jedną lub więcej substancji czynnych z rodziny neonikotynoidów i nasion zaprawionych tymi środkami.

    Ramy prawne

    Prawo Unii

    Dyrektywa 2015/1535

    3

    Artykuł 5 ust. 1 i 2 dyrektywy 2015/1535 stanowi:

    „1.   Z zastrzeżeniem art. 7 państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji wszelkie projekty przepisów technicznych […]; przekazują Komisji także uzasadnienie konieczności przyjęcia takich przepisów technicznych, jeżeli uzasadnienie to nie zostało wyraźnie ujęte w projekcie.

    […]

    W przypadku gdy projekt przepisów technicznych stara się w szczególności ograniczyć obrót lub stosowanie substancji chemicznej, preparatu lub produktu w interesie zdrowia publicznego, ochrony konsumenta lub środowiska, państwa członkowskie przekazują również streszczenie albo odniesienia wszelkich ważnych danych odnoszących się do danej substancji, preparatu lub produktu oraz do znanych i dostępnych środków zastępczych, gdzie taka informacja może być dostępna, i przekazują informację o przewidywanych skutkach [o przewidywanym wpływie] na zdrowie publiczne, ochronę konsumenta i środowisko, wraz z analizą ryzyka […].

    Komisja niezwłocznie informuje pozostałe państwa członkowskie o projekcie przepisów technicznych i wszelkich dokumentach, które zostały jej przekazane […].

    […]

    2.   Komisja i państwa członkowskie mogą zgłaszać uwagi państwu członkowskiemu, które przesłało projekt przepisów technicznych; to państwo członkowskie uwzględnia te uwagi tak dalece, jak to możliwe, w kolejnych pracach nad projektem przepisów technicznych.

    4

    Artykuł 6 tej dyrektywy przewiduje:

    „1.   Państwa członkowskie odraczają przyjęcie projektu przepisów technicznych o trzy miesiące, począwszy [licząc] od daty otrzymania przez Komisję komunikatu [powiadomienia], o którym mowa w art. 5 ust. 1.

    […]

    3.   Z wyłączeniem projektów zasad dotyczących usług państwa członkowskie odraczają przyjęcie projektu przepisów technicznych o 12 miesięcy, począwszy [licząc] od daty otrzymania przez Komisję komunikatu, o którym mowa w art. 5 ust. 1 niniejszej dyrektywy, jeżeli w ciągu trzech miesięcy od tej daty Komisja ogłosi zamiar zgłoszenia wniosku lub przyjęcia dyrektywy, rozporządzenia lub decyzji w tej sprawie […].

    4.   Państwa członkowskie odraczają przyjęcie projektu przepisów technicznych o 12 miesięcy, począwszy [licząc] od daty otrzymania przez Komisję komunikatu [powiadomienia], o którym mowa w art. 5 ust. 1 niniejszej dyrektywy, jeżeli w ciągu trzech miesięcy od tej daty Komisja ogłosi, że przedłożony projekt przepisów technicznych dotyczy kwestii objętej wnioskiem w sprawie dyrektywy, rozporządzenia lub decyzji […].

    […]

    7.   Ustępów 1–5 nie stosuje się w przypadkach, gdy:

    a)

    z naglących powodów, spowodowanych przez poważne i nieprzewidziane okoliczności odnoszące się do ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa publicznego, ochrony zwierząt lub roślin oraz, w stosunku do zasad dotyczących usług, również do porządku publicznego, w szczególności ochrony nieletnich, państwo członkowskie jest zobowiązane przygotować przepisy techniczne w bardzo krótkim czasie, w celu ich natychmiastowego przyjęcia i wprowadzenia w życie bez możliwości jakichkolwiek konsultacji […].

    […]

    W komunikacie [powiadomieniu], o którym mowa w art. 5, państwa członkowskie przedstawiają powody pilności podjętych środków. Komisja najszybciej jak to możliwe przedstawia opinie w sprawie komunikatu [powiadomienia]. Podejmuje ona stosowne działanie, w przypadkach gdy procedura ta jest niewłaściwie stosowana. Parlament Europejski jest na bieżąco informowany przez Komisję”.

    5

    Artykuł 7 ust. 1 lit. c) wspomnianej dyrektywy wyjaśnia:

    „Artykułów 5 i 6 nie stosuje się do tych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich lub dobrowolnych porozumień, dzięki którym państwa członkowskie:

    […]

    c)

    stosują klauzule bezpieczeństwa wprowadzone przez wiążące akty prawne Unii”.

    Rozporządzenie nr 1107/2009

    6

    Motyw 8 rozporządzenia nr 1107/2009 ma następujące brzmienie:

    „Celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska, przy jednoczesnym zachowaniu konkurencyjności rolnictwa wspólnotowego […]”.

    7

    Artykuł 21 ust. 1 tego rozporządzenia jest sformułowany następująco:

    „Komisja może w każdej chwili dokonać przeglądu zatwierdzenia substancji czynnej. Bierze pod uwagę wniosek państwa członkowskiego o przegląd zatwierdzenia substancji czynnej – w świetle nowej wiedzy naukowej i technicznej oraz danych z monitorowania […]”.

    8

    Artykuł 49 ust. 2 rozporządzenia brzmi następująco:

    „W przypadku gdy istnieją istotne obawy, że zaprawione nasiona […] mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt albo dla środowiska i że nie można w zadowalający sposób zapobiec temu zagrożeniu za pomocą środków podjętych przez dane państwo(-a) członkowskie, niezwłocznie podejmuje się środki – zgodnie z procedurą regulacyjną, o której mowa w art. 79 ust. 3 – mające na celu ograniczenie lub zakazanie stosowania lub sprzedaży takich zaprawionych nasion […]”.

    9

    Artykuł 69 tego rozporządzenia przewiduje:

    „W przypadku gdy jest oczywiste, że zatwierdzona substancja czynna, sejfner, synergetyk lub składnik obojętny, lub środek ochrony roślin, który uzyskał zezwolenie zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska i zagrożenia takiego nie można opanować w stopniu zadowalającym środkami podejmowanymi przez dane państwo(-a) członkowskie, natychmiast podejmowane są środki mające na celu ograniczenie lub zakaz stosowania lub sprzedaży takiej substancji lub środka, zgodnie z procedurą regulacyjną, o której mowa w art. 79 ust. 3, z inicjatywy własnej Komisji lub na wniosek państwa członkowskiego […]”.

    10

    Artykuł 70 rozporządzenia nr 1107/2009 stanowi:

    „W drodze odstępstwa od art. 69 Komisja może w przypadkach wymagających natychmiastowego działania przyjąć tymczasowe środki nadzwyczajne po konsultacji z państwem członkowskim lub państwami członkowskimi, których to dotyczy, i poinformowaniu o tym pozostałych państw członkowskich.

    W możliwe najkrótszym terminie, jednak nie później niż po upływie dziesięciu dni roboczych, środki te muszą zostać potwierdzone, zmienione, odwołane lub przedłużone zgodnie z procedurą regulacyjną, o której mowa w art. 79 ust. 3”.

    11

    Artykuł 71 tego rozporządzenia wyjaśnia:

    „1.   W przypadku gdy państwo członkowskie oficjalnie poinformuje Komisję o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych oraz jeżeli nie zostały podjęte działania zgodnie z art. 69 lub 70, państwo członkowskie może przyjąć przejściowe środki ochronne. W takim przypadku natychmiast informuje o tym pozostałe państwa członkowskie oraz Komisję.

    2.   W terminie 30 dni roboczych Komisja przedstawia sprawę komitetowi, o którym mowa w art. 79 ust. 1, zgodnie z procedurą regulacyjną, o której mowa w art. 79 ust. 3, w celu przedłużenia, zmiany lub uchylenia przejściowego krajowego środka ochronnego.

    3.   Państwo członkowskie może utrzymać przejściowe krajowe środki ochronne do czasu przyjęcia środków wspólnotowych”.

    Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/783

    12

    Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/783 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej imidachlopryd (Dz.U. 2018, L 132, s. 31) określa warunki wprowadzania do obrotu i stosowania imidachloprydu.

    Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/784

    13

    Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/784 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej klotianidyna (Dz.U. 2018, L 132, s. 35) określa warunki wprowadzania do obrotu i stosowania klotianidyny.

    Rozporządzenie wykonawcze (UE) 2018/785

    14

    Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2018/785 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej tiametoksam (Dz.U. 2018, L 132, s. 40) określa warunki wprowadzania do obrotu i stosowania tiametoksamu.

    Prawo francuskie

    15

    Artykuł L. 253‑8, II, code rural et de la pêche maritime (kodeksu rolnego i rybołówstwa morskiego) stanowi:

    „Stosowanie środków ochrony roślin zawierających co najmniej jedną substancję czynną z rodziny neonikotynoidów, jak również nasion zaprawionych tymi środkami, jest zakazane, począwszy od dnia 1 września 2018 r.

    […]

    Odstępstwa od zakazu, o którym mowa w akapitach pierwszym i drugim niniejszego ust. II, mogą zostać wprowadzone do dnia 1 lipca 2020 r. rozporządzeniem wydanym wspólnie przez ministrów do spraw rolnictwa, środowiska i zdrowia.

    […]”.

    16

    Artykuł D. 253‑46‑1 tego kodeksu, wprowadzony dekretem nr 2018‑675 z dnia 30 lipca 2018 r. w sprawie definicji substancji czynnych z rodziny neonikotynoidów obecnych w środkach ochrony roślin (JORF z dnia 1 sierpnia 2018 r., tekst nr 7), przewiduje:

    „Substancjami z rodziny neonikotynoidów, o których mowa w art. L. 253‑8, są:

    acetamipryd

    klotianidyna

    imidachlopryd

    tiaklopryd

    tiametoksam”.

    Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

    17

    Artykuł L. 253‑8 kodeksu rolnego i rybołówstwa morskiego przewiduje zakaz stosowania środków ochrony roślin zawierających jedną lub więcej substancji czynnych z rodziny neonikotynoidów i nasion zaprawionych tymi produktami od dnia 1 września 2018 r. Zezwala on jednak na przyznanie pewnych odstępstw od tego zakazu do dnia 1 lipca 2020 r.

    18

    W dniu 2 lutego 2017 r. Republika Francuska powiadomiła Komisję o projekcie dekretu wymieniającego substancje czynne, o których mowa w tym artykule. Powiadomienie to było wyraźnie oparte na art. 5 ust. 1 akapit czwarty dyrektywy 2015/1535 i nie odnosiło się do rozporządzenia nr 1107/2009. Wspomniane powiadomienie wymieniało różne badania wskazujące na znaczący wpływ neonikotynoidów na środowisko i na zagrożenie dla zdrowia ludzi.

    19

    W dniu 3 sierpnia 2017 r. Komisja odpowiedziała na to powiadomienie, że podziela wyrażone przez Republikę Francuską obawy dotyczące niektórych substancji z rodziny neonikotynoidów. Ponadto instytucja ta wyjaśniła, że Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) opublikował wnioski dotyczące trzech substancji objętych zgłoszonym projektem dekretu, co skłoniło ją do rozważenia konieczności wprowadzenia innych ograniczeń.

    20

    Następnie rozporządzenia wykonawcze 2018/783, 2018/784 i 2018/785 zakazały stosowania imidachloprydu, klotianidyny i tiametoksamu od dnia 19 grudnia 2018 r., z wyjątkiem zabiegów w odniesieniu do upraw w szklarniach trwałych pozostających w ciągu całego cyklu życia w szklarni.

    21

    W dniu 30 lipca 2018 r. premier przyjął na podstawie art. L. 253‑8 kodeksu rolnego i rybołówstwa morskiego dekret nr 2018‑675, którego przedmiotem jest określenie substancji czynnych z rodziny neonikotynoidów, o których mowa w tym artykule. Dekretem tym dodano do wspomnianego kodeksu art. D. 253‑46‑1, zgodnie z którym zakazanymi substancjami są acetamipryd, klotianidyna, imidachlopryd, tiaklopryd i tiametoksam.

    22

    W dniu 1 października 2018 r. Union des industries de la protection des plantes wniosła do Conseil d’État (rady stanu, Francja) skargę o stwierdzenie nieważności tego dekretu, ponieważ jest on niezgodny z rozporządzeniem nr 1107/2009.

    23

    Mając na uwadze przebieg postępowania poprzedzającego przyjęcie dekretu nr 2018‑675, sąd odsyłający uważa, że jego zgodność z prawem zależy od tego, czy Republika Francuska miała na podstawie art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009 możliwość przyjęcia tego dekretu jako środka nadzwyczajnego po dokonaniu powiadomienia na podstawie dyrektywy 2015/1535, w sytuacji gdy Komisja przyjęła szereg środków dotyczących stosowania niektórych neonikotynoidów, o których mowa w tym dekrecie.

    24

    W tych okolicznościach Conseil d’État (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

    „1)

    Czy w przypadku gdy środek krajowy mający na celu ograniczenie stosowania substancji czynnych zgłoszono formalnie Komisji na podstawie art. 5 dyrektywy 2015/1535 […], przedstawiając jednak jednocześnie dane, które skłaniają państwo członkowskie do wniosku, że dana substancja może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska oraz że zagrożenie to można opanować w stopniu zadowalającym w obecnym stanie prawnym jedynie poprzez środki przyjęte przez państwo członkowskie, zaś przedstawione dane są na tyle jasne, że Komisja nie może pomylić się, uznając, iż tego zgłoszenia dokonano na podstawie rozporządzenia nr 1107/2009 […], Komisja […] powinna wówczas uznać, że owego zgłoszenia dokonano w ramach procedury przewidzianej w art. 69 i 71 wspomnianego rozporządzenia, i przeprowadzić w razie potrzeby dodatkowe czynności dochodzeniowe lub czynności spełniające wymagania wynikające ze wspomnianych przepisów, jak i odpowiadające na obawy wyrażane przez dane państwo członkowskie?

    2)

    Przy założeniu, że odpowiedź na wspomniane pytanie będzie twierdząca, czy rozporządzenia wykonawcze […] 2018/783, 2018/784 i 2018/785 [...] zakazujące stosowania substancji tiametoksam, klotianidyna oraz imidachlopryd od dnia 19 grudnia 2018 r., z wyjątkiem ich stosowania w szklarniach trwałych do upraw roślin, które pozostają w takich szklarniach w ciągu całego cyklu życia, powinno się uznać za środki przyjęte w odpowiedzi na wniosek sformułowany przez [Republikę Francuską] w dniu 2 lutego 2017 r., zmierzający do wprowadzenia ogólnego zakazu stosowania środków ochrony roślin zawierających co najmniej jedną substancję z rodziny neonikotynoidów oraz nasion zaprawionych tymi środkami?

    3)

    W przypadku udzielenia twierdzącej odpowiedzi na ostatnie pytanie – co może uczynić państwo członkowskie, które złożyło wniosek do Komisji, na podstawie art. 69 rozporządzenia nr 1107/2009, o podjęcie środków mających na celu ograniczenie lub zakazanie stosowania środków ochrony roślin zawierających co najmniej jedną substancję z rodziny neonikotynoidów i nasion zaprawionych wspomnianymi środkami, jeżeli Komisja uwzględni wniosek tego państwa jedynie częściowo, ograniczając stosowanie jedynie trzech substancji z rodziny neonikotynoidów, a nie wszystkich?”.

    W przedmiocie pytań prejudycjalnych

    W przedmiocie dopuszczalności

    25

    Union des industries de la protection des plantes kwestionuje dopuszczalność wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

    26

    Twierdzi on, że środek krajowy rozpatrywany w postępowaniu głównym nie mógł zostać przyjęty na podstawie art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009, ponieważ stanowi on ostateczny zakaz, a nie środek tymczasowy wprowadzony do czasu przyjęcia środków na poziomie Unii. Środek ten nie ma również charakteru pilnego, ponieważ wynika z ustawy z 2016 r., której skutki zostały odroczone do 2018 r. Ponadto powiadomienie o tym środku nie wynika z procedury w trybie pilnym przewidzianej w dyrektywie 2015/1535.

    27

    W tych okolicznościach pytanie pierwsze, które dotyczy poszanowania przesłanek proceduralnych określonych w art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009, nie ma wpływu na rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym. To samo dotyczy pytań drugiego i trzeciego, ponieważ zostały one zadane jedynie na wypadek udzielenia odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze. Ponadto pytanie drugie nie ma żadnego związku z przedmiotem sporu przed sądem krajowym.

    28

    W tej względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w ramach współpracy pomiędzy Trybunałem a sądami krajowymi ustanowionej w art. 267 TFUE jedynie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i na którym spoczywa odpowiedzialność za przyszły wyrok, należy, z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy, zarówno ocena, czy dla wydania wyroku jest mu niezbędne uzyskanie orzeczenia prejudycjalnego, jak i ocena znaczenia pytań, które zadaje on Trybunałowi. W związku z tym jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest w zasadzie zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 4 grudnia 2018 r., Minister for Justice and Equality i Commissioner of An Garda Síochána, C‑378/17, EU:C:2018:979, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo).

    29

    Wynika stąd, że pytania dotyczące prawa Unii korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy. Odmowa wydania przez Trybunał orzeczenia w przedmiocie zadanego przez sąd krajowy pytania prejudycjalnego jest możliwa tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania (wyrok z dnia 4 grudnia 2018 r., Minister for Justice and Equality i Commissioner of An Garda Síochána, C‑378/17, EU:C:2018:979, pkt 27 i przytoczone tam orzecznictwo).

    30

    Argumenty wysunięte przez Union des industries de la protection des plantes nie są wystarczające do obalenia domniemania znaczenia dla sprawy, z którego korzystają zadane pytania.

    31

    Okazuje się bowiem w pierwszej kolejności, że sąd odsyłający nie określił na tym etapie zakresu środka krajowego rozpatrywanego w postępowaniu głównym. W tych okolicznościach nie można wykluczyć, że sąd ten, dokonując w danym wypadku wykładni tego środka zgodnie z prawem Unii, może uznać, iż ma on charakter tymczasowy i z tego względu może stanowić „przejściowy środek ochronny” w rozumieniu art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009.

    32

    W drugiej kolejności – czas trwania postępowania krajowego poprzedzającego przyjęcie środka krajowego rozpatrywanego w postępowaniu głównym nie może być rozstrzygający, ponieważ czas trwania postępowania nie wystarcza do wykluczenia, że na końcowym etapie tego postępowania środek ten mógł zostać uznany za „środek nadzwyczajny” w rozumieniu tego przepisu, ponieważ jego przyjęcie było w owej chwili konieczne, aby zaradzić w sposób pilny poważnemu zagrożeniu dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska.

    33

    W trzeciej kolejności, co się tyczy braku zastosowania trybu nadzwyczajnego przewidzianego w dyrektywie 2015/1535 w celu powiadomienia o przepisach krajowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym, należy zauważyć, że pytanie pierwsze ma na celu dostarczenie sądowi odsyłającemu elementów prawa Unii niezbędnych do ustalenia, czy – a jeśli tak, to pod jakimi warunkami – powiadomienie dokonane na podstawie tej dyrektywy może zostać uwzględnione w ramach procedury przewidzianej w art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009. W związku z tym ocena tego argumentu Union des industries de la protection des plantes jest nierozerwalnie związana z odpowiedzią, jakiej należy udzielić na to pytanie, a w konsekwencji nie może pociągać za sobą niedopuszczalności tego pytania (zob. analogicznie wyroki: z dnia 17 stycznia 2019 r., KPMG Baltics, C‑639/17, EU:C:2019:31, pkt 11; z dnia 3 grudnia 2019 r., Iccrea Banca, C‑414/18, EU:C:2019:1036, pkt 30).

    34

    W czwartej kolejności, co się tyczy związku pomiędzy pytaniem drugim a przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, należy stwierdzić, że pytanie to ma na celu ustalenie, czy pewne środki przyjęte przez Komisję po powiadomieniu dokonanym przez Republikę Francuską można uznać za podjęte w odpowiedzi na to powiadomienie. W związku z tym, że z jednej strony sąd odsyłający powinien w celu rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym ustalić, czy dekret nr 2018‑675 mógł zostać przyjęty przez Republikę Francuską na podstawie art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009 i że z drugiej strony przepis ten uzależnia działanie państw członkowskich od nieprzyjęcia określonych środków przez Komisję, nie można uznać, że pytanie drugie jest w sposób oczywisty pozbawione jakiegokolwiek związku z przedmiotem sporu w postępowaniu głównym.

    35

    Wynika z tego, że pytania prejudycjalne są dopuszczalne.

    W przedmiocie pytania pierwszego

    36

    Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 5 dyrektywy 2015/1535 i art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, że powiadomienie na podstawie art. 5 tej dyrektywy o środku krajowym zakazującym stosowania niektórych substancji czynnych objętych zakresem tego rozporządzenia należy uznać za oficjalne poinformowanie o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych w rozumieniu art. 71 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia, jeżeli powiadomienie to zawiera jasne przedstawienie danych świadczących o tym, że z jednej strony substancje te mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska, a z drugiej strony zagrożenia tego nie można opanować w stopniu zadowalającym środkami podejmowanymi przez dane państwo członkowskie.

    37

    Artykuł 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 przewiduje, że w przypadku gdy państwo członkowskie oficjalnie poinformuje Komisję o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych i nie podjęto żadnych środków zgodnie z art. 69 lub 70 tego rozporządzenia, owo państwo członkowskie może przyjąć przejściowe środki ochronne. Jest ono wówczas zobowiązane do natychmiastowego poinformowania o tym pozostałych państw członkowskich i Komisji.

    38

    Artykuł 69 wspomnianego rozporządzenia upoważnia Komisję do przyjęcia środków nadzwyczajnych w celu ograniczenia lub zakazania stosowania lub sprzedaży substancji czynnej lub środka ochrony roślin, jeżeli jest oczywiste, że ta substancja czynna lub ten środek, który został uzyskał zezwolenie zgodnie z tym rozporządzeniem, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska, a zagrożenia takiego nie można opanować w stopniu zadowalającym środkami podejmowanymi przez dane państwo lub państwa członkowskie. Artykuł 70 rozporządzenia nr 1107/2009 przewiduje możliwość przyjęcia przez Komisję takich środków nadzwyczajnych po przeprowadzeniu procedury uproszczonej w przypadkach wymagających natychmiastowego działania.

    39

    Procedura ustanowiona w art. 71 tego rozporządzenia ma zatem na celu umożliwienie przyjęcia przez Komisję lub w braku podjęcia działania ze strony Komisji przez państwo członkowskie środków nadzwyczajnych regulujących stosowanie lub sprzedaż niektórych substancji lub niektórych produktów, w przypadku gdy środki te okażą się niezbędne dla ochrony zdrowia ludzi lub zwierząt lub środowiska.

    40

    Artykuł 5 dyrektywy 2015/1535 przewiduje natomiast, że państwa członkowskie niezwłocznie powiadamiają Komisję o każdym projekcie przepisów technicznych. Po powiadomieniu tym należy co do zasady odroczyć, na podstawie art. 6 tej dyrektywy, przyjęcie tego projektu, aby umożliwić tej instytucji i innym państwom członkowskim przedstawienie uwag w przedmiocie tego projektu.

    41

    O ile procedura przewidziana w tej dyrektywie może dotyczyć, zgodnie z jej art. 5 ust. 1 akapit czwarty, środków przyjętych przez państwo członkowskie w celu ograniczenia wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji lub produktów chemicznych ze względów zdrowia publicznego lub ochrony środowiska, o tyle obie procedury, o których mowa w pytaniu pierwszym, są odrębne.

    42

    W pierwszej kolejności, o ile art. 5 tej dyrektywy stosuje się co do zasady do każdego projektu przepisów technicznych, o tyle art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 dotyczy środków mających zastosowanie do substancji i produktów zatwierdzonych lub które uzyskały zezwolenie na mocy tego rozporządzenia.

    43

    W drugiej kolejności – powiadomienie, które stanowi początek procedury przewidzianej w art. 5 tej dyrektywy, nie pełni tej samej funkcji co oficjalne poinformowanie, poprzez które wszczęto procedurę przewidzianą w art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009, ponieważ celem tego powiadomienia jest umożliwienie Komisji i innym państwom członkowskim przedstawienia uwag, podczas gdy poinformowanie ma na celu przede wszystkim skłonienie Komisji do zareagowania na to poinformowanie poprzez przyjęcie środków nadzwyczajnych potrzebnych do opanowania zagrożenia zidentyfikowanego przez dane państwo członkowskie.

    44

    W trzeciej kolejności – konsekwencje, jakie prawodawca Unii wiąże z powiadomieniem i poinformowaniem, przewidziane odpowiednio w art. 5 dyrektywy 2015/1535 i w art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009, nie mają tego samego charakteru. Tak więc podczas gdy powiadomienie to wiąże się co do zasady z odroczeniem przyjęcia danego projektu, poinformowanie, o którym mowa w art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009, może w pewnych okolicznościach umożliwić zainteresowanemu państwu członkowskiemu natychmiastowe przyjęcie przejściowych środków ochronnych na poziomie krajowym.

    45

    W tym względzie choć procedura przewidziana w art. 5 dyrektywy 2015/1535 może również prowadzić do natychmiastowego przyjęcia środków krajowych, gdy dane państwo członkowskie skorzysta z uprawnienia ustanowionego w tym celu w art. 6 ust. 7 lit. a) tej dyrektywy, to uprawnienie to stanowi jedynie wyjątek, którego stosowanie jest ponadto uzależnione od warunku niewskazanego w art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009, a mianowicie od nieprzewidywalnego charakteru sytuacji będącej przedmiotem przyjętego środka nadzwyczajnego.

    46

    W czwartej kolejności należy zauważyć, że art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia należy zrównać, jak zaznaczyła rzecznik generalna w pkt 58 opinii, z klauzulą ochronną.

    47

    Rozróżnienie procedur przewidzianych odpowiednio w art. 5 wspomnianej dyrektywy i w art. 71 wspomnianego rozporządzenia znajduje zatem potwierdzenie w art. 7 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy, który przewiduje, że jej art. 5 i 6 nie mają zastosowania do przepisów państw członkowskich, poprzez które państwa te stosują klauzule bezpieczeństwa wprowadzone przez wiążące akty prawne Unii.

    48

    Niemniej, choć z orzecznictwa Trybunału wynika, że skorzystanie przez państwo członkowskie z przewidzianej w akcie prawa Unii możliwości przyjęcia środków nadzwyczajnych zakłada przestrzeganie zarówno przesłanek materialnych, jak i proceduralnych określonych w tym akcie (zob. podobnie wyroki: z dnia 8 września 2011 r., Monsanto i in., od C‑58/10 do C‑68/10, EU:C:2011:553, pkt 69; a także z dnia 13 września 2017 r., Fidenato i in., C‑111/16, EU:C:2017:676, pkt 32), należy stwierdzić, że zwrócenie się do Komisji na podstawie art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 wymaga jedynie, by dane państwo członkowskie „oficjalnie poinformowało” tę instytucję, przy czym poinformowanie to nie musi mieć szczególnej formy.

    49

    Ponadto należy przypomnieć, że zgodnie z zapisaną w art. 4 ust. 3 TUE zasadą lojalnej współpracy Unia i państwa członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z traktatów. W tym względzie Trybunał orzekł w szczególności, że zasada ta nie tylko zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia zakresu mocy obowiązującej i skuteczności prawa Unii, ale nakłada również na instytucje Unii wzajemnie obowiązki lojalnej współpracy z państwami członkowskimi (wyroki: z dnia 4 września 2014 r., Hiszpania/Komisja, C‑192/13 P, EU:C:2014:2156, pkt 87; z dnia 19 grudnia 2019 r., Amoena, C‑677/18, EU:C:2019:1142, pkt 55).

    50

    Należy również przypomnieć, że wśród gwarancji przyznanych przez porządek prawny Unii znajduje się zasada dobrej administracji, z którą związany jest obowiązek zbadania przez właściwą instytucję, przy zachowaniu staranności i bezstronności, wszystkich istotnych kwestii rozpatrywanego przypadku (wyrok z dnia 29 marca 2012 r., Komisja/Estonia, C‑505/09 P, EU:C:2012:179, pkt 95 i przytoczone tam orzecznictwo).

    51

    W tych okolicznościach, pomimo rozróżnienia procedur przewidzianych, odpowiednio, w art. 5 dyrektywy 2015/1535 i w art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009, Komisja nie może w świetle celu ochrony zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska, o którym mowa w motywie 8 tego rozporządzenia, dla celów stosowania tego art. 71 ust. 1 odmówić wszelkiego znaczenia powiadomieniu o projekcie przepisów technicznych dokonanemu na podstawie wspomnianego art. 5, w sytuacji gdy informacje zawarte w tym powiadomieniu są wystarczające, aby umożliwić tej instytucji zrozumienie, że dane państwo członkowskie powinno było zwrócić się do niej na podstawie art. 71 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia.

    52

    Ten ostatni warunek jest spełniony, jeżeli dane powiadomienie wskazuje z jednej strony na istnienie zagrożenia związanego z zatwierdzoną substancją czynną lub z dopuszczonym środkiem ochrony roślin, które przekazany projekt ma opanować, a z drugiej strony na brak możliwości opanowania tego zagrożenia bez dodania w trybie pilnym do obowiązującego ustawodawstwa środków uzupełniających.

    53

    W takim przypadku do Komisji należy zwrócenie się do zainteresowanego państwa członkowskiego z pytaniem, czy należy uznać, że powiadomienie to stanowi oficjalne poinformowanie na podstawie art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009.

    54

    W przypadku gdyby Komisja nie skierowała takiego pytania do tego państwa członkowskiego, należy uznać, że instytucja ta została oficjalnie poinformowana w drodze wspomnianego powiadomienia o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych w rozumieniu art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia.

    55

    W niniejszej sprawie z samego brzmienia pytania pierwszego wynika, że sąd odsyłający, do którego wyłącznie należy ocena stanu faktycznego w ramach postępowania przewidzianego w art. 267 TFUE (zob. podobnie wyrok z dnia 14 maja 2020 r., Azienda Municipale Ambiente, C‑15/19, EU:C:2020:371, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo), uważa, że elementy wymienione w pkt 52 niniejszego wyroku rzeczywiście wynikają z powiadomienia dokonanego przez Republikę Francuską.

    56

    Ponadto z postanowienia odsyłającego lub z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, nie wynika, by Komisja zwróciła się do Republiki Francuskiej z pytaniem, czy należy uznać, że owo powiadomienie ma stanowić oficjalne poinformowanie na podstawie art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009.

    57

    W każdym wypadku należy podkreślić, że okoliczność, iż oficjalne powiadomienie przekazane przez państwo członkowskie Komisji obejmuje już projekt środka, nie może zwalniać tego państwa członkowskiego z obowiązku natychmiastowego poinformowania innych państw członkowskich i Komisji o ostatecznym przyjęciu tego środka zgodnie z art. 71 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 1107/2009.

    58

    W świetle powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 5 dyrektywy 2015/1535 i art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, że powiadomienie na podstawie art. 5 tej dyrektywy o środku krajowym zakazującym stosowania niektórych substancji czynnych objętych zakresem tego rozporządzenia należy uznać za oficjalne poinformowanie o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych w rozumieniu art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli:

    powiadomienie to zawiera jasne przedstawienie danych potwierdzających z jednej strony, że owe substancje czynne mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska, a z drugiej strony, że zagrożenie to nie może być opanowane w zadowalającym stopniu bez pilnego przyjęcia środków przez dane państwo członkowskie, oraz

    Komisja nie zwróciła się do tego państwa członkowskiego z pytaniem, czy należy uznać, że wspomniane powiadomienie stanowi oficjalne poinformowanie na podstawie art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia.

    W przedmiocie pytania drugiego

    59

    Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, że rozporządzenia wykonawcze 2018/783, 2018/784 i 2018/785 mogą być uważane za środki przyjęte przez Komisję w odpowiedzi na powiadomienie dokonane przez Republikę Francuską w dniu 2 lutego 2017 r.

    60

    Artykuł 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 uściśla, że po oficjalnym poinformowaniu Komisji o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych państwo członkowskie może zastosować przejściowe środki ochronne, jeżeli „nie zostały podjęte działania zgodnie z art. 69 lub 70” tego rozporządzenia.

    61

    Z samego brzmienia tego art. 71 ust. 1 wynika zatem, że jedynie przyjęcie przez Komisję środków opartych na art. 69 lub 70 tego rozporządzenia może wykluczyć jakąkolwiek możliwość przyjęcia przez zainteresowane państwo członkowskie środków nadzwyczajnych.

    62

    Wniosek ten znajduje potwierdzenie w systematyce tego rozporządzenia.

    63

    W tym względzie należy przypomnieć, że jak wynika z pkt 39 niniejszego wyroku, oficjalne poinformowanie Komisji przez państwo członkowskie na podstawie art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 ma na celu wszczęcie postępowania, które ma zapewnić przyjęcie środków nadzwyczajnych przez Komisję lub – w braku podjęcia działania ze strony Komisji – przez dane państwo członkowskie.

    64

    Prawodawca Unii ustanowił zatem szczególną procedurę w trybie pilnym, która jest ściśle związana z procedurami nadzwyczajnymi określonymi w art. 69 i 70 tego rozporządzenia, które zaliczają się, podobnie jak art. 71 tego rozporządzenia, do jego rozdziału IX. Natomiast przepisy ustanawiające te procedury nadzwyczajne nie odnoszą się do innych procedur przewidzianych w tym rozporządzeniu, wobec czego należy je uznać za niezależne od tych ostatnich.

    65

    Procedura przewidziana w art. 71 rozporządzenia nr 1107/2009 różni się w szczególności od procedury przeglądu zatwierdzenia substancji czynnej przewidzianej w art. 21 tego rozporządzenia, która może również zostać wszczęta w następstwie wniosku złożonego w tym celu przez państwo członkowskie.

    66

    Tymczasem rozporządzenia wykonawcze 2018/783, 2018/784 i 2018/785 zostały przyjęte nie na podstawie art. 69 lub 70 rozporządzenia nr 1107/2009, lecz na podstawie innych przepisów tego rozporządzenia.

    67

    W konsekwencji na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, iż rozporządzeń wykonawczych 2018/783, 2018/784 i 2018/785 nie można uznać za środki przyjęte przez Komisję w odpowiedzi na powiadomienie dokonane przez Republikę Francuską w dniu 2 lutego 2017 r.

    W przedmiocie pytania trzeciego

    68

    Z uwagi na treść odpowiedzi udzielonej na pytanie drugie nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie trzecie.

    W przedmiocie kosztów

    69

    Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

     

    Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

     

    1)

    Artykuł 5 dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego i art. 71 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG należy interpretować w ten sposób, że powiadomienie na podstawie art. 5 tej dyrektywy o środku krajowym zakazującym stosowania niektórych substancji czynnych objętych zakresem tego rozporządzenia należy uznać za oficjalne poinformowanie o potrzebie podjęcia środków nadzwyczajnych w rozumieniu art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia, jeżeli:

    powiadomienie to zawiera jasne przedstawienie danych potwierdzających z jednej strony, że owe substancje czynne mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska, a z drugiej strony, że zagrożenie to nie może być opanowane w zadowalającym stopniu bez pilnego przyjęcia środków przez dane państwo członkowskie, oraz

    Komisja Europejska nie zwróciła się do tego państwa członkowskiego z pytaniem, czy należy uznać, że wspomniane powiadomienie stanowi oficjalne poinformowanie na podstawie art. 71 ust. 1 tego rozporządzenia.

     

    2)

    Artykuł 71 ust. 1 rozporządzenia nr 1107/2009 należy interpretować w ten sposób, że rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/783 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej imidachlopryd, rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/784 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej klotianidyna i rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2018/785 z dnia 29 maja 2018 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 540/2011 w odniesieniu do warunków zatwierdzenia substancji czynnej tiametoksam nie można uznać za środki przyjęte przez Komisję Europejską w odpowiedzi na powiadomienie dokonane przez Republikę Francuską w dniu 2 lutego 2017 r.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postepowania: francuski.

    Top