–

w imieniu OI – F. Puschkarski, Rechtsanwältin,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller, M. Hellmann i A. Berg, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu austriackiego – J. Schmoll, w charakterze pełnomocnika,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – B. Bertelmann i N. Yerrell, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 ust. 3, art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) i art. 7 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. 2004, L 46, s. 1).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między OI a Air Nostrum Líneas Aéreas del Mediterráneo SA (zwanej dalej „Air Nostrum”) w przedmiocie wniosku o odszkodowanie na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 złożonego przez OI z powodu zmian dokonanych wbrew jej woli w jej rezerwacji.

3

Zgodnie z motywami 1–4 oraz 9 i 10 rozporządzenia nr 261/2004:

[…]

4

Artykuł 1 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje:

„Niniejsze rozporządzenie przyznaje, na warunkach wymienionych poniżej, minimalne prawa dla pasażerów w następujących sytuacjach:

5

Artykuł 2 lit. h), j) i l) owego rozporządzenia stanowi:

„Dla celów niniejszego rozporządzenia:

[…]

[…]

[…]

6

Zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 261/2004:

„1.   Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie:

2.   Ustęp 1 stosuje się pod warunkiem, że pasażerowie:

7

Artykuł 4 ust. 3 tego rozporządzenia brzmi następująco:

„W przypadku odmowy przyjęcia pasażerów na pokład wbrew ich woli, obsługujący przewoźnik lotniczy niezwłocznie wypłaca im odszkodowanie zgodnie z art. 7 i udziela pomocy zgodnie z art. 8 i 9”.

8

Artykuł 5 ust. 1 lit. c) wspomnianego rozporządzenia przewiduje:

„W przypadku odwołania lotu pasażerowie, których to odwołanie dotyczy:

[…]

9

Artykuł 7 rozporządzenia nr 261/2004 ma następujące brzmienie:

„1.   W przypadku odwołania do niniejszego artykułu pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości:

Przy określaniu odległości podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu.

[…]

4.   Odległości podane w ust. 1 i 2 mierzone są metodą trasy po ortodromie”.

10

Skarżąca w postępowaniu głównym zarezerwowała za pośrednictwem organizatora wycieczek L’TUR Tourismus AG lot łączony umożliwiający jej udanie się z Jerez de la Frontera (Hiszpania) do Frankfurtu nad Menem (Niemcy) przez Madryt (Hiszpania). Ten lot łączony, który był objęty jedną rezerwacją, składał się z pierwszego lotu o numerze IB 8505, obsługiwanego przez Air Nostrum, z Jerez de la Frontera do Madrytu, którego start był planowany na dzień 3 października 2015 r. o godz. 13.35, zaś lądowanie było planowane tego samego dnia o godz. 14.45, a następnie z drugiego lotu o numerze AB 5325, z Madrytu do Frankfurtu nad Menem, którego odlot był planowany na dzień 3 października 2015 r. o godz. 20.00, zaś lądowanie było planowane na ten sam dzień o godz. 22.40.

11

Rezerwacja, którą miała skarżąca w postępowaniu głównym, została zmieniona wbrew jej woli, tak że zamiast miejsca na pierwszym locie IB 8505 przydzielono jej miejsce na innym locie IB 8507, który wystartował z Jerez de la Frontera w dniu 3 października 2015 r. około godz. 17.55 i wylądował w Madrycie tego samego dnia około godz. 19.05.

12

Skarżąca w postępowaniu głównym opuściła Madryt o godz. 20.00 pierwotnie planowanym lotem łączonym i dotarła do Frankfurtu nad Menem dziesięć minut przed planowaną pierwotnie godziną.

13

Wniosła ona do Amtsgericht Frankfurt am Main (sądu rejonowego we Frankfurcie nad Menem, Niemcy) powództwo o zasądzenie od Air Nostrum na jej rzecz zapłaty odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 z powodu dokonanych jednostronnie zmian. Sąd ten oddalił powództwo skarżącej w postępowaniu głównym, ponieważ dotarła ona do miejsca docelowego w ramach czasowych wyznaczonych przez art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) rozporządzenia nr 261/2004.

14

Skarżąca w postępowaniu głównym wniosła apelację od tego orzeczenia do Landgericht Frankfurt am Main (sądu krajowego we Frankfurcie nad Menem, Niemcy), uznając, że należy się jej odszkodowanie z tytułu odmowy przyjęcia na pokład na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 i że prawo to nie może podlegać żadnemu z ograniczeń przewidzianych na wypadek odwołania lotu w art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) tego rozporządzenia.

15

Sąd ten wskazał, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu zależy od odpowiedzi, jaką Trybunał udzieli na zadane pytania. Po pierwsze, stoi on na stanowisku, że skarżąca w postępowaniu głównym może domagać się odszkodowania na podstawie rozporządzenia nr 261/2004 tylko wtedy, gdy wskutek zmiany rezerwacji doszło do odmowy przyjęcia na pokład. W niniejszym przypadku nie chodzi bowiem o odwołanie lotu, ponieważ lot, którym skarżąca miała pierwotnie podróżować, został wykonany. Sąd odsyłający uważa, że zmiana rezerwacji pasażera wbrew jego woli na późniejszy lot jest objęta art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004, jeżeli pierwotny lot zostanie wykonany. W jego opinii odmienna wykładnia tego przepisu mogła skłonić przewoźników lotniczych do obchodzenia skutków prawnych tego rozporządzenia.

16

Po drugie, zastanawia się on, czy art. 5 ust. 1 lit. c) ppkt (iii) rozporządzenia nr 261/2004 można stosować analogicznie do przypadków odmowy przyjęcia na pokład, o których mowa w art. 4 ust. 3 tego rozporządzenia.

17

W tych okolicznościach Landgericht Frankfurt am Main (sąd krajowy we Frankfurcie nad Menem) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

18

Za pomocą pytania pierwszego sąd odsyłający chciałby się dowiedzieć, czy art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że zmiana rezerwacji pasażera stawiającego się na odprawę na lotnisku, który dysponuje potwierdzoną rezerwacją na określony lot, wbrew jego woli na późniejszy lot stanowi przypadek odmowy przyjęcia na pokład w rozumieniu tego przepisu, jeżeli lot, którego dotyczy potwierdzona rezerwacja pasażera, zostanie wykonany.

19

Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w ramach przewidzianej w art. 267 TFUE procedury współpracy między sądami krajowymi a Trybunałem do tego ostatniego należy udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi, która umożliwi mu rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu. Mając to na uwadze, Trybunał powinien w razie potrzeby przeformułować przedłożone mu pytania (zob. podobnie wyrok z dnia 17 września 2015 r., van der Lans, C‑257/14, EU:C:2015:618, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

20

Z możliwości tej należy skorzystać w ramach niniejszego postępowania prejudycjalnego.

21

Z postanowienia odsyłającego nie wynika bowiem, że skarżąca w postępowaniu głównym faktycznie stawiła się na odprawę w czasie określonym w art. 3 ust. 2 rozporządzenia nr 261/2004.

22

Trybunał nie jest zatem w stanie orzec w kwestii, czy sytuacja taka jak ta leżąca u podstaw niniejszej sprawy może być objęta art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004.

23

Natomiast bezsporne jest, że skarżąca w postępowaniu głównym odbyła podróż lotniczą w ramach lotu łączonego, zważywszy że mimo zmiany dotyczącej pierwszego z lotów składających się na tę podróż, dotarła ona do miejsca docelowego drugim z lotów składających się na zarezerwowany przez nią przewóz lotniczy.

24

Ponadto bezsporne jest, że zadane pytanie wpisuje się w ramy sporu dotyczącego przyznania przez przewoźnika lotniczego odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 261/2004.

25

Wobec tego z uwagi na te okoliczności i aby udzielić sądowi odsyłającemu użytecznej odpowiedzi, by mógł on rozstrzygnąć zawisły przed nim spór, jego pytanie pierwsze należy przeformułować i uznać, że dąży on zasadniczo do ustalenia, czy rozporządzenie nr 261/2004, a w szczególności jego art. 7, należy interpretować w ten sposób, że odszkodowanie jest należne pasażerowi, który dysponuje jedną rezerwacją na lot łączony, gdy jego rezerwacja została zmieniona wbrew jego woli, w wyniku czego z jednej strony nie został on przyjęty na pokład na pierwszy lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz, mimo że lot ten został wykonany, a z drugiej strony został przeniesiony na późniejszy lot, co umożliwiło mu wejście na pokład na drugi lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz i tym samym dotarcie do miejsca docelowego o pierwotnie planowanej godzinie przylotu.

26

W tym względzie należy zauważyć, że lot z jedną lub większą liczbą przesiadek, który jest objęty jedną rezerwacją, stanowi całość do celów prawa pasażerów do odszkodowania przewidzianego w rozporządzeniu nr 261/2004 (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2018 r., Wegener, C‑537/17, EU:C:2018:361, pkt 18, 19).

27

Trybunał wyciągnął zatem konsekwencje prawne z sytuacji zainteresowanego pasażera istniejącej w chwili zakończenia jego podróży lotniczej, czyli w chwili przybycia do miejsca docelowego zdefiniowanego w art. 2 lit. h) rozporządzenia nr 261/2004 (zob. podobnie wyroki: z dnia 31 maja 2018 r., Wegener, C‑537/17, EU:C:2018:361, pkt 17; a także z dnia 26 lutego 2013 r., Folkerts, C‑11/11, EU:C:2013:106, pkt 34, 35).

28

W przypadku lotów łączonych wykładnia ta wynika z samego brzmienia tego art. 2 lit. h), zgodnie z którym „alternatywne dostępne loty łączone nie są brane pod uwagę, jeżeli zachowany jest planowany czas przylotu”.

29

W szczególności w odniesieniu do prawa do odszkodowania w przypadku lotu łączonego Trybunał orzekł, że art. 7 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że odszkodowanie przysługuje pasażerowi, który przybył do miejsca docelowego z opóźnieniem wynoszącym co najmniej trzy godziny w stosunku do planowej godziny przylotu (zob. podobnie wyrok z dnia 26 lutego 2013 r., Folkerts, C‑11/11, EU:C:2013:106, pkt 47).

30

W niniejszej sprawie bezsporne jest, że w chwili zakończenia swojej podróży lotniczej skarżąca w postępowaniu głównym dotarła do miejsca docelowego bez opóźnienia w stosunku do pierwotnie planowanej godziny przylotu.

31

W związku z tym nie może ona skorzystać z prawa do odszkodowania na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 261/2004.

32

Niewątpliwie, z jednej strony, jak wynika z motywów 1 i 2 rozporządzenia nr 261/2004, rozporządzenie to ma na celu zaradzenie poważnym problemom i niedogodnościom, z jakimi mają do czynienia pasażerowie w trakcie transportu lotniczego, a z drugiej strony, zmiana rezerwacji lotu składającego się na przewóz powoduje niedogodności dla danego pasażera. Takiej niedogodności nie można jednak uznać za „poważną” w rozumieniu tego rozporządzenia, w sytuacji gdy ten pasażer dociera do miejsca docelowego o pierwotnie planowanej godzinie przylotu.

33

W tych okolicznościach przyznanie odszkodowania takiemu pasażerowi jak skarżąca w postępowaniu głównym na podstawie art. 7 rozporządzenia nr 261/2004 byłoby sprzeczne z celem tego rozporządzenia.

34

W świetle całości powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że rozporządzenie nr 261/2004, a w szczególności jego art. 7, należy interpretować w ten sposób, że odszkodowanie nie jest należne pasażerowi, który dysponuje jedną rezerwacją na lot łączony, gdy jego rezerwacja została zmieniona wbrew jego woli, w wyniku czego z jednej strony nie został on przyjęty na pokład na pierwszy lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz, mimo że lot ten został wykonany, a z drugiej strony został przeniesiony na późniejszy lot, co umożliwiło mu wejście na pokład na drugi lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz i tym samym dotarcie do miejsca docelowego o pierwotnie planowanej godzinie przylotu.

35

Z uwagi na odpowiedź udzieloną na pytanie pierwsze nie ma potrzeby udzielania odpowiedzi na pytanie drugie.

36

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91, a w szczególności jego art. 7, należy interpretować w ten sposób, że odszkodowanie nie jest należne pasażerowi, który dysponuje jedną rezerwacją na lot łączony, gdy jego rezerwacja została zmieniona wbrew jego woli, w wyniku czego z jednej strony nie został on przyjęty na pokład na pierwszy lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz, mimo że lot ten został wykonany, a z drugiej strony został przeniesiony na późniejszy lot, co umożliwiło mu wejście na pokład na drugi lot składający się na zarezerwowany przez niego przewóz i tym samym dotarcie do miejsca docelowego o pierwotnie planowanej godzinie przylotu.