EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62019CJ0147

Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 18 listopada 2020 r.
Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación S.A. przeciwko Asociación de Gestión de Derechos Intelectuales (AGEDI) i Artistas e Intérpretes o Ejecutantes, Sociedad de Gestión de España (AIE).
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunal Supremo.
Odesłanie prejudycjalne – Własność intelektualna – Prawa pokrewne – Dyrektywa 92/100/EWG – Artykuł 8 ust. 2 – Dyrektywa 2006/115/WE – Artykuł 8 ust. 2 – Publiczne odtwarzanie utworu audiowizualnego zawierającego fonogram lub zwielokrotnienie fonogramu – Jednorazowe godziwe wynagrodzenie.
Sprawa C-147/19.

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2020:935

 WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)

z dnia 18 listopada 2020 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Własność intelektualna – Prawa pokrewne – Dyrektywa 92/100/EWG – Artykuł 8 ust. 2 – Dyrektywa 2006/115/WE – Artykuł 8 ust. 2 – Publiczne odtwarzanie utworu audiowizualnego zawierającego fonogram lub zwielokrotnienie fonogramu – Jednorazowe godziwe wynagrodzenie

W sprawie C‑147/19

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) postanowieniem z dnia 13 lutego 2019 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 20 lutego 2019 r., w postępowaniu:

Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación SA

przeciwko

Asociación de Gestión de Derechos Intelectuales (AGEDI),

Artistas Intérpretes o Ejecutantes, Sociedad de Gestión de España (AIE),

TRYBUNAŁ (piąta izba),

w składzie: E. Regan, prezes izby, M. Ilešič (sprawozdawca), E. Juhász, C. Lycourgos i I. Jarukaitis, sędziowie,

rzecznik generalny: E. Tanchev,

sekretarz: C. Strömholm, administratorka,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 30 stycznia 2020 r.,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

w imieniu Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación SA – C. Aguilar Fernández, L.J. Vidal Calvo i M. González Gordon, abogados,

w imieniu Asociación de Gestión de Derechos Intelectuales (AGEDI) – J.J. Marín López, abogado,

w imieniu Artistas e Intérpretes o Ejecutantes, Sociedad de Gestión de España (AIE) – A. López Sánchez, abogado,

w imieniu rządu hiszpańskiego – początkowo A. Rubio González, następnie S. Jiménez García, w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej – É. Gippini Fournier i J. Samnadda, w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 16 lipca 2020 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 8 ust. 2 dyrektywy Rady 92/100/EWG z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.U. 1992, L 346, s. 61) oraz art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.U. 2006, L 376, s. 28).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między Atresmedia Corporación de Medios de Comunicación SA, przedsiębiorstwem będącym właścicielem kilku kanałów telewizyjnych (zwanym dalej „Atresmedią”), a Asociación de Gestión de Derechos Intelectuales (AGEDI) oraz Artistas Intérpretes o Ejecutantes, Sociedad de Gestión de España (AIE), organizacjami zarządzającymi, odpowiednio, prawami własności intelektualnej producentów fonogramów oraz prawami własności intelektualnej wykonawców, dotyczącego zapłaty przez Atresmedię jednorazowego godziwego wynagrodzenia z tytułu odtwarzania za pośrednictwem użytkowanych przez nią kanałów telewizyjnych utworów audiowizualnych zawierających fonogramy.

Ramy prawne

Prawo międzynarodowe

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów

3

Artykuł 31 ust. 2 lit. a) Konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r. (Recueil des traités des Nations unies, vol. 1155, s. 331), głosi:

„Dla celów interpretacji traktatu kontekst obejmuje, oprócz tekstu, łącznie z jego wstępem i załącznikami:

a)

każde porozumienie dotyczące traktatu osiągnięte między wszystkimi stronami w związku z zawarciem traktatu;

[…]”.

Konwencja rzymska

4

Unia Europejska nie jest stroną międzynarodowej Konwencji o ochronie wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych sporządzonej w Rzymie w dniu 26 października 1961 r. (zwanej dalej „konwencją rzymską”). Stronami tej konwencji są natomiast jej wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Republiki Malty.

5

Artykuł 3 wspomnianej konwencji stanowi:

„W rozumieniu niniejszej konwencji poniższe terminy oznaczają:

[…]

b)

»fonogram« – wyłącznie dźwiękowe utrwalenie dźwięków danego wykonania lub innych dźwięków;

[…]

e)

»zwielokrotnienie« – wykonanie jednego lub więcej egzemplarzy utrwalenia;

[…]”.

WPPT

6

W dniu 20 grudnia 1996 r. Światowa Organizacji Własności Intelektualnej (WIPO) przyjęła traktat WIPO o prawie autorskim oraz traktat WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach (zwany dalej „WPPT”). Oba te traktaty zostały zatwierdzone w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2000/278/WE z dnia 16 marca 2000 r. w sprawie zatwierdzenia w imieniu Wspólnoty Europejskiej Traktatu WIPO o prawach autorskich oraz Traktatu WIPO o artystycznych wykonaniach i fonogramach (Dz.U. 2000, L 89, s. 6) i w odniesieniu do Unii weszły w życie w dniu 14 marca 2010 r.

7

Artykuł 2 lit. b) WPPT stanowi:

„Do celów niniejszego traktatu:

[…]

b)

»fonogram« oznacza utrwalenie dźwięków artystycznego wykonania lub innych dźwięków lub reprezentacji dźwięków, w inny sposób niż w formie utrwalenia włączonego do utworu kinematograficznego lub audiowizualnego;

8

Konferencja dyplomatyczna o niektórych aspektach prawa autorskiego i praw pokrewnych z dnia 20 grudnia 1996 r. przyjęła uzgodnioną deklarację dotyczącą art. 2 ust. b) WPPT, w myśl której:

„Przyjmuje się, że definicja fonogramu zawarta w art. 2 lit. b) nie oznacza, iż prawa do fonogramu zostają w jakikolwiek sposób naruszone wskutek włączenia fonogramu do utworu kinematograficznego lub audiowizualnego”.

Prawo Unii

Dyrektywa 92/100

9

Motywy siódmy i dziesiąty dyrektywy 92/100 głosiły:

„w celu umożliwienia wykonywania działalności twórcom i wykonawcom konieczne są dla nich stosowne dochody stanowiące podstawę dla dalszej pracy twórczej i artystycznej, a inwestycje konieczne w szczególności w przypadku producentów fonogramów i filmów są szczególnie wysokie i ryzykowne; możliwość zapewnienia tego rodzaju dochodów oraz zwrócenia się tego typu inwestycji może być efektywnie zagwarantowana jedynie poprzez stosowną ochronę prawną każdego zainteresowanego właściciela praw;

[…]

zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich powinno odbywać się w taki sposób, aby nie stały one w sprzeczności z umowami międzynarodowymi, na których oparte są w wielu państwach członkowskich prawa autorskie i prawa pokrewne”.

10

Artykuł 8 tej dyrektywy, zatytułowany „Nadawanie i odtwarzanie publiczne”, stanowił w ust. 2:

„Państwa członkowskie ustanawiają prawo w celu zapewnienia wypłaty jednorazowego godziwego wynagrodzenia płatnego przez użytkownika, jeżeli fonogram odtworzony do celów handlowych lub powielenie [zwielokrotnienie] takiego fonogramu zostanie użyte do nadania przez środki bezprzewodowe lub w jakikolwiek sposób odtworzone publicznie, oraz zapewnia jego podział między wykonawców i producentów fonogramów. W braku porozumienia w tej sprawie między wykonawcami i producentami fonogramów państwo członkowskie może określić warunki podziału wynagrodzenia”.

11

Dyrektywa Rady 92/100 została skodyfikowana i uchylona dyrektywą 2006/115.

Dyrektywa 2001/29/WE

12

Artykuł 2 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10; sprostowania: Dz.U. 2007, L 216, s. 24; Dz.U. 2010, L 263, s. 15; Dz.U. 2012, L 33, s. 9), zatytułowany „Prawo do zwielokrotniania utworu”, stanowi:

„Państwa członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania bezpośredniego lub pośredniego, tymczasowego lub stałego zwielokrotniania utworu, przy wykorzystaniu wszelkich środków i w jakiejkolwiek formie, w całości lub częściowo:

a)

dla autorów – w odniesieniu do ich utworów;

b)

dla artystów wykonawców – w odniesieniu do utrwaleń ich przedstawień;

c)

dla producentów fonogramów – w odniesieniu do ich fonogramów;

[…]”.

Dyrektywa 2006/115

13

Motywy 5 i 7 dyrektywy 2006/115 głoszą:

„(5)

W celu umożliwienia wykonywania działalności twórcom i wykonawcom konieczne są dla nich stosowne dochody stanowiące podstawę dla dalszej pracy twórczej i artystycznej, a inwestycje konieczne w szczególności w przypadku producentów fonogramów i filmów są szczególnie wysokie i ryzykowne. Możliwość zapewnienia tego rodzaju dochodów oraz zwrócenia się tego typu inwestycji może być efektywnie zagwarantowana jedynie poprzez stosowną ochronę prawną każdego zainteresowanego właściciela praw.

[…]

(7)

Zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich powinno odbywać się w taki sposób, aby nie stały one w sprzeczności z umowami międzynarodowymi, na których oparte są w wielu państwach członkowskich prawa autorskie i prawa pokrewne”.

14

Brzmienie art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115 powiela brzmienie art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100.

Prawo hiszpańskie

15

Artykuł 108 ust. 4 Real Decreto Legislativo 1/1996, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley de Propiedad Intelectual, regulalariando, aclarando y armonizando las disposiciones legales vigentes sobre la materia (królewskiego dekretu ustawodawczego 1/1996 zatwierdzającego tekst jednolity ustawy – prawo własności intelektualnej, który ustanawia, doprecyzowuje i harmonizuje przepisy ustawowe regulujące tę dziedzinę) z dnia 12 kwietnia 1996 r. (BOE nr 97 z dnia 22 kwietnia 1996 r., s. 14369) w brzmieniu obowiązującym w sporze rozpatrywanym w postępowaniu głównym (zwany dalej „LPI”), stanowi:

„Użytkownicy fonogramu opublikowanego w celach handlowych lub zwielokrotnienia tego fonogramu wykorzystywanego w celu jakiegokolwiek odtworzenia publicznego są zobowiązani do zapłaty jednorazowego godziwego wynagrodzenia wykonawcom i producentom fonogramów, między których dzieli się to wynagrodzenie. W razie braku pomiędzy nimi umowy w przedmiocie podziału wynagrodzenia będzie on dokonywany w częściach równych […]”.

16

Artykuł 114 ust. 1 LPI przewiduje:

„Przez »fonogram« rozumie się każde wyłącznie dźwiękowe utrwalenie wykonania utworu lub innych dźwięków”.

17

Artykuł 116 ust. 2 LPI, ujęty w tytule regulującym prawa producentów fonogramów, powiela brzmienie art. 108 ust. 4 tego aktu.

Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

18

W dniu 29 lipca 2010 r. AGEDI i AIE wytoczyły przed Juzgado de lo Mercantil núm. 4 Bis de Madrid (sądem gospodarczym 4 Bis w Madrycie, Hiszpania) powództwo przeciwko Atresmedii o zasądzenie od tej spółki odszkodowania za publiczne odtwarzanie fonogramów opublikowanych w celach handlowych lub zwielokrotnień tych fonogramów, które miały miejsce w okresie od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. za pośrednictwem użytkowanych przez Atresmedię kanałów telewizyjnych oraz za nieautoryzowane zwielokrotnienia fonogramów dokonane na użytek tych publicznych odtworzeń.

19

Juzgado de lo Mercantil de Madrid (sąd gospodarczy w Madrycie) oddalił to powództwo jako bezzasadne, wobec czego AGEDI i AIE wniosły apelację od wyroku tego sądu do Audiencia Provincial de Madrid (sądu okręgowego w Madrycie, Hiszpania), który uchylił wyrok i uwzględnił w całości ich żądania.

20

Atresmedia wniosła skargę kasacyjną od wyroku Audiencia Provincial de Madrid (sądu okręgowego w Madrycie) do sądu odsyłającego.

21

Sąd odsyłający wyjaśnia, że skarga dotyczy wyłącznie kwestii, czy publiczne odtwarzanie utworów audiowizualnych dokonane przez Atresmedię za pośrednictwem użytkowanych przez nią kanałów telewizyjnych daje podstawę do jednorazowego godziwego wynagrodzenia, uregulowanego w prawie hiszpańskim w art. 108 ust. 4 i art. 116 ust. 2 LPI, który w prawie Unii odpowiada art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115. Wspomniany sąd wskazuje w szczególności, że musi ustalić, czy z chwilą włączenia opublikowanego w celach handlowych fonogramu lub zwielokrotnienia takiego fonogramu do nagrania audiowizualnego zawierającego utrwalenie utworu audiowizualnego lub też „zsynchronizowania” z takim nagraniem zainteresowanym wykonawcom oraz producentom fonogramów przysługuje prawo do takiego jednolitego godziwego wynagrodzenia.

22

Sąd ten dodaje, że ponieważ AGEDI i AIE żądają od Atresmedii odszkodowania z tytułu publicznego odtwarzania utworów audiowizualnych w okresie od dnia 1 czerwca 2003 r. do dnia 31 grudnia 2009 r., zastosowanie rationae temporis do sporu rozpatrywanym w postępowaniu głównym mają zarówno dyrektywa 92/100, jak i dyrektywa 2006/115.

23

W tych okolicznościach Tribunal Supremo (sąd najwyższy, Hiszpania) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Czy pojęcie »zwielokrotnienia fonogramu opublikowanego w celach handlowych« zawarte w art. 8 ust. 2 dyrektyw 92/100 […] i 2006/115 […] obejmuje zwielokrotnienie opublikowanego w celach handlowych fonogramu w nagraniu audiowizualnym zawierającym utrwalenie utworu audiowizualnego?

2)

W przypadku udzielenia na pytanie wcześniejsze odpowiedzi twierdzącej: czy do zapłaty jednorazowego godziwego wynagrodzenia przewidzianego w art. 8 ust. 2 tych dyrektyw jest zobowiązany podmiot będący nadawcą telewizyjnym, który wykorzystuje w celu jakiegokolwiek publicznego odtwarzania nagranie audiowizualne zawierające utrwalenie utworu kinematograficznego lub audiowizualnego, w którym został zwielokrotniony fonogram opublikowany w celach handlowych?”.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

24

Na wstępie należy zauważyć, że w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym jest bezsporne, iż opublikowane w celach handlowych fonogramy lub zwielokrotnienia tych fonogramów zostały włączone do nagrań audiowizualnych zawierających utrwalenie utworów audiowizualnych, przy czym owe nagrania audiowizualne zostały następnie publicznie odtworzone za pośrednictwem kanałów telewizyjnych użytkowanych przez Atresmedię.

25

W tym względzie pytania sądu odsyłającego nie dotyczą zwielokrotniania takich fonogramów, do którego dochodziło w momencie ich włączenia do wspomnianych nagrań audiowizualnych. Sąd ten wyjaśnia bowiem, że owo włączenie nastąpiło za zgodą zainteresowanych podmiotów praw oraz w zamian za wynagrodzenie wypłacane tym podmiotom praw zgodnie z obowiązującymi umowami.

26

W związku z tym wspomniany sąd zmierza do ustalenia, czy w przypadku późniejszego publicznego odtworzenia takich nagrań audiowizualnych zainteresowani wykonawcy i producenci fonogramów powinni otrzymać jednorazowe godziwe wynagrodzenie przewidziane w art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i w art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115.

27

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku publicznego odtworzenia nagrania audiowizualnego zawierającego utrwalenie utworu audiowizualnego, do którego włączono fonogram lub zwielokrotnienie takiego fonogramu, użytkownik winien zapłacić jednorazowe godziwe wynagrodzenie, o którym mowa w tych przepisach.

28

Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115 państwa członkowskie ustanawiają prawo do jednorazowego godziwego wynagrodzenia płatnego przez użytkownika, jeżeli fonogram opublikowany w celach handlowych lub powielony egzemplarz takiego fonogramu zostaną użyte do nadania przez środki bezprzewodowe lub w jakikolwiek sposób odtworzone publicznie.

29

Jak Trybunał miał już okazję przypomnieć, wspomniane wynagrodzenie stanowi świadczenie wzajemne za wykorzystanie fonogramu komercyjnego w ramach takiego nadawania lub publicznego odtwarzania (zob. podobnie wyroki: z dnia 6 lutego 2003 r., SENA, C‑245/00, EU:C:2003:68, pkt 37; z dnia 14 lipca 2005 r., Lagardère Active Broadcast, C‑192/04, EU:C:2005:475, pkt 50).

30

Przepisy te przyznają zatem osobom, do których się odnoszą, prawo o charakterze kompensacyjnym, które powstaje w związku z nadaniem lub publicznym odtworzeniem wykonania utworu utrwalonego na opublikowanym w celach handlowych fonogramie lub na zwielokrotnieniu takiego fonogramu (zob. podobnie wyrok z dnia 8 września 2020 r., Recorded Artists Actors Performers, C‑265/19, EU:C:2020:677, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo).

31

W tych okolicznościach należy ustalić, czy nagranie audiowizualne zawierające utrwalenie utworu audiowizualnego takiego jak ten, o którym mowa w pkt 27 niniejszego wyroku, należy uznać za „fonogram” lub „zwielokrotnianie tego fonogramu” w rozumieniu art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 lub art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115.

32

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że ani dyrektywy 92/100 i 2006/115, ani inne dyrektywy Unii z zakresu prawa autorskiego nie definiują pojęcia „fonogramu” ani nie zawierają wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia zakresu tego pojęcia.

33

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich, dla określenia jego znaczenia i zakresu należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić przy uwzględnieniu brzmienia danego przepisu, jego kontekstu, a w szczególności jego genezy i prawa międzynarodowego, a także celu uregulowania, którego przepis ten stanowi część (wyrok z dnia 8 września 2020 r., Recorded Artists Actors Performers, C‑265/19, EU:C:2020:677, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

W tym względzie należy przypomnieć, że przepisy dyrektyw 92/100 i 2006/115 należy interpretować w świetle prawa międzynarodowego, a w szczególności – jak zostało wyraźnie przypomniane w motywie dziesiątym dyrektywy 92/100 i w motywie 7 dyrektywy 2006/115 – w świetle postanowień umów międzynarodowych, których wykonaniu służą te akty (zob. podobnie wyrok z dnia 8 września 2020 r., Recorded Artists Actors Performers, C‑265/19, EU:C:2020:677, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

35

Tymczasem, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 36 opinii, z uzasadnienia wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu [COM(90) 586 wersja ostateczna], który poprzedzał przyjęcie dyrektywy 92/100, wynika, że w świetle okoliczności, iż użyte w tej dyrektywie pojęcia mają podstawowe znaczenie w dziedzinie prawa autorskiego i praw pokrewnych oraz że ich znaczenie zostało już w dużej mierze pośrednio zharmonizowane w umowach międzynarodowych, na użytek tej dyrektywy należy odnosić się do pojęć figurujących zwłaszcza w konwencji rzymskiej.

36

Wprawdzie Unia nie jest stroną tej konwencji, w związku z czym jej postanowienia nie stanowią części jej porządku prawnego, niemniej jednak Trybunał miał już okazję przypomnieć, że konwencja rzymska wywiera w Unii skutki pośrednie (zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2012 r., SCF, C‑135/10, EU:C:2012:140, pkt 42, 50).

37

Zgodnie z brzmieniem art. 3 lit. b) konwencji rzymskiej pojęcie „fonogramu” zostało zdefiniowane jako każde „wyłącznie dźwiękowe” utrwalenie dźwięków wykonania utworu lub innych dźwięków. Wynika stąd, że pojęcie to nie obejmuje utrwalania obrazów i dźwięków, ponieważ takie utrwalenie nie może zostać uznane za „wyłącznie dźwiękowe”.

38

Należy ponadto przypomnieć, że pojęcie „fonogramu” zawarte w art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115, który zastąpił bez zmian art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100, należy interpretować w zgodzie z równoważnym mu pojęciem zawartym w WPPT [zob. podobnie wyroki: z dnia 15 marca 2012 r., Phonographic Performance (Ireland), C‑162/10, EU:C:2012:141, pkt 58; z dnia 8 września 2020 r., Recorded Artists Actors Performers, C‑265/19, EU:C:2020:677, pkt 62], z uwagi na to, że postanowienia tego traktatu stanowią integralną część porządku prawnego Unii, a zatem mają w niej zastosowanie (zob. podobnie wyrok z dnia 15 marca 2012 r., SCF, C‑135/10, EU:C:2012:140, pkt 38, 39).

39

Tymczasem zgodnie z art. 2 lit. b) WPPT „fonogramem” jest „utrwalenie dźwięków artystycznego wykonania lub innych dźwięków lub reprezentacji dźwięków, w inny sposób niż w formie utrwalenia włączonego do utworu kinematograficznego lub audiowizualnego”.

40

W tym względzie z „Przewodnika po traktatach o prawie autorskim i prawach pokrewnych sporządzonych pod egidą WIPO”, będącego dokumentem o charakterze interpretacyjnym opracowanym przez WIPO, który mimo braku mocy wiążącej jest pomocny w interpretacji WPPT [zob. analogicznie, w odniesieniu do Przewodnika po konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych (akt paryski z dnia 24 lipca 1971 r.), w brzmieniu zmienionym w dniu 28 września 1979 r., wyrok z dnia 4 października 2011 r., Football Association Premier League i in., C‑403/08 i C‑429/08, EU:C:2011:631, pkt 201 i przytoczone tam orzecznictwo], wynika, że WPPT zaktualizował definicję „fonogramu”, o której mowa w art. 3 lit. b) konwencji rzymskiej, w szczególności w ten sposób, że „w przypadkach, w których utrwalenie audiowizualne nie ma statusu utworu, za »fonogram« uznaje się utrwalenie dźwięków wykonania lub innych dźwięków lub reprezentacji dźwięków zawartych w takim utrwaleniu audiowizualnym, na co zwrócił również uwagę rzecznik generalny w pkt 50 opinii.

41

Należy zatem uznać, że zarówno brzmienie art. 2 lit. b) WPPT, jak i dokument, o którym mowa w poprzednim punkcie, wykluczają możliwość, by utrwalenie dźwięków zawarte w utworze kinematograficznym lub innym utworze audiowizualnym wchodziło w zakres pojęcia „fonogramu” w rozumieniu tego przepisu.

42

Prawdą jest, jak podkreślili AGEDI i AIE oraz rząd hiszpański, że w myśl uzgodnionej deklaracji dotyczącej art. 2 lit. b) WPPT przyjętej przez konferencję dyplomatyczną o niektórych aspektach prawa autorskiego i praw pokrewnych z dnia 20 grudnia 1996 r., która zgodnie z art. 31 ust. 2 lit. a) konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów stanowi istotny element wykładni tego przepisu, „definicja fonogramu zawarta w art. 2 lit. b) nie oznacza, iż prawa do fonogramu zostają w jakikolwiek sposób naruszone wskutek włączenia fonogramu do utworu kinematograficznego lub audiowizualnego”.

43

Ta uzgodniona deklaracja nie podważa jednak powyższych rozważań.

44

Z deklaracji tej można bowiem wywnioskować, że stając się częścią utworu kinematograficznego lub innego utworu audiowizualnego, włączony do takiego utworu fonogram traci status „fonogramu”, przy czym okoliczność ta nie ma żadnego wpływu na przysługujące z tytułu tego fonogramu prawa w wypadku jego wykorzystania bez związku z tym utworem.

45

Wykładnię tę potwierdza zresztą dokument, o którym mowa w pkt 40 niniejszego wyroku, z którego wynika, że w tej samej uzgodnionej deklaracji wyjaśniono, iż „wykorzystanie fonogramów w [utworze kinematograficznym lub innym utworze audiowizualnym] może mieć miejsce wyłącznie na podstawie odpowiednich umów, należycie uwzględniających prawa producentów fonogramów przewidzianych w [WPPT]. W wypadku ponownego wykorzystania fonogramu w sposób niezależny od utworu audiowizualnego fonogramy zachowują status fonogramu”.

46

W niniejszej sprawie, po pierwsze, w pkt 25 niniejszego wyroku wskazano już, że włączenie fonogramów rozpatrywanych w postępowaniu głównym do utworów audiowizualnych nastąpiło za zgodą zainteresowanych podmiotów praw autorskich i w zamian za wynagrodzenie wypłacane tym ostatnim zgodnie z obowiązującymi umowami. Po drugie, nie ma informacji, aby doszło do ponownego wykorzystania tych fonogramów w sposób niezależny od utworu audiowizualnego, do którego zostały włączone.

47

W tych okolicznościach należy uznać, że nagranie audiowizualne zawierające utrwalenie utworu audiowizualnego nie może być uznane za „fonogram” w rozumieniu art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 lub art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115.

48

W drugiej kolejności, odnosząc się do pojęcia „zwielokrotnienia fonogramu” w rozumieniu tych przepisów, które nie zostało zdefiniowane we wspomnianych dyrektywach, które to akty zresztą nie zawierają wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich w celu określenia jego zakresu, należy zauważyć, że art. 3 lit. e) konwencji rzymskiej, który należy uwzględnić z powodów przedstawionych w pkt 34–36 niniejszego wyroku, definiuje „zwielokrotnianie” jako „wykonanie jednego lub więcej egzemplarzy utrwalenia”.

49

Należy jednak stwierdzić, że jak w istocie wskazał rzecznik generalny w pkt 71 opinii, definicja ta obejmuje czynność zwielokrotnienia danego utrwalenia.

50

Owa czynność, która jest przedmiotem prawa o charakterze prewencyjnym, o którym mowa w art. 2 dyrektywy 2001/29, nie jest objęta przepisami zawartymi w art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115, które nie ustanawiają prawa o charakterze prewencyjnym, lecz prawo o charakterze kompensacyjnym, które, jak przypomniano w pkt 30 niniejszego wyroku, powstaje w związku z publicznym odtworzeniem wykonania utworu utrwalonego na fonogramie lub na jego zwielokrotnieniu, przy czym w kontekście wspomnianych przepisów owo zwielokrotnienie należy rozumieć jako egzemplarz fonogramu powstały wskutek zwielokrotnienia.

51

Tymczasem skoro z powodów wskazanych w pkt 34–41 niniejszego wyroku nagranie audiowizualne zawierające utrwalenie utworu audiowizualnego nie może zostać uznane za „fonogram” w rozumieniu art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 lub art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115, to z tych samych powodów takie zwielokrotnienie nie może stanowić egzemplarza tego fonogramu, a zatem nie może być objęte zakresem pojęcia „zwielokrotnienia” fonogramu w rozumieniu tych przepisów.

52

W tych okolicznościach należy uznać, że nagranie audiowizualne zawierające utrwalenie utworu audiowizualnego nie może być uznane za „fonogram” lub „zwielokrotnienie takiego fonogramu” w rozumieniu art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 lub art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115.

53

Wynika z tego, że publiczne odtworzenie takiego nagrania nie uprawnia do otrzymania wynagrodzenia przewidzianego w tych przepisach.

54

Należy dodać, że taka wykładnia nie narusza celów dyrektywy 92/100 lub dyrektywy 2006/115, wskazanych, odpowiednio, w motywie siódmym dyrektywy 92/100 i w motywie 5 dyrektywy 2006/115, które mają zapewnić twórcom i wykonawcom podstaw dla dalszej pracy twórczej i artystycznej poprzez zapewnienie im zharmonizowanej ochrony prawnej, która gwarantuje możliwość uzyskania stosownych dochodów i zwrotu inwestycji, a tym samym pozwala osiągnąć odpowiednią równowagę między interesem wykonawców i producentów fonogramów polegającym na otrzymaniu wynagrodzenia z tytułu nadawania określonego fonogramu a interesem osób trzecich w postaci możliwości nadawania tych fonogramów lub ich publicznego odtwarzania na rozsądnych warunkach (zob. podobnie wyrok z dnia 6 lutego 2003 r., SENA, C‑245/00, EU:C:2003:68, pkt 36).

55

W okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym cele te muszą być bowiem realizowane poprzez zawarcie, w związku z włączeniem fonogramów lub zwielokrotnień fonogramów do danych utworów audiowizualnych, odpowiednich umów między podmiotami praw do fonogramów a producentami takich utworów, przewidujących wynagrodzenie z tytułu praw pokrewnych do fonogramów w związku z takim włączeniem.

56

W świetle wszystkich powyższych rozważań na zadane pytania należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 8 ust. 2 dyrektywy 92/100 i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku publicznego odtworzenia nagrania audiowizualnego zawierającego utrwalenie utworu audiowizualnego, do którego włączono fonogram lub zwielokrotnienie fonogramu, użytkownik nie musi płacić jednorazowego godziwego wynagrodzenia, o którym mowa w tych przepisach.

W przedmiocie kosztów

57

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 8 ust. 2 dyrektywy Rady 92/100/EWG z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej i art. 8 ust. 2 dyrektywy 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej należy interpretować w ten sposób, że w przypadku publicznego odtworzenia nagrania audiowizualnego zawierającego utrwalenie utworu audiowizualnego, do którego włączono fonogram lub zwielokrotnienie fonogramu, użytkownik nie musi płacić jednorazowego godziwego wynagrodzenia, o którym mowa w tych przepisach.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: hiszpański.

Top