–

w imieniu Société de perception et de distribution des droits des artistes-interprètes de la musique et de la danse (Spedidam), PG i GF przez C. Waquet i H. Hazana, avocats,

–

w imieniu Institut national de l’audiovisuel, Syndicat indépendant des artistes-interprètes (SIA-UNSA) i Syndicat français des artistes-interprètes (CGT) przez C. Carona, avocat,

–

w imieniu rządu francuskiego przez D. Colasa, B. Fodda, D. Segoina, A.L. Desjonquères i A. Daniel, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez É. Gippiniego Fourniera i J. Samnaddę, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 lit. b), art. 3 ust. 2 lit. a) i art. 5 dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. 2001, L 167, s. 10).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między Société de perception et de distribution des droits des artistes-interprètes de la musique et de la danse (Spedidam) (spółką, która pobiera i zarządza opłatami uiszczanymi na rzecz artystów wykonawców z branży muzycznej i tanecznej, zwaną dalej „Spedidamem”), PG i GF a Institut national de l’audiovisuel (narodowym instytutem audiowizualnym, zwanym dalej „INA”), dotyczącego podnoszonego naruszenia przez INA praw artysty wykonawcy, których właścicielem są PG i GF.

3

Motywy 9, 10, 21, 24 i 31 dyrektywy 2001/29 stanowią:

[…]

[…]

[…]

4

Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do zwielokrotniania utworu”, ma następujące brzmienie:

„Państwa członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania [na zwielokrotnianie] lub zabraniania bezpośredniego lub pośredniego, tymczasowego lub stałego zwielokrotniania utworu, przy wykorzystaniu wszelkich środków i w jakiejkolwiek formie, w całości lub częściowo:

[…]

[…]”.

5

Artykuł 3 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Prawo do publicznego udostępniania utworów i prawo podawania do publicznej wiadomości innych przedmiotów objętych ochroną”, w ust. 2 lit. a) stanowi:

„Państwa członkowskie powinny przewidzieć wyłączne prawo do zezwalania lub zabraniania na jakiekolwiek podawanie do publicznej wiadomości utworów, drogą przewodową lub bezprzewodową, w taki sposób, że osoby postronne mają do nich dostęp w wybranym przez siebie miejscu i czasie:

[…]”.

6

W art. 5 dyrektywy 2001/29 wskazano szereg wyjątków i ograniczeń praw wyłącznych określonych w art. 2–4 tej dyrektywy, które państwa członkowskie mogą lub powinny przewidzieć w prawie krajowym.

7

Artykuł 10 tej dyrektywy, zatytułowany „Tymczasowe zastosowanie”, stanowi:

„1.   Przepisy niniejszej dyrektywy znajdują zastosowanie do wszystkich utworów i innych przedmiotów objętych ochroną określonych w niniejszej dyrektywie i które w dniu 22 grudnia 2002 r. są chronione przez ustawodawstwa państw członkowskich w dziedzinie praw autorskich i pokrewnych lub które spełniają kryteria ochrony w rozumieniu niniejszej dyrektywy lub przepisów określonych w art. 1 ust. 2.

2.   Niniejszą dyrektywę stosuje się bez uszczerbku dla czynów dokonanych i praw uzyskanych przed dniem 22 grudnia 2002 r.”.

8

Artykuł L. 212‑3 akapit pierwszy code de la propriété intellectuelle (kodeksu własności intelektualnej) stanowi:

„Utrwalenie wykonania, jego zwielokrotnienie i publiczne udostępnienie, jak również wszelkie odrębne wykorzystanie dźwięku i obrazu wykonania, w sytuacji gdy utrwalony został zarówno dźwięk, jak i obraz, wymaga pisemnego zezwolenia artysty wykonawcy.

To zezwolenie oraz związane z nim wynagrodzenie są regulowane art. L. 762‑1 i L. 762‑2 code du travail (kodeksu pracy), z zastrzeżeniem przepisów art. L. 212‑6 niniejszego kodeksu”.

9

Artykuł L. 212‑4 tego kodeksu stanowi:

„Podpisanie umowy o produkcję utworu audiowizualnego między artystą wykonawcą a producentem stanowi zezwolenie na utrwalenie, zwielokrotnienie i publiczne udostępnienie wykonania artysty wykonawcy.

W umowie tej określa się odrębne wynagrodzenie za każdy rodzaj wykorzystania utworu”.

10

Zgodnie z art. 49 loi no 86‑1067 du 30 septembre 1986 relative à la liberté de communication (ustawy nr 86‑1067 z dnia 30 września 1986 r. w sprawie swobody komunikacji, zwanej dalej „ustawą w sprawie swobody komunikacji”,JORF z dnia 1 października 1986 r., s. 11749), w brzmieniu zmienionym art. 44 ustawy nr 2006‑961 z dnia 1 sierpnia 2006 r. (JORF z dnia 3 sierpnia 2006 r., s. 11529), (zwanym dalej „zmienionym art. 49”):

„[INA], państwowe przedsiębiorstwo publiczne o charakterze przemysłowym i komercyjnym, odpowiada za zachowanie i promowanie krajowego dziedzictwa audiowizualnego.

I. – Instytut zapewnia przechowywanie audiowizualnych zapisów archiwalnych publicznych przedsiębiorstw medialnych oraz promuje ich wykorzystanie. Charakter, taryfy, warunki finansowe udostępnienia wykonań i szczegółowe zasady wykorzystania tych zapisów archiwalnych określa się w umowie zawieranej między instytutem a każdym z zainteresowanych przedsiębiorstw. Umowy te zatwierdza się dekretem ministra ds. budżetu i komunikacji.

II. – Instytut wykorzystuje fragmenty audiowizualnych zapisów archiwalnych publicznych przedsiębiorstw medialnych zgodnie z warunkami określonymi w specyfikacjach. W tym względzie instytut korzysta z praw do wykorzystania tych fragmentów po upływie jednego roku od ich pierwszego rozpowszechnienia.

Instytut pozostaje właścicielem nośników i materiałów technicznych oraz posiada prawa do wykorzystania audiowizualnych zapisów archiwalnych publicznych przedsiębiorstw medialnych i spółki, o której mowa w art. 58, które przeniesiono na niego przed publikacją ustawy nr 2000‑719 z dnia 1 sierpnia 2000 r. [zmieniającej ustawę nr 86‑1067 z dnia 30 września 1986 r. w sprawie swobody komunikacji (JORF z dnia 2 sierpnia 2000 r., s. 11903)]. Publiczne przedsiębiorstwa medialne i spółka, o której mowa w art. 58, zachowują jednak, każde we własnym zakresie, prawo do używania tych zapisów archiwalnych z pierwszeństwem.

Instytut korzysta z określonych w niniejszym ustępie praw do wykorzystania z poszanowaniem praw osobistych i majątkowych przysługujących podmiotom praw autorskich lub praw pokrewnych prawom autorskim oraz ich następcom prawnym. Jednakże w drodze odstępstwa od przepisów art. L. 212‑3 i L. 212‑4 kodeksu własności intelektualnej warunki wykorzystania wykonań artystów wykonawców z zapisów archiwalnych wspomnianych w niniejszym artykule i wynagrodzenie za to wykorzystanie uregulowane są w umowach zawieranych między instytutem a samymi artystami wykonawcami lub organizacjami pracowniczymi reprezentującymi artystów wykonawców. W umowach tych należy w szczególności określić stawki wynagrodzeń oraz szczegółowe zasady wypłaty tych wynagrodzeń”.

11

INA jest francuskim państwowym przedsiębiorstwem publicznym o charakterze przemysłowym i komercyjnym, które odpowiada za zachowanie i promowanie krajowego dziedzictwa audiowizualnego. W tym względzie INA zapewnia w szczególności zachowanie audiowizualnych zapisów archiwalnych producentów audiowizualnych, którymi są publiczne przedsiębiorstwa medialne, i przyczynia się do wykorzystywania tych zapisów.

12

PG i GF są następcami prawnymi ZV – muzyka zmarłego w 1985 r.

13

W 2009 r. PG i GF stwierdzili, że INA wprowadzała bez ich zezwolenia do obrotu w swoim sklepie internetowym wideogramy i fonogramy zawierające wykonania utworów przez ZV, zarejestrowane w latach 1959–1978. Z akt sprawy, jakimi dysponuje Trybunał, wynika, że te wideogramy i fonogramy zostały wyprodukowane i następnie rozpowszechnione przez publiczne przedsiębiorstwa medialne.

14

W dniu 28 grudnia 2009 r. PG i GF, na podstawie art. L. 212‑3 kodeksu własności intelektualnej, pozwały INA o odszkodowanie za podnoszone naruszenie przysługujących im praw artysty wykonawcy.

15

W wyroku z dnia 24 stycznia 2013 r. tribunal de grande instance de Paris (sąd wielkiej instancji w Paryżu, Francja) uwzględnił ich powództwo. Sąd ten stwierdził w szczególności, że stosowanie zmienionego art. 49 nie zwalnia INA z uzyskania uprzedniego zezwolenia artysty wykonawcy na używanie utrwaleń jego wykonań. W związku z tym umowy zbiorowe przewidziane w tym ostatnim przepisie mają jedynie na celu określenie wynagrodzeń należnych za kolejne wykorzystania – pod warunkiem że zainteresowani artyści wykonawcy zezwolili na pierwsze wykorzystanie. W niniejszej zaś sprawie INA nie przedstawiła dowodu na udzielenie takiego zezwolenia. Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2014 r. cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu, Francja), po rozpatrzeniu apelacji INA, zasadniczo utrzymał w mocy wyrok sądu pierwszej instancji.

16

W wyroku z dnia 14 października 2015 r. Cour de cassation (sąd kasacyjny, Francja) uchylił wyrok cour d’appel de Paris (sądu apelacyjnego w Paryżu). Cour de cassation (sąd kasacyjny) wskazał, że cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu) błędnie stwierdził, że stosowanie rozpatrywanego systemu odstępstw jest uzależnione od przedstawienia dowodu udzielenia zezwolenia przez artystę wykonawcę na pierwsze wykorzystanie jego wykonania – dodając zatem do prawa przesłankę, której w niej nie określono.

17

W wyroku z dnia 10 marca 2017 r., wydanym po przekazaniu w następstwie kasacji, cour d’appel de Versailles (sąd apelacyjny w Wersalu, Francja) oddalił powództwo PG i GF. Sąd ten stwierdził bowiem w istocie, że w zmienionym art. 49 ustanowiono, jedynie na rzecz INA, zwykłe domniemanie udzielenia uprzedniej zgody przez artystę wykonawcę, które może zostać obalone, nie podważając zatem wyłącznego prawa artysty wykonawcy. Wskazane w tym przepisie umowy zawierane z organizacjami związkowymi nie przyznają im przysługującego artyście wykonawcy prawa do „zezwalania i zabraniania”, a ich jedynym przedmiotem jest określenie wynagrodzenia artysty.

18

PG, GF i Spedidam, który wstąpił do sprawy przed cour d’appel de Versailles (sądem apelacyjnym w Wersalu) w charakterze interwenienta, wnieśli kasację od tego wyroku przed sąd odsyłający, który podkreślił, iż powziął wątpliwości dotyczące zgodności reżimu prawnego określonego w zmienionym art. 49 z art. 2, 3 i 5 dyrektywy 2001/29.

19

W tych okolicznościach Cour de cassation (sąd kasacyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 2 lit. b), art. 3 ust. 2 lit. a) i art. 5 dyrektywy [2001/29] należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by w uregulowaniu krajowym, takim jak [zmieniony] art. 49, ustanowiono na rzecz [INA], korzystającej z prawa do wykorzystania audiowizualnych zapisów archiwalnych publicznych przedsiębiorstw medialnych, system odstępstw polegający na tym, że warunki wykorzystania wykonań artystów wykonawców i wynagrodzenie za to wykorzystanie są uregulowane w umowach zawieranych między tym instytutem a samymi artystami wykonawcami lub organizacjami pracowniczymi reprezentującymi artystów wykonawców, które to umowy powinny w szczególności określać stawki wynagrodzeń i szczegółowe zasady wypłaty tych wynagrodzeń?”.

20

Jak wspomniano w pkt 13 niniejszego wyroku, rozpatrywane zapisy zarejestrowano w latach 1959–1978.

21

Zgodnie z jej art. 10 ust. 1 przepisy dyrektywy 2001/29 znajdują zastosowanie do wszystkich utworów i innych przedmiotów objętych ochroną określonych w tej dyrektywie, które w dniu 22 grudnia 2002 r. były chronione przez ustawodawstwa państw członkowskich w dziedzinie praw autorskich i pokrewnych lub które spełniały kryteria ochrony w rozumieniu tej dyrektywy lub przepisów określonych w art. 1 ust. 2 tejże dyrektywy. W art. 10 ust. 2 dyrektywy 2001/29 uściślono, że ma ona zastosowanie „bez uszczerbku dla czynów dokonanych i praw uzyskanych przed dniem 22 grudnia 2002 r.”.

22

Podczas gdy INA i rząd francuski wskazały na rozprawie, że dyrektywa 2001/29 nie ma zastosowania ratione temporis do sporu w postępowaniu głównym, a rząd francuski uściślił, że wydaje się, iż INA przed dniem 22 grudnia 2002 r. dysponowała prawami dotyczącymi rozpatrywanych zapisów, Spedidam, ze swej strony, wskazał, że przed tą datą INA nie dysponowała żadnym prawem nabytym.

23

To do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy i w jakim zakresie strony w postępowaniu głównym mogą się powołać na ewentualne prawa nabyte lub umowy zawarte przed dniem 22 grudnia 2002 r., na które nie wywierają wpływu przepisy dyrektywy 2001/29.

24

Na wstępie należy wskazać, co się tyczy kontekstu prawnego, w jaki wpisuje się niniejsza sprawa, że z postanowienia odsyłającego wynika, że zgodnie z art. L. 212‑3 kodeksu własności intelektualnej utrwalenie wykonania, jego zwielokrotnienie i publiczne udostępnienie wymaga pisemnego zezwolenia artysty wykonawcy. Zgodnie z art. L. 212‑4 tego kodeksu podpisanie umowy o produkcję utworu audiowizualnego między artystą wykonawcą a producentem stanowi zezwolenie na utrwalenie, zwielokrotnienie i publiczne udostępnienie wykonania artysty wykonawcy.

25

Ustawą nr 2006/961 z dnia 1 sierpnia 2006 r. zmieniono pkt II art. 49 ustawy w sprawie swobody komunikacji, przewidujący w szczególności, po pierwsze, że „[i]nstytut wykorzystuje fragmenty audiowizualnych zapisów archiwalnych publicznych przedsiębiorstw medialnych zgodnie z warunkami określonymi w specyfikacjach” i że „[w] tym względzie instytut korzysta z praw do wykorzystania tych fragmentów po upływie jednego roku od ich pierwszego rozpowszechnienia”, oraz po drugie, że „w drodze odstępstwa od przepisów art. L. 212‑3 i L. 212‑4 kodeksu własności intelektualnej warunki wykorzystania wykonań artystów wykonawców z zapisów archiwalnych wspomnianych w niniejszym artykule i wynagrodzenie za to wykorzystanie uregulowane są w umowach zawieranych między instytutem a samymi artystami wykonawcami lub organizacjami pracowniczymi reprezentującymi artystów wykonawców”, a także że „[w] umowach tych należy w szczególności określić stawki wynagrodzeń oraz szczegółowe zasady wypłaty tych wynagrodzeń”.

26

Z akt sprawy, jakimi dysponuje Trybunał, wynika, że PG, GF i Spedidam są zdania, że w zmienionym art. 49 ustanowiono reżim prawny stanowiący odstępstwo, który nie jest zgodny z art. 5 dyrektywy 2001/29 ani z prawami wyłącznymi artystów wykonawców wskazanymi w art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy, ponieważ umożliwia on INA oferowanie w jej witrynie internetowej odpłatnego pobierania wykonań takich artystów wykonawców, bez konieczności wykazania udzielenia przez nich zezwolenia na takie używanie.

27

Natomiast INA jest zdania, że przepis ten nie stanowi ani wyjątku od praw wyłącznych artystów wykonawców, ani ich ograniczenia, ponieważ ograniczono się w nim do uregulowania reżimu dowodowego dotyczącego tych praw, ustanawiając wzruszalne domniemanie przeniesienia praw do wykorzystania wykonań przysługujących artystom wykonawcom na rzecz INA, a takie domniemanie umożliwia INA wykazanie posiadania zezwolenia pisemnego lub umowy o pracę wskazanych w art. L. 212‑3 i L. 212‑4 kodeksu własności intelektualnej. INA dodaje, że na podstawie zmienionego art. 49 zawarła umowy zbiorowe z organizacjami pracowniczymi reprezentującymi artystów wykonawców, w których określono warunki wykorzystania ich wykonań i przysługujące im wynagrodzenie.

28

W świetle powyższych rozważań należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w ramach postępowania przewidzianego w art. 267 TFUE funkcje Trybunału i sądu krajowego są jednoznacznie rozdzielone, a wykładnia przepisów krajowych należy wyłącznie do sądu krajowego (wyrok z dnia 15 stycznia 2013 r., Križan i in., C‑416/10, EU:C:2013:8, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

A zatem w ramach procedury odesłania prejudycjalnego w kompetencji Trybunału nie leży wypowiadanie się o wykładni przepisów krajowych. Trybunał jest bowiem zobowiązany uwzględnić, zgodnie z podziałem kompetencji między sądami Unii a sądami krajowymi, stan faktyczny i prawny, w jaki wpisują się pytania prejudycjalne, w takiej postaci, w jakiej został on opisany w postanowieniu odsyłającym (zob. podobnie wyrok z dnia 21 października 2010 r., Padawan, C‑467/08, EU:C:2010:620, pkt 22 i przytoczone tam orzecznictwo).

30

Należy także przypomnieć utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym stosując prawo wewnętrzne, sądy krajowe są zobowiązane tak dalece, jak jest to możliwe, dokonywać jego wykładni w świetle brzmienia i celu rozpatrywanej dyrektywy, by osiągnąć przewidziany w niej rezultat, a zatem dostosować się do art. 288 akapit trzeci TFUE. Ten obowiązek dokonywania wykładni prawa krajowego zgodnej z prawem Unii jest w istocie nierozerwalnie związany z systemem traktatu FUE, gdyż zezwala sądom krajowym na zapewnienie, w ramach ich właściwości, pełnej skuteczności prawa Unii przy rozpoznawaniu zawisłych przed nimi sporów (wyrok z dnia 24 stycznia 2012 r., Dominguez, C‑282/10, EU:C:2012:33, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

31

W postanowieniu odsyłającym sąd odsyłający uściślił, że INA, na której ciąży obowiązek zachowania i promowania krajowego dorobku audiowizualnego – jak wskazano w pkt 11 niniejszego wyroku – nie mogła wykorzystać części tych zasobów audiowizualnych, ponieważ nie posiadała, w dokumentach dotyczących produkcji danych programów audiowizualnych, umów o pracę zawartych z odpowiednimi artystami wykonawcami. Ze względu na to, że INA nie dysponowała wskazanym w art. L. 212‑3 kodeksu własności intelektualnej zezwoleniem pisemnym udzielonym przez artystów wykonawców lub ich następców prawnych, których identyfikacja i poszukiwanie mogłyby okazać się trudne, czy też nawet niemożliwe, lub umową o pracę zawartą przez nich z producentami takich programów, instytut ten nie mógłby się powołać na domniemanie udzielenia zezwolenia określonego w art. L. 212‑4 kodeksu własności intelektualnej.

32

Sąd odsyłający dodaje, że w związku z powyższym, aby umożliwić INA wykonywanie zadań z zakresu usług publicznych, ustawą nr 2006/961 z dnia 1 sierpnia 2006 r. zmieniono pkt II art. 49 ustawy w sprawie swobody komunikacji w sposób wskazany w pkt 24 niniejszego wyroku. Sąd odsyłający wskazuje ponadto, że uregulowanie krajowe rozpatrywane w postępowaniu głównym nie jest objęte zakresem stosowania żadnego z wyjątków i ograniczeń, jakie państwa członkowskie mogą określić na mocy art. 5 dyrektywy 2001/29.

33

Ponadto, jak wskazano w pkt 15–17 niniejszego wyroku, podczas gdy tribunal de grande instance de Paris (sąd wielkiej instancji w Paryżu) i cour d’appel de Paris (sąd apelacyjny w Paryżu) orzekły, że zmieniony art. 49 nie zwalnia INA z obowiązku uzyskania uprzedniego zezwolenia artysty wykonawcy na używanie utrwaleń jego wykonań, rozpatrując kasację Cour de cassation (sąd kasacyjny) stwierdził w istocie, że stosowanie rozpatrywanego w postępowaniu głównym systemu „odstępstw” nie jest uzależnione od przedstawienia dowodu udzielenia zezwolenia przez artystę wykonawcę wykonującego utwór w ramach pierwszego wykorzystania. Następnie cour d’appel de Versailles (sąd apelacyjny w Wersalu), którego wyrok zaskarżono w drodze kasacji przed sądem odsyłającym, dokonał wykładni tego zmienionego art. 49 jako ustanawiającego na rzecz INA zwykłe domniemanie udzielenia uprzedniej zgody przez artystę wykonawcę na komercyjne wykorzystanie utrwaleń wykonań zawartych w zapisach archiwalnych INA.

34

W tych okolicznościach należy stwierdzić, że poprzez zadane pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, w którym ustanowiono, w dziedzinie wykorzystania audiowizualnych zapisów archiwalnych przez wyznaczoną w tym celu instytucję, wzruszalne domniemanie udzielenia zezwolenia przez artystę wykonawcę na utrwalenie i wykorzystanie jego wykonania, gdy ten artysta wykonawca uczestniczy w rejestracji utworu audiowizualnego dla celów nadawania.

35

Zgodnie z art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 państwa członkowskie przewidują wyłączne prawo do zezwalania na zwielokrotnianie i publiczne udostępnienie lub do ich zabraniania, dla artystów wykonawców – w odniesieniu do utrwaleń ich przedstawień.

36

Przede wszystkim należy wskazać, że ochrona przyznana na mocy tych przepisów artystom wykonawcom powinna mieć szeroki zakres (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 listopada 2016 r., Soulier i Doke, C‑301/15, EU:C:2016:878, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo). Należy bowiem, jak wskazano w motywach 21 i 24 dyrektywy 2001/29, po pierwsze, w celu zapewnienia bezpieczeństwa prawnego w obrębie rynku wewnętrznego w sposób szeroki określić definicje tych czynności. Po drugie, przez prawo do publicznego udostępnienia przedmiotów objętych ochroną określonych w art. 3 ust. 2 lit. a) tej dyrektywy należy rozumieć prawo obejmujące wszystkie czynności polegające na udostępnianiu takich przedmiotów odbiorcom nieznajdującym się w miejscu, z którego przedmiot objęty ochroną jest podawany do wiadomości.

37

W rezultacie ochronę tę należy rozumieć w szczególności, podobnie jak ochronę przyznaną na mocy prawa autorskiego, w ten sposób, że nie ogranicza się ona do posiadania praw zagwarantowanych na mocy art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29, lecz rozciąga się także na wykonywanie tych praw (zob. podobnie wyrok z dnia 16 listopada 2016 r., Soulier i Doke, C‑301/15, EU:C:2016:878, pkt 31).

38

Należy także przypomnieć, że prawa zagwarantowane artystom wykonawcom na mocy art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 mają charakter prewencyjny, w związku z czym wszelka czynność zwielokrotniania lub publicznego udostępnienia utrwaleń ich przedstawień wymaga ich uprzedniej zgody. Wynika stąd, że z zastrzeżeniem wyjątków i ograniczeń przewidzianych w sposób wyczerpujący w art. 5 tej dyrektywy wszelkie korzystanie z takich przedmiotów chronionych przez osobę trzecią bez takiej uprzedniej zgody należy uznać za naruszenie praw osoby uprawnionej (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 listopada 2016 r., Soulier i Doke, C‑301/15, EU:C:2016:878, pkt 33, 34; a także z dnia 7 sierpnia 2018 r., Renckhoff, C‑161/17, EU:C:2018:634, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

39

Taki sposób wykładni jest zgodny z celem związanym z wysokim poziomem ochrony praw artystów wykonawców, do którego odniesiono się w motywie 9 dyrektywy 2001/29, a także z koniecznością, wspomnianą w istocie w motywie 10 tej dyrektywy, otrzymania przez artystów wykonawców odpowiedniego wynagrodzenia za używanie utrwaleń ich przedstawień w celu umożliwienia im dalszej pracy twórczej i artystycznej.

40

W tym kontekście, jak wskazał już Trybunał w wyroku z dnia 16 listopada 2016 r., Soulier i Doke (C‑301/15, EU:C:2016:878, pkt 35), w odniesieniu do praw wyłącznych autora, art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 nie precyzują sposobu, w jaki owa uprzednia zgoda autora powinna zostać wyrażona, wobec czego przepisy te nie mogą być interpretowane jako narzucające, by taka zgoda została udzielona koniecznie w formie pisemnej lub w sposób wyraźny. Przeciwnie, należy uznać, że wspomniane przepisy dopuszczają także wyrażenie tej zgody w sposób dorozumiany, pod warunkiem, jak przypomniał Trybunał w pkt 37 tego wyroku, że warunki, w jakich można dopuścić dorozumianą zgodę, są ściśle określone, tak aby nie pozbawić znaczenia samej zasady uprzedniej zgody.

41

W niniejszym wypadku, jak wskazano w pkt 31–33 niniejszego wyroku, w zmienionym art. 49 ustanowiono, co się tyczy artysty wykonawcy uczestniczącego w realizacji utworu audiowizualnego, wzruszalne domniemanie na rzecz INA, że ów artysta wykonawca udzielił zezwolenia na utrwalenie i wykorzystanie jego wykonania, co umożliwia obejście określonego w art. L. 212‑3 kodeksu własności intelektualnej wymogu dysponowania zezwoleniem pisemnym wspomnianego artysty wykonawcy na takie używanie.

42

W tym względzie przede wszystkim należy wskazać, że artysta wykonawca uczestniczący w realizacji utworu audiowizualnego dla celów nadawania przez publiczne przedsiębiorstwa medialne, który jest zatem obecny w miejscu dokonywania zapisu takiego utworu we wspomnianym celu, po pierwsze, ma wiedzę o zamierzonym używaniu jego wykonania (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 listopada 2016 r., Soulier i Doke, C‑301/15, EU:C:2016:878, pkt 43), i po drugie, wykonuje utwór w celu takiego używania, w związku z czym można uznać – przy braku przeciwnego dowodu – że ze względu na to uczestnictwo zezwolił on na utrwalenie wspomnianego wykonania i jego wykorzystanie.

43

Następnie w zakresie, w jakim wydaje się, że uregulowanie rozpatrywane w postępowaniu głównym umożliwia artyście wykonawcy lub jego następcom prawnym wykazanie, że nie udzielił on zgody na dalsze wykorzystanie jego wykonań, domniemanie wskazane w pkt 34 niniejszego wyroku ma charakter wzruszalny. A zatem ze względu na to, że w uregulowaniu tym ograniczono się do odstąpienia od wymogu – określonego w art. L. 212‑3 kodeksu własności intelektualnej, lecz nieprzewidzianego przez prawo Unii – udzielenia pisemnego zezwolenia przez artystę wykonawcę, wspomniane uregulowanie dotyczy jedynie określenia szczegółowych zasad przedstawienia dowodu istnienia takiego zezwolenia.

44

Wreszcie takie domniemanie umożliwia utrzymanie właściwej równowagi w dziedzinie praw i interesów między różnymi kategoriami podmiotów uprawnionych, wskazanej w motywie 31 dyrektywy 2001/29. W szczególności, jak wspomniano w istocie w motywie 10 tej dyrektywy, aby mogli oni kontynuować twórczą i artystyczną pracę, artyści wykonawcy powinni otrzymywać odpowiednie wynagrodzenie za używanie utrwaleń ich przedstawień – podobnie jak producenci w celu finansowania takich prac. W niniejszym zaś wypadku ze względu na to, że INA nie posiada, w odniesieniu do jej zapisów archiwalnych, pisemnych zezwoleń artystów wykonawców lub ich następców prawnych ani umów o pracę zawartych przez nich z producentami rozpatrywanych programów audiowizualnych, instytut ten nie miałby możliwości wykorzystania części swoich zasobów, co mogłoby okazać się szkodliwe dla interesów pozostałych podmiotów uprawnionych – takich jak realizatorzy rozpatrywanych utworów audiowizualnych lub ich producenci będący publicznymi przedsiębiorstwami medialnymi, w których prawa wstąpiła INA – czy też innych artystów wykonawców uczestniczących w wykonaniu tych samych utworów.

45

Takie domniemanie nie może, w każdym razie, wywierać wpływu na prawo artystów wykonawców do otrzymania odpowiedniego wynagrodzenia za używanie utrwaleń ich przedstawień.

46

W świetle wszystkich powyższych rozważań na zadane pytanie należy udzielić następującej odpowiedzi: art. 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, w którym ustanowiono, w dziedzinie wykorzystania audiowizualnych zapisów archiwalnych przez wyznaczoną w tym celu instytucję, wzruszalne domniemanie udzielenia zezwolenia przez artystę wykonawcę na utrwalenie i wykorzystanie jego wykonania, gdy ten artysta wykonawca uczestniczy w rejestracji utworu audiowizualnego dla celów nadawania.

47

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 2 lit. b) i art. 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, w którym ustanowiono, w dziedzinie wykorzystania audiowizualnych zapisów archiwalnych przez wyznaczoną w tym celu instytucję, wzruszalne domniemanie udzielenia zezwolenia przez artystę wykonawcę na utrwalenie i wykorzystanie jego wykonania, gdy ten artysta wykonawca uczestniczy w rejestracji utworu audiowizualnego dla celów nadawania.