EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62018CC0560

Opinia rzecznika generalnego G. Pitruzzelli przedstawiona w dniu 5 grudnia 2019 r.
Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych przeciwko Komisji Europejskiej.
Odwołanie – Dostęp do dokumentów instytucji – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Artykuł 4 ust. 2 tiret trzecie – Wyjątki od prawa dostępu – Wyjątek dotyczący ochrony celów dochodzenia – Dokumenty dotyczące toczącego się postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Szczegółowe opinie wydane w ramach procedury powiadamiania na podstawie dyrektywy 98/34/WE – Wniosek o przyznanie dostępu – Odmowa – Ujawnienie żądanych dokumentów w toku postępowania przed Sądem Unii Europejskiej – Ujawnienie – Niedopuszczalność – Interes prawny – Dalsze trwanie.
Sprawa C-560/18 P.

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:1052

 OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

GIOVANNIEGO PITRUZZELLI

przedstawiona w dniu 5 grudnia 2019 r. ( 1 )

Sprawa C‑560/18 P

Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych

przeciwko

Komisji Europejskiej

Odwołanie – Dostęp do dokumentów instytucji Unii Europejskiej – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Dokumenty dotyczące toczącego się postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Szczegółowe opinie wydane w ramach procedury przekazywania informacji na podstawie dyrektywy 98/34/WE – Odmowa udzielenia dostępu – Wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret trzecie – Ujawnienie żądanych dokumentów w postępowaniu przed Sądem – Postanowienie o umorzeniu postępowania – Zachowanie interesu prawnego

I. Wstęp

1.

Czy stowarzyszenie reprezentujące interesy podmiotów gospodarczych działających w konkretnym sektorze gospodarki traci interes prawny po ujawnieniu w ramach postępowania przed Sądem Unii Europejskiej dokumentów, do których dostępu odmówiła Komisja Europejska?

2.

Jakich elementy Sąd musi stwierdzić, aby móc zgodnie z prawem wykluczyć zachowanie interesu prawnego przez stronę skarżącą i tym samym umorzyć postępowanie?

3.

Czy oceny prawdopodobieństwa, że zarzucana niezgodność z prawem, polegająca na odmowie udzielenia dostępu do niektórych dokumentów, powtórzy się w przyszłości, należy dokonywać w sposób abstrakcyjny, w odniesieniu do jakiegokolwiek przypadku odmowy na podstawie tego samego przepisu prawnego, czy też w odniesieniu do konkretnego przypadku z uwzględnieniem subiektywnych i obiektywnych cech danej sytuacji?

4.

Oto zasadniczo kluczowe pytania prawne leżące u podstaw rozpatrywanej sprawy, w której wnosząca odwołanie, czyli stowarzyszenie broniące interesów producentów, dystrybutorów i operatorów automatów do gry w Polsce wnosi do Trybunału odwołanie mające na celu uchylenie postanowienia Sądu o umorzeniu postępowania na tej podstawie, że to stowarzyszenie utraciło interes prawny.

5.

Strona wnosząca odwołanie oparła je na pięciu zarzutach, lecz w niniejszej opinii ograniczę się, zgodnie z sugestią Trybunału, do poruszenia kwestii prawnych związanych z zarzutem pierwszym odwołania.

6.

Po określeniu przedmiotu postępowania dokonam analizy orzecznictwa Trybunału w kwestii interesu prawnego, dokonując zastosowania wskazanych zasad w niniejszej sprawie.

7.

W szczególności postaram się wyjaśnić, że zachowanie interesu prawnego w sporze dotyczącym dostępu do dokumentów, po ich ujawnieniu, stanowi absolutny wyjątek i jest zastrzeżone dla konkretnych sytuacji, o czym Trybunał przypomniał jeszcze ostatnio w swoim wyroku C‑57/16 P (ClientEarth) ( 2 ).

8.

Wreszcie, stwierdzę, że te szczególne sytuacje nie wystąpiły w niniejszym wypadku i że w związku z tym Sąd nie naruszył prawa, umarzając postępowanie, a wobec tego zarzut pierwszy odwołania należy oddalić.

II. Ramy prawne

A.   Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001

9.

Zgodnie z motywem 4 rozporządzenia nr 1049/2001 ( 3 ):

„Celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie możliwie największej skuteczności prawa publicznego dostępu do dokumentów oraz ustanowienie ogólnych zasad i ograniczeń związanych z takim dostępem, zgodnie z art. 255 ust. 2 traktatu WE”.

10.

Ponadto zgodnie z motywem 11 tego samego rozporządzenia:

„Co do zasady, wszystkie dokumenty instytucji powinny być publicznie dostępne. Jednakże niektóre interesy prywatne i publiczne powinny być chronione za pomocą wyjątków. Instytucje powinny być uprawnione do ochrony swoich wewnętrznych konsultacji i obrad tam, gdzie jest to niezbędne dla zabezpieczenia ich zdolności do wykonywania swoich zadań. […]”.

11.

Artykuł 2 rozporządzenia nr 1049/2001, zatytułowany „Beneficjenci i zakres stosowania”, w ust. 1 stanowi następująco:

„1.   Każdy obywatel Unii, każda osoba fizyczna lub prawna zamieszkała lub mająca siedzibę w państwie członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów instytucji, z zastrzeżeniem zasad, warunków i ograniczeń określonych w niniejszym rozporządzeniu”.

12.

Artykuł 4 rozporządzenia nr 1049/2001, zatytułowany „Wyjątki” w ust. 2 i 3 stanowi następująco:

„2.   Instytucje odmawiają dostępu do dokumentu w przypadku, gdy ujawnienie go naruszyłoby ochronę:

interesów handlowych osoby fizycznej lub prawnej, w tym własności intelektualnej,

postępowania sądowego lub opinii prawnej,

celu kontroli, dochodzenia lub audytu,

chyba że za ujawnieniem przemawia nadrzędny interes publiczny.

3.   Dostęp do dokumentu sporządzonego przez instytucję na użytek wewnętrzny lub otrzymanego przez instytucję, który odnosi się do spraw, w przypadku których decyzja nie została podjęta przez instytucję, nie zostaje udzielony, jeśli ujawnienie takiego dokumentu poważnie naruszyłoby proces podejmowania decyzji przez tę instytucję, chyba że za ujawnieniem przemawia nadrzędny interes publiczny.

[…]”.

III. Okoliczności powstania sporu, postępowanie przed Sądem i zaskarżone postanowienie

A.   Okoliczności faktyczne poprzedzające wniesienie odwołania do Sądu

13.

W dniu 20 listopada 2013 r. Komisja Europejska w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego 2013/4218 wystosowała do Rzeczpospolitej Polskiej wezwanie do usunięcia uchybienia na podstawie art. 258 TFUE, w którym zwróciła się o dostosowanie krajowych przepisów prawnych dotyczących usług w zakresie gier hazardowych do podstawowych swobód określonych w prawie Unii.

14.

Wobec powyższego Rzeczpospolita Polska w odpowiedzi otrzymanej w dniu 3 marca 2014 r. poinformowała Komisję o swoim zamiarze zgłoszenia, na podstawie dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w zakresie norm i przepisów technicznych ( 4 ), projektu ustawy zmieniającej polską ustawę o grach hazardowych.

15.

W dniu 5 listopada 2014 r. Rzeczpospolita Polska zgłosiła Komisji, pod sygnaturą 2014/537/PL, zapowiedziany projekt ustawy ( 5 ) zgodnie z art. 8 dyrektywy 98/34.

16.

W ramach tego postępowania Komisja i Republika Malty wydały, odpowiednio w dniach 3 i 6 lutego 2015 r., dwie szczegółowe opinie w sprawie zgłoszonego projektu ustawy, zgodnie z art. 9 ust. 2 dyrektywy 98/34.

17.

W dniu 17 lutego 2015 r. Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych (zwana dalej „IGPOUR”), organizacja reprezentująca interesy producentów, dystrybutorów i operatorów urządzeń rozrywkowych w Polsce, wystąpiła z wnioskiem o dostęp do dwóch opinii wydanych przez Komisję i Republikę Malty zgodnie z art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1049/2001.

18.

Po dokonaniu oceny Komisja w dniu 10 marca 2015 r. odmówiła IGPOUR udzielenia dostępu do żądanych dokumentów.

19.

W związku z tym w dniu 16 kwietnia 2015 r. IGPOUR przesłał Komisji ponowny wniosek o udzielenie dostępu do dokumentów, zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 1049/2001.

20.

W dniu 12 czerwca 2015 r. Komisja oddaliła ponowny wniosek IGPOUR w zakresie, w którym dotyczył on jej szczegółowej opinii, a w dniu 17 lipca 2015 r. oddaliła ponowny wniosek w zakresie, w którym odnosił się on do szczegółowej opinii wydanej przez Republikę Malty ( 6 ).

21.

W zaskarżonych decyzjach Komisja za podstawę odmowy udostępnienia dokumentów, o które wnioskował IGPOUR, podała art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001. Dokładniej rzecz ujmując, Komisja wskazała, że ujawnienie przedmiotowych dokumentów naruszyłoby ochronę „celu kontroli, dochodzenia czy audytu” w odniesieniu do postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego 2013/4218, ponieważ wnioskowane opinie były nierozerwalnie związane z tym postępowaniem.

B.   Postępowanie przed Sądem i zaskarżone postanowienie

22.

W dniu 1 września 2015 r. IGPOUR złożył w sekretariacie Sądu skargę na powyższe rozstrzygnięcie odmowne, wnosząc o stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji.

23.

W ramach wspomnianego postępowania Królestwo Szwecji zostało dopuszczone do sprawy w charakterze interwenienta na poparcie żądań IGPOUR, natomiast Rzeczpospolita Polska została dopuszczona do sprawy w charakterze interwenienta po stronie Komisji.

24.

Podczas rozprawy w dniu 28 września 2017 r. strony przedstawiły swoje wystąpienia i odpowiedziały na pytania Sądu.

25.

W piśmie złożonym w dniu 6 marca 2018 r. Komisja zwróciła się do Sądu o stwierdzenie, że skarga wniesiona przez IGPOUR stała się bezprzedmiotowa, ponieważ po zakończeniu powiązanego postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego 2013/4218 Komisja postanowiła udzielić stronie skarżącej dostępu do dwóch rozpatrywanych dokumentów. W tym samym piśmie Komisja wniosła również o obciążenie strony skarżącej kosztami postępowania.

26.

W następstwie powyższego wniosku Sąd postanowieniem z dnia 14 marca 2018 r. zadecydował o ponownym otworzeniu ustnego etapu postępowania i wezwał strony do przedstawienia uwag w przedmiocie wniosku Komisji o umorzenie postępowania.

27.

W swoich uwagach IGPOUR zaprzeczył, jakoby stracił swój interes prawny, a Rzeczpospolita Polska ograniczyła się w swoich uwagach do stwierdzenia, że nie sprzeciwia się żądaniu Komisji. Królestwo Szwecji nie przedstawiło żadnych uwag na temat tego wniosku.

28.

Postanowieniem z dnia 10 lipca 2018 r. ( 7 ) Sąd umorzył postępowanie, obciążając każdą ze stron poniesionymi przez nią kosztami postępowania.

29.

W uzasadnieniu swojego orzeczenia Sąd, mając na uwadze szczególny charakter sytuacji rozpatrywanej w postępowaniu, stwierdził, że sytuacja podobna do tej w niniejszej sprawie prawdopodobnie nie wystąpi w przyszłości, i w związku z tym wykluczył zachowanie interesu prawnego przez stronę skarżącą w następstwie udostępnienia żądanych dokumentów.

30.

Ponadto Sąd stwierdził, że IGPOUR, kwestionując wniosek Komisji o wydanie orzeczenia o umorzeniu postępowania, ograniczył się do wskazania ogólnej możliwości wystąpienia w przyszłości ze skargą o stwierdzenie odpowiedzialności odszkodowawczej, nie uściślając jednak, czy faktycznie ma zamiar to uczynić.

C.   Postępowanie przed Trybunałem i żądania stron

31.

W odwołaniu wniesionym w dniu 3 września 2018 r. do Trybunału IGPOUR wniósł o uchylenie postanowienia Sądu o umorzeniu postępowania oraz o stwierdzenie nieważności zaskarżonych decyzji, na mocy których odmówiono mu udzielenia dostępu do szczegółowych opinii wydanych przez Komisję i Republikę Malty w ramach procedury przekazywania informacji 2014/537/PL. IGPOUR wniósł również o obciążenie Komisji kosztami postępowania.

32.

Tytułem żądania ewentualnego IGPOUR wniósł o przekazanie sprawy do Sądu do ponownego rozpatrzenia w celu wydania orzeczenia co do istoty i co do kosztów.

33.

Królestwo Szwecji wniosło do Trybunału o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zaskarżonych decyzji.

34.

Komisja natomiast wniosła o oddalenie odwołania i obciążenie strony wnoszącej odwołanie kosztami postępowania.

IV. Analiza odwołania

35.

W uzasadnieniu odwołania IGPOUR podnosi pięć zarzutów.

36.

W ramach zarzutu pierwszego, który dzieli się na dwie części, IGPOUR podnosi, że Sąd naruszył prawo (pkt 30 i 32 zaskarżonego postanowienia), uznając, że jest mało prawdopodobne, by zarzucane przez stronę skarżącą naruszenie prawa mogło powtórzyć się w przyszłości, i że w związku z tym strona skarżąca po ujawnieniu żądanych dokumentów nie miała interesu prawnego w kontynuowaniu postępowania; przyjmując, na potrzeby dokonania powyższej oceny, że istotną kwestią jest to, czy w przyszłości może powtórzyć się taka konkretna sytuacja, jak rozpatrywana w niniejszej sprawie, a nie to, czy w przyszłości Komisja w innych przypadkach wnioskowania o dostęp do dokumentów będzie stosować wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001.

37.

W ramach zarzutu drugiego strona wnosząca odwołanie podnosi, że w pkt 33 zaskarżonego postanowienia Sąd naruszył prawo, orzekając, że decyzja o zamknięciu postępowania bez wydania wyroku nie umożliwi Komisji uniknięcia skutecznej kontroli sądowej.

38.

W ramach zarzutu trzeciego IGPOUR podnosi, że w pkt 34 zaskarżonego postanowienia Sąd naruszył prawo, orzekając, że zamknięcie postępowania bez wydania wyroku nie nałoży nieuzasadnionego ciężaru na stronę skarżącą, gdyby wniosła ona skargę o odszkodowanie przeciwko Komisji.

39.

W zarzucie czwartym, dotyczącym pkt 34 zaskarżonego postanowienia, IGPOUR twierdzi, że Sąd naruszył prawo, gdy stwierdził, że nie było potrzeby orzekać w przedmiocie ewentualnych żądań odszkodowawczych przedstawionych przez stronę skarżącą lub jej członków w celu naprawienia szkody spowodowanej spornymi decyzjami, ponieważ strona skarżąca: nie sprecyzowała, czy zamiar wniesienia skargi o odszkodowanie miał charakter czysto hipotetyczny; nie oparła się na precyzyjnych, konkretnych i możliwych do sprawdzenia dowodach; nie przedstawiła żadnych dowodów dotyczących szkody spowodowanej spornymi decyzjami.

40.

W ramach zarzutu piątego IGPOUR podnosi, że w pkt 34 zaskarżonego postanowienia Sąd naruszył prawo, orzekając, że strona skarżąca nie miała żadnego interesu w kontynuowaniu postępowania, podczas gdy stwierdzenie nieważności spornych decyzji było konieczne dla naprawienia krzywdy wyrządzonej stronie skarżącej jako organizacji zawodowej.

41.

Jak wspomniano powyżej, niniejsza opinia skupi się na zarzucie pierwszym odwołania.

A.   W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia prawa w zakresie, w jakim Sąd: (i) miał orzec, że jest nieprawdopodobne, aby niezgodność z prawem, na którą powołuje się strona wnosząca odwołanie w swojej skardze, mogła powtórzyć się w przyszłości; (ii) miał stwierdzić, że istotną kwestią jest kwestia możliwości wystąpienia w przyszłości konkretnej sytuacji podobnej do rozpatrywanej w niniejszej sprawie

1. Argumentacja stron

42.

IGPOUR podnosi, że w pkt 30 i 32 zaskarżonego postanowienia Sąd naruszył prawo, stwierdzając, że jest mało prawdopodobne, aby w sytuacji takiej jak rozpatrywana w niniejszej sprawie zarzucana niezgodna z prawem odmowa udzielenia przez Komisję dostępu do wskazanych dokumentów mogła nastąpić w przyszłości, i że w związku z tym strona skarżąca nie miała interesu prawnego w kontynuowaniu postępowania.

43.

Dokładniej rzecz ujmując, IGPOUR uważa, że Sąd nie stwierdził, iż jest nieprawdopodobne, aby Komisja oparła się w przyszłości na takiej wykładni art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001, zgodnie z którą istnieje ogólne domniemanie nieujawniania dokumentów, jeżeli dokumenty, o dostęp do których zwrócono się na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001, zawierają odniesienia do wezwań do usunięcia uchybienia lub, w braku takich odniesień, są „nierozerwalnie związane” z toczącym się postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

44.

Strona wnosząca odwołanie twierdzi bowiem, że Sąd dokonał raczej oceny prawdopodobieństwa, czy interpretacja dokonana w tym wypadku może zostać ponownie wykorzystana w sytuacji podobnej do tej, która wystąpiła w niniejszej sprawie, mianowicie w nowej sprawie, w której w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwo członkowskie zgłosi Komisji projekt ustawy odpowiadający na jej zastrzeżenia, a Komisja odmówi ujawnienia opinii wydanych w sprawie tego projektu ustawy w celu ochrony niezbędnej poufności stosunków między państwami a Komisją w ramach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom.

45.

W tym względzie IGPOUR odsyła w szczególności do wyroku Sądu z dnia 22 marca 2018 r., De Capitani/Parlament ( 8 ), w którym Sąd potwierdził interes prawny strony skarżącej w prowadzeniu postępowania w podobnej sytuacji, ponieważ podnoszone naruszenie prawa przez stronę skarżącą opierało się na wykładni jednego z wyjątków przewidzianych w rozporządzeniu nr 1049/2001, na który Parlament mógłby powołać się ponownie w odniesieniu do nowego wniosku o udzielenie dostępu do dokumentu.

46.

Zdaniem IGPOUR Sąd popełnił ten sam błąd, o którym mowa w poprzednich punktach, zgadzając się z interpretacją Komisji, zgodnie z którą zasada przejrzystości leżąca u podstaw dyrektywy 98/34 (zastąpionej dyrektywą 2015/1535) nie stoi na przeszkodzie powołaniu się na ogólne domniemanie nieujawnienia w odniesieniu do szczegółowych opinii wydanych w ramach procedury zgłoszenia nieobjętej klauzulą poufności.

47.

Ponadto IGPOUR argumentuje, że z uwagi na znaczną ilość obowiązków ciążących na państwach członkowskich w zakresie zgłaszania na podstawie dyrektywy 2015/1535, jest wysoce prawdopodobne, że wiele ze zgłaszanych dokumentów przynajmniej częściowo będzie odnosiło się do obaw Komisji.

48.

Co więcej, strona wnosząca odwołanie zauważa, że inne postanowienie w jej sprawie, mianowicie postanowienie z dnia 19 lipca 2018 r., Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych/Komisja ( 9 ), można uznać za istotne dla niniejszej sprawy w celu wykazania, że Komisja konsekwentnie broni swoich interpretacji art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 oraz zasady przejrzystości zapisanej w dyrektywach 98/34 i 2015/1535. To właśnie ten precedens, zdaniem strony skarżącej, potwierdza prawdopodobieństwo, że podważana interpretacja może się powtórzyć w przyszłości.

49.

Wreszcie, IGPOUR twierdzi, że jest bardzo prawdopodobne, że w przyszłości będzie składał wnioski o dostęp do dokumentów podobne do tych w niniejszej sprawie, ponieważ IGPOUR jest stowarzyszeniem przedsiębiorców, którego działalność obejmuje wszystkie aspekty działalności handlowej jego członków, a nie tylko te aspekty, które są bezpośrednio związane z reprezentowanym przez nie sektorem, mianowicie sektorem gier hazardowych.

50.

Rząd szwedzki uważa, że odwołanie jest zasadne, i ogranicza swoje uwagi do pierwszego zarzutu podniesionego przez IGPOUR. W tym względzie zauważa on, że chociaż IGPOUR ma obecnie dostęp do spornych dokumentów, z pkt 10 i 35 odwołania wynika, że zaskarżone decyzje nie zostały formalnie wycofane przez Komisję, a tym samym spór zachował swój przedmiot.

51.

Według rządu szwedzkiego IGPOUR celowo dążył do uzyskania dostępu do szczegółowych opinii w ramach procedury zgłaszania, gdy postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego było w toku. Niemniej jednak dostęp do tych dokumentów został przyznany dopiero po zakończeniu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego oraz procedury zgłaszania. Ponieważ ujawnienie żądanych dokumentów nie nastąpiło przed zamknięciem toczących się postępowań, IGPOUR nie osiągnął w pełni celów, do których dążył za pośrednictwem wniosku o udzielenie dostępu.

52.

Rząd szwedzki podziela pogląd IGPOUR, że Sąd powinien był zbadać, czy ogólna zasada domniemania zastosowana przez Komisję do podważanych decyzji mogłaby zostać przywołana przez Komisję w przyszłości. Wniosek ten znajduje bezpośrednie potwierdzenie w wyroku z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, z którego wynika, że należy zbadać, czy podnoszona niezgodność z prawem może powtórzyć się w przyszłości.

53.

Rząd szwedzki, podobnie jak IGPOUR, uważa, że taka sytuacja może się wydarzyć ponownie w przyszłości.

54.

Po pierwsze, istnieje bezpośrednie zagrożenie, że Komisja może uzasadnić decyzje oddalające przyszłe wnioski o udzielenie dostępu do dokumentów składanych w kontekście procedur zgłaszania określonych w dyrektywie 2015/1535 poprzez odniesienie do rozpatrywanego ogólnego domniemania.

55.

Po drugie, Komisja faktycznie zastosowała już tę ogólną zasadę domniemania po wydaniu podważanych decyzji w celu uzasadnienia oddalenia wniosku uzupełniającego IGPOUR, który został złożony w ramach procedury zgłaszania na podstawie dyrektywy 2015/1535 i miał na celu uzyskanie dostępu do uwag Komisji i szczegółowej opinii.

56.

Po trzecie, fakt, że IGPOUR jest narażony na ryzyko, że w przyszłości zostanie przywołana ponownie ogólna zasada domniemania, wynika również z tego, że IGPOUR jest organizacją reprezentującą interesy producentów, dystrybutorów i operatorów urządzeń rozrywkowych w Polsce, której działalność dotyczy wszystkich aspektów działalności handlowej jej członków, a nie tylko tych aspektów, które są bezpośrednio związane z reprezentowanym przez nią sektorem lub na które mają wpływ krajowe przepisy dotyczące gier hazardowych. Wreszcie, ryzyko to dotyczy nie tylko wniosków o udzielenie dostępu do dokumentów składanych przez IGPOUR, ale również wniosków składanych przez inne podmioty.

57.

Komisja uważa, że pierwszy zarzut odwołania jest bezzasadny, z trzech powodów.

58.

Po pierwsze, podnosi ona, że IGPOUR nie kwestionuje kryteriów prawnych zastosowanych przez Sąd w celu oceny możliwości, czy IGPOUR mógł zachować interes prawny w kontynuowaniu postępowania, lecz wydaje się zwracać się do Trybunału o zastąpienie dokonanej przez Sąd oceny okoliczności faktycznych, mianowicie prawdopodobieństwa ponownego wystąpienia zarzucanej niezgodności z prawem w przyszłości, własną oceną tej samej okoliczności faktycznej. Zdaniem Komisji Sąd prawidłowo zbadał okoliczności sprawy i stwierdził, że IGPOUR nie miał rzeczywistego i bieżącego interesu w zapobieganiu powtórzeniu się zarzucanej niezgodności z prawem w przyszłości.

59.

Po drugie, Komisja podnosi, że po podjęciu decyzji o udzieleniu dostępu do rozpatrywanych dokumentów bieżący interes strony wnoszącej odwołanie w stwierdzeniu nieważności spornych decyzji znikł, ponieważ kontynuowanie postępowania nie przyniosłoby jej żadnej rzeczywistej korzyści. IGPOUR niesłusznie twierdził, że jego interes w kontynuowaniu postępowania można uznać za podważenie wykładni rozporządzenia nr 1049/2001, na podstawie której Komisja przyjęła sporne decyzje i która mogłaby się powtórzyć w przyszłości.

60.

Po trzecie, Komisja podnosi, że Sąd prawidłowo powołał się na szczególne okoliczności faktyczne sprawy jako na punkt odniesienia dla oceny prawdopodobieństwa powtórzenia się w przyszłości skarg takich jak wniesiona przez IGPOUR i doszedł do wniosku, że jest mało prawdopodobne, aby taka nietypowa sytuacja powtórzyła się w przyszłości.

61.

Wreszcie, zdaniem Komisji, stanowisko IGPOUR bardzo różni się od stanowiska strony wnoszącej odwołanie w sprawie, w której wydano wyrok ClientEarth/Komisja (C-57/16 P). We wspomnianej sprawie Sąd przyjął istnienie interesu strony wnoszącej odwołanie we wszczęciu lub kontynuowaniu postępowania pomimo ujawnienia żądanych dokumentów, ponieważ celem odwołania była zmiana wyroku dopuszczającego stosowanie ogólnego domniemania poufności w odniesieniu do określonej kategorii dokumentów oraz dlatego, że zwłaszcza strona wnosząca odwołanie, organizacja nienastawiona na osiąganie zysku, zajmująca się ochroną środowiska, mogła ponownie być narażona na podnoszoną niezgodność z prawem.

2. Ocena

62.

Przedmiotem niniejszego postępowania odwoławczego jest dokonanie przez Trybunał kontroli zaskarżonego postanowienia z dnia 10 lipca 2018 r. w celu ustalenia, czy Sąd naruszył prawo, stwierdzając, że strona wnosząca odwołanie utraciła interes prawny (a dokładniej interes w kontynuowaniu postępowania) na tej podstawie, że Komisja, przed zakończeniem postępowania przed Sądem, udzieliła dostępu do dokumentów, którego wcześniejszej jej odmówiono, co doprowadziło do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności.

63.

W tym celu pokrótce streszczę zasady ustanowione przez Trybunał dotyczące interesu prawnego, a następnie odniosę się do kwestii granic, w ramach których można przyjąć, że nadal istnieje interes prawny, również po udostępnieniu żądanych dokumentów.

64.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno przedmiot sporu, jak i interes prawny, muszą istnieć do momentu wydania orzeczenia sądowego, pod rygorem umorzenia postępowania. Ten interes prawny zakłada, że stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu może samo w sobie wywołać skutki prawne i że w ten sposób postępowanie w przedmiocie skargi mogłoby poprzez swój wynik zapewnić korzyść stronie, która je wszczęła ( 10 ).

65.

Wynika stąd, że aby można było stwierdzić zachowanie przez stronę skarżącą interesu prawnego lub interesu w kontynuowaniu postępowania, nie tylko musi ona znajdować się w szczególnej sytuacji w odniesieniu do aktu, którego zgodność z prawem zamierza podważyć, ale także stwierdzenie nieważności tego aktu powinno wywoływać korzystne skutki w zakresie jej sytuacji prawnej ( 11 ). Jeżeli strona skarżąca nie może czerpać żadnych korzyści z faktu, że jej skarga zostanie uwzględniona, wszczęcie lub kontynuacja postępowania nie może być uzasadnione. To właśnie bowiem w celu zagwarantowania prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości poprzez zapobieganie sytuacjom zwracania się do sądu Unii z kwestiami czysto teoretycznymi, których rozstrzygnięcie nie może pociągać za sobą skutków prawnych czy przysparzać skarżącemu korzyści, każda osoba wnosząca skargę do sądu powinna niezależnie od wybranego środka prawnego mieć interes prawny we wniesieniu tej skargi oraz utrzymać ten interes w trakcie całego postępowania ( 12 ).

66.

Interes prawny, uznany w orzecznictwie za istotną i główną przesłankę wniesienia każdej skargi, musi być istniejący i aktualny i nie można go oceniać pod kątem przyszłych i hipotetycznych wydarzeń ( 13 ).

67.

Zachowanie interesu prawnego przez skarżącego należy oceniać in concreto przy uwzględnieniu w szczególności skutków zarzucanej niezgodności z prawem oraz charakteru podnoszonej szkody ( 14 ).

68.

Z omawianych wskazówek Trybunału można zatem wywieść następujące zasady ogólne: interes prawny musi istnieć w chwili wniesienia skargi i pozostawać aktualny do końca postępowania, a jego brak prowadzi do niedopuszczalności skargi lub umorzenia postępowania; interes prawny musi być istniejący, aktualny i rzeczywisty, a nie tylko hipotetyczny; zakończenie postępowania powinno móc przysporzyć konkretne korzyści skarżącemu.

69.

Teraz należy przejść do drugiego, bardziej szczegółowego aspektu zachowania lub utraty interesu prawnego w przypadku orzeczeń dotyczących udzielenia dostępu do dokumentów, które w toku postępowania sądowego udostępnia się skarżącemu.

70.

W niniejszej sprawie, jak już wspomniano, podstawowym argumentem strony wnoszącej odwołanie jest bowiem to, że jej interes prawny istnieje nawet po udostępnieniu żądanych dokumentów przez Komisję (po zamknięciu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przez Rzeczpospolitą Polską), ze względu na zagrożenie częstego powtarzania się w przyszłości takiej sytuacji, która miałaby być niezgodna z prawem.

71.

Konieczne jest również nakreślenie ram sytuacji, która może powtórzyć się w przyszłości i która mogłaby zatem uzasadniać zachowanie interesu prawnego.

72.

Zdaniem strony wnoszącej odwołanie chodzi o dokonaną przez Komisję interpretację art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001. Strona wnosząca odwołanie uważa w ten sposób, że sama okoliczność, iż Komisja może w przyszłości interpretować ten przepis w podobny sposób, to znaczy uznając, że może oddalić wniosek o udzielenie dostępu w trakcie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, skutkowałaby zachowaniem interesu prawnego, a w konsekwencji koniecznością kontynuowania postępowania do czasu wydania orzeczenia co do istoty sprawy.

73.

Takie rozwiązanie miałoby paradoksalne konsekwencje, bowiem w każdym postępowaniu w sprawie udzielenia dostępu do dokumentów skarżący automatycznie zachowywałby interes prawny wyłącznie na tej podstawie, że w przyszłości instytucja europejska mogłaby interpretować dany przepis prawa w innych okolicznościach w kwestionowany sposób.

74.

W celu uniknięcia tych paradoksalnych skutków, które mogłyby pozbawić skuteczności przepisy pozwalające na umorzenie postępowania przed Sądem w sprawach dotyczących dostępu do dokumentów, z pewnością właściwsze jest przeprowadzenie testu prawdopodobieństwa w odniesieniu do konkretnej okoliczności będącej przedmiotem postępowania.

75.

Jest to spójne z tym, co przedstawiono powyżej na temat charakteru interesu prawnego, który – powtarzam – musi być konkretny i rzeczywisty, a nie czysto hipotetyczny.

76.

Nie oznacza to oczywiście, że sytuacja, którą należy wziąć pod uwagę w teście prawdopodobieństwa, to tylko sytuacja rozpatrywanego obecnie przypadku, ale także podobna sytuacja powstała na gruncie podobnych okoliczności.

77.

Stanowisko to potwierdza orzecznictwo Trybunału w tym zakresie, skoro w wyroku przywoływanym również przez stronę wnoszącą odwołanie na poparcie jej argumentów Trybunał przypomina, że zachowanie interesu prawnego zakłada, że podnoszona niezgodność z prawem może powtórzyć się w przyszłości „niezależnie od szczególnych okoliczności danej sprawy” ( 15 ).

78.

Znaczenie, jakie należy nadać temu wyrażeniu, jeżeli uwzględni się rozumowanie Trybunału w całości, jest takie, że skarżący może zachować interes prawny, jeżeli udowodni, że zarzucana niezgodność z prawem może w przyszłości powtórzyć się również w podobnych postępowaniach, choć nieidentycznych z tu rozpatrywanym ( 16 ).

79.

W niniejszej sprawie sytuacja, którą należy wziąć pod uwagę przy ocenie stopnia prawdopodobieństwa powtórzenia się jej, jest następująca: wniosek o udzielenie dostępu do dokumentów złożony przez stowarzyszenie reprezentujące interesy handlowe w postępowaniu w sprawie uchybienia zobowiązaniom, w trakcie którego państwo członkowskie, w celu uniknięcia konsekwencji wynikających z zarzucanego mu naruszenia, zgłasza Komisji projekt ustawy zmieniającej przepisy uznane za niezgodne z prawem. Żądane dokumenty to dwie opinie sporządzone przez samą Komisję i przez inne państwo członkowskie w ramach tego postępowania.

80.

Taka sytuacja jest z pewnością nietypowa i prawdopodobieństwa jej powtórzenia się nie można uznać za wysokie.

81.

Strona wnosząca odwołanie w żaden sposób nie odniosła się do tej kwestii i, jak wskazano powyżej, ograniczyła się do stwierdzenia, że naruszenie prawa, którego dopuścił się Sąd, zostało wykorzystane jako punkt odniesienia dla oceny prawdopodobieństwa.

82.

Wprost przeciwnie, Komisja uznała, że chodzi o sytuację faktyczną, a nie prawną, której ocena dokonana przez Sąd nie mogła zostać zweryfikowana w odwołaniu, i wielokrotnie podnosiła w swoich pismach odczytanych na rozprawie nietypowy charakter tej sytuacji, potwierdzając, że w praktyce taka sytuacja zdarzała się rzadko, a zatem jest mało prawdopodobne, aby mogła wydarzyć się ponownie w niedalekiej przyszłości.

83.

W celu dokonania oceny, czy Sąd rzeczywiście naruszył prawo, oceniając jako mało prawdopodobną możliwość ponownego zaistnienia sytuacji będącej przedmiotem niniejszej sprawy, bardzo przydatne jest porównanie jej z niedawnym precedensem Trybunału, przywoływanym przez wszystkich uczestników postępowania na poparcie ich stanowisk, w szczególności przez rząd szwedzki w uwagach na piśmie oraz przez stronę wnoszącą odwołanie na rozprawie.

84.

W sprawie C‑57/16 P Trybunał, orzekając w składzie wielkiej izby, rzeczywiście rozstrzygnął w przedmiocie odwołania od wyroku Sądu w sprawie dostępu do dokumentów Komisji, lecz przede wszystkim, i to właśnie pod tym względem sprawa ta jest najbardziej zbliżona do niniejszego postępowania, musiał ustosunkować się do wniosku Komisji o umorzenie postępowania, ponieważ po rozprawie, a przed wydaniem wyroku, żądane dokumenty zostały przekazane stronie skarżącej.

85.

Przy tej okazji Trybunał stwierdził, przypominając również wcześniejsze orzecznictwo, że skarżący może w niektórych przypadkach zachować interes w żądaniu stwierdzenia nieważności danego aktu, również po udostępnieniu żądanych dokumentów ( 17 ), lecz przy spełnieniu pewnych warunków, które Trybunał uznał za spełnione w tej konkretnej przedłożonej mu sprawie, ale które, jak zobaczymy, nie są spełnione w niniejszej sprawie. Trybunał orzekł w tym względzie, że „[w] takich okolicznościach” należy uznać, że strona skarżąca zachowała interes prawny, i że „biorąc pod uwagę prawdopodobieństwo ponownego wystąpienia zarzucanej niezgodności z prawem oraz ww. okoliczności szczególne, [takie uznanie jest] uzasadnione względami prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości” ( 18 ).

86.

W wyroku w sprawie C‑57/16 P Trybunał nie określił, jak wydaje się twierdzić strona wnosząca odwołanie, ogólnej zasady dotyczącej zachowania interesu prawnego w postępowaniach w zakresie dostępu do dokumentów instytucji europejskich.

87.

Przeciwnie, jasno wskazał, rozwiewając tym samym pewne wątpliwości, jakie mogłyby wynikać z lektury niektórych wyroków Sądu ( 19 ), że w postępowaniach dotyczących udzielenia dostępu do dokumentów zachowanie interesu prawnego po udostępnieniu dokumentów przez instytucję europejską należy uznać za wyjątek, ponieważ zasadą jest, że po udostępnieniu dokumentów przedmiot postępowania i interes prawny przestają istnieć.

88.

Ta wyjątkowa okoliczność – zachowanie interesu prawnego – może zaistnieć w zależności od pewnych zmiennych: charakteru wnioskodawcy i wchodzących w grę interesów oraz mających zastosowanie szczególnych ram prawnych, rodzaju aktów będących przedmiotem wniosku o udzielenie dostępu, charakteru postępowania, do którego odnoszą się żądane dokumenty, oraz wyjątku od prawa dostępu, na który powołuje się Komisja w celu odmowy dostępu.

89.

Wszystkie te zmienne, które w świetle powyższego stanowią, moim zdaniem, „szczególne okoliczności”, pozwalające na zachowanie interesu prawnego, różnią się od siebie w sprawie C‑57/16 P i w niniejszej sprawie, a zatem muszą prowadzić do odmiennego rozwiązania.

90.

Strona wnosząca odwołanie w sprawie C‑57/16 P jest stowarzyszeniem nienastawionym na osiąganie zysku, które zajmuje się ochroną interesów dotyczących ochrony środowiska. Strona wnosząca odwołanie w niniejszej sprawie jest stowarzyszeniem, które chroni interesy producentów, dystrybutorów i operatorów urządzeń rozrywkowych i automatów do gry.

91.

W dziedzinie ochrony środowiska, jak wiadomo, istnieją szczegółowe przepisy dotyczące przejrzystości aktów prawnych, które wymagają między innymi zawężającej interpretacji podstaw odmowy dostępu do informacji dotyczących środowiska ( 20 ).

92.

Jeśli chodzi o rodzaj aktów będących przedmiotem wniosku o udzielenie dostępu, w sprawie C‑57/16 P chodziło o sprawozdania z oceny skutków oraz towarzyszące im opinie komitetów ds. oceny skutków, które zawierały informacje stanowiące istotne elementy procesu prawodawczego Unii i stanowiące część podstawy działań prawodawczych Unii. W związku z tym podstawę odmowy udzielenia dostępu należało interpretować w sposób zawężający w odniesieniu do informacji dotyczących środowiska, z uwzględnieniem interesu publicznego w ujawnieniu żądanych informacji, w celu zapewnienia większej przejrzystości tych informacji ( 21 ).

93.

Akty będące przedmiotem wniosku o udzielenie dostępu w niniejszym postępowaniu są opiniami wydanymi przez samą Komisję i państwo członkowskie w sprawie propozycji zmiany przepisów, przedłożonej przez Rzeczpospolitą Polską w celu uniknięcia konsekwencji postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego.

94.

Należy bowiem przypomnieć, że w sprawie C‑57/16 P chodziło bez wątpienia o procedurę prawodawczą ( 22 ), podczas gdy w tym przypadku mamy do czynienia, jak już wspomniano, z procedurą prawodawczą, która jednak pod względem funkcjonalnym stanowi część postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w ramach którego, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, należy utrzymać poufny dialog między Komisją a państwami członkowskimi.

95.

W tym względzie nie można podważyć, że istnieje ścisły związek między zaskarżonymi dokumentami a postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, za każdym razem podkreślany przez Komisję w jej pismach procesowych i na rozprawie, potwierdzony przez Rzeczpospolitą Polską podczas rozprawy i niepodważony w drodze konkretnych wniosków przez stronę wnoszącą odwołanie, która ogranicza się do kategorycznego kwestionowania tego związku bez żadnego merytorycznego uzasadnienia, mimo że była w stanie zapoznać się z jego treścią przed wszczęciem postępowania przed Trybunałem.

96.

Należy bowiem przypomnieć, że Trybunał wielokrotnie przypominał, iż dokumenty dotyczące fazy poprzedzającej wniesienie skargi w postępowaniu w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego stanowią, dla celów ochrony prowadzonego dochodzenia, jedną wspólną kategorię dokumentów, bez konieczności dokonywania rozróżnienia w zależności od rodzaju dokumentu zawartego w aktach sprawy lub autora danych dokumentów ( 23 ).

97.

Podobnie, podstawa, na której Komisja oparła swoją odmowę udzielenia dostępu, również różni się w obu przypadkach. W sprawie C‑57/16 P Komisja, z uwagi na to, że chodziło o procedurę prawodawczą, powołała się na art. 4 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1049/2001, uzasadniając swoją odmowę udzielenia dostępu potrzebą stworzenia przestrzeni do refleksji, wolnej od zewnętrznych nacisków wobec proponowanych inicjatyw politycznych.

98.

W niniejszej sprawie natomiast Komisja oparła swoją odmowę udzielenia dostępu do żądanych dokumentów na art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001, z tym uzasadnieniem, że rozpatrywane opinie zawierały oceny bezpośrednio związane z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, o których wiedza mogła negatywnie wpłynąć na dialog między państwami członkowskimi a Komisją w ramach postępowania poprzedzającego wniesienie skargi.

99.

W odniesieniu do uzasadnienia odmowy Komisji i w związku z tym interpretacji art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001, chociaż nie jest ona bezpośrednim przedmiotem mojej analizy i wniosków z powodów przedstawionych powyżej, ograniczę się do kilku krótkich uwag.

100.

O ile przepis dotyczący dostępu do aktów instytucji europejskich jest możliwie jak najbardziej przejrzysty, a zatem możliwość odmowy dostępu z określonych powodów stanowi wyjątek, który należy stosować w sposób zawężający, ponieważ stanowi odstępstwo od ogólnej zasady ( 24 ), o tyle orzecznictwo Trybunału w różny sposób określa praktyczne stosowanie tych zasad.

101.

W wyroku w sprawie C‑57/16 P wyjaśniono zakres tych wyjątków poprzez uzależnienie ich od charakteru aktów, podmiotów i postępowań. O ile bowiem w ramach procedury prawodawczej zakres prawa dostępu jest najszerszy (a tym bardziej jeżeli chodzi o ochronę interesów związanych z ochroną środowiska), o tyle w przypadku postępowań poprzedzających wniesienie skargi o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego lub szerzej, procedur kontrolnych, ten zakres jest bardziej ograniczony, zaś równowaga między celem przejrzystości a celem poufności przechyla się na korzyść tego drugiego, co pozwala instytucjom europejskim na korzystanie z ogólnych domniemań.

102.

System wyjątków przewidziany w art. 4, w szczególności w ust. 2 rozporządzenia nr 1049/2001, opiera się bowiem na wyważeniu interesów, które w danej sytuacji stoją ze sobą w sprzeczności, czyli, po pierwsze, interesów, za którymi przemawia ujawnienie danych dokumentów, a po drugie, interesów zagrożonych ujawnieniem. Decyzja wydawana w przedmiocie wniosku o udzielenie dostępu do dokumentów zależy od tego, jaki jest interes przeważający w danej sprawie ( 25 ).

103.

Na podstawie podnoszonego w niniejszej sprawie przez Komisję wyjątku, zawartego w art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001, instytucje Unii odmawiają udzielenia dostępu do dokumentu w przypadku, gdy ujawnienie go naruszyłoby ochronę celu kontroli, dochodzenia lub audytu, chyba że za ujawnieniem tego dokumentu przemawia nadrzędny interes publiczny ( 26 ).

104.

Trybunał przyjął istnienie ogólnego domniemania poufności na rzecz pięciu kategorii dokumentów, w tym dokumentów dotyczących postępowań w poprzedzających wniesienie skargi o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego, w tym również dokumentów wymienianych między Komisją a danym państwem członkowskim w ramach procedury EU Pilot ( 27 ).

105.

Cel takich domniemań polega na umożliwieniu danej instytucji Unii stwierdzenia, że ujawnienie danych kategorii dokumentów narusza co do zasady interes chroniony powoływanym wyjątkiem, poprzez oparcie się na tego rodzaju ogólnych względach, bez konieczności badania indywidualnie i konkretnie każdego dokumentu, którego dotyczy wniosek o udzielenie dostępu ( 28 ).

106.

Postępowanie poprzedzające wniesienie skargi o uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego ma na celu umożliwienie zainteresowanemu państwu członkowskiemu, po pierwsze, zastosowania się do obowiązków wynikających z prawa Unii, a po drugie, skutecznego przedstawienia argumentów na swą obronę wobec zarzutów sformułowanych przez Komisję ( 29 ).

107.

W związku z powyższym ujawnienie dokumentów dotyczących postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na etapie poprzedzającym wniesienie skargi mogłoby zmienić charakter i przebieg takiego postępowania, zważywszy, że w tych okolicznościach jeszcze trudniejsze mogłoby okazać się podjęcie negocjacji i zawarcie pomiędzy Komisją a danym państwem członkowskim porozumienia, które zakończyłoby trwanie zarzucanego naruszenia, celem umożliwienia poszanowania prawa Unii i uniknięcia postępowania sądowego ( 30 ).

108.

Można zatem założyć, że ujawnienie dokumentów dotyczących postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego na etapie poprzedzającym wniesienie skargi może zmienić charakter tego postępowania oraz jego przebieg i że tym samym ujawnienie zagrażałoby zasadniczo ochronie celów czynności dochodzeniowej w rozumieniu art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 ( 31 ).

109.

Trybunał doprecyzował również, że to ogólne domniemanie nie wyklucza prawa zainteresowanych do wykazania, że dany dokument, którego ujawnienia się żąda, nie jest objęty tym domniemaniem lub że istnieje nadrzędny interes publiczny, który uzasadnia ujawnienie dokumentu zgodnie z art. 4 ust. 2 in fine rozporządzenia nr 1049/2001 ( 32 ). Jednakże ciężar dowodu spoczywa na skarżącym ( 33 ), a nie wydaje się, aby w niniejszej sprawie został on z niego zwolniony.

110.

Możliwość zastosowania ogólnego domniemania w omawianym przypadku nie wydaje się wykluczona. Mamy bowiem do czynienia z postępowaniem w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, nawet jeśli charakteryzuje się ono pewnymi szczególnymi cechami.

111.

W świetle wszystkiego, co zostało przedstawione powyżej można stwierdzić, że strona wnosząca odwołanie nie wykazała, że zachowała interes prawny w następstwie udostępnienia jej w toku postępowania przed Sądem żądanych dokumentów, do których dostępu Komisja pierwotnie odmówiła.

112.

Sąd nie naruszył prawa w odniesieniu do pierwszego zarzutu odwołania, gdy stwierdził, że jest nieprawdopodobne, aby zarzucana przez stronę skarżącą niezgodność z prawem mogła powtórzyć się w przyszłości, i że dla celów tej oceny istotną kwestią jest to, czy w przyszłości może pojawić się sytuacja podobna do sytuacji będącej przedmiotem niniejszej sprawy.

113.

Ze względu na charakter postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w ramach którego złożono wniosek o udostępnienie dokumentów, na sam charakter żądanych aktów i autora wniosku oraz na obszar, którego dotyczy postępowanie, nie można zastosować wyjątkowego podejścia przedstawionego przez Trybunał w wyroku C‑57/16 P w tym przypadku.

114.

Dlatego też ma zastosowanie podejście ogólne, potwierdzone w wyroku C‑57/16 P, zgodnie z którym w braku szczególnych okoliczności Sąd może zamknąć postępowanie postanowieniem o jego umorzeniu, jeżeli w postępowaniu dotyczącym prawa dostępu do dokumentów dokumenty te są udostępniane w trakcie postępowania, a strona nie wykazuje szczególnego interesu uzasadniającego kontynuowanie postępowania.

115.

W niniejszej sprawie nie istnieją bowiem szczególne powody, aby sądzić, że strona wnosząca odwołanie jest „szczególnie narażona na przyjmowanie wobec niej takich domniemań w przyszłości”, w przeciwieństwie do strony wnoszącej odwołanie w sprawie C‑57/16 P, która jako organizacja nienastawiona na osiąganie zysku, mająca na celu ochronę środowiska, ma za zadanie działać na rzecz osiągnięcia większej przejrzystości i zasadności unijnego procesu prawodawczego w dziedzinie ochrony środowiska. A to, wciąż zgodnie z tym, co orzekł Trybunał, sprawia, że jest prawdopodobne, iż w przyszłości zwróci się ona ponownie o udzielenie jej dostępu do dokumentów analogicznych do spornych dokumentów ( 34 ). Nie można tego samego powiedzieć o stronie wnoszącej odwołanie w niniejszej sprawie, która nie wykazała żadnego szczególnego interesu w stwierdzeniu nieważności zaskarżonych aktów, ponieważ, jak wynika z powyższych rozważań, w odróżnieniu od sprawy C‑57/16 P, kontynuowanie postępowania nie mogłoby przynieść jej żadnych wymiernych dodatkowych korzyści.

V. Wniosek

116.

Na podstawie wszystkich powyższych rozważań proponuję zatem, aby Trybunał oddalił zarzut pierwszy odwołania jako bezzasadny.


( 1 ) Język oryginału: włoski.

( 2 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r.ClientEarth/Komisja, C-57/16 P, EU:C:2018:660.

( 3 ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 43).

( 4 ) Dz.U. 1998, L 204, s. 37, zmieniona [następnie] dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/1535 z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającą procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (ujednolicenie).

( 5 ) Komisja przypisała projektowi ustawy numer referencyjny 2014/537/PL.

( 6 ) Zaskarżone decyzje zostały zaklasyfikowane jako GESTDEM 2015/1291.

( 7 ) Postanowienie z dnia 10 lipca 2018 r., Izba Gospodarcza Producentów i Operatorów Urządzeń Rozrywkowych/Komisja, T‑514/15, niepublikowane, EU:T:2018:500.

( 8 ) T‑540/15, EU:T:2018:167.

( 9 ) T‑750/17, nieopublikowane, EU:T:2018:506.

( 10 ) Zobacz w szczególności wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 11 ) Taka charakterystyka interesu prawnego znajduje potwierdzenie z jednej strony w brzmieniu [tego terminu] w niektórych językach urzędowych Unii, na przykład w języku niemieckim, który określa interes prawny jako „Rechtsschutzbedurfnis” lub „Rechtschutzinteresse” (dosłownie „potrzeba ochrony prawnej” lub „interes w ochronie prawnej”), a z drugiej strony w orzecznictwie Trybunału, które odnosi się do „powstałego i aktualnego interesu prawnego wymagającego ochrony prawnej” (zob. wyrok z dnia 26 lutego 2015 r., Planet/Komisja, C‑564/13 P, EU:C:2015:124, pkt 28, 34). Zobacz w tym względzie opinia rzecznika generalnego P. Mengozziego w sprawie Mory SA i in./Komisja, C‑33/14 P, EU:C:2015:409, pkt 27, 28 oraz przypis 19.

( 12 ) Opinia rzecznika generalnego P. Mengozziego w sprawie Mory SA i in./Komisja, C‑33/14 P, EU:C:2015:409, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 13 ) Opinia rzecznika generalnego P. Mengozziego w sprawie Mory SA i in./Komisja, C‑33/14 P, EU:C:2015:409, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 14 ) Wyrok z dnia 28 maja 2013 r., Abdulrahim/Rada i Komisja, C‑239/12 P, EU:C:2013:331, pkt 65.

( 15 ) Wyrok z dnia 7 czerwca 2007 r., Wunenburger/Komisja, C‑362/05 P, EU:C:2007:322, pkt 52.

( 16 ) Trybunał orzekł bowiem w tym wyroku, dotyczącym postępowania w sprawie naboru celem zatrudnienia: „Sąd stwierdził, że skarżący nadal miał interes prawny w wydaniu orzeczenia dotyczącego zgodności z prawem postępowania w sprawie naboru w niniejszej sprawie, który polega na zapobieżeniu powtórzeniu się zarzucanego naruszenia prawa w przyszłości w ramach postępowania analogicznego do tego, którego dotyczy niniejszy spór. W tej kwestii Sąd oparł się na podniesionym przez wnoszącego odwołanie zarzucie dotyczącym niezgodności z prawem postępowania w sprawie naboru w związku z preselekcją kandydatów dokonaną w nocie dyrektora generalnego. Sąd uznał, że nie można wykluczyć, iż dyrektor generalny może odgrywać podobną rolę w analogicznym postępowaniu, które mogłoby zostać przeprowadzone w późniejszym czasie”.

( 17 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 48. Wyróżnienie własne.

( 18 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 56. Wyróżnienie własne.

( 19 ) T‑540/15, EU:T:2018:167.

( 20 ) Motyw 15 rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U. 2006, L 264, s. 13).

( 21 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 91, 100.

( 22 ) Motyw 6 rozporządzenia nr 1049/2001 stanowi, że szerszy dostęp do dokumentów powinien zostać udzielony w przypadkach, gdy instytucje Unii działają w charakterze prawodawcy. Umożliwienie obywatelom kontrolowania i poznania wszelkich informacji, które legły u podstaw działań legislacyjnych Unii, jest bowiem warunkiem skutecznego korzystania przez tych obywateli z demokratycznych uprawnień usankcjonowanych w szczególności w art. 10 ust. 3 TUE. Korzystanie przez obywateli z przysługującego im prawa nie tylko wiąże się z tym, że dysponują oni danymi informacjami po to, aby móc lepiej zrozumieć wybory dokonywane przez instytucje Unii w ramach procesu prawodawczego, lecz oznacza również, że mogą oni mieć dostęp do tych informacji w czasie odpowiednim do tego, aby mieć możliwość skutecznego przedstawienia swojego stanowiska w przedmiocie dokonanych wyborów (wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 PEU:C:2018:660, pkt 84).

( 23 ) Wyroki: z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 64; z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth/Komisja, C‑612/13 P, EU:C:2015:486, pkt 74.

( 24 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 78.

( 25 ) Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 42.

( 26 ) Wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth/Komisja, C‑612/13 P, EU:C:2015:486, pkt 58.

( 27 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 81 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 28 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 29 ) Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 62 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 30 ) Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 63.

( 31 ) Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia/Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 65.

( 32 ) Wyrok z dnia 14 listopada 2013 r., LPN i Finlandia /Komisja, C‑514/11 P i C‑605/11 P, EU:C:2013:738, pkt 66 i przytoczone tam orzecznictwo.

( 33 ) Wyrok z dnia 16 lipca 2015 r., ClientEarth/Komisja, C‑612/13 P, EU:C:2015:486, pkt 90.

( 34 ) Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja, C‑57/16 P, EU:C:2018:660, pkt 54.

Top