1

Artykuł 51 rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 z dnia 29 kwietnia 2008 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina, zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 1493/1999, (WE) nr 1782/2003, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 3/2008 oraz uchylającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 2392/86 i (WE) nr 1493/1999 (Dz.U. 2008, L 148, s. 1), które zaczęło mieć zastosowanie w dniu 1 sierpnia 2009 r. i dotyczyło nazw win korzystających już z ochrony na podstawie wcześniejszych rozporządzeń, przewidywał, co następuje:

„1.   Nazwy win chronione zgodnie z art. 51 i 54 rozporządzenia (WE) nr 1493/1999 […] są automatycznie chronione na mocy niniejszego rozporządzenia. Komisja odnotowuje je w rejestrze przewidzianym w art. 46 niniejszego rozporządzenia.

[…]

4.   […]

Do dnia 31 grudnia 2014 r. można z inicjatywy Komisji i zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 113 ust. 2 [rozporządzenia], podjąć decyzję o anulowaniu ochrony chronionych nazw win, o których mowa w ust. 1, jeśli nie spełniają one warunków ustanowionych w art. 34 [niniejszego rozporządzenia]”.

2

Rozporządzenie nr 479/2008 zostało uchylone rozporządzeniem Rady (WE) nr 491/2009 z dnia 25 maja 2009 r. zmieniającym rozporządzenie (WE) nr 1234/2007 ustanawiające wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku) (Dz.U. 2009, L 154, s. 1). Przy tej okazji przepisy rozporządzenia nr 479/2008, właściwe dla sektora wina, zostały włączone do rozporządzenia (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych (Dz.U. 2007, L 299, s. 1).

3

W tym kontekście przepisy art. 51 ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 479/2008 zostały przejęte w art. 118s ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 1234/2007.

4

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz.U. 2013, L 347, s. 671) stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r.

5

Artykuł 107 rozporządzenia nr 1308/2013 przejmuje przepisy art. 118s ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 1234/2007, dotyczące ochrony istniejących nazw, w następujący sposób:

„1.   Nazwy win, o których mowa w art. 51 i 54 rozporządzenia Rady (WE) nr 1493/1999 […], są automatycznie chronione na mocy niniejszego rozporządzenia. Komisja odnotowuje je w rejestrze [elektronicznym E-Bacchus] przewidzianym w art. 104 niniejszego rozporządzenia.

3.   […] Do dnia 31 grudnia 2014 r. Komisja może z własnej inicjatywy przyjmować akty wykonawcze unieważniające ochronę istniejących chronionych nazw win, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, jeśli nie spełniają one warunków ustanowionych w art. 93 [niniejszego rozporządzenia] […]”.

6

Rozporządzenie Komisji (WE) nr 753/2002 z dnia 29 kwietnia 2002 r. ustanawiające niektóre zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1493/1999 odnośnie do opisu, oznaczania, prezentacji i ochrony niektórych produktów sektora wina (Dz.U. 2002, L 118, s. 1), w brzmieniu obowiązującym do dnia 1 sierpnia 2009 r., wprowadziło szczególne przepisy dotyczące etykietowania win. W szczególności art. 19 ust. 1 lit. c) tego rozporządzenia przewidywał, co następuje:

„1.   Nazwy odmian winorośli używanych do produkcji wina stołowego z oznaczeniem geograficznym lub gatunkowego wina produkowanego w określonych regionach [gatunkowego wina psr], bądź też synonimy tych nazw można podać na etykietach danego wina, pod warunkiem że:

[…]

7

Zakaz etykietowania był jednak przedmiotem szczególnego wyjątku w art. 19 ust. 2 lit. b) rozporządzenia nr 753/2002, sformułowanego w następujący sposób:

„2.   W drodze odstępstwa od ust. 1 lit. c) [art. 19 rozporządzenia nr 753/2002]:

[…]

8

Artykuł 42 ust. 3 rozporządzenia nr 479/2008 stanowił, co następuje:

„Jeżeli środki wykonawcze Komisji nie stanowią inaczej, w przypadku gdy nazwa odmiany winorośli [do produkcji wina] zawiera chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne [lub składa się z tej nazwy lub tego oznaczenia], to nazwy tej nie stosuje się dla celów oznaczania produktów objętych niniejszym rozporządzeniem”.

9

Artykuł 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007 przejął przepisy art. 42 ust. 3 rozporządzenia nr 479/2008. W wersji mającej zastosowanie w dniu 1 lipca 2013 r. stanowił on, co następuje:

„Jeżeli środki wykonawcze Komisji nie stanowią inaczej, w przypadku gdy nazwa odmiany winorośli [do produkcji wina] zawiera chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne [lub składa się z tej nazwy lub tego oznaczenia], nazwy tej nie stosuje się dla celów oznaczania produktów objętych niniejszym rozporządzeniem”.

10

Artykuł 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013, które zastąpiło rozporządzenie nr 1234/2007 z dniem 1 stycznia 2014 r., stanowi obecnie, co następuje:

„W przypadku gdy nazwa odmiany winorośli [do produkcji wina] zawiera chronioną nazwę pochodzenia lub chronione oznaczenie geograficzne lub składa się z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego, nazwy tej nie stosuje się do celów etykietowania produktów rolnych.

Aby uwzględnić istniejące praktyki związane z etykietowaniem, Komisja jest uprawniona do przyjmowania zgodnie z art. 227 [rozporządzenia nr 1308/2013] aktów delegowanych określających wyjątki od tej zasady”.

11

Ponadto art. 227 rozporządzenia nr 1308/2013 przyznaje Komisji Europejskiej uprawnienie do przyjmowania aktów delegowanych z zastrzeżeniem warunków określonych w tym artykule.

12

Artykuł 232 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 przewiduje, że rozporządzenie to stosuje się od dnia 1 stycznia 2014 r.

13

Artykuł 62 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 607/2009 z dnia 14 lipca 2009 r. ustanawiającego niektóre przepisy wykonawcze do rozporządzenia nr 479/2008 w odniesieniu do chronionych nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych, określeń tradycyjnych, etykietowania i prezentacji niektórych produktów sektora wina (Dz.U. 2009, L 193, s. 60), w brzmieniu mającym zastosowanie do niniejszego sporu, przewidywał, co następuje:

„W drodze odstępstwa od art. 42 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 479/2008, wymienione w części A załącznika XV do niniejszego rozporządzenia nazwy odmian winorośli [do produkcji wina] i ich synonimy, które składają się z chronionej nazwy pochodzenia lub chronionego oznaczenia geograficznego lub je zawierają, mogą być umieszczone na etykiecie produktów o chronionej nazwie pochodzenia, […] jeżeli te nazwy odmian winorośli i ich synonimy były dozwolone na mocy prawa wspólnotowego obowiązującego w dniu 11 maja 2002 r. lub w dniu przystąpienia państwa członkowskiego, w zależności od tego, która z tych dat jest późniejsza”.

14

Część A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 zawierała wykaz odmian winorośli [do produkcji wina] i ich synonimów, które mogły być umieszczone na etykiecie wina zgodnie z art. 62 ust. 3 tego rozporządzenia.

15

Rozporządzenie nr 607/2009 zostało uchylone rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2019/33 z dnia 17 października 2018 r. uzupełniającym rozporządzenie nr 1308/2013 w odniesieniu do wniosków o objęcie ochroną nazw pochodzenia, oznaczeń geograficznych i określeń tradycyjnych w sektorze wina, procedury zgłaszania sprzeciwu, ograniczeń stosowania, zmian w specyfikacji produktu, unieważnienia ochrony oraz etykietowania i prezentacji (Dz.U. 2019, L 9, s. 2). Brzmienie art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 zostało zasadniczo przejęte w art. 50 ust. 3 rozporządzenia 2019/33. Ponadto część A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 znajduje się obecnie w załączniku IV do rozporządzenia 2019/33.

16

W następstwie przystąpienia Chorwacji do Unii Europejskiej w dniu 1 lipca 2013 r. Komisja przyjęła rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 753/2013 z dnia 2 sierpnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie nr 607/2009 (Dz.U. 2013, L 210, s. 21).

17

Motywy 2, 3 i 5 rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013 stanowią, co następuje:

[…]

18

Artykuł 1 rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013 stanowi, że wina wyprodukowane w Chorwacji do dnia 30 czerwca 2013 r. włącznie, które są zgodne z obowiązującymi w tym czasie w Chorwacji przepisami, mogą być nadal wprowadzane do obrotu do czasu wyczerpania zapasów. Produkty te mogą być opatrzone etykietami zgodnie z przepisami obowiązującymi w Chorwacji w dniu 30 czerwca 2013 r. Ów art. 1 przewiduje również zasadniczo wpisanie nazwy Chorwacji do załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 ze skutkiem od dnia jej przystąpienia do Unii w odniesieniu do nazw odmian winorośli do produkcji wina, których dotyczy wniosek tego państwa.

19

W dniu 19 maja 2017 r. Komisja przyjęła rozporządzenie delegowane (UE) 2017/1353 zmieniające rozporządzenie (WE) nr 607/2009 w odniesieniu do odmian winorośli [do produkcji wina] i ich synonimów, które można umieszczać na etykietach win (Dz.U. 2017, L 190, s. 5, zwane dalej „zaskarżonym rozporządzeniem”). Motywy 2–5 tego rozporządzenia wyjaśniają, co następuje:

20

Z motywu 8 zaskarżonego rozporządzenia wynika również, że należy nadać mu moc wsteczną od dnia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii w dniu 1 lipca 2013 r. z następujących powodów:

„Włączenie [Republiki] Chorwacji do części A załącznika XV do rozporządzenia (WE) nr 607/2009 w odniesieniu do używania nazwy odmiany winorośli [do produkcji wina] »Teran« powinno wejść w życie z dniem jej przystąpienia, w dniu 1 lipca 2013 r., ponieważ wniosek [Republiki] Chorwacji został złożony przed tą datą; tradycyjne stosowanie nazwy »Teran« jako nazwy odmiany winorośli [do produkcji wina] przy wprowadzaniu do obrotu wina produkowanego na terytorium [Republiki] Chorwacji było w chwili przystąpienia tego państwa obowiązującą praktyką, a przyjęcie niniejszego rozporządzenia zostało opóźnione w oczekiwaniu na znalezienie rozwiązania w drodze negocjacji. Z tych samych powodów należy ustanowić przepisy przejściowe dotyczące win wyprodukowanych przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia”.

21

Na mocy art. 1 zaskarżonego rozporządzenia do części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 została dodana dodatkowa pozycja o numerze 55, uściślająca, że nazwa „Teran” może być wskazana na etykiecie win produkowanych w Republice Chorwacji jako odmiana winorośli do produkcji wina, ale wyłącznie dla nazwy pochodzenia „Hrvatska Istra” (PDO-HR-A 1652) i pod warunkiem że „Hrvatska Istra” i „Teran” znajdują się w tym samym polu widzenia a nazwa „Teran” jest zapisana czcionką mniejszą niż „Hrvatska Istra”.

22

Artykuł 2 zaskarżonego rozporządzenia przewiduje jednak następujący przepis przejściowy:

„Wina objęte chronioną nazwą pochodzenia »Hrvatska Istra« (PDO-HR-A 1652), wyprodukowane przed datą wejścia w życie niniejszego rozporządzenia zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami, można wprowadzać do obrotu do wyczerpania zapasów, nawet jeśli nie spełniają one warunków oznakowania, o których mowa w wierszu 55 części A załącznika XV do rozporządzenia (WE) nr 607/2009, dodanym zgodnie z art. 1 niniejszego rozporządzenia”.

23

Zgodnie z art. 3 akapit pierwszy zaskarżonego rozporządzenia wchodzi ono w życie z dniem jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, to znaczy w dniu 21 lipca 2017 r. Akapit drugi tego artykułu przewiduje jednak, że zaskarżone rozporządzenie stosuje się od dnia 1 lipca 2013 r.

24

Republika Słowenii przystąpiła do Unii w dniu 1 maja 2004 r.

25

W następstwie tego przystąpienia Komisja przyjęła rozporządzenie (WE) nr 1429/2004 z dnia 9 sierpnia 2004 r. zmieniające rozporządzenie nr 753/2002 (Dz.U. 2004, L 236, s. 11). Zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 1429/2004 stosuje się ono z mocą wsteczną od dnia przystąpienia Republiki Słowenii do Unii.

26

Zgodnie z załącznikiem II do rozporządzenia nr 1429/2004 różne nazwy odmian winorośli, które zawierają oznaczenie geograficzne i które mogą pojawić się na etykietach win, zostały umieszczone w wykazie, o którym mowa w art. 19 ust. 2 rozporządzenia nr 753/2002, w odniesieniu do Republiki Słowenii. Nazwa „Teran” została umieszczona w odniesieniu do Republiki Słowenii w wykazie „dodatkowych określeń tradycyjnych” w Unii, to znaczy w wykazie określeń tradycyjnie używanych do oznaczania win w państwach członkowskich produkujących, które odnoszą się w szczególności do metody produkcji, przetwarzania, dojrzewania, jakości, koloru, do rodzaju miejsca lub wydarzenia historycznego związanego z historią danego wina, sporządzonym w ustawodawstwie państw członkowskich produkujących dla celów oznaczania win, o których mowa, produkowanych na ich terytorium. Dodatkowe określenie tradycyjne „Teran” było zatem kojarzone z winem z Krasu jako „wino gatunkowe produkowane w określonych regionach” (wino gatunkowe psr).

27

W dniu 17 lutego 2006 r., zgodnie z art. 54 ust. 5 rozporządzenia nr 1493/1999, Komisja opublikowała w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (Dz.U. 2006, C 41, s. 1) uaktualniony wykaz win gatunkowych psr, sporządzony na podstawie danych przekazanych przez państwa członkowskie. Wykaz ten zawiera nazwę „Kras, teran” w odniesieniu do Słowenii.

28

E‑mailem z dnia 7 lipca 2009 r. Republika Słowenii przekazała Komisji nowy krajowy wykaz win gatunkowych psr, w którym tym razem wymieniono nazwy „Teran, Kras” i „Kras”. Ten nowy wykaz, który odzwierciedlał sytuację w Słowenii w dniu 31 lipca 2009 r., został opublikowany w Dzienniku Urzędowym w dniu 8 sierpnia 2009 r. (Dz.U. 2009, C 187, s. 1). Na podstawie art. 51 ust. 1 rozporządzenia nr 479/2008 nazwy figurujące w tym wykazie korzystały zatem z automatycznej ochrony na podstawie nowego rozporządzenia. Niemniej do Republiki Słowenii należało złożenie do Komisji dokumentacji technicznej oraz krajowych decyzji w sprawie zatwierdzenia tych oznaczeń.

29

W dniu 6 grudnia 2011 r. Republika Słowenii złożyła Komisji dokumentację techniczną, o której mowa w art. 118c rozporządzenia nr 1234/2007 (odpowiadającym art. 35 rozporządzenia nr 479/2008), dotyczącą nazwy wina „Teran”, w celu ochrony tej nazwy jako chronionej nazwy pochodzenia (ChNP) w rozumieniu art. 118b tego rozporządzenia.

30

W dniu 17 grudnia 2014 r. w skierowanym do Komisji komunikacie C(2014) 9593 final członek Komisji odpowiedzialny za sprawy rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich wezwał kolegium członków Komisji do zatwierdzenia wyników przeprowadzonego przez Dyrekcję Generalną (DG) ds. Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich badania dokumentacji technicznej dotyczącej istniejących nazw win otrzymanych przez Komisję zgodnie z art. 118s ust. 2 rozporządzenia nr 1234/2007 (odpowiadającym art. 51 rozporządzenia nr 479/2008). Słoweńska nazwa „Teran” figurowała w wykazie istniejących nazw win, dla których potwierdzono ochronę jako ChNP. Przypis wyjaśniał jednak, że używanie nazwy „Teran” przez Republikę Słowenii nie narusza prawa producentów chorwackich do używania tej nazwy do oznaczenia odmiany winorośli do produkcji wina zgodnie z aktem delegowanym, który Komisja zamierzała przyjąć na podstawie art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013.

31

W perspektywie przystąpienia do Unii Republika Chorwacji przedstawiła swoje stanowisko negocjacyjne w dniu 8 września 2008 r. Na stronie 51 tego dokumentu, w rozdziale 11 dotyczącym rolnictwa, Republika Chorwacji zażądała między innymi, aby „krajowy wykaz uznanych odmian winorośli do produkcji wina został włączony do wykazu odmian winorośli lub ich synonimów, które zawierają oznaczenie geograficzne i które mogą być umieszczone na etykietach win, o którym to wykazie jest mowa w załączniku II do rozporządzenia Komisji nr 753/2002”.

32

W dniu 28 stycznia 2011 r. Chorwacja wskazała w uzupełnieniu do swojego stanowiska negocjacyjnego, dotyczącym rozdziału 11 zatytułowanego „Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich”, że pragnie wycofać swój wniosek, o którym mowa w pkt 31 powyżej. Podkreśliła ona, że zrozumiała, iż krajowy wykaz odmian winorośli lub ich synonimów zawierających oznaczenie geograficzne, które mogą być umieszczone na etykietach win, powinien zostać sporządzony przez każde państwo członkowskie zgodnie z wymogami rozporządzenia nr 1234/2007 oraz że wykaz tych odmian jest sporządzony przez Komisję zgodnie z art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 607/2009.

33

We wspólnym stanowisku AD 12‑11 z dnia 15 kwietnia 2011 r. dotyczącym rozdziału 11, poświęconego rolnictwu i rozwojowi obszarów wiejskich, Unia wskazała, że Republika Chorwacji „wycofała swój wniosek o włączenie jej krajowego wykazu uznanych odmian winorośli do produkcji wina do wykazu odmian winorośli lub ich synonimów, które zawierają oznaczenie geograficzne i które mogą być umieszczone na etykiecie win, o którym mowa w art. 62 ust. 4 rozporządzenia nr 607/2009”.

34

W piśmie skierowanym do Komisji w dniu 13 maja 2013 r. Republika Chorwacji poinformowała o swoich wątpliwościach co do możliwości dalszego używania nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” do etykietowania swoich win po jej przystąpieniu do Unii w dniu 1 lipca 2013 r. ze względu na fakt, że nazwa ta została już zarejestrowana jako słoweńska ChOP. Zwróciła się zatem do Komisji o znalezienie rozwiązania, które zadowalałoby wszystkie zainteresowane strony. W tym kontekście wezwała ona Komisję do ponownego zbadania statusu słoweńskiej ChNP „Teran”.

35

W drugim piśmie skierowanym do Komisji tego samego dnia Republika Chorwacji przedłożyła propozycję zmiany wykazu A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009. Propozycja ta nie dotyczyła nazwy „teran”.

36

Pismem z dnia 5 lipca 2013 r. Komisja odpowiedziała Republice Chorwacji, że rejestracja ChNP „Teran” stanowi delikatną kwestię, która jest starannie badana przez jej służby.

37

Pismem z dnia 16 kwietnia 2014 r. skierowanym do Komisji Republika Chorwacji ponownie podniosła swoje obawy dotyczące niemożności używania nazwy „teran” do etykietowania win ze względu na istnienie słoweńskiej ChNP o tej samej nazwie. Zaproponowała włączenie nazwy „teran” do części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009. Republika Chorwacji wskazała również, że Komisja zaproponowała znalezienie rozwiązania wynegocjowanego z Republiką Słowenii i że w związku z tym w dniu 11 lutego 2014 r. odbyło się spotkanie ministrów chorwackiego i słoweńskiego.

38

Komisja przygotowała projekt rozporządzenia delegowanego zmieniającego część A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 w celu włączenia do niego nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran”. Projekt ten, który początkowo miał być przedmiotem dyskusji podczas posiedzenia grupy ekspertów państw członkowskich GREX WINE w dniu 8 września 2014 r., został ostatecznie usunięty z porządku obrad tego posiedzenia.

39

W piśmie z dnia 11 listopada 2014 r. Republika Słowenii podziękowała Komisji za dwustronne spotkanie z nią dotyczące kwestii wina „Teran”. Państwo to dodało, że kwestia ta miała kluczowe znaczenie dla producentów win i że było bardzo zaskoczone, gdy dowiedziało się, iż Komisja przygotowuje projekt rozporządzenia delegowanego mającego na celu zezwolenie Republice Chorwacji na używanie tej nazwy do etykietowania chorwackich win, biorąc pod uwagę przeciwne oświadczenia wyrażone publicznie przez Komisję w kwietniu 2013 r.

40

W dniu 4 grudnia 2014 r. Komisja odpowiedziała Republice Słowenii, że wprawdzie słoweńska nazwa „Teran” jest chroniona, ale Republika Chorwacji podniosła kwestię używania nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w trakcie negocjacji poprzedzających przystąpienie do Unii, że nie miała możliwości sprzeciwienia się rejestracji nazwy „Teran” jako słoweńskiej ChNP i że Komisja ma prawo przewidzieć odstępstwa od bezwzględnej ochrony ChNP zgodnie z obowiązującymi aktami.

41

Następnie odbyły się liczne spotkania i wymieniono szereg pism między Komisją a Republiką Słowenii.

42

W dniu 24 stycznia 2017 r. w grupie ekspertów GREX WINE omówiono projekt rozporządzenia delegowanego mającego na celu umożliwienie Republice Chorwacji używania nazwy „Teran” dla etykietowania win. Republika Słowenii i Republika Chorwacji przedstawiły tam swoje uwagi.

43

Od dnia 17 marca do dnia 14 kwietnia 2017 r. projekt rozporządzenia delegowanego, o którym mowa w pkt 42 powyżej, był opublikowany na portalu Komisji poświęconym lepszemu stanowieniu prawa. Różni interwenienci, w tym producenci i stowarzyszenia słoweńskich producentów win, przedstawili swoje stanowisko w sprawie tego projektu rozporządzenia.

44

W dniu 19 maja 2017 r. Komisja przyjęła zaskarżone rozporządzenie.

45

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 15 września 2017 r. Republika Słowenii wniosła niniejszą skargę.

46

W dniu 4 grudnia 2017 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na skargę.

47

Pismem, które wpłynęło do sekretariatu Sądu w dniu 29 grudnia 2017 r., Republika Chorwacji wniosła o dopuszczenie do niniejszego postępowania w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji.

48

W dniu 23 lutego 2018 r. Republika Słowenii złożyła w sekretariacie Sądu replikę.

49

Postanowieniem prezesa czwartej izby Sądu z dnia 1 marca 2018 r. Republika Chorwacji została dopuszczona do sprawy w charakterze interwenienta popierającego żądania Komisji.

50

W dniu 16 maja 2018 r. Komisja złożyła w sekretariacie Sądu duplikę.

51

W dniu 16 maja 2018 r. Republika Chorwacji złożyła w sekretariacie Sądu uwagi interwenienta.

52

W dniu 26 lipca 2018 r. Republika Słowenii złożyła w sekretariacie Sądu odpowiedź na uwagi interwenienta.

53

Komisja nie przedstawiła odpowiedzi na uwagi interwenienta.

54

Pismem z dnia 3 sierpnia 2018 r. Republika Słowenii wskazała, że pragnie zostać wysłuchana na rozprawie.

55

Na wniosek czwartej izby Sąd postanowił, na podstawie art. 28 regulaminu postępowania przed Sądem, przekazać sprawę powiększonemu składowi orzekającemu.

56

Na wniosek sędziego sprawozdawcy Sąd postanowił o otwarciu ustnego etapu postępowania.

57

Pismem sekretariatu z dnia 10 października 2019 r. Sąd w ramach środków organizacji postępowania zwrócił się do stron z pytaniami, na które odpowiedź na piśmie miała zostać udzielona do dnia rozprawy. Strony odpowiedziały na nie w wyznaczonych terminach.

58

Na rozprawie w dniu 3 grudnia 2019 r. zostały wysłuchane wystąpienia stron i ich odpowiedzi na pytania Sądu.

59

Republika Słowenii wnosi do Sądu o:

60

Komisja wnosi do Sądu o:

61

Republika Chorwacji wnosi do Sądu zasadniczo o oddalenie skargi.

62

W uzasadnieniu skargi Republika Słowenii podnosi osiem zarzutów, dotyczących:

63

Republika Słowenii podkreśla w pierwszej kolejności, że podstawa prawna zaskarżonego rozporządzenia, a mianowicie art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, zgodnie z art. 232 tego rozporządzenia ma zastosowanie dopiero od dnia 1 stycznia 2014 r. Tymczasem z art. 3 zaskarżonego rozporządzenia wynika, że ma ono zastosowanie od dnia 1 lipca 2013 r., czyli przed datą, w której zaczęto stosować rozporządzenie, na podstawie którego zostało ono przyjęte. W konsekwencji, nadając zaskarżonemu rozporządzeniu moc wsteczną, która obejmuje okres poprzedzający wejście w życie, a nawet istnienie rozporządzenia nr 1308/2013, Komisja przekroczyła granice upoważnienia przewidzianego w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 232 tego rozporządzenia.

64

W drugiej kolejności Republika Słowenii utrzymuje, że zgodnie z art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 włączenie nazwy „teran” do części A załącznika XV do tego rozporządzenia powinno być dopuszczone zgodnie z przepisami Unii obowiązującymi w dniu przystąpienia Republiki Chorwacji, czyli w dniu 1 lipca 2013 r. Tymczasem w dniu 1 lipca 2013 r. rozporządzenie nr 1308/2013, które stanowi podstawę prawną przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia, jeszcze nie obowiązywało. Przepisami obowiązującymi w tym dniu były zatem przepisy rozporządzenia nr 1234/2007, a w szczególności jego art. 118j, który przestał obowiązywać w dniu 1 stycznia 2014 r. W konsekwencji zdaniem Republiki Słowenii rozporządzenia nr 1308/2013 nie można uznać za rozporządzenie obowiązujące w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii w rozumieniu art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009.

65

Komisja kwestionuje argumenty Republiki Słowenii.

66

Należy stwierdzić, że zaskarżone rozporządzenie zostało przyjęte w dniu 19 maja 2017 r. i weszło w życie w dniu jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, to jest w dniu 21 lipca 2017 r. Niemniej art. 3 tego rozporządzenia przewiduje, że stosuje się je z mocą wsteczną od dnia 1 lipca 2013 r. Jak podkreśla Republika Słowenii, data ta jest wcześniejsza od dnia, w którym zaczęło obowiązywać rozporządzenie nr 1308/2013 stanowiące podstawę prawną zaskarżonego rozporządzenia, czyli dnia 1 stycznia 2014 r.

67

Należy zatem zbadać, czy – jak twierdzi zasadniczo Republika Słowenii – Komisja przekroczyła uprawnienia przyznane w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 232 tego rozporządzenia, ponieważ przepisy te w żaden sposób nie pozwalały jej na wykonanie przekazanych jej w tych przepisach uprawnień z mocą wsteczną.

68

W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że w celu zapewnienia poszanowania zasad pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań przepisy materialne należy interpretować jako dotyczące sytuacji zaistniałych przed ich wejściem w życie tylko wtedy, gdy z ich treści, celu lub systematyki jasno wynika, że należy im przypisać taki skutek (wyroki: z dnia 24 września 2002 r., Falck i Acciaierie di Bolzano/Komisja, C‑74/00 P i C‑75/00 P, EU:C:2002:524, pkt 119; z dnia 19 czerwca 2015 r., Włochy/Komisja, T‑358/11, EU:T:2015:394, pkt 112).

69

W niniejszej sprawie, zgodnie z art. 232 rozporządzenia nr 1308/2013, art. 100 ust. 3 akapit drugi tego rozporządzenia stosuje się dopiero od dnia 1 stycznia 2014 r. Żaden motyw ani żaden inny przepis tego rozporządzenia nie wskazuje, że należałoby ustalić początek obowiązywania tego ostatniego przepisu w innym dniu niż tym, który wynika z art. 232 tego rozporządzenia. Nawet jeśli z art. 100 ust. 3 akapit drugi tego rozporządzenia wynika, że przepis ten ma na celu ochronę istniejących praktyk w dziedzinie etykietowania, nie oznacza on w żaden sposób, że takie praktyki mogą być chronione przed datą zastosowania danego przekazania uprawnień. W tym kontekście nie można uznać, że upoważnienie przyznane Komisji w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 upoważnia Komisję do korzystania z przekazanych jej uprawnień w celu przyznania odstępstwa, które obejmowałoby okres przed dniem 1 stycznia 2014 r.

70

Opierając się na upoważnieniu zawartym w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w celu przyznania odstępstwa w zakresie etykietowania, takiego jak przewidziane w zaskarżonym rozporządzeniu, od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia 1 stycznia 2014 r., Komisja zastosowała tym samym z mocą wsteczną art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, co nie było przewidziane w tym rozporządzeniu.

71

Należy jednak jeszcze zbadać, czy takie zastosowanie z mocą wsteczną uprawnienia przewidzianego w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 powoduje istotną wadliwość zaskarżonego rozporządzenia, która może prowadzić do stwierdzenia jego nieważności w odniesieniu do jego skutków sprzed dnia 1 stycznia 2014 r. (zob. analogicznie wyrok z dnia 19 czerwca 2015 r., Włochy/Komisja, T‑358/11, EU:T:2015:394, pkt 121).

72

W tym względzie należy zauważyć, że – jak wynika z pkt 2 powyżej – art. 42 ust. 3 rozporządzenia nr 479/2008 został później włączony do rozporządzenia nr 1234/2007 i w ten sposób zastąpiony przez art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, który obowiązywał w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii. Przepisy te przewidywały już zasadę podobną do przewidzianej w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, zgodnie z którą nazwa odmiany winorośli do produkcji wina, która zawiera ChNP lub składa się z ChNP i nie jest wymieniona w załączniku do właściwego rozporządzenia, nie może pojawić się na etykiecie win, chyba że Komisja przyjmie przepisy stanowiące inaczej. Artykuł 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 nie ustanawia zatem nowego upoważnienia na rzecz Komisji, lecz stanowi bezpośrednią kontynuację art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, który obowiązywał i miał zastosowanie w dniu przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, to jest 1 lipca 2013 r.

73

Z art. 230 rozporządzenia nr 1308/2013 wynika również, że odesłania do rozporządzenia nr 1234/2007 odczytuje się jako odesłania do rozporządzenia nr 1308/2013 zgodnie z tabelą korelacji w załączniku XIV do tego rozporządzenia. Ta tabela korelacji wskazuje, że art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007 odpowiada art. 100 rozporządzenia nr 1308/2013.

74

Ponadto strony, zapytane w drodze środków organizacji postępowania, przyznały, że uprawnienia przyznane Komisji w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 nie wykazywały żadnej istotnej różnicy względem uprawnień, które wynikały z art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007.

75

Artykuł 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 charakteryzuje się co prawda tym, że wyraźnie nakłada na Komisję obowiązek uwzględnienia istniejących praktyk w dziedzinie etykietowania. Jednakże wyjaśnienie to nie może prowadzić do uznania, że upoważnienie przyznane Komisji w tym przepisie różni się zasadniczo od upoważnienia przewidzianego w art. 42 ust. 3 rozporządzenia nr 479/2008, a następnie w art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, ponieważ ma ono na celu wyłącznie sprecyzowanie tego upoważnienia poprzez zobowiązanie Komisji do uwzględnienia istniejących praktyk etykietowania. Pozwala to ponadto na przyznanie producentom korzystającym z ChNP silniejszej gwarancji, że decyzja Komisji nie zostanie wydana w sposób arbitralny, nie zmienia przy tym jednak charakteru lub zakresu upoważnienia przyznanego Komisji przez prawodawcę.

76

Poza tym istnienie praktyk etykietowania dotyczących nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii nie jest kwestionowane przez strony. Takie stwierdzenie nie zmienia się niezależnie od tego, czy stosuje się rozporządzenie nr 1234/2007, czy rozporządzenie nr 1308/2013.

77

W konsekwencji, nawet jeśli Komisja zastosowała art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 z mocą wsteczną, co nie było przewidziane przez prawodawcę, nie skorzystała ona zasadniczo względem Republiki Chorwacji z nowego upoważnienia, o którym Republika Słowenii nie wiedziała, w odniesieniu do okresu od dnia 1 lipca 2013 r. do dnia 1 stycznia 2014 r. Ponadto jest bezsporne, że nawet gdyby Komisja mogła oprzeć się na art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007 w celu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia, doszłaby do tego samego rezultatu, a mianowicie przyznania odstępstwa w dziedzinie etykietowania win chorwackich od chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii.

78

Pierwszą część zarzutu pierwszego należy zatem oddalić jako bezzasadną.

79

Co się tyczy art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, należy przypomnieć, że zgodnie z tym przepisem nazwy odmian winorośli do produkcji wina i ich synonimy wymienione w części A załącznika XV do tego rozporządzenia, które składają się z ChNP lub ją zawierają, mogą być umieszczone wyłącznie na etykiecie produktu objętego ChNP, jeżeli zostały one dozwolone zgodnie z przepisami Unii obowiązującymi w niniejszej sprawie w dniu przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii.

80

Należy zatem zbadać, czy – jak podnosi Republika Słowenii – art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 w związku z art. 100 ust. 3 akapit drugi i art. 232 rozporządzenia nr 1308/2013 uniemożliwiał Komisji oparcie się na art. 100 ust. 3 akapit drugi tego ostatniego rozporządzenia, mającym zastosowanie od dnia 1 stycznia 2014 r., w celu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia.

81

W tym względzie, po pierwsze, należy stwierdzić, że wobec braku odmiennego wskazania w treści art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 „obowiązujące prawo [Unii]”, o którym mowa w tym przepisie, obejmuje siłą rzeczy nie tylko przepisy upoważniające Komisję zawarte w art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, ale również w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013.

82

O ile bowiem rozporządzenie nr 1308/2013 jeszcze nie obowiązywało ani nawet nie było przyjęte w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii w dniu 1 lipca 2013 r., o tyle w tym dniu istniało już – jak wynika z pkt 72 powyżej – wyraźne upoważnienie na rzecz Komisji zawarte w art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007, pozwalające jej na wprowadzenie odstępstw w dziedzinie etykietowania, które nie wykazywało żadnej istotnej różnicy względem upoważnienia zawartego w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013.

83

Przyjmując zaskarżone rozporządzenie na podstawie art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, Komisja nie zastosowała zatem przepisu materialnego innego niż ten, który obowiązywał w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, jak przyznała sama Słowenia w odpowiedziach na środki organizacji postępowania.

84

Ponadto Republika Słowenii nie powołała się na żaden inny przepis obowiązujący w dniu 1 lipca 2013 r., którego Komisja miałaby niesłusznie nie uwzględnić przy przyjmowaniu zaskarżonego rozporządzenia. Nie podniosła ona również, że Komisja nie mogła odnieść się do dnia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii w celu dokonania oceny istnienia praktyk etykietowania w tym państwie dotyczących nazwy „teran”.

85

Po drugie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepis stanowiący podstawę prawną aktu i upoważniający instytucję Unii do wydania danego aktu powinien obowiązywać w chwili jego przyjęcia (wyrok z dnia 4 kwietnia 2000 r., Komisja/Rada, C‑269/97, EU:C:2000:183, pkt 45; zob. także podobnie wyrok z dnia 1 lipca 2009 r., ThyssenKrupp Stainless/Komisja, T‑24/07, EU:T:2009:236, pkt 74).

86

W dniu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia, czyli w dniu 19 maja 2017 r., obowiązującymi przepisami były przepisy rozporządzenia nr 1308/2013. W tym dniu Komisja nie mogła już zatem oprzeć zaskarżonego rozporządzenia na art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007, ponieważ był on uchylony, a zatem już nie obowiązywał. W związku z tym jedyną podstawą prawną, na której Komisja mogła się oprzeć w celu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia, był art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, a Komisja nie dysponowała w tym względzie żadnymi uprawnieniami dyskrecjonalnymi (zob. analogicznie wyrok z dnia 21 listopada 2012 r., Hiszpania/Komisja, T‑76/11, EU:T:2012:613, pkt 31, 32).

87

Po trzecie, art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007 oraz art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 upoważniają Komisję do ustanowienia odstępstwa w zakresie etykietowania w celu umożliwienia zgodnego współistnienia ChNP i istniejących praktyk w dziedzinie etykietowania, gdy tylko ChNP zostanie zarejestrowana lub ma zastosowanie. Ponadto przepisy te nie przewidują żadnego wyraźnego ograniczenia w czasie działań Komisji.

88

W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że Komisja nie mogła przyjąć zaskarżonego rozporządzenia przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii, ponieważ nie miała ona właściwości ratione loci do przyjęcia takiego rozporządzenia przed tą datą. W tym kontekście, przyjmując zaskarżone rozporządzenie z mocą wsteczną od dnia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, Komisja rzeczywiście odniosła się do chwili, w której kwestia współistnienia słoweńskiej ChNP „Teran” i chorwackich praktyk etykietowania pojawiła się konkretnie, czyli w chwili przystąpienia. W świetle okoliczności niniejszej sprawy Komisja działała zatem zgodnie z systematyką i brzmieniem rozpatrywanych przepisów.

89

Zastrzeżenie dotyczące naruszenia przez Komisję art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 w związku z art. 100 ust. 3 akapit drugi i art. 232 rozporządzenia nr 1308/2013 należy zatem oddalić jako bezzasadne.

90

W konsekwencji należy oddalić zarzut pierwszy.

91

Republika Słowenii podnosi zasadniczo, że nadając zaskarżonemu rozporządzeniu moc wsteczną o zakresie czasowym wynoszącym prawie cztery lata, Komisja naruszyła, po pierwsze, zasady pewności prawa i nemo potest venire contra factum proprium, po drugie, zasady poszanowania praw nabytych i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a po trzecie, zasadę proporcjonalności. W ramach niniejszego zarzutu Republika Słowenii podnosi również zasadniczo naruszenie art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009.

92

Przede wszystkim bowiem ani z przepisów rozporządzenia nr 607/2009, ani z przepisów rozporządzenia nr 1308/2013 nie wynika, by zamiarem prawodawcy było nadanie wyjątkowi przewidzianemu w art. 100 ust. 3 akapit drugi tego rozporządzenia mocy wstecznej w sposób i w okolicznościach takich jak przewidziane w zaskarżonym rozporządzeniu. Następnie podstawowy wymóg pewności prawa sprzeciwia się temu, by Komisja mogła opóźniać bez końca wykonywanie swoich uprawnień. Ponadto przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia ponad cztery lata po przystąpieniu Republiki Chorwacji do Unii znacznie odbiega od praktyki Komisji stosowanej podczas poprzednich przystąpień i naruszyło uzasadnione oczekiwania słoweńskich producentów wina, oparte na szeregu oświadczeń służb Komisji od 2013 r. W tym kontekście Republika Słowenii proponuje, aby Sąd wysłuchał jako świadka A – urzędnika słoweńskiego ministerstwa rolnictwa. Wreszcie, przyjmując zaskarżone rozporządzenie z mocą wsteczną, Komisja naruszyła wszystkie postępowania kontrolne wszczęte w Republice Słowenii przeciwko osobom odpowiedzialnym za naruszenie słoweńskiej ChNP „Teran”.

93

Jeśli chodzi o naruszenie zasady proporcjonalności, Republika Słowenii nie rozwija żadnej szczególnej argumentacji. Niemniej w świetle pkt 28 i nast. skargi należy rozumieć, że podnosi ona zasadniczo, iż Komisja wykroczyła poza to, co było konieczne, nadając zaskarżonemu rozporządzeniu moc wsteczną o zakresie czasowym wynoszącym prawie cztery lata.

94

Komisja, popierana przez Republikę Chorwacji, odpiera argumenty Republiki Słowenii.

95

Na wstępie należy przypomnieć, że zasada pewności prawa wymaga z jednej strony, aby przepisy prawne były jasne i precyzyjne, a z drugiej, aby ich stosowanie było przewidywalne dla podmiotów prawa (wyrok z dnia 10 września 2009 r., Plantanol, C‑201/08, EU:C:2009:539, pkt 46).

96

Zasada ochrony uzasadnionych oczekiwań jest natomiast zdefiniowana jako prawo przysługujące każdej jednostce znajdującej się w sytuacji, z której wynika, że administracja wzbudziła u niej uzasadnione nadzieje (zob. podobnie wyroki: z dnia 19 maja 1983 r., Mavridis/Parlament, 289/81, EU:C:1983:142, pkt 21; z dnia 26 czerwca 1990 r., Sofrimport/Komisja, C‑152/88, EU:C:1990:259, pkt 26). Na zasadę tę mogą również powoływać się państwa (wyrok z dnia 26 czerwca 2012 r., Polska/Komisja, C‑335/09 P, EU:C:2012:385, pkt 180, 181; zob. także podobnie wyrok z dnia 6 października 2009 r., Komisja/Hiszpania, C‑562/07, EU:C:2009:614, pkt 18–20).

97

Z orzecznictwa wynika, że nikt nie może powoływać się na naruszenie zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań w braku precyzyjnych zapewnień ze strony administracji (zob. wyrok z dnia 18 stycznia 2000 r., Mehibas Dordtselaan/Komisja, T‑290/97, EU:T:2000:8, pkt 59 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok z dnia 9 lipca 2003 r., Cheil Jedang/Komisja, T‑220/00, EU:T:2003:193, pkt 33).

98

Ponadto podmiot gospodarczy nie może powoływać się na prawo nabyte lub nawet na uzasadnione oczekiwania co do utrzymania wcześniej istniejącej sytuacji, która może zostać zmieniona decyzjami wydanymi przez instytucje Unii w ramach ich uprawnień dyskrecjonalnych (wyrok z dnia 5 października 1994 r., Niemcy/Rada, C‑280/93, EU:C:1994:367, pkt 80).

99

Co się tyczy w szczególności mocy wstecznej aktu Unii, należy uściślić, że zasada pewności prawa generalnie sprzeciwia się temu, by początek zakresu obowiązywania aktu Unii w czasie przypadał przed datą jego publikacji. Jednakże zakaz ten nie jest bezwzględny i może zostać wyłączony w drodze wyjątku, jeżeli wymaga tego zamierzony cel i gdy uzasadnione oczekiwania zainteresowanych osób są należycie respektowane (wyroki: z dnia 24 września 2002 r., Falck i Acciaierie di Bolzano/Komisja, C‑74/00 P i C‑75/00 P, EU:C:2002:524, pkt 119; z dnia 10 listopada 2010 r., OHIM/Simões Dos Santos,T‑260/09 P, EU:T:2010:461, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

100

W świetle tych właśnie zasad należy zbadać, czy nadając zaskarżonemu rozporządzeniu moc wsteczną o zakresie czasowym wynoszącym prawie cztery lata, Komisja naruszyła zasady pewności prawa, ochrony uzasadnionych oczekiwań i poszanowania praw nabytych słoweńskich producentów wina, które są objęte ChNP „Teran”, a także zasadniczo przepisy rozporządzenia nr 607/2009 i rozporządzenia nr 1308/2013. W tym względzie należy zbadać każdy z argumentów podniesionych przez Republikę Słowenii, zgodnie z którymi, po pierwsze, przepisy rozporządzenia nr 607/2009 i rozporządzenia nr 1308/2013 nie pozwalały na nadanie mocy wstecznej w sposób i w okolicznościach takich jak określone w zaskarżonym rozporządzeniu, po drugie, Komisja nie mogła opóźniać bez końca wykonania swoich uprawnień w świetle zasady pewności prawa, po trzecie, Komisja odeszła od praktyki stosowanej w trakcie poprzednich akcesji i naruszyła uzasadnione oczekiwania słoweńskich producentów wina i po czwarte, Komisja naruszyła wszystkie postępowania kontrolne wszczęte w Republice Słowenii przeciwko osobom odpowiedzialnym za naruszenia względem słoweńskiej ChNP „Teran”.

101

Argumenty Republiki Słowenii dotyczące naruszenia art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, a także obowiązku, jaki przepisy te nakładają na Komisję, by podjęła działania tak szybko, jak to możliwe po przystąpieniu państwa do Unii, zmierzają zasadniczo do wykazania, że przepisy te zawierają ograniczenie czasowe działań Komisji.

102

W niniejszej sprawie art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 wymaga jedynie uwzględnienia istniejących praktyk w dziedzinie etykietowania w celu przyznania odstępstwa. Artykuł 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 odwołuje się natomiast do przepisów Unii obowiązujących w dniu przystąpienia danego państwa członkowskiego.

103

Przyjęcie odstępstwa w zakresie etykietowania wymaga więc stwierdzenia, że istnieją praktyki etykietowania, które w danym przypadku należy zachować. Tego rodzaju praktyki muszą zatem siłą rzeczy istnieć w dniu, w którym takie odstępstwo zacznie mieć zastosowanie. W przypadku gdy, tak jak w niniejszej sprawie, takie praktyki istnieją w chwili przystąpienia państwa do Unii i mogą naruszać ChNP z chwilą przystąpienia, Komisja powinna – jeśli uzna, iż powinna istnieć możliwość utrzymania takich praktyk na mocy art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 – upewnić się co do istnienia takich praktyk etykietowania w chwili przystąpienia, to znaczy w chwili, gdy praktyki te wchodzą w konflikt z tą ChNP.

104

W konsekwencji w przypadku przyznania odstępstwa w zakresie etykietowania w chwili przystąpienia państwa do Unii, tak jak w niniejszej sprawie, art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 nakłada na Komisję obowiązek odniesienia się do chwili tego przystąpienia w celu dokonania oceny istnienia takich praktyk etykietowania, a nie do okresu późniejszego, i zastosowania się do przepisów obowiązujących w tej dacie. Natomiast z brzmienia tych dwóch przepisów nie można wywnioskować, że nakładają one na Komisję określony termin na przyjęcie odstępstwa w dziedzinie etykietowania win, ponieważ nie zawierają one żadnej wskazówki w tym zakresie.

105

Natomiast art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 nie dostarczają żadnej podstawy prawnej, która pozwoliłaby Komisji na przyjęcie rozporządzenia delegowanego, takiego jak zaskarżone rozporządzenie, przed przystąpieniem państwa do Unii. Komisja nie posiada właściwości ratione loci z tego względu, że dane państwo jest państwem trzecim. Wynika z tego, że jeżeli przyznanie odstępstwa w zakresie etykietowania w drodze takiego rozporządzenia delegowanego jest związane z tym przystąpieniem, Komisja musi siłą rzeczy czekać na datę tego przystąpienia, zanim będzie mogła rozpocząć proces przyjęcia rozporządzenia delegowanego na podstawie art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013. Z uwagi na konieczność zastosowania procedury przewidzianej w art. 290 TFUE dotyczącej przyjmowania aktów delegowanych, jak wymaga tego art. 227 rozporządzenia nr 1308/2013, proces taki może trwać dłużej lub krócej w zależności od okoliczności danej sprawy.

106

W konsekwencji niniejsze zastrzeżenie, oparte zasadniczo na ograniczeniu czasowym zawartym w art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 i w art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, jest bezzasadne.

107

Mimo to brak terminu wyraźnie przewidzianego w mających zastosowanie przepisach dla przyjęcia rozporządzenia delegowanego przewidującego odstępstwo w dziedzinie etykietowania nie oznacza w żaden sposób, że Komisja może odstąpić od ogólnych zasad regulujących działania instytucji Unii w czasie, w szczególności od obowiązku przestrzegania zasady rozsądnego terminu, a także zasad pewności prawa, poszanowania praw nabytych i ochrony uzasadnionych oczekiwań. Właśnie w tym kontekście należy jeszcze zbadać pozostałe zarzuty Republiki Słowenii.

108

Jak podnosi Republika Słowenii, nawet w braku określonego terminu podstawowy wymóg pewności prawa sprzeciwia się możliwości opóźniania bez końca przez Komisję wykonania jej uprawnień (wyrok z dnia 15 stycznia 2013 r., Hiszpania/Komisja, T‑54/11, EU:T:2013:10, pkt 29).

109

Należy zatem zbadać przebieg procedury przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia i sprawdzić, w jakim zakresie okoliczności niniejszej sprawy mogły uzasadniać czas jej trwania.

110

Jak wynika z pkt 31 i 32 powyżej, Republika Chorwacji w swoim stanowisku negocjacyjnym z dnia 8 września 2008 r. zażądała, aby jej krajowy wykaz uznanych odmian winorośli do produkcji wina został włączony do wykazu odmian winorośli lub ich synonimów, które obejmowały oznaczenie geograficzne i mogły być umieszczane na etykietach win. Następnie w dniu 28 stycznia 2011 r. wycofała ten wniosek w uzupełnieniu do swojego stanowiska negocjacyjnego ze względu na to, że wykaz ten miał zostać sporządzony przez Komisję po przystąpieniu do Unii.

111

Jak wskazano w pkt 29 powyżej, dopiero w dniu 6 grudnia 2011 r., czyli po wycofaniu wniosku Republiki Chorwacji, o którym mowa w pkt 110 powyżej, Republika Słowenii złożyła do Komisji dokumentację techniczną, o której mowa w art. 118c rozporządzenia nr 1234/2007 (odpowiadającym art. 35 rozporządzenia nr 479/2008), dotyczącą nazwy wina „Teran” jako takiej w celu ochrony tej nazwy jako ChNP w rozumieniu art. 118b tego rozporządzenia. Przed tą datą, jak wynika z pkt 27 i 28 powyżej, nazwa „Teran” była kojarzona jako dodatkowe oznaczenie z nazwą „Kras” w wykazie słoweńskich win gatunkowych psr, najpierw jako „Kras, teran”, a następnie jako „Teran, Kras”.

112

W tym względzie, po pierwsze, z akt niniejszej sprawy wynika, że Republika Chorwacji poinformowała Komisję o swoich obawach co do możliwości dalszego używania nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” po jej przystąpieniu do Unii najpóźniej w piśmie z dnia 13 maja 2013 r. Pismo to pociągnęło za sobą wymianę wielu pism a także wiele spotkań dwustronnych między Komisją a Republiką Słowenii, które odbyły się między innymi w dniach 24 września 2014 r., 11 listopada 2014 r., 4 grudnia 2014 r., 26 stycznia 2015 r., 8, 14 i 16 lipca 2015 r. i w styczniu 2017 r.

113

Ponadto Republika Słowenii wielokrotnie wysyłała do Komisji dokumenty oraz dodatkowe informacje dotyczące ChNP „Teran”. W dniu 20 stycznia 2016 r. dostarczyła ona również odpowiedzi na piśmie na pytania Komisji dotyczące tej ChNP, praktyk etykietowania i przepisów Unii.

114

Elementy wymienione w pkt 110–113 powyżej wykazują, że przez cały okres poprzedzający przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia Komisja nie pozostawała bierna. Z akt sprawy nie wynika też, by opóźniła ona rozpoczęcie rozmów z zainteresowanymi stronami lub by przeciągała te rozmowy. Przeciwnie, usiłowała ona zebrać wszystkie konieczne informacje i starała się znaleźć wynegocjowane rozwiązanie problematyki podniesionej w piśmie Republiki Chorwacji z dnia 13 maja 2013 r., o którym mowa w pkt 112 powyżej.

115

Po drugie, z art. 107 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 (odpowiadającego art. 118s ust. 4 rozporządzenia nr 1234/2007) wynika, że do dnia 31 grudnia 2014 r. Komisja mogła z własnej inicjatywy podjąć decyzję o cofnięciu ochrony przyznanej automatycznie istniejącym nazwom win, które zostały zgłoszone przez państwa członkowskie, w tym słoweńskiej ChNP „Teran”, jeżeli nie spełniały one lub przestały spełniać warunki korzystania z ChNP, o których mowa w art. 93 tego rozporządzenia. Ponieważ odstępstwo w dziedzinie etykietowania dla słowa „teran” na rzecz Republiki Chorwacji było konieczne wyłącznie ze względu na istnienie słoweńskiej ChNP o tej samej nazwie, Komisja mogła zatem zasadnie oczekiwać na wynik badania dokumentacji złożonej przez Republikę Słowenii dla ChNP „Teran” przed przyjęciem zaskarżonego rozporządzenia.

116

Po trzecie, w piśmie do Republiki Słowenii z dnia 18 stycznia 2017 r. Komisja wskazała, że do dnia 30 czerwca 2017 r. musi jeszcze wydać decyzję dotyczącą dokumentacji technicznej chorwackiej ChNP „Hrvatska Istra”, z którą właśnie związana jest nazwa odmiany winorośli do produkcji wina „teran”. W odpowiedzi na środki organizacji postępowania Komisja wskazała, że w dokumentacji technicznej chorwackiej ChNP przewidziano wyraźnie, iż umieszczenie nazwy „teran” jest dozwolone na etykietach w celu wprowadzenia do obrotu, pod warunkiem że nazwa ta znajduje się w tym samym polu widzenia co nazwa ChNP „Hrvatska Istra”. Komisja wyjaśniła również, że biorąc pod uwagę czas trwania rozmów i brak pozytywnych postępów w kwestii nazwy „teran”, mogła ona jedynie stwierdzić brak możliwości zawarcia porozumienia między zainteresowanymi państwami członkowskimi i postanowiła przyjąć zaskarżone rozporządzenie, przejmując zasady etykietowania przewidziane w dokumentacji technicznej chorwackiej ChNP „Hrvatska Istra” i nie czekając na upływ terminu wyznaczonego na zbadanie tej dokumentacji.

117

Po czwarte, jak wynika z motywu 3 zaskarżonego rozporządzenia, Komisja oczekiwała, że Republika Słowenii i Republika Chorwacji wynegocjują rozwiązanie, co ostatecznie okazało się niemożliwe pomimo wysiłków Komisji w tym zakresie.

118

Z powyższych rozważań wynika, że w ciągu czterech lat poprzedzających przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia Komisja aktywnie kontynuowała analizę dokumentacji „teran”, której delikatny charakter wielokrotnie podkreślała, podobnie jak Republika Słowenii, i nie opóźniała bez końca wykonania swoich uprawnień. Przeciwnie, jak wynika z pkt 116 powyżej, wolała nawet nie czekać na upływ terminu wyznaczonego na dzień 30 czerwca 2017 r. na zbadanie chorwackiej dokumentacji technicznej „Hrvatska Istra”, by przyjąć zaskarżone rozporządzenie.

119

W konsekwencji zarzut Republiki Słowenii oparty na tym, że Komisja nadmiernie opóźniła wykonanie swoich uprawnień, należy oddalić jako bezzasadny.

120

Jak wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 99 powyżej, zasada pewności prawa sprzeciwia się co do zasady nadaniu aktom Unii mocy wstecznej. Niemniej zakaz ten może zostać wyłączony, jeżeli spełnione są dwie kumulatywne przesłanki, a mianowicie, po pierwsze, cel realizowany przez zaskarżony akt wymaga nadania mu mocy wstecznej, a po drugie, uzasadnione oczekiwania zainteresowanych stron były należycie respektowane.

121

Należy zatem zbadać, czy zakres mocy wstecznej zaskarżonego rozporządzenia odpowiada dwóm warunkom przypomnianym w pkt 120.

122

Z orzecznictwa wynika, że akty Unii mające moc wsteczną powinny zawierać w sposób jasny i jednoznaczny wskazówki uzasadniające zamierzoną moc wsteczną (wyrok z dnia 1 kwietnia 1993 r., Diversinte i Iberlacta, C‑260/91 i C‑261/91, EU:C:1993:136, pkt 10). Wymagane jest również, aby akt mający taką moc wsteczną był w stanie osiągnąć zamierzony cel (zob. podobnie wyrok z dnia 11 lipca 1991 r., Crispoltoni, C‑368/89, EU:C:1991:307, pkt 18).

123

W niniejszej sprawie z motywu 8 zaskarżonego rozporządzenia wynika, że powinno ono obowiązywać od chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii w dniu 1 lipca 2013 r. ze względu na to, że wniosek o włączenie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina do części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 został złożony przed tą datą, że istniała praktyka etykietowania z nazwą „teran” w tym państwie w chwili jego przystąpienia oraz że przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia zostało odsunięte w czasie wyłącznie w oczekiwaniu rozwiązania wynegocjowanego z Republiką Słowenii.

124

Zaskarżone rozporządzenie zmierza zatem zasadniczo do ochrony praktyk etykietowania istniejących w Chorwacji w dniu 30 czerwca 2013 r., zresztą niekwestionowanych, w następstwie odpowiedniego wniosku pochodzącego z tego państwa. W tym celu chodziło o uregulowanie konfliktowej sytuacji pomiędzy z jednej strony tymi wówczas obowiązującymi praktykami, a z drugiej strony prawami wynikającymi ze słoweńskiej ChNP „Teran”, uzyskanymi przed dniem przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, od dnia, w którym konflikt ten się pojawił.

125

Tymczasem, po pierwsze, jak wskazano w pkt 105 powyżej, Komisja nie mogła przyjąć rozporządzenia delegowanego przyznającego odstępstwo w odniesieniu do rozpatrywanych chorwackich praktyk etykietowania przed dniem przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii ze względu na brak właściwości ratione loci do przyjęcia takiego aktu w stosunku do państwa trzeciego.

126

Ponadto, jak wskazano w pkt 103 powyżej, z art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 wynika, że Komisja, która nie mogła rozpocząć procesu przyjmowania zaskarżonego rozporządzenia przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii, musiała odnieść się do momentu przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, a nie do późniejszego momentu, aby dokonać oceny istnienia krajowych praktyk etykietowania, które mogą być przedmiotem odstępstwa od ogólnych reguł Unii w dziedzinie etykietowania.

127

Po drugie, biorąc pod uwagę delikatny charakter kwestii nazwy „teran” dla obu zainteresowanych państw, Komisja mogła zasadnie podjąć próbę znalezienia rozwiązania wynegocjowanego między nimi od chwili powstania rozpatrywanego konfliktu w dniu 1 lipca 2013 r., co wymagało pewnego czasu. Jak stwierdzono w pkt 118 powyżej, od tego dnia Komisja aktywnie kontynuowała badanie dokumentacji „teran” aż do czasu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia.

128

Ponadto strony są zgodne co do tego, że art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 ma właśnie na celu umożliwienie Komisji ustanowienia odstępstw w celu umożliwienia kontynuowania praktyk etykietowania istniejących od momentu przystąpienia danego państwa do Unii. Jak przyznała sama Republika Słowenii w odpowiedzi na środki organizacji postępowania, taka moc wsteczna była wymagana ze względu na konieczność ciągłości praktyk prawnych w dziedzinie etykietowania, tak że nie można stwierdzić nieważności samego art. 3 akapit drugi zaskarżonego rozporządzenia bez zmiany istoty tego rozporządzenia.

129

W tym kontekście zobowiązanie Komisji do odniesienia się do momentu przystąpienia państwa do Unii w celu dokonania oceny istnienia szczególnych praktyk etykietowania bez umożliwienia jej zastosowania z mocą wsteczną odstępstwa dla tychże praktyk etykietowania w dniu przystąpienia, mimo że nie jest ona w stanie pod względem prawnym i materialnym przyjąć rozporządzenie w dniu przystąpienia tego państwa do Unii, prowadziłoby do pozbawienia delegacji przewidzianej w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 wszelkiej skuteczności.

130

W konsekwencji należy stwierdzić, że zaskarżone rozporządzenie służyło osiągnięciu celu leżącego w interesie ogólnym, który wymagał przyznania mu skutku wstecznego, takiego jak przewidziany w art. 3 tego rozporządzenia.

131

Co się tyczy poszanowania uzasadnionych oczekiwań słoweńskich producentów win, należy sprawdzić, czy zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 96 powyżej Komisja wzbudziła u nich uzasadnione nadzieje, że żadne odstępstwo ze skutkiem wstecznym nie zostanie przyznane Republice Chorwacji w odniesieniu do umieszczania nazwy „teran” na etykiecie win produkowanych na chorwackim terytorium. W tym względzie należy przypomnieć, że zapewnieniami takimi są, niezależnie od formy, w jakiej są one przekazywane, dokładne, bezwarunkowe i spójne informacje (zob. wyrok z dnia 22 listopada 2018 r., Portugalia/Komisja, T‑31/17, EU:T:2018:830, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo) pochodzące z uprawnionych i wiarygodnych źródeł (wyrok z dnia 9 marca 2018 r., Portugalia/Komisja, T‑462/16, niepublikowany, EU:T:2018:127, pkt 20).

132

W celu wykazania, że Komisja wzbudziła uzasadnione oczekiwania u słoweńskich producentów win, Republika Słowenii powołuje się zasadniczo na przyjęcie rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013, które przewidziało odstępstwa w zakresie etykietowania na rzecz Republiki Chorwacji kilka miesięcy po jej przystąpieniu do Unii, a także oświadczenie B – rzecznika prasowego członka Komisji odpowiedzialnego za rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich z dnia 22 kwietnia 2013 r., zgodnie z którym żadne wino chorwackie nie może być wprowadzane do obrotu z użyciem nazwy „teran”. Republika Słowenii opiera się również na braku jakiegokolwiek wniosku Republiki Chorwacji o włączenie nazwy „teran” do wykazu znajdującego się w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009.

133

Co się tyczy przede wszystkim rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013, przyjętego wkrótce po przystąpieniu Republiki Chorwacji do Unii, z motywu 3 oraz z art. 1 pkt 2 tego rozporządzenia faktycznie wynika, że należało zmienić część A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 na tak sformułowany wniosek Republiki Chorwacji i że zmiana ta nie dotyczyła nazwy „teran”. Jednakże z rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013 w żaden sposób nie wynika, że rozpatrywany wniosek Republiki Chorwacji był wyczerpujący i że przyjmując to rozporządzenie, Komisja potwierdziła słoweńskim producentom win, że żadne inne odstępstwo w dziedzinie etykietowania nie może zostać przyznane Republice Chorwacji. Nie można zatem mówić o naruszeniu zasady nemo potest venire contra factum proprium w tym kontekście.

134

W tym względzie proponowana przez Republikę Słowenii rzekomo jasna wykładnia art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, zgodnie z którą każde odstępstwo powinno być przyjęte w chwili przystąpienia, nie pochodzi od samej Komisji. Akta sprawy nie zawierają żadnego dowodu pozwalającego wykazać, jakoby Komisja publicznie zgadzała się z wykładnią Republiki Słowenii od chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, a tym samym zamierzała wyłączyć wszelkie odstępstwa w dziedzinie etykietowania dla nazwy „teran”.

135

Następnie, co się tyczy rzekomego braku wniosku Republiki Chorwacji o umieszczenie nazwy „teran” w wykazie zawartym w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009, a także braku negocjacji w tej kwestii przed przystąpieniem, okoliczności te nie mogą zostać uznane – przy założeniu ich wykazania – za dokładne zapewnienia pochodzące od Komisji lub za sytuację stworzoną wcześniej przez samą Komisję.

136

Należy dodać, że jak wynika z pkt 111 powyżej, dopiero w dniu 6 grudnia 2011 r. Republika Słowenii złożyła Komisji dokumentację techniczną, o której mowa w art. 118c rozporządzenia nr 1234/2007 (odpowiadającym art. 35 rozporządzenia nr 479/2008), dotyczącą nazwy wina „Teran” jako takiej, w celu ochrony tej nazwy jako ChNP w rozumieniu art. 118b tego rozporządzenia. Przed tą datą, jak wynika z pkt 28 i 29 powyżej, nazwa „Teran” była dodatkową wzmianką połączoną z nazwą „Kras” na liście słoweńskich win gatunkowych psr, najpierw jako „Kras, teran”, a następnie jako „Teran, Kras”.

137

Ponadto z akt sprawy wynika, że w dniu 22 kwietnia 2013 r., czyli po złożeniu dokumentacji technicznej dotyczącej słoweńskiej nazwy „teran”, o której mowa w pkt 136 powyżej, i przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii, odbyło się spotkanie między słoweńskim i chorwackim ministrem rolnictwa. Protokół z tego spotkania, zawarty w załączniku 6 do uwag interwenienta przedstawionych przez Republikę Chorwacji, wskazuje, że to dwustronne spotkanie miało na celu przeprowadzenie dyskusji na temat „wina teran” i ewentualnego wspólnego rozwiązania mogącego umożliwić producentom win chorwackich dalsze posługiwanie się oznaczeniem „teran” na ich winach po dniu 1 lipca 2013 r., pomimo słoweńskiej ChNP o tym samym brzmieniu. Tym samym od czasu tego spotkania Republika Słowenii nie mogła nie wiedzieć o tym, że Republika Chorwacji zamierza chronić swoje praktyki etykietowania od chwili jej przystąpienia do Unii.

138

Poza tym, biorąc pod uwagę stanowisko negocjacyjne Republiki Chorwacji z 2008 r., a następnie uzupełnienie do jej stanowiska negocjacyjnego z dnia 28 września 2011 r., w którym wskazała ona, że spodziewa się, iż kwestia ewentualnych odstępstw w dziedzinie etykietowania zostanie uregulowana po jej przystąpieniu do Unii, Republika Słowenii nie mogła nie wiedzieć o możliwości wykorzystania przez Komisję przewidzianego w art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007, a następnie w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 uprawnienia do przyznania takich odstępstw. Odnosi się to tym bardziej do kwestii nazwy „teran”, podniesionej wyraźnie przez Republikę Chorwacji na spotkaniu, o którym mowa w pkt 137 powyżej.

139

Co się tyczy wreszcie oświadczenia B – rzecznika prasowego członka Komisji odpowiedzialnego za rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich z dnia 22 kwietnia 2013 r., zgodnie z którym żadne wino chorwackie nie może być wprowadzane do obrotu przy użyciu nazwy „teran”, należy stwierdzić, że oświadczenie to zostało przedstawione pokrótce w artykule chorwackiego dziennika HRT, który ukazał się w dniu 23 kwietnia 2013 r. Takie oświadczenie, nawet przy założeniu, że pochodzi ono ze źródła uznanego za upoważnione do reprezentowania Komisji, nie może jednak stanowić samo w sobie „dokładnych i spójnych” zapewnień ze strony Komisji.

140

Zresztą oświadczenie to zostało zdementowane najpóźniej wtedy, gdy po zapoznaniu się z obawami Republiki Chorwacji dotyczącymi używania nazwy „teran” i zbadaniem istniejącej sytuacji oraz różnych możliwych opcji Komisja przekazała państwom członkowskim projekt rozporządzenia na posiedzenie grupy ekspertów GREX WINE w dniu 8 września 2014 r. Od tego momentu, czyli na długo przed upływem terminu z dnia 31 grudnia 2014 r., o którym mowa w pkt 115 powyżej, nie mogło być już mowy o dokładnych, bezwarunkowych i zgodnych zapewnieniach Komisji, że słoweńska ChNP „Teran” nadal będzie korzystać z „bezwzględnej ochrony”.

141

Do tego dochodzi fakt, że – jak zauważa Komisja – na podstawie art. 118s rozporządzenia nr 1234/2007, obecnie art. 107 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013, Komisja mogła do dnia 31 grudnia 2014 r. podjąć decyzję o cofnięciu ochrony przyznanej nazwom automatycznie chronionym do tej pory, gdyby stwierdziła, że nazwy te nie spełniają kryteriów ChNP przewidzianych kolejno w art. 118b rozporządzenia nr 1234/2007, a następnie w art. 93 rozporządzenia nr 1308/2013. W tym względzie Republika Słowenii nie może podnosić, że Komisja nie miała żadnego powodu, aby cofnąć ochronę przyznaną nazwie „Teran”. Wobec braku dowodów pozwalających wykazać, że Komisja wyraźnie udzieliła takiego zapewnienia Republice Słowenii, takiego subiektywnego postrzegania nie można bowiem utożsamiać z dokładnym i bezwarunkowym zapewnieniem dostarczonym przez Komisję.

142

W konsekwencji Republika Słowenii w żaden sposób nie wykazała, że Komisja wzbudziła u jej producentów win uzasadnione oczekiwania co do nieprzyjęcia zaskarżonego rozporządzenia.

143

Poza tym, co się tyczy w szczególności mocy wstecznej nadanej zaskarżonemu rozporządzeniu, należy stwierdzić, że krótko po przystąpieniu do Unii w dniu 1 maja 2004 r. Republika Słowenii sama skorzystała z odstępstw w zakresie etykietowania dzięki przyjęciu w dniu 9 sierpnia 2004 r. rozporządzenia nr 1429/2004. Tymczasem, jak wynika z jego art. 3, już to rozporządzenie przewidywało, że przyznane odstępstwa będą miały zastosowanie z mocą wsteczną od dnia przystąpienia Republiki Słowenii.

144

Ponadto, jak wskazała Republika Słowenii w pkt 53 i 54 skargi, w następstwie przystąpienia Republiki Bułgarii i Rumunii do Unii w dniu 1 stycznia 2007 r. Komisja również przyjęła dwa rozporządzenia zezwalające na odstępstwa w dziedzinie etykietowania z mocą wsteczną na rzecz tych państw. Chodziło, po pierwsze, o rozporządzenie Komisji (WE) nr 382/2007 z dnia 4 kwietnia 2007 r. zmieniające rozporządzenie nr 753/2002 (Dz.U. 2007, L 95, s. 12), mające zastosowanie od dnia 1 kwietnia 2007 r., a po drugie, o rozporządzenie Komisji (WE) nr 1207/2007 z dnia 16 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie nr 753/2002 (Dz.U. 2007, L 272, s. 23), obowiązujące od dnia 1 lipca 2007 r.

145

Nie można zatem uznać, że Komisja udzieliła słoweńskim producentom win wyraźnych, bezwarunkowych i zgodnych zapewnień, iż Republice Chorwacji nie zostanie przyznane żadne odstępstwo dotyczące etykietowania na rzecz nazwy „teran” ze skutkiem wstecznym, nawet jeśli ten skutek wsteczny miał zakres czasowy dłuższy niż przewidziany w innych rozporządzeniach przywołanych w pkt 143 i 144 powyżej.

146

Ponadto, jak wynika z pkt 130 powyżej, w świetle okoliczności niniejszej sprawy konieczne było nadanie zaskarżonemu rozporządzeniu mocy wstecznej, co przyznała sama Republika Słowenii.

147

W konsekwencji Republika Słowenii nie wykazała, że zakres i warunki zastosowania wstecznego skutku zaskarżonego rozporządzenia naruszyły uzasadnione oczekiwania słoweńskich producentów win, bez konieczności przesłuchania zaproponowanego przez nią świadka.

148

Co się tyczy rzekomego naruszenia postępowań kontrolnych prowadzonych w Słowenii przeciwko osobom odpowiedzialnym za naruszenia słoweńskiej ChNP „Teran”, z akt sprawy faktycznie wynika, że władze słoweńskie przeprowadziły w latach 2013–2016 różne kontrole, w wyniku których mogły zostać nałożone grzywny z powodu umieszczenia nazwy „teran” na butelkach win pochodzących z Republiki Chorwacji.

149

Jednakże, biorąc pod uwagę rozważania zawarte w pkt 133–145 powyżej, organy słoweńskie nie mogły nie wiedzieć ani o okoliczności, że kwestia używania nazwy „teran” przez Republikę Chorwacji była otwarta, ani o okoliczności, że Komisja zamierzała od września 2014 r. przyjąć rozporządzenie takie jak zaskarżone rozporządzenie.

150

W tym kontekście nie można zarzucać Komisji naruszenia zasady pewności prawa lub ochrony uzasadnionych oczekiwań władz słoweńskich w odniesieniu do działań kontrolnych, których sama nie narzuciła ani o nich nie decydowała.

151

Jak wynika z pkt 141 powyżej, Komisja mogła zdecydować na podstawie art. 118s rozporządzenia nr 1234/2007, obecnie art. 107 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013, do dnia 31 grudnia 2014 r. o cofnięciu ochrony przyznanej słoweńskiej ChNP „Teran”, gdyby stwierdziła, że nie spełnia ona kryteriów korzystania z ochrony z tytułu ChNP. Uwzględniając orzecznictwo przypomniane w pkt 98 powyżej i uprawnienia dyskrecjonalne Komisji w zakresie wprowadzania odstępstw w dziedzinie etykietowania zgodnie z art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, Republika Słowenii nie może w niniejszej sprawie podnosić naruszenia niezbędnego poszanowania praw nabytych.

152

Należy zatem oddalić również zastrzeżenia Republiki Słowenii dotyczące nieprzestrzegania praw nabytych.

153

Tak więc z pkt 101–152 powyżej wynika, że wszystkie zarzuty Republiki Słowenii dotyczące naruszenia zasad pewności prawa, ochrony uzasadnionych oczekiwań i poszanowania praw nabytych należy oddalić jako bezzasadne.

154

Należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem w celu ustalenia, czy dany przepis jest zgodny z zasadą proporcjonalności, należy zbadać, czy wprowadzone w nim środki pozwalają na osiągnięcie zamierzonego celu i czy nie wykraczają poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia (wyrok z dnia 22 listopada 2001 r., Niderlandy/Rada, C‑301/97, EU:C:2001:621, pkt 131; zob. także wyrok z dnia 15 marca 2006 r., Włochy/Komisja, T‑226/04, niepublikowany, EU:T:2006:85, pkt 86 i przytoczone tam orzecznictwo).

155

W niniejszej sprawie, jak wskazano w pkt 124 powyżej, zaskarżone rozporządzenie ma zasadniczo na celu ochronę praktyk prawnych istniejących w dziedzinie etykietowania w Chorwacji w dniu 30 czerwca 2013 r. oraz uregulowanie konfliktu między tymi praktykami a ochroną słoweńskiej ChNP „Teran”.

156

Tymczasem, ponieważ – jak wskazano w szczególności w pkt 105 powyżej – Komisja nie mogła rozpocząć procesu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii z uwagi na brak właściwości ratione loci w tym zakresie, musiała ona siłą rzeczy nadać zaskarżonemu rozporządzeniu moc wsteczną w celu zagwarantowania ochrony praktyk etykietowania występujących w Chorwacji od dnia 1 lipca 2013 r., jak stwierdzono w pkt 130 powyżej.

157

Ponadto ochrona praktyk etykietowania istniejących w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii nie mogłaby zostać zapewniona, gdyby skutek wsteczny zaskarżonego rozporządzenia był ograniczony jedynie do kilku miesięcy, bez objęcia całego okresu, który upłynął między przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii a przyjęciem tego rozporządzenia. W związku z tym, nawet jeśli skutek wsteczny obejmuje w sposób raczej wyjątkowy wiele lat, krótszy skutek wsteczny nie pozwoliłby na osiągnięcie celu, jakiemu ten skutek służy.

158

Co więcej, czasowy zakres mocy wstecznej w niniejszej sprawie można przypisać jej szczególnie delikatnemu charakterowi, przypomnianemu w pkt 118 powyżej, a także czasowi trwania negocjacji prowadzonych przez Komisję w celu osiągnięcia polubownego rozwiązania sporu między zainteresowanymi państwami. W tym względzie, jak stwierdzono w pkt 114 powyżej, w trakcie całego okresu poprzedzającego przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia Komisja nie pozostawała bierna. Nie zostało również wykazane, by opóźniła ona rozpoczęcie rozmów z zainteresowanymi stronami lub przeciągała te rozmowy. Przeciwnie, usiłowała ona zebrać wszystkie niezbędne informacje i starała się znaleźć rozwiązanie wynegocjowane między zainteresowanymi stronami od chwili, gdy zyskała właściwość ratione loci do zastosowania art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007, obecnie art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, a mianowicie od dnia przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii.

159

Tak więc, niezależnie od jego zakresu czasowego, skutek wsteczny zaskarżonego rozporządzenia pozwala na osiągnięcie zamierzonego celu i nie wykracza poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia.

160

Argumenty Republiki Słowenii dotyczące naruszenia zasady proporcjonalności należy zatem oddalić jako bezzasadne.

161

W konsekwencji należy oddalić zarzut drugi w całości.

162

Republika Słowenii podnosi, że przyjmując zaskarżone rozporządzenie, Komisja dopuściła się nieproporcjonalnego naruszenia praw własności intelektualnej i handlowej producentów win słoweńskich, a zatem ich podstawowego prawa własności, chronionego przez art. 17 karty i art. 1 protokołu nr 1 do EKPC. Podnosi ona w tym względzie szereg argumentów.

163

Po pierwsze, w przeciwieństwie do prawa własności intelektualnej związanego z ChNP „Teran”, używanie przez producentów chorwackich nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” nie stanowi prawa majątkowego w rozumieniu art. 17 karty lub art. 1 protokołu nr 1 do EKPC. Komisja wyważyła zatem dwa interesy prawne, które w żadnym razie nie są równoważne.

164

Po drugie, stosowanie przez chorwackich producentów wina nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran”, która jest dokładnym homonimem ChNP „Teran”, stwarza ryzyko, że konsumenci zostaną łatwo wprowadzeni w błąd, jak wskazują w szczególności wyrok z dnia 21 stycznia 2016 r., Viiniverla (C‑75/15, EU:C:2016:35) oraz przyjęcie rozporządzenia Komisji (WE) nr 1166/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie zmiany i sprostowania rozporządzenia Komisji (WE) nr 606/2009 ustanawiającego niektóre szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2008 w odniesieniu do kategorii produktów winiarskich, praktyk enologicznych i obowiązujących ograniczeń (Dz.U. 2009, L 314, s. 27). Takie używanie nazwy „teran” jest również sprzeczne z art. 100 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1308/2013 i pozwala producentom chorwackim czerpać korzyści w sposób nienależny z reputacji odpowiedniej słoweńskiej ChNP. Co więcej, zaskarżone rozporządzenie może doprowadzić do pozbawienia ChNP „Teran” jej treści, a wręcz do nadania jej cech rodzajowych, które pozbawią ją ochrony, wbrew wyraźnemu zakazowi ustanowionemu w art. 103 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013.

165

Po trzecie, zaskarżone rozporządzenie wykracza poza to, co jest rozsądne i konieczne do osiągnięcia celów realizowanych przez przepisy w dziedzinie ChNP, ponieważ producenci chorwaccy mogą używać synonimu nazwy „teran”, czyli nazwy „istrijanac”. W tym względzie Republika Słowenii przywołuje wyrok z dnia 12 maja 2005 r., Regione autonoma Friuli-Venezia Giulia i ERSA (C‑347/03, EU:C:2005:285). Ponadto zaskarżone rozporządzenie może wyrządzić istotną szkodę gospodarczą słoweńskim producentom win.

166

Republika Słowenii dodaje, że art. 100 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1308/2013 nie zezwala na automatyczne odstępstwo w odniesieniu do wszystkich istniejących praktyk etykietowania, na co wskazuje sama praktyka Komisji, w szczególności w odniesieniu do nazw odmian chorwackich winogron Barbera i Portugizac, a także Montepulciano. W tym względzie Republika Słowenii uważa, że Komisja naruszyła ogólną zasadę równego traktowania, ponieważ potraktowała porównywalne sytuacje w odmienny sposób.

167

Po czwarte, przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia prawie cztery lata po przystąpieniu Republiki Chorwacji do Unii narusza zasadę proporcjonalności. Ponadto postępowanie Komisji wtym względzie jest niespójne z wcześniejszą praktyką tej instytucji w porównywalnych sytuacjach a nie ma żadnego obiektywnego powodu dla tej różnicy w podejściu.

168

Po piąte, Republika Słowenii podnosi jeszcze, że uprawnienie Komisji do ustanowienia odstępstwa przy przystąpieniu nowego państwa członkowskiego do Unii jest uzależnione od zgody państwa członkowskiego, którego producenci korzystają z ChNP, jak wynika z art. 49 akapit drugi TUE. Komisja powinna przynajmniej uwzględnić opinię danego państwa członkowskiego przed przyjęciem aktu delegowanego.

169

Komisja, popierana przez Republikę Chorwacji, odpiera argumenty Republiki Słowenii.

170

Prawo własności stanowi prawo podstawowe usankcjonowane w art. 17 karty. Prawo to nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Jak wynika bowiem z art. 52 ust. 1 karty, korzystanie z prawa własności może zostać poddane ograniczeniom, pod tym wszakże warunkiem, że ograniczenia te są przewidziane ustawowo, że rzeczywiście odpowiadają celom realizowanym przez Unię w interesie ogólnym i nie stanowią ze względu na zamierzony cel nieproporcjonalnej i nieakceptowalnej ingerencji, która narusza istotę zagwarantowanych w ten sposób praw (zob. podobnie wyrok z dnia 20 września 2016 r., Ledra Advertising i in./Komisja i EBC, od C‑8/15 P do C‑10/15 P, EU:C:2016:701, pkt 70).

171

Co się tyczy sądowej kontroli poszanowania zasady proporcjonalności, Trybunał uznał, że prawodawcy Unii przysługuje w ramach wykonywania przyznanych mu kompetencji szeroki zakres uznania w dziedzinach wymagających od niego dokonywania rozstrzygnięć o charakterze politycznym, gospodarczym i społecznym, w którym wymaga się od niego przeprowadzania złożonych ocen. Dotyczy to w szczególności wspólnej polityki rolnej – dziedziny, w której prawodawca Unii dysponuje szerokim zakresem uznania odpowiadającym odpowiedzialności politycznej, jaką nakładają na niego art. 40–43 TFUE (wyroki: z dnia 17 marca 2011 r., AJD Tuna, C‑221/09, EU:C:2011:153, pkt 80; z dnia 14 marca 2013 r., Agrargenossenschaft Neuzelle, C‑545/11, EU:C:2013:169, pkt 43).

172

Ponadto ów szeroki zakres uznania nie jest zastrzeżony dla prawodawcy. Orzeczono bowiem, że Rada może w dziedzinie wspólnej polityki rolnej przyznać Komisji szerokie uprawnienia dyskrecjonalne (zob. postanowienie z dnia 22 marca 2010 r., SPM/Rada i Komisja, C‑39/09 P, niepublikowane, EU:C:2010:157, pkt 38 i przytoczone tam orzecznictwo).

173

Biorąc pod uwagę fakt, że w niniejszym przypadku Komisji przysługuje szeroki zakres uznania związany z uwzględnieniem istniejących praktyk etykietowania, jak wynika z pkt 171 i 172 powyżej, jedynie oczywiście niewłaściwy charakter środka przyjętego w tej dziedzinie w stosunku do zamierzonego przez Komisję celu może podważać zgodność z prawem takiego środka (zob. podobnie wyroki: z dnia 13 grudnia 1994 r., SMW Winzersekt, C‑306/93, EU:C:1994:407, pkt 21; z dnia 2 lipca 2009 r., Bavaria i Bavaria Italia, C‑343/07, EU:C:2009:415, pkt 81). Jedynym kryterium, które należy zastosować w tym kontekście, jest zatem nie to, czy przyjęty przez Komisję środek był jedynym lub najlepszym z możliwych, lecz czy był on w oczywisty sposób nieodpowiedni (zob. podobnie wyroki: z dnia 21 lipca 2011 r., Beneo-Orafti, C‑150/10, EU:C:2011:507, pkt 77; z dnia 28 lipca 2011 r., Agrana Zucker, C‑309/10, EU:C:2011:531, pkt 44).

174

Ten ograniczony stopień kontroli nie oznacza jednak, że sądy Unii nie mogą poddać zaskarżonych środków rygorystycznej kontroli w celu zweryfikowania ich proporcjonalności. W tym względzie sądy Unii powinny w szczególności upewnić się, że dana instytucja Unii w pełni uwzględniła wchodzące w grę interesy, obok zamierzonego głównego celu (wyrok z dnia 12 lipca 2012 r., Association Kokopelli, C‑59/11, EU:C:2012:447, pkt 40; zob. także podobnie wyrok z dnia 12 lipca 2001 r., Jippes i in., C‑189/01, EU:C:2001:420, pkt 85), i że w tym kontekście interesy osób, które odczuły negatywne skutki, zostały należycie uwzględnione (zob. podobnie wyrok z dnia 17 lipca 1997 r., Affish, C‑183/95, EU:C:1997:373, pkt 43).

175

W niniejszej sprawie zaskarżone rozporządzenie przewiduje odstępstwo od zakazu etykietowania win chorwackich z oznaczeniem odmiany winorośli do produkcji wina „teran”. Rozporządzenie to nie ma zatem na celu uniemożliwienia całkowicie sprzedaży win objętych słoweńską ChNP „Teran” ani a fortiori wykreślenia tej nazwy. Komisja rozszerzyła natomiast grupę osób uprawnionych do używania nazwy „teran” na etykietach ich win w celu włączenia do niej chorwackich producentów win. W tym sensie Komisja ograniczyła zakres ochrony wynikającej z prawa własności przyznanego beneficjentom słoweńskiej ChNP „Teran”, ponieważ z powodu zaskarżonego rozporządzenia beneficjenci ci utracili monopol na używanie nazwy „Teran” przy etykietowaniu swoich win.

176

W tym kontekście należy zbadać, czy warunki określone w orzecznictwie przytoczonym w pkt 170–173 powyżej zostały spełnione.

177

Przede wszystkim bezsporne jest, że rozpatrywane odstępstwo w zakresie etykietowania zostało przewidziane w rozporządzeniu delegowanym Komisji, które z kolei zostało przyjęte na podstawie delegacji przewidzianej w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013. W konsekwencji warunek dotyczący tego, że naruszenie prawa własności musi być przewidziane ustawą, jest w niniejszej sprawie spełniony. Nie zostało to zresztą w żaden sposób zakwestionowane przez strony.

178

Następnie, co się tyczy celu realizowanego przez zaskarżone rozporządzenie, w pkt 123 i 124 powyżej, wskazano już, że rozporządzenie to ma na celu ochronę praktyk etykietowania istniejących w Chorwacji w dniu 30 czerwca 2013 r. i uregulowanie powstałego w chwili jej przystąpienia do Unii konfliktu pomiędzy tymi praktykami etykietowania a słoweńską ChNP „Teran”. Celowi temu towarzyszy konieczność pogodzenia sprzecznych żądań Republiki Chorwacji i Republiki Słowenii, a tym samym różnych interesów producentów chorwackich i słoweńskich. Taki cel, zmierzający do znalezienia równowagi między uzasadnionymi interesami beneficjentów słoweńskiej ChNP „Teran” i chorwackich producentów win, może zostać uznany za uzasadniony cel interesu ogólnego, czego zresztą Republika Słowenii nie kwestionuje.

179

Wreszcie, co się tyczy proporcjonalnego charakteru rozpatrywanego odstępstwa w stosunku do zamierzonego celu, z motywu 5 zaskarżonego rozporządzenia wynika, że Komisja nie ograniczyła się do przyznania zwykłego odstępstwa, lecz sprawdziła, czy w Republice Chorwacji istniały legalne praktyki etykietowania w momencie jej przystąpienia do Unii. Ponadto, jak wskazano w motywie 6 zaskarżonego rozporządzenia, Komisja obwarowała sporne odstępstwo szczególnymi warunkami właśnie w celu uwzględnienia zastrzeżeń wyrażonych przez Republikę Słowenii.

180

Tak więc, aby konsument nie został wprowadzony w błąd, Komisja zaznaczyła, że nazwa odmiany winorośli do produkcji wina „teran” może widnieć wyłącznie na etykiecie chorwackich win opatrzonych ChNP „Hrvatska Istra”, pod warunkiem że słowa „Hrvatska Istra” i „teran” znajdują się w tym samym polu widzenia, a nazwa „teran” jest napisana mniejszą czcionką niż czcionka użyta do oznaczenia ChNP „Hrvatska Istra”. W trakcie rozprawy Komisja wskazała, że taki warunek etykietowania jest wyjątkowy, ponieważ szczególne warunki etykietowania nie są przewidziane dla żadnej innej odmiany winorośli do produkcji wina, i że warunek ten został przyjęty właśnie w celu uwzględnienia zastrzeżeń Republiki Słowenii.

181

W tym kontekście należy zbadać w świetle argumentów podniesionych przez Republikę Słowenii, czy Komisja działała w sposób oczywiście nieproporcjonalny do zamierzonego celu, przypomnianego w pkt 178 powyżej.

182

Co się tyczy faktu, że interes chorwackich producentów win polegający na możliwości dalszego etykietowania ich win z oznaczeniem „teran” nie był w żaden sposób równoważny z prawem słoweńskich producentów win będących beneficjentami ChNP „Teran”, chronionym różnymi aktami prawnymi, należy uznać, podobnie jak Komisja, że okoliczność ta została już siłą rzeczy wzięta pod uwagę przez prawodawcę Unii, kiedy dokonał politycznego wyboru w postaci przyjęcia art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013.

183

Artykuł 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 ma bowiem właśnie na celu umożliwienie odstępstw od monopolu użytkowania, który wynika z ChNP, jeżeli istnieją inne wchodzące w grę interesy, a mianowicie interesy producentów win niekorzystających z ChNP i konsumentów, którzy przyzwyczaili się do tego, że pewne informacje widnieją na etykietach win produkowanych przez tych producentów. To zatem sam prawodawca przewidział możliwość wprowadzenia takiego odstępstwa, aby w tego rodzaju sytuacji homonim ChNP, takiej jak nazwa „teran”, był używany do etykietowania win, które są objęte tą ChNP.

184

W tym kontekście, wbrew temu, co daje do zrozumienia Republika Słowenii, fakt, że art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 przewiduje jedynie uprawnienie Komisji do przyznania odstępstwa, a nie obowiązek uczynienia tego, czy też fakt, że oznaczenie ChNP na etykiecie win jest obowiązkowe, w przeciwieństwie do oznaczenia użytej odmiany winorośli do produkcji wina, nie może dowodzić, że odstępstwo zawarte w zaskarżonym rozporządzeniu jest w oczywisty sposób nieproporcjonalne do zamierzonego celu leżącego w interesie ogólnym.

185

Co się tyczy homonimiczności nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” i słoweńskiej ChNP „Teran”, przede wszystkim z brzmienia art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w żaden sposób nie wynika, by taka okoliczność wykluczała jakąkolwiek możliwość odstępstwa w zakresie etykietowania. Jedynym warunkiem udzielenia tego odstępstwa jest istnienie zgodnych z prawem praktyk etykietowania w chwili przystąpienia danego państwa do Unii.

186

Ponadto z brzmienia art. 100 ust. 3 akapit pierwszy rozporządzenia nr 1308/2013 wynika, że dotyczy on sytuacji, w której nazwa odmiany winorośli do produkcji wina „składa się” z ChNP, wobec czego homonimiczność jest hipotezą przewidzianą w tym przepisie.

187

Ponadto zasadniczy zakaz przewidziany w art. 100 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1308/2013, na który powołuje się Republika Słowenii, dotyczy wyłącznie rejestracji nazwy homonimicznej lub częściowo homonimicznej w stosunku do nazwy już zarejestrowanej. Tymczasem sytuacja ta różni się od sytuacji rozpatrywanej w niniejszej sprawie. Z akt sprawy nie wynika bowiem w żaden sposób, by nazwa odmiany winorośli do produkcji wina „teran” była przedmiotem wniosku o rejestrację jako ChNP konkurująca ze słoweńską ChNP o tym samym brzmieniu.

188

Następnie należy stwierdzić z jednej strony, że Komisja uwzględniła w szczególności ryzyko wprowadzenia konsumentów w błąd w odniesieniu do win chorwackich produkowanych po wejściu w życie zaskarżonego rozporządzenia, ponieważ – jak wskazano w pkt 179 powyżej – rozporządzenie to nakłada w sposób całkowicie wyjątkowy, szczególne warunki etykietowania tych win, czego Republika Słowenii nie kwestionuje. Tak więc konsument będzie musiał zawsze odczytywać oznaczenie chorwackiej odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w połączeniu ze wskazaniem chorwackiej ChNP „Hrvatska Istra” (chorwacka Istria), która musi być zapisana większą czcionką niż czcionka nazwy „teran”.

189

Z drugiej strony, jeśli chodzi o wina opatrzone chorwacką ChNP „Hrvatska Istra”, które zostały wyprodukowane przed wejściem w życie zaskarżonego rozporządzenia, prawdą jest, że wina te mogą nadal być wprowadzane do obrotu do czasu wyczerpania zapasów na podstawie art. 2 tego rozporządzenia bez konieczności przestrzegania szczególnych warunków etykietowania nałożonych tym rozporządzeniem w odniesieniu do wina produkowanego po jego wejściu w życie, przypomnianych w pkt 188 powyżej. Jednakże jest to zwykły reżim przejściowy, który ponadto dotyczy jedynie win opatrzonych chorwacką ChNP „Hrvatska Istra”. Ewentualne ryzyko wprowadzenia w błąd w odniesieniu do win oznaczonych słoweńską ChNP „Teran” jest zatem ograniczone do niektórych win produkowanych w konkretnym okresie i pochodzących z określonego regionu.

190

Ponadto, jak wyjaśniła Komisja w odpowiedziach na środki organizacji postępowania, nazwa „Hrvatska Istra” była już chroniona w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii. W celu zachowania tej ochrony jako ChNP, jak wynika z art. 118s ust. 4 i 5 rozporządzenia nr 1234/2007, Republika Chorwacji była zobowiązana przedłożyć dokumentację techniczną pozwalającą wykazać, że nazwa ta rzeczywiście spełniała warunki określone w art. 118b tego rozporządzenia. Komisja wyjaśniła, co nie zostało zakwestionowane, że dokumentacja techniczna przedstawiona w ten sposób przez Republikę Chorwacji wskazywała, iż oznaczenie „teran” jest dozwolone na etykietach wina „Hrvatska Istra” tylko pod warunkiem, że nazwa „teran” znajduje się w tym samym polu widzenia co nazwa „Hrvatska Istra” i ma czcionkę o mniejszych rozmiarach niż nazwa „Hrvatska Istra”. W świetle takich istniejących warunków etykietowania ryzyko wprowadzenia w błąd w odniesieniu do wina „teran” wyprodukowanego w Chorwacji przed datą wejścia w życie zaskarżonego rozporządzenia i słoweńskiego wina noszącego nazwę „Teran” wydaje się ograniczone, w szczególności dlatego, że w przypadku win korzystających z kwestionowanego przepisu przejściowego, to znaczy win wyprodukowanych w okresie od lipca 2013 r. do lipca 2017 r., może ono dotyczyć jedynie win używających nazwy „Hrvatska Istra”, których etykietowanie nie jest w pełni zgodne ze wspomnianą dokumentacją techniczną.

191

Ponadto, co się tyczy wyroku z dnia 21 stycznia 2016 r., Viiniverla (C‑75/15, EU:C:2016:35), należy zauważyć, że dotyczy on wykładni art. 16 lit. b) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 110/2008 z dnia 15 stycznia 2008 r. w sprawie definicji, opisu, prezentacji, etykietowania i ochrony oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 1576/89 (Dz.U. 2008, L 39, s. 16). Przepis ten, poza tym, że dotyczy wyłącznie „napojów spirytusowych” zdefiniowanych w art. 2 rozporządzenia, z wyłączeniem win, chroni oznaczenia geograficzne przed niewłaściwym wykorzystaniem, imitacją lub przywołaniem i nie przewiduje żadnej możliwości odstępstwa w zakresie etykietowania. Wyrok ten dotyczy zatem innego przepisu i kontekstu niż rozpatrywane w niniejszej sprawie.

192

Republika Słowenii nie może tym bardziej powoływać się na wyrok z dnia 21 stycznia 2016 r., Viiniverla (C‑75/15, EU:C:2016:35) w celu wykazania, że używanie przez chorwackich producentów win nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” stworzy w świadomości odbiorców skojarzenie co do pochodzenia produktu, umożliwiając w ten sposób tym producentom czerpanie nienależnej korzyści z reputacji słoweńskiej ChNP „Teran”. Z jednej strony bowiem strony sporu w żaden sposób nie kwestionują, że w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii istniały legalne praktyki etykietowania związane z oznaczeniem „teran” w tym państwie, wobec czego nie można uznać, iż oznaczenie to czerpie „nienależycie” korzyści z reputacji słoweńskiej ChNP „Teran”. Z drugiej strony w przeciwieństwie do sytuacji występującej w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 21 stycznia 2016 r., Viiniverla (C‑75/15, EU:C:2016:35), w której żadna szczególna wzmianka nie uzupełniała etykiety rozpatrywanych napojów, w zaskarżonym rozporządzeniu Komisja wzięła pod uwagę prawdopodobieństwo wprowadzenia w błąd konsumenta, wymagając, aby etykieta chorwackich win „teran” wyraźnie wskazywała, że wino pochodzi z Istrii chorwackiej (ChNP „Hrvatska Istra”).

193

Ponadto w odniesieniu do argumentu Republiki Słowenii opartego na rozporządzeniu nr 1166/2009 z jednej strony należy stwierdzić, że rozporządzenie to nie ma na celu wykonania art. 118j rozporządzenia nr 1234/2007 (obecnie art. 100 rozporządzenia nr 1308/2013). Przeciwnie, opiera się ono na art. 113d ust. 2 i art. 121 akapity trzeci i czwarty tego rozporządzenia, które nie są przedmiotem niniejszej sprawy.

194

Z drugiej strony Republika Słowenii nie przedstawiła żadnego dowodu mogącego wykazać, że okoliczności towarzyszące przyjęciu rozporządzenia nr 1166/2009 były podobne do okoliczności niniejszej sprawy. Przeciwnie, z motywu 2 tego rozporządzenia wynika, że decyzja o nałożeniu we Włoszech obowiązku używania słowa „glera” do oznaczenia rozpatrywanej odmiany winorośli pochodziła od samych władz włoskich. Komisja ograniczyła się do przyjęcia do wiadomości tej decyzji i w konsekwencji do zmiany rozporządzenia nr 606/2009 w celu uniknięcia rozbieżności między uregulowaniem włoskim a uregulowaniem unijnym. W niniejszej sprawie natomiast Komisja musiała pogodzić sprzeczne interesy krajowe i zbadać praktyki etykietowania istniejące w Chorwacji.

195

Wreszcie Republika Słowenii nie ma podstaw, by twierdzić, że oznaczenie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w przypadku win chorwackiej Istry sprawia, iż słoweńska ChNP „Teran” staje się bezprzedmiotowa, do tego stopnia, że nabiera charakteru rodzajowego, przez co pozbawia się jej ochrony.

196

Prawdą jest, że z art. 101 ust. 1 rozporządzenia nr 1308/2013 wynika, iż nazwie odmawia się ochrony jako ChNP, jeżeli okaże się, że stała się ona nazwą rodzajową w Unii. Jednakże przepis ten dotyczy warunków, które mają zastosowanie do wniosku o ochronę nazwy jako ChNP. Natomiast art. 103 tego rozporządzenia reguluje ze swej strony zakres ochrony ChNP po jej przyznaniu. Z ust. 3 tego przepisu wynika zatem, że w przypadku gdy uznano, iż dana nazwa spełnia przesłanki uzyskania statusu ChNP w rozumieniu art. 93 ust. 1 rozporządzenia nr 1308/2013, to ta ChNP nie może już później utracić takiego statusu, nawet jeśli uzyskała pozornie charakter rodzajowy w Unii.

197

Jak zauważa Republika Słowenii, z załączników do pisma Republiki Chorwacji do Komisji z dnia 13 maja 2013 r., zawierającego wniosek o zmianę wykazu zawartego w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009, wynika, że nazwa odmiany winorośli do produkcji wina „teran” może być również oznaczona w Chorwacji synonimem „istrijanac”.

198

Niemniej, przyjmując zaskarżone rozporządzenie, Komisja wzięła pod uwagę praktyki etykietowania istniejące w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii, jak wymaga tego art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013. Dopiero w wyniku pogłębionego badania dokumentacji doszła do wniosku, że nazwa „teran” jest używana w tym państwie do oznaczenia odmiany winorośli do produkcji wina i że ze względu na to użycie należy wprowadzić odstępstwo w zakresie etykietowania dla tej nazwy odmiany.

199

Tymczasem z akt sprawy w żaden sposób nie wynika, by Republika Chorwacji sformułowała podobny wniosek dotyczący używania nazwy „istrijanac”. Akta sprawy nie zawierają również dowodów mogących wykazać, że nazwa „istrijanac” była faktycznie używana w Chorwacji w dziedzinie etykietowania w chwili jej przystąpienia do Unii, w związku z czym Komisja powinna była ją uwzględnić, przyjmując zaskarżone rozporządzenie.

200

Prawdą jest, że w wyroku z dnia 12 maja 2005 r., Regione autonoma Friuli-Venezia Giulia i ERSA (C‑347/03, EU:C:2005:285, pkt 133), który dotyczy zakazu używania włoskich nazw szczepu „Tocai friulano” i „Tocai italico” ze względu na istnienie węgierskiego oznaczenia geograficznego „Tokaj”, Trybunał podkreślił istnienie synonimów dla zastąpienia oznaczeń „Tocai friulano” i „Tocai italico” w celu uzasadnienia proporcjonalności rozpatrywanego zakazu.

201

Jednakże okoliczność, że zakaz etykietowania został uznany za proporcjonalny ze względu na istnienie synonimów, nie oznacza, że zaskarżone rozporządzenie, które zmierza, przeciwnie, do zezwolenia na używanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina na podstawie upoważnienia ustawowego w tym względzie (art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013), jest nieproporcjonalne, ponieważ istnieją synonimy tej nazwy odmiany. Proporcjonalny charakter zaskarżonego rozporządzenia należy bowiem oceniać w świetle realizowanego w niniejszej sprawie celu, jakim jest uwzględnienie praktyk etykietowania istniejących w Chorwacji w dniu jej przystąpienia do Unii i pogodzenie sprzecznych interesów dwóch państw. Tymczasem zezwalając na stosowanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” przy zachowaniu szczególnych warunków etykietowania, Komisja nie wykroczyła w sposób oczywisty poza to, co było konieczne do osiągnięcia tego celu.

202

Co się tyczy nadmiernych skutków gospodarczych, jakie zaskarżone rozporządzenie mogłoby pociągać za sobą dla słoweńskich producentów win, jak podnosi Komisja, argument ten opiera się na założeniu, na które powołuje się Republika Słowenii, że konsumenci zostaną wprowadzeni w błąd co do prawdziwego pochodzenia chorwackiego wina produkowanego z odmiany winorośli do produkcji wina „teran” i będą preferować zakup tego wina chorwackiego, które jest bardziej rozpowszechnione i tańsze niż słoweńskie wino objęte ChNP „Teran”.

203

Tymczasem, jak wynika z pkt 188 powyżej, Komisja wzięła pod uwagę ryzyko wprowadzenia konsumentów w błąd co do pochodzenia danych win i przewidziała szczególne warunki etykietowania wystarczające do uniknięcia takiego błędu.

204

W każdym razie z akt sprawy w żaden sposób nie wynika, by miały się spełnić katastroficzne prognozy przedstawione przez Republikę Słowenii. W tym względzie okoliczność, że Republika Chorwacji posiada dużo wyższy potencjał produkcyjny wina „teran” niż Republika Słowenii, w żaden sposób nie oznacza, że producenci win w Istrii chorwackiej zaprzestaną uprawy niektórych szczepów na rzecz odmiany winorośli do produkcji wina „teran” lub będą preferować raczej tę odmianę niż inną. Liczby dotyczące produkcji i uprawianych powierzchni przytoczone przez Republikę Słowenii wskazują wprawdzie na znaczenie produkcji wina „Teran” w tym państwie (dla 88% producentów słoweńskich wina Teran ChNP „Teran” stanowi ponad połowę produkcji), ale nie dowodzą, że zezwolenie na etykietowanie wina chorwackiego oznaczeniem „teran” przyniesie tak poważne straty dla producentów słoweńskich.

205

W odniesieniu do argumentu Republiki Słowenii dotyczącego niespójności działania Komisji, która jakoby traktowała porównywalne sytuacje w odmienny sposób, należy przypomnieć, że ogólna zasada równego traktowania, należąca do podstawowych zasad prawa Unii, wymaga, aby porównywalne sytuacje nie były traktowane w odmienny sposób, a sytuacje odmienne nie były traktowane w sposób jednakowy, chyba że takie traktowanie jest obiektywnie uzasadnione (wyrok z dnia 13 lutego 2014 r., Węgry/Komisja, C‑31/13 P, EU:C:2014:70, pkt 73). Tak więc, aby stwierdzić naruszenie tej zasady, należy przede wszystkim zbadać, czy sytuacje przywołane w niniejszej sprawie są porównywalne.

206

W tym względzie z pisma Republiki Chorwacji z dnia 13 maja 2013 r. dotyczącego zmiany wykazu zawartego w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 wynika, że państwo to zwróciło się do Komisji o umieszczenie w tym wykazie nazw „barbera”, „montepulciano” i „portugizac” oraz że mimo to rozporządzenie wykonawcze nr 753/2013 nie przyznało żadnego odstępstwa w zakresie etykietowania dla nazw tych odmian.

207

Niemniej sama ta okoliczność nie wystarcza do wykazania, że w wypadku wszystkich nazw wymienionych w pkt 206 powyżej istniała w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii praktyka etykietowania porównywalna z praktyką dotyczącą nazwy „teran”. Akta sprawy nie zawierają żadnego dowodu w tym zakresie. Zatem wobec braku wykazania istnienia porównywalnych sytuacji Republika Słowenii nie może zarzucać Komisji, że naruszyła zasadę równego traktowania w niniejszej sprawie ani że postąpiła w sposób niespójny w tym względzie.

208

Jeśli chodzi o rzekomo nieproporcjonalny charakter terminu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia, należy stwierdzić, że Republika Słowenii podnosi zasadniczo ten sam argument co argument podniesiony w ramach zarzutu drugiego, oparty na tym, że Komisja niezgodnie z prawem opóźniła wykonanie swoich uprawnień.

209

Tymczasem ze względów przedstawionych w pkt 112–118 powyżej, biorąc pod uwagę delikatny charakter sprawy, nie można zarzucać Komisji, że potrzebowała prawie czterech lat do rozpatrzenia dokumentacji „teran” ani że zachęcała do rozwiązania wynegocjowanego przez strony.

210

Z całości powyższych rozważań wynika, że Republika Słowenii w żaden sposób nie wykazała, iż Komisja naruszyła w sposób oczywisty prawo własności słoweńskich producentów wina oznaczonego ChNP „Teran”. W konsekwencji zarzut trzeci należy oddalić. Wniosek ten nie ma jednak znaczenia dla analizy argumentów Republiki Słowenii wspomnianych w pkt 168 powyżej, które wchodzą w zakres zarzutu siódmego i zostaną zbadane w tych ramach.

211

Republika Słowenii podkreśla, że zgodnie z art. 41 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej oraz dostosowań w Traktacie o Unii Europejskiej, Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Traktacie ustanawiającym Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Dz.U. 2012, L 112, s. 21, zwanego dalej „aktem przystąpienia Republiki Chorwacji”) ewentualne środki przejściowe w dziedzinie wspólnej polityki rolnej mające na celu ułatwienie przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii można było przyjąć jedynie w okresie trzech lat od daty przystąpienia i nie mogły one mieć zastosowania po tym okresie.

212

Tymczasem zdaniem Republiki Słowenii środek przejściowy przewidziany w art. 2 zaskarżonego rozporządzenia, w zakresie, w jakim pozwala na zbycie zapasów wina chorwackiego wyprodukowanego przed przystąpieniem Republiki Chorwacji do Unii w dniu 1 lipca 2013 r., nawet jeśli nie spełniają one nowych warunków etykietowania określonych w art. 1 tego rozporządzenia, ma zastosowanie w okresie dłuższym niż trzy lata, przewidzianym w art. 41 aktu przystąpienia, ze względu na moc wsteczną tego rozporządzenia o zakresie czasowym wynoszącym prawie cztery lata. Komisja przewidziała zatem nowy okres przejściowy dla tego wina wynoszący ponad trzy lata po przystąpieniu, co jest sprzeczne z art. 41 aktu przystąpienia Republiki Chorwacji.

213

Komisja kwestionuje argumenty Republiki Słowenii.

214

W niniejszej sprawie art. 41 aktu przystąpienia Republiki Chorwacji należy interpretować łącznie z art. 2 akapit pierwszy tego aktu. To ostatnie postanowienie przewiduje, że od dnia przystąpienia postanowienia traktatów oraz przepisy aktów przyjętych przez instytucje przed dniem przystąpienia stają się wiążące dla Republiki Chorwacji i są stosowane w tym państwie na warunkach przewidzianych w tych traktatach i w tym akcie. Wynika z tego, że od chwili przystąpienia do Unii w dniu 1 lipca 2013 r. Republika Chorwacji podlegała co do zasady wszystkim przepisom mającym zastosowanie w dziedzinie etykietowania produktów winiarskich, w tym zakazowi etykietowania sformułowanemu w art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007 (obecnie art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013) oraz możliwości odstępstwa od tego zakazu przewidzianego w art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009.

215

Właśnie w tym kontekście art. 41 aktu przystąpienia Republiki Chorwacji zezwala na przyjęcie przepisów przejściowych w dziedzinie wspólnej polityki rolnej w celu ułatwienia przejścia tego kraju z wcześniejszego systemu krajowego na system Unii. Środki przejściowe, o których mowa, to zatem środki, których celem jest wprowadzenie na ograniczony okres odstępstwa od aktów Unii obowiązujących w dniu 1 lipca 2013 r., a które bez tych przepisów stosowałyby się natychmiastowo do Republiki Chorwacji w tym dniu.

216

Środek przejściowy zawarty w art. 2 zaskarżonego rozporządzenia nie wpisuje się jednak w ramy określone w pkt 214 i 215 powyżej. Przepis ten nie zmierza bowiem do odstępstwa od przepisów obowiązujących w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii, lecz od nowych wymogów w zakresie etykietowania przewidzianych w rozporządzeniu przyjętym przez Komisję po tym przystąpieniu na podstawie wyraźnego upoważnienia udzielonego w art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009.

217

W konsekwencji zarzut czwarty należy oddalić jako bezzasadny.

218

Na poparcie zarzutu piątego Republika Słowenii podnosi, że art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 powinien podlegać interpretacji zawężającej zgodnej z podstawowymi zasadami prawa Unii, w szczególności z zasadami pewności prawa, poszanowania praw nabytych, ochrony uzasadnionych oczekiwań i proporcjonalności, a także z art. 17 karty i art. 1 protokołu nr 1 do EKPC. Poprzez przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia, które narusza te zasady, Komisja przekroczyła granice upoważnienia przewidzianego w art. 100 ust. 3 akapit drugi wspomnianego rozporządzenia.

219

W zarzucie szóstym Republika Słowenii utrzymuje również, że Komisja przekroczyła swoje uprawnienia, naruszając samą istotę rozporządzenia nr 1308/2013, którego głównym celem jest ochrona uzasadnionych interesów producentów i konsumentów przed wprowadzeniem w błąd i prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Tym samym naruszyła ona art. 13 TUE i art. 290 TFUE.

220

Komisja kwestionuje argumenty Republiki Słowenii i odsyła do odpowiedzi, które sformułowała w ramach trzech pierwszych zarzutów.

221

W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że argumenty Republiki Słowenii dotyczące uwzględnienia zasad pewności prawa, ochrony praw nabytych, ochrony uzasadnionych oczekiwań oraz proporcjonalności zostały już poruszone w ramach zarzutu drugiego w pkt 95–161 powyżej i zostały już uznane za bezzasadne. Zatem w zakresie, w jakim zarzut piąty pokrywa się z zarzutem drugim, należy go oddalić z tych samych powodów co ten zarzut.

222

Co się tyczy argumentów dotyczących naruszenia art. 17 karty i art. 1 protokołu nr 1 do EKPC, należy stwierdzić, że dotyczą one ochrony konsumentów przed wprowadzeniem w błąd, pełnej homonimiczności między słoweńską ChNP „Teran” a chorwacką nazwą odmiany winorośli do produkcji wina „teran” oraz istnienia synonimu „istrijanac” w celu oznaczenia tej odmiany. Otóż argumenty te zostały również zbadane w ramach zarzutu trzeciego w pkt 185–210 powyżej. W zakresie, w jakim zarzut piąty pokrywa się z zarzutem trzecim, należy go oddalić jako bezzasadny z tych samych powodów.

223

Podobnie, biorąc pod uwagę fakt, że argumenty podniesione na poparcie naruszenia art. 13 TUE i art. 290 TFUE w ramach zarzutu szóstego pokrywają się zasadniczo z argumentami podniesionymi w ramach zarzutu piątego, należy je również oddalić z tych samych powodów.

224

W konsekwencji zarzuty piąty i szósty należy oddalić jako bezzasadne.

225

Republika Słowenii utrzymuje, że zgodnie z art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 Republika Chorwacji powinna była wystąpić o dodanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” do wykazu znajdującego się w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 przed jej przystąpieniem do Unii, czego nie uczyniła. Ponadto zgodnie z zasadą lojalnej współpracy przewidzianą w art. 4 TUE Komisja była zobowiązana do powiadomienia Republiki Słowenii o takim wniosku, przy założeniu, że został on sformułowany. Biorąc pod uwagę fakt, że taka kwestia podlega bezwzględnie negocjacjom w sprawie przystąpienia państwa do Unii, Republika Słowenii powinna była wówczas mieć wybór przyjęcia lub odmowy takiego wpisu, jak wynika to w szczególności z art. 49 akapit drugi TUE.

226

Komisja, popierana przez Republikę Chorwacji, kwestionuje argumenty Republiki Słowenii.

227

Co się tyczy, po pierwsze, rzekomego obowiązku złożenia przez Republikę Chorwacji przed jej przystąpieniem do Unii wniosku o włączenie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w wykazie zawartym w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 (dawniej załącznika II do rozporządzenia nr 753/2002), należy stwierdzić, że w rozdziale III.b.3 stanowiska negocjacyjnego z 2008 r., dotyczącego „upraw specjalnych, win i napojów spirytusowych”, Republika Chorwacji wyraźnie wskazała, że pragnie, aby jej krajowy wykaz uznanych odmian został włączony do istniejącego wykazu odmian winorośli lub ich synonimów, które zawierają oznaczenie geograficzne i mogą być umieszczane na etykietach win, zawartego w załączniku II do rozporządzenia nr 753/2002.

228

Prawdą jest, że wniosek ten został następnie wycofany w uzupełnieniu do stanowiska negocjacyjnego Republiki Chorwacji z dnia 28 września 2011 r. Jednakże wycofanie to opierało się wyraźnie na założeniu, że wykaz nazw odmian, które mogą być umieszczane na etykietach win, zostanie wówczas sporządzony nie w ramach negocjacji akcesyjnych, lecz później, na podstawie art. 62 rozporządzenia nr 607/2009.

229

Ponadto należy zauważyć, że dopiero w dniu 6 grudnia 2011 r., w chwili złożenia dokumentacji technicznej dotyczącej nazwy „Teran”, o której mowa w art. 118c rozporządzenia nr 1234/2007, Republika Słowenii wskazała po raz pierwszy Komisji, że nazwa „Teran”, rozpatrywana odrębnie, powinna być chroniona jako ChNP. Tymczasem w dniu tym była już przyjęta decyzja Rady Unii Europejskiej z dnia 5 grudnia 2011 r. w sprawie przyjęcia Republiki Chorwacji do Unii Europejskiej (Dz.U. 2012, L 112, s. 6), do której załączono akt przystąpienia Republiki Chorwacji.

230

W tym właśnie kontekście w jednym z trzech pism skierowanych w dniu 13 maja 2013 r. do Komisji, które dotyczy w szczególności kwestii słoweńskiej ChNP „Teran”, Republika Chorwacji zwróciła się do Komisji o znalezienie odpowiedniego rozwiązania umożliwiającego jej producentom wina dalsze używanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” do etykietowania ich win. O ile nie chodziło o wyraźny wniosek o dodanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina do wykazu, o którym mowa w art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, o tyle Republika Chorwacji wyraźnie zwróciła się do Komisji o podjęcie działań w celu znalezienia rozwiązania dotyczącego możliwości używania nazwy „teran” do etykietowania chorwackich win.

231

W każdym razie z brzmienia art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 w żaden sposób nie wynika, by Republika Chorwacji była zobowiązana do złożenia wniosku o przyznanie odstępstwa w odniesieniu do odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w trakcie negocjacji w sprawie przystąpienia do Unii.

232

Przeciwnie, z art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 wynika, że w ramach tego przepisu decyzja o przyznaniu odstępstwa w dziedzinie etykietowania w odniesieniu do nazwy odmiany winorośli do produkcji wina państwa członkowskiego należy wyłącznie do Komisji w ramach wykonywania uprawnień delegowanych. Tak więc takie odstępstwo opiera się nie na umowie między państwami członkowskimi przed przystąpieniem do Unii, lecz na wyraźnym upoważnieniu przyznanym Komisji przez prawodawcę, które istniało już w chwili przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii (zob. art. 118j ust. 3 rozporządzenia nr 1234/2007).

233

Innymi słowy, decyzji o umieszczeniu nazwy odmiany winorośli do produkcji wina w wykazie znajdującym się w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 samej w sobie nie obejmują „warunki przyjęcia [państwa] i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w traktatach stanowiących podstawę Unii” (art. 49 akapit drugi TUE), lecz zwykłe wykonanie rozporządzenia stanowiącego część dorobku Unii, do którego przystępuje nowe państwo.

234

Po drugie, co się tyczy faktu, że Republika Słowenii nie została poinformowana o wniosku Republiki Chorwacji o umieszczenie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w wykazie znajdującym się w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 przed jej przystąpieniem do Unii oraz o wynikającym z niej naruszeniu obowiązku lojalnej współpracy, należy przypomnieć, że zasada lojalnej współpracy, ustanowiona w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy TUE, pociąga za sobą obowiązek podjęcia przez państwa członkowskie wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia pełnego zakresu stosowania i skuteczności prawa Unii oraz nakłada na jej instytucje wzajemne obowiązki poszanowania i wspomagania względem państw członkowskich przy realizacji zadań wynikających z traktatów [zob. wyrok z dnia 1 marca 2018 r., Polska/Komisja, T‑402/15, EU:T:2018:107, pkt 53 (niepublikowany) i przytoczone tam orzecznictwo].

235

W tym względzie wystarczy przypomnieć, że kwestia zezwolenia na umieszczanie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” na butelkach win chorwackich nie wchodziła w zakres negocjacji akcesyjnych. Przeciwnie, została ona uregulowana na podstawie prawnego upoważnienia Komisji w tym zakresie po przystąpieniu Republiki Chorwacji do Unii w ramach odrębnych od tych negocjacji, o których Republika Słowenii wiedziała i w których była informowana i brała bezpośrednio udział, jak wynika z pkt 112 i 113 powyżej. W związku z tym nie można zarzucać Komisji uchybienia ciążącemu na niej wobec Republiki Słowenii obowiązkowi poszanowania i wspierania w ramach negocjacji akcesyjnych.

236

Ponadto z pisma słoweńskiego ministra rolnictwa, skierowanego do członka Komisji odpowiedzialnego za rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich w dniu 11 listopada 2014 r., wynika jasno, że Republika Słowenii została powiadomiona o wniosku Republiki Chorwacji po jej przystąpieniu do Unii i że miała ona możliwość przedstawienia Komisji uwag w przedmiocie nazwy „teran” podczas dwustronnego spotkania z nią. Poza tym, jak prawidłowo wskazują motywy 3, 4 i 5 zaskarżonego rozporządzenia, z Republiką Słowenii konsultowano się wielokrotnie w przedmiocie nazwy „teran”, aby można było znaleźć rozwiązanie kompromisowe z Republiką Chorwacji.

237

Po trzecie, biorąc pod uwagę fakt, że odstępstwo w zakresie etykietowania dotyczące nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” zostało przyznane przez Komisję na podstawie prawnego upoważnienia niezależnego od negocjacji akcesyjnych, również argument Republiki Słowenii, iż jej zgoda była wymagana w ramach negocjacji akcesyjnych w celu przyznania takiego odstępstwa, jest pozbawiony wszelkich podstaw.

238

Ponadto konieczność uzyskania uprzedniej zgody państw członkowskich na przyjęcie odstępstwa nie wynika w żaden sposób z art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013. Odmienna wykładnia tego przepisu oznaczałaby przyznanie prawa weta każdemu z tych państw, a delegacja uprawnień przyznana Komisji w tym przepisie stałaby się bezprzedmiotowa.

239

W konsekwencji zarzut siódmy należy oddalić jako bezzasadny.

240

Republika Słowenii podnosi, że w projekcie rozporządzenia delegowanego przedstawionym na posiedzeniu grupy ekspertów ds. wina GREX WINE w dniu 24 stycznia 2017 r. Komisja przewidywała zezwolenie chorwackim producentom win na umieszczanie na ich butelkach nazwy „teran” z zachowaniem konkretnych warunków etykietowania. Tymczasem w ostatecznie przyjętej wersji zaskarżone rozporządzenie przewiduje ponadto okres przejściowy na sprzedaż zapasów win chorwackich, które nie spełniają nowych warunków etykietowania. Chodzi o istotną zmianę w stosunku do projektu rozporządzenia delegowanego, co do której eksperci i państwa członkowskie nie mieli możliwości się wypowiedzieć.

241

Komisja uchybiła zatem zobowiązaniu określonemu w pkt V.28 porozumienia międzyinstytucjonalnego i załączonego do niego wspólnego porozumienia. Naruszyła ona również zasadę równowagi instytucjonalnej.

242

Komisja kwestionuje argumenty Republiki Słowenii.

243

W niniejszej sprawie argumentacja Republiki Słowenii opiera się na założeniu, że dodanie przepisu przejściowego przewidzianego w art. 2 zaskarżonego rozporządzenia stanowi istotną zmianę projektu rozporządzenia omówionego w ramach grupy ekspertów ds. wina GREX WINE w dniu 24 stycznia 2017 r. w rozumieniu pkt II.7 wspólnego porozumienia.

244

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z pkt V.28 akapit pierwszy porozumienia międzyinstytucjonalnego Komisja zobowiązuje się do gromadzenia przed przyjęciem aktów delegowanych wszelkiej niezbędnej wiedzy specjalistycznej, w tym poprzez konsultacje z ekspertami z państw członkowskich i w ramach konsultacji społecznych. Ponadto pkt II.7 wspólnego porozumienia stanowi, że „[w] przypadku merytorycznej zmiany projektu aktu delegowanego Komisja umożliwia ekspertom z państw członkowskich zajęcie stanowiska w sprawie takiej zmienionej wersji projektu aktu delegowanego, w stosownych przypadkach w formie pisemnej”.

245

Z łącznej lektury obu przepisów przytoczonych w pkt 244 powyżej wynika, że Komisja zobowiązała się do zgromadzenia wszystkich niezbędnych informacji przed przyjęciem aktu delegowanego, co oznacza w szczególności zasięgnięcie opinii ekspertów z państw członkowskich w przedmiocie wszystkich istotnych aspektów aktu przed jego przyjęciem.

246

Jeżeli chodzi o projekt rozporządzenia delegowanego omawiany na posiedzeniu grupy ekspertów ds. wina GREX WINE w dniu 24 stycznia 2017 r., prawdą jest, że tekst ten nie zawierał przepisów przejściowych takich jak te, które zostały ostatecznie wprowadzone do art. 2 zaskarżonego rozporządzenia. Bezsporne jest również, że ostateczna wersja zaskarżonego rozporządzenia nie była omawiana w ramach tej grupy ekspertów.

247

Niemniej należy przypomnieć, że zaskarżone rozporządzenie ma na celu, jak wskazano w jego motywie 5, uwzględnienie praktyk etykietowania istniejących w Chorwacji w chwili jej przystąpienia do Unii i zezwolenie, w drodze odstępstwa, na stosowanie nazwy „teran” na etykietach win chorwackich przy zachowaniu określonych warunków. W tym względzie Komisja dochowała jak najbardziej zobowiązania przewidzianego w pkt V.28 akapit pierwszy porozumienia międzyinstytucjonalnego, ponieważ jest bezsporne, że zgromadziła niezbędne informacje, w tym opinie ekspertów w rozumieniu tego punktu, by ocenić te praktyki etykietowania.

248

W tym kontekście przepis przejściowy zawarty w art. 2 zaskarżonego rozporządzenia nie zmienia ani przyznanego odstępstwa, ani warunków, w jakich może być ono wykonywane. Przepis ten ogranicza się do ustanowienia normy przejściowej ograniczonej do win oznaczonych ChNP „Hrvatska Istra”, które zostały wyprodukowane przed wejściem w życie zaskarżonego rozporządzenia, tak aby samo to rozporządzenie nie nakładało retroaktywnie na chorwackich producentów nowych obowiązków w zakresie etykietowania tych win. W tym względzie Komisja, która działała na podstawie przekazania uprawnień w rozumieniu art. 290 TFUE, skorzystała z uprawnień dyskrecjonalnych, które takie przekazanie obejmuje, w granicach wyznaczonych przez prawodawcę. Dokładniej rzecz ujmując, działała ona zgodnie z art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009, który przyznaje Komisji szerokie uprawnienia dyskrecjonalne w zakresie wprowadzenia odstępstw w dziedzinie etykietowania. A zatem wprowadzenie do zaskarżonego rozporządzenia przepisu przejściowego takiego jak art. 2 było nierozerwalnie związane z uprawnieniami Komisji.

249

W każdym razie, nawet gdyby należało uznać, że Komisja naruszyła obowiązek przewidziany w pkt V.28 akapit pierwszy porozumienia międzyinstytucjonalnego w związku z pkt II.7 wspólnego porozumienia, Republika Słowenii nie wykazała, w jaki sposób takie konsultacje mogłyby zmienić treść zaskarżonego rozporządzenia. Przeciwnie, należy uznać, że środek przejściowy przewidziany w art. 2 zaskarżonego rozporządzenia był konieczny w świetle zasady pewności prawa, przypomnianej w pkt 99 powyżej. Przyjmując ten przepis, Komisja upewniła się bowiem, że samo zaskarżone rozporządzenie nie nakłada z mocą wsteczną na producentów win chorwackich nowych obowiązków w zakresie etykietowania.

250

Tym samym argumenty Republiki Słowenii oparte na naruszeniu pkt V.28 porozumienia międzyinstytucjonalnego i pkt II.7 wspólnego porozumienia nie mogą zostać uwzględnione.

251

Co się tyczy argumentu Republiki Słowenii dotyczącego zasady równowagi instytucjonalnej, należy go oddalić z tych samych powodów, które zostały przedstawione w pkt 247–250 powyżej.

252

Z powyższego wynika, że zarzut ósmy powinien zostać oddalony jako bezzasadny.

253

W konsekwencji, ponieważ wszystkie zarzuty zostały oddalone jako bezzasadne, skargę należy oddalić.

254

Zgodnie z art. 134 § 1 regulaminu postępowania kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Republika Słowenii przegrała sprawę, należy obciążyć ją nie tylko własnymi kosztami, ale także kosztami poniesionymi przez Komisję, zgodnie z żądaniem tej instytucji.

255

Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania państwa członkowskie interweniujące w sprawie pokrywają własne koszty. Republika Chorwacji pokrywa więc własne koszty.

Z powyższych względów

SĄD (czwarta izba w składzie powiększonym)

orzeka, co następuje:

I. Ramy prawne

A. Przepisy ogólne dotyczące ochrony nazw pochodzenia w sektorze wina

1. W przedmiocie rozporządzenia nr 479/2008 i rozporządzenia nr 1234/2007

2. W przedmiocie rozporządzenia nr 1308/2013

B. Przepisy dotyczące używania nazwy odmiany winorośli do produkcji wina, która zawiera ChNP lub składa się z ChNP, do etykietowania win

1. W przedmiocie rozporządzenia nr 753/2002

2. W przedmiocie rozporządzeń nr 479/2008, nr 1234/2007 i nr 1308/2013

3. W przedmiocie rozporządzenia nr 607/2009

C. Przepisy w dziedzinie etykietowania przyjęte w następstwie przystąpienia Republiki Chorwacji do Unii

1. W przedmiocie rozporządzenia wykonawczego nr 753/2013

2. W przedmiocie zaskarżonego rozporządzenia

II. Okoliczności powstania sporu

A. W przedmiocie przystąpienia Republiki Słowenii do Unii i chronionej nazwy pochodzenia „Teran”

B. W przedmiocie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w Chorwacji

C. W przedmiocie procesu przyjęcia zaskarżonego rozporządzenia

III. Postępowanie i żądania stron

IV. Co do prawa

A. W przedmiocie zarzutu pierwszego, dotyczącego naruszenia art. 232 rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 100 ust. 3 akapit drugi tego rozporządzenia

1. W przedmiocie naruszenia art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013 w związku z art. 232 tego rozporządzenia

2. W przedmiocie naruszenia art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009 w związku z art. 100 ust. 3 akapit drugi i art. 232 rozporządzenia nr 1308/2013

B. W przedmiocie zarzutu drugiego, dotyczącego naruszenia zasad pewności prawa, poszanowania praw nabytych, ochrony uzasadnionych oczekiwań i proporcjonalności

1. W przedmiocie naruszenia zasad pewności prawa, poszanowania praw nabytych i ochrony uzasadnionych oczekiwań, a także zasadniczo naruszenia art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009

a) W przedmiocie zastrzeżenia dotyczącego naruszenia art. 100 ust. 3 rozporządzenia nr 1308/2013 i art. 62 ust. 3 rozporządzenia nr 607/2009

b) W przedmiocie zastrzeżenia dotyczącego tego, że Komisja nadmiernie opóźniła wykonywanie swoich uprawnień

c) W przedmiocie zastrzeżenia dotyczącego niezgodnego z prawem zakresu mocy wstecznej zaskarżonego rozporządzenia

1) W przedmiocie celu realizowanego przez zaskarżone rozporządzenie

2) W przedmiocie poszanowania uzasadnionych oczekiwań słoweńskich producentów win

d) W przedmiocie zastrzeżenia dotyczącego naruszenia postępowań kontrolnych prowadzonych w Słowenii przeciwko osobom odpowiedzialnym za naruszenia ChNP „Teran”

e) W przedmiocie zastrzeżenia dotyczącego naruszenia praw nabytych

2. W przedmiocie naruszenia zasady proporcjonalności

C. W przedmiocie zarzutu trzeciego, dotyczącego naruszenia art. 17 karty i art. 1 protokołu nr 1 do EKPC

1. Przypomnienie zasad

2. Zastosowanie w niniejszej sprawie

a) W przedmiocie braku równoważności istniejących interesów

b) W przedmiocie homonimiczności nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” i ChNP „Teran”

c) W przedmiocie istnienia synonimu nazwy „teran” i niespójności działania Komisji

d) W przedmiocie terminu poprzedzającego przyjęcie zaskarżonego rozporządzenia

D. W przedmiocie zarzutu czwartego, dotyczącego naruszenia art. 41 aktu przystąpienia Republiki Chorwacji

E. W przedmiocie zarzutu piątego, dotyczącego naruszenia art. 100 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1308/2013, mając na uwadze znaczenie, które podstawowe zasady prawa Unii, art. 17 karty i art. 1 protokołu nr 1 do EKPC nadają temu przepisowi, oraz w przedmiocie zarzutu szóstego, dotyczącego naruszenia art. 13 ust. 2 TUE i art. 290 TFUE

F. W przedmiocie zarzutu siódmego, dotyczącego braku wniosku Republiki Chorwacji o umieszczenie nazwy odmiany winorośli do produkcji wina „teran” w części A załącznika XV do rozporządzenia nr 607/2009 przed jej przystąpieniem do Unii oraz braku powiadomienia Republiki Słowenii o takim wniosku do celów negocjacji akcesyjnych

G. W przedmiocie zarzutu ósmego, dotyczącego naruszenia pkt V.28 porozumienia międzyinstytucjonalnego i pkt II.7 wspólnego porozumienia, a także naruszenia zasady równowagi instytucjonalnej

V. W przedmiocie kosztów