This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62017CJ0660
Judgment of the Court (First Chamber) of 19 June 2019.#RF v European Commission.#Appeal — Action for annulment — Sending of the application by fax — Original of the application lodged out of time at the Registry of the General Court — Postal delay — Concept of ‘force majeure or unforeseeable circumstances’.#Case C-660/17 P.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 19 czerwca 2019 r.
RF przeciwko Komisji Europejskiej.
Odwołanie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Wysłanie skargi faksem – Złożenie oryginału skargi w sekretariacie Sądu po terminie – Opóźnienie w dostarczeniu poczty – Pojęcie „siły wyższej lub nieprzewidywalnych okoliczności”.
Sprawa C-660/17 P.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 19 czerwca 2019 r.
RF przeciwko Komisji Europejskiej.
Odwołanie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Wysłanie skargi faksem – Złożenie oryginału skargi w sekretariacie Sądu po terminie – Opóźnienie w dostarczeniu poczty – Pojęcie „siły wyższej lub nieprzewidywalnych okoliczności”.
Sprawa C-660/17 P.
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:509
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 19 czerwca 2019 r. ( *1 )
Odwołanie – Skarga o stwierdzenie nieważności – Wysłanie skargi faksem – Złożenie oryginału skargi w sekretariacie Sądu po terminie – Opóźnienie w dostarczeniu poczty – Pojęcie „siły wyższej lub nieprzewidywalnych okoliczności”
W sprawie C‑660/17 P
mającej za przedmiot odwołanie w trybie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wniesione w dniu 24 listopada 2017 r.,
RF, z siedzibą w Gdyni (Polska), reprezentowana przez K. Komara-Komarowskiego, radcę prawnego,
wnosząca odwołanie,
w której drugą stroną postępowania jest:
Komisja Europejska, reprezentowana przez J. Szczodrowskiego, G. Meessena i I. Rogalskiego, działających w charakterze pełnomocników,
strona pozwana w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: J.C. Bonichot, prezes izby, C. Toader, A. Rosas (sprawozdawca), L. Bay Larsen i M. Safjan, sędziowie,
rzecznik generalny: N. Wahl,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 24 stycznia 2019 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
RF wnosi w odwołaniu o uchylenie postanowienia Sądu Unii Europejskiej z dnia 13 września 2017 r., RF/Komisja (T‑880/16, niepublikowanego, zwanego dalej „zaskarżonym postanowieniem”, EU:T:2017:647), w którym Sąd odrzucił jako niedopuszczalną skargę RF o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji C(2016) 5925 final z dnia 15 września 2016 r. oddalającej skargę RF w sprawie COMP AT.40251 – Transport kolejowy, spedycja towarów (zwanej dalej „sporną decyzją”). |
Ramy prawne
Statut Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
2 |
Artykuł 45 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zamieszczony w tytule III, zatytułowanym „Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości”, stanowi: „Regulamin proceduralny określa szczególne terminy, uwzględniające odległości. Upływ terminu nie narusza uprawnień, jeśli strona dowiedzie zaistnienie nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej”. |
3 |
W tytule IV tego statutu, dotyczącym Sądu, art. 53 akapity pierwszy i drugi stanowi: „Procedurę Sądu reguluje tytuł III. Jej postanowienia szczegółowe określa i uzupełnia w razie potrzeby regulamin proceduralny Sądu. […]”. |
Regulamin postępowania przed Sądem
4 |
Tytuł trzeci regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 4 marca 2015 r. (Dz.U. 2015, L 105, s. 1), który wszedł w życie w dniu 1 lipca 2015 r., zatytułowany „Skargi bezpośrednie”, zawiera rozdział pierwszy, zatytułowany „Przepisy ogólne”. Rozdział ten składa się z pięciu sekcji, przy czym czwarta z nich, poświęcona terminom, mieści art. 58–62 regulaminu. |
5 |
Artykuł 58 regulaminu postępowania przed Sądem, dotyczący obliczania terminów, stanowi: „1. Terminy procesowe przewidziane w traktatach, statucie oraz niniejszym regulaminie oblicza się w sposób następujący: […]
[…]”. |
6 |
Artykuł 60 regulaminu, zatytułowany „Termin uwzględniający odległość”, stanowi: „Terminy procesowe przedłuża się o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość”. |
7 |
Artykuł 73 regulaminu, zatytułowany „Składanie w sekretariacie pisma procesowego w wersji papierowej”, przewidywał w ust. 3: „W drodze odstępstwa od przepisów art. 72 § 2 zdanie drugie dzień i godzina wpływu do sekretariatu, za pośrednictwem faksu, kompletnej kopii podpisanego oryginału pisma procesowego […], są, do celów zachowania terminów procesowych, datą wpływu, o ile podpisany oryginał pisma procesowego […] zostanie złożony w sekretariacie nie później niż dziesięć dni po tej dacie. Do tego dziesięciodniowego terminu nie stosuje się przepisów art. 60”. |
8 |
Artykuł 73 został wykreślony podczas nowelizacji regulaminu postępowania przed Sądem z dnia 11 lipca 2018 r. (Dz.U. 2018, L 240, s. 68), na mocy której stosowanie aplikacji elektronicznej „e-Curia” stało się obowiązkowe do celów składania pism procesowych. |
9 |
Zgodnie z art. 126 regulaminu postępowania przed Sądem, jeżeli skarga jest oczywiście niedopuszczalna, Sąd może, na wniosek sędziego sprawozdawcy, orzec w każdej chwili postanowieniem z uzasadnieniem, bez dalszych czynności procesowych. |
Praktyczne przepisy wykonawcze do regulaminu postępowania przed Sądem
10 |
Znajdujące się w części III.A.2, dotyczącej składania pism procesowych i załączników do nich za pośrednictwem faksu, pkt 79–81 przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem (Dz.U. 2015, L 152, s. 1) stanowiły:
|
Okoliczności powstania sporu i zaskarżone postanowienie
11 |
Ponieważ wniesiona przez RF skarga jest skargą o stwierdzenie nieważności, powinna ona zgodnie z art. 263 akapit szósty TFUE zostać wniesiona w terminie dwóch miesięcy, stosownie do przypadku, od daty publikacji decyzji, przeciwko której wniesiona została skarga, od doręczenia tej decyzji, lub od dnia powzięcia przez RF wiadomości o niej. |
12 |
W niniejszym przypadku sporna decyzja została doręczona RF w dniu 19 września 2016 r. Dwumiesięczny termin do wniesienia skargi, przedłużony o dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość przewidziany w art. 60 regulaminu postępowania przed Sądem, upływał zatem w dniu 29 listopada 2016 r. o północy. |
13 |
W dniu 18 listopada 2016 r. RF nadesłała do sekretariatu Sądu faksem skargę o stwierdzenie nieważności. Podpisany oryginał tej skargi wpłynął jednak do sekretariatu Sądu dopiero w dniu 5 grudnia 2016 r., czyli po upływie terminu dziesięciu dni od otrzymania faksu, o którym mowa w art. 73 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem. |
14 |
Pismami z dni 20 grudnia 2016 r., 7 marca 2017 r. i 19 czerwca 2017 r. sekretariat Sądu zwrócił się do wnoszącej odwołanie o udzielenie informacji dotyczących dnia, w którym została jej przekazana sporna decyzja, oraz wyjaśnień dotyczących wniesienia skargi po terminie. |
15 |
Pismami z dni 28 grudnia 2016 r., 28 kwietnia 2017 r. i 27 czerwca 2017 r. wnosząca odwołanie przedstawiła żądane wyjaśnienia. |
16 |
W szczególności w piśmie z dnia 28 grudnia 2016 r. RF podniosła, że skarga w wersji papierowej została wysłana w tym samym dniu, w którym została ona przekazana Sądowi za pośrednictwem faksu, a zatem najszybciej, jak to było możliwe w stosunku do tej ostatniej daty. Zdaniem wnoszącej odwołanie można było rozsądnie uznać, że skarga w wersji papierowej dotrze do Sądu przed upływem dziesięciodniowego terminu. Okoliczność, że Sąd otrzymał ją dopiero w dniu 5 grudnia 2016 r. należy uznać za nadzwyczajne opóźnienie, objęte zakresem art. 45 ust. 2 w związku z art. 53 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Znajduje to potwierdzenie w fakcie, że dziesięciodniowy termin został także uznany za rozsądny zarówno w regulaminie postępowania przed Sądem, jak i w praktycznych przepisach wykonawczych do tego regulaminu postępowania (pkt 80). RF uznała, że skargę należy uznać za wniesioną w terminie. |
17 |
W piśmie z dnia 27 czerwca 2017 r. RF załączyła dokumenty poświadczające, że przesyłka zawierająca podpisany oryginał skargi została złożona w urzędzie Poczty Polskiej, głównego operatora pocztowego w Polsce, w dniu 18 listopada 2016 r. Okoliczność ta miała potwierdzać, że spółka RF wykazała się należytą starannością w celu złożenia skargi w wersji papierowej w terminie dziesięciu dni od jej przesłania za pośrednictwem faksu. Okoliczność, że przesyłka nadal znajdowała się w Polsce w dniu 2 grudnia 2016 r. i została dostarczona do sekretariatu Sądu dopiero w dniu 5 grudnia 2016 r., czyli 17 dni po wysłaniu faksu, nie może zostać jej przypisana. |
18 |
W piśmie tym RF podkreśliła również, że wysyłkę skargi w wersji papierowej powierzono Poczcie Polskiej z powodu gwarancji, jakie daje ów publiczny operator pocztowy. RF zauważyła ponadto, że od chwili nadania przesyłki zawierającej skargę znajdowała się ona całkowicie poza jej kontrolą. |
19 |
Sąd, przypomniawszy w pkt 15 zaskarżonego postanowienia, że terminy do wniesienia skargi, o których mowa w art. 263 TFUE, stanowią bezwzględną przesłankę procesową, w pkt 16 tego postanowienia wskazał, że można od tych terminów odstąpić jedynie w zupełnie wyjątkowych sytuacjach zaistnienia nieprzewidywalnych okoliczności lub działania siły wyższej. |
20 |
W pkt 17 i 18 zaskarżonego postanowienia Sąd przypomniał również, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału na pojęcie „siły wyższej” lub „nieprzewidywalnych okoliczności” składa się element obiektywny dotyczący nadzwyczajnego i niemającego związku ze stroną skarżącą zdarzenia, jak również element subiektywny, polegający na obowiązku zabezpieczenia się przez nią przed następstwami nadzwyczajnego zdarzenia poprzez przedsięwzięcie odpowiednich środków, bez nadmiernych poświęceń. W szczególności wnosząca odwołanie powinna sumiennie nadzorować przebieg podjętego postępowania, a w szczególności dochować staranności w celu dotrzymania przewidzianych terminów. Tak więc pojęcia „siły wyższej” i „nieprzewidywalnych okoliczności” nie mają zastosowania do sytuacji, w której staranna i przezorna osoba byłaby obiektywnie w stanie nie dopuścić do przekroczenia terminu do wniesienia skargi. |
21 |
W pkt 19 omawianego postanowienia Sąd podkreślił, że dla celów zakwalifikowania zdarzenia jako przykład „nieprzewidywalnych okoliczności” lub „siły wyższej” powinno ono być nieuchronne, przez co stanowiłoby decydującą przyczynę braku dochowania terminu. |
22 |
W pkt 20 zaskarżonego postanowienia Sąd uznał, że okoliczność, iż art. 73 § 3 regulaminu postępowania przewiduje dziesięciodniowy termin, nie oznacza, że dostarczenie wysłanego pocztą pisma zawierającego podpisany oryginał skargi w terminie przekraczającym dziesięć dni stanowi nieprzewidywalną okoliczność lub działanie siły wyższej. W pkt 21 tego postanowienia Sąd podkreślił, że sama opieszałość w dostarczaniu poczty, bez żadnych innych szczególnych okoliczności, takich jak zakłócenia w funkcjonowaniu administracji, katastrofa naturalna lub strajk, nie może stanowić jako taka nieprzewidywalnej okoliczności lub przypadku siły wyższej, przed którymi wnosząca odwołanie nie mogła się zabezpieczyć. |
23 |
W pkt 26 zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził, że wnosząca odwołanie ograniczyła się do wskazania, w odpowiedzi na żądanie udzielenia informacji przez Sąd, po pierwsze, że nadała przesyłkę zawierającą podpisany oryginał skargi listem poleconym z potwierdzeniem odbioru, a po drugie, że w oparciu o swoją wiedzę oceniła, iż w normalnych warunkach przesłany dokument dotrze do sekretariatu Sądu przed upływem dziesięciodniowego terminu. Sąd uznał, że wnosząca odwołanie nie przedstawiła żadnego dowodu w tym względzie, mimo że to ona powinna była sumiennie nadzorować proces dostarczania przesyłki. |
24 |
Ponadto Sąd wskazał w pkt 27 tego postanowienia, że RF nie powołała się na żadną inną szczególną okoliczność, taką jak zakłócenia w funkcjonowaniu administracji, katastrofa naturalna lub strajk. |
25 |
W pkt 28 zaskarżonego postanowienia Sąd stwierdził zatem, że wnosząca odwołanie nie przedstawiła dowodu, którego ciężar spoczywał na niej, na to, iż czas dostarczenia przesyłki był decydującą przyczyną niedochowania terminu w tym znaczeniu, że miało miejsce zdarzenie, które było niemożliwe do uniknięcia i przed którym wnosząca odwołanie nie mogła się zabezpieczyć. |
26 |
W pkt 29 tego postanowienia Sąd doszedł do wniosku, że RF nie wykazała wystąpienia nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej, w związku z czym odrzucił skargę o stwierdzenie nieważności jako oczywiście niedopuszczalną. |
Żądania stron przed Trybunałem
27 |
RF wnosi do Trybunału o:
|
28 |
RF wnosi ponadto o dopuszczenie pewnych dokumentów jako nowych dowodów. |
29 |
Komisja wnosi do Trybunału o:
|
W przedmiocie wniosku o dopuszczenie nowych dowodów
30 |
Wniosek o dopuszczenie nowych dowodów należy oddalić. Zgodnie bowiem z art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE i z art. 58 akapit pierwszy statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odwołanie ogranicza się do kwestii prawnych, z wyłączeniem jakiejkolwiek oceny okoliczności faktycznych, tak że nowe dowody są niedopuszczalne na etapie postępowania odwoławczego [zob. podobnie wyrok z dnia14 września 1995 r., Henrichs/Komisja, C‑396/93 P, EU:C:1995:280, pkt 14; a także postanowienie prezesa Trybunału z dnia 25 stycznia 2008 r., Provincia di Ascoli Piceno i Comune di Monte Urano/Apache Footwear i in., C‑464/07 P (I), niepublikowane, EU:C:2008:49, pkt 12]. |
W przedmiocie odwołania
31 |
RF podnosi cztery zarzuty na poparcie swojego odwołania. |
W przedmiocie zarzutów pierwszego i drugiego
Argumentacja stron
32 |
W zarzucie pierwszym, dotyczącym naruszenia art. 45 i 53 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, RF zarzuca Sądowi, że błędnie utożsamił w pkt 17–22 zaskarżonego postanowienia pojęcie „siły wyższej” z pojęciem „nieprzewidywalnych okoliczności”. Powołując się na pkt 22 postanowienia z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja (C‑138/14 P, niepublikowanego, EU:C:2014:2256), RF przypomina, że dziesięciodniowy termin uwzględniający odległość przewidziany przez regulamin postępowania przed Sądem odpowiada okresowi, w którym wszystkie pisma pochodzące z każdego punktu Unii powinny zwykle móc dojść do sekretariatu Sądu, przy czym nie można wykluczyć przekroczenia tego okresu. RF wnioskuje na tej podstawie, że przekroczenie tego terminu z przyczyn, które można przypisać operatorowi pocztowemu, niewątpliwie zalicza się do nieprzewidywalnych okoliczności, czyli jest zdarzeniem losowym. |
33 |
Argument ten znajduje jej zdaniem potwierdzenie w pkt 80 praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem, zgodnie z którym oryginał zawierający podpis pełnomocnika powinien zostać nadany niezwłocznie po wysłaniu go faksem. |
34 |
RF podnosi wreszcie, że wykładnia pojęcia „nieprzewidywalnych okoliczności” dokonana przez Sąd w zaskarżonym postanowieniu rodzi dyskryminację, ponieważ strona, która ma miejsce zamieszkania w Polsce, nie może korzystać z uregulowania, które pozwala stronom, których miejsce zamieszkania lub siedziby jest odległe geograficznie od siedziby Sądu, na przesłanie skargi za pośrednictwem faksu. Dla tych stron, skoro istnieje ryzyko, że podpisany oryginał może dojść do Sądu dopiero po upływie dziesięciodniowego terminu, wysłanie skargi faksem na nic się nie zda. Nie można zaś wymagać od nich, by udały się ze skargą osobiście do sekretariatu Sądu. |
35 |
W zarzucie drugim RF twierdzi, że Sąd naruszył art. 126 regulaminu postępowania, uznając, że skarga jest oczywiście niedopuszczalna. |
36 |
Komisja kwestionuje zasadność tych zarzutów. |
Ocena Trybunału
37 |
Należy stwierdzić, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dotyczącym przestrzegania terminów do wniesienia skargi pojęcia „nieprzewidywalnych okoliczności” i „siły wyższej” obejmują te same elementy i mają takie same skutki prawne. Sąd nie naruszył prawa, przypominając w pkt 17 zaskarżonego postanowienia, że pojęcia te zawierają element obiektywny, dotyczący nadzwyczajnego i niemającego związku ze stroną skarżącą zdarzenia, oraz element subiektywny, polegający na obowiązku zabezpieczenia się przez nią przed następstwami nadzwyczajnego zdarzenia poprzez przedsięwzięcie odpowiednich środków, bez nadmiernych poświęceń (wyrok z dnia 15 grudnia 1994 r., Bayer/Komisja,C‑195/91 P, EU:C:1994:412, pkt 32; postanowienia: z dnia 8 listopada 2007 r., Belgia/Komisja, C‑242/07 P, EU:C:2007:672, pkt 17; z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 19). |
38 |
Trybunał podkreślił, że strona skarżąca powinna sumiennie nadzorować przebieg podjętego postępowania, a w szczególności dochować staranności w celu dotrzymania przewidzianych terminów (wyrok z dnia 15 grudnia 1994 r., Bayer/Komisja, C‑195/91 P, EU:C:1994:412, pkt 32; postanowienia: z dnia 8 listopada 2007 r., Belgia/Komisja, C‑242/07 P, EU:C:2007:672, pkt 17; z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 19), oraz że pojęcia „nieprzewidywalnych okoliczności” i „siły wyższej” nie znajdują zastosowania do sytuacji, w której staranna i przezorna osoba byłaby obiektywnie w stanie nie dopuścić do przekroczenia terminu do wniesienia skargi (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lipca 1984 r., Ferriera Valsabbia/Komisja, 209/83, EU:C:1984:274, pkt 22; postanowienie z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 20). |
39 |
Tymczasem w niniejszym przypadku wnosząca odwołanie ogranicza się do twierdzenia, że przekroczenie dziesięciodniowego terminu przewidzianego w regulaminie postępowania przed Sądem wynikało z przyczyn, które można przypisać operatorowi pocztowemu, nie wykazując, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 71 swojej opinii, że podjęła wszelkie właściwe środki w celu zabezpieczenia się przed takim zdarzeniem, przy czym wysłanie podpisanego oryginału niezwłocznie po przekazaniu kopii faksem jest jedynie jednym ze środków, które należy podjąć w tym celu. |
40 |
Wniosek taki znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Trybunału, zgodnie z którym okoliczność, iż regulamin postępowania przed Sądem przewiduje ustalony odgórnie dziesięciodniowy termin na dosłanie oryginału po przekazaniu pisma drogą elektroniczną, nie oznacza, że dostarczenie pisma w terminie przekraczającym dziesięć dni stanowi nieprzewidywalną okoliczność lub działanie siły wyższej. Podobnie jak ryczałtowy termin uwzględniający odległość, o którym mowa w art. 60 regulaminu postępowania przed Sądem, dziesięciodniowy termin przewidziany w art. 73 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem pozwalał na uwzględnienie mniej lub bardziej długiego dystansu do pokonania oraz różnego tempa działania operatorów pocztowych. Termin ten nie pokrywa się zatem z maksymalnym gwarantowanemu czasem dostarczenia poczty, lecz odpowiada okresowi, w jakim każda przesyłka pocztowa nadana w dowolnym punkcie Unii powinna zwykle móc dotrzeć do sekretariatu Sądu, przy czym nie można wykluczyć, iż ten czas zostanie przekroczony (zob. analogicznie postanowienie z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 22). |
41 |
W przeciwieństwie do tego, co utrzymuje wnosząca odwołanie, termin dostarczenia przesyłki pocztowej przekraczający dziesięć dni nie jest zdarzeniem nieprzewidywalnym, lecz stanowi możliwość, która może zajść mimo wskazań operatorów pocztowych. |
42 |
Zatem sama opieszałość w dostarczaniu poczty, bez żadnych innych szczególnych okoliczności, nie może stanowić nieprzewidywalnej okoliczności lub przypadku siły wyższej, przed którymi wnosząca odwołanie nie mogła się zabezpieczyć (zob. analogicznie postanowienie z dnia 30 września 2014 r., Faktor B. i W. Gęsina/Komisja, C‑138/14 P, niepublikowane, EU:C:2014:2256, pkt 23). |
43 |
Z tych samych względów nie można wywieść z pkt 80 praktycznych przepisów wykonawczych do regulaminu postępowania przed Sądem, że w przypadku gdy oryginalny dokument zawierający podpis pełnomocnika został nadany niezwłocznie po wysłaniu go faksem, każdy przypadek otrzymania tego dokumentu po upływie dziesięciodniowego terminu należy uznać za przypadek z gatunku nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej. Te praktyczne przepisy, zawierające wyjaśnienia i porady dla stron, mające skłonić je do zwrócenia uwagi na przestrzeganie terminów, nie mogą być bowiem w każdym razie przeciwstawiane art. 45 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wykładni nadanej mu przez Trybunał. |
44 |
W odniesieniu do podnoszonej dyskryminacji wynikającej z orzecznictwa dotyczącego pojęcia „nieprzewidywalnych okoliczności”, Trybunał wielokrotnie orzekał, że od stosowania uregulowań Unii dotyczących terminów procesowych można odstąpić jedynie w zupełnie wyjątkowych okolicznościach, w razie wystąpienia nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej, zgodnie z art. 45 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, gdyż ścisłe stosowanie tych przepisów odpowiada wymogom pewności prawa oraz konieczności zapobieżenia jakiejkolwiek dyskryminacji lub arbitralnemu traktowaniu w ramach wymiaru sprawiedliwości (postanowienie z dnia 8 listopada 2007 r., Belgia/Komisja, C‑242/07 P, EU:C:2007:672, pkt 16 i przytoczone tam orzecznictwo). |
45 |
Odmowa uznania, że opieszałość służb pocztowych może sama w sobie stanowić nieprzewidywalne okoliczności lub działanie siły wyższej, jest regułą, która ma zastosowanie do wszystkich podmiotów prawa, niezależnie od ich miejsca zamieszkania lub miejsca nadania danego dokumentu. Stosowanie tej reguły pozwala uniknąć wszelkiej dyskryminacji lub arbitralnego traktowania podmiotów prawa, przez to że żaden z nich nie jest faworyzowany, gdy powoła się na niespodziewane wystąpienie nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej oraz je wykaże. |
46 |
W rezultacie dwa pierwsze zarzuty należy oddalić. |
W przedmiocie zarzutu trzeciego
Argumentacja stron
47 |
W zarzucie trzecim RF zarzuca Sądowi, że błędnie uznał, iż nie wykazała ona wystąpienia nieprzewidywalnych okoliczności w rozumieniu art. 45 akapit drugi statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, i krytykuje w tym względzie ustalenia zawarte w pkt 26 zaskarżonego postanowienia. Podnosi, że trudno sobie wyobrazić, jakie „dalsze kroki” mogła była podjąć w celu uniknięcia opóźnienia w dostarczeniu przesyłki, skoro śledziła trasę przesyłki w ramach usługi „śledzenie przesyłki-Tracking”, choć od pewnego momentu straciła ona dalszą kontrolę nad przesyłką. Uważa ona, że twierdzenie Sądu, zgodnie z którym mogła ona mieć wpływ na termin dostarczenia przesyłki, jest oczywiście bezzasadne. |
48 |
Komisja uważa, że zarzut trzeci należy odrzucić jako niedopuszczalny, ponieważ wnosząca odwołanie, nie powołując się na przeinaczenie dowodów przedstawionych Sądowi, kwestionuje dokonaną przez niego ocenę. |
Ocena Trybunału
49 |
Należy stwierdzić, że w pkt 26 zaskarżonego postanowienia Sąd przypomniał, iż wnosząca odwołanie sama wskazała, że nadała przesyłkę zawierającą podpisany oryginał skargi listem poleconym z potwierdzeniem odbioru, nie przedstawiła jednak żadnego innego działania. W pkt 27 tego postanowienia Sąd wskazał, że RF nie powołała się na żadną inną szczególną okoliczność, taką jak zakłócenia w funkcjonowaniu administracji, katastrofa naturalna lub strajk. W pkt 28 Sąd stwierdził, że wnosząca odwołanie nie przedstawiła dowodu, którego ciężar spoczywał na niej, na to, iż czas dostarczenia przesyłki był decydującą przyczyną niedochowania terminu w tym znaczeniu, że miało miejsce zdarzenie, które było niemożliwe do uniknięcia i przed którym wnosząca odwołanie nie mogła się zabezpieczyć. |
50 |
Tymczasem tego rodzaju elementy stanowią ustalenia faktyczne i oceny dowodów, których kontrola – z zastrzeżeniem przeinaczenia dowodów, które nie zostało podniesione w niniejszej sprawie – nie jest zadaniem Trybunału. Jak bowiem przypomniano w pkt 30 niniejszego wyroku, kognicja Trybunału w ramach odwołania jest ograniczona do kwestii prawnych. |
51 |
Mając na względzie te ustalenia faktyczne, Sąd nie naruszył prawa, stwierdzając w pkt 29 zaskarżonego postanowienia, że wnosząca odwołanie nie wykazała wystąpienia nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej w niniejszej sprawie. |
52 |
W tych okolicznościach zarzut trzeci należy oddalić. |
W przedmiocie zarzutu czwartego
Argumentacja stron
53 |
W zarzucie czwartym RF twierdzi, że dokonana przez Sąd wykładnia art. 45 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, zgodnie z którą opóźnienie po stronie operatora pocztowego pociągające za sobą przekroczenie terminu uwzględniającego odległość nie jest objęte pojęciem „nieprzewidywalnych okoliczności”, stanowi naruszenie art. 1, art. 6 ust. 1 i art. 14 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. Podnosi ona, że taka wykładnia prowadzi do nierównego traktowania w zależności od miejsca zamieszkania lub siedziby i w konsekwencji ma charakter dyskryminujący. Zdaniem RF wprowadzone w ten sposób ograniczenie rozpatrywanych praw podstawowych nie jest ani nieodzowne, ani proporcjonalne do zamierzonego celu. |
54 |
Komisja utrzymuje, że zarzut czwarty jest niedopuszczalny, ponieważ jest zbyt niejasny, a w każdym razie bezzasadny. |
Ocena Trybunału
55 |
Należy przypomnieć, że zasada skutecznej ochrony sądowej stanowi ogólną zasadę prawa Unii, która jest obecnie wyrażona w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a która jest w prawie Unii odpowiednikiem art. 6 ust. 1 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (wyrok z dnia 10 lipca 2014 r., Telefónica i Telefónica de España/Komisja, C‑295/12 P, EU:C:2014:2062, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo). |
56 |
Ta zasada, która polega na zapewnieniu każdemu rzetelnego procesu, nie stanowi przeszkody dla ustanowienia terminu do wniesienia skargi do sądu (postanowienie z dnia 16 listopada 2010 r., Internationale Fruchtimport Gesellschaft Weichert/Komisja, C‑73/10 P, EU:C:2010:684, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo). |
57 |
Trybunał orzekł również, że prawa do skutecznej ochrony sądowej nie narusza w żaden sposób ścisłe stosowanie uregulowań Unii dotyczących terminów procesowych, które zgodnie z utrwalonym orzecznictwem odpowiada wymogom pewności prawa oraz konieczności zapobieżenia jakiejkolwiek dyskryminacji lub arbitralnemu traktowaniu w ramach wymiaru sprawiedliwości (postanowienie z dnia 16 listopada 2010 r., Internationale Fruchtimport Gesellschaft Weichert/Komisja, C‑73/10 P, EU:C:2010:684, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo). |
58 |
Z orzecznictwa wynika ponadto, że odstępstwa od tych uregulowań nie może uzasadniać okoliczność, że sprawa dotyczy praw podstawowych. Przepisy dotyczące terminów do wniesienia skargi stanowią bowiem bezwzględną przesłankę procesową i powinny być stosowane przez sąd, tak by były zagwarantowane pewność prawa oraz równość podmiotów wobec prawa (postanowienie z dnia 16 listopada 2010 r., Internationale Fruchtimport Gesellschaft Weichert/Komisja, C‑73/10 P, EU:C:2010:684, pkt 50 i przytoczone tam orzecznictwo). |
59 |
Wreszcie, jak wynika z pkt 45 niniejszego wyroku, stosowanie zasady, zgodnie z którą opieszałość usług pocztowych nie może być sama w sobie przyczyną stwierdzenia zaistnienia nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej, pozwala uniknąć wszelkiej dyskryminacji lub arbitralnego traktowania podmiotów prawa, ponieważ żaden z nich nie może być faworyzowany, gdy powoła się na niespodziewane wystąpienie nieprzewidywalnych okoliczności lub siły wyższej oraz je wykaże. |
60 |
Wynika z tego, że zarzut czwarty jest bezzasadny. |
61 |
Ponieważ żaden z zarzutów odwołania nie został uwzględniony, odwołanie należy oddalić. |
W przedmiocie kosztów
62 |
Zgodnie z art. 138 § 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. |
63 |
Ponieważ Komisja wniosła o obciążenie RF kosztami postępowania, a RF przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
Bonichot Toader Rosas Bay Larsen Safjan Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 19 czerwca 2019 r. Sekretarz A. Calot Escobar Prezes pierwszej izby J.C. Bonichot |
( *1 ) Język postępowania: polski.