1

W swoim odwołaniu Irit Azoulay, Andrew Boreham, Mirja Bouchard i Darren Neville wnoszą o uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej z dnia 28 kwietnia 2017 r., Azoulay i in./Parlament (T‑580/16, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”, EU:T:2017:291), mocą którego Sąd oddalił ich skargę o stwierdzenie nieważności odmownych decyzji indywidualnych Parlamentu Europejskiego z dnia 24 kwietnia 2015 r. w sprawie przyznania dodatków edukacyjnych na rok szkolny 2014/2015, a w razie potrzeby – stwierdzenie nieważności decyzji indywidualnych Parlamentu Europejskiego z dnia 17 i 19 listopada 2015 r. w zakresie, w jakim oddalają one częściowo ich zażalenia z dnia 20 lipca 2015 r.

2

Zgodnie z art. 67 ust. 1 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”):

„Dodatki rodzinne obejmują:

[…]

3

Artykuł 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego stanowi:

„Z zastrzeżeniem warunków określonych w ogólnych przepisach wykonawczych, urzędnik otrzymuje dodatek edukacyjny w wysokości poniesionych przez niego rzeczywistych wydatków na edukację, maksymalnie do kwoty w wysokości 260,95 [EUR] miesięcznie na każde dziecko pozostające na jego utrzymaniu, […] o ile dziecko skończyło pięć lat i regularnie uczęszcza w pełnym wymiarze godzin do płatnej szkoły podstawowej lub średniej bądź uczelni wyższej […].

[…]”.

4

Zgodnie z art. 110 regulaminu pracowniczego Parlament uchwalił w dniu 18 maja 2004 r. ogólne przepisy wykonawcze dotyczące przyznawania dodatku edukacyjnego, o którym mowa w art. 3 załącznika VII do regulaminu pracowniczego (zwane dalej „OPW”). Artykuł 3 OPW stanowi:

„W granicach pułapów określonych w art. 3 ust. 1 akapity pierwszy i trzeci załącznika VII do regulaminu pracowniczego, dodatek edukacyjny B obejmuje:

z wyłączeniem wszelkich innych kosztów, a w szczególności:

5

Okoliczności powstania sporu zostały opisane w sposób następujący w zaskarżonym wyroku:

6

Wnoszący odwołanie wnieśli do Sądu o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 24 kwietnia 2015 r., a o ile zajdzie taka potrzeba – stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 17 i 19 listopada 2015 r., „z wyjątkiem jednak części dotyczącej decyzji sekretarza generalnego Parlamentu w sprawie przyznania im wyjątkowo i w ramach środka nadzwyczajnego dodatku edukacyjnego za rok szkolny 2014/2015”, zasądzenie od Parlamentu na ich rzecz dodatku edukacyjnego na rok szkolny 2015/2016, powiększonego o odsetki naliczone od dni, w których kwoty te stały się należne, oraz o obciążenie Parlamentu kosztami postępowania.

7

W uzasadnieniu swojej skargi wnoszący odwołanie podnieśli trzy zarzuty, dotyczące, po pierwsze, naruszenia art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego i oczywistego błędu w ocenie, po drugie, naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, i po trzecie, naruszenia zasad równego traktowania i dobrej administracji. Sąd oddalił każdy z tych zarzutów, a tym samym w rezultacie oddalił żądania stwierdzenia nieważności decyzji z dnia 24 kwietnia 2015 r. Biorąc pod uwagę to rozstrzygnięcie, orzekł on, że nie było potrzeby wydawać rozstrzygnięcia w przedmiocie żądań zasądzenia od Parlamentu na ich rzecz dodatku edukacyjnego na rok szkolny 2015/2016.

8

Wnoszący odwołanie wnoszą do Trybunału o:

9

Parlament wnosi do Trybunału o:

10

Poprzez swój zarzut pierwszy wnoszący odwołanie kwestionują pkt 31–36 i 38 zaskarżonego wyroku. Podnoszą, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa, ponieważ dokonał wykładni pojęcia „wydatków na edukację” w świetle okólnika federacji Walonia‑Bruksela nr 4516 z dnia 29 sierpnia 2013 r., zatytułowanego „Gratuité de l’accès à l’Enseignement obligatoire” („Nieodpłatny dostęp do obowiązkowego szkolnictwa”), który jest okólnikiem informacyjnym przeznaczonym dla organów krajowych.

11

Według wnoszących odwołanie użyte w regulaminie pracowniczym pojęcie „wydatków na edukację” jest pojęciem autonomicznym, które należy interpretować z uwzględnieniem celów realizowanych przez przepis, których część stanowi, oraz jego kontekstu. Celem stowarzyszeń jest ich zdaniem należyte uwzględnienie sytuacji rodzinnej urzędnika, a w szczególności wypłacenie mu „dodatków” do wynagrodzenia związanych z kosztami, jakie musi on faktycznie ponosić, bez względu na system, w jakim pobiera naukę jego dziecko. W niniejszym przypadku wydatki poniesione przez wnoszących odwołanie miały na celu sfinansowanie edukacji ich dzieci i były należycie uzasadnione.

12

Jak zauważył Sąd w pkt 32 zaskarżonego wyroku, wnoszący odwołanie nie podważali tego, że nieopłacenie rozpatrywanych składek nie może powodować wykluczenia ich dzieci z obowiązkowej belgijskiej placówki szkolnej. Jednakże dzieci, których rodzice nie opłacają wydatków na szczególny program edukacyjny, mogą zostać wykluczone z tego programu. Wówczas musiałyby pobierać naukę zgodnie z krajowymi programami nauczania, podczas gdy język ojczysty dzieci wnoszących odwołanie oraz ich dziedzictwo kulturowe różnią się od języka i dziedzictwa narodu belgijskiego.

13

Wnoszący odwołanie utrzymują również, że Sąd przeinaczył fakty, gdy stwierdził w pkt 31 i 36 zaskarżonego wyroku, że naliczanie wydatków na edukację przez stowarzyszenie o celu niezarobkowym, wspierane przez rodziców uczniów, nie jest zgodne z prawem krajowym, podczas gdy stowarzyszenia, o których mowa, rozliczają nie świadczenia, które szkoła musi zapewniać bezpłatnie, ale raczej naukę poza obowiązkowym belgijskim programem nauczania. Innymi słowy, te szczególne składki miałyby służyć wyłącznie finansowaniu nauczania, które nie jest subwencjonowane przez federację Walonia‑Bruksela i które stanowi szczególną cechę wybranej szkoły i jej projektu edukacyjnego.

14

Wreszcie, wnoszący odwołanie podważają pkt 40 zaskarżonego wyroku, w którym Sąd orzekł, że „ponieważ składek uiszczanych na rzecz rozpatrywanych stowarzyszeń o celu niezarobkowym nie można zakwalifikować jako wydatków na edukację, stanowią one wydatki generowane przez wymogi i działania związane z wykonywaniem programu nauczania, czyli udziałem dzieci w specjalnym programie w ramach nauczania niesubwencjonowanego wdrażanym przez rozpatrywane szkoły, i należy je uznać za »inne wydatki związane z wykonywaniem programu szkolnego szkoły, do której uczęszcza dziecko« w rozumieniu art. 3 akapit drugi OPW, które zgodnie z tym samym przepisem nie są objęte dodatkiem edukacyjnym B”.

15

Parlament podważa argumenty wnoszących odwołanie.

16

Sąd nie naruszył prawa, gdy w pkt 19 i 20 zaskarżonego wyroku przypomniał, że dodatek edukacyjny, o którym mowa w art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, ma na celu pokrycie „wydatków na edukację” poniesionych przez urzędnika na każde z dzieci pozostających na jego utrzymaniu, regularnie uczęszczające w pełnym wymiarze godzin do „płatnej szkoły podstawowej lub średniej”.

17

Wnoszący odwołanie nie kwestionują tego, że pojęcie „wydatków na edukację” jest pojęciem autonomicznym prawa Unii. W celu dokonania wykładni tego pojęcia należy uwzględnić w szczególności jego brzmienie i cele realizowane przez przepis.

18

Brzmienie art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego wskazuje jasno, że poniesione wydatki winny umożliwiać uczęszczanie do płatnej placówki. Jak zauważyła rzecznik generalna w pkt 2 opinii, celem przyjęcia tego przepisu było dostosowanie dodatku edukacyjnego do wydatków faktycznie ponoszonych przez urzędników.

19

Artykuł 3 OPW, interpretowany w świetle art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, stanowi, że dodatek edukacyjny obejmuje opłatę wpisową i koszty uczęszczania do płatnej placówki szkolnej oraz koszty transportu z wyłączeniem wszelkich innych kosztów.

20

Biorąc pod uwagę autonomiczny charakter pojęcia „wydatków na edukację”, kwalifikacja tego pojęcia zależy od samego charakteru i elementów konstytutywnych kosztów podlegających zwrotowi (wyrok z dnia 8 września 2011 r., Bovagnet/Komisja,F‑89/10, EU:F:2011:129, pkt 22).

21

W związku z tym Sąd nie naruszył prawa, gdy zbadał charakter i elementy konstytutywne kosztów podnoszonych przez wnoszących odwołanie w celu ustalenia, czy można je zakwalifikować jako „opłatę wpisową i czesne” uiszczane w płatnej placówce szkolnej.

22

Sąd nie naruszył też prawa w związku z tym, że odwołał się do okólnika nr 4516, który zawiera informacje na temat ustawodawstwa obowiązującego we Wspólnocie Francuskiej Belgii w zakresie bezpłatnej edukacji obowiązkowej.

23

W tym względzie wnoszący odwołanie nie kwestionują, że École internationale Le Verseau i Athénée Ganenou nie żądają wniesienia opłaty wpisowej ani opłaty czesnego. Ten element wystarczy, aby stwierdzić, że omawiane szkoły nie stanowią płatnych szkół w rozumieniu art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, uściślonego w art. 3 OPW. Tym samym Sąd nie naruszył prawa, gdy w pkt 36 zaskarżonego wyroku wywiódł, że składki żądane przez podmioty trzecie, takie jak stowarzyszenia o celu niezarobkowym, tytułem uczestnictwa dzieci w szczególnym projekcie niesubwencjonowanego nauczania omawianych szkół nie stanowią opłaty wpisowej ani czesnego tych szkół i nie mogą zostać zakwalifikowane jako „wydatki na edukację” w rozumieniu art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, uściślonego w art. 3 OPW.

24

W świetle powyższego Sąd słusznie orzekł w pkt 40 zaskarżonego wyroku, że składki uiszczane na rzecz rozpatrywanych stowarzyszeń o celu niezarobkowym nie mogą zostać zakwalifikowane jako „wydatki na edukację”. Stanowią one bowiem koszty wynikające z wymogów i zajęć związanych ze szczególnym projektem niesubwencjonowanego nauczania rozpatrywanych szkół i należy je uznać za „inne wydatki związane z wykonywaniem programu szkolnego szkoły, do której uczęszcza dziecko” w rozumieniu art. 3 akapit drugi OPW, które zgodnie z tym samym przepisem nie są objęte dodatkiem edukacyjnym B.

25

W rezultacie zarzut pierwszy jest bezzasadny.

26

Poprzez swój zarzut drugi wnoszący odwołanie podważają pkt 45 i 46 zaskarżonego wyroku, w których, po pierwsze, Sąd przypomniał, że nie można stwierdzić naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, w przypadku gdy precyzyjne, bezwarunkowe i spójne zapewnienia udzielone przez instytucję nie są zgodne z przepisami regulaminu pracowniczego, a po drugie, w celu zapewnienia kompletności wskazał, że z żadnych informacji zawartych w aktach sprawy, a w szczególności z formularza przygotowanego przez administrację Parlamentu dla szkół, nie wynika, że administracja ta miałaby udzielić wnoszącym odwołanie precyzyjnych, bezwarunkowych i spójnych zapewnień.

27

Wnoszący odwołanie twierdzą, że nieprawidłowość ustaleń faktycznych ma wpływ na ustalenia dokonane w zaskarżonym wyroku, ponieważ w niniejszej sprawie chodzi nie o to, czy rozpatrywany formularz mógł wykazać istnienie opłaty wpisowej, ale o sprawdzenie, czy praktyka ustanowiona przed wielu laty przez Parlament, a niekwestionowana przez inne instytucje Unii, nie była raczej jasnym, spójnym i bezwarunkowym zapewnieniem ze strony administracji.

28

Parlament kwestionuje istnienie nieprawidłowości ustaleń faktycznych.

29

Należy zauważyć, że wnoszący odwołanie podważają nieistotną podstawę zaskarżonego wyroku, choć nie podważają orzecznictwa, zgodnie z którym obietnice złożone przez administrację instytucji urzędnikowi, które nie uwzględniają przepisów regulaminu pracowniczego, nie mogą wzbudzić uzasadnionych oczekiwań po stronie tego, do którego są adresowane (zob. podobnie wyroki: z dnia 16 listopada 1983 r., Thyssen/Komisja, 188/82, EU:C:1983:329, pkt 11; z dnia 6 lutego 1986 r., Vlachou/Trybunał Obrachunkowy, 162/84, EU:C:1986:56, pkt 6).

30

Z powyższego wynika, że zarzut drugi, nawet gdyby był zasadny, nie pozwala na uchylenie zaskarżonego wyroku. Zarzut ten jest tym samym nieistotny dla sprawy i z tego względu należy go oddalić.

31

Poprzez zarzut trzeci wnoszący odwołanie podważają pkt 47 i 48 zaskarżonego wyroku, w których Sąd stwierdził niedopuszczalność ich argumentacji, zgodnie z którą zmiana praktyki administracyjnej jest sprzeczna z zasadą pewności prawa, ponieważ argumentacja ta nie została przedstawiona w zażaleniu, a zatem nie odpowiada zasadzie zgodności pomiędzy uprzednim zażaleniem w drodze administracyjnej a skargą. Wnoszący odwołanie twierdzą, że ich argumentacja była odpowiedzią na uzasadnienie przedstawione przez Parlament po raz pierwszy w odpowiedzi na zażalenie.

32

Zdaniem Parlamentu zarzut przedstawiony przez wnoszących odwołanie w zażaleniu, poprzez który podnoszą oni zmianę praktyki administracyjnej, dotyczył naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań. Decyzje z dnia 17 i 19 listopada 2015 r., w których odpowiedziano na ten zarzut, opierają się na utrwalonym orzecznictwie, zgodnie z którym sam fakt, że dodatek edukacyjny był wypłacany przez kilka lat, nie może wystarczyć do tego, by personel mógł powoływać się na tę zasadę. Przepisy dotyczące przyznawania tego dodatku wyraźnie stanowią bowiem, że podlega on corocznej ocenie, a zatem można go zmieniać z roku na rok lub nawet uchylić. W związku z tym przypomnienie o corocznym charakterze oceny dodatku edukacyjnego nie jest nowym uzasadnieniem, lecz argumentem w odpowiedzi na zarzuty wnoszących odwołanie, którzy posiadali informacje na ten temat, a więc mieli możliwość powołania się na zarzut dotyczący naruszenia pewności prawa w zażaleniu.

33

W tym względzie należy stwierdzić, że jak podkreśliła rzecznik generalna w pkt 60 opinii, twierdzenie Parlamentu, iż dodatek edukacyjny podlega corocznej ocenie, zostało przywołane na poparcie jego argumentacji, zgodnie z którą nie udzielił on wnoszącym odwołanie precyzyjnych i bezwarunkowych zapewnień co do prawa do dodatku edukacyjnego.

34

Twierdzenie to było zatem odpowiedzią na zarzut dotyczący naruszenia zasady ochrony uzasadnionych oczekiwań, podniesiony przez wnoszących odwołanie w zażaleniu, a nie stanowiło części uzasadnienia decyzji z dnia 17 i 19 listopada 2015 r., która pojawiła się dopiero na etapie odpowiedzi na zażalenia.

35

Z powyższego wynika, że zarzut trzeci jest bezzasadny.

36

Poprzez zarzut czwarty wnoszący odwołanie podważają pkt 56 zaskarżonego wyroku. Uważają, że Sąd naruszył obowiązek uzasadnienia, gdyż pierwszą część zarzutu trzeciego – poprzez którą powoływali się oni na okoliczność, że rodzice, będący urzędnikami innych instytucji, otrzymali zwrot wydatków na edukację dla swoich dzieci uczęszczających do tych samych szkół co ich dzieci – uznał za nieistotną dla sprawy, oraz że nie ustosunkował się do naruszenia art. 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który został przecież powołany przed Sądem. Twierdzą oni, że zgodnie z art. 1a regulaminu pracowniczego urzędnicy mają prawo do równego traktowania w zakresie stosowania regulaminu pracowniczego, który wymaga, aby regulamin pracowniczy był interpretowany co do zasady w sposób autonomiczny i jednolity w całej Unii. Tymczasem w decyzjach z dnia 17 i 19 listopada 2015 r. Parlament wskazał, że okoliczność, iż rodzice zatrudnieni w Komisji Europejskiej wciąż otrzymują zwrot wydatków na edukację swoich dzieci uczęszczających do École internationale Le Verseau i Athénée Ganenou, wynikał nie z nierównego traktowania, lecz raczej z faktu, że „każda instytucja posiada uprawnienia w zakresie samoorganizacji, które pozwalają jej korzystać w sposób niezależny z marginesu interpretacyjnego przepisów regulaminu pracowniczego”.

37

Wnoszący odwołanie utrzymują, że Sąd naruszył prawo, ponieważ powstrzymał się od zbadania, czy uzasadnienie Parlamentu przedstawione na temat zakresu uznania przy wykładni przepisów prawnych zostało przewidziane w regulaminie pracowniczym i zgodnie z zasadą równego traktowania.

38

Parlament kwestionuje zasadność zarzutu czwartego.

39

Należy stwierdzić, że wnoszący odwołanie kwestionują wniosek Sądu zawarty w pkt 56 zaskarżonego wyroku, ale nie podważają orzecznictwa, na którym Sąd oparł swój wniosek, przedstawionego w sposób następujący w pkt 55 zaskarżonego wyroku:

„Jednakże zgodnie z utrwalonym orzecznictwem urzędnik lub członek personelu tymczasowego nie może powoływać się na niezgodność z prawem w celu uzyskania korzyści. Poszanowanie zasady równego traktowania należy bowiem pogodzić z przestrzeganiem zasady zgodności z prawem, zgodnie z którą nikt nie może powoływać się na swoją korzyść na niezgodność z prawem, której dopuszczono się na rzecz innej osoby (wyroki: z dnia 4 lipca 1985 r., Williams/Trybunał Obrachunkowy, 134/84, EU:C:1985:297, pkt 14; z dnia 2 czerwca 1994 r., de Compte/Parlament, C‑326/91 P, EU:C:1994:218, pkt 51, 52; z dnia 1 lipca 2010 r., Časta/Komisja, F‑40/09, EU:F:2010:74, pkt 88)”.

40

Tymczasem przytoczenie tego orzecznictwa było wystarczające, aby odpowiedzieć w sposób uzasadniony na zarzut dotyczący naruszenia zasady równego traktowania.

41

Uzasadniało ono również decyzje z dnia 17 i 19 listopada 2015 r., ponieważ instytucja ta uznała, że żądana przez wnoszących odwołanie wypłata dodatku edukacyjnego naruszała art. 3 ust. 1 załącznika VII do regulaminu pracowniczego, które to stanowisko niniejszy wyrok zresztą potwierdza.

42

W odniesieniu do art. 22 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy stwierdzić, że w swej skardze o stwierdzenie nieważności wnoszący odwołanie po prostu o nim wspomnieli, ale nie przedstawili zarzutu dotyczącego naruszenia tego przepisu, do którego Sąd musiałby się ustosunkować.

43

Wynika z tego, że zarzut czwarty jest bezzasadny.

44

Ponieważ stwierdzono bezzasadność wszystkich zarzutów, należy oddalić odwołanie.

45

Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne, Trybunał rozstrzyga o kosztach. Artykuł 138 § 1 tego regulaminu postępowania, mający zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, stanowi, że kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę.

46

Ponieważ Parlament wniósł o obciążenie wnoszących odwołanie kosztami postępowania, a ci przegrali sprawę, należy obciążyć ich kosztami postępowania.

Z powyższych względów Trybunał (siódma izba) orzeka, co następuje: