–

w imieniu E.B. przez H. Graupnera, Rechtsanwalt,

–

w imieniu rządu austriackiego przez G. Hessego oraz J. Schmoll, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez P. Gentilego, avvocato dello Stato,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez D. Martina oraz B.R. Killmanna, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. 2000, L 303, s. 16).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między E.B. a Versicherungsanstalt öffentlich Bediensteter BVA (kasą chorych urzędników i pracowników organów administracji publicznej, Austria) dotyczącego zgodności z prawem i skutków decyzji dyscyplinarnej wydanej wobec E.B. w 1975 r. w związku z usiłowaniem doprowadzenia przez urzędnika do czynu nierządnego wobec osób małoletnich.

3

Motywy 1 i 11–13 dyrektywy 2000/78 brzmią następująco:

[…]

4

Artykuł 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Cel”, stanowi:

„Celem niniejszej dyrektywy jest wyznaczenie ogólnych ram dla walki z dyskryminacją ze względu na religię lub przekonania, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną w odniesieniu do zatrudnienia i pracy, w celu realizacji w państwach członkowskich zasady równego traktowania”.

5

Artykuł 2 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Pojęcie dyskryminacji”, stanowi w ust. 1 i 2:

„1.   Do celów niniejszej dyrektywy »zasada równego traktowania« oznacza brak jakichkolwiek form bezpośredniej lub pośredniej dyskryminacji z przyczyn określonych w art. 1.

2.   Do celów ust. 1:

[…]”.

6

Artykuł 3 tej samej dyrektywy, zatytułowany „Zakres”, stanowi w ust. 1 i 3:

„1.   W granicach kompetencji [Unii] niniejszą dyrektywę stosuje się do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi, w odniesieniu do:

[…]

[…]

3.   Niniejszej dyrektywy nie stosuje się do wszelkiego rodzaju płatności dokonanych z systemów publicznych lub podobnych, włączając w to systemy zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej”.

7

Zgodnie z art. 18 akapit pierwszy dyrektywy 2000/78 państwa członkowskie co do zasady powinny były przyjąć przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do jej wykonania najpóźniej do dnia 2 grudnia 2003 r. lub też mogły powierzyć wprowadzenie tej dyrektywy w życie w zakresie przepisów dotyczących zbiorowych układów pracy partnerom społecznym, upewniając się, że układy te zostały wprowadzone w życie do tej samej daty.

8

Dyrektywa 2000/78 weszła w życie w dniu 2 grudnia 2000 r. na mocy jej art. 20.

9

W dniu 25 lutego 1974 r. §§ 128 i 129 Strafgesetz 1945 (kodeksu karnego z 1945 r.), w brzmieniu wynikającym z ustawy federalnej opublikowanej w BGBl nr 273/1971 (zwanej dalej „StG”), stanowiły:

„Zgwałcenie

§ 128. Kto w celu zaspokojenia seksualnego wykorzystuje seksualnie chłopca lub dziewczynkę w wieku poniżej 14 lat […] w sposób inny niż określony w § 127, dopuszcza się przestępstwa zgwałcenia i podlega karze pozbawienia wolności od roku do pięciu lat, w przypadku zaistnienia okoliczności obciążających – do dziesięciu lat oraz w przypadku następstw wymienionych w § 126 – do 20 lat.

Przestępstwo nierządu

§ 129. Są karalne jako przestępstwo również następujące formy czynów nierządnych:

10

Paragraf 129 StG został zastąpiony § 209 Strafgesetzbuch (kodeksu karnego, zwanego dalej „StGB”), który wszedł w życie w dniu 1 stycznia 1975 r. Wspomniany § 209 stanowił:

„Każdy mężczyzna, którzy ukończył 19 lat i który dokonuje czynu o charakterze seksualnym z osobą tej samej płci w wieku powyżej 14 lat, lecz poniżej 18 lat, podlega karze pozbawienia wolności od sześciu miesięcy do pięciu lat”.

11

W wyroku z dnia 21 czerwca 2002 r. Verfassungsgerichtshof (trybunał konstytucyjny, Austria) orzekł, że § 209 StGB jest niezgodny z konstytucją i stwierdził nieważność tego przepisu.

12

Ustawa federalna opublikowana w BGBl. I nr 134/2002 ze skutkiem od dnia 13 sierpnia 2002 r. zmieniła StGB i uchyliła jej § 209, zanim stwierdzenie nieważności przez Verfassungsgerichtshof (trybunał konstytucyjny) stało się skuteczne.

13

Republika Austrii została wielokrotnie skazana przez Europejski Trybunał Praw Człowieka z powodu stosowania § 209 StGB przed jego uchyleniem (zob. w szczególności wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: z dnia 9 stycznia 2003 r., L. i V. przeciwko Austrii, CE:ECHR:2003:0109JUD003939298; z dnia 9 stycznia 2003 r., S.L. przeciwko Austrii, CE:ECHR:2003:0109JUD004533099; a także z dnia 21 października 2004 r., Woditschka i Wilfling przeciwko Austrii, CE:ECHR:2004:1021JUD006975601).

14

Co się tyczy uprawnień emerytalnych urzędników w Austrii – § 13 ust. 1 Beamten-Dienstrechtsgesetz 1979 (ustawy o służbie publicznej z 1979 r.), w brzmieniu wynikającym z ustawy federalnej opublikowanej w BGBl. I nr 119/2002, przewidywał, że do dnia 30 grudnia 2016 r. urzędnik przechodził w stan spoczynku po ukończeniu 65 lat, z końcem roku kalendarzowego.

15

Paragraf 24 Dienstpragmatik (regulaminu służby), w wersji opublikowanej w RGBl. nr 15/1914 (zwanego dalej „DP”), mającego zastosowanie do służb policji, stanowił w ust. 1:

„Na służbie i poza nią urzędnik zobowiązany jest do dbania o dobre imię wykonywanego przez niego zawodu, przestrzegania w każdym czasie wymogów dotyczących zasad postępowania oraz unikania wszelkich zachowań mogących naruszać powagę i zaufanie, których wymaga zajmowane stanowisko”.

16

Paragraf 87 DP stanowił:

„Urzędnicy nieprzestrzegający swoich obowiązków zawodowych i statutowych, niezależnie od odpowiedzialności karnej, podlegają karom administracyjnym lub dyscyplinarnym, w zależności od tego, czy naruszenie obowiązków polega na naruszeniu jedynie przepisów administracyjnych, czy też w świetle działania na szkodę władz publicznych lub naruszenia ich interesów, charakteru lub powagi naruszenia, działania w ramach recydywy lub innych okoliczności obciążających naruszenie takie jest uważane za naruszenie obowiązków służbowych”.

17

Paragraf 93 ust. 1 DP przewidywał:

„Karami dyscyplinarnymi są:

18

Paragraf 97 DP brzmiał następująco:

„1.   Karę dyscyplinarną w postaci przeniesienia w stan spoczynku można zastosować na czas określony albo na stałe. Obniżenie kwoty pobieranej zwykle tytułem świadczeń (emerytalnych) nie może przekraczać 25%.

2.   Po upływie okresu określonego w decyzji urzędnik powinien być traktowany tak, jak gdyby został przeniesiony w stan spoczynku czasowo, zgodnie z § 76, w dniu, w którym decyzja dyscyplinarna stała się ostateczna”.

19

E.B., płci męskiej, urodzony w 1942 r., jest federalnym funkcjonariuszem policji w stanie spoczynku.

20

Wyrokiem z dnia 10 września 1974 r. Landesgericht für Strafsachen Wien (sąd okręgowy właściwy w sprawach karnych w Wiedniu, Austria) na podstawie § 129 pkt I StG skazał E.B., będącego wówczas funkcjonariuszem policji w służbie czynnej, na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres trzech lat, za usiłowanie w dniu 25 lutego 1974 r. doprowadzenia do homoseksualnego czynu nierządnego wobec dwóch osób małoletnich.

21

E.B. wniósł apelację od tego wyroku do Oberlandesgericht Wien (wyższego sądu krajowego w Wiedniu, Austria), który ją oddalił.

22

Decyzją z dnia 10 czerwca 1975 r. (zwaną dalej „decyzją dyscyplinarną z dnia 10 czerwca 1975 r.”) komisja dyscyplinarna Bundespolizeidirektion Wien (dyrekcji policji federalnej w Wiedniu, Austria) ukarała E.B. za naruszenie obowiązków związanych z etyką zawodową poprzez nakazanie dwóm małoletnim płci męskiej, w wieku odpowiednio 14 i 15 lat, dokonania z nim czynności o charakterze seksualnym, co było powodem skazania go zgodnie z § 8 i § 129 pkt I StG za przestępstwo usiłowania doprowadzenia do homoseksualnego czynu nierządnego wobec młodych osób. Zgodnie z brzmieniem wspomnianej decyzji „popełnił [on] występek służbowy […]; dlatego zostanie wobec niego zastosowana kara dyscyplinarna w postaci przeniesienia w stan spoczynku z obniżeniem zwykłej wysokości jego świadczeń emerytalnych o 25% (dwadzieścia pięć procent) [§ 93 ust. 1 lit. d) w związku z § 97 ust. 1 DP]”.

23

E.B. wniósł odwołanie od tej decyzji do komisji dyscyplinarnej wyższej instancji Bundesministerium für Inneres (federalnego ministerstwa spraw wewnętrznych, Austria), która oddaliła to odwołanie decyzją z dnia 24 marca 1976 r. (zwaną dalej „potwierdzającą decyzją dyscyplinarną z dnia 24 marca 1976 r.”). W rezultacie E.B. został przeniesiony w stan spoczynku ze skutkiem od dnia 1 kwietnia 1976 r. Według informacji zawartych w postanowieniu odsyłającym w przypadku braku tej decyzji dyscyplinarnej E.B., zgodnie z prawem austriackim, miałby prawo do świadczeń emerytalnych od dnia 1 stycznia 2008 r.

24

Decyzją z dnia 17 maja 1976 r. ustalono wymiar świadczenia emerytalnego E.B. w oparciu o przeniesienie go w stan spoczynku ze skutkiem od dnia 1 kwietnia 1976 r. i przy zastosowaniu zarządzonego przez organ dyscyplinarny obniżenia o 25% świadczeń emerytalnych.

25

W dniu 2 czerwca 2008 r. E.B. wniósł odwołanie do organu dyscyplinarnego, żądając w szczególności uchylenia decyzji z dnia 10 czerwca 1975 r. oraz zawieszenia wszczętego wobec niego postępowania dyscyplinarnego.

26

Decyzją z dnia 17 czerwca 2009 r. komisja dyscyplinarna wyższej instancji Bundeskanzleramt (kancelarii federalnej, Austria) oddaliła to odwołanie.

27

Wyrokiem z dnia 26 stycznia 2012 r. Verwaltungsgerichtshof (naczelny trybunał administracyjny, Austria) oddalił jako bezzasadną skargę wniesioną przez E.B. na wspomnianą decyzję.

28

Ponadto w dniu 11 lutego 2009 r. E.B. złożył w urzędzie ds. emerytur wniosek o obliczenie oraz wypłatę zaległych wynagrodzeń oraz o przyznanie wyższej kwoty świadczenia emerytalnego. Podniósł tytułem żądania głównego, że w celu położenia kresu istniejącej dyskryminacji w zakresie dotyczącym wynagrodzenia oraz świadczenia emerytalnego należy potraktować go tak, jak gdyby pozostawał w służbie czynnej do momentu osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego. Posiłkowo E.B. podniósł, że przysługuje mu przynajmniej całość świadczenia emerytalnego, bez żadnej obniżki.

29

Decyzją z dnia 9 października 2013 r. federalne ministerstwo spraw wewnętrznych oddaliło wniosek E.B. mający na celu uzyskanie wypłaty zaległych wynagrodzeń. Uznało ono zasadniczo, że E.B. nie poniósł żadnej szkody, ponieważ dochody, które uzyskał w sektorze prywatnym po opuszczeniu federalnej służby publicznej, były wyższe od tych, które otrzymałby, gdyby nadal zajmował stanowisko urzędnika federalnego.

30

Decyzją z dnia 11 czerwca 2015 r. kasa chorych urzędników i pracowników organów administracji publicznej oddaliła wnioski E.B., które w międzyczasie zostały przez niego częściowo zmienione, mające na celu przyznanie wyższego świadczenia emerytalnego.

31

Wyrokiem z dnia 25 maja 2016 r. Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny, Austria) oddalił jako bezzasadną skargę wniesioną przez E.B. na tę ostatnią decyzję.

32

E.B. wniósł skargę rewizyjną od tego wyroku do Verwaltungsgerichtshof (naczelnego trybunału administracyjnego). W uzasadnieniu wniosku o dopuszczenie skargi rewizyjnej do rozpoznania podniósł on w szczególności kwestię dotyczącą tego, czy skutki prawne potwierdzającej decyzji dyscyplinarnej z dnia 24 marca 1976 r. nie stały się nieaktualne ze względu na zakaz dyskryminacji przewidziany w art. 2 dyrektywy 2000/78 w odniesieniu do uprawnień emerytalnych, których dotyczy ta decyzja.

33

Verwaltungsgerichtshof (naczelny trybunał administracyjny) uznał, że postępowanie rewizyjne wszczęte przez E.B. jest dopuszczalne, ponieważ w uzasadnieniu złożonego przez niego wniosku o dopuszczenie skargi rewizyjnej do rozpoznania podniósł on kwestię wykładni art. 2 dyrektywy 2000/78.

34

Verwaltungsgerichtshof (naczelny trybunał administracyjny) wychodzi poza tym z założenia, że decyzja wydana przez komisję dyscyplinarną wyższej instancji służb kancelarii federalnej z dnia 17 czerwca 2009 r. nie rozstrzygnęła jeszcze ostatecznie z mocą wiążącą kwestii ograniczenia skutków prawnych potwierdzającej decyzji dyscyplinarnej z dnia 24 marca 1976 r.

35

Zdaniem sądu odsyłającego bezsporne jest, że w chwili wydania decyzji dyscyplinarnej z dnia 10 czerwca 1975 r. oraz potwierdzającej decyzji dyscyplinarnej z dnia 24 marca 1976 r. żaden przepis prawa Unii nie sprzeciwiał się karom orzeczonym wobec E.B. z przyczyn, które wówczas zostały uwzględnione.

36

Dodaje on jednak, że od wejścia w życie dyrektywy 2000/78 nie można już wymierzać w Austrii tego rodzaju kary dyscyplinarnej. Nie można już bowiem dokonywać rozróżnienia, nawet do celów stosowania prawa dyscyplinarnego, w zależności od tego, czy doprowadzenie do czynu nierządnego wobec osób małoletnich w wieku od 14 do 18 lat ma charakter homoseksualny męski, czy też heteroseksualny lub lesbijski. Tymczasem to w sposób oczywisty na takim właśnie rozróżnieniu opiera się decyzja dyscyplinarna z dnia 10 czerwca 1975 r., ponieważ znajduje ona zasadniczo uzasadnienie w ówczesnej karalności czynów zarzucanych E.B. ze względu na ich charakter homoseksualny męski. Nawet jeśli nie można wykluczyć, że tego rodzaju nakłanianie do dokonywania aktów o charakterze heteroseksualnym lub lesbijskim zostałoby uznane za naruszenie dobrych obyczajów, mogące w czasie wystąpienia okoliczności faktycznych rozpatrywanej sprawy doprowadzić do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, to kara dyscyplinarna, która zostałaby ewentualnie zastosowania wobec urzędnika uznanego za winnego doprowadzenia do czynu nierządnego, w braku znamion przewidzianych w § 129 pkt I StG byłaby znacznie łagodniejsza. Zdaniem sądu odsyłającego w szczególności czyny popełnione przez E.B. nie mogłyby uzasadniać zastosowania kary dyscyplinarnej polegającej na przeniesieniu w stan spoczynku.

37

Wejście w życie dyrektywy 2000/78 mogło zaś zmienić sytuację prawną w postępowaniu głównym w tym znaczeniu, że w odniesieniu do okresów następujących po dacie wejścia tej dyrektywy w życie wysokość świadczenia emerytalnego wypłacanego E.B. powinna była zostać obliczona bez żadnej dyskryminacji. W tym względzie sąd odsyłający powołuje się na wyrok Trybunału z dnia 29 kwietnia 1999 r., Ciola (C‑224/97, EU:C:1999:212).

38

W tych okolicznościach Verwaltungsgerichtshof (naczelny trybunał administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

39

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 2 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że znajduje on zastosowanie do skutków prawnych wydanej przed wejściem w życie tej dyrektywy ostatecznej decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego.

40

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zarówno z tytułu i preambuły, jak i z treści i celu dyrektywy 2000/78 wynika, że dyrektywa ta zmierza do ustanowienia ogólnych warunków ramowych celem zapewnienia każdej osobie równego traktowania „w zakresie zatrudnienia i pracy”, oferując jej skuteczną ochronę przed dyskryminacją ze względu na jedną z przyczyn określonych w art. 1, wśród których znajduje się orientacja seksualna (zob. podobnie wyroki: z dnia 18 czerwca 2009 r., Hütter, C‑88/08, EU:C:2009:381, pkt 33; z dnia 19 września 2018 r., Bedi, C‑312/17, EU:C:2018:734, pkt 28).

41

Aby odpowiedzieć na przedstawione przez sąd odsyłający pytanie pierwsze, należy w pierwszej kolejności zbadać, czy sytuacja taka jak powstała po wydaniu decyzji dyscyplinarnej z dnia 10 czerwca 1975 r. objęta jest przedmiotowym zakresem stosowania dyrektywy 2000/78.

42

W tym zakresie przede wszystkim z art. 3 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy wynika, że znajduje ona zastosowanie w granicach kompetencji Unii „do wszystkich osób, zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego, włącznie z instytucjami publicznymi” w odniesieniu między innymi do „warunków zatrudnienia i pracy, łącznie z warunkami zwalniania i wynagradzania” (wyroki: z dnia 12 października 2010 r., Ingeniørforeningen i Danmark, C‑499/08, EU:C:2010:600, pkt 20; z dnia 24 listopada 2016 r., Parris, C‑443/15, EU:C:2016:897, pkt 32).

43

W rozpatrywanym przypadku wobec E.B., funkcjonariusza policji, zastosowano tytułem kary dyscyplinarnej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku z jednoczesnym obniżeniem o 25% wysokości pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego. W tych okolicznościach należy stwierdzić, że decyzja dyscyplinarna z dnia 10 czerwca 1975 r., jako że prowadzi do wcześniejszego przeniesienia w stan spoczynku, wywarła wpływ na warunki jego zatrudnienia i pracy w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. c) dyrektywy 2000/78.

44

Jednakże w celu przeprowadzenia oceny, czy świadczenie emerytalne takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym objęte jest zakresem stosowania dyrektywy 2000/78, należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem ten zakres stosowania należy rozumieć – w świetle art. 3 ust. 1 lit. c) i art. 3 ust. 3 tej dyrektywy w związku z jej motywem 13 – w ten sposób, że nie obejmuje on systemów zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, których świadczenia nie są tożsame z wynagrodzeniem w znaczeniu nadanym temu terminowi do celów stosowania art. 157 ust. 2 TFUE (wyroki: z dnia 6 grudnia 2012 r., Dittrich i in., C‑124/11, C‑125/11 i C‑143/11, EU:C:2012:771, pkt 31; a także z dnia 19 września 2018 r., Bedi, C‑312/17, EU:C:2018:734, pkt 30).

45

W tym względzie jedynie kryterium wywiedzione ze stwierdzenia, że świadczenie emerytalne jest wypłacane pracownikowi z racji stosunku pracy łączącego go z byłym pracodawcą, a zatem kryterium zatrudnienia, wynikające z samej treści wspomnianego przepisu, może mieć decydujące znaczenie (zob. podobnie wyroki: z dnia 28 września 1994 r., Beune, C‑7/93, EU:C:1994:350, pkt 43; a także z dnia 1 kwietnia 2008 r., Maruko, C‑267/06, EU:C:2008:179, pkt 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

46

W tym kontekście wchodzi w zakres stosowania tego przepisu świadczenie emerytalne, które dotyczy jedynie szczególnej kategorii pracowników, które jest bezpośrednio związane z przepracowanym okresem i którego wysokość jest obliczana na podstawie ostatniego wynagrodzenia (zob. podobnie wyroki: z dnia 1 kwietnia 2008 r., Maruko, C‑267/06, EU:C:2008:179, pkt 47, 48; a także z dnia 24 listopada 2016 r., Parris, C‑443/15, EU:C:2016:897, pkt 35).

47

Do sądu odsyłającego należy ustalenie na podstawie tych elementów, czy wypłacane E.B. świadczenie emerytalne objęte jest zakresem stosowania art. 157 TFUE, a w szczególności czy świadczenie to jest w świetle prawa krajowego uznawane za wynagrodzenie, które jest w dalszym ciągu wypłacane w ramach stosunku służbowego trwającego po przyznaniu urzędnikowi uprawnienia do świadczeń emerytalnych, takich jak świadczenia emerytalne pracowników służby publicznej rozpatrywane w sprawie, w której wydano wyrok z dnia 21 stycznia 2015 r., Felber (C‑529/13, EU:C:2015:20).

48

W świetle powyższego i pod warunkiem, że świadczenie emerytalne wypłacane E.B. mieści się w zakresie pojęcia „wynagrodzenia” w rozumieniu art. 157 TFUE i co za tym idzie – dyrektywy 2000/78, sytuacja taka jak powstała po wydaniu decyzji dyscyplinarnej z dnia 10 czerwca 1975 r. objęta jest zakresem przedmiotowym stosowania tej dyrektywy.

49

Należy w drugiej kolejności zbadać, czy tego rodzaju sytuacja jest objęta zakresem stosowania wspomnianej dyrektywy w czasie.

50

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału nowy przepis stosuje się od wejścia w życie aktu, który go wprowadza, i choć nie stosuje się go do sytuacji prawnych powstałych i ostatecznie zakończonych pod rządami dawnej ustawy, stosuje się go do przyszłych skutków tych sytuacji oraz do nowych sytuacji prawnych. Inaczej jest tylko – i to z zastrzeżeniem zasady niedziałania wstecz aktów prawnych – jeżeli wraz z nowym przepisem zostają wydane przepisy szczególne, które określają konkretnie jego warunki stosowania w czasie (wyroki: z dnia 16 grudnia 2010 r., Stichting Natuur en Milieu i in., C‑266/09, EU:C:2010:779, pkt 32; a także z dnia 26 marca 2015 r., Komisja/Moravia Gas Storage, C‑596/13 P, EU:C:2015:203, pkt 32).

51

W niniejszej sprawie należy stwierdzić, że decyzja dyscyplinarna z dnia 10 czerwca 1975 r. doprowadziła do powstania sytuacji prawnej ostatecznie zakończonej przed wejściem w życie dyrektywy 2000/78.

52

Decyzja taka jak ta będąca przedmiotem postępowania głównego nie może zatem, w braku przepisów szczególnych w tym względzie w dyrektywie 2000/78, zostać włączona do zakresu stosowania prawa Unii w odniesieniu do okresu poprzedzającego upływ terminu na transpozycję wspomnianej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2011 r., Römer, C‑147/08, EU:C:2011:286, pkt 61).

53

Tym samym dopiero po upływie terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78, czyli od dnia 3 grudnia 2003 r., dyrektywa ta doprowadziła do objęcia zakresem stosowania prawa Unii skutków decyzji rozpatrywanej w postępowaniu głównym (zob. podobnie wyrok z dnia 10 maja 2011 r., Römer, C‑147/08, EU:C:2011:286, pkt 63).

54

Tymczasem o ile zgodnie z decyzją dyscyplinarną z dnia 10 czerwca 1975 r. państwo austriackie zaczęło wypłacać okresowo E.B. świadczenie emerytalne począwszy od 1976 r., o tyle państwo to nadal wypłacało to świadczenie po upływie terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78.

55

W wyniku kontynuowania wypłacania E.B. świadczenia emerytalnego decyzja ta, która wprawdzie stała się ostateczna przed upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78, to nie wyczerpała wszystkich wywieranych przez siebie skutków prawnych przed upływem wspomnianego terminu, lecz, przeciwnie, nadal wywiera okresowo skutki przez cały okres znajdowania się zainteresowanej osoby w stanie spoczynku po upływie wspomnianego terminu.

56

W konsekwencji, w świetle orzecznictwa przytoczonego w pkt 50 niniejszego wyroku, sytuacja, do której doprowadziło wydanie decyzji dyscyplinarnej z dnia 10 czerwca 1975 r., stanowi sytuację powstałą przed wejściem w życie dyrektywy 2000/78, której jednak przyszłe skutki podlegają przepisom wspomnianej dyrektywy począwszy od daty upływu terminu na jej transpozycję, zgodnie z zasadą, że nowe przepisy znajdują natychmiastowe zastosowanie do tego rodzaju przyszłych skutków.

57

Biorąc pod uwagę powyższe rozważania, na pytanie pierwsze trzeba odpowiedzieć, że art. 2 dyrektywy 2000/78 należy interpretować w ten sposób, iż po upływie terminu na transpozycję tej dyrektywy, czyli od dnia 3 grudnia 2003 r., znajduje on zastosowanie do przyszłych skutków wydanej przed wejściem w życie wspomnianej dyrektywy ostatecznej decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku urzędnika z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego.

58

Poprzez pytania od drugiego do piątego, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, w świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze, czy i w jakim zakresie dyrektywę 2000/78 należy interpretować w ten sposób, że zobowiązuje ona sąd krajowy do ponownego zbadania skutków prawnych ostatecznej decyzji dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie urzędnika w stan spoczynku z jednoczesnym obniżeniem pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego.

59

Na wstępie należy zauważyć, że rząd austriacki podnosi, iż zasady etyki zawodowej mające zastosowanie do E.B., które wymagały od urzędników, by na służbie i poza nią dbali o dobre imię służby, przewidywały jednakowe kary wobec osób homoseksualnych i heteroseksualnych, które popełniły przestępstwo. Zasady te zatem nie prowadziły do żadnej dyskryminacji bezpośredniej ze względu na orientację seksualną.

60

Jak jednak podniósł sąd odsyłający w postanowieniu odsyłającym i jak wynika z pkt 36 niniejszego wyroku, decyzja dyscyplinarna z dnia 10 czerwca 1975 r., utrzymana w mocy potwierdzającą decyzją dyscyplinarną z dnia 24 marca 1976 r., została oparta w głównej mierze na ówczesnej karalności czynów zarzucanych E.B. na mocy przepisu prawa austriackiego, który penalizował doprowadzenie do czynu nierządnego przez osobę płci męskiej wobec osoby tej samej płci w wieku poniżej 18 lat, ale nie penalizował doprowadzenia do czynu nierządnego przez osobę heteroseksualną lub homoseksualną płci żeńskiej wobec osoby w wieku poniżej 18 lat. Sąd odsyłający podkreślił również, że ewentualna kara dyscyplinarna wymierzona w przypadku niewypełnienia przewidzianych przez ten przepis austriackiego prawa karnego znamion doprowadzenia do czynu nierządnego o charakterze homoseksualnym męskim byłaby znacznie łagodniejsza.

61

Z powyższego wynika, że sytuacja taka jak wynikająca z decyzji dyscyplinarnej z dnia 10 czerwca 1975 r., która opiera się na odmiennym traktowaniu ze względu na orientację seksualną, prowadzi do dyskryminacji bezpośredniej w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy 2000/78.

62

Po tym stwierdzeniu należy zaznaczyć, że kara dyscyplinarna polegająca na wcześniejszym przeniesieniu E.B. w stan spoczynku stała się skuteczna w dniu 1 kwietnia 1976 r. Kara ta stała się ostateczna przed upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78 i wyczerpała już wszystkie wywierane przez siebie skutki w momencie, w którym została wprowadzona w życie. W świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze kara ta nie może już zatem zostać podważona na podstawie tej dyrektywy. Okoliczność, że sąd odsyłający wskazuje, iż E.B. nie mógłby być wcześniej przeniesiony w stan spoczynku tytułem kary dyscyplinarnej, gdyby zarzucane mu czyny nie były wówczas karalne, nie może zmienić tego stwierdzenia.

63

W tych okolicznościach osoba taka jak E.B. nie może powoływać się na przepisy dyrektywy 2000/78 w celu doprowadzenia do odtworzenia toku, którym przebiegałaby jego kariera zawodowa w przypadku, gdyby decyzja dyscyplinarna z dnia 10 czerwca 1975 r. nie została wydana.

64

Tak więc do celów obliczenia wysokości świadczenia emerytalnego osoby takiej jak E.B. nie można uznać, że w okresie od daty uzyskania skuteczności przez decyzję dyscyplinarną z dnia 10 czerwca 1975 r. aż do osiągnięcia przez tę osobę wieku emerytalnego pozostawała ona w służbie czynnej jako urzędnik. W konsekwencji prawo Unii nie wymaga od państwa austriackiego wypłaty wynagrodzenia lub przyznania uprawnień emerytalnych za ten okres.

65

W odniesieniu natomiast do kary polegającej na obniżeniu o 25% wysokości świadczenia emerytalnego E.B. w związku z przeniesieniem go w stan spoczynku od dnia 1 kwietnia 1976 r. należy podkreślić, że o ile skutków, jakie ta kara wywarła przed upływem terminu na transpozycję dyrektywy 2000/78, nie można – w świetle odpowiedzi udzielonej na pytanie pierwsze – podważyć na podstawie tej dyrektywy, o tyle w ten sposób obniżone świadczenie emerytalne nadal jest E.B. okresowo wypłacane. W konsekwencji stosowanie dyrektywy 2000/78 od dnia upływu terminu na jej transpozycję wymaga zgodnie z orzecznictwem przytoczonym w pkt 50 niniejszego wyroku, by począwszy od tej daty obniżenie kwoty wypłacanego E.B. świadczenia emerytalnego zostało ponownie zbadane w celu położenia kresu dyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Obliczenie, jakiego należy dokonać w ramach tego ponownego badania, powinno opierać się na kwocie świadczenia emerytalnego, do którego E.B. byłby uprawniony przy uwzględnieniu przeniesienia go w stan spoczynku od dnia 1 kwietnia 1976 r.

66

W tym względzie sąd odsyłający powinien zweryfikować, w jakim zakresie urzędnikowi, który w tym samym czasie dopuściłby się uchybienia obowiązkom z zakresu etyki zawodowej porównywalnego do uchybienia popełnionego przez E.B., wymierzono by karę dyscyplinarną, gdyby nie uwzględniono homoseksualnego męskiego charakteru tego uchybienia.

67

W niniejszej sprawie sąd odsyłający wskazał, że nawet jeśli nie można wykluczyć, że tego rodzaju nakłanianie małoletniego do aktów o charakterze heteroseksualnym lub lesbijskim zostałoby uznane i ukarane jako naruszenie spoczywających na funkcjonariuszach policji obowiązków z zakresu etyki zawodowej, to zastosowana wobec E.B. kara dyscyplinarna byłaby znacznie łagodniejsza w przypadku niewypełnienia znamion przewidzianych przez rozpatrywany przepis austriackiego prawa karnego. W tych okolicznościach do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy wspomniane uchybienie doprowadziłoby do zastosowania kary dyscyplinarnej polegającej na obniżeniu kwoty świadczenia emerytalnego, a w stosownym przypadku – jak znaczne byłoby obniżenie kwoty świadczenia emerytalnego zastosowane wobec E.B. tytułem kary dyscyplinarnej w braku jakiejkolwiek formy dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, zważywszy, że takie obniżenie powinno z założenia być niższe od 25%.

68

W ramach stosowania dyrektywy 2000/78 – i ponieważ chodzi o wyeliminowanie dyskryminacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym poprzez określenie odpowiedniej wielkości procentowego obniżenia wypłacanych E.B. świadczeń emerytalnych – bez znaczenia jest okoliczność, czy przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego dana osoba czynnie dążyła do podjęcia aktywności zawodowej w administracji publicznej lub czy po wcześniejszym przeniesieniu w stan spoczynku pracowała w sektorze prywatnym.

69

Do sądu odsyłającego należy zatem ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego, które należy wypłacić E.B. za okres od dnia 3 grudnia 2003 r.

70

W świetle powyższych rozważań na pytania od drugiego do piątego należy odpowiedzieć, że dyrektywę 2000/78 należy interpretować w ten sposób, iż w sytuacji, o jakiej mowa w pkt 57 niniejszego wyroku, zobowiązuje ona sąd krajowy do ponownego zbadania, w odniesieniu do okresu od dnia 3 grudnia 2003 r., nie ostatecznej kary dyscyplinarnej nakazującej wcześniejsze przeniesienie w stan spoczynku danego urzędnika, ale obniżenia kwoty pobieranego przez niego świadczenia emerytalnego w celu określenia kwoty świadczenia, jaką pobierałby w przypadku braku jakiejkolwiek formy dyskryminacji ze względu na orientację seksualną.

71

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje: