1.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 63 i 65 TFUE w świetle przepisów ustawodawstwa francuskiego, ustanawiających podatek pobierany u źródła od kwoty brutto, któremu podlegają dywidendy wypłacane przez spółkę będącą rezydentem na rzecz spółek niebędących rezydentami, podczas gdy dywidendy wypłacane na rzecz ponoszącej stratę spółki będącej rezydentem są opodatkowane w ramach systemu prawa powszechnego od kwoty netto dopiero w późniejszym terminie, gdy spółka osiągnie zysk.

2.

Zgodnie z art. 38 code général des impôts (ordynacji podatkowej, zwanej dalej „CGI”):

„[…] zysk podlegający opodatkowaniu to zysk netto, określony na podstawie wyników wszystkich operacji, niezależnie od ich rodzaju, przeprowadzonych przez przedsiębiorstwa, w tym, między innymi, transakcji zbycia składników majątkowych w trakcie ich eksploatacji lub po jej zakończeniu”.

3.

Artykuł 39‑1 CGI dodaje:

„Zysk netto oblicza się po odliczeniu wszelkich obciążeń […]”.

4.

Artykuł 119 bis ust. 2 CGI stanowi, że dochody, o których mowa w artykułach 108–117 bis CGI, w tym dywidendy, podlegają zastosowaniu podatku pobieranego u źródła, którego stawka jest określona w art. 187‑1, jeżeli są wypłacane na rzecz osób niemających miejsca zamieszkania lub stałej siedziby dla celów podatkowych we Francji.

5.

W wersji mającej zastosowanie do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy art. 187‑1 CGI ustala stawkę podatku pobieranego u źródła na 25%.

6.

W wersji obowiązującej do dnia 21 września 2011 r. art. 209‑1 CGI stanowił:

„[…] [W] przypadku poniesienia straty w roku podatkowym strata ta jest wykazywana jako obciążenie kolejnego roku podatkowego i odliczana od zysku osiągniętego w rzeczonym roku podatkowym. Jeśli zysk ten nie jest wystarczający do dokonania pełnego odliczenia, nadwyżka straty jest przenoszona na następne lata podatkowe”.

7.

Od dnia 21 września 2011 r. art. 209‑1 CGI brzmi następująco:

„[W] przypadku poniesienia straty w roku podatkowym strata ta jest wykazywana jako obciążenie kolejnego roku podatkowego i odliczana od zysku osiągniętego w rzeczonym roku podatkowym z zachowaniem limitu w kwocie 1000000 [EUR] powiększonego o 60% kwoty nadwyżki zysku podlegającego opodatkowaniu, osiągniętego w rzeczonym roku podatkowym, nad kwotą limitu. Jeśli zysk ten nie jest wystarczający do dokonania pełnego odliczenia, nadwyżka straty jest przenoszona na następne lata podatkowe, z zastrzeżeniem tych samych warunków. To samo dotyczy części straty, której odliczenie nie było możliwe zgodnie z pierwszym zdaniem niniejszego akapitu”.

8.

Artykuł 15 umowy podatkowej zawartej w dniu 10 marca 1964 r. między Francją a Belgią, z późniejszymi zmianami (zwanej dalej „umową francusko-belgijską”), stanowi, co następuje:

„1.   Dywidendy, mające swe źródło w umawiającym się państwie, które są wypłacane rezydentowi drugiego umawiającego się państwa, podlegają opodatkowaniu w tym drugim państwie.

2.   Jednakże, z zastrzeżeniem ust. 3, dywidendy te mogą być opodatkowane w umawiającym się państwie, w którym spółka wypłacająca dywidendy ma siedzibę, i zgodnie z prawem tego państwa, ale podatek ten nie może przekroczyć:

Postanowienia tego ustępu nie dotyczą opodatkowania spółki w odniesieniu do zysków, z których dywidendy są wypłacane.

[…]”.

9.

Sofina SA, Rebelco SA i Sidro SA, spółki prawa belgijskiego mające siedzibę w Belgii, uzyskały w latach 2008–2011 dywidendy z tytułu udziałów w spółkach francuskich, w których posiadały udziały mniejszościowe nieuprawniające do korzystania z systemu spółek dominujących, określonego w CGI i w dyrektywie Rady 2011/96/UE z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie wspólnego systemu opodatkowania mającego zastosowanie w przypadku spółek dominujących i spółek zależnych różnych państw członkowskich ( 2 ) (zwanej dalej „dyrektywą o spółkach dominujących i zależnych”).

10.

Zgodnie z art. 119 bis CGI w związku z art. 15 ust. 2 umowy francusko-belgijskiej dywidendy te były przedmiotem podatku pobranego u źródła w wysokości 15%.

11.

Ponieważ zainteresowane spółki belgijskie zakończyły lata 2008–2011 z wynikiem ujemnym, złożyły skargi do francuskiej administracji podatkowej zmierzające do uzyskania zwrotu pobranych podatków. Mając na względzie fakt, że ponoszące stratę spółki francuskie mające siedzibę we Francji faktycznie podlegają opodatkowaniu od dywidend ze źródła francuskiego dopiero wtedy, gdy ich wynik podlegający opodatkowaniu ponownie stanie się dodatni, spółki belgijskie uznały, że były one traktowane gorzej od swoich francuskich odpowiedników.

12.

Ponieważ skargi te zostały oddalone, spółki belgijskie wniosły sprawy do właściwych sądów, które ani w pierwszej instancji, ani w apelacji nie uwzględniły ich roszczeń o zwrot.

13.

W konsekwencji spółki te wniosły kasację do Conseil d’État (rady stanu, Francja).

14.

Sąd ten stwierdził, po pierwsze, że stosowanie podatku pobieranego u źródła tylko od ponoszących stratę spółek niebędących rezydentami w przypadku, gdy otrzymują one dywidendy z tytułu udziałów w spółkach francuskich, może prowadzić do niekorzystnych dla nich skutków w zakresie płynności finansowej w stosunku do ponoszących stratę spółek będących rezydentami, otrzymujących dywidendy ze swoich udziałów w spółkach francuskich. Sąd ów pragnie jednak dowiedzieć się, czy okoliczność ta sama w sobie stanowi różnicę w traktowaniu charakteryzującą ograniczenie z art. 63 TFUE.

15.

Zakładając, że sporne przepisy stanowią takie ograniczenie, Conseil d’État (rada stanu) zastanawia się, po drugie, czy z uwagi na cel tych przepisów, a mianowicie zagwarantowanie skuteczności poboru podatków, ograniczenie to może być uzasadnione.

16.

Po trzecie, Conseil d’Etat (rada stanu) stwierdziła, że odmienne zasady obliczania podstawy opodatkowania dywidend w zależności od tego, czy spółka je otrzymująca jest rezydentem, czy nie, mogą również stanowić ograniczenie. Chociaż bowiem podatek pobierany u źródła przewidziany w art. 119 bis CGI jest obliczany na podstawie dywidend brutto, to koszty związane z samym uzyskaniem dywidend odlicza się od podstawy opodatkowania przy obliczaniu podatku od dywidend wypłacanych spółce będącej rezydentem, podczas gdy takie odliczenie nie jest możliwe, jeżeli dywidendy są wypłacane spółce niebędącej rezydentem.

17.

W takich okolicznościach Conseil d’État (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

18.

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wpłynął do Trybunału w dniu 28 września 2017 r. Sofina, rządy francuski, belgijski, niemiecki, niderlandzki, szwedzki i rząd Zjednoczonego Królestwa oraz Komisja Europejska przedstawiły uwagi na piśmie.

19.

W dniu 25 czerwca 2018 r. odbyła się rozprawa, podczas której Sofina, rządy francuski, niemiecki i szwedzki oraz Komisja przedstawiły swoje uwagi ustne.

20.

Sąd odsyłający widzi swoje pytania przez pryzmat swobodnego przepływu kapitału i artykułów 63 i 65 TFUE, ponieważ spółki belgijskie Sofina, Rebelco i Sidro uzyskały dywidendy z udziałów mniejszościowych w spółkach francuskich, udziałów, które nie dawały im prawa do wywierania decydującego wpływu w przedsiębiorstwie. Jednakże tok późniejszego rozumowania byłby dokładnie taki sam, gdyby w grę wchodziła swoboda przedsiębiorczości, ponieważ wszystkie rozpatrywane wypłaty dywidend miały miejsce tylko między spółkami mającymi siedzibę w państwach członkowskich.

21.

Pytania prejudycjalne przedstawione przez sąd odsyłający wskazują na istnienie dwóch różnic wprowadzonych przez francuskie przepisy podatkowe w traktowaniu dywidend pod względem podatkowym w zależności od tego, czy są one wypłacane przez spółki będące rezydentami innym spółkom będącym rezydentami, czy też, przeciwnie, spółkom niebędącym rezydentami:

22.

Najpierw zatem rozważę pytania prejudycjalne pierwsze i drugie oraz pierwszą część trzeciego pytania prejudycjalnego, a następnie pozostałą część tego ostatniego pytania.

23.

W orzecznictwie Trybunału nie brakuje wyroków dotyczących kwestii różnego opodatkowania dywidend w zależności od tego, czy wypłacająca je spółka będąca rezydentem (przykładowo, spółka zależna) płaciła je akcjonariuszowi będącemu rezydentem (przykładowo, spółce dominującej), czy akcjonariuszowi niebędącemu rezydentem. W tym drugim przypadku mówi się o dywidendach wypłacanych za granicę (outgoing dividends).

24.

Zdaniem Trybunału „niekorzystne traktowanie przez dane państwo członkowskie dywidend wypłacanych [podatnikom] niebędącym rezydentami w stosunku do traktowania zastrzeżonego dla dywidend wypłacanych [podatnikom] będącym rezydentami może zniechęcać spółki z siedzibą w państwie członkowskim innym niż to pierwsze państwo członkowskie do inwestowania w tym pierwszym państwie członkowskim, a w konsekwencji stanowi ograniczenie w swobodnym przepływie kapitału, zakazane co do zasady przez art. 63 TFUE” ( 3 ).

25.

Od chwili, gdy państwo członkowskie, jednostronnie lub w drodze umowy międzynarodowej, opodatkowuje nie tylko udziałowców będących rezydentami, ale również udziałowców niebędących rezydentami w zakresie dywidend otrzymywanych od spółki będącej rezydentem, sytuacja owych udziałowców niebędących rezydentami zbliża się do sytuacji udziałowców będących rezydentami ( 4 ).

26.

W zakresie, w jakim odnośne sytuacje akcjonariuszy są więc porównywalne, przepisy krajowe „stanowią środek dyskryminujący niezgodny z traktatem [FUE], ponieważ przewidują bardziej dotkliwe opodatkowanie dywidend wypłaconych przez spółki zależne będące rezydentami […] spółkom dominującym [niebędącym rezydentami], niż opodatkowanie tych samych dywidend wypłaconych […] spółkom dominującym [będącym rezydentami]” ( 5 ).

27.

Tym bardziej jest tak wówczas, gdy dywidendy, które pozostają w państwie członkowskim, podlegają opodatkowaniu później niż dywidendy wypłacane za granicę lub gdy są całkowicie zwolnione z opodatkowania, podczas gdy dywidendy wypłacane za granicę są opodatkowane ( 6 ).

28.

Bardzo często państwo siedziby spółki wypłacającej nakłada podatek pobierany u źródła od dywidend wypłacanych za granicę. To jednak nie ów podatek pobierany u źródła, nakładany tylko na dywidendy wypłacane akcjonariuszom niebędącym rezydentami, jako taki stanowi ograniczenie swobody przepływu kapitału, ponieważ jest to wyłącznie sposób pobierania podatku ( 7 ). Ważna jest różnica w ogólnym traktowaniu pod względem podatkowym obu kategorii dywidend.

29.

W szeregu spraw Trybunał stwierdził, że doszło do ograniczenia swobodnego przepływu kapitału, chociaż państwo członkowskie spółki wypłacającej nakładało podatek pobierany u źródła zarówno na dywidendy wypłacane za granicę, jak i pozostające w kraju. Tak było w sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 20 października 2011 r., Komisja/Niemcy (C‑284/09, EU:C:2011:670), gdzie podatek pobierany był u źródła od wszystkich dywidend wypłacanych przez spółki z siedzibą w Niemczech, ale jedynie spółki będące rezydentami korzystały z ulgi podatkowej, której wartość nawet była im wypłacana, jeżeli ostatecznie obliczony podatek dochodowy był niższy od tejże ulgi podatkowej, natomiast w przypadku spółek niebędących rezydentami podatek był pobierany u źródła w sposób ostateczny.

30.

Tak było również w sprawie, która doprowadziła do postanowienia z dnia 12 lipca 2012 r., Tate & Lyle Investments (C‑384/11, niepublikowanego, EU:C:2012:463), w której będący rezydentem odbiorca dywidend zapłacił podatek pobierany u źródła, podlegający odliczeniu i zwrotowi, podczas gdy w przypadku nierezydenta pobór podatku u źródła był ostateczny.

31.

Tak samo było też w sprawie zakończonej wyrokiem z dnia 17 września 2015 r., Miljoen i in. (C‑10/14, C‑14/14 i C‑17/14, EU:C:2015:608), w której podatnicy będący rezydentami otrzymywali zwrot podatku pobranego u źródła lub korzystali z mechanizmu odliczenia, natomiast w przypadku podatników niebędących rezydentami pobrany podatek stanowił podatek ostateczny.

32.

Innymi słowy, jak Trybunał orzekł w wyroku z dnia 10 maja 2012 r., Santander Asset Management SGIIC i in. (od C‑338/11 do C‑347/11, EU:C:2012:286), „art. 63 TFUE i 65 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie stosowaniu uregulowań państwa członkowskiego przewidujących opodatkowanie z pobraniem u źródła dywidend od spółek krajowych otrzymywanych przez [podatników będących] rezydentami w innych państwach, podczas gdy tego rodzaju dywidendy wypłacane [podatnikom] będącym rezydentami w tym państwie są zwolnione z podatku” ( 8 ).

33.

Przepisy francuskie rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym ustanawiają opodatkowanie dywidend wypłacanych niebędącym rezydentami spółkom ponoszącym stratę za pomocą podatku pobieranego u źródła, podczas gdy dywidendy wypłacane spółkom będącym rezydentami są opodatkowane jedynie ewentualnie, a w każdym razie później, za pomocą podatku dochodowego od osób prawnych za rok podatkowy, w którym spółki te przyniosą zyski.

34.

Nawet jeżeli formalnie nie ma zwolnienia dywidend wypłacanych ponoszącym stratę spółkom będącym rezydentami, opodatkowanie wypłaconych im dywidend ma charakter ewentualny, a nawet jeśli nastąpi, to dopiero później, ponieważ spółka będąca rezydentem, która otrzymuje owe dywidendy, może nigdy nie przynieść zysku, a nawet może zaprzestać działalności ( 9 ).

35.

W konsekwencji w niniejszym przypadku występuje ewidentnie mniej korzystne opodatkowanie dywidend wypłacanych ponoszącym stratę spółkom niebędącym rezydentami, ponieważ opodatkowanie dywidend wypłacanych spółkom będącym rezydentami może nigdy nie nastąpić, a jeśli już ma miejsce, następuje dopiero później, co prowadzi do niekorzystnych skutków w zakresie płynności finansowej dla ponoszących stratę spółek niebędących rezydentami, przy czym ta ostatnia sytuacja została wyraźnie wskazana przez sąd odsyłający w pytaniu pierwszym.

36.

Podsumowując ten punkt, uważam, że system ustanowiony przez uregulowanie państwa członkowskiego, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, stanowi ograniczenie w swobodnym przepływie kapitału zakazane co do zasady przez art. 63 TFUE.

37.

Zgodnie z art. 65 ust. 1 lit. a) TFUE art. 63 TFUE nie narusza prawa państw członkowskich do stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego traktujących odmiennie podatników ze względu na różne miejsce zamieszkania lub inwestowania kapitału.

38.

Jak wskazałem w pkt 26 niniejszej opinii, orzecznictwo Trybunału jest jasne: od chwili, gdy państwo członkowskie opodatkowuje nie tylko akcjonariuszy będących rezydentami, ale również akcjonariuszy niebędących rezydentami w zakresie dywidend otrzymywanych od spółki będącej rezydentem, sytuacja owych akcjonariuszy niebędących rezydentami jest porównywalna z sytuacją akcjonariuszy będących rezydentami.

39.

Różne traktowanie ustanowione przez przepisy francuskie rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym „nie jest [zatem] uzasadnione istotną odmiennością sytuacji” ( 10 ).

40.

Rząd francuski przedstawił Trybunałowi dwa względy uzasadniające to ograniczenie, a mianowicie konieczność zapewnienia zrównoważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi i konieczność zapewnienia skutecznego poboru podatku.

41.

Wprawdzie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem konieczność zapewnienia zrównoważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi może zostać uwzględniona, między innymi, w sytuacji gdy dany system zmierza do zapobieżenia zachowaniom, które mogłyby zagrażać prawu państwa członkowskiego do wykonywania przysługującej mu kompetencji podatkowej w związku z działalnością wykonywaną na jego terytorium ( 11 ), przede wszystkim należy stwierdzić, że w zakresie, w jakim francuskie przepisy rozpatrywane w postępowaniu głównym powodują mniej korzystne opodatkowanie dywidend wypłacanych za granicę w stosunku do dywidend wypłacanych rezydentom (co najmniej niekorzystne skutki w zakresie płynności finansowej), należy podkreślić, że rząd francuski nie wyjaśnia, w jaki sposób takie opodatkowanie jest konieczne do zapewnienia wyważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi, cel ten zaś może zostać osiągnięty za pomocą środków niedyskryminujących, takich jak na przykład nałożenie podatku pobieranego u źródła zarówno na dywidendy wypłacane rezydentom, jak i wypłacane nierezydentom.

42.

Ponadto, ponieważ francuskie przepisy będące przedmiotem sprawy w postępowaniu głównym mogą prowadzić do zwolnienia z opodatkowania dywidend wypłacanych spółkom będącym rezydentami, należy przypomnieć, że gdy państwo członkowskie zrezygnowało z opodatkowania będących rezydentami podatników pobierających dywidendy od spółek krajowych, nie może ono powoływać się na konieczność zapewnienia zrównoważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwami członkowskimi w celu uzasadnienia opodatkowania niebędących rezydentami podatników pobierających tego rodzaju dochody ( 12 ).

43.

Wreszcie zwracam uwagę, że Republika Francuska wykonała swoje kompetencje podatkowe w odniesieniu do dywidend wypłacanych spółkom niebędącym rezydentami, które nie mają skądinąd żadnej możliwości wyboru innego krajowego systemu podatkowego, zapewniającego im bardziej korzystny system opodatkowania tych dywidend.

44.

Przepisów francuskich rozpatrywanych w sprawie w postępowaniu głównym nie można także uzasadniać koniecznością zapewnienia skuteczności poboru podatku, gdyż taki wzgląd nie może uzasadniać opodatkowania, które obciąża głównie nierezydentów ( 13 ).

45.

Z powyższych względów proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pierwsze i drugie pytanie prejudycjalne oraz na pierwszą część trzeciego pytania prejudycjalnego w ten sposób, że art. 63 i 65 TFUE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom państwa członkowskiego, które opodatkowują dywidendy wypłacane na rzecz ponoszącej stratę spółki niebędącej rezydentem podatkiem pobieranym u źródła, podczas gdy takie spółki będące rezydentami nie są obciążane podatkiem od dywidend pochodzenia krajowego, o ile ponoszą stratę.

46.

W drugiej części trzeciego pytania prejudycjalnego sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy biorąc pod uwagę rzeczywiste obciążenie podatkowe dywidend wypłacanych rezydentom i dywidend wypłacanych nierezydentom, ograniczenie swobodnego przepływu kapitału wynikające z przepisów krajowych, które wyłącznie w przypadku nierezydentów wykluczają odliczenie kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend, może być uzasadnione różnicą stawek między opodatkowaniem według prawa powszechnego (33,33%) obciążającym rezydentów w późniejszym roku podatkowym ( 14 ) a podatkiem pobieranym u źródła (15%) od dywidend wypłacanych nierezydentom, jeśli różnica ta kompensuje w odniesieniu do kwoty zapłaconego podatku różnicę w podstawie opodatkowania.

47.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem pytania przedstawione przez sąd państwa członkowskiego, dotyczące prawa Unii, korzystają z domniemania posiadania znaczenia dla sprawy, przez co odmowa odpowiedzi przez Trybunał jest możliwa tylko wtedy, gdy oczywiste jest, że wykładnia lub ocena ważności przepisu prawa Unii, o którą się zwrócono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego, które są niezbędne do udzielenia przydatnej odpowiedzi na przedstawione mu pytania ( 15 ).

48.

Zdaniem rządu Zjednoczonego Królestwa pytanie to ma charakter hipotetyczny, ponieważ spółki belgijskie rozpatrywane w postępowaniu głównym nie wskazały żadnych kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend, których nie mogły odliczyć w ramach obliczania kwoty podatku pobieranego u źródła. Druga część pytania trzeciego jest zatem pozbawiona znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu zawisłego przed sądem odsyłającym.

49.

Podczas rozprawy Sofina stwierdziła, że ona sama, Rebelco i Sidro faktycznie ubiegały się o odliczenie od podstawy opodatkowania dywidend wszystkich wydatków związanych z ich działalnością w zakresie zarządzania portfelem, czyli o odliczenie wszystkich kosztów niezbędnych przy nabyciu i utrzymywaniu ich udziałów w spółkach francuskich oraz zarządzaniu tymi udziałami, jak również odliczenie wszelkich obciążeń wynikających w sposób konieczny z posiadania tychże udziałów.

50.

Zważywszy, że żądanie odliczenia zostało przedstawione, uważam, że druga część trzeciego pytania prejudycjalnego nie jest pozbawiona znaczenia dla sprawy.

51.

Natomiast do sądu odsyłającego należy zbadanie, czy koszty, o których odliczenie wniesiono, są kosztami podlegającymi odliczeniu w przypadku będących rezydentami spółek otrzymujących dywidendy krajowe ( 16 ) i są kosztami bezpośrednio związanymi z samym uzyskaniem dochodu rozpatrywanego w postępowaniu głównym ( 17 ).

52.

Jak zauważa Komisja, sąd odsyłający wychodzi słusznie z założenia, że odmowa odliczenia kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend wypłacanych za granicę, podczas gdy takie odliczenie jest możliwe w przypadku dywidend wypłacanych spółkom będącym rezydentami, stanowi ograniczenie swobodnego przepływu kapitału ( 18 ). Takie odmienne traktowanie może bowiem zniechęcić spółki mające siedzibę w innych państwach członkowskich do inwestowania w spółki francuskie.

53.

Należy zauważyć, że „Trybunał orzekł już, że jeżeli chodzi o koszty uzyskania przychodu bezpośrednio związane z działalnością, z tytułu której osiągnięte zostały dochody podlegające opodatkowaniu w danym państwie członkowskim, rezydenci i nierezydenci tego państwa znajdują się w porównywalnej sytuacji” ( 19 ).

54.

Podobnie Trybunał orzekł, że w przypadku, gdy metoda opodatkowania stosowana wobec rezydentów pozwalała na odliczenie kosztów uzyskania przychodu bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend, „należałoby dopuścić uwzględnienie takich kosztów także w stosunku do [podatników] niebędących rezydentami” ( 20 ).

55.

W tym kontekście podobne ograniczenie w swobodnym przepływie kapitału „nie może być uzasadnione okolicznością, iż [nierezydenci] podlegają niższej stawce opodatkowania niż [rezydenci]” ( 21 ). Nie jest zatem konieczne porównanie rzeczywistego obciążenia podatkowego dywidend wypłacanych rezydentom z obciążeniem dywidend wypłacanych na rzecz nierezydentów, ponieważ nawet jeśli stawka podatkowa dla nierezydentów jest niższa niż dla rezydentów, wysokość kosztów podlegających odliczeniu, do którego uprawnieni są rezydenci, jest nieustalona i nic nie wskazuje na to, że jest ona równa różnicy wynikającej z opodatkowania rezydentów i nierezydentów.

56.

Rząd francuski utrzymuje, że opodatkowanie od kwoty brutto dywidend wypłacanych spółce niebędącej rezydentem bez możliwości odliczenia kosztów bezpośrednio związanych z ich uzyskaniem (inaczej niż w przypadku dywidend wypłaconych spółce będącej rezydentem, które są opodatkowane od ich wartości netto) jest uzasadnione koniecznością zapewnienia skuteczności poboru podatków ( 22 ).

57.

Na wstępie należy przypomnieć, że wprawdzie Trybunał orzekł, iż taki cel stanowi nadrzędny wzgląd interesu ogólnego mogący uzasadnić ograniczenie w swobodnym świadczeniu usług, ustanowione przez przepisy podatkowe państwa członkowskiego ( 23 ), konieczne jest jednak, aby stosowanie wskazanego ograniczenia zapewniało ponadto realizację założonego celu i nie wykraczało poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia ( 24 ). Zasady te znajdują oczywiście zastosowanie w niniejszej sprawie, dotyczącej swobody przepływu kapitału.

58.

W niniejszej sprawie, powołując się na pkt 46 i 47 wyroku z dnia 19 listopada 2015 r., Hirvonen (C‑632/13, EU:C:2015:765), rząd francuski twierdzi, że odmowę uznania odliczenia kosztów należy raczej zaakceptować jako element ściśle związany z systemem opodatkowania u źródła, ponieważ ma ona na celu zarówno uproszczenie zadania administracji podatkowej państwa członkowskiego, jak i odciążenie podatnika niebędącego rezydentem. Zatem, jak zauważa rząd francuski, administracja podatkowa jest zwolniona z poboru podatku od nierezydenta, a ów podatnik jest zwolniony z wszelkiego obowiązku współpracy, w tym sensie, że nie jest on zobowiązany do zapoznania się z francuskim systemem podatkowym w celu przedłożenia deklaracji podatkowej francuskiej administracji podatkowej w odniesieniu do dochodów uzyskanych we Francji. Wreszcie, zdaniem rządu francuskiego, odliczenie kosztów związanych z uzyskaniem dywidend stałoby w sprzeczności z uproszczeniem będącym celem systemu opodatkowania u źródła, ponieważ podatek ów jest pobierany u źródła przez spółkę wypłacającą dywidendę, która nie może znać ponoszonych przez nierezydentów kosztów związanych z uzyskaniem dywidend.

59.

Moim zdaniem argumentacji tej nie można uwzględnić.

60.

W pierwszej kolejności, oprócz tego, że wyrok z dnia 19 listopada 2015 r., Hirvonen (C‑632/13, EU:C:2015:765), odbiega od wyroków z dnia 18 marca 2010 r., Gielen (C‑440/08, EU:C:2010:148), i z dnia 28 lutego 2013 r., Beker i Beker (C‑168/11, EU:C:2013:117), w których odmówiono przyjęcia uzasadnienia dyskryminacji faktem, że przepisy krajowe zapewniają, na wniosek, podatnikom niebędącym rezydentami alternatywny system opodatkowania zgodny z prawem Unii, sprawa, którą ów wyrok rozstrzygnął, dotyczyła sytuacji zupełnie innej niż w niniejszej sprawie ( 25 ).

61.

Sprawa zakończona wyrokiem z dnia 19 listopada 2015 r., Hirvonen (C‑632/13, EU:C:2015:765), dotyczyła ustawy szwedzkiej, której celem było usunięcie ograniczenia wobec podatników niebędących rezydentami stwierdzonego w wyroku z dnia 1 lipca 2004 r., Wallentin (C‑169/03, EU:C:2004:403), poprzez umożliwienie im skorzystania z możliwości wyboru albo zwykłego systemu opodatkowania utworzonego dla rezydentów, albo systemu opodatkowania u źródła przeznaczonego dla nierezydentów.

62.

Trybunał, stwierdziwszy, że ten drugi system był ostatecznie generalnie bardziej korzystny dla nierezydentów ( 26 ), orzekł wówczas, że „odmówienie, w ramach opodatkowania dochodu, podatnikom niebędącym rezydentami – którzy uzyskują większą część swych dochodów z państwa źródłowego i którzy wybrali system opodatkowania u źródła – możliwości skorzystania z tych samych odliczeń osobistych co te, które są dostępne dla podatników będących rezydentami w ramach zwykłego systemu opodatkowania, nie stanowi dyskryminacji sprzecznej z art. 21 TFUE, o ile owi podatnicy niebędący rezydentami nie są poddani ogólnie wyższemu ciężarowi podatkowemu niż ciężar spoczywający na podatnikach będących rezydentami i na osobach z nimi zrównanych, znajdujących się w podobnej sytuacji” ( 27 ).

63.

Moim zdaniem orzecznictwo wynikające z wyroków z dnia 18 marca 2010 r., Gielen (C‑440/08, EU:C:2010:148), i z dnia 28 lutego 2013 r., Beker i Beker (C‑168/11, EU:C:2013:117), powinno zostać utrzymane. Ponadto rozumowanie Trybunału w wyroku z dnia 19 listopada 2015 r., Hirvonen (C‑632/13, EU:C:2015:765), wydaje mi się dyskusyjne, ponieważ istnienie lub brak dyskryminacji nie zależy od ogólnego rezultatu dla podatnika, a „różnica w traktowaniu tych dwóch kategorii podatników może być uznana za dyskryminację w rozumieniu traktatu FUE, jeżeli brak jest jakiejkolwiek obiektywnej różnicy pomiędzy sytuacjami, w których się oni znajdują, mogącej uzasadniać ich odmienne traktowanie w tym zakresie” ( 28 ).

64.

Niemniej jednak przypuszczam, że stanowisko przyjęte przez Trybunał w wyroku z dnia 19 listopada 2015 r., Hirvonen (C‑632/13, EU:C:2015:765), było najprawdopodobniej podyktowane chęcią uniemożliwienia podatnikowi niebędącemu rezydentem stosowania „cherry picking”, to znaczy domagania się możliwości skorzystania z najbardziej korzystnych elementów dwóch odrębnych systemów podatkowych. Jeżeli zatem Trybunał oparł się na fakcie, że system opodatkowania mający zastosowanie do nierezydentów był ogólnie bardziej korzystny niż system zastrzeżony, co do zasady, dla rezydentów, było tak dlatego, że prawo szwedzkie pozwalało podatnikowi niebędącemu rezydentem wybrać w całości system podatkowy mający zastosowanie do rezydentów ( 29 ).

65.

Jednakże przepisy francuskie rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym nie dają osobom niebędącym rezydentami żadnego wyboru. W związku z tym podatnicy niebędący rezydentami, zwracając się o odliczanie kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend, z którego mogą korzystać rezydenci, nie prowadzą „cherry-picking”, lecz przeciwnie, dążą do uzyskania równego traktowania.

66.

W drugiej kolejności, wprawdzie odliczenie przez nierezydentów kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend powoduje obciążenie administracyjne dla francuskiej administracji podatkowej, tak samo jest również, mutatis mutandis, w przypadku rezydentów ( 30 ).

67.

W trzeciej kolejności, jak Trybunał stwierdził w pkt 43 wyroku z dnia 13 lipca 2016 r., Brisal i KBC Finance Ireland (C‑18/15, EU:C:2016:549), to do podatnika niebędącego rezydentem, który otrzymuje dywidendy, należy „decyzja, czy uważa on za stosowne zainwestowanie środków w sporządzenie i przetłumaczenie dokumentów mających wykazać prawdziwość i faktyczną kwotę kosztów uzyskania przychodu, których odliczenia żąda”.

68.

W czwartej i ostatniej kolejności, choć przyznaję, że nie byłoby bardzo racjonalne żądanie od wypłacającej dywidendy spółki odliczenia kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend przez podatnika niebędącego rezydentem, Trybunał orzekł już, że prawo do odliczenia może również zmaterializować się po pobraniu podatku u źródła, przez zwrot części pobranego podatku ( 31 ).

69.

Z powyższych względów proponuję, aby Trybunał odpowiedział na drugą część trzeciego pytania prejudycjalnego, że ograniczenie swobodnego przepływu kapitału wynikające z przepisów krajowych, takich jak rozpatrywane w niniejszej sprawie, które wyłącznie w przypadku nierezydentów wykluczają odliczenie kosztów bezpośrednio związanych z uzyskaniem dywidend, nie może być uzasadnione ani różnicą stawek między opodatkowaniem według prawa powszechnego obciążającym rezydentów w późniejszym roku podatkowym a podatkiem pobieranym u źródła od dywidend wypłacanych nierezydentom, ani koniecznością zagwarantowania skuteczności poboru podatków.

70.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział w następujący sposób na pytania prejudycjalne zadane przez Conseil d’État (radę stanu, Francja):