1.

Rozpatrywany wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony w sekretariacie Trybunału w dniu 4 października 2016 r. przez Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii, Bułgaria) dotyczy wykładni art. 35 TFUE i art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 E) z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 ( 2 ) i 88 ( 3 ) traktatu do pomocy de minimis ( 4 ) oraz ważności tego ostatniego przepisu w świetle art. 35 TFUE.

2.

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między spółką akcyjną ZPT AD (zwaną dalej „skarżącą”) a Narodno sabranie na Republika Bulgaria (zgromadzeniem narodowym Republiki Bułgarii), Varhoven administrativen sad (najwyższym sądem administracyjnym, Bułgaria) i Natsionalna agentsia za prihodite (narodową agencją przychodów skarbowych i z tytułu składek zabezpieczenia społecznego) (zwanymi dalej łącznie „pozwanymi”) w przedmiocie decyzji zapadłej w wyniku kontroli podatkowej skierowanej do skarżącej za rok obrachunkowy 2008.

3.

W swojej skardze skarżąca wnosi do sądu odsyłającego o zasądzenie solidarnie od pozwanych odszkodowania z tytułu wyrządzonych jej szkód będących skutkiem naruszeń przez pozwane prawa Unii, a w szczególności przepisów rozporządzenia nr 1998/2006.

4.

Zgodnie z wnioskiem Trybunału, w niniejszej opinii skupię się na pytaniu postawionym przez sąd odsyłający ( 5 ) dotyczącym ważności art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 w świetle art. 35 TFUE.

5.

Artykuł 34 TFUE stanowi:

„Ograniczenia ilościowe w przywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane między państwami członkowskimi”.

6.

Artykuł 35 TFUE stanowi:

„Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki o skutku równoważnym są zakazane między państwami członkowskimi”.

7.

Artykuł 36 TFUE stanowi:

„Postanowienia artykułów 34 i 35 nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi”.

8.

Artykuł 2 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. dotyczącego stosowania art. [107 i 108 TFUE] do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa ( 6 ), zatytułowany „De minimis”, stanowi:

„Komisja może, w drodze rozporządzenia przyjętego zgodnie z procedurą określoną w art. 8 niniejszego rozporządzenia, postanowić, że uwzględniając rozwój i funkcjonowanie wspólnego rynku, niektóre kategorie pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. [107 ust. 1 TFUE] i w związku z tym zostają wyłączone z procedury zgłoszenia przewidzianej w art. [108 ust. 3 TFUE], pod warunkiem, że pomoc przyznana temu samemu przedsiębiorstwu w ciągu danego okresu nie przekroczy pewnej stałej wielkości”.

9.

Motyw 1 rozporządzenia nr 1998/2006 przewiduje:

„Rozporządzenie (WE) nr 994/98 upoważnia Komisję do określenia w rozporządzeniu progu, poniżej którego uznaje się, że środki pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. [107 ust. 1 TFUE], w związku z czym nie podlegają procedurze zgłoszenia przewidzianej w art. [108 ust. 3 TFUE]”.

10.

Motyw 6 rozporządzenia nr 1998/2006 stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie nie powinno stosować się do pomocy eksportowej de minimis ani pomocy de minimis faworyzującej produkty krajowe względem produktów przywożonych. Nie powinno mieć zwłaszcza zastosowania do pomocy finansującej tworzenie i funkcjonowanie sieci dystrybucyjnej w innych państwach. Pomoc na pokrycie kosztów uczestnictwa w targach handlowych bądź kosztów badań lub usług doradczych potrzebnych do wprowadzenia nowego lub już istniejącego produktu na nowy rynek nie stanowi zwykle pomocy eksportowej”.

11.

Motyw 8 rozporządzenia nr 1998/2006 stanowi:

„W świetle doświadczeń Komisji można uznać, że pomoc nieprzekraczająca pułapu 200000 EUR w okresie trzech kolejnych lat nie wpływa na handel między państwami członkowskimi i/lub nie zakłóca bądź nie grozi zakłóceniem konkurencji, a zatem nie podlega przepisom art. [107 ust. 1 TFUE] […]”.

12.

Artykuł 1 rozporządzenia nr 1998/2006, zatytułowany „Zakres”, stanowi:

„Niniejsze rozporządzenie stosuje się do pomocy przyznawanej podmiotom gospodarczym we wszystkich sektorach, z wyjątkiem:

[…]

[…]”.

13.

Artykuł 2 rozporządzenia nr 1998/2006, zatytułowany „Pomoc de minimis”, stanowi:

„1.   Uważa się, że środki pomocy nie spełniają wszystkich kryteriów określonych w art. [107 ust. 1 TFUE] i dlatego są zwolnione z wymogu zgłoszenia przewidzianego w art. [108 ust. 3 TFUE], jeżeli spełniają warunki określone w ust. 2–5 niniejszego artykułu.

2.   Ogólna kwota pomocy de minimis przyznana dowolnemu podmiotowi gospodarczemu nie przekracza 200000 EUR w dowolnie ustalonym okresie trzech lat podatkowych. […] Pułapy te stosuje się bez względu na formę i cel pomocy de minimis […]”.

14.

Motyw 4 rozporządzenia nr 69/2001 przewidywał, że „[w] świetle Porozumienia Światowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych rozporządzenie nie wyłącza pomocy eksportowej lub pomocy dla faworyzowania produktów krajowych nad produktami przywożonymi”.

15.

Artykuł 3 ust. 1 lit. a) Porozumienia w sprawie subsydiów i środków wyrównawczych (zwanego dalej „porozumieniem SCM”) załączonego do porozumienia WTO przewiduje, że „będą zakazane […] subsydia uzależnione prawnie lub faktycznie, wyłącznie lub jako jeden z kilku innych warunków […], od działalności eksportowej”.

16.

Załącznik I do porozumienia SCM załączonego do porozumienia WTO zawiera przykładową listę subsydiów eksportowych.

17.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych ( 7 ) (zwana dalej „ustawą podatkową”), w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2007 r., stanowi:

„Artykuł 182 […]

2.   […] Ulga podatkowa stanowiąca pomoc de minimis nie ma zastosowania w odniesieniu do:

[…]

Artykuł 184 […]

   Zwalnia się w całości z podatku dochodowego od osób prawnych podatników w odniesieniu do ich podlegającego opodatkowaniu dochodu z wykonywanej działalności produkcyjnej, w tym wytwarzania w ramach podwykonawstwa, gdy jednocześnie spełnione są następujące warunki:

Artykuł 188 […]

1.   […] Ulga podatkowa stanowi pomoc de minimis, o ile wysokość otrzymanej przez podatnika pomocy de minimis w ciągu trzech ostatnich lat, w tym w roku bieżącym, niezależnie od formy i źródła tej pomocy, nie przekracza w lewach bułgarskich (BGN) równowartości 200000,00 EUR […].

2.   Środki odpowiadające zwolnieniu z podatku określonemu w art. 184 muszą zostać zainwestowane w aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne zgodnie z ustawodawstwem dotyczącym rachunkowości w okresie czterech lat od początku roku, za który podatek został zwrócony. […]”.

18.

Podstawowy przedmiot działalności skarżącej – spółki zarejestrowanej w Bułgarii – stanowi wytwarzanie ze stali rur, profili wydrążonych i odpowiednich akcesoriów ze stali. W swoich zakładach produkcyjnych rozwija ona trzy rodzaje działalności produkcyjnej, oddzielone i technologicznie wyodrębnione, a mianowicie wytwarzanie rur i profili, wytwarzanie profili walcowanych i giętych na zimno oraz stalowych drogowych ogrodzeń ochronnych (barier ochronnych), a także galwanizację na gorąco oraz cynkowanie elektrolityczne lub cynkowanie na zimno elementów.

19.

W swojej deklaracji podatkowej za 2008 r. skarżąca wskazała, że chce skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych przewidzianego w art. 184 ustawy podatkowej w kwocie 140677,51 BGN (około 72 tys. EUR).

20.

Decyzją zapadłą w wyniku kontroli podatkowej z dnia 5 marca 2010 r. odmówiono skarżącej owego zwolnienia z podatku ze względu na to, że nie spełniała ona wymogu przewidzianego w art. 182 ust. 2 pkt 7 ustawy podatkowej, ponieważ w okresie trwającym do 2012 r. zrealizowała inwestycje w swoje zakłady produkcyjne, z których dokonano wywozu produktów.

21.

Według sądu odsyłającego „[z]daniem organu podatkowego art. 182 ust. 2 pkt 7 [ustawy podatkowej] [był] bezwzględnie obowiązujący, i [skarżąca] w żadnym wypadku nie mogła żądać częściowego zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych. Ulga podatkowa odnosi się do wykonywanej działalności produkcyjnej, w tym do wytwarzania w ramach podwykonawstwa, a ograniczający warunek jest związany z dalszym obrotem wytworzoną produkcją i z ochroną konkurencji w ramach Unii. Ze względu na to, że [skarżąca] w 2008 r. wytworzyła produkcję wprowadzaną do obrotu w kraju, w państwach członkowskich Unii i w państwach trzecich, spółka ta jest objęta ograniczającym warunkiem określonym w art. 182 ust. 2 pkt 7 [ustawy podatkowej] i z tego względu nie może skorzystać ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób prawnych w 2008 r. Organ podatkowy ustalił wysokość zobowiązania z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych za 2008 r. w kwocie 140677,51 BGN [(około 72 tys. EUR)] oraz zaległe odsetki w kwocie 21454,22 BGN [(około 11 tys. EUR)]”.

22.

Dnia 21 maja 2010 r. skarżąca zaskarżyła decyzję organu administracji przed Administrativen sad – grad Burgas (sądem administracyjnym w mieście Burgas, Bułgaria).

23.

Decyzją z dnia 12 stycznia 2011 r. Administrativen sad – grad Burgas (sąd administracyjny w mieście Burgas) uchylił decyzję zapadłą w wyniku kontroli podatkowej, uznając, że odmowa przyznania zwolnienia z podatku była nieuzasadniona, ponieważ samodzielna działalność w zakresie cynkowania elektrolitycznego elementów, w którą skarżąca chciała dokonać wymaganych inwestycji, nie skutkowała żadnym wywozem oraz że czteroletni okres, w którym skarżąca mogła zainwestować kwoty odpowiadające [wysokości] zwolnienia z podatku, nie upłynął.

24.

Wyrokiem z dnia 27 grudnia 2011 r., wydanym w postępowaniu odwoławczym, który stał się prawomocny, Varhoven administrativen sad (najwyższy sąd administracyjny) uchylił wyrok Administrativen sad – grad Burgas (sądu administracyjnego w mieście Burgas) i oddalił skargę skarżącej wniesioną na decyzję zapadłą w wyniku kontroli podatkowej. Stwierdziwszy, że inwestycje nastąpiły w zakładzie „galwanizacji na gorąco”, z którego dokonano wywozu produktów, Varhoven administrativen sad (najwyższy sąd administracyjny) orzekł, iż warunek ustanowiony w art. 182 ust. 2 pkt 7 ustawy podatkowej dotyczący inwestycji w aktywa niezwiązane z wywozem do państw trzecich lub do państw członkowskich nie został spełniony oraz iż w takich okolicznościach zwolnienie z podatku powinno być traktowane jako pomoc państwa, której skutkiem jest zakłócenie konkurencji na wspólnym rynku Unii.

25.

Skarżąca wniosła do Sofiyski gradski sad (sądu dla miasta Sofia) pozew o zasądzenie solidarnie od pozwanych odszkodowania z powodu dokonanych przez nie zarzucanych naruszeń prawa Unii, w szczególności naruszenia rozporządzenia nr 1998/2006. Skarżąca utrzymuje, że ma prawo do odszkodowania równego wysokości kwoty zwolnienia z podatku, którego jej odmówiono – powiększonej o odsetki.

26.

W tych okolicznościach Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofia) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

27.

Skarżąca, każda z pozwanych, rządy bułgarski, grecki, włoski, i Komisja przedstawiły uwagi na piśmie.

28.

Ze względu na niejasność zdania trzeciego pytania trzeciego postawionego przez sąd odsyłający Trybunał podjął dwie inicjatywy.

29.

Najpierw zwrócił się do sądu odsyłającego z następującym pytaniem:

„Czy sąd odsyłający mógłby wskazać przepis, do którego odnosi się w zdaniu trzecim pytania trzeciego, gdy zwraca się do Trybunału w kwestii tego, jak odnosi się »ten przepis« do art. 35 TFUE?

Czy sąd odsyłający pyta, czy art. 35 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego takiemu jak ten przewidziany w art. 182 ust. 2 pkt 7 ustawy [podatkowej], czy też pyta on Trybunał o ważność art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 […] w świetle art. 35 TFUE?”.

30.

W swojej odpowiedzi z dnia 7 lipca 2017 r. sąd odsyłający wskazał:

„Pytanie zmierza do wyjaśnienia kwestii, czy państwa członkowskie mają możliwość określenia w prawie krajowym przepisów zawierających dodatkowe ograniczenia dla podmiotów dokonujących wywozu produkcji wytworzonej z wykorzystaniem aktywów nabytych w następstwie inwestycji wynikającej z ulgi podatkowej. W pierwszym przypadku, w którym wytwarzanie wywożonej produkcji nie jest objęte zakresem działalności bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów w rozumieniu rozporządzenia nr 1998/2006, pojawia się pytanie, czy prawo krajowe może określać ograniczenia w przypadkach podobnych do tych wskazanych w art. 182 ust. 2 pkt 7 [ustawy podatkowej].

Jednak, w razie udzielenia na powyższe pytanie odpowiedzi twierdzącej, to znaczy jeżeli wytwarzanie z wykorzystaniem aktywów nabytych za środki pochodzące z udzielonej pomocy państwa jest objęte zakresem działalności bezpośrednio związanej z ilością wywożonych produktów w rozumieniu rozporządzenia nr 1998/2006 pojawia się pytanie, jak odnosi się, z jednej strony, ograniczenie określone w art. 1 [ust. 1] lit. d) rozporządzenia [nr 1998/2006] do, z drugiej strony, zakazu ograniczeń ilościowych w wywozie między państwami członkowskimi oraz innych środków o równoważnym skutku”.

31.

Następnie w dniu 13 września 2017 r. na podstawie art. 61 § 1 regulaminu postępowania Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wezwał strony i podmioty w rozumieniu art. 23 statutu Trybunału do udzielenia na rozprawie, która odbyła się w dniu 18 października 2017 r., odpowiedzi na następujące pytanie:

„Czy art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 […] narusza art. 35 TFUE?”.

32.

Skarżąca, Varhoven administrativen sad (najwyższy sąd administracyjny), rząd bułgarski i Komisja przedstawiły swoje stanowiska ustnie na rozprawie w dniu 18 października 2017 r.

33.

W przedmiocie kwestii zawartej w zdaniu trzecim pytania trzeciego postawionego przez sąd odsyłający dotyczącej zgodności art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 z art. 35 TFUE ( 8 ) należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału zakaz ograniczeń ilościowych, jak również środków o skutku równoważnym, przewidziany w art. 34 i 35 TFUE odnosi się nie tylko do środków krajowych, lecz również do środków pochodzących od instytucji Unii ( 9 ).

34.

Z utrwalonego orzecznictwa Trybunału wynika, że przepisy dotyczące swobodnego przepływu towarów i przepisy dotyczące pomocy realizują wspólny cel, którym jest zapewnienie swobodnego przepływu towarów między państwami członkowskimi w warunkach niezakłóconej konkurencji ( 10 ), ponieważ art. 107 i 108 TFUE oraz rozporządzenie nr 1998/2006 w żadnym wypadku nie mogą być wykorzystywane do zagrożenia postanowieniom traktatu FUE dotyczącym swobodnego przepływu towarów ( 11 ).

35.

W konsekwencji uważam, że traktat FUE nie ustanawia hierarchii między swoimi postanowieniami w przedmiocie zakazu ograniczeń ilościowych ( 12 ) i w przedmiocie pomocy przyznawanej przez państwa ( 13 ). Z powyższego wynika, że przepisy krajowe lub pochodzące od instytucji Unii muszą przestrzegać zarówno postanowień traktatu FUE w przedmiocie zakazu ograniczeń ilościowych, jak i postanowień w przedmiocie pomocy przyznawanej przez państwa ( 14 ).

36.

Oczywiste jest, że art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 nie ustanawia bezpośrednio ograniczeń ilościowych w wywozie. Konieczne jest zatem zbadanie, czy przepis ten ustanawia środki o skutku równoważnym z takimi ograniczeniami.

37.

Warunki określone w orzecznictwie Trybunału dotyczącym art. 35 TFUE odpowiadają warunkom określonym w art. 34 TFUE. W następstwie wszelkie przepisy krajowe lub pochodzące od instytucji Unii mogące utrudniać, bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie, handel wewnątrz Unii należy uznać za środki o skutku równoważnym z ograniczeniami ilościowymi w rozumieniu art. 34 ( 15 ) i 35 TFUE.

38.

Trybunał orzekł bowiem w swoim wyroku z dnia 21 czerwca 2016 r., New Valmar (C‑15/15, EU:C:2016:464, pkt 36, 40, 43), że mający zastosowanie do wszystkich podmiotów gospodarczych prowadzących działalność na terytorium kraju środek krajowy, który może wpłynąć w większym stopniu na wywóz produktów z rynku państwa członkowskiego wywozu niż na wprowadzanie produktów na rynek krajowy tego państwa członkowskiego, jest objęty zakazem ustanowionym w art. 35 TFUE.

39.

Należy zauważyć, że w wyroku z dnia 21 czerwca 2016 r., New Valmar (C‑15/15, EU:C:2016:464) Trybunał nie przytoczył swojego wyroku z dnia 8 listopada 1979 r., Groenveld (15/79, EU:C:1979:253, zwanego dalej „wyrokiem Groenveld”), w którym orzekł, że art. 35 TFUE „dotyczy środków krajowych, które zmierzają właśnie do ograniczenia wywozu i wprowadzenia w ten sposób odmiennego traktowania handlu wewnętrznego w obrębie danego państwa członkowskiego i handlu w drodze wywozu w sposób zapewniający szczególną przewagę produkcji krajowej lub wewnętrznemu rynkowi zainteresowanego państwa, na niekorzyść produkcji lub handlu innych państw członkowskich” ( 16 ).

40.

Stoję na stanowisku ( 17 ), że w wyroku z dnia 21 czerwca 2016 r., New Valmar (C‑15/15, EU:C:2016:464) Trybunał odstąpił od bardziej ograniczonych lub bardziej rygorystycznych przesłanek określonych w wyroku Groenveld opierających się w szczególności na istnieniu odmiennego traktowania lub dyskryminacji między handlem wewnętrznym w obrębie danego państwa członkowskiego i handlem w drodze wywozu i zastąpił je bardziej „elastycznymi” ( 18 ) przesłankami opierającymi się na istnieniu ograniczenia lub utrudnienia w handlu między państwami członkowskimi ( 19 ).

41.

W tym względzie należy przypomnieć, że zdaniem Trybunału każde ograniczenie, nawet o niewielkim znaczeniu, jednej z podstawowych swobód przewidzianych w traktacie FUE jest przez ów traktat zakazane ( 20 ). Z powyższego wynika, że wbrew przepisom mającym zastosowanie do pomocy państwa na podstawie rozporządzenia nr 1998/2006 ( 21 ) nie istnieje próg, poniżej którego przepisy krajowe lub pochodzące od instytucji Unii są uznawane za niespełniające kryteriów określonych w art. 34 i 35 TFUE. Natomiast przepisy krajowe lub pochodzące od instytucji Unii nie mogą być uznane za mogące utrudnić handel między państwami członkowskimi, jeżeli skutki ograniczające [wymianę handlową], które wynikają z rzeczonych przepisów, są zbyt niepewne lub zbyt pośrednie ( 22 ).

42.

Należy podnieść, że art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 dotyczy wywozu do państw trzecich lub państw członkowskich. Tymczasem art. 35 TFUE, który zakazuje ograniczeń ilościowych w wywozie oraz środków o skutku równoważnym, ma zastosowanie jedynie do przepływu towarów między państwami członkowskimi ( 23 ). Z powyższego wynika, że co do zasady wymiana handlowa z państwami trzecimi nie jest objęta zakresem stosowania ratione loci art. 35 TFUE. W następstwie w niniejszej opinii ograniczę moją analizę do aspektu wewnętrznego art. 1 ust. 1 lit. d) tego rozporządzenia, czyli do wymiany handlowej między państwami członkowskimi.

43.

Zgodnie z art. 2 rozporządzenia nr 1998/2006 w związku z motywem 8 tego rozporządzenia, pomoc nieprzekraczająca [pułapu] 200000 EUR w okresie trzech lat nie wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi oraz nie zakłóca i nie grozi zakłóceniem konkurencji, tak że działania takie są wyłączone z zakresu pojęcia „pomocy państwa” ( 24 ). Pomoc taka podlega zatem wyłączeniu z procedury zgłoszenia określonej w art. 108 ust. 3 TFUE ( 25 ).

44.

W swoim wyroku z dnia 7 marca 2002 r., Włochy/Komisja (C‑310/99, EU:C:2002:143, pkt 94) Trybunał orzekł, że „celem zasady de minimis jest zmniejszenie obciążeń administracyjnych zarówno państw członkowskich, jak i służb Komisji, która powinna mieć możliwość skupienia swych zasobów na przypadkach mających rzeczywiste znaczenie na poziomie Unii” ( 26 ).

45.

Jednakże zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 pomoc bezpośrednio związana z ilością wywożonych produktów, tworzeniem i prowadzeniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami bieżącymi związanymi z prowadzeniem działalności eksportowej jest wyłączona z zakresu stosowania tego rozporządzenia, a zatem ze zwolnienia grupowego de minimis ( 27 ).

46.

Jak z tego wynika, nawet jeżeli pomoc ta jest poniżej pułapu określonego w art. 2 rozporządzenia nr 1998/2006, to nie jest ona uznawana za niespełniającą wszystkich kryteriów z art. 107 ust. 1 TFUE i w konsekwencji nie korzysta ze zwolnienia grupowego de minimis przewidzianego w tym rozporządzeniu i musi zostać zgłoszona Komisji zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 108 ust. 3 TFUE.

47.

W świetle powyższych rozważań uważam, że art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 wpływa w większym stopniu na wywóz produktów z rynku państwa członkowskiego wywozu niż na wprowadzanie produktów na rynek krajowy tego państwa członkowskiego ( 28 ). Choć prawdą jest, że art. 1 ust. 1 lit. d) tego rozporządzenia dotyczy wyłącznie pewnej pomocy państwa związanej z wywozem, uważam, że skutki tego przepisu nie mogą zostać zakwalifikowane jako niepewne i pośrednie, ponieważ wyłącza on stosowanie zwolnienia grupowego de minimis do rozpatrywanej pomocy. Przepis ten ustanawia zatem dyskryminację między rodzajami działalności gospodarczej w zależności od tego, czy jest ona ukierunkowana na wywóz, czy też nie ( 29 ).

48.

Artykuły 34 i 35 TFUE nie stanowią jednak przeszkody w stosowaniu dyskryminacji lub ograniczeń uzasadnionych jednym ze względów interesu ogólnego wyliczonych w art. 36 TFUE lub wymogami nadrzędnymi ( 30 ).

49.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem przepisy krajowe lub pochodzące od instytucji Unii, które ograniczają korzystanie z gwarantowanych swobód podstawowych, są dopuszczalne jedynie pod warunkiem, że realizują cel związany z interesem ogólnym ( 31 ), są właściwe dla zapewnienia realizacji tego celu oraz nie wykraczają poza to, co jest konieczne dla jego osiągnięcia ( 32 ).

50.

Uważam, że art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 jest dyskryminujący de iure, ponieważ dotyczy konkretnie niektórych wywozów. W konsekwencji takie dyskryminujące traktowanie wywozów musi być uzasadnione jednym ze względów interesu ogólnego wymienionych w art. 36 TFUE ( 33 ), a mianowicie względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej.

51.

Komisja stoi na stanowisku, że „wyłączenie pomocy eksportowej z zakresu stosowania rozporządzenia [1998/2006] wynika, po pierwsze, ze zobowiązań przyjętych przez Unię wobec [WTO] i, po drugie, z faktu, iż pomoc eksportowa ułatwiająca przeniknięcie na rynek w celach handlowych wpływa w sposób oczywisty na wymianę handlową między państwami członkowskimi ( 34 ). Z powyższego wynika, że logika rozporządzenia (zgodnie z którą można uznać, iż kryteria istnienia pomocy państwa nie były spełnione) nie ma zastosowania” ( 35 ).

52.

Odnosząc się do pierwszego celu art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 podniesionego przez Komisję, a mianowicie wyłączenia ze zwolnienia grupowego de minimis pomocy eksportowej do państw trzecich w celu przestrzegania zobowiązań przyjętych przez Unię wobec WTO, uważam, że nie ma on znaczenia w niniejszym przypadku, ponieważ art. 35 TFUE nie ma zastosowania ratione loci do tych wywozów ( 36 ). W konsekwencji owo wyłączenie pomocy eksportowej do państw trzecich przewidziane w art. 1 ust. 1 lit. d) tego rozporządzenia nie może być zakwestionowane w świetle art. 35 TFUE.

53.

Odnosząc się do drugiego celu art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 podniesionego przez Komisję ( 37 ), uważam, że nawet jeśli mógłby on ostatecznie stanowić cel zgodny z prawem, to nie jest on objęty żadnym ze względów interesu ogólnego wyliczonych w art. 36 TFUE. W konsekwencji cel ten nie może uzasadniać dyskryminacji zakazanej w art. 35 TFUE. Nie dostrzegam zresztą żadnego z tych względów, który mógłby uzasadniać rozpatrywane odmienne traktowanie.

54.

W świetle powyższych rozważań uważam, że art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006, który wpływa w większym stopniu na wywóz produktów z rynku państwa członkowskiego wywozu niż na wprowadzanie produktów na rynek krajowy tego państwa członkowskiego, nie jest uzasadniony jednym ze względów interesu ogólnego wyliczonych w art. 36 TFUE.

55.

W konsekwencji na zdanie trzecie pytania trzeciego postawionego przez sąd odsyłający należy odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia nr 1998/2006 jest nieważny ze względu na to, że ustanawia wewnątrz instytucji de minimis odmienne traktowanie czysto krajowych działalności gospodarczych i działalności gospodarczych mających na celu wywóz do państw członkowskich.

56.

W świetle wszystkich powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał udzielił następującej odpowiedzi na zdanie trzecie pytania trzeciego postawionego przez Sofiyski gradski sad (sąd dla miasta Sofii):

Artykuł 1 ust. 1 lit. d) rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 traktatu do pomocy de minimis jest nieważny ze względu na to, że ustanawia wewnątrz instytucji de minimis odmienne traktowanie czysto krajowej działalności gospodarczej i działalności gospodarczej mającej na celu wywóz do państw członkowskich.