—

w imieniu Gerta Folka przez G. Folka, Rechtsanwalt,

—

w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez E. White’a, E. Manhaeve’a i A.C. Becker, działających w charakterze pełnomocników,

1

Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu (Dz.U. 2004, L 143, s. 56), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. (Dz.U. 2009, L 140, s. 114) (zwanej dalej „dyrektywą 2004/35”), oraz art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej (Dz.U. 2000, L 327, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach rozpatrywania skargi wniesionej przez Gerta Folka na decyzję Unabhängiger Verwaltungssenat für die Steiermark (niezależnej izby administracyjnej dla Styrii, Austria) oddalającą skargę w sprawie dotyczącej środowiska naturalnego.

3

Motywy 24, 25 i 30 dyrektywy 2004/35 brzmią następująco:

[…]

4

Zgodnie z art. 2 pkt 1 lit. b) dyrektywy 2004/35 „szkody wyrządzone środowisku naturalnemu” do celów tej dyrektywy oznaczają „szkody wyrządzone w wodach, które stanowią dowolną szkodę mającą znaczący negatywny wpływ na ekologiczny, chemiczny lub ilościowy stan lub ekologiczny potencjał, określony w dyrektywie 2000/60/WE, danych wód, z wyjątkiem negatywnego wpływu, do którego odnosi się art. 4 ust. 7 wspomnianej dyrektywy”.

5

Artykuł 12 dyrektywy 2004/35, zatytułowany „Żądanie podjęcia działań”, stanowi:

„1.   Osoby fizyczne lub prawne, które:

są uprawnione do przedkładania właściwym władzom wszelkich uwag związanych z przypadkami szkód wyrządzanych środowisku naturalnemu lub bezpośredniego zagrożenia wystąpieniem takich szkód, któr[e] są im znane, a także do żądania podjęcia działań przez właściwe władze na mocy niniejszej dyrektywy.

Państwa członkowskie określają, co oznacza »dostatecznie zainteresowane« [wystarczający interes] i »naruszenie prawa«.

W tym celu uznaje się, że do celów przepisu lit. b) wszelkie pozarządowe organizacje wspierające ochronę środowiska są dostatecznie zainteresowane i spełniają wymagania na mocy prawa krajowego. Uznaje się, że do celów przepisu lit. c) prawa takich organizacji mogą być naruszone [takim organizacjom przysługują prawa, które mogą zostać naruszone].

2.   Żądanie podjęcia działań jest przedkładane wraz z towarzyszącymi istotnymi informacjami i danymi potwierdzającymi uwagi przedstawione w związku z danymi szkodami wyrządzonymi środowisku naturalnemu.

3.   W przypadku gdy żądanie podjęcia działania i towarzyszące mu uwagi wskazują w sposób wiarygodny na istnienie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, właściwe władze rozpatrują wszelkie takie uwagi i żądania podjęcia działań. W takich okolicznościach właściwe władze umożliwiają odnośnemu podmiotowi gospodarczemu zaprezentowanie swojej opinii w związku z żądaniem podjęcia działań i towarzyszącymi mu uwagami.

4.   Właściwe władze informują, jak najszybciej i w każdym przypadku zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego, osoby określone w ust. 1, które im przedłożyły swoje uwagi, o decyzji o przyjęciu lub odmowie żądania podjęcia działań wraz z podaniem przyczyn.

5.   Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o niestosowaniu ust. 1 i 4 w przypadkach bezpośredniego zagrożenia wystąpieniem szkody”.

6

Artykuł 13 dyrektywy 2004/35, zatytułowany „Procedury odwoławcze”, ma następujące brzmienie:

„1.   Osoby określone w art. 12 ust. 1 mają dostęp do możliwości skorzystania z procedur odwoławczych w sądzie lub innej [niezależnej i] bezstronnej instytucji publicznej w celu oceny decyzji, działań lub zaniechania działania właściwych władz na mocy niniejszej dyrektywy pod kątem ich proceduralnej i merytorycznej zgodności z prawem.

2.   Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla przepisów prawa krajowego, które regulują dostęp do wymiaru sprawiedliwości, a także tych przepisów, które wymagają wyczerpania administracyjnych procedur odwoławczych przed skorzystaniem z prawnej procedury sądowej”.

7

Artykuł 17 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Stosowanie czasowe”, przewiduje:

„Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do:

8

Zgodnie z art. 19 ust. 1 tej samej dyrektywy:

„Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy przed dniem 30 kwietnia 2007 r. i niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.

W przypadku przyjęcia przez państwa członkowskie tych środków, zawierają one odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie to towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez państwa członkowskie”.

9

Artykuł 4 dyrektywy 2000/60, zatytułowany „Cele środowiskowe”, stanowi w ust. 7:

„Państwa członkowskie nie naruszają niniejszej dyrektywy, gdy:

i spełnione są wszystkie następujące warunki:

10

Bundes-Umwelthaftungsgesetz (federalna ustawa o odpowiedzialności za szkody wyrządzone środowisku naturalnemu, zwana dalej „B‑UHG”), uchwalona w celu transpozycji dyrektywy 2004/35, przewiduje w § 4, zatytułowanym „Definicje”:

„Do celów niniejszej ustawy federalnej stosuje się następujące definicje:

[…]”.

11

Paragraf 11 B-UHG, zatytułowany „Skarga w sprawie dotyczącej środowiska naturalnego”, ma następujące brzmienie:

„(1)   Osoby fizyczne lub prawne, których prawa mogą zostać naruszone wskutek szkody wyrządzonej środowisku naturalnemu, mogą wystąpić do organu administracji okręgu, w którego obrębie właściwości miejscowej wystąpiła zarzucana szkoda, w drodze pisemnej skargi z żądaniem podjęcia działań w rozumieniu § 6 oraz § 7 ust. 2 […].

(2)   Za prawa w rozumieniu ust. 1 zdanie pierwsze uważa się:

[…]

[…]”.

12

Paragraf 18 B-UHG, zatytułowany „Przepisy przejściowe”, stanowi:

„Niniejszej ustawy federalnej nie stosuje się do:

[…]”.

13

Wasserkraftanlagen Mürzzuschlag GmbH eksploatuje elektrownię wodną na rzece Mürz w Austrii i pobiera wodę na odcinku o długości 1455 m. Gert Folk jest ze swej strony uprawniony do rybactwa na tej rzece na odcinku o długości około 12 km, położonym od jazu w dół rzeki.

14

Eksploatacja tej elektrowni wodnej odbywa się na podstawie pozwolenia wydanego przez Landeshauptmann von Steiermark (premiera kraju związkowego Styria, Austria) z dnia 20 sierpnia 1998 r. Rozpoczęła się ona w roku 2002, to jest przed wejściem w życie dyrektywy 2004/35.

15

Zdaniem skarżącego w postępowaniu głównym eksploatacja tej elektrowni wodnej wyrządza w środowisku naturalnym znaczne szkody, które zakłócają naturalną reprodukcję ryb i powodują ich nadmierną śmiertelność na długich odcinkach rzeki Mürz. Z powodu krótkich, lecz znacznych wahań poziomu wody obszary zwykle znajdujące się pod wodą bardzo szybko wysychają, wskutek czego narybek i młode ryby zostają uwięzione w częściach wód oddzielonych od głównego nurtu bez możliwości dotarcia do niego. Te powtarzające się wahania dotyczą stosunkowo długiego odcinka rzeki i spowodowane są z jednej strony brakiem kanału bocznego na wysokości elektrowni, a z drugiej strony sposobem działania tej elektrowni.

16

Skarga dotycząca tych szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu wniesiona przez skarżącego w postępowaniu głównym, oparta na § 11 B‑UHG, została oddalona decyzją Unabhängiger Verwaltungssenat für die Steiermark (niezależnej izby administracyjnej dla Styrii) z dnia 15 maja 2012 r.

17

Sąd ten zaznaczył zasadniczo, że na eksploatację elektrowni wodnej, której dotyczy postępowanie główne, wydano pozwolenie wodnoprawne w drodze decyzji premiera Styrii z dnia 20 sierpnia 1998 r., która zawierała wymagania odnoszące się do ilości wody resztkowej. Szkoda, na którą powołuje się G. Folk, jest więc objęta tą decyzją zgodnie z § 4 ust. 1 lit. a) B‑UHG. W konsekwencji szkody tej nie można zakwalifikować jako szkody wyrządzonej środowisku naturalnemu w rozumieniu tego przepisu.

18

Gert Folk wniósł skargę na decyzję Unabhängiger Verwaltungssenat für die Steiermark (niezależnej izby administracyjnej dla Styrii) z dnia 15 maja 2012 r. do Verwaltungsgerichtshof (trybunału administracyjnego, Austria), w której podniósł, że B‑UHG jest sprzeczna z dyrektywą 2004/35, gdyż jej stosowanie prowadzi do tego, że każde pozwolenie wodnoprawne prowadzi do wyłączenia istnienia szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu.

19

W tych okolicznościach Verwaltungsgerichtshof (trybunał administracyjny) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

20

Należy najpierw odpowiedzieć na pytania pierwsze, trzecie i czwarte, a następnie na pytanie drugie, którego rozpatrzenie wymaga, by dyrektywa 2004/35 miała zastosowanie i by istniały wyrządzone środowisku naturalnemu szkody objęte tą dyrektywą.

21

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 17 dyrektywy 2004/35 należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie ratione temporis do szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, które występują po dniu 30 kwietnia 2007 r., ale zostały spowodowane przez eksploatację instalacji, na którą wydano pozwolenie wodnoprawne i która została oddana do użytku przed tą datą.

22

Trybunał orzekł już, że z art. 17 tiret pierwsze i drugie dyrektywy 2004/35 w związku z jej motywem 30 wynika, że ma ona zastosowanie wyłącznie do szkód wyrządzonych przez emisję, zdarzenie lub wypadek powstałych w dniu 30 kwietnia 2007 r. lub po tym dniu, jeżeli szkody te wynikają albo z działalności prowadzonej w tej dacie lub po niej, albo z działalności prowadzonej przed tą datą, lecz przed nią niezakończonej (zob. wyrok z dnia 4 marca 2015 r., Fipa Group i in., C‑534/13, EU:C:2015:140, pkt 44).

23

Z akt sprawy, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że w sprawie w postępowaniu głównym elektrownia wodna uzyskała pozwolenie i została oddana do użytku przed rokiem 2007. Jest również bezsporne, że po dniu 30 kwietnia 2007 r. jej funkcjonowanie powodowało znaczne wahania poziomu wód rzeki Mürz, prowadzące do nadmiernej śmiertelności ryb. Te powtarzające się wahania należy zakwalifikować jako emisję, zdarzenie lub wypadek, do których doszło po dniu 30 kwietnia 2007 r., kiedy to dyrektywa 2004/35 powinna była zostać przetransponowana przez państwa członkowskie.

24

Ponadto, jak zaznaczył rzecznik generalny w pkt 26 opinii, fakt, że przywoływane szkody zaczęły występować przed dniem 30 kwietnia 2007 r. i wynikają z eksploatacji elektrowni wodnej, na którą pozwolenie wydano przed tą datą, nie jest istotny.

25

W konsekwencji na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 17 dyrektywy 2004/35 należy interpretować w ten sposób, iż z zastrzeżeniem weryfikacji spoczywających na sądzie odsyłającym, dyrektywa ta ma zastosowanie ratione temporis do szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, które wystąpiły po dniu 30 kwietnia 2007 r., ale które zostały spowodowane eksploatacją instalacji, która uzyskała pozwolenie wodnoprawne i została oddana do użytku przed tą datą.

26

Poprzez pytanie trzecie, które należy zbadać w drugiej kolejności, sąd odsyłający zwraca się zasadniczo o ustalenie, czy dyrektywę 2004/35, a w szczególności jej art. 2 pkt 1 lit. b), należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ona przepisowi prawa krajowego, który wyklucza zakwalifikowanie szkód mających znaczący negatywny wpływ na ekologiczny, chemiczny lub ilościowy stan lub ekologiczny potencjał danych wód jako „szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu”, jeżeli szkody te są objęte pozwoleniem udzielonym na podstawie tego prawa krajowego.

27

Sąd krajowy zauważa, że z przepisów prawa krajowego wynika, iż szkody wynikające z działalności, na którą wydano pozwolenie na podstawie WRG, nie mogą zostać uznane za szkody wyrządzone środowisku naturalnemu w rozumieniu wspomnianej dyrektywy. Sąd ten zastanawia się nad zgodnością tych przepisów z art. 2 pkt 1 lit. b) tej samej dyrektywy, którego treść odsyła do art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60.

28

Artykuł 2 pkt 1 lit. b) dyrektywy 2004/35 nie przewiduje jednak, w odniesieniu do szkód objętych pozwoleniem, ogólnego odstępstwa oznaczającego, że szkody te nie są objęte pojęciem „szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu”. Przepis ten przewiduje jedynie odstępstwo dotyczące negatywnego wpływu, do którego stosuje się art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60.

29

Ten ostatni przepis przewiduje, że państwa członkowskie nie naruszają wspomnianej dyrektywy, jeżeli nieosiągnięcie dobrego stanu wód podziemnych, dobrego stanu ekologicznego lub, gdzie stosowne, dobrego potencjału ekologicznego lub niezapobieżenie pogarszaniu się stanu części wód powierzchniowych czy podziemnych jest wynikiem nowych zmian w charakterystyce fizycznej części wód powierzchniowych lub zmian poziomu części wód podziemnych. Nie można również przyjąć, że państwo członkowskie dopuściło się naruszenia, jeżeli niezapobieżenie pogorszeniu się wód powierzchniowych ze stanu bardzo dobrego do dobrego jest wynikiem nowych zrównoważonych form działalności gospodarczej człowieka.

30

Zastosowanie tego odstępstwa zakłada, że spełnione są warunki przewidziane w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) tej samej dyrektywy (zob. podobnie wyroki: z dnia 11 września 2012 r., Nomarchiaki Aftodioikisi Aitoloakarnanias i in., C‑43/10, EU:C:2012:560, pkt 67; a także z dnia 4 maja 2016 r., Komisja/Austria, C‑346/14, EU:C:2016:322, pkt 65, 66).

31

Państwa członkowskie są co prawda zobowiązane odmówić pozwolenia na przedsięwzięcia, które mogą spowodować pogorszenie stanu części wód, chyba że przedsięwzięcia te wchodzą w zakres odstępstwa przewidzianego w art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60 (zob. podobnie wyrok z dnia 1 lipca 2015 r., Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland, C‑461/13, EU:C:2015:433, pkt 50).

32

Przepis ten nie odnosi się wyłącznie do przedsięwzięć wymagających pozwolenia. Obejmuje on bowiem każde pogorszenie stanu części wód, spowodowane przez daną instalację bądź nie, i przewiduje przypadki, w których w obliczu takiego pogorszenia państwa członkowskie nie są jednak zobowiązane do podjęcia działań. Wynika z tego, że przepis ten nie ma znaczenia dla samego pojęcia szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu.

33

Ustalenia te mają znaczenie w szczególności w postępowaniu głównym, w którym pozwolenie na użytkowanie rozpatrywanej instalacji wydano przed wejściem w życie dyrektywy 2000/60 i jego wydanie nie było wówczas podporządkowane zachowaniu czterech kumulatywnych kryteriów określonych w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) wspomnianej dyrektywy. Ponadto z akt przedłożonych Trybunałowi wynika, że wahania poziomu wody, którym przypisuje się nadmierną śmiertelność ryb, są rezultatem normalnego funkcjonowania instalacji, na którą wydano pozwolenie.

34

Z całości powyższych rozważań wynika, że na pytanie trzecie należy odpowiedzieć, iż dyrektywę 2004/35, a w szczególności jej art. 2 pkt 1 lit. b), należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ona przepisowi prawa krajowego, który wyklucza w sposób ogólny i automatyczny zakwalifikowanie szkód mających znaczący negatywny wpływ na ekologiczny, chemiczny lub ilościowy stan lub ekologiczny potencjał danych wód jako „szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu”, z tego tylko powodu, że szkody te są objęte pozwoleniem wydanym na podstawie tego prawa krajowego.

35

Poprzez pytanie czwarte, które należy rozpatrzyć w trzeciej kolejności, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w wypadku gdy pozwolenie zostało wydane na podstawie przepisów krajowych bez zbadania zachowania warunków określonych w art. 4 ust. 7 dyrektywy 2000/60, sąd ten musi sam zweryfikować, czy warunki przewidziane w tym przepisie są spełnione, aby ustalić, czy wystąpiły szkody wyrządzone środowisku naturalnemu w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) dyrektywy 2004/35.

36

W tym względzie należy przypomnieć, że jeżeli przedsięwzięcie może wywrzeć negatywne skutki dla wód, można udzielić na nie pozwolenia jedynie wtedy, gdy spełnione są warunki określone w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) tej dyrektywy (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2016 r., Komisja/Austria, C‑346/14, EU:C:2016:322, pkt 65).

37

W celu ustalenia, czy pozwolenie na przedsięwzięcie zostało wydane bez naruszenia dyrektywy 2000/60, sąd może skontrolować poszanowanie przez organ, który wydał pozwolenie, wymagań przewidzianych w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) tej dyrektywy, badając, po pierwsze, czy zostały podjęte wszystkie praktyczne kroki, aby ograniczyć niekorzystny wpływ tej działalności na stan danej części wód, po drugie, czy przyczyny realizacji wspomnianej działalności zostały szczegółowo określone i wyjaśnione, po trzecie, czy działalność ta odpowiada nadrzędnemu interesowi społecznemu lub czy korzyści dla środowiska naturalnego i dla społeczeństwa płynące z osiągnięcia celów wymienionych w art. 4 ust. 1 tej dyrektywy są przeważone przez wpływ korzyści na ludzkie zdrowie, utrzymanie ludzkiego bezpieczeństwa lub zrównoważony rozwój, które wynikają z realizacji tej działalności, i po czwarte, czy zamierzone korzystne cele z przyczyn możliwości technicznych czy nieproporcjonalnych kosztów nie mogą zostać osiągnięte innymi środkami, stanowiącymi znacznie korzystniejszą opcję środowiskową (zob. podobnie wyrok z dnia 11 września 2012 r., Nomarchiaki Aftodioikisi Aitoloakarnanias i in., C‑43/10, EU:C:2012:560, pkt 67).

38

Niemniej jeżeli – tak jak ma to miejsce w postępowaniu głównym –właściwy organ krajowy wydał pozwolenie bez zbadania poszanowania warunków określonych w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) dyrektywy 2000/60, sąd krajowy nie jest zobowiązany do tego, by samemu zbadać poszanowanie warunków przewidzianych w tym artykule, i może się ograniczyć do stwierdzenia niezgodności z prawem zaskarżonego aktu.

39

Na organach krajowych właściwych w zakresie wydania pozwolenia na przedsięwzięcie spoczywa bowiem obowiązek skontrolowania, czy spełnione są warunki określone w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) dyrektywy 2000/60, zanim owe organy wydadzą to pozwolenie, bez uszczerbku dla ewentualnej kontroli sądowej. Prawo Unii nie zobowiązuje natomiast w żaden sposób sądów krajowych do tego, by przejmowały zadania właściwego organu i by same badały te warunki, jeżeli organ ten wydał pozwolenie bez przeprowadzenia takiego badania.

40

Z powyższych rozważań wynika, że na pytanie czwarte należy odpowiedzieć, iż w wypadku gdy pozwolenie zostało wydane na podstawie przepisów krajowych bez zbadania warunków określonych w art. 4 ust. 7 lit. a)–d) dyrektywy 2000/60, sąd krajowy nie jest zobowiązany do tego, by samemu badać, czy warunki przewidziane w tym przepisie zostały spełnione, celem ustalenia, czy występują szkody wyrządzone środowisku naturalnemu w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) dyrektywy 2004/35.

41

Poprzez pytanie drugie, które należy rozpatrzyć w ostatniej kolejności, sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 12 i 13 dyrektywy 2004/35 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisowi prawa krajowego takiemu jak przepis, którego dotyczy postępowanie główne, który nie pozwala uprawnionym do rybactwa na wszczęcie procedury odwoławczej w odniesieniu do szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) tej dyrektywy.

42

Według sądu odsyłającego zgodnie z § 11 ust. 1 B‑UHG osoby fizyczne lub prawne, których prawa mogą zostać naruszone wskutek szkody wyrządzonej środowisku naturalnemu, mogą wystąpić do właściwego organu administracji z żądaniem podjęcia działań, które położyłyby temu kres. Paragraf 11 ust. 2 akapit drugi B‑UHG uściśla w odniesieniu do wód, że można powołać się na „istniejące prawa w rozumieniu § 12 ust. 2 WRG”, ale nie wspomina o uprawnieniach rybackich. Sąd odsyłający wyjaśnia, że wykładnia językowa tych artykułów sprzeciwia się wniesieniu przez uprawnionych do rybactwa skargi w sprawach dotyczących środowiska naturalnego z powodu szkód wpływających na ich uprawnienia do rybactwa.

43

Rząd austriacki utrzymuje, że fakt, iż uprawnieni do rybactwa nie są wyraźnie wymienieni w § 12 ust. 2 WRG, do którego odsyła § 11 ust. 1 B‑UHG, jest objęty zakresem uznania, którym rząd ten dysponuje na mocy art. 12 i 13 dyrektywy 2004/35.

44

Należy stwierdzić w tym względzie, że art. 12 wspomnianej dyrektywy określa kategorie osób prawnych i fizycznych, które są uprawnione do przedkładania uwag w zakresie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu. Na te trzy kategorie składają się osoby, na które szkody wyrządzone środowisku naturalnemu miały lub które mogły mieć wpływ, które mają wystarczający interes w podejmowaniu decyzji odnoszących się do szkód wyrządzanych środowisku naturalnemu lub podnoszą naruszenie prawa, w przypadku gdy administracyjne prawo procesowe państwa członkowskiego ustanawia taki warunek.

45

Jak zaznaczył rzecznik generalny pkt 72 opinii, w treści art. 12 ust. 1 dyrektywy 2004/35 wymienione są trzy kategorie osób fizycznych lub prawnych, które – traktowane zamiennie i rozłącznie – mają legitymację procesową czynną. Przepis ten określa trzy odrębne kategorie osób mogących wszcząć procedury, o których mowa w art. 12 i 13 tej dyrektywy.

46

Pełna i prawidłowa transpozycja tej dyrektywy wymaga, by te trzy kategorie osób mogły przedkładać uwagi w zakresie szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu, aby miały możliwość żądania podjęcia działań na mocy tej dyrektywy przez właściwy organ, a również by mogły wszcząć procedurę odwoławczą przed sądem lub każdą inną instytucją publiczną zgodnie z art. 12 i 13 tej samej dyrektywy.

47

O ile państwa członkowskie dysponują zakresem uznania przy ustalaniu, co stanowi „wystarczający interes” – pojęcie przewidziane w art. 12 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2004/35, lub „naruszenie prawa” – pojęcie przewidziane w art. 12 ust. 1 lit. c) tej dyrektywy, o tyle nie dysponują one zakresem uznania w odniesieniu do prawa do zaskarżenia przysługującego osobom, na które szkody wyrządzone środowisku naturalnemu miały lub mogły mieć niekorzystny wpływ, jak wynika to z art. 12 ust. 1 lit. a) wspomnianej dyrektywy.

48

W świetle brzmienia art. 12 dyrektywy 2004/35 uprawnieni do rybactwa mogą należeć do trzech kategorii zdefiniowanych w art. 12 ust. 1 tej dyrektywy. Tymczasem z akt, którymi dysponuje Trybunał, wynika, że na podstawie prawa krajowego uprawnieni do rybactwa nie mogą wszcząć postępowania odwoławczego w rozumieniu art. 13 wspomnianej dyrektywy w odniesieniu do szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) tej samej dyrektywy. Tym samym, wyłączając z prawa do zaskarżenia wszystkich uprawnionych do rybactwa, ustawodawstwo krajowe pozbawia tego prawa bardzo dużą liczbę osób, które mogą należeć do jednej z trzech kategorii zdefiniowanych w art. 12 dyrektywy 2004/35.

49

Wykładnia prawa krajowego, która pozbawiałaby wszystkich uprawnionych do rybactwa prawa do wszczęcia procedury odwoławczej w następstwie wyrządzonych środowisku naturalnemu szkód prowadzących do zwiększenia śmiertelności ryb, chociaż szkody te dotyczą ich bezpośrednio, nie przestrzega zakresu wspomnianych art. 12 i 13 i jest tym samym niezgodna z tą dyrektywą.

50

Uwzględniając powyższe rozważania, na pytanie drugie należy odpowiedzieć, że art. 12 i 13 dyrektywy 2004/35 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwiają się one przepisowi prawa krajowego takiemu jak ten w postępowaniu głównym, który nie pozwala uprawnionym do rybactwa na wszczęcie procedury odwoławczej dotyczącej szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu w rozumieniu art. 2 pkt 1 lit. b) tej dyrektywy.

51

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: