EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62015CJ0019

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 14 lipca 2016 r.
Verband Sozialer Wettbewerb eV przeciwko Innova Vital GmbH.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Landgericht München I.
Odesłanie prejudycjalne – Ochrona konsumentów – Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 – Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności – Artykuł 1 ust. 2 – Zakres stosowania – Żywność przeznaczona jako taka dla konsumentów końcowych – Oświadczenia zawarte w przekazach o charakterze komercyjnym skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.
Sprawa C-19/15.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2016:563

WYROK TRYBUNAŁU (trzecia izba)

z dnia 14 lipca 2016 r. ( *1 )

„Odesłanie prejudycjalne — Ochrona konsumentów — Rozporządzenie (WE) nr 1924/2006 — Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne dotyczące żywności — Artykuł 1 ust. 2 — Zakres zastosowania — Żywność przeznaczona jako taka dla konsumentów końcowych — Oświadczenia zawarte w przekazach o charakterze komercyjnym skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia”

W sprawie C‑19/15

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Landgericht München I (sąd okręgowy w Monachium, Niemcy) postanowieniem z dnia 16 grudnia 2014 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 19 stycznia 2015 r., w postępowaniu:

Verband Sozialer Wettbewerb eV

przeciwko

Innova Vital GmbH,

TRYBUNAŁ (trzecia izba),

w składzie: L. Bay Larsen, prezes izby, D. Šváby, J. Malenovský, M. Safjan (sprawozdawca) i M. Vilaras, sędziowie,

rzecznik generalny: H. Saugmandsgaard Øe,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi przedstawione:

w imieniu spółki Innova Vital GmbH przez T. Büttnera, Rechtsanwalt,

w imieniu rządu greckiego przez A. Dimitrakopoulou oraz K. Karavasili, działające w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu francuskiego przez D. Colasa oraz S. Ghiandoni, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej przez S. Grünheid oraz K. Herbout‑Borczak, działające w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 18 lutego 2016 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności (Dz.U. 2006, L 404, s. 9; sprostowanie Dz.U. 2007, L 12, s. 3), zmienionego rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1047/2012 z dnia 8 listopada 2012 r. (Dz.U. 2012, L 310, s. 36) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1924/2006”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu Verband Sozialer Wettbewerb eV, niemieckiego stowarzyszenia ds. ochrony konkurencji, ze spółką Innova Vital GmbH w przedmiocie zastosowania rozporządzenia nr 1924/2006 do oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych zawartych w piśmie skierowanym wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

Ramy prawne

Prawo Unii

Dyrektywy 2000/31/WE oraz 2006/123/WE

3

Artykuł 2 lit. f) dyrektywy 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego („dyrektywa o handlu elektronicznym”) (Dz.U. 2000, L 178, s. 1) stanowi, że do celów tej dyrektywy następujące pojęcie:

„»informacja handlowa« [oznacza] każd[ą] form[ę] informacji przeznaczon[ą] do promowania, bezpośrednio lub pośrednio, towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorstwa, organizacji lub osoby prowadzącej działalność handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonującą zawód regulowany. Następujące informacje same w sobie nie stanowią informacji handlowych:

informacje umożliwiające bezpośredni dostęp do działalności przedsiębiorstwa organizacji lub osoby, w szczególności nazwa domeny lub adres poczty elektronicznej,

informacje odnoszące się do towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorstwa, organizacji lub osoby, opracowywane w sposób niezależny, w szczególności jeżeli są one udzielane bez wzajemnych świadczeń finansowych”.

4

Artykuł 4 pkt 12 dyrektywy 2006/123/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotyczącej usług na rynku wewnętrznym (Dz.U. 2006, L 376, s. 36) zawiera podobną definicję pojęcia „informacji handlowej”.

Rozporządzenie nr 1924/2006

5

Zgodnie z motywami 1, 2, 4, 9, 14, 16–18 i 23 rozporządzenia nr 1924/2006:

„(1)

Coraz więcej środków spożywczych jest etykietowanych i reklamowanych we Wspólnocie przy wykorzystaniu oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów i ułatwienia im wyboru wprowadzane na rynek produkty, w tym produkty importowane, powinny być bezpieczne i odpowiednio etykietowane. Zróżnicowany i zrównoważony sposób odżywiania się jest niezbędny dla zdrowia, a znaczenie pojedynczych produktów w kontekście ogólnej diety jest względne.

(2)

Różnice między przepisami poszczególnych państw dotyczącymi takich oświadczeń mogą utrudniać swobodny przepływ żywności i stwarzać nierówne warunki konkurencji. Wywierają one zatem bezpośredni wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Konieczne jest więc przyjęcie przepisów wspólnotowych w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności.

[…]

(4)

Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do wszelkich oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych przedstawianych w przekazach o charakterze komercyjnym, w tym między innymi w reklamie rodzajowej danych kategorii żywności i w kampaniach promocyjnych, takich jak np. kampanie wspierane w całości lub w części przez organy władzy publicznej. Nie powinno ono mieć zastosowania do oświadczeń przedstawianych w przekazach o charakterze niekomercyjnym, jak np. w wytycznych lub poradach żywieniowych wydawanych przez organy i jednostki władzy publicznej odpowiedzialne za zdrowie lub w niekomercyjnych przekazach i informacjach w prasie oraz w publikacjach naukowych […].

[…]

(9)

Istnieje szeroki zakres składników odżywczych i innych substancji, obejmujący w szczególności witaminy, składniki mineralne wraz z pierwiastkami śladowymi, aminokwasy, niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, błonnik pokarmowy, różne wyciągi roślinne i ziołowe, które wywierają określone skutki żywieniowe lub fizjologiczne i mogą znajdować się w żywności oraz być przedmiotem oświadczenia. Należy zatem ustalić ogólne zasady odnoszące się do wszystkich oświadczeń dotyczących żywności w celu zapewnienia konsumentom wysokiego poziomu ochrony, dostarczenia konsumentom wiedzy niezbędnej do dokonania wyboru z pełną znajomością faktów, jak również stworzenia dla branży spożywczej równych warunków konkurencji.

[…]

(14)

Wiele oświadczeń umieszczanych obecnie na etykietach i wykorzystywanych w reklamach żywności w niektórych państwach członkowskich dotyczy substancji, których korzystne działanie nie zostało wykazane lub co do których nie istnieje jeszcze jednoznaczne stanowisko naukowe. Należy zagwarantować, że w odniesieniu do substancji, których dotyczy oświadczenie, uzyskano potwierdzenie ich korzystnego działania odżywczego lub fizjologicznego.

[…]

(16)

Ważne jest, by oświadczenia dotyczące żywności były zrozumiałe dla konsumenta, oraz właściwe jest zapewnienie wszystkim konsumentom ochrony przed oświadczeniami wprowadzającymi w błąd. Jednakże po przyjęciu dyrektywy Rady 84/450/EWG z dnia 10 września 1984 r. [w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących reklamy wprowadzającej w błąd (Dz.U. 1984, L 250, s. 17)] Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w orzecznictwie w sprawach dotyczących reklamy uznaje konieczność badania jej wpływu na hipotetycznego typowego konsumenta. Zgodnie z zasadą proporcjonalności oraz w celu umożliwienia skutecznego stosowania zawartych w niniejszym rozporządzeniu środków ochronnych niniejsze rozporządzenie przyjmuje za punkt odniesienia przeciętnego konsumenta, który jest odpowiednio poinformowany oraz spostrzegawczy i ostrożny, z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych i językowych, zgodnie z wykładnią Trybunału Sprawiedliwości, jednak umożliwia również ochronę konsumentów, których cechy czynią ich szczególnie podatnymi na oświadczenia wprowadzające w błąd. Jeżeli oświadczenie skierowane jest do konkretnej grupy konsumentów, takiej jak dzieci, siłę oddziaływania takiego oświadczenia należy ocenić z perspektywy przeciętnego członka tej grupy. Pojęcie przeciętnego konsumenta nie jest oparte na danych statystycznych. W celu ustalenia typowej reakcji przeciętnego konsumenta w danym przypadku krajowe sądy i organy administracyjne będą musiały polegać na własnej umiejętności oceny, z uwzględnieniem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.

(17)

Głównym aspektem branym pod uwagę przy stosowaniu oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych powinno być potwierdzenie naukowe, a podmioty działające na rynku spożywczym, stosując takie oświadczenia, powinny je uzasadniać. Oświadczenie powinno być potwierdzone naukowo poprzez uwzględnienie ogółu dostępnych danych naukowych i poprzez rozważenie mocy naukowej dowodów.

(18)

Oświadczenie żywieniowe lub zdrowotne nie powinno być zamieszczane, jeżeli nie jest zgodne z ogólnie przyjętymi zasadami żywieniowymi i zdrowotnymi lub jeżeli stanowi zachętę lub przyzwolenie dla nadmiernego spożycia jakiejkolwiek żywności, lub jeżeli dyskredytuje dobre praktyki żywieniowe.

[…]

(23)

Na stosowanie oświadczeń zdrowotnych we Wspólnocie powinno się zezwalać jedynie po dokonaniu oceny naukowej spełniającej najwyższe możliwe standardy. Aby zapewnić ujednoliconą ocenę naukową takich oświadczeń, powinna być ona przeprowadzana przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności […]”.

6

Artykuł 1 tego rozporządzenia, zatytułowany „Przedmiot i zakres zastosowania”, przewiduje w ust. 1 i 2:

„1.   Niniejsze rozporządzenie harmonizuje przepisy ustawowe, wykonawcze i działania administracyjne państw członkowskich odnoszące się do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych w celu zapewnienia skutecznego funkcjonowania rynku wewnętrznego przy jednoczesnym zapewnianiu wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

2.   Niniejsze rozporządzenie znajduje zastosowanie do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych, zarówno w etykietowaniu, przy prezentacji, jak i w reklamach żywności przeznaczonej dla konsumentów końcowych.

[…]”.

7

Artykuł 2 wskazanego rozporządzenia, zatytułowany „Definicje”, stanowi:

„1.   Do celów niniejszego rozporządzenia stosuje się:

a)

definicje »żywności«, »podmiotów działających na rynku spożywczym«, »wprowadzania na rynek« oraz »konsumenta końcowego« zawarte w art. 2, art. 3 ust. 3, art. 3 ust. 8 i art. 3 ust. 18 [art. 3 pkt 3, 8 i 18] rozporządzeni[a] (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności i ustanawiającego procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności [(Dz.U. 2002, L 31, s. 1)];

[…]

2.   Zastosowanie mają również następujące definicje:

1)

»oświadczenie« oznacza każdy komunikat lub przedstawienie, które, zgodnie z przepisami wspólnotowymi lub krajowymi, nie są obowiązkowe, łącznie z przedstawieniem obrazowym, graficznym lub symbolicznym w jakiejkolwiek formie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że żywność ma szczególne właściwości;

[…]

4)

»oświadczenie żywieniowe« oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:

a)

energię (wartość kaloryczną), której

(i)

dostarcza,

(ii)

dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub

(iii)

nie dostarcza, lub

b)

substancje odżywcze lub inne substancje,

(i)

które zawiera,

(ii)

które zawiera w zmniejszonej lub zwiększonej ilości, lub

(iii)

których nie zawiera;

5)

»oświadczenie zdrowotne« oznacza każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy kategorią żywności, daną żywnością lub jednym z jej składników a zdrowiem;

[…]”.

8

Rozdział drugi tego rozporządzenia, dotyczący zasad ogólnych, obejmuje art. 3–7. Artykuł 3 rozporządzenia nr 1924/2006, zatytułowany „Zasady ogólne dotyczące wszystkich oświadczeń”, stanowi:

„Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne mogą być stosowane przy etykietowaniu, prezentacji i w reklamie żywności wprowadzanej na rynek we Wspólnocie jedynie w przypadku, gdy są one zgodne z przepisami niniejszego rozporządzenia.

Bez uszczerbku dla dyrektyw 2000/13/WE i 84/450/EWG oświadczenia żywieniowe i zdrowotne nie mogą:

a)

być nieprawdziwe, niejednoznaczne lub wprowadzające w błąd;

[…]”.

9

Artykuł 5 owego rozporządzenia, zatytułowany „Ogólne warunki”, w ust. 1 i 2 stanowi:

„1.   Stosowanie oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych jest dozwolone jedynie w przypadkach, gdy spełnione są następujące warunki:

a)

na podstawie ogólnie uznanych dowodów naukowych potwierdzone zostało, że obecność lub brak albo też obniżona zawartość w danej żywności lub kategorii żywności składnika odżywczego lub innej substancji, do której odnosi się oświadczenie, ma korzystne działanie odżywcze lub fizjologiczne;

[…]

2.   Stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy można oczekiwać, że przeciętny konsument zrozumie opisane w oświadczeniu korzystne działanie”.

10

Artykuły 10–19 omawianego rozporządzenia dotyczą oświadczeń zdrowotnych.

11

Artykuł 10 rozporządzenia, zatytułowany „Warunki szczególne”, stanowi w ust. 1:

„Oświadczenia zdrowotne są zabronione, o ile nie są one zgodne z ogólnymi wymaganiami zawartymi w rozdziale II i wymaganiami szczególnymi zawartymi w niniejszym rozdziale oraz o ile nie zostało udzielone w odniesieniu do nich zezwolenie zgodnie z niniejszym rozporządzeniem i nie figurują w wykazie dozwolonych oświadczeń zawartym w art. 13 i 14”.

Prawo niemieckie

12

Paragraf 8 ust. 1 zdanie pierwsze Gesetz gegen den unlauteren Wettbewerb (ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji), w brzmieniu mającym zastosowanie w sporze rozpatrywanym w postępowaniu głównym (BGBl. 2010 I, s. 254), stanowi:

„Od osoby, która posługuje się niedopuszczalnymi praktykami handlowymi, o których mowa w § 3 lub § 7, można żądać usunięcia skutków, a w przypadku groźby ponowienia praktyki – zaniechania”.

Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

13

Innova Vital, której dyrektor jest lekarzem, wprowadzała do obrotu w Niemczech aplikowany w formie kropli suplement żywnościowy o nazwie „Innova Mulsin® Vitamin D3”, zawierający witaminę D3.

14

W listopadzie 2013 r. dyrektor spółki Innova Vital skierował wyłącznie do wskazanych imiennie lekarzy pismo (zwane dalej „spornym pismem”) o następującej treści:

„[…]

Sytuacja jest znana: 87% dzieci w Niemczech ma poziom witaminy D we krwi poniżej 30 ng/ml. Według DGE [(Deutsche Gesellschaft für Ernährung, niemieckiego towarzystwa żywieniowego)] ta wartość powinna wynosić 50–75 ng/ml.

Jak wykazały liczne badania, witamina D odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu wielu chorobom, jak np. atopowemu zapaleniu skóry, osteoporozie, cukrzycy i SM [stwardnienie rozsiane]. Według tych badań zbyt niski poziom witaminy D już w wieku dziecięcym jest odpowiedzialny za późniejsze wystąpienie obrazów klinicznych tych chorób.

Z tego względu ja sam podaję swemu synowi zalecane preparaty na bazie witaminy D, przy czym stwierdziłem, że środki aplikowane w postaci tradycyjnych tabletek nie sprawdzają się w wypadku noworodków, małych dzieci, a nawet dzieci w wieku szkolnym. Mój syn często wypluwał tabletki.

Jako lekarz specjalista immunologii zastanawiałem się nad tą kwestią i opracowałem emulsję z witaminą D3 (Innova Mulsin® D3), która może być podawana w kroplach.

[…]

Zalety emulsji Mulsin®:

[…]

Szybkie zapobieganie niedoborom lub ich usuwanie (opisuje się niedobór witaminy D3 u 80% ludności w zimie)

[…]

Informacje o warunkach bezpośredniego zamówienia oraz bezpłatne materiały informacyjne dla gabinetów lekarskich są dostępne pod numerem […]”.

15

W piśmie tym przedstawiono zdjęcie suplementu żywnościowego Innova Mulsin® Vitamin D3, informacje dotyczące składu tego suplementu, jego cenę sprzedaży, a także dzienny koszt leczenia zgodnie z zalecanym dawkowaniem jednej kropli dziennie.

16

Verband Sozialer Wettbewerb wystąpiło do Landgericht München I (sądu okręgowego w Monachium, Niemcy) z powództwem o zaniechanie przeciwko spółce Innova Vital, na podstawie § 8 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu rozpatrywanego w postępowaniu głównym.

17

Stowarzyszenie to podniosło przed sądem odsyłającym, że zakwestionowane pismo zawiera oświadczenia zdrowotne zakazane na mocy art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1924/2006, a mianowicie dwa oświadczenia o następującej treści:

„Jak wykazały liczne badania, witamina D odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu wielu chorobom, jak np. atopowemu zapaleniu skóry, osteoporozie, cukrzycy i SM [stwardnienie rozsiane]. Według tych badań zbyt niski poziom witaminy D już w wieku dziecięcym jest odpowiedzialny za późniejsze wystąpienie obrazów klinicznych tych chorób”.

oraz

„Szybkie zapobieganie niedoborom lub ich usuwanie (opisuje się niedobór witaminy D3 u 80% ludności w zimie)”.

18

W tym względzie Verband Sozialer Wettbewerb podniosło w szczególności, że przepisy rozporządzenia nr 1924/2006 mają zastosowanie do reklamy skierowanej zarówno do specjalistów, jak i pozostałych odbiorców.

19

Natomiast według spółki Innova Vital rozporządzenie nr 1924/2006 nie dotyczy reklamy skierowanej do specjalistów. Wobec tego, skoro kwestionowane pismo było skierowane wyłącznie do lekarzy, przepisy tego rozporządzenia nie mają zastosowania do zawartych w owym piśmie oświadczeń zdrowotnych zakazanych na mocy art. 1 ust. rozporządzenia nr 1924/2006.

20

W ocenie sądu odsyłającego rozstrzygnięcie sporu rozpatrywanego w postępowaniu głównym zależy od wykładni art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006, który dotyczy przedmiotu i zakresu zastosowania tego rozporządzenia.

21

W takich okolicznościach Landgericht München I (sąd okręgowy w Monachium) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 należy interpretować w ten sposób, że przepisy tego rozporządzenia stosują się również do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych w reklamach żywności przeznaczonej jako taka dla konsumentów końcowych, jeżeli przekaz komercyjny lub reklama skierowane są wyłącznie do kręgów specjalistycznych?”.

W przedmiocie pytania prejudycjalnego

22

Poprzez swe pytanie sąd odsyłający zasadniczo zmierza do ustalenia, czy art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 należy interpretować w ten sposób, że zakresem zastosowania tego rozporządzenia są objęte oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zawarte w przekazach komercyjnych dotyczących żywności przeznaczonej jako taka dla konsumentów końcowych, w sytuacji gdy przekazy te są skierowane nie do konsumenta końcowego, ale wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

23

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii należy uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część przepis ten stanowi (zob. w szczególności wyroki: z dnia 17 listopada 1983 r., Merck, 292/82, EU:C:1983:335, pkt 12; z dnia 4 maja 2010 r., TNT Express Nederland, C‑533/08, EU:C:2010:243, pkt 44; z dnia 17 marca 2016 r., Liffers, C‑99/15, EU:C:2016:173, pkt 14).

24

Co się tyczy w pierwszym rzędzie treści art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006, należy stwierdzić, że w myśl tego przepisu wskazane rozporządzenie znajduje zastosowanie do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych, w sytuacji gdy, po pierwsze, oświadczenia te są zawarte w przekazach komercyjnych, zarówno w etykietowaniu żywności, przy jej prezentacji, jak i w reklamach żywności, a po drugie, dana żywność jest przeznaczona jako taka dla konsumentów końcowych.

25

Rozporządzenie nie zawiera definicji pojęcia „przekazu komercyjnego”. Pojęcie to zostało jednak zdefiniowane – w innych dziedzinach prawa Unii – w przepisach prawa pochodnego, do których w tym wypadku należy się odnieść w celu zapewnienia spójności prawa Unii.

26

I tak w myśl art. 2 lit. f) dyrektywy 2000/31 „informacja handlowa” oznacza każdą formę informacji mającej na celu promowanie, bezpośrednio lub pośrednio, towarów, usług lub wizerunku przedsiębiorstwa, organizacji lub osoby prowadzącej działalność handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub wykonującej zawód regulowany.

27

Artykuł 4 pkt 12 zawiera podobną definicję pojęcia „informacji handlowej”. W tym względzie Trybunał zwrócił uwagę, że w rozumieniu tego przepisu informacja handlowa obejmuje nie tylko klasyczną reklamę, lecz także inne formy reklamy oraz przekazu informacji mające na celu pozyskanie nowych klientów (zob. wyrok z dnia 5 kwietnia 2011 r., Société fiduciaire nationale d’expertise comptable, C‑119/09, EU:C:2011:208, pkt 33).

28

Z motywu 4 rozporządzenia nr 1924/2006 wynika zresztą, że pojęcie „przekazu o charakterze komercyjnym” odnosi się także do przekazów służących celom „promocyjnym”.

29

W tym stanie rzeczy pojęcie przekazu komercyjnego zawarte w art. 1 ust. 2 tego rozporządzenia należy rozumieć w ten sposób, że obejmuje ono między innymi przekaz w postaci reklamy odnoszącej się do żywności służący jej promowaniu, zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio.

30

Tymczasem przekaz tego rodzaju może również mieć postać pisma reklamowego, które zawiera oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne w rozumieniu tego rozporządzenia kierowane przez podmioty działające na rynku spożywczym do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia po to, aby adresaci tego pisma mogli w stosownym wypadku zalecać swym pacjentom nabywanie lub spożywanie takiej żywności.

31

Ponadto należy stwierdzić, że art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2004 nie określa szczegółowo adresatów przekazu komercyjnego i nie różnicuje ich ze względu na to, czy są to konsumenci końcowi, czy też specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia. Oznacza to – jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 39 swej opinii – że dla konsumentów musi być przeznaczony sam produkt, a nie dotyczący go przekaz.

32

W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że z treści badanego przepisu, w związku z art. 2 lit. f) dyrektywy 2000/31 i art. 4 pkt 12 dyrektywy 2006/123, wynika, że rozporządzenie nr 1924/2006 ma zastosowanie również do oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

33

W drugim rzędzie należy podkreślić, że wykładni tej nie podważa analiza kontekstu, w jaki wpisuje się art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006.

34

Prawdą jest, jak podnosi Innova Vital, że niektóre motywy i przepisy rozporządzenia nr 1924/2006, w szczególności zaś motywy 1, 9, 16, 29 i 36, a także art. 5 ust. 2 tego rozporządzenia, odnoszą się wyraźnie do „konsumentów” i nie wspomniano w nich o „specjalistach”.

35

Jednakże brak odniesienia do „specjalistów” we wskazanych motywach i przepisach nie może oznaczać, że rozporządzenie nie ma zastosowania w sytuacji, gdy przekaz komercyjny jest kierowany wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia. W takiej sytuacji ów przekaz między podmiotami działającymi na rynku spożywczym a specjalistami w dziedzinie ochrony zdrowia dotyczy bowiem zasadniczo konsumenta końcowego, gdyż ma doprowadzić do nabycia przez takiego konsumenta żywności będącej przedmiotem tego rodzaju przekazu, dzięki temu, że będzie on kierować się zaleceniami udzielonymi przez specjalistów.

36

Należy dodać, że z żadnego przepisu rozporządzenia nr 1924/2006 nie wynika, iż akt ten nie ma zastosowania do przekazów komercyjnych kierowanych do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

37

Co się tyczy wreszcie celów realizowanych przez wskazane rozporządzenie, należy stwierdzić, że są one zbieżne z wykładnią, w myśl której rozporządzenie to stosuje się do przekazów komercyjnych skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

38

W myśl art. 1 ust. 1 rozporządzenia nr 1924/2006 celem tego aktu jest bowiem zapewnienie skutecznego funkcjonowania rynku wewnętrznego przy jednoczesnym zapewnianiu wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

39

Z motywów 1 i 18 tego rozporządzenia wynika bowiem w tym względzie, że ochrona zdrowia jest jednym z głównych jego celów (wyrok z dnia 6 września 2012 r., Deutsches Weintor, C‑544/10, EU:C:2012:526, pkt 45). Dla osiągnięcia tego celu konsumentowi należy w szczególności dostarczyć niezbędnych informacji, tak aby mógł on dokonać wyboru z pełną znajomością faktów (wyroki: z dnia 10 kwietnia 2014 r., Ehrmann, C‑609/12, EU:C:2014:252, pkt 40; z dnia 17 grudnia 2015 r., Neptune Distribution, C‑157/14, EU:C:2015:823, pkt 49).

40

W tym zakresie art. 5 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1924/2006 stanowi, że stosowanie oświadczeń zdrowotnych jest dozwolone jedynie wtedy, gdy na podstawie ogólnie uznanych dowodów naukowych potwierdzone zostało, że obecność lub brak albo też obniżona zawartość w danej żywności lub kategorii żywności składnika odżywczego lub innej substancji, do której odnosi się oświadczenie, ma korzystne działanie odżywcze lub fizjologiczne. Także motyw 14 rozporządzenia zawiera podobne sformułowanie.

41

Jak stanowi motyw 17 omawianego rozporządzenia, potwierdzenie naukowe powinno być głównym aspektem branym pod uwagę przy stosowaniu oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych. Ponadto motyw 23 rozporządzenia stanowi, że na stosowanie oświadczeń zdrowotnych w Unii powinno się zezwalać jedynie po dokonaniu oceny naukowej spełniającej najwyższe możliwe standardy i że aby zapewnić ujednoliconą ocenę naukową takich oświadczeń, powinna być ona przeprowadzana przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności.

42

W rozporządzeniu nr 1924/2006 przewidziano zatem procedurę umożliwiającą zbadanie, czy oświadczenie w rozumieniu tego aktu jest uzasadnione naukowo.

43

Można wprawdzie uznać, że wiedza naukowa specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia jest wyższa niż wiedza, jaką posiada konsument końcowy, za którego uznaje się – jak stanowi motyw 16 tego rozporządzenia – przeciętnego konsumenta, który jest odpowiednio poinformowany oraz spostrzegawczy i ostrożny. Nie można jednak uznać, że tacy specjaliści są w stanie nieustannie posiadać pełną i aktualną specjalistyczną wiedzę naukową, która jest niezbędna do tego, by móc ocenić wszystkie produkty żywnościowe oraz oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zastosowane na etykietach tych produktów, przy ich prezentacji czy reklamie.

44

Jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 49 opinii, nie można wykluczyć, że specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia sami zostaną wprowadzeni w błąd przez niezgodne z prawdą, mylące bądź fałszywe oświadczenia.

45

A zatem mogą oni w dobrej wierze przekazywać błędne informacje dotyczące żywności będącej przedmiotem przekazu komercyjnego konsumentom końcowym, z którymi mają kontakt. Ryzyko to jest znaczne, jeśli weźmie się pod uwagę okoliczność, że specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia, ze względu na stosunek zaufania, jaki istnieje na ogół między nimi a ich pacjentami, mogą wywierać na tych ostatnich istotny wpływ.

46

Poza tym gdyby oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne skierowane do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia nie były objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1924/2006, a w konsekwencji oświadczenia takie mogły być wykorzystywane bez spełnienia wymogu potwierdzenia ich dowodami naukowymi, to powstałoby ryzyko, że podmioty działające na rynku spożywczym obchodziłyby przewidziane w tym rozporządzeniu obowiązki poprzez zwracanie się do konsumentów końcowych za pośrednictwem specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia, aby osoby te rekomendowały ich produkty owym konsumentom.

47

Wobec powyższego stosowanie tego rozporządzenia do oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych skierowanych do specjalistów przyczynia się – w ramach rynku wewnętrznego, którego skuteczne funkcjonowanie ma zapewnić rozporządzenie nr 1924/2006 – do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

48

Argumenty przedstawione przez spółkę Innova Vital nie mogą podważać wykładni, w myśl której wskazane rozporządzenie stosuje się do oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych zawartych w przekazie komercyjnym także w sytuacji, gdy ów przekaz jest skierowany wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

49

Z art. 5 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 wynika rzeczywiście, że stosowanie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych jest dopuszczalne tylko w wypadku, gdy przeciętny konsument jest w stanie zrozumieć opisane w oświadczeniu korzystne działanie.

50

Nie można jednak wywodzić stąd wniosku, że zakazane jest kierowanie przez podmioty działające na rynku spożywczym do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia wszelkich obiektywnych informacji na temat najnowszych osiągnięć naukowych z zastosowaniem terminologii technicznej lub naukowej, jak w rozpatrywanym wypadku, w którym posłużono się określeniem „atopowe zapalenie skóry”.

51

Artykuł 5 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 należy bowiem rozumieć w ten sposób, że przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy oświadczenia żywieniowe i zdrowotne są bezpośrednio podawane do wiadomości konsumenta końcowego, tak aby mógł on dokonać wyboru z pełną znajomością faktów. Tymczasem, jak stwierdził rzecznik generalny w pkt 54 opinii, w okolicznościach takich jak te, których dotyczy postępowanie główne, pismo zawierające takie oświadczenia nie jest przedkładane jako takie konsumentowi końcowemu, ale kierowane jest do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia, którzy w sposób dorozumiany zostają wezwani do zarekomendowania konsumentom produktu żywnościowego będącego przedmiotem owych oświadczeń.

52

Ponadto motyw 4 rozporządzenia nr 1924/2006 stanowi, że rozporządzenie nie powinno mieć zastosowania do oświadczeń przedstawianych w przekazach o charakterze niekomercyjnym, jak np. w wytycznych lub poradach żywieniowych wydawanych przez organy i jednostki władzy publicznej odpowiedzialne za zdrowie lub w niekomercyjnych przekazach i informacjach w prasie oraz w publikacjach naukowych.

53

Wobec powyższego rozporządzenie to nie sprzeciwia się przekazywaniu specjalistom w dziedzinie ochrony zdrowia obiektywnych informacji na temat najnowszych osiągnięć naukowych, z zastosowaniem terminologii technicznej lub naukowej, w sytuacji gdy taki przekaz ma charakter niekomercyjny.

54

W świetle powyższych rozważań na przedstawione pytanie należy udzielić odpowiedzi, że art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 1924/2006 należy interpretować w ten sposób, że zakresem zastosowania tego rozporządzenia są objęte oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zawarte w przekazach komercyjnych dotyczących żywności przeznaczonej jako taka dla konsumentów końcowych również w sytuacji, gdy przekazy te są skierowane nie do konsumenta końcowego, ale wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

W przedmiocie kosztów

55

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 1 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, zmienionego rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1047/2012 z dnia 8 listopada 2012 r., należy interpretować w ten sposób, że zakresem zastosowania tego rozporządzenia są objęte oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zawarte w przekazach komercyjnych dotyczących żywności przeznaczonej jako taka dla konsumentów końcowych również w sytuacji, gdy przekazy te są skierowane nie do konsumenta końcowego, ale wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: niemiecki.

Top