EUR-Lex Access to European Union law

Back to EUR-Lex homepage

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62015CC0657

Opinia rzecznika generalnego M. Watheleta przedstawiona w dniu 30 maja 2017 r.
Viasat Broadcasting UK Ltd przeciwko TV2/Danmark A/S.
Odwołanie – Pomoc państwa – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Publiczna usługa nadawcza – Środki przyjęte przez władze duńskie na rzecz duńskiego nadawcy TV2/Danmark – Pojęcie pomocy przyznawanej przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych – Wyrok Altmark.
Sprawa C-657/15 P.

Court reports – general

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2017:405

OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

MELCHIORA WATHELETA

przedstawiona w dniu 30 maja 2017 r. ( 1 )

Sprawa C‑657/15 P

Viasat Broadcasting UK Ltd

przeciwko

TV2/Danmark A/S,

Komisji Europejskiej

Odwołanie – Pomoc państwa – Artykuł 107 ust. 1 TFUE – Publiczna usługa nadawcza – Środki przyjęte przez władze duńskie na rzecz duńskiego nadawcy TV2/Danmark – Pojęcie „pomocy przyznawanej przez państwo lub przy użyciu zasobów państwowych” – Wyrok Altmark

1.

W swoim odwołaniu Viasat Broadcasting UK Ltd (zwana dalej „spółką Viasat”) wnosi o częściowe uchylenie wyroku Sądu Unii Europejskiej TV2/Danmark/Komisja ( 2 ), w którym sąd ten z jednej strony stwierdził nieważność decyzji Komisji 2011/839/UE ( 3 ) w zakresie, w jakim Komisja Europejska uznała, że przekazane TV2/Danmark za pośrednictwem Funduszu TV2 wpływy z reklam za lata 1995 i 1996 stanowią pomoc państwa, a z drugiej strony oddalił wniesioną przez spółkę TV2/Danmark A/S (zwaną dalej „TV2 A/S”) skargę o częściowe stwierdzenie nieważności tej decyzji w pozostałym zakresie (TV2 A/S jest duńską akcyjną spółką nadawczą, która została stworzona, aby zastąpić, ze skutkiem księgowym i podatkowym od dnia 1 stycznia 2003 r., samodzielne przedsiębiorstwo państwowe TV2/Danmark, zwane dalej „TV2”). Niniejsza sprawa jest związana ze sprawami C‑649/15 P i C‑656/15 P, które również dotyczą odwołania przeciwko zaskarżonemu wyrokowi i opinie w przedmiocie których zostaną ogłoszone wraz z opinią w niniejszej sprawie. Jest ona również blisko związana ze sprawą, w której został ostatnio wydany wyrok z dnia 8 marca 2017 r., Viasat Broadcasting UK/Komisja (C‑660/15 P, EU:C:2017:178).

I. Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

2.

Ze względu na to, że okoliczności faktyczne leżące u podstaw niniejszej sprawy są identyczne jak te leżące u podstaw sprawy C‑656/15 P, odsyłam do pkt 2–15 ogłoszonej dzisiaj mojej opinii w tej sprawie.

II. Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok

3.

Z tych samych powodów odsyłam do pkt 16–19 ogłoszonej dzisiaj mojej opinii w sprawie C‑656/15 P.

III. W przedmiocie odwołania

4.

Na poparcie swego odwołania spółka Viasat podnosi dwa zarzuty odnoszące się do naruszeń prawa, jakich miał dopuścić się Sąd, po pierwsze, rozstrzygając, że wpływy z reklam za lata 1995 i 1996 przekazane TV2 z TV2 Reklame za pośrednictwem Funduszu TV2 nie stanowią zasobów państwowych, a po drugie, dokonując błędnej wykładni drugiej z przesłanek ustanowionych przez Trybunał w wyroku z dnia 24 lipca 2003 r., Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg (C‑280/00, EU:C:2003:415; przesłanki ustanowione przez Trybunał w tym wyroku będą dalej określane jako „przesłanki Altmark”).

5.

Zgodnie z art. 76 § 2 swego regulaminu postępowania Trybunał rozstrzygnął, że po przeprowadzeniu pisemnego etapu postępowania dysponuje on ilością informacji wystarczającą do tego, aby móc pominąć rozprawę.

A. W przedmiocie zarzutu pierwszego

1.  Podsumowanie argumentów stron

6.

Spółka Viasat twierdzi w istocie, że Sąd, rozstrzygając w pkt 220 zaskarżonego wyroku, iż Komisja nie powinna była zakwalifikować w spornej decyzji wpływów z reklam za lata 1995 i 1996 jako „pomocy państwa” ze względu na to, że nie stanowią one „zasobów państwowych” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, dopuścił się naruszenia prawa.

7.

Komisja popiera to twierdzenie spółki Viasat.

8.

TV2 A/S i Królestwo Danii kwestionują tę argumentację. W istocie twierdzą one, po pierwsze, że rozpatrywane wpływy nie stanowią zasobów państwowych ani, co za tym idzie, pomocy państwa, gdyż nie pochodziły one od państwa duńskiego, tylko były efektem prowadzonej przez TV2 działalności. Po drugie, twierdzą one, że bez znaczenia w tym względzie jest okoliczność polegająca na tym, iż TV2 Reklame i Fundusz TV2 były podmiotami publicznymi należącymi do państwa duńskiego i przez nie kontrolowanymi, oraz po trzecie, że podnoszone przez spółkę Viasat i Komisję twierdzenia dotyczące sprawowanej przez państwo duńskie kontroli zasobów tych podmiotów wynikały z niewłaściwego zrozumienia przepisów duńskiego prawa. TV2 A/S podnosi również, że wpływy te nie przysporzyły TV2 żadnej przewagi konkurencyjnej.

2.  Ocena

9.

Pierwszy z podniesionych przez spółkę Viasat zarzutów jest pokrewny temu podniesionemu przez Komisję na poparcie jej odwołania w sprawie C‑656/15 P, Komisja/TV2/Danmark, gdyż każda z tych występujących przed Trybunałem stron kwestionuje dokonaną przez Sąd wykładnię pojęcia „zasobów państwowych” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE i jego zastosowanie do okoliczności niniejszego przypadku.

10.

Przedstawiona w ogłoszonej dziś opinii analiza dotycząca jedynego zarzutu podniesionego przez Komisję w sprawie C‑656/15 P ma mutatis mutandis zastosowanie do pierwszego z zarzutów podniesionych przez spółkę Viasat w niniejszej sprawie. Ograniczę się więc tu do przedstawienia syntezy tej oceny. W celu zapoznania się z całością mej analizy odsyłam do pkt 24–97 tej opinii.

11.

W odniesieniu do, w pierwszej kolejności, możliwości przypisania tego środka w niniejszym przypadku bezsporne jest to, że należy uznać, iż w przyjmowaniu tego środka wzięły udział organy władzy publicznej ( 4 ).

12.

W drugiej kolejności, jeśli chodzi o wymóg, aby korzyść była przyznawana bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych, to jak wynika z orzecznictwa Trybunału, możliwość uznania korzyści przyznanej jednemu przedsiębiorstwu lub kilku przedsiębiorstwom za pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE nie wiąże się z koniecznością każdorazowego wykazania, iż miało miejsce przeniesienie zasobów państwowych ( 5 ).

13.

Biorąc pod uwagę powyższe względy, przeanalizuję, czy rozstrzygając, że Komisja dopuściła się naruszenia prawa, kwalifikując w spornej decyzji jako „zasoby państwowe” wpływy z reklam za lata 1995 i 1996 przekazane TV2 przez TV2 Reklame za pośrednictwem Funduszu TV2, Sąd dokonał prawidłowej wykładni tego pojęcia „zasobów państwowych” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE.

14.

Jak słusznie przypomina spółka Viasat, Trybunał w wyroku z dnia 16 maja 2002 r., Komisja/Francja, zwanym wyrokiem Stardust Marine (C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 37), rozstrzygnął, iż „z orzecznictwa Trybunału wynika, że art. 107 ust. 1 TFUE dotyczy wszelkich środków pieniężnych, które władze publiczne mogą rzeczywiście wykorzystywać w celu wspierania przedsiębiorstw, bez względu na fakt, czy środki te w sposób stały są, czy też nie są częścią majątku państwowego. Dlatego też, nawet jeśli kwoty odnoszące się do przedmiotowego środka nie są stale w posiadaniu skarbu państwa, fakt, iż pozostają one trwale pod kontrolą publiczną, a zatem w dyspozycji właściwych organów krajowych, wystarcza, by zakwalifikować je jako zasoby państwowe” ( 6 ).

15.

Trybunał rozstrzygnął w pkt 38 tego samego wyroku, że „Komisja, przyjmując w spornej decyzji, iż zasoby przedsiębiorstw publicznych, takich jak Crédit Lyonnais i jej spółki zależne, podlegały kontroli państwa i były zatem do jego dyspozycji, nie dokonała błędnej interpretacji zawartego w art. 107 ust. 1 TFUE] pojęcia »zasobów państwowych«. Korzystając bowiem ze swego dominującego wpływu na takie przedsiębiorstwa, państwo może bardzo skutecznie kierować wykorzystaniem swoich zasobów w celu sfinansowania, w stosownych przypadkach, konkretnych korzyści na rzecz innych przedsiębiorstw”.

16.

W niniejszym przypadku bezsporne zaś jest, że państwo (Królestwo Danii) było jedynym udziałowcem spółki akcyjnej TV2 Reklame, gdyż zadeklarowało ono swój wkład w tę spółkę, a minister kultury miał obowiązek zatwierdzenia jej statutu i wprowadzanych doń zmian. TV2 Reklame znajdowała się więc pod całkowitą kontrolą państwa ( 7 ).

17.

Zgadzam się ze spółką Viasat, że przekazanie rozpatrywanych zasobów za pośrednictwem Funduszu TV2 pozostaje bez wpływu na posiadanie przez nie charakteru „zasobów państwowych”, gdyż Fundusz TV2 jest również kontrolowanym przez państwo duńskie przedsiębiorstwem publicznym.

18.

Okoliczność, że jak zostało to wskazane w przywołanym powyżej orzecznictwie Trybunału, zasoby spółki należącej całkowicie do państwa i przez nie kontrolowanej stanowią „zasoby państwowe” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE, wydaje mi się wystarczającym powodem do tego, aby zaproponować uchylenie zaskarżonego wyroku. Tytułem uzupełnienia przeanalizuję jeszcze inne podstawy, na których można oprzeć ten sam wniosek.

a)  Pochodzenie środków nie ma decydującego znaczenia

19.

W pkt 208 zaskarżonego wyroku Sąd w zaskakujący sposób wywnioskował z orzecznictwa przytoczonego w pkt 201 tego samego wyroku ( 8 ) w związku z wyrokami z dnia 16 maja 2000 r., Ladbroke Racing/Komisja (C‑83/98 P, EU:C:2000:248), i z dnia 12 grudnia 1996 r., Air France/Komisja (T‑358/94, EU:T:1996:194), że zasoby pochodzące od osób trzecich mogą stanowić zasoby państwowe bądź pod warunkiem, iż dobrowolnie zostały one przekazane do dyspozycji państwa przez ich właścicieli (jak uczynili to deponenci Caisse des dépôts et consignations-participations [kasy depozytowej] w sprawie, w której wydano wspomniany wyrok Air France/Komisja), bądź pod warunkiem, że zostały porzucone przez ich właścicieli (jak było to w przypadku wygranych, po które nie zgłosiły się osoby dokonujące zakładów w sprawie, w której wydano rzeczony wyrok Ladbroke Racing/Komisja), aby następnie w pkt 211 i 212 zaskarżonego wyroku stwierdzić, że rozpatrywane w tym przypadku wpływy z reklam pochodziły od reklamodawców, którzy wykupili czas na emisję reklam w TV2, i że zasoby te nie mogły więc zostać uznane za podlegające kontroli ze strony państwa duńskiego, skoro nie zostały dobrowolnie oddane przez ich właścicieli do dyspozycji państwa ani też nie zostały porzucone przez ich właścicieli, pozostając w faktycznym zarządzie państwa.

20.

Nie zgadzam się z tym wnioskiem wyciągniętym na podstawie rozumowania przeprowadzonego w pkt 202–212 zaskarżonego wyroku, i to z dwojakiego rodzaju powodów.

21.

Z jednej strony, wbrew temu, co zostało powiedziane w zaskarżonym wyroku, pochodzenie danego zasobu i jego pierwotnie prywatny charakter (w niniejszym przypadku pieniądze zapłacone przez przedsiębiorstwa pragnące reklamować się w TV2) są bez znaczenia dla analizy kwestii prawnej sprowadzającej się do tego, czy środki, które przeszły z rąk do rąk i znajdują się posiadaniu i pod kontrolą podmiotu całkowicie należącego do państwa, stanowią zasoby „państwowe”. Sąd dopuścił się więc naruszenia prawa (w szczególności w pkt 208, 211 i 212 zaskarżonego wyroku), kładąc nacisk na elementy inne niż te zasoby jako takie (a w szczególności ich pochodzenie) ( 9 ).

22.

Z drugiej strony Sąd w pkt 208 zaskarżonego wyroku błędnie usiłuje wyciągnąć z tych dwóch wyroków Trybunału wniosek, że aby można było uznać, iż zasoby pochodzące od osób trzecich stanowią „zasoby państwowe”, winien zostać spełniony któryś z tych dwóch „nowych” i uzupełniających warunków (zob. pkt 19 niniejszej opinii).

23.

Przytoczone orzecznictwo nie zawiera bowiem niczego, na czym można by było – jak sugeruje to Sąd w zaskarżonym wyroku – oprzeć wniosek, że zasoby przedsiębiorstw publicznych mogą zostać uznane za „zasoby państwowe” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE tylko wówczas, gdy zostały one bądź dobrowolnie przekazane do dyspozycji państwa przez ich właścicieli, bądź przez tych właścicieli porzucone, pozostając w faktycznym zarządzie państwa.

24.

Twierdzenie to w każdym razie w żaden sposób nie wynika z orzecznictwa mającego znaczenie dla niniejszej sprawy, czyli z wyroku z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, zwanego wyrokiem Stardust Marine (C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 37, 38), zresztą wydanego później niż dwa wyroki, na których na próżno usiłuje się oprzeć Sąd w zaskarżonym wyroku.

25.

Ponadto, podczas gdy drugi z sugerowanych przez Sąd warunków (dotyczący porzuconych zasobów) w oczywisty sposób jest pozbawiony jakiegokolwiek związku z okolicznościami niniejszego przypadku, pierwszy z nich (dobrowolne oddanie do dyspozycji) jest wręcz sprzeczny z późniejszym orzecznictwem Sądu (wyrok z dnia 27 września 2012 r., Francja/Komisja, T‑139/09, EU:T:2012:496, który nie został zakwestionowany w drodze odwołania, pkt 63, 64) ( 10 ).

b)  Decydujące znaczenie ma kontrola sprawowana przez władze publiczne

26.

Jestem zdania, że w pkt 212, 214 i 215 zaskarżonego wyroku Sąd dopuścił się naruszenia prawa, przyjmując – podczas dokonywanej przezeń oceny kwestii tego, czy państwo duńskie sprawowało za pośrednictwem Funduszu TV2 kontrolę nad zasobami przekazywanymi z TV2 Reklame do TV2 – zbyt zawężającą wykładnię pojęcia „kontroli”.

27.

Sam Sąd wspomniał bowiem w zaskarżonym wyroku (pkt 182), że z § 29 ust. 2 ustawy z 1994 r. wynika, iż Fundusz TV2 był zasilany z zysków osiąganych z reklam emitowanych na TV2. Również z tego samego paragrafu wynika, że to minister kultury decydował o tym, jaka część zysków z TV2 Reklame winna zostać przekazana Funduszowi TV2. Jak przedstawił to Sąd w pkt 181 zaskarżonego wyroku i jak zostało to wskazane w pkt 81 spornej decyzji, część skumulowanego zysku TV2 Reklame, która nie została przekazana Funduszowi TV2, mogła być przekazana przez ministra kultury – za zgodą komisji finansowej Folketing (duńskiego parlamentu) – celem spłaty wykorzystanej uprzednio gwarancji państwa czy też w dowolnym innym celu związanym z kulturą (zob. § 33 ustawy z 1994 r. ( 11 )).

28.

Tak więc państwo dysponowało wszelkimi uprawnieniami oraz sprawowało całkowitą kontrolę nad zyskiem TV2 Reklame i bezpośrednio z przepisów prawa wynikało, że zasoby te mogą zostać przeznaczone na cele inne niż przekazanie ich Funduszowi TV2.

29.

Ze względu na to, że minister kultury miał możliwość zadecydowania o tym, aby przeznaczyć te zasoby na cele inne niż przekazanie ich Funduszowi TV2, należy dojść do wniosku, iż państwo kontrolowało te zasoby niezależnie od tego, w jaki sposób minister kultury postanowił w rzeczywistości wykorzystać te zasoby w danym roku.

30.

Ponadto to tylko minister kultury mógł podjąć decyzję o kwocie, jaką należy przekazać w danym roku z Funduszu TV2 do TV2, zaś przekazanie środków z Funduszu TV2 do TV2 mogło zostać dokonane jedynie w ustalonych przez tego ministra ramach budżetowych TV2 ( 12 ).

31.

Sąd dopuścił się zatem naruszenia prawa, po pierwsze, nie uwzględniając w swej ocenie występowania zasobów państwowych okoliczności polegającej na tym, że owo państwo dysponowało wszelkimi uprawnieniami oraz sprawowało całkowitą kontrolę nad zasobami TV2 Reklame i mogło zadecydować o przekazaniu ich Funduszowi TV2 czy też przeznaczeniu na inne cele, na przykład kulturalne; po drugie, Sąd dopuścił się też naruszenia prawa ze względu na niewzięcie pod uwagę tego, że państwo kontrolowało całkowicie zasoby Funduszu TV2, i co za tym idzie, mogło jednostronnie zadecydować o momencie przekazania środków na rzecz TV2 i o ich kwocie.

c)  Sąd błędnie zinterpretował wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160)

32.

Aby uzasadnić swój wniosek o istnieniu możliwości uznania rozpatrywanych środków za zasoby państwowe w oparciu o argumentację w przedmiocie niewystarczającego charakteru kontroli publicznej sprawowanej przez władze duńskie, Sąd powołał się na podobieństwo pomiędzy niniejszą sprawą a tą, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160).

33.

Ja zaś, przeciwnie, jestem zdania ( 13 ) (podobnie jak spółka Viasat), że te dwie sprawy znacznie różnią się między sobą pod względem zarówno faktycznym, jak i prawnym.

34.

W wyroku z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), Trybunał wykluczył bowiem kwalifikację jako „pomoc państwa” ze względu na to, że korzyści przysporzone producentom ekologicznej energii elektrycznej były finansowane wyłącznie przez prywatne przedsiębiorstwa zajmujące się dostawą energii elektrycznej za pośrednictwem funduszu, nad którym państwo nie sprawowało nigdy żadnej kontroli, efektem czego środki te „w rzeczywistości nigdy nie opuściły sektora prywatnego” (zob. opinia rzecznika generalnego F.G. Jacobsa w sprawie PreussenElektra, C‑379/98, EU:C:2000:585, pkt 166). Wydany w tym samym duchu wyrok z dnia 5 marca 2009 r., UTECA (C‑222/07, EU:C:2009:124, również przytoczony przez Sąd w zaskarżonym wyroku), tak jak wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), dotyczył sytuacji, w której rozpatrywane zasoby nigdy nie opuściły sektora prywatnego.

35.

Dwa inne elementy umożliwiają podkreślenie różnic istniejących pomiędzy niniejszym przypadkiem a sprawą, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160).

36.

Z jednej strony niniejsza sprawa dotyczy przekazania zasobów z przedsiębiorstwa publicznego wskutek decyzji podejmowanej corocznie przez ministra kultury, podczas gdy w sprawie, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), chodziło o przepis prawa powszechnego dotyczący przekazywania środków na rzecz pewnych kategorii (głównie prywatnych) podmiotów, do którego zobowiązane były pewne przedsiębiorstwa.

37.

Z drugiej strony w sprawie, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), występująca w nim spółka (PreussenElektra) nie miała zadania polegającego na zarządzaniu środkami pomocowymi, ponieważ w sprawie tej nie było mowy o systemie rekompensat, za pomocą których spółki ponoszące koszty dodatkowe otrzymywały rekompensatę z tego tytułu.

38.

Rozwiązanie przyjęte w tamtym wyroku nie ma więc zastosowania w sytuacji, w której państwo stworzyło odrębny podmiot prawny, taki jak TV2 Reklame, i upoważniło go do zarządzania środkiem pomocowym ( 14 ).

39.

Okoliczności niniejszego przypadku są natomiast bardzo podobne do okoliczności sprawy, w której wydano wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord i in. (C‑206/06, EU:C:2008:413) ( 15 ).

40.

Wyznaczona w drodze ustawy spółka (SEP) została upoważniona do otrzymywania kwot wynikających z dopłaty do ceny, jaką państwo niderlandzkie narzuciło w ustawie nabywcom energii elektrycznej celem zwalczania kosztów niezgodnych z rynkowymi. W praktyce ta dopłata była uiszczana przez podmiot zarządzający siecią, który corocznie winien był przekazać uzyskany dochód na rzecz SEP. Spółka ta zatrzymała następnie 400 mln florenów niderlandzkich (NLG) (181512086,40 EUR), aby pokryć niezgodne z rynkowymi koszty wygenerowane w 2000 r., i przekazała nadwyżkę ministrowi.

41.

Trybunał rozstrzygnął w tej sprawie przede wszystkim, że bez znaczenia było to, iż wyznaczona spółka (SEP) była jednocześnie podmiotem centralizującym pobieranie opłaty, zarządzającym zebranymi środkami i beneficjentem części tych środków, gdyż istniała możliwość odróżnienia tych poszczególnych ról SEP i przeprowadzenia kontroli wykorzystania tych środków, efektem czego zdaniem Trybunału, „o ile wspomniana wyznaczona spółka nie przyznała sobie kwoty 400 mln NLG [181512086,40 EUR], w momencie, w którym mogła ona swobodnie tą kwotą dysponować, kwota ta podlegała kontroli publicznej, a więc pozostawała do dyspozycji władz krajowych, co pozwala uznać ją za zasoby państwowe (zob. podobnie wyrok z dnia 16 maja 2002 r.Francja/Komisja [zwany wyrokiem Stardust Marine], C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 37)”.

42.

Trybunał następnie wyjaśnił, że rozpatrywany w tej sprawie środek różnił się od tego, o którym była mowa w wyroku z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), w którym Trybunał w pkt 59 rozstrzygnął, iż „spoczywający na prywatnych przedsiębiorstwach zajmujących się zaopatrzeniem w energię elektryczną obowiązek zakupu energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł energii po ustalonych cenach minimalnych nie prowadzi do żadnego pośredniego bądź bezpośredniego przeniesienia zasobów państwowych do przedsiębiorstw, które tę energię wytwarzają. W tym ostatnim przypadku przedsiębiorstwa nie były uprawnione przez państwo do zarządzania zasobami państwowymi, lecz spoczywał na nich obowiązek zakupu przy użyciu własnych zasobów finansowych” (wyrok z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord i in., C‑206/06, EU:C:2008:413, pkt 74).

43.

Tak samo jak w sprawie, w której wydano ten ostatni wyrok, TV2 Reklame jest samodzielną instytucją publiczną stworzoną w celu gromadzenia zasobów poprzez sprzedaż czasu na emisję reklam w TV2, którą państwo upoważniło do zarządzania tymi zasobami.

44.

To samo rozumowanie ma zresztą zastosowanie do Funduszu TV2, który jest instytucją publiczną, a minister mógł ponadto dysponować jego zasobami.

45.

W taki sam sposób jak w wyrokach przytoczonych w przypisie 14 powyżej prawodawca ustanowił system, w ramach którego spółka wyznaczona w ustawie (w niniejszym przypadku TV2 Reklame) korzysta z rekompensaty za zarządzaną przez nią pomoc, w niniejszym przypadku w postaci prawa do sprzedaży czasu na emisję reklam w TV2.

46.

Należy do tego dodać okoliczność, że TV2 Reklame nie miała obowiązku zakupu od TV2 z wykorzystaniem swych własnych zasobów finansowych, w odróżnieniu od sytuacji, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160). Z przepisów prawa duńskiego wynika natomiast, że TV2 powinna była oddać czas na emisję reklam do dyspozycji TV2 Reklame, a TV2 Reklame nie miała zatem obowiązku kupienia od TV2 tego czasu za ustaloną z góry cenę, jak miało to miejsce w przypadku tego wyroku.

47.

Wynika stąd, że Sąd dopuścił się naruszenia prawa, uznając niniejszą sprawę za porównywalną z tą, w której wydano wyrok z dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), zaś dokonana przezeń błędna wykładnia odgrywa istotną rolę w przyjętym uzasadnieniu stwierdzenia nieważności spornej decyzji.

d)  Brak różnicy, jeśli chodzi o pochodzenie zasobów stanowiących wpływy z opłat abonamentowych i wpływy z reklam

48.

Jak podnosi spółka Viasat, z powyższego wynika, że zasadnicze znaczenie dla prawidłowej kwalifikacji zasobów Funduszu TV2 ma uznanie zasobów TV2 Reklame za „zasoby państwowe” ze względu na to, iż zachowały one taki charakter po przekazaniu ich do Funduszu TV2, podobnie jak wpływów z opłat abonamentowych. Wszystkie te zasoby TV2 mogą zatem zostać uznane za „zasoby państwowe”.

49.

Dokonane przez Sąd rozróżnienie pomiędzy pochodzeniem wpływów z reklam przekazanych TV2 z TV2 Reklame za pośrednictwem Funduszu TV2 oraz wpływów z opłat abonamentowych przekazanych z Funduszu TV2 do TV2 nie jest bowiem ani logiczne, ani uzasadnione w okolicznościach niniejszego przypadku.

50.

Trudno jest bowiem rozpoznać, czym różnią się zasoby pochodzące z wpłat, których obowiązek uiszczenia wynika z ustawy i których uiszczenie jest konieczne do tego, aby móc oglądać kanały telewizji publicznej, od płatności uiszczanych przez prywatnych reklamodawców chcących nabyć czas na emisję reklam w tych mediach. W obu tych przypadkach chodzi o pochodzące od osób trzecich zasoby przekazane na rzecz przedsiębiorstwa publicznego, czy to Danmarks Radio, czy TV2 Reklame, w zamian za świadczenie wzajemne.

51.

Podniesione przeze mnie naruszenia prawa dotyczą powodów, dla których Sąd doszedł do wniosku, że te dwa rodzaje zasobów należy traktować w odmienny sposób, mimo iż znajdują się one w tej samej sytuacji ze względu na ich pochodzenie.

52.

Wynika stąd, że zarzut pierwszy winien zostać uwzględniony.

B. W przedmiocie zarzutu drugiego

1.  Podsumowanie argumentów stron

53.

Spółka Viasat twierdzi, że Sąd, rozstrzygając w pkt 106 zaskarżonego wyroku, iż Komisja, wydając sporną decyzję, popełniła naruszenie prawa odnośnie do drugiej z przesłanek Altmark, również dopuścił się naruszenia prawa.

54.

Zdaniem spółki Viasat Sąd, badając uzasadnienie tej decyzji, powinien był trzymać się skargi o stwierdzenie nieważności i nie opierać swej oceny na przyjętej przez Komisję w trakcie postępowania przed nim interpretacji tej decyzji. Spółka Viasat podnosi w tym względzie, że wbrew temu, co rozstrzygnął Sąd w pkt 97, 99 i 104–106 zaskarżonego wyroku, z istotnych motywów tej decyzji w żaden sposób nie wynika, iż druga z przesłanek Altmark „obejmuje pojęcie efektywności beneficjenta rekompensaty”. Spółka Viasat uważa, że celem ustanowienia tej przesłanki, z której wynika wymóg, aby parametry, na których podstawie obliczana jest rekompensata, były wcześniej ustalane w obiektywny i przejrzysty sposób, jest wykluczenie jakiegokolwiek nadużycia pojęcia „usługi publicznej”. Spółka Viasat stoi zaś na stanowisku, że interwencja ze strony duńskiego parlamentu jest niewystarczająca do spełnienia tej przesłanki.

55.

Komisja popiera twierdzenia spółki Viasat.

56.

TV2 A/S i Królestwo Danii kwestionują dopuszczalność zarzutu drugiego.

57.

W istocie TV2 A/S kwestionuje to, że Sąd miał oprzeć swą ocenę zakresu zastosowania drugiej z przesłanek Altmark jedynie na interpretacji spornej decyzji przedstawionej przez Komisję w trakcie toczącego się przed nim postępowania. Zdaniem tej spółki natomiast dokonana przez Sąd ocena opierała się jednocześnie zarówno na uzasadnieniu spornej decyzji, jak i na jej interpretacji przedstawionej przez Komisję w trakcie toczącego się przed nim postępowania. W każdym razie TV2 A/S stoi na stanowisku, że zgodnie z drugą z przesłanek Altmark parametry, na których podstawie obliczona została rekompensata, były wcześniej ustalone w obiektywny i przejrzysty sposób.

2.  Ocena

58.

Zgadzam się z twierdzeniem TV2 A/S i Królestwa Danii, że ten zarzut jest niedopuszczalny.

59.

Spółka Viasat twierdzi, że wyciągnięte w zaskarżonym wyroku wnioski dotyczące drugiej z przesłanek Altmark dotyczą jej indywidualnie i bezpośrednio.

60.

Jednocześnie jednak przyznaje, że ta część wyroku w oderwaniu od jego reszty pozostaje bez wpływu na treść sentencji (pkt 30 i 31 wniesionego przez tę spółkę odwołania).

61.

Ze względu na to bowiem, że Sąd w sentencji zaskarżonego wyroku uwzględnił żądania spółki Viasat i nie zawarł w niej niczego, co by dotyczyło drugiej z przesłanek Altmark, spółka ta nie ma niezbędnego interesu uzasadniającego dokonanie przez Trybunał kontroli tych części uzasadnienia tego wyroku, które dotyczą tej drugiej przesłanki.

62.

Wystarczy bowiem stwierdzić, że poza tym, iż żądanie to nie ma na celu uzyskania całkowitego czy też częściowego uchylenia rozstrzygnięcia Sądu zawartego w sentencji wydanego przezeń wyroku i że powinno ono zostać uznane za niedopuszczalne już tylko z tego powodu, taki zarzut miałby sens jedynie wówczas, gdyby uwzględniony został pierwszy z zarzutów odwołania wniesionego przez TV2 A/S w sprawie C‑649/15 P, TV2/Danmark/Komisja, dotyczącego czwartej z przesłanek Altmark – czego zgodnie z moją ogłoszoną dziś opinią w tamtej sprawie nie należy czynić – efektem czego należałoby go w każdym razie uznać za pozbawiony znaczenia dla sprawy.

63.

Bez wpływu na tę ocenę pozostaje podnoszona przez spółkę Viasat argumentacja, zgodnie z którą Trybunał może przeanalizować istotę tego zarzutu ze względu na to, że dotycząca drugiej z przesłanek Altmark część uzasadnienia zaskarżonego wyroku dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie, mimo że jej żądania zostały uwzględnione przez Sąd w sentencji zaskarżonego wyroku.

64.

Zarzut ten należy więc odrzucić jako niedopuszczalny i, w każdym razie, oddalić jako pozbawiony znaczenia dla sprawy.

65.

Tytułem uzupełnienia należy podnieść, że w sprawie C‑660/15 P spółka Viasat również twierdziła w swym odwołaniu, iż druga z przesłanek Altmark nie została spełniona.

66.

W międzyczasie odwołanie to zostało oddalone przez Trybunał wyrokiem z dnia 8 marca 2017 r., Viasat Broadcasting UK/Komisja (C‑660/15 P, EU:C:2017:178). Zdaniem Trybunału „Sąd nie obraził […] prawa, uznając w zaskarżonym wyroku, że art. 106 ust. 2 TFUE nie zobowiązuje Komisji do uwzględnienia drugiej i czwartej z przesłanek Altmark w celu stwierdzenia, czy dana pomoc państwa jest zgodna z rynkiem wewnętrznym na mocy tego przepisu”.

67.

Wynika z tego, że zarzut drugi należy oddalić.

C. W przedmiocie skutków uchylenia zaskarżonego wyroku

68.

W zakresie, w jakim w czwartym z podniesionych w pierwszej instancji zarzutów, przedstawionym na poparcie podniesionej tytułem ewentualnym trzeciej części żądań, skarżąca w pierwszej instancji zarzuciła Komisji naruszenie prawa ze względu na to, iż instytucja ta uznała za pomoc państwa kwoty pochodzące z wpływów z reklam za lata 1995 i 1996 przekazane TV2 za pośrednictwem Funduszu TV2, oraz uwzględniając moją analizę pierwszego zarzutu odwołania, jest jasne, że Trybunał winien sam wydać rozstrzygnięcie i oddalić co do istoty trzecią część żądań podniesionych przez skarżącą w pierwszej instancji tytułem ewentualnym.

IV. W przedmiocie kosztów

69.

Zgodnie z brzmieniem art. 138 § 3 regulaminu postępowania przed Trybunałem, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron każda z nich pokrywa własne koszty. Ponieważ TV2 przegrała sprawę, a tylko pierwszy z zarzutów spółki Viasat został uwzględniony, jestem zdania, że należy nakazać TV2 pokrycie jej własnych kosztów oraz 50% kosztów poniesionych przez spółkę Viasat, zaś w pozostałym zakresie uczestnicy postępowania winni pokryć swe własne koszty.

70.

W myśl art. 140 § 1 regulaminu postępowania, mającego także zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie jego art. 184 § 1, państwa członkowskie i instytucje interweniujące w sprawie pokrywają własne koszty. Królestwo Danii jako interwenient w postępowaniu przed Sądem pokrywa własne koszty.

V. Wnioski

71.

Z tych powodów proponuję, aby Trybunał:

uchylił wyrok Sądu z dnia 24 września 2015 r., TV2/Danmark/Komisja (T‑674/11, EU:T:2015:684), w którym Sąd ten stwierdził nieważność decyzji Komisji 2011/839/UE z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie środków podjętych przez Danię (C 2/03) na rzecz TV2/Danmark tylko ze względu na to, iż instytucja ta uznała, że przekazane TV2/Danmark A/S za pośrednictwem Funduszu TV2 wpływy z reklam za lata 1995 i 1996 stanowią pomoc państwa;

oddalił co do istoty trzecią część żądań podniesionych przez skarżącą w pierwszej instancji tytułem ewentualnym;

oddalił odwołanie w pozostałym zakresie; oraz

rozstrzygnął, że TV2 Danmark A/S pokrywa 50% kosztów poniesionych przez Viasat Broadcasting UK Ltd, zaś w pozostałym zakresie pozostali uczestnicy sami pokrywają swe koszty.


( 1 ) Język oryginału: francuski.

( 2 ) Wyrok z dnia 24 września 2015 r., TV2/Danmark/Komisja (T‑674/11, zwany dalej „zaskarżonym wyrokiem”, EU:T:2015:684).

( 3 ) Decyzja z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie środków podjętych przez Danię (C 2/03) na rzecz TV2/Danmark (Dz.U. 2011, L 340, s. 1, zwana dalej „sporną decyzją”).

( 4 ) Zobacz wyroki: z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, zwany wyrokiem Stardust Marine (C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 52); z dnia 19 grudnia 2013 r., Association Vent De Colère! i in. (C‑262/12, EU:C:2013:851, pkt 17); a także postanowienie z dnia 22 października 2014 r., Elcogás (C‑275/13, niepublikowane, EU:C:2014:2314, pkt 22).

( 5 ) Zobacz w szczególności wyroki: z dnia 16 maja 2002 r., Francja/Komisja, zwany wyrokiem Stardust Marine (C‑482/99, EU:C:2002:294, pkt 36); z dnia 30 maja 2013 r., Doux Élevage i Coopérative agricole UKL-ARREE (C‑677/11, EU:C:2013:348, pkt 34); z dnia 19 grudnia 2013 r., Association Vent De Colère! i in. (C‑262/12, EU:C:2013:851, pkt 19).

( 6 ) Trybunał powołuje się na wyrok z dnia 16 maja 2000 r., Francja/Landbroke Racing i Komisja (C‑83/98 P, EU:C:2000:248, pkt 50). Zobacz także przypis 15 do ogłoszonej dziś mojej opinii w sprawie C‑656/15 P.

( 7 ) Wynika to z § 31 ust. 1 Bekendtgørelse af lov om radio- og fjernsynsvirksomhed (ujednoliconego tekstu duńskiej ustawy nr 578 o usłudze nadawczej) z dnia 24 czerwca 1994 r. (zwanej dalej „ustawą z 1994 r.”). Zobacz pkt 89 i 90 spornej decyzji.

( 8 ) Wyroki: z dnia 30 maja 2013 r., Doux Élevage i Coopérative agricole UKL-ARREE (C‑677/11, EU:C:2013:348, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo); z dnia 15 stycznia 2013 r., Aiscat/Komisja (T‑182/10, EU:T:2013:9, pkt 104).

( 9 ) Zobacz w tym względzie ogłoszona dziś moja opinia w sprawie C‑656/15 P (pkt 46 i nast.).

( 10 ) Zobacz moja ogłoszona dziś opinia w sprawie C‑656/15 P, pkt 59.

( 11 ) Zobacz również motywy pkt 81 i 84 spornej decyzji.

( 12 ) Zobacz § 30 ustawy z 1994 r., przytoczony w przypisie 28 do ogłoszonej dziś mojej opinii w sprawie C‑656/15 P.

( 13 ) Podobnie jak K. Bacon, European Union Law of State Aid, Oxford University Press 2017, który po skomentowaniu wyroku dnia 13 marca 2001 r., PreussenElektra (C‑379/98, EU:C:2001:160), dokonał oceny, zgodnie z którą „[arather different example of the analysis of payments from private parties was the advertising revenues paid to the Danish broadcaster TV2, which the [General] Court held were not State resources despite the fact that the Danish authorities could restrict the percentage of those revenues that was transferred to TV2” (wyróżnienie własne).

( 14 ) Wyroki: z dnia 17 lipca 2008 r., Essent Netwerk Noord i in. (C‑206/06, EU:C:2008:413, pkt 74); z dnia 19 września 2013 r., Association Vent De Colère! i in. (C‑262/12, EU:C:2013:851, pkt 35); a także postanowienie z dnia 22 października 2014 r., Elcogás (C‑275/13, niepublikowane, EU:C:2014:2314, pkt 32).

( 15 ) Zobacz w szczególności pkt 74. Zobacz także pkt 32 postanowienia z dnia 22 października 2014 r., Elcogás (C‑275/13, niepublikowanego, EU:C:2014:2314, pkt 32).

Top