1

Total SA (zwana dalej „Totalem”) w swoim odwołaniu wnosi o uchylenie wydanego przez Sąd Unii Europejskiej wyroku Total/Komisja (T‑548/08, EU:T:2013:434, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), mocą którego oddalił on skargę zmierzającą zasadniczo do częściowego uchylenia decyzji Komisji C(2008) 5476 wersja ostateczna z dnia 1 października 2008 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. [81 WE] i w art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/39.181 – Woski do świec) (streszczenie opublikowane w Dz.U. 2009, C 295, s. 17), a także, tytułem ewentualnym, obniżenia kwoty nałożonej na tę spółkę grzywny.

2

W zaskarżonym wyroku Sąd dokonał następujących ustaleń:

3

Artykuły 1 i 2 spornej decyzji stanowią:

„Artykuł 1

Następujące przedsiębiorstwa naruszyły art. 81 ust. 1 [WE], a od dnia 1 stycznia 1994 r. – art. 53 porozumienia EOG, uczestnicząc we wskazanych okresach w ciągłym porozumieniu lub praktyce uzgodnionej w sektorze wosków parafinowych na wspólnym rynku, a od dnia 1 stycznia 1994 r. – w EOG:

[…]

Total France […]: od dnia 3 września 1992 r. do dnia 28 kwietnia 2005 r.; oraz

Total: od dnia 3 września 1992 r. do dnia 28 kwietnia 2005 r.

W przypadku następujących przedsiębiorstw naruszenie dotyczy także, w odniesieniu do wskazanych okresów, gaczu parafinowego sprzedawanego klientom końcowym na rynku niemieckim:

Total France […]: od dnia 30 października 1997 r. do dnia 12 maja 2004 r.; oraz

Total […]: od dnia 30 października 1997 r. do dnia 12 maja 2004 r.

[…]

Artykuł 2

Z tytułu naruszenia, o którym mowa w art. 1, nakłada się następujące grzywny na:

[…]

Total France […] solidarnie z Total […]: 128163000 EUR”.

4

W motywie 577 spornej decyzji Komisja uznała, że większość argumentów spółki Total opierało się na zdolności spółki zależnej do samodzielnego działania w ramach bieżącego zarządzania swoją działalnością handlową. W motywie 578 spornej decyzji Komisja przeprowadziła rozważania odnośnie do pojęcia „autonomicznego działania” spółki zależnej, a zwłaszcza ocenę, zgodnie z którą „wywieranie decydującego wpływu na politykę handlową spółki zależnej nie wymaga codziennego interweniowania w zarządzanie operacyjne tą spółką”a

5

W tym samym motywie Komisja dodała, co następuje:

„W istocie [Total] przyznaje, że zapewnia instytucjonalną koordynację i kontrolę strategicznych kierunków oraz dysponuje kompetencjami w zakresie zatwierdzania lub odmowy zgody w odniesieniu do najważniejszych inwestycji lub wszelkich poważniejszych zmian w działalności w obrębie grupy. To dowodzi, iż [Total], jako spółka dominująca, kieruje się swym interesem i odgrywa w stosunku do swoich spółek zależnych określoną rolę jako akcjonariusz pragnący chronić swoje interesy finansowe właściciela oraz swoje interesy w zakresie strategii handlowej. [Total] przedstawia również listę niektórych innych dziedzin, takich jak polityka kadrowa, sporządzanie skonsolidowanych sprawozdań finansowych, ustalanie polityki podatkowej grupy oraz niektóre inne zadania operacyjne o charakterze horyzontalnym, takie jak bezpieczeństwo produkcji i pracy, ochrona środowiska, zarządzanie funduszami w sposób etyczny, działalność finansowa itd., którymi [Total] się zajmuje, działając na rzecz całej grupy”.

6

W motywach 579–582 spornej decyzji Komisja zbadała argumenty Totalu oparte na braku nakładania się na siebie odpowiedzialności dyrekcji między spółką dominującą i zależną w związku z okolicznością, że spółka zależna nigdy nie otrzymała instrukcji od spółki dominującej w zakresie polityki podlegającej zastosowaniu w handlu woskiem parafinowym, że spółka zależna nie informowała nigdy spółki dominującej o swojej działalności na analizowanym rynku i wreszcie że wosk parafinowy stanowił rynek marginalny zarówno dla spółki zależnej, jak i dla spółki dominującej. W motywie 585 spornej decyzji Komisja uznała, że argumenty powołane przez Total były niewystarczające dla obalenia domniemania decydującego wpływu wynikającego z pośredniego lub bezpośredniego posiadania niemalże całego kapitału zakładowego swojej spółki zależnej Total France.

7

Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 16 grudnia 2008 r. wnosząca odwołanie tytułem żądania głównego wystąpiła o stwierdzenie nieważności spornej decyzji w zakresie, w jakim dotyczy ona wnoszącej odwołanie, podnosząc na jego poparcie siedem zarzutów. Pomocniczo wystąpiła ona również z żądaniem uchylenia bądź obniżenia grzywny, jaka została na nią nałożona solidarnie z Total France, podnosząc w tym względzie dwa zarzuty. W tym celu wnosząca odwołanie zasadniczo utrzymywała, że nie była w stanie sprawować decydującego wpływu na zachowanie swojej spółki zależnej i że tym samym spółkę tę charakteryzowało autonomiczne zachowanie na rynku. Tak więc, zważywszy, że ona sama nie brała udziału w zarzucanym kartelu, nie można przypisywać jej stanowiącego naruszenie zachowania jej spółki zależnej. Wnosząca odwołanie ponadto kwestionowała okres trwania naruszenia, jakiego dopuściła się jej spółka zależna zgodnie z obliczeniami Komisji. W zaskarżonym wyroku Sąd oddalił wszystkie te zarzuty.

8

W pkt 73 zaskarżonego wyroku Sąd przejął dosłownie wywody Komisji przedstawione w motywie 578 spornej decyzji. W pkt 74–99 zaskarżonego wyroku zbadał każdy z argumentów spółki Total odnośnie do autonomii działania jej spółki zależnej i stwierdził w pkt 102 zaskarżonego wyroku, że Komisja słusznie uznała, iż wnoszącej odwołanie nie udało się obalić domniemania, zgodnie z którym sprawowała ona decydujący wpływ na politykę handlową swojej spółki zależnej.

9

W pkt 215–219 zaskarżonego wyroku Sąd zbadał argumenty Totalu dotyczące czasu trwania uczestnictwa jej spółki zależnej w naruszeniu, a w pkt 224 zaskarżonego wyroku orzekł:

„W odniesieniu do wykonywania nieograniczonego prawa orzekania Sąd doszedł do wniosku, iż skarżąca nie wykazała w spornej decyzji żadnego błędu bądź nieprawidłowości, które uzasadniałyby uchylenie grzywny, która została jej wymierzona, bądź też zmniejszenie jej wysokości. Sąd uważa także, iż w świetle wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności wagi i czasu trwania naruszenia popełnionego przez [wnoszącą odwołanie] wysokość nałożonej na nią grzywny jest właściwa”.

10

W drodze wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423) wydanego w tym samym dniu co zaskarżony wyrok Sąd obniżył całkowitą kwotę grzywny nałożonej na spółkę zależną Total France do 125459842 EUR, w której prawa wstąpiła Total Raffinage Marketing SA, oddalając w pozostałym zakresie skargę, którą ta ostatnia spółka złożyła równolegle ze skargą Totalu, jej spółki dominującej. Sąd uznał, że przy określaniu mnożnika odzwierciedlającego czas trwania uczestnictwa spółki Total France w naruszeniu Komisja złamała zasady proporcjonalności i równego traktowania, sprowadzając okres udziału trwający 7 miesięcy i 28 dni w przypadku wosków parafinowych oraz okres udziału trwający 6 miesięcy i 12 dni w przypadku gaczu parafinowego do okresu uczestnictwa trwającego cały rok. Natomiast w zaskarżonym wyroku Sąd nie obniżył w takim samym stopniu grzywny nałożonej na Total.

11

Odwołanie opiera się na sześciu zarzutach. W ramach zarzutów pierwszego i trzeciego wnosząca odwołanie podnosi, że pomimo całkowicie wtórnego charakteru jej odpowiedzialności w odniesieniu do odpowiedzialności jej spółki zależnej Sąd nie dokonał względem niej obniżenia kwoty grzywny nałożonej na jej spółkę zależną w takim samym stopniu, w jakim skorzystała ta ostatnia spółka. Tym samym Sąd bez jakiejkolwiek podstawy prawnej zaostrzył sankcję nałożoną na wnoszącą odwołanie. W drodze zarzutu drugiego wnosząca odwołanie utrzymuje, że Sąd naruszył prawo, gdyż nie stwierdził nieważności spornej decyzji ze względu na naruszenie przez Komisję ciążącego na niej obowiązku uzasadnienia. Poprzez zarzuty od czwartego do szóstego wnosząca odwołanie zwraca się do Trybunału, tytułem żądania ewentualnego, na podstawie przysługującej mu kompetencji o charakterze reformatoryjnym i przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy o ustalenie kwoty nałożonej na nią grzywny w takiej samej wysokość co kwota nałożona na jej spółkę zależną.

12

W pierwszej kolejności należy zbadać zarzut drugi, a następnie łącznie zarzuty pierwszy i trzeci odwołania.

13

Total zarzuca Sądowi, że w ramach sprawowanej przez niego kontroli legalności naruszył prawo, gdyż nie stwierdził nieważności spornej decyzji ze względu na naruszenie przez Komisję ciążącego na niej obowiązku uzasadnienia. Komisja nie zbadała bowiem argumentów przytoczonych przez wnoszącą odwołanie celem obalenia domniemania wywierania przez nią decydującego wpływu na politykę handlową swojej spółki zależnej.

14

W opinii Totalu kontekst niniejszej sprawy jest analogiczny z tym w sprawie, w której wydano wyrok Aquitaine/Komisja (C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 167) i wymagał ze strony Komisji sformułowania dodatkowego uzasadnienia dotyczącego powodów, dla których uznała ona, że przedstawione przez wnoszącą odwołanie dowody były niewystarczające dla obalenia domniemania. Wnosząca odwołanie przytoczyła w tym celu kilka dowodów, takich jak autonomia jej spółki zależnej, brak przekazywania jej przez spółkę zależną informacji dotyczących jej działań na rynku oraz brak kierowanych przez spółkę dominującą instrukcji dla spółki zależnej odnośnie do prowadzenia jej działalności. Tymczasem Komisja nie ustosunkowała się do tych dowodów, co stanowi brak uzasadnienia, czyli naruszenie istotnego wymogu proceduralnego, które Sąd ma obowiązek rozpatrzyć z urzędu, ponieważ stanowi bezwzględną przeszkodę procesową (zob. wyrok Siemens i in./Komisja, C‑239/11 P, C‑489/11 P i C‑498/11 P, EU:C:2013:866, pkt 321).

15

Wobec braku możliwości określenia punktów spornej decyzji odpowiadających w sposób wyczerpujący na dowody przytoczone przez wnoszącą odwołanie Sąd miał obowiązek podnieść z urzędu zarzut oparty na braku uzasadnienia spornej decyzji i stwierdzić jej nieważność. Sąd, zamiast skorzystać z takiego zarzutu, w pkt 75–102 zaskarżonego wyroku dokonał własnej oceny każdego z tych dowodów, zastępując tym samym Komisję.

16

Komisja uważa, że zarzut ten jest niedopuszczalny z tego względu, że wnosząca odwołanie, podnosząc po raz pierwszy przed Trybunałem zarzut dotyczący braku uzasadnienia spornej decyzji, w ten sposób zmierzała do zmiany przedmiotu sporu zawisłego przed Sądem. Zdaniem Komisji w przypadku zarzutu bezwzględnej przeszkody procesowej opartego na braku uzasadnienia Sąd może go podnieść z urzędu, lecz nie oznacza to, że Sąd ma obowiązek pod sankcją uchylenia swojego wyroku kontroli z urzędu wszystkich aspektów uzasadnienia decyzji, które nie zostały podniesione przed nim.

17

Komisja twierdzi, że dowody przytoczone przez wnoszącą odwołanie, czyli autonomia finansowa spółki zależnej, fakt, że ta spółka zależna dysponuje swoim kierownictwem, brak przekazywania informacji między tą spółką dominującą a jej spółką zależną odnośnie do działań tej ostatniej oraz marginalne znaczenie działalności, której dotyczył kartel, w obrotach spółki dominującej stanowiły argumenty podniesione w ramach zarzutu czwartego złożonej do Sądu skargi o stwierdzenie nieważności i odnosiły się do popełnionego przez Komisję oczywistego błędu w ocenie w spornej decyzji, a nie do braku uzasadnienia tej decyzji. Sąd ustosunkował się do tych zarzutów, które zmierzały do obalenia domniemania wywierania decydującego wpływu. Sąd zatem w ramach badania tego zarzutu skargi zajmował się nie kwestią uzasadnienia, lecz kwestią co do istoty.

18

Zgodnie z orzecznictwem Trybunału przewidziany w art. 296 akapit drugi TFUE obowiązek uzasadnienia aktów Unii Europejskiej stanowi istotny wymóg proceduralny, który należy odróżnić od kwestii zasadności uzasadnienia, wchodzącej w zakres materialnej zgodności z prawem spornego aktu (zob. wyroki: Elf Aquitaine/Komisja, C‑521/09 P, EU:C:2011:620, pkt 146 i przytoczone tam orzecznictwo; Gascogne Sack Deutschland/Komisja, C‑40/12 P, EU:C:2013:768, pkt 46).

19

W niniejszej sprawie wnosząca odwołanie podważała przed Sądem dokonaną w pkt 578 spornej decyzji ocenę powołanych przez nią poszlak w celu obalenia domniemania wywierania decydującego wpływu. Utrzymywała ona, że Komisja niesłusznie odrzuciła argumenty przytoczone w celu wykazania braku wywierania decydującego wpływu na działania handlowe jej spółki zależnej, bez podnoszenia jednak, że naruszyła ona w tym względzie w spornej decyzji ciążący na niej obowiązek uzasadnienia.

20

Należy zauważyć, że – jak wynika z pkt 8 niniejszego wyroku – po dosłownym przejęciu wywodów Komisji przedstawionych w motywie 578 spornej decyzji, Sąd w pkt 74–99 zaskarżonego wyroku zbadał każdy z argumentów spółki Total odnośnie do autonomii działania jej spółki zależnej i stwierdził w pkt 102 zaskarżonego wyroku, że Komisja słusznie uznała, iż wnoszącej odwołanie nie udało się obalić wspomnianego domniemania.

21

Tymczasem pierwsza część zarzutu drugiego jest zasadniczo oparta na tych samych argumentach co te przytoczone przez wnoszącą odwołanie przed Sądem celem podważenia nie ewentualnego naruszenia obowiązku uzasadnienia, lecz utrzymywanego błędnego zastosowania domniemania wywierania decydującego wpływu. W odwołaniu wnosząca odwołanie nie krytykuje jednak zasadności rozumowania Sądu w tych punktach zaskarżonego wyroku, lecz podważa jedynie naruszenie prawa, jakie popełnił on, nie sankcjonując utrzymywanego braku uzasadnienia spornej decyzji, jeśli chodzi o oddalenie argumentów przytoczonych celem obalenia domniemania wywierania decydującego wpływu.

22

Omawiana część zarzutu wprowadza zatem na etapie odwołania nowy argument polegający na podważeniu odpowiedniego charakteru uzasadnienia spornej decyzji, jeśli chodzi o zastosowanie domniemania wywierania decydującego wpływu. Wynika stąd, że tę część zarzutu należy uznać za niedopuszczalną, gdyż w ramach odwołania kompetencje Trybunału są co do zasady ograniczone do oceny rozstrzygnięcia prawnego w kwestii zarzutów, które były przedmiotem dyskusji przed sądem orzekającym co do istoty (zob. podobnie wyrok Gascogne Sack Deutschland/Komisja, C‑40/12 P, EU:C:2013:768, pkt 52).

23

Skoro ta pierwsza część zarzutu drugiego jest niedopuszczalna, drugą część tego zarzutu, w drodze której wnosząca odwołanie utrzymuje, że Sąd zastąpił uzasadnienie spornej decyzji, należy również oddalić, ponieważ oznacza ona nieuchronnie analizę uzasadnienia tej decyzji.

24

W konsekwencji zarzut ten powinien zostać oddalony w całości.

25

Total utrzymuje, że w świetle okoliczności, iż odpowiedzialność przyjęta względem tej spółki i obciążenie jej solidarnie zapłatą grzywny wynika z samej odpowiedzialności jej spółki zależnej, Sąd poprzez obniżenie kwoty grzywny nałożonej na tę spółkę zależną bez dokonania takiego samego obniżenia względem spółki dominującej zaostrzył sankcję nałożoną na tę ostatnią. Mając na uwadze tę odpowiedzialność o charakterze całkowicie pochodnym, różnica między kwotami grzywien nałożonych na spółkę dominującą i na jej spółkę zależną, czyli kwota 2704158 EUR stanowi grzywnę pozbawioną podstaw prawnych. Ponadto ta zmiana charakteru jej odpowiedzialności wynikała z zaskarżonego wyroku bez przyznania jej możliwości w jakimkolwiek momencie postępowania przedstawienia swoich uwag w tym zakresie, co stanowiło naruszenie jej prawa do obrony.

26

Zdaniem wnoszącej odwołanie sporna sytuacja jest analogiczna z sytuacją w sprawie, w której wydano wyrok Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29), w drodze którego Trybunał, po stwierdzeniu, iż odpowiedzialność spółki dominującej miała charakter czysto wtórny i akcesoryjny względem odpowiedzialności jej spółki zależnej, a zatem zależała od tej ostatniej, dokonał zrównania kwoty grzywny nałożonej na spółkę dominującą z kwotą – obniżoną – nałożoną na jej spółkę zależną. Tymczasem sytuacja wnoszącej odwołanie jest w niniejszej sprawie sytuacją spółki dominującej, której odpowiedzialność jest całkowicie pochodną odpowiedzialności jej spółki zależnej. Wnosząca odwołanie twierdzi, że zważywszy, iż okres uczestniczenia w będącym przedmiotem niniejszej sprawy naruszeniu, które zostało jej przypisane, może być tylko identyczny z okresem przyjętym względem jej spółki zależnej oraz iż obniżenie grzywny nałożonej na jej spółkę zależną wynika wyłącznie ze skrócenia tego okresu w odniesieniu do samej tej spółki, Sąd powinien był skorzystać z przysługującej mu kompetencji o charakterze reformatoryjnym, podobnie jak to miało miejsce w wyroku Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29), i dostosować kwotę grzywny przyjętą względem spółki dominującej według kwoty grzywny ostatecznie nałożonej na jej spółkę zależną.

27

Total dodaje, że zarówno zaskarżony wyrok, jak i wyrok Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423) zostały wydane tego samego dnia przez ten sam skład orzekający, tak że Sąd, podejmując decyzję, iż zmianie nie ulegnie grzywna nałożona na wnoszącą odwołanie, złamał zasadę niedyskryminacji między dwiema sprawami dotyczącymi tego samego stanu faktycznego i w odniesieniu do dwóch jednostek tego samego przedsiębiorstwa. Ponadto Sąd w ramach swoich kompetencji o charakterze reformatoryjnym jest uprawniony do zmiany kwoty grzywny. Nie może on natomiast zmienić jednolitego i solidarnego charakteru odpowiedzialności oraz wynikającej stąd grzywny wobec jednostek, które tworzą jedno przedsiębiorstwo, w wypadku gdy odpowiedzialność spółki dominującej jest wyłącznie zależna od odpowiedzialności jej spółki zależnej. Tak więc Sąd, zmieniając solidarny i jednolity charakter odpowiedzialności Totalu i jego spółki zależnej, a w konsekwencji grzywny nałożonej na te podmioty, naruszył prawo.

28

Komisja uważa, iż argument wnoszącej odwołanie jest bezpodstawny, ponieważ opiera się na błędnej przesłance, że oddalając jej skargę, Sąd zaostrzył zakres jej odpowiedzialności. Tymczasem Sąd, oddalając tę skargę, pozostawił nietkniętą kwestię zarówno odpowiedzialność wnoszącej odwołanie, jak i ogólnej kwoty grzywny. Obniżenie przez Sąd kwoty grzywny nałożonej na spółkę zależną nie wywarło żadnych skutków na zakres odpowiedzialności wnoszącej odwołanie, która pozostała zobowiązana do zapłaty pełnej kwoty grzywny.

29

Komisja zauważa, że sam fakt, iż Total stał się jedynym dłużnikiem względem Komisji z tytułu części grzywny, nie stanowi zmiany nałożonej na nią grzywny i jest jedynie nieuniknioną konsekwencją podjętej przez Sąd decyzji w wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423) odnośnie do obniżenia kwoty grzywny nałożonej na jej współdłużnika. Ogólnie rzecz ujmując, sytuacja spółki dominującej skazanej solidarnie wraz ze swoją spółką zależną nie może być różna od sytuacji innych podmiotów prawnych, które zostały solidarnie zobowiązane i są współdłużnikami z tytułu nałożonej grzywny. W wypadkach solidarnego nałożenia obowiązku zapłaty grzywny obniżenie jej kwoty względem jednego ze współdłużników czyniłoby nieuchronnie drugiego ze współdłużników wyłącznie odpowiedzialnym z tytułu kwoty odpowiadającej tej obniżce.

30

W opinii Komisji spółce dominującej i spółce zależnej zawsze przysługuje wolność w zakresie wystąpienia wspólnie ze skargą na decyzję nakładającą na nie grzywnę. W wypadku, gdy spółka dominująca wybiera żądanie stwierdzenia nieważności i zmiany nałożonej na nią grzywny w drodze własnej skargi, los tej skargi zależy od argumentów przytoczonych w tym celu, a nie od ewentualnych argumentów powołanych przez jej spółkę zależną w ramach skargi równoległej. W każdym razie w niniejszej sprawie nie zostały spełnione przesłanki ustanowione przez Trybunał w wyroku Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29) odnośnie do „identyczności przedmiotu” skarg równoległych spółek dominujących i ich spółek zależnych. O ile prawdą jest, że zarówno Total, jak i jego spółka zależna kwestionowały przed Sądem dokonaną przez Komisję ocenę czasu trwania uczestnictwa w naruszeniu, o tyle Sąd jednak obniżył grzywnę nałożoną na spółkę zależną, opierając się na argumentach przytoczonych przez tę spółkę, ale nie przez spółkę dominującą.

31

Wnosząca odwołanie w drodze zarzutów pierwszego i trzeciego kwestionuje fakt, że Sąd w zaskarżonym wyroku nie uwzględnił wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423) obniżającego grzywnę nałożoną na Total France do kwoty 125459842 EUR. Utrzymuje ona, że w myśl orzecznictwa Trybunału wynikającego z wyroku Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29) Sąd miał obowiązek obniżyć tę grzywnę również względem Totalu.

32

Prawo konkurencji Unii dotyczy działalności przedsiębiorstw. W celu określenia sprawcy naruszenia prawa konkurencji, który może zostać ukarany na podstawie art. 101 TFUE i 102 TFUE, autorzy traktatów postanowili posłużyć się pojęciem „przedsiębiorstwo”, a nie innymi pojęciami, takimi jak „spółka” czy „osoba prawna”, którymi posłużono się w szczególności w art. 54 TFUE (zob. wyrok Komisja i in./Siemens Österreich i in., od C‑231/11 P do C‑233/11 P, EU:C:2014:256, pkt 41, 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

33

Pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego statusu prawnego i sposobu finansowania. Pojęcie to należy rozumieć jako oznaczające jednostkę gospodarczą, nawet jeśli z prawnego punktu widzenia jednostka ta składa się z kilku osób fizycznych lub prawnych. Jeżeli tego rodzaju podmiot gospodarczy narusza reguły konkurencji, to musi odpowiedzieć za to naruszenie zgodnie z zasadą odpowiedzialności osobistej (zob. wyrok Komisja i in./Siemens Österreich i in., od C‑231/11 P do C‑233/11 P, EU:C:2014:256, pkt 43, 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

34

W tym kontekście należy przypomnieć, że w pewnych okolicznościach osoba prawna, która nie jest sprawcą naruszenia prawa konkurencji, może mimo to zostać ukarana za noszące znamiona naruszenia zachowanie innej osoby prawnej, jeżeli obie te osoby wchodzą w skład tego samego podmiotu gospodarczego, a więc tworzą przedsiębiorstwo, które naruszyło art. 101 TFUE (zob. wyrok Komisja i in./Siemens Österreich i in., od C‑231/11 P do C‑233/11 P, EU:C:2014:256, pkt 45).

35

Tak więc zachowanie spółki zależnej może zostać przypisane spółce dominującej, w wypadku gdy ta ostatnia wywiera decydujący wpływ na zachowanie tej spółki zależnej (zob. podobnie wyrok Akzo Nobel i in./Komisja, C‑97/08 P, EU:C:2009:536, pkt 58, 59 i przytoczone tam orzecznictwo).

36

W przypadku gdy spółka dominująca posiada 100% kapitału swojej spółki zależnej, istnieje zwykłe domniemanie, że ta spółka dominująca wywiera decydujący wpływ na zachowanie swojej spółki zależnej (zob. wyrok Akzo Nobel i in./Komisja, C‑97/08 P, EU:C:2009:536, pkt 60 i przytoczone tam orzecznictwo).

37

W niniejszej sprawie Komisja przypisała odpowiedzialność Total France spółce Total i nałożyła na nie solidarnie grzywnę 128163000 EUR. Jak stwierdzono w pkt 10 niniejszego wyroku, Sąd w wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423) obniżył całkowitą kwotę grzywny nałożonej na spółkę zależną Total France do 125459842 EUR.

38

Trybunał orzekł, że w sytuacji gdy odpowiedzialność spółki dominującej jest całkowicie pochodną odpowiedzialności jej spółki zależnej i gdy żaden inny czynnik nie charakteryzuje w sposób indywidualny zachowania zarzucanego spółce dominującej, wówczas odpowiedzialność tej spółki dominującej nie może wykraczać poza odpowiedzialność spółki zależnej (zob. podobnie wyrok Komisja/Tomkins, C‑286/11 P, EU:C:2013:29, pkt 37, 39, 43, 49).

39

Stosowanie przez sądy Unii zasad wynikających z tego orzecznictwa wymaga spełnienia pewnych przesłanek procesowych, a w szczególności wniesienia skarg równoległych przez spółkę zależną i przez spółkę dominującą mających taki sam przedmiot (zob. wyrok Komisja/Tomkins, C‑286/11 P,EU:C:2013:29, pkt 49). Trybunał sprecyzował, że pojęcie „tego samego przedmiotu” nie wymaga, aby zakres wniesionych przez te spółki skarg i argumentów podniesionych przez nie był identyczny (zob. wyrok Komisja/Tomkins, C‑286/11 P, EU:C:2013:29, pkt 43).

40

Należy stwierdzić, że te przesłanki zostały spełnione w niniejszej sprawie. Podobnie jak spółka dominująca i spółka zależna w sprawie, w której wydano wyrok Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29), zarówno bowiem Total, jak i Total France wniosły skargę na sporną decyzję i te skargi miały ten sam przedmiot, jako że dotyczyły w szczególności długości czasu naruszenia.

41

O ile Trybunał nie orzekł w wyroku Komisja/Tomkins (C‑286/11 P, EU:C:2013:29), że możliwość uwzględnienia w ramach skargi wniesionej przez spółkę dominująca, której odpowiedzialność jest całkowicie pochodną odpowiedzialności jej spółki zależnej, wyniku skargi wniesionej przez tę ostatnią, o tyle z orzecznictwa Trybunału wynika, w szczególności z wyroku Areva i in./Komisja (C‑247/11 P i C‑253/11 P, EU:C:2014:257, pkt 136–138), że w wypadku spełnienia przesłanek procesowych przedstawionych w poprzednim punkcie spółka dominująca, której odpowiedzialność jest całkowicie pochodną odpowiedzialności jej spółki zależnej, co do zasady musi skorzystać z ewentualnego zmniejszenia odpowiedzialności jej spółki zależnej przyznanej tej ostatniej.

42

Sąd zatem dopuścił się naruszenia prawa poprzez nieuwzględnienie rezultatu wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423).

43

Wynika stąd, że zarzuty pierwszy i trzeci odwołania są zasadne.

44

Należy zatem uchylić zaskarżony wyrok w zakresie, w jakim Sąd nie dostosował kwoty grzywny nałożonej na Total do kwoty grzywny nałożonej na Total France.

45

W tych okolicznościach i w następstwie również wydanego tego samego dnia wyroku Total Marketing Services/Komisja (C‑634/13 P EU:C:2015) nie ma konieczności badania zarzutów od czwartego do ósmego podniesionych posiłkowo.

46

Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy zdanie drugie statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jeśli odwołanie jest zasadne, Trybunał może w przypadku uchylenia wyroku Sądu wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala. Właśnie z takim przypadkiem mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

47

Na podstawie rozważań zawartych w pkt 38–44 niniejszego wyroku należy obniżyć kwotę grzywny nałożoną na Total do poziomu kwoty nałożonej na jej spółkę zależną, Total France, tak jak ustalona w pkt 1 sentencji wyroku Total Raffinage Marketing/Komisja (T‑566/08, EU:T:2013:423).

48

Należy zatem ustalić kwotę grzywny nałożonej na Total solidarnie z Total France w art. 2 spornej decyzji na sumę 125459842 EUR.

49

Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest bezzasadne lub jest zasadne i Trybunał wydaje orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, rozstrzyga on również o kosztach.

50

Zgodnie z art. 138 § 1 tego regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Artykuł 138 § 3 tego samego regulaminu ponadto przewiduje, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań każdej ze stron każda z nich pokrywa własne koszty. Jednakże, jeżeli jest to uzasadnione okolicznościami sprawy, Trybunał może orzec, że jedna ze stron pokrywa, oprócz własnych kosztów, część kosztów poniesionych przez stronę przeciwną.

51

W tym względzie należy orzec w świetle okoliczności niniejszej sprawy, że Total pokrywa trzy czwarte kosztów poniesionych przez Komisję oraz koszty własne poniesione w ramach odwołania i postępowania przed Sądem i że Komisja pokrywa jedną czwartą kosztów własnych i kosztów poniesionych przez Total w obu postępowaniach.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: