—

w imieniu Proximus SA, dawniej Belgacom SA, który wstąpił w miejsce Belgacom Mobile SA, przez H. De Bauwa oraz B. Den Tandt, advocaten,

—

w imieniu province de Namur przez J. Bourtembourga oraz N. Fortemps, avocats,

—

w imieniu rządu belgijskiego przez J. Van Holm oraz M. Jacobs, działające w charakterze pełnomocników, wspierane przez J. Bourtembourga, avocat,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez J. Hottiaux oraz L. Nicolae, działające w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 i 13 dyrektywy 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy o zezwoleniach) (Dz.U. L 108, s. 21).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Proximus SA, dawniej Belgacom SA, który wstąpił w miejsce Belgacom Mobile SA, a province de Namur (prowincją Namur) w przedmiocie opłaty od słupów i urządzeń nadawczo‑odbiorczych sieci telefonii ruchomej zainstalowanych na terytorium wspomnianej prowincji.

3

Dyrektywa 97/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 kwietnia 1997 r. w sprawie wspólnych postanowień ramowych dotyczących ogólnych zezwoleń i indywidualnych licencji w dziedzinie usług telekomunikacyjnych (Dz.U. L 117, s. 15) utraciła moc z dniem 25 lipca 2003 r., na podstawie art. 26 dyrektywy 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy ramowej) (Dz.U. L 108, s. 33, zwanej dalej „dyrektywą ramową”).

4

Jak wynikało z motywów 1, 3, 4 i 5 dyrektywy 97/13, stanowiła ona jeden ze środków służących całkowitej liberalizacji telekomunikacyjnych usług i infrastruktury. W tym celu ustanowiła ona wspólne ramy znajdujące zastosowanie do systemów udzielania zezwoleń, które miały znacząco ułatwić wejście na rynek nowych operatorów. Ramy te obejmowały, po pierwsze, zasady dotyczące procedury udzielania zezwoleń i treści tych zezwoleń, a po drugie, zasady dotyczące natury, a wręcz wymiaru obciążeń finansowych związanych z tymi postępowaniami, jakie mogły zostać nałożone przez państwa członkowskie na przedsiębiorstwa w sektorze usług telekomunikacyjnych.

5

Artykuł 4 dyrektywy 97/13, zatytułowany „Wymogi związane z wydaniem ogólnego zezwolenia”, przewidywał w ust. 1:

„Jeżeli państwa członkowskie uzależniają świadczenie usług telekomunikacyjnych od uzyskania ogólnego zezwolenia, wymogi, które mogą być zawarte w uzasadnionych przypadkach w tych zezwoleniach, wymienione są w załączniku, pkt 2 i 3. Zezwolenia ogólne mają na celu stworzenie najbardziej względnego systemu, który będzie zgodny z zasadniczymi wymogami oraz innymi odpowiednimi wymogami interesu publicznego, które zostały wskazane w załączniku, pkt 2 i 3” [tłumaczenie nieoficjalne, podobnie jak wszystkie cytaty z tej dyrektywy poniżej].

6

Artykuł 11 tej dyrektywy, zatytułowany „Opłaty za koncesje indywidualne”, stanowił, że:

„1.   Państwa członkowskie zapewnią, by wszelkie opłaty nakładane na przedsiębiorstwa z tytułu postępowań w sprawie zezwoleń miały na celu jedynie pokrycie kosztów administracyjnych poniesionych w procesie wydawania, zarządzania, kontroli i stosowania odpowiednich indywidualnych zezwoleń. Opłaty związane z indywidualnym zezwoleniem powinny być proporcjonalne do nakładu pracy i podlegają publikacji w odpowiedni i wystarczająco szczegółowy sposób, by umożliwić łatwy do nich dostęp.

2.   Niezależnie od ust. 1 w przypadku zasobów rzadkich państwa członkowskie mogą zezwolić krajowym organom regulacyjnym na nakładanie opłat w celu uwzględnienia konieczności zapewnienia optymalnego wykorzystania tych zasobów. Opłaty te mają niedyskryminacyjny charakter i uwzględniają w szczególności konieczność wspierania rozwoju innowacyjnych usług oraz konkurencji”.

7

Artykuł 1 dyrektywy o zezwoleniach, zatytułowany „Cel i zakres”, stanowi w ust. 2:

„Niniejsza dyrektywa znajduje zastosowanie w odniesieniu do zezwoleń na dostęp do sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej”.

8

Artykuł 2 tej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, przewiduje w ust. 2 lit. a), że „ogólne zezwolenie” oznacza „ramy prawne określone przez państwa członkowskie, zapewniające prawo świadczenia dostępu do sieci oraz usług w dziedzinie łączności elektronicznej oraz określające szczegółowe obowiązki, jakie mogą zostać nałożone w odniesieniu do wszystkich lub poszczególnych rodzajów sieci i usług łączności elektronicznej, zgodnie z postanowieniami niniejszej dyrektywy”.

9

Artykuł 6 dyrektywy o zezwoleniach dotyczy wymogów związanych z ogólnym zezwoleniem i prawami użytkowania radiowych częstotliwości i numerów oraz szczegółowych obowiązków. Ustęp 1 tego artykułu wyjaśnia:

„Ogólne zezwolenie na udostępnianie sieci i świadczenie usług w zakresie łączności elektronicznej oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych i prawa użytkowania numeracji mogą być poddane jedynie wymogom określonym odpowiednio w częściach A, B oraz C Załącznika. Takie wymogi winny być obiektywnie uzasadnione stosownie do danej sieci lub danej usługi, niedyskryminujące, proporcjonalne i przejrzyste”.

10

Zgodnie z art. 13 dyrektywy o zezwoleniach, zatytułowanym „Opłaty za prawo użytkowania oraz prawo instalowania urządzeń”:

„Państwa członkowskie mogą zezwolić właściwym organom władzy […] na nakładanie opłat za prawo użytkowania częstotliwości radiowych i numeracji oraz prawo instalowania urządzeń na potrzeby podmiotów państwowych lub prywatnych [na własności publicznej albo prywatnej lub pod taką własnością], co odzwierciedla [w celu uwzględnienia] potrzeb[y] optymalnego wykorzystania powyższych zasobów. Państwa członkowskie zapewnią, by takie opłaty były obiektywnie uzasadnione, jawne, niedyskryminujące i proporcjonalne stosownie do celu, jaki ma być osiągnięty, oraz by uwzględniały cele określone w art. 8 dyrektywy [dyrektywy ramowej]”.

11

W dniu 17 października 1997 r. conseil provincial de Namur (rada prowincji Namur) przyjęła uchwałę ustanawiającą roczną opłatę od słupów i urządzeń nadawczo-odbiorczych sieci telefonii ruchomej w odniesieniu do roku podatkowego 1998 (zwaną dalej „uchwałą w sprawie opłaty”).

12

Uchwała w sprawie opłaty uściśla w art. 1, że opłata ta znajduje zastosowanie do „słupów i urządzeń nadawczo odbiorczych sieci [telefonii ruchomej] zainstalowanych na terytorium prowincji Namur”.

13

Zgodnie z art. 2 uchwały w sprawie opłaty wspomniana opłata „jest należna od osoby fizycznej lub prawnej, która użytkuje słup lub urządzenie nadawczo‑odbiorcze sieci [telefonii ruchomej]”.

14

Artykuł 3 uchwały w sprawie opłaty przewiduje, że kwota spornej opłaty wynosi 100000 franków belgijskich (BEF) (około 2478 EUR) od słupa i 50000 BEF (około 1239 EUR) od urządzenia nadawczo-odbiorczego sieci telefonii ruchomej.

15

Z akt sprawy przedstawionych Trybunałowi wynika, że spółka Belgacom Mobile SA, której następcą prawnym stała się spółka Belgacom SA, obecnie Proximus SA, jest operatorem publicznej sieci łączności elektronicznej i że z tego tytułu jest właścicielem i użytkownikiem słupów i urządzeń nadawczo-odbiorczych zainstalowanych na terytorium prowincji Namur.

16

Władze province de Namur wydały w 1999 r., na mocy uchwały w sprawie opłaty, decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego spółki Belgacom Mobile SA w zakresie opłaty spornej w postępowaniu głównym z tytułu roku podatkowego 1998 na łączną kwotę 328458,92 EUR. Na powyższą decyzję do gouverneur de la province (gubernatora prowincji) wniesione zostało zażalenie. Po tym, jak zażalenie to zostało oddalone, spółka Belgacom Mobile SA wniosła w dniu 14 czerwca 2000 r. odwołanie od wspomnianej decyzji do tribunal de première instance de Namur (sądu pierwszej instancji w Namur).

17

Na poparcie odwołania wniesionego do sądu odsyłającego spółka Belgacom Mobile SA twierdziła, że uchwała w sprawie opłaty nie jest zgodna z dyrektywą o zezwoleniach, gdyż ustanawia opłatę, która mieści się w zakresie stosowania tej dyrektywy, a nie spełnia przesłanek przewidzianych w jej art. 13.

18

Province de Namur stwierdziła, że dyrektywa o zezwoleniach nie może znajdować zastosowania w niniejszej sprawie, gdyż opłata sporna w postępowaniu głównym nie jest ani opłatą związaną z zezwoleniem ogólnym na użytkowanie sieci łączności elektronicznej, ani opłatą związaną z instalowaniem urządzeń na własności publicznej lub prywatnej lub pod taką własnością.

19

Wobec powyższych uwag sąd odsyłający ma wątpliwość, czy opłata sporna w postępowaniu głównym jest zgodna z dyrektywą o zezwoleniach.

20

W tych okolicznościach tribunal de première instance de Namur postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

21

Należy od razu zaznaczyć, że wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym odnosi się do dyrektywy zezwoleniach. Trybunał przedstawi zatem wykładnię tej dyrektywy, zgodnie z wnioskiem sądu odsyłającego. Niemniej owa dyrektywa, zgodnie z jej art. 19, weszła w życie z dniem jej publikacji w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, to jest w dniu 24 kwietnia 2002 r., a zgodnie z art 18 tego aktu miała zastosowanie dopiero od dnia 25 lipca 2003 r. Z postanowienia odsyłającego wynika zaś, że odwołanie będące przedmiotem postępowania głównego wniesione przez Belgacom Mobile SA w dniu 14 lipca 2000 r. zmierza do stwierdzenia nieważności decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego wydanej w 1999 r., w czasie gdy wciąż obowiązywała dyrektywa 97/13.

22

Na wypadek jednak gdyby sąd odsyłający stwierdził ostatecznie, że spór w postępowaniu głównym podlega przepisom dyrektywy 97/13, należy wskazać, że odpowiedzi udzielone w niniejszym wyroku na postawione pytania odnoszą się również do tego wcześniejszego aktu ustawodawczego.

23

Należy bowiem zaznaczyć, że zasadniczo, po pierwsze, art. 6 ust. 1 dyrektywy o zezwoleniach odpowiada art. 4 ust. 1 dyrektywy 97/13, gdyż oba wymienione artykuły mają na celu określenie wymogów, jakie państwa członkowskie mogą albo mogły wiązać z zezwoleniem ogólnym; po drugie, art. 13 dyrektywy o zezwoleniach odpowiada art. 11 ust. 2 dyrektywy 97/13, gdyż każdy z tych artykułów ma na celu określenie, kiedy państwa członkowskie mają możliwość, pod pewnymi warunkami, ustanowienia opłat przy uwzględnieniu potrzeby optymalnego wykorzystania zasobów rzadkich, a także wspierania konkurencji i rozwoju rynku wewnętrznego oraz zapewnienia ochrony interesów obywateli Unii Europejskiej. Z odpowiedniości tych przepisów wynika, że wnioski dotyczące wykładni wspomnianych przepisów dyrektywy o zezwoleniach znajdują zastosowanie do wspomnianych przepisów dyrektywy 97/13.

24

Poprzez swoje pytania, które należy zbadać łącznie, sąd odsyłający dąży zasadniczo do ustalenia, czy art. 6 i 13 dyrektywy o zezwoleniach należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie temu, by opłata taka jak opłata sporna w postępowaniu głównym została nałożona na osobę fizyczną lub prawną, która użytkuje słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci telefonii ruchomej.

25

Na mocy art. 1 ust. 2 dyrektywy o zezwoleniach dyrektywa ta znajduje zastosowanie do zezwoleń na udostępnianie sieci i świadczenie usług łączności elektronicznej.

26

Przewiduje ona nie tylko zasady dotyczące procedur przyznawania ogólnych zezwoleń lub praw do użytkowania częstotliwości radiowych lub numerów oraz treści tych zezwoleń, lecz również zasady dotyczące natury, a wręcz wymiaru obciążeń finansowych związanych z tymi procedurami, jakie mogą zostać nałożone przez państwa członkowskie na przedsiębiorstwa w sektorze usług łączności elektronicznej (zob. wyroki: Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 29; a także Base Company, C‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 15).

27

Jak wynika z utrwalonego orzecznictwa Trybunału, w ramach dyrektywy o zezwoleniach państwa członkowskie nie mogą przewidywać innych obciążeń lub opłat z tytułu udostępniania sieci i świadczenia usług łączności elektronicznej aniżeli obciążenia i opłaty przewidziane tą dyrektywą (wyrok Base CompanyC‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 16; zob. podobnie wyroki: Vodafone España i France Telecom España, C‑55/11, C‑57/11 i C‑58/11, EU:C:2012:446, pkt 28, 29; a także Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 30).

28

Co za tym idzie, aby przepisy dyrektywy o zezwoleniach znalazły zastosowanie do opłaty takiej jak opłata sporna w postępowaniu głównym, obowiązek jej zapłaty powinien powstać w związku z procedurą udzielania ogólnego zezwolenia, które zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. a) dyrektywy o zezwoleniach zapewnia prawo świadczenia dostępu do sieci oraz usług w dziedzinie łączności elektronicznej (wyrok Base Company, C‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 17; zob. także podobnie wyroki: Fratelli De Pra i SAIV, C‑416/14, EU:C:2015:617, pkt 41; Komisja/Francja, C‑485/11, EU:C:2013:427, pkt 30, 31, 34; a także Vodafone Malta i Mobisle Communications, C‑71/12, EU:C:2013:431, pkt 24, 25).

29

W tym względzie Trybunał – z jednej strony – przypomniał, że art. 6 dyrektywy o zezwoleniach dotyczy szczegółowych wymogów i obowiązków, z jakimi może być związane ogólne zezwolenie oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych albo prawa użytkowania numeracji. Artykuł ten przewiduje, że ogólne zezwolenie na udostępnianie sieci i świadczenie usług łączności elektronicznej oraz prawa użytkowania częstotliwości radiowych i prawa użytkowania numeracji mogą podlegać jedynie wymogom określonym odpowiednio w częściach A, B oraz C załącznika do tej dyrektywy (wyrok Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 26).

30

Z drugiej strony Trybunał zaznaczył, że art. 13 dyrektywy o zezwoleniach nie obejmuje wszystkich opłat, jakie są nałożone na infrastrukturę umożliwiającą udostępnianie sieci i świadczenie usług łączności elektronicznej (wyroki: Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 34; a także Base Company, C‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 18).

31

Przepis ten dotyczy bowiem zasad nakładania opłat za prawa użytkowania częstotliwości radiowych lub numerów lub też prawa do instalowania urządzeń na własności publicznej albo prywatnej lub pod taką własnością (wyroki: Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 31; a także Base Company, C‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 19).

32

W omawianym przypadku z postanowienia odsyłającego wynika, że opłata sporna w postępowaniu głównym „jest należna od osoby fizycznej lub prawnej, która użytkuje słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci [telefonii ruchomej]”.

33

Jak wynika z uwag przedstawionych przed Trybunałem, obowiązek zapłaty tej opłaty, nałożonej na osobę fizyczną lub prawną użytkującą słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci telefonii ruchomej niezależnie od tego, czy udzielono jej zezwolenia w myśl dyrektywy o zezwoleniach, nie wydaje się być związany z procedurą wydawania zezwolenia ogólnego uprawniającego przedsiębiorstwa do udostępniania sieci i do świadczenia usług łączności elektronicznej ani z zezwoleniem ogólnym w rozumieniu art. 6 ust. 1 dyrektywy o zezwoleniach, co jednak powinien stwierdzić sąd odsyłający.

34

Poza tym, zgodnie z orzecznictwem Trybunału pojęcia „urządzeń” i „instalowania” użyte w art. 13 dyrektywy o zezwoleniach odsyłają, odpowiednio, do fizycznej infrastruktury umożliwiającej udostępnianie sieci i świadczenie usług łączności elektronicznej oraz do ich fizycznego zainstalowania na danej własności publicznej lub prywatnej (wyroki Belgacom i Mobistar, C‑256/13 i C‑264/13, EU:C:2014:2149, pkt 33, a także Base Company,C‑346/13, EU:C:2015:649, pkt 21).

35

Zatem, pomimo że opłata sporna w postępowaniu głównym została nałożona na osobę fizyczną lub prawną użytkującą słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci telefonii ruchomej, które stanowią fizyczną infrastrukturę umożliwiającą udostępnianie sieci i świadczenie usług łączności elektronicznej, nie wydaje się, by omawiana opłata wykazywała cechy opłaty, którą nakłada się na przedsiębiorstwa udostępniające sieci oraz świadczące usługi łączności elektronicznej w zamian za prawo do instalowania urządzeń.

36

Wobec powyższych rozważań na postawione pytania należy odpowiedzieć, że art. 6 i 13 dyrektywy o zezwoleniach należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by opłata taka jak opłata sporna w postępowaniu głównym została nałożona na osobę fizyczną lub prawną użytkującą słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci telefonii ruchomej.

37

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuły 6 i 13 dyrektywy 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywy o zezwoleniach) należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie temu, by opłata taka jak opłata sporna w postępowaniu głównym została nałożona na osobę fizyczną lub prawną użytkującą słup lub urządzenie nadawczo-odbiorcze sieci telefonii ruchomej.