1

Niniejsza sprawa dotyczy ustalenia kosztów poniesionych przez Elf Aquitaine SA (zwaną dalej „Elf Aquitaine”) w ramach postępowania w pierwszej instancji zakończonego wyrokiem, od którego Elf Aquitaine wniosła odwołanie, które zostało rozpoznane w wyroku z dnia 29 września 2011 r. w sprawie C-521/09 P Elf Aquitaine przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-8947.

2

W rzeczonym odwołaniu Elf Aquitaine wniosła do Trybunału w szczególności o uchylenie wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 30 września 2009 r. w sprawie T‑174/05 Elf Aquitaine przeciwko Komisji (zwanego dalej „wyrokiem zaskarżonym w ramach odwołania”).

3

W wyżej wymienionym wyroku z dnia 29 września 2011 r. w sprawie Elf Aquitaine przeciwko Komisji Trybunał uchylił wyrok zaskarżony w ramach odwołania, przejął sprawę do rozpoznania i stwierdził nieważność decyzji Komisji C(2004) 4876 wersja ostateczna z dnia 19 stycznia 2005 r. dotyczącej postępowania przewidzianego w art. 81 [WE] oraz art. 53 porozumienia EOG (sprawa COMP/E‑1/37.773 – MCAA).

4

Ponieważ zarówno żądania Elf Aquitaine, jak i Komisji Europejskiej zostały tylko częściowo uwzględnione w ramach odwołania, Trybunał postanowił, że każda ze stron pokryje własne koszty związane z tym postępowaniem.

5

Natomiast co się tyczy kosztów związanych z postępowaniem w pierwszej instancji, Komisja, która ostatecznie przegrała sprawę, została obciążona kosztami tego postępowania.

6

Zważywszy, że Elf Aquitaine i Komisja nie zawarły żadnego porozumienia co do wysokości kosztów podlegających zwrotowi, związanych z rzeczonym postępowaniem, Elf Aquitaine złożyła niniejszy wniosek.

7

Elf Aquitaine wnosi do Trybunału o ustalenie wysokości jej kosztów związanych z postępowaniem w pierwszej instancji, które Komisja winna zwrócić, na 255620,45 EUR „bez podatków”, z czego 251097,99 EUR tytułem honorariów adwokackich i 4522,46 EUR tytułem wydatków i kosztów podróży. Wspomniana spółka podnosi zasadniczo, że kwoty objęte jej wnioskiem zostały obliczone zgodnie z kryteriami wynikającymi z orzecznictwa Trybunału i Sądu. Podkreśla ona w tym względzie w szczególności złożoność kwestii objętych wyżej wymienionym wyrokiem z dnia 29 września 2011 r. w sprawie Elf Aquitaine przeciwko Komisji, znaczenie tej sprawy pod kątem prawa Unii, nakład wykonanej pracy oraz interes ekonomiczny, jaki ta sprawa przedstawiała dla spółki.

8

Komisja uważa, że wniosek Elf Aquitaine dotyczący w sumie ponad 1000 godzin pracy wykonanej przez 19 adwokatów wykracza znacznie poza to, co może być uznane za koszty niezbędne w toku postępowania w pierwszej instancji. Komisja podważa w tym względzie okoliczność, że wspomniana sprawa była szczególnie złożona i że miała znaczenie pod kątem prawa konkurencji lub znaczenie dla skarżącej pod względem interesów ekonomicznych. Ponadto, jeśli chodzi o nakład pracy, za którą spółka domaga się zwrotu honorariów, Komisja twierdzi, że omawiane rachunki obejmują świadczenia, które nie były niezbędne w toku postępowania w pierwszej instancji. Uznawszy, że średnia stawka godzinowa wynikająca z wniosku Elf Aquitaine, mianowicie 244 EUR, jest możliwa do przyjęcia, Komisja podnosi, że kwota podlegająca zwrotowi tytułem honorariów adwokackich winna wynieść 24400 EUR, co odpowiadałoby 100 godzinom pracy. Jeśli chodzi o wydatki i koszty inne niż honoraria adwokackie, Komisja uważa, że kwota podlegająca zwrotowi z tego tytułu nie powinna przekroczyć 2000 EUR.

9

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że zgodnie z art. 137 regulaminu postępowania przed Trybunałem, który ma zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, i art. 87 § 1 regulaminu postępowania przed Sądem, „[o] kosztach rozstrzyga się w wyroku lub postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie”. Zgodnie z art. 184 § 2 regulaminu postępowania przed Trybunałem, jeżeli odwołanie jest zasadne i Trybunał wydaje orzeczenie kończące postępowanie w sprawie, rozstrzyga on również o kosztach.

10

Ponieważ wyrok zaskarżony w ramach odwołania został uchylony, a Trybunał przejął sprawę do rozpoznania, należy stwierdzić, że to wyżej wymieniony wyrok z dnia 29 września 2011 r. w sprawie Elf Aquitaine przeciwko Komisji zakończył postępowanie w pierwszej instancji. Ponadto, zważywszy, że wyrok zaskarżony w ramach odwołania został uchylony w całości, nie ma już innego orzeczenia Sądu dotyczącego kosztów poniesionych przed nim w toku tego postępowania.

11

W podobnej sytuacji Trybunał uznał już, że był właściwy do rozpoznania wniosku o ustalenie w szczególności kosztów związanych z postępowaniem przed Sądem (zob. podobnie postanowienie z dnia 3 września 2009 r. w sprawie C‑326/05 P‑DEP Industrias Químicas del Vallés przeciwko Komisji, pkt 9, 37).

12

W tych okolicznościach – w przeciwieństwie do wniosków, w przedmiocie których Trybunał wydał postanowienia: z dnia 17 listopada 2005 r. w sprawie C‑3/03 P‑DEP Matratzen Concord przeciwko OHIM, pkt 2, 14; z dnia 11 stycznia 2008 r. w sprawach połączonych C‑105/04 P‑DEP i C‑113/04 P‑DEP CEF i CEF Holdings przeciwko Nederlandse Federatieve Vereniging voor de Groothandel op Elektrotechnisch Gebied i Technische Unie, pkt 21, 22 – niniejszy wniosek o ustalenie kosztów, dotyczący kosztów poniesionych w pierwszej instancji, podlega właściwości Trybunału.

13

Należy więc przypomnieć, że zgodnie z art. 144 lit. b) regulaminu postępowania przed Trybunałem, który stosuje się do postępowania odwoławczego na podstawie art. 184 § 1 tego regulaminu, oraz zgodnie z art. 91 lit. b) regulaminu postępowania przed Sądem za koszty podlegające zwrotowi uznaje się „niezbędne koszty poniesione przez strony w związku z postępowaniem, w szczególności koszty podróży i pobytu oraz wynagrodzenie pełnomocników, doradców, adwokatów i radców prawnych”.

14

Ze wspomnianego art. 144 lit. b) wynika, że koszty podlegające zwrotowi ograniczają się z jednej strony do kosztów, które zostały poniesione w związku z postępowaniem, a z drugiej strony do kosztów, które były niezbędne w związku ze wspomnianym postępowaniem (zob. podobnie postanowienia: z dnia 9 listopada 1995 r. w sprawie C‑89/85 DEP Ahlström Osakeyhtiö i in. przeciwko Komisji, pkt 14; a także z dnia 28 lutego 2013 r. w sprawie C‑465/09 P‑DEP Comunidad autónoma de La Rioja przeciwko Diputación Foral de Vizcaya i in., pkt 22).

15

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sąd Unii nie jest upoważniony do ustalania wysokości honorariów, jakie strony powinny zapłacić swoim adwokatom, lecz do określenia, do jakiej wysokości te wynagrodzenia mogą zostać zwrócone przez stronę obciążoną kosztami (zob. w szczególności postanowienia: z dnia 26 listopada 1985 r. w sprawie 318/82 Leeuwarder Papierwarenfabriek przeciwko Komisji, Rec. s. 3727, pkt 2; z dnia 7 czerwca 2012 r. w sprawie C‑451/10 P-DEP France Télévisions przeciwko TF1, pkt 19). Orzekając w przedmiocie wniosku o ustalenie kosztów, ów sąd nie musi brać pod uwagę krajowej taryfy ustalającej honoraria adwokatów ani ewentualnej umowy zawartej w tym względzie między zainteresowaną stroną i jej pełnomocnikami lub doradcami (zob. w szczególności ww. postanowienie w sprawie Leeuwarder Papierwarenfabriek przeciwko Komisji, pkt 2; postanowienie z dnia 30 listopada 1994 r. w sprawie C-294/90 DEP British Aerospace przeciwko Komisji, Rec. s. I-5423, pkt 10).

16

Z utrwalonego orzecznictwa wynika też, że z uwagi na fakt, iż prawo Unii nie zawiera przepisów określających stawki lub dotyczących niezbędnego czasu pracy, sąd Unii winien swobodnie ocenić okoliczności danej sprawy, uwzględniając przedmiot i charakter sporu, jego znaczenie pod kątem prawa Unii, a także trudności związane ze sprawą, nakład pracy, jakiego postępowanie sądowe mogło przysporzyć pełnomocnikom lub doradcom, którzy w nim uczestniczyli, oraz interes ekonomiczny, jaki sprawa przedstawiała dla stron (zob. w szczególności postanowienia: z dnia 1 lipca 1981 r. w sprawach połączonych 241/78, 242/78 i od 246/78 do 249/78 DGV i in. przeciwko Europejskiej Wspólnocie Gospodarczej, Rec. s. 1731, pkt 3; a także z dnia 16 maja 2013 r. w sprawie C‑498/07 P‑DEP Deoleo przeciwko Aceites del Sur‑Coosur, pkt 20).

17

Na podstawie tych elementów należy ustalić wysokość kosztów podlegających zwrotowi w niniejszej sprawie.

18

Po pierwsze, jeśli chodzi o przedmiot i charakter sporu, należy przypomnieć, że w niniejszym przypadku nie powinno się ustalać kosztów związanych z postępowaniem odwoławczym przed Trybunałem, ale koszty dotyczące postępowania w pierwszej instancji. W tym zakresie argumenty podniesione przez Elf Aquitaine w odniesieniu do postępowania odwoławczego, które zakończyło się wydaniem wyżej wymienionego wyroku z dnia 29 września 2011 r. w sprawie Elf Aquitaine przeciwko Komisji, są bezskuteczne.

19

W tej sytuacji, jak przypomniała Komisja, wprawdzie okoliczności dotyczące naruszenia, w przedmiocie którego wydano decyzję wspomnianą w pkt 3 niniejszego postanowienia, nie były rozpatrywane przed Sądem, z pkt 40 i 129–176 wyroku zaskarżonego w ramach odwołania wynika jednak, że postępowanie w pierwszej instancji obejmowało poza wieloma kwestiami prawnymi kwestię o charakterze faktycznym związaną z ustaleniem, czy zbiór poszlak przedstawiony przez skarżącą w następstwie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wystosowanego przez Komisję wskazywał na autonomię na rynku spółki zależnej od skarżącej, działającej dawniej pod nazwą Elf Atochem SA, następnie Atofina SA i wreszcie Arkema SA w chwili wniesienia odwołania, w przedmiocie którego wydano wyżej wymieniony wyrok z dnia 29 września 2011 r. w sprawie Elf Aquitaine przeciwko Komisji.

20

Po drugie, jeśli chodzi o znaczenie sporu pod kątem prawa Unii oraz trudności związane ze sprawą, ze wspomnianego wyroku wynika, że w postępowaniu w pierwszej instancji podniesiono szereg złożonych kwestii prawnych mających pewne znaczenie dla dobrego zrozumienia i właściwego stosowania prawa konkurencji Unii. Należy zaznaczyć w tym względzie, że – wbrew temu, co sugeruje Komisja – pewne kwestie podniesione w związku z zastosowaniem wzruszalnego domniemania, zgodnie z którym spółka dominująca posiadająca 100% kapitału spółki zależnej wywiera faktycznie decydujący wpływ na tę spółkę, nie były jeszcze dostatecznie wyjaśnione w świetle prawa Unii, kiedy toczyło się postępowanie przed Sądem, to znaczy w szczególności przed wydaniem wyroku z dnia 10 września 2009 r. w sprawie C-97/08 P Akzo Nobel i in. przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-8237.

21

Po trzecie, co się tyczy interesu ekonomicznego, jaki sprawa przedstawiała dla stron, należy uznać, że – wbrew temu, co twierdzi Komisja – spór dotyczący grzywny w wysokości 45 mln EUR miał dla skarżącej przynajmniej niemałe znaczenie ekonomiczne.

22

Po czwarte, jeśli chodzi o nakład wykonanej pracy, z utrwalonego orzecznictwa wynika, że przy uwzględnieniu szczególnych cech danej sprawy, do których w pierwszej kolejności należy zaliczyć jej złożony charakter, wynagrodzenie kilku adwokatów może zostać uznane za wchodzące w zakres pojęcia „niezbędnych kosztów” w rozumieniu art. 144 lit. b) regulaminu postępowania przed Trybunałem (zob. podobnie w szczególności postanowienie z dnia 15 marca 1994 r. w sprawie C‑107/91 DEP ENU przeciwko Komisji, pkt 22; ww. postanowienie w sprawie Deoleo przeciwko Aceites del Sur‑Coosur, pkt 27). Tak więc ustalając kwotę kosztów podlegających zwrotowi, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim łączną liczbę godzin pracy, którą można uznać za obiektywnie konieczną dla celów postępowania, niezależnie od liczby adwokatów, pomiędzy których wykonane zadania mogły zostać rozdzielone (zob. podobnie w szczególności ww. postanowienia: w sprawie CEF i CEF Holdings przeciwko Nederlandse Federatieve Vereniging voor de Groothandel op Elektrotechnisch Gebied i Technische Unie, pkt 42; France Télévisions przeciwko TF1, pkt 28; Deoleo przeciwko Aceites del Sur‑Coosur, pkt 28).

23

Mając w szczególności na uwadze orzecznictwo przytoczone w pkt 14 i 15 niniejszego postanowienia, należy zaznaczyć w tym względzie, że część z tysiąca godzin pracy wykonanej przez 19 wspomnianych adwokatów nie wydaje się być niezbędna dla celów postępowania w rozumieniu art. 144 lit. b) regulaminu postępowania przed Trybunałem. Tytułem przykładu, z rachunków dołączonych przez Elf Aquitaine do jej wniosku wynika bowiem, że omawiane honoraria dotyczą między innymi bardzo szczegółowych analiz w zakresie prawa spółek lub prawa ochrony środowiska, które – z uwagi na fakt, iż pojęcie „przedsiębiorstwa” jest utrwalone w prawie konkurencji Unii – były przydatne dla sprawy w ograniczonym zakresie.

24

Wreszcie zważywszy, że w swym wniosku o ustalenie kosztów skarżąca określiła kwotę honorariów adwokackich „bez podatków”, należy przypomnieć, że owa spółka – jako przedsiębiorstwo handlowe – podlega podatkowi od wartości dodanej, w związku z czym ma prawo odzyskać kwoty uiszczone z tytułu tego podatku przy zapłacie wspomnianych honorariów, tak że owych kwot nie powinno się uwzględniać przy obliczaniu kosztów podlegających zwrotowi (zob. podobnie w szczególności postanowienia: z dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie C‑137/92 P‑DEP Hüls przeciwko Komisji, pkt 20; z dnia 10 lipca 2012 r. w sprawie C‑191/11 P‑DEP Norma Lebensmittelfilialbetrieb przeciwko Yorma’s, pkt 24; ww. postanowienie w sprawie Deoleo przeciwko Aceites del Sur‑Coosur, pkt 32).

25

Na podstawie powyższych rozważań i analizy dokumentów przedstawionych przez skarżącą Trybunał uważa, że kwota honorariów adwokackich podlegających zwrotowi zgodnie z art. 144 regulaminu postępowania przed Trybunałem winna zostać ustalona na 90000 EUR.

26

Jeśli chodzi o wydatki i koszty podróży, wystarczy stwierdzić, że z uwagi na brak szerszych wyjaśnień we wniosku o ustalenie kosztów niezbędny – w ramach postępowania w pierwszej instancji – charakter części wydatków i kosztów podróży objętych tym wnioskiem nie został wykazany.

27

Należy zatem ustalić kwotę wydatków i kosztów innych niż honoraria adwokackie na 3000 EUR.

28

Z całości powyższych rozważań wynika, że słusznie będzie ustalić całkowitą kwotę kosztów podlegających zwrotowi z tytułu postępowania w pierwszej instancji na 93000 EUR.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) postanawia, co następuje:

Całkowita kwota kosztów, które Komisja Europejska ma zwrócić Elf Aquitaine SA na podstawie wyroku z dnia 29 września 2011 r. w sprawie C‑521/09 P Elf Aquitaine przeciwko Komisji, zostaje ustalona na 93000 EUR.