Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62008CP0296

    Stanowisko rzecznika generalnego Kokott przedstawiona w dniu 6 sierpnia 2008 r.
    Ignacio Pedro Santesteban Goicoechea.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym: Cour d'appel de Montpellier - Francja.
    Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych - Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW - Artykuły 31 i 32 - Europejski nakaz aresztowania oraz procedury wydawania między państwami członkowskimi - Możliwość stosowania przez państwo wykonania wniosku o ekstradycję konwencji przyjętej przed 1 stycznia 2004ºr., lecz obowiązującej w tym państwie od daty późniejszej.
    Sprawa C-296/08 PPU.

    Zbiór Orzeczeń 2008 I-06307

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2008:455

    STANOWISKO RZECZNIKA GENERALNEGO

    JULIANE KOKOTT

    przedstawione w dniu 6 sierpnia 2008 r. ( 1 )

    Sprawa C-296/08 PPU

    Postępowanie ekstradycyjne

    przeciwko

    Ignaciowi Pedrowi Santestebanowi Goicoechei

    „Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych — Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW — Artykuły 31 i 32 — Europejski nakaz aresztowania oraz procedury wydawania między państwami członkowskimi — Możliwość stosowania przez państwo wykonania wniosku o ekstradycję konwencji przyjętej przed 1 stycznia 2004 r., lecz obowiązującej w tym państwie od daty późniejszej”

    I — Wstęp

    1.

    W wyniku wystąpienia przez władze hiszpańskie w dniu 2 czerwca 2008 r. z wnioskiem o ekstradycję sporządzonym na podstawie konwencji z dnia 27 września 1996 r. ( 2 ) Ignacio Santesteban Goicoechea ( 3 ) został umieszczony w areszcie ekstradycyjnym we Francji ( 4 ).

    2.

    Z informacji dostarczonych przez sąd krajowy wynika, że I. Santesteban Goicoechea jest członkiem organizacji terrorystycznej Euskadi Ta Askatasuna/Tierra Vasca y Libertad/Pays basque et liberté (ETA). Zarzucane mu czyny zostały popełnione na terytorium Hiszpanii w lutym i marcu 1992 r. Czyny te zostały zakwalifikowane jako przechowywanie broni, nielegalne posiadanie materiałów wybuchowych, występek polegający na nieuprawnionym używaniu pojazdu stanowiącego własność osoby trzeciej, występek polegający na zamianie tablic rejestracyjnych oraz występek polegający na uczestnictwie w organizacji terrorystycznej ( 5 ).

    3.

    Chambre de l’instruction de la cour d’appel (izba śledcza sądu apelacyjnego) w Montpellier (Francja), orzekająca w sprawie wniosku o ekstradycję, ma wątpliwości dotyczące zastosowania konwencji z 1996 r. Uważa ona, że zastosowanie tej konwencji przez Republikę Francuską mogłoby być sprzeczne z decyzją ramową w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (zwaną dalej „decyzją ramową”) ( 6 ). W tej sytuacji chambre de l’instruction de la cour d’appel w Montpellier postanowiła zawiesić postępowanie i przedstawić Trybunałowi następujące pytania prejudycjalne:

    „1)

    Czy nienotyfikowanie przez państwo członkowskie (w tym przypadku [Królestwo Hiszpanii]) — w trybie art. 31 ust. 2 decyzji ramowej […] — zamiaru dalszego stosowania przez to państwo dwustronnych bądź wielostronnych porozumień skutkuje — w związku z użyciem w art. 31 decyzji ramowej terminu »zastępuje« — niemożliwością stosowania przez to państwo członkowskie w stosunkach z innym państwem członkowskim (w tym przypadku z [Republiką Francuską]) — które złożyło oświadczenie na mocy art. 32 decyzji ramowej — innych procedur niż europejski nakaz aresztowania?

    2)

    Gdyby odpowiedź na powyższe pytanie była przecząca, wnosi się o udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie:

     

    Czy zastrzeżenia dokonane przez państwo wykonania pozwalają temu państwu na stosowanie [konwencji z 1996 r.], a więc wcześniejszej niż dzień 1 stycznia 2004 r., lecz która weszła w życie w tym państwie wykonania po dniu 1 stycznia 2004 r., o którym mowa w art. 32 decyzji ramowej?”.

    4.

    Ponieważ jedynym powodem obecnego umieszczenia I. Santestebana Goicoechei w areszcie przez władze francuskie jest wydany przez władze hiszpańskie wniosek o ekstradycję, sąd krajowy zwrócił się do trzeciej izby Trybunału o zastosowanie trybu pilnego (art. 104 b regulaminu Trybunału).

    II — W przedmiocie dopuszczalności wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

    5.

    Dopuszczalność niniejszego wniosku należy ocenić z punktu widzenia art. 234 WE i art. 35 UE. W tym względzie należy najpierw wyróżnić dwie kwestie, mianowicie po pierwsze to, czy sąd odsyłający jest „sądem krajowym” w rozumieniu utrwalonego orzecznictwa Trybunału dotyczącego odesłań prejudycjalnych ( 7 ) oraz po drugie, czy w rozpatrywanej sprawie sąd ten wykonuje funkcje sądowe, a nie funkcje administracyjne ( 8 ).

    6.

    W odniesieniu do pierwszej kwestii nie ulega wątpliwości, że izba śledcza francuskiego sądu apelacyjnego orzekająca w przedmiocie wniosku o ekstradycję może zostać uznana za „sąd krajowy” w rozumieniu postanowień traktatu mających zastosowanie do postępowania prejudycjalnego. Zgodnie bowiem z wyjaśnieniami udzielonymi przez rząd francuski w złożonych przezeń uwagach na piśmie izba ta jest stałym organem utworzonym na mocy ustawy, w jej skład wchodzą zawodowi sędziowie, których niezależność i nieusuwalność jest zagwarantowana, wykonuje ona swoje zadania zgodnie z procedurą obligatoryjną i kontradyktoryjną i stosuje przepisy prawa.

    7.

    W odniesieniu do drugiej kwestii, można w istocie zastanawiać się, czy procedura ekstradycji, w ramach której orzeka chambre de l’instruction de la cour d’appel, ma rzeczywiście charakter sądowniczy. Francuska Conseil d’Etat orzekała już bowiem, że w świetle prawa francuskiego mamy tu do czynienia z wykonywaniem funkcji administracyjnej, a nie funkcji sądowej ( 9 ). Jednakże takie stanowisko sformułowane na tle prawa krajowego nie może zadecydować o tym, czy sąd krajowy wykonuje funkcję sądowniczą w rozumieniu prawa wspólnotowego.

    8.

    Rząd francuski słusznie podkreśla, że chambre de l’instruction de la cour d’appel w Montpellier rzeczywiście rozstrzyga spór prawny. Stronami tego sporu są prokurator i osoba, której dotyczy wniosek o ekstradycję. Sporny charakter postępowania jest szczególnie widoczny w rozpatrywanej sprawie, ponieważ zainteresowany nie wyraził zgody na ekstradycję, a wręcz przeciwnie, podważył jej legalność.

    9.

    Z pewnością chambre de l’instruction de la cour d’appel nie rozstrzyga samodzielnie w kwestii ekstradycji, ponieważ na kolejnym etapie postępowania organ administracyjny wydaje dekret ekstradycyjny. Jednakże to zadaniem chambre de l’instruction de la cour d’appel jest dokonanie w ramach kontradyktoryjnej procedury całkowicie niezależnej oceny legalności wnioskowanej ekstradycji. Jeżeli sąd ten wyda negatywną opinię, osoba zainteresowana nie będzie mogła zostać poddana ekstradycji i zostanie z urzędu wypuszczona na wolność.

    10.

    Rozpatrując tę kwestię z szerszej perspektywy, nie należy zapominać, że wiele krajowych procedur ekstradycyjnych, w tym te, które zostały ustanowione w celu wykonania decyzji ramowej, przewiduje często, w taki lub inny sposób, interwencję organów administracji ( 10 ), tak jak to ma miejsce we Francji. Zbyt wąska interpretacja kryteriów warunkujących dopuszczalność pytań prejudycjalnych mogłaby uniemożliwić podobnym sprawom dostanie się na wokandę Trybunału, a w konsekwencji utrudnić jednolitą wykładnię decyzji ramowej.

    11.

    Wreszcie, kompetencję prejudycjalną Trybunału można by podważyć, odwołując się do natury decyzji ramowej. Zgodnie z art. 34 ust. 2 lit. b) UE decyzja ramowa nie wywołuje skutków bezpośrednich. Wynika z tego, że przepisy decyzji ramowej nie mogą stanąć na przeszkodzie zastosowaniu przepisów krajowych regulujących ekstradycję. W konsekwencji można mieć wątpliwości co do użyteczności odpowiedzi udzielonej w tej sprawie przez Trybunał.

    12.

    Należy jednakże pamiętać, że z pytaniami skierowanymi w trybie prejudycjalnym wiąże się domniemanie istotności, które można obalić jedynie w wyjątkowych przypadkach. Może to nastąpić na przykład w sytuacji, w której oczywiste jest, że wykładnia przepisów prawa Unii Europejskiej, o którą wnosi sąd krajowy, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym czy przedmiotem głównego sporu lub też gdy problem ma charakter hipotetyczny, a Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia przydatnej odpowiedzi na pytania, które zostały mu postawione. Poza takimi przypadkami Trybunał jest, co do zasady, zobowiązany do wydania orzeczenia w przedmiocie pytań prejudycjalnych dotyczących wykładni aktów, o których mowa w art. 35 ust. 1 UE ( 11 ). W rozpatrywanej sprawie natomiast nie wydaje się, aby odpowiedź Trybunału, w szczególności w odniesieniu do wykładni zgodnej prawa francuskiego, była z góry i w oczywisty sposób nieużyteczna.

    13.

    Z tych względów należy stwierdzić, że rozpatrywany wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest dopuszczalny.

    III — Analiza pytań prejudycjalnych

    A — Uwagi wstępne

    14.

    Wątpliwości sądu krajowego odnoszące się do zastosowania konwencji z 1996 r. opierają się, co do istoty, na następujących ustaleniach:

    po pierwsze, decyzja ramowa stanowi, iż zastępuje ona konwencję z 1996 r. [zob. art. 31 ust. 1 lit. d) decyzji ramowej], a Królestwo Hiszpanii nie notyfikowało Radzie Unii Europejskiej zamiaru dalszego stosowania konwencji [art. 31 ust. 2 akapit czwarty decyzji ramowej], i

    po drugie, Republika Francuska zastrzegła, zgodnie z art. 32 decyzji ramowej, że będzie nadal rozpoznawać wnioski odnoszące się do okoliczności faktycznych, które miały miejsce przed dniem 1 listopada 1993 r. zgodnie z systemem ekstradycji mającym zastosowanie przed dniem 1 stycznia 2004 r., nie zaś według procedury europejskiego nakazu aresztowania. Jednakże konwencja z 1996 r. zaczęła być stosowana we Francji dopiero od dnia 1 lipca 2005 r.

    15.

    W tej sytuacji mogłoby się okazać, że istnieje „luka” w systemie ekstradycji mającym zastosowanie w stosunkach między Republika Francuską a Królestwem Hiszpanii w odniesieniu do wydarzeń, które nastąpiły, tak jak to ma miejsce w postępowaniu przed sądem krajowym, przed dniem 1 lipca 1993 r. Celem obu pytań prejudycjalnych jest ustalenie, czy luka ta istnieje, czy też nie.

    B — W przedmiocie pierwszego pytania prejudycjalnego

    16.

    Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 31 ust. 1 decyzji ramowej zabrania stosowania do wniosków o ekstradycję przepisów konwencji międzynarodowej, w sytuacji gdy wnioskujące państwo członkowskie nie notyfikowało zamiaru stosowania tej konwencji międzynarodowej w rozumieniu art. 31 ust. 2 akapit czwarty decyzji ramowej, podczas gdy państwo członkowskie wykonania nakazu wyłączyło ze swej strony stosowanie procedury europejskiego nakazu aresztowania w drodze oświadczenia poczynionego na mocy art. 32 decyzji ramowej.

    17.

    Z góry należy podkreślić, że do wniosków o ekstradycję otrzymanych po dniu 1 stycznia 2004 r. stosuje się, co do zasady, procedurę europejskiego nakazu aresztowania ( 12 ). Taką ogólną zasadę ustanawia art. 32 zdanie drugie decyzji ramowej. Wynika z tego, że wniosek o ekstradycję, taki jak wniosek, z którym wystąpiło Królestwo Hiszpanii, powinien być, co do zasady, rozpatrzony w oparciu o przepisy o europejskim nakazie aresztowania ( 13 ).

    18.

    Jednakże od tej zasady ogólnej przewidziano wyjątki określone w art. 31 ust. 2 i 3 oraz art. 32 decyzji ramowej. W szczególności, państwa członkowskie mogą wyłączyć zastosowanie procedury europejskiego nakazu aresztowania w odniesieniu do wniosków o ekstradycję dotyczących czynów popełnionych przed określoną datą (art. 32 zdania od trzeciego do szóstego decyzji ramowej). W ten sposób właśnie Republika Francuska oświadczyła, że będzie nadal stosować system ekstradycji mający zastosowanie przed dniem 1 stycznia 2004 r. do wniosków odnoszących się do czynów popełnionych przez dniem 1 listopada 1993 r. Ponieważ czyny zarzucane I. Santestebanowi Goicoechei zostały popełnione w 1992 r., rozpatrywany wniosek o ekstradycję, z którym wystąpiło Królestwo Hiszpanii, powinien zostać rozpatrzony przez Republikę Francuską zgodnie z systemem mającym zastosowanie przed dniem 1 stycznia 2004 r., nie zaś zgodnie z procedurą europejskiego nakazu aresztowania.

    19.

    Należy jednak jeszcze ustalić, czy zastosowanie obowiązującego poprzednio systemu wymaga, poza oświadczeniem państwa członkowskiego wykonania nakazu (Republiki Francuskiej) w rozumieniu art. 32 decyzji ramowej, także notyfikacji ze strony wnioskującego państwa członkowskiego (Królestwa Hiszpanii), zgodnie z art. 31 ust. 2 akapit czwarty decyzji ramowej.

    20.

    Zgodnie z informacjami dostarczonymi przez sąd krajowy nie istnieje żadna notyfikacja Królestwa Hiszpanii, w którym dałoby ono wyraz zamiarowi dalszego stosowania istniejących wcześniej porozumień, takich jak konwencja z 1996 r., tj. konwencja, na podstawie której został sporządzony rozpatrywany wniosek o ekstradycję, lub np. konwencja z 13 grudnia 1957 r. ( 14 ).

    21.

    W pierwszej chwili z braku notyfikacji Królestwa Hiszpanii można by wyciągnąć wniosek, że konwencja z 1996 r. — jak zresztą również konwencja z 1957 r. — została zastąpiona decyzją ramową (zob. art. 31 ust. 1 tejże) i że w związku z tym nie może być w tym przypadku zastosowana. Jednakże taki wniosek nie wydaje się zgodny z ogólnym systemem decyzji ramowej ani z jej celami.

    22.

    Po pierwsze, system notyfikacji ustanowiony w art. 31 ust. 2 decyzji ramowej nie ma zastosowania do aktów takich jak konwencja z 1996 r. Jak bowiem zauważa Komisja, porozumienia wielostronne wymienione expressis verbis w powołanym art. 31 ust. 1, w tym konwencja z 1996 r., stanowią już część acquis Unii Europejskiej ( 15 ) i są dobrze znane w państwach członkowskich. Republika Francuska słusznie dodaje, że w rzeczywistości art. 31 ust. 2 decyzji ramowej ma zastosowanie jedynie w przypadku procedur bardziej skomplikowanych niż procedura europejskiego nakazu aresztowania, które mogą uzupełnić i ulepszyć tę procedurę, takich jak np. system ekstradycji mający zastosowanie w stosunkach między państwami zrzeszonymi w ramach współpracy państw nordyckich ( 16 ).

    23.

    Nawet jeżeli przyjąć, że konwencja z 1996 r. może stanowić przedmiot notyfikacji w rozumieniu art. 31 ust. 2 decyzji ramowej, brak takiej notyfikacji nie może być uważany za przeszkodę w prawidłowym stosowaniu tej konwencji w tym przypadku. W przeciwieństwie bowiem do oświadczeń, o których mowa w art. 32 decyzji ramowej, notyfikacje, o których mowa w art. 31 ust. 2 akapity czwarty i piąty decyzji ramowej, nie są publikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i nie są przekazywane innym państwom członkowskim. Można z tego wywnioskować, że notyfikacje te powinny być traktowane jako akty czysto deklaratoryjne, które nie stanowią koniecznego warunku zastosowania zawartych wcześniej lub nowych porozumień.

    24.

    Ponadto art. 31 decyzji ramowej powinien być interpretowany w świetle podstawowego celu decyzji ramowej, którym jest przyczynienie się do utworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, co zakłada ulepszenie i przyspieszenie procedur ekstradycyjnych ( 17 ). Zastąpienie niektórych istniejących wcześniej porozumień, przewidziane w art. 31 ust. 1 decyzji ramowej, zmierza również do ulepszenia i przyspieszenia procedur ekstradycyjnych, a jego celem z pewnością nie jest ich spowolnienie lub utrudnienie ( 18 ). Trudno sobie wyobrazić, aby skutkiem art. 31 ust. 1 decyzji ramowej było pogorszenie systemu ekstradycji mającego zastosowanie między dwoma państwami członkowskimi w momencie wejścia w życie decyzji ramowej.

    25.

    Z powyższego wynika, że w stosunkach dwustronnych między państwami członkowskimi można uznać, że zawarte wcześniej porozumienia, takie jak konwencja z 1996 r. oraz konwencja z 1957 r., zostały zastąpione decyzją ramową tylko w takim zakresie, w jakim decyzja ramowa ma rzeczywiście zastosowanie w relacjach miedzy tymi państwami członkowskimi. Tak długo, jak jedno z tych państw, w tym przypadku Republika Francuska, nie będzie stosować decyzji ramowej do niektórych wniosków o ekstradycję, wnioski te mogą być sporządzane i rozpatrywane na mocy wcześniej zawartych porozumień, z zastrzeżeniem warunków sformułowanych w art. 32 decyzji ramowej.

    26.

    Z przedstawionych powyżej powodów na pierwsze pytanie należy udzielić odpowiedzi negatywnej.

    C — W przedmiocie drugiego pytania prejudycjalnego

    27.

    Poprzez swoje drugie pytanie prejudycjalne sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy państwo członkowskie, które złożyło oświadczenie w rozumieniu art. 32 decyzji ramowej, może rozpatrywać wnioski o ekstradycję na podstawie konwencji podpisanej przed dniem 1 stycznia 2004 r., która jednak weszła w życie w tym państwie członkowskim dopiero po tej dacie. Z kontekstu pytania prejudycjalnego oraz z uwag stron wynika, że pytanie to dotyczy konwencji z 1996 r., w oparciu o którą Królestwo Hiszpanii sporządziło swój wniosek o ekstradycję z dnia 2 czerwca 2008 r.

    28.

    Konwencja z 1996 r. została podpisana przed wyznaczoną w art. 32 decyzji ramowej datą 1 stycznia 2004 r., ale weszła w życie wobec Republiki Francuskiej dopiero w dniu 1 lipca 2008 r. ( 19 ) i tylko w odniesieniu do wniosków o ekstradycję otrzymanych po tej dacie ( 20 ). Powstaje zatem pytanie, czy można uznać, że konwencja z 1996 r. należy do „systemu ekstradycyjnego mającego zastosowanie przed dniem 1 stycznia 2004 r.” w stosunkach między Królestwem Hiszpanii i Republika Francuską.

    29.

    W pierwszej chwili na pytanie to wydaje się nasuwać odpowiedź negatywna, ponieważ konwencja z 1996 r. nie miała zastosowania we Francji w dniu 1 stycznia 2004 r., to jest w dacie, do której nawiązuje art. 32 decyzji ramowej. Zatem to konwencja z 1957 r., nie zaś konwencja z 1996 r. miałaby zastosowanie w rozpatrywanym przypadku.

    30.

    Jednakże odpowiedź taka nie uwzględniałaby należycie ogólnego systemu i celów decyzji ramowej. Jak zostało to już wcześniej wyjaśnione ( 21 ), zasadniczym celem decyzji ramowej jest przyczynienie się do utworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, z czym wiąże się ulepszenie i przyspieszenie procedur ekstradycyjnych ( 22 ).

    31.

    Przewidując możliwość odstąpienia od zastosowania procedury europejskiego nakazu aresztowania, art. 32 decyzji ramowej nie wyklucza tego, że państwa członkowskie będą rozwijać mające zastosowanie w relacjach między nimi procedury ekstradycyjne, ulepszając je i stopniowo je przyspieszając. Fakt, że państwo członkowskie wyłącza, w drodze oświadczenia złożonego na mocy art. 32 decyzji ramowej, niektóre wnioski o ekstradycję z zakresu zastosowania procedury europejskiego nakazu aresztowania, nie zobowiązuje tego państwa do „zamrożenia” prawa krajowego w stanie, w jakim obowiązywało ono w odniesieniu do tych wniosków przed dniem 1 stycznia 2004 r. Nie sposób uważać, że zainteresowane państwo członkowskie może wybrać jedynie pomiędzy status quo na dzień 1 stycznia 2004 r. z jednej strony i procedurą europejskiego nakazu aresztowania z drugiej strony. Ze względu na cel decyzji ramowej nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie stopniowo dostosowywało swoją procedurę ekstradycyjną mającą zastosowanie w starych sprawach objętych zakresem jego oświadczenia złożonego na mocy wspomnianego art. 32.

    32.

    Wręcz przeciwnie, państwo członkowskie może swobodnie stopniowo ulepszać swoje przepisy proceduralne mające zastosowanie do wniosków o ekstradycję, których nie chciało z góry poddawać procedurze europejskiego nakazu aresztowania. W tym celu może ono w szczególności zastosować konwencją międzynarodową, taką jak konwencja z 1996 r., której stroną stało się już przed dniem 1 stycznia 2004 r., ale która wymagała jeszcze ratyfikacji i wejścia w życie ( 23 ). Podobne ulepszenie procedur jest jak najbardziej zgodne z ogólnym systemem i celami decyzji ramowej ( 24 ).

    33.

    Artykuł 32 powinien być interpretowany co najmniej w ten sposób, iż nie stoi na przeszkodzie późniejszemu ulepszaniu systemu ekstradycji mającego zastosowanie w państwie członkowskim wykonania przed dniem 1 stycznia 2004 r.

    34.

    To właśnie taki istniejący wcześniej system ekstradycji został ulepszony w dniu 1 lipca 2005 r. poprzez wejście w życie wobec Republiki Francuskiej konwencji z 1996 r. Konwencja z 1996 r. ma bowiem na celu uzupełnienie przepisów i ułatwienie stosowania konwencji z 1957 r. (zob. art. 1 ust. 1 tiret pierwsze konwencji z 1996 r. oraz przedostatni motyw jej preambuły) ( 25 ). Podobnie również konwencja z 1957 r. przewidywała już, w art. 28, że umawiające się strony mogą zawierać między sobą porozumienia dwu- lub wielostronne w celu uzupełnienia postanowień konwencji lub ułatwienia stosowania zawartych w niej zasad.

    35.

    Stwierdzenie, że konwencja z 1996 r. uzupełnia i ulepsza istniejący wcześniej system ekstradycji w rozumieniu art. 32 decyzji ramowej, znajduje potwierdzenie w samej decyzji ramowej, która wymienia tę konwencję pośród aktów międzynarodowych, które należą do acquis Unii Europejskiej ( 26 ).

    36.

    Ze względu na wszystkie omówione powyżej przyczyny na pytanie drugie należy udzielić odpowiedzi twierdzącej.

    D — Zasady ogólne

    37.

    W swoich uwagach przedstawionych Trybunałowi I. Santesteban Goicoechea utrzymuje, że zastosowanie konwencji z 1996 r. w niniejszej sprawie byłoby sprzeczne z ogólnymi zasadami prawa i prawami podstawowymi.

    38.

    Na mocy art. 6 UE Unia Europejska opiera się na zasadzie państwa prawa i szanuje prawa podstawowe zagwarantowane w EKPC ( 27 ) oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych dla państw członkowskich, jako zasady ogólne prawa wspólnotowego. Z powyższego wynika, że przy stosowaniu prawa Unii Europejskiej ( 28 ) państwa członkowskie podlegają kontroli w zakresie zgodności przyjmowanych przez nie aktów z traktatami i ogólnymi zasadami prawa [zob. także art. 51 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, proklamowanej w Nicei w dniu 7 grudnia 2000 r. (Dz.U. C 364, s. 1)].

    39.

    Można by zatem przedstawić argumentację, zgodnie z którą państwa członkowskie nie mogą powoływać się na art. 32 decyzji ramowej w celu zastosowania systemu ekstradycji, który nie jest zgodny z prawami podstawowymi ( 29 ). Jednakże nie jest konieczne, aby Trybunał wypowiadał się w tej sprawie w ramach niniejszej pilnej procedury prejudycjalnej. Po pierwsze pytanie to nie zostało uwzględnione we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Ponadto nie wydaje się, aby doszło do naruszenia zasad ogólnych, co zostanie wykazane poniżej.

    40.

    Co prawda EKPC nie uznaje bezpośrednio prawa do niepodlegania ekstradycji ( 30 ) i nie zawiera ani postanowień dotyczących warunków, na jakich ekstradycja powinna się odbywać, ani postanowień dotyczących procedury, którą należy zastosować ( 31 ). Co więcej, procedura ekstradycji nie dotyczy praw i obowiązków o charakterze cywilnym skarżącego ani zasadności oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej w rozumieniu art. 6 EKPC ( 32 ).

    41.

    Należy jednak ustalić, czy te ogólne zasady prawa Unii Europejskiej stoją na przeszkodzie temu, aby Republika Francuska rozpatrzyła sporządzony przez Królestwo Hiszpanii wniosek o ekstradycję w oparciu o postanowienia konwencji z 1996 r. I. Santesteban Goicoechea odwołuje się przede wszystkim do zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar i niedziałania wstecz bardziej surowego prawa karnego oraz do zasady pewności prawa.

    Zasada legalności kar

    42.

    W odniesieniu do zasady ustawowej określoności czynów zabronionych i kar (nullum crimen, nulla poena sine lege), przypomnieć należy, że zasada ta należy do zasad ogólnych prawa, które leżą u podstaw tradycji konstytucyjnych wspólnych wszystkim państwom członkowskim. Została ona potwierdzona w art. 7 ust. 1 EKPC ( 33 ) oraz, później, w art. 49 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

    43.

    Zasada ta mogłaby być powołana z tego względu, że wbrew przepisowi art. 32 decyzji ramowej, który odwołuje się do „systemu ekstradycyjnego mającego zastosowania przed dniem 1 stycznia 2004 r.”, państwo członkowskie pragnie zastosować zasady, które weszły w życie po tej dacie.

    44.

    Zgodnie z zasadą nullum crimen, nulla poena sine lege ustawa powinna definiować w sposób jasny czyny uznawane za przestępstwa oraz kary, które za nie grożą ( 34 ). Jest ona ściśle związana z zasadą niedziałania prawa karnego wstecz (nullum crimen, nulla poena sine lege praevia), zgodnie z którą ustawodawca nie może penalizować nowych czynów lub kar ani zaostrzać kar w sposób retroaktywny.

    45.

    Niemniej jednak zasada nullum crimen, nulla poena sine lege (praevia) ma zastosowanie jedynie w dziedzinie prawa materialnego, tzn. wówczas, gdy należy ustalić, czy dany czyn podlega karze, czy też nie. Nie ma ona natomiast zastosowania do aspektów proceduralnych prawa karnego ( 35 ). Można zatem, bez naruszania zasady nullum crimen, nulla poena sine lege (praevia), zastosować wobec danej osoby przepisy proceduralne ustanowione lub zmienione po popełnieniu czynów zarzucanych tej osobie. Jest tak w szczególności w przypadku przepisów dotyczących ekstradycji osób z jednego państwa do drugiego ( 36 ), ponieważ mają one charakter czysto proceduralny.

    46.

    Z powyższego wynika, że I. Santesteban Goicoechea nie może skutecznie powoływać się na zasadę nullum crimen, nulla poena sine lege (praevia) w celu uniknięcia zastosowania wobec rozpatrywanego wniosku o ekstradycję sporządzonego przez Królestwo Hiszpanii postanowień konwencji z 1996 r.

    Zasada pewności prawa i zasada non bis in idem

    47.

    I. Santesteban Goicoechea powołuje te dwie zasady w rozpatrywanym przypadku w celu wykazania, że jego sytuacja została „ostatecznie rozstrzygnięta” poprzez odrzucenie wcześniejszego wniosku o ekstradycję sporządzonego przez Królestwo Hiszpanii w dniu 11 października 2000 r. ( 37 ). Można by zatem zastanowić się, czy sporządzenie rozpatrywanego wniosku o ekstradycję w dniu 2 czerwca 2008 r. nie pozostaje w sprzeczności z zasadami pewności prawa i non bis in idem.

    48.

    Jednakże kwestia ta wpisuje się w kontekst oceny wniosku o ekstradycję jako takiego, nie zaś wstępnej analizy dotyczącej zasad mających zastosowanie do tej oceny. Przedmiotem odesłania prejudycjalnego jest ustalenie jedynie tego, jaki system ekstradycyjny ma zastosowanie w niniejszej sprawie. Dalej, to sąd krajowy zobowiązany jest do przestrzegania praw podstawowych, w tym zasad pewności prawa i non bis in idem przy dokonywaniu oceny wniosku. Trybunał może jednak sformułować kilka wskazówek w tej kwestii.

    49.

    Co się tyczy zasady pewności prawa, której integralną część stanowi powaga rzeczy osądzonej, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem należy ona do kręgu ogólnych zasad prawa stosowanych przez Trybunał ( 38 ). Tymczasem powaga rzeczy osądzonej obejmuje jedynie okoliczności faktyczne i prawne, które w rzeczywistości i w konieczny sposób zostały rozstrzygnięte w danym orzeczeniu sądowym ( 39 ).

    50.

    W niniejszym przypadku wcześniejsze rozstrzygnięcie dotyczyło bez wątpienia wniosku o ekstradycję odnoszącego się do tej samej osoby i do tych samych okoliczności faktycznych, których dotyczy rozpatrywany wniosek. Jednakże właściwy sąd nie rozpoznał w sprawie tego wniosku na podstawie konwencji z 1996 r., ponieważ nie miała ona jeszcze wówczas zastosowania. Powaga rzeczy osądzonej obejmująca negatywną opinię wydaną wówczas nie może zatem stać na przeszkodzie temu, aby rozpatrywany w tej sprawie wniosek o ekstradycję, dotyczący tej samej osoby i tych samych okoliczności faktycznych, został zbadany na gruncie nowej podstawy prawnej, tzn. konwencji z 1996 r. ( 40 ).

    51.

    W tym względzie należy przypomnieć, że podstawą oddalenia wniosku o ekstradycję z dnia 11 października 2000 r. było przedawnienie karalności czynów, o które oskarżono I. Santestebana Goicoecheę w świetle przepisów prawa francuskiego. To właśnie w tym zakresie prawo zostało zmienione, ponieważ konwencja z 1996 r. nie pozwala już wezwanym państwom członkowskim na powoływanie się na przedawnienie karalności wynikające z przepisów prawa krajowego ( 41 ).

    52.

    W odniesieniu do zasady non bis in idem, której został również poświęcony art. 4 protokołu nr 7 do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, należy przypomnieć, że stanowi ona podstawową zasadę prawa wspólnotowego, której przestrzeganie zapewniają sądy ( 42 ).

    53.

    Zastosowanie zasady non bis in idem jest obwarowane trzema warunkami, to jest tożsamością zdarzenia, sprawcy i chronionego interesu prawnego; zasada ta zakazuje zatem karania [i ścigania ( 43 )] tej samej osoby więcej niż jeden raz za to samo bezprawne zachowanie w celu ochrony tego samego dobra prawnego ( 44 ).

    54.

    Należy stwierdzić, że zgodnie z informacjami przekazanymi Trybunałowi I. Santesteban Goicoechea nie był kilkakrotnie ścigany za popełnienie tych samych czynów, a intencją właściwych władz nie jest jego ponowne ukaranie za te same czyny ( 45 ). Władze hiszpańskie usiłowały po prostu kilkakrotnie doprowadzić do jego ekstradycji z terytorium Republiki Francuskiej, ale zawsze w ramach tego samego postępowania karnego.

    55.

    Ekstradycja jako taka nie stanowi natomiast kary, a sam fakt wydania osoby w ramach procedury ekstradycji nie przesądza jeszcze w niczym o tym, czy wnioskujące państwo będzie mogło wymierzyć karę danej osobie, a następnie ją wykonać.

    56.

    W konsekwencji zasada non bis in idem nie ma zastosowania do procedur ekstradycyjnych jako takich. Nie może zatem stać na przeszkodzie temu, aby nowy wniosek o ekstradycję I. Santestebana Goicoechei został wydany przez Królestwo Hiszpanii i rozpatrzony przez Republikę Francuską.

    IV — Wnioski

    57.

    Mając na uwadze powyższe rozważania, na pytania postawione przez cour d’appel w Montellier należy odpowiedzieć w następujący sposób:

    1)

    Jeżeli państwo członkowskie wykonania nakazu wyłączyło zastosowanie procedury europejskiego nakazu aresztowania na mocy oświadczenia złożonego zgodnie z art. 32 decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2003 r. 2002/584/WSiSW w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, art. 31 tej decyzji ramowej nie stoi na przeszkodzie rozpatrzeniu wniosku o ekstradycję zgodnie z przepisami zawartymi w konwencji międzynarodowej także wówczas, gdy wnioskujące państwo członkowskie nie notyfikowało zamiaru dalszego stosowania tejże konwencji międzynarodowej na mocy art. 31 ust. 2 akapit czwarty decyzji ramowej.

    2)

    Państwo członkowskie, które złożyło oświadczenie na mocy art. 32 decyzji ramowej 2002/584 w celu wyłączenia, w odniesieniu do niektórych wniosków o ekstradycję, zastosowania procedury europejskiego nakazu aresztowania, może rozpatrywać te wnioski jako państwo członkowskie wykonania na mocy konwencji międzynarodowej, która została podpisana przed dniem 1 stycznia 2004 r. w celu uzupełnienia istniejącego wcześniej systemu ekstradycji, nawet jeśli konwencja ta weszła w życie w tym państwie członkowskim dopiero po dniu 1 stycznia 2004 r.


    ( 1 ) Język oryginału: francuski.

    ( 2 ) Konwencja nazywana „konwencją dublińską”, sporządzona na podstawie art. K.3 Traktatu o Unii Europejskiej, dotycząca ekstradycji między państwami członkowskimi Unii Europejskiej (Dz.U. C 313, s. 12).

    ( 3 ) Lub, zgodnie z pismem przedłożonym przez zainteresowanego, Inakiego Santestebana Goikoetxeę.

    ( 4 ) Przed sporządzeniem rozpatrywanego wniosku o ekstradycję władze hiszpańskie usiłowały już dwukrotnie zatrzymać I. Sanestebana Goicoecheę, jednakże bezskutecznie: cour d’appel w Wersalu wydała negatywną opinię w przedmiocie wniosku o ekstradycję skierowanego do władz francuskich w dniu 11 października 2000 r. (wyrok z dnia 19 czerwca 2000r.), z tego względu, że według prawa francuskiego nastąpiło przedawnienie karalności zarzucanych zainteresowanemu czynów; wydany 31 marca 2004 r. europejski nakaz aresztowania również nie doprowadził do wydania I. Sanestebana Goicoechei Hiszpanii.

    ( 5 ) Należy przy okazji sprecyzować, że I. Santesteban Goicoechea zakończył właśnie odbywanie kary pozbawienia wolności we Francji, która została mu wymierzona za inne czyny niż te, z powodu których władze hiszpańskie zwróciły się o jego ekstradycję; wynika to z odpowiedzi pisemnych udzielonych przez rząd francuski na pytania Trybunału w ramach niniejszej procedury prejudycjalnej.

    ( 6 ) Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. (Dz.U. L 190 s. 1 ze sprostowaniem opublikowanym w Dz.U. 2006, L 279, s. 30).

    ( 7 ) Zobacz ex multis wyrok z dnia 17 września 1997 r. w sprawie C-54/96 Dorsch Consult, Rec. s. I-4961, pkt 23; postanowienie z dnia 14 maja 2008 r. w sprawie C-109/07 Pilato, Zb.Orz. s. I-3503, pkt 22.

    ( 8 ) Zobacz wyroki: z dnia 30 czerwca 2005 r. w sprawie C-165/03 Längst, Zb.Orz. s. I-5637, pkt 25; z dnia 27 kwietnia 2006 r. w sprawie C-96/04 Standesamt Stadt Niebüll, Zb.Orz. s. I-3561, pkt 13, a także postanowienie z dnia 18 czerwca 1980 r. w sprawie 138/80 Borker, Rec. s. 1975, pkt 4.

    ( 9 ) Wyrok francuskiej Conseil d’État z dnia 7 lipca 1978 r. w sprawie Croissant.

    ( 10 ) W odniesieniu do prawa niemieckiego zob. w szczególności opis zawarty w wyroku z dnia 17 lipca 2008 r. w sprawie C-66/08 Kozłowski, dotychczas nieopublikowanym w Zbiorze, pkt 14, 15. W sprawie tej Trybunał nie podał w wątpliwość sądowego charakteru procedury toczącej się przed niemieckim sądem krajowym.

    ( 11 ) Wyrok z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie C-105/03 Pupino, Zb.Orz. s. I-5285, pkt 30.

    ( 12 ) Decyzja ramowa może zatem być stosowana do wniosków odnoszących się do czynów, które miały miejsce przed jej wejściem w życie.

    ( 13 ) Należy przypomnieć, że w 2004 r. wobec I. Santestebana Goicoechei został wydany europejski nakaz aresztowania.

    ( 14 ) Europejska konwencja o ekstradycji podpisana w Paryżu, zawarta w ramach Rady Europy (zwana dalej „konwencją z 1957 r.”).

    ( 15 ) Zobacz motyw czwarty decyzji ramowej.

    ( 16 ) I tak, zgodnie z informacjami dostarczonymi przez rząd francuski jedynie Królestwo Danii, Republika Finlandii oraz Królestwo Szwecji dokonały do tej pory notyfikacji na podstawie art. 31 ust. 2 decyzji ramowej.

    ( 17 ) Zobacz podobnie motywy pierwszy i piąty decyzji ramowej.

    ( 18 ) W podobny sposób dalsze stosowanie porozumień zawartych wcześniej oraz zawieranie nowych porozumień między państwami członkowskimi ma na celu uproszczenie lub dalsze ułatwienie procedur przekazywania osób podlegających europejskiemu nakazowi aresztowania (zob. art. 31 ust. 2 akapity pierwszy i drugi decyzji ramowej).

    ( 19 ) Konwencja z 1996 r. nie została jeszcze ratyfikowana przez wszystkie państwa członkowskie, a zatem nie weszła jeszcze formalnie w życie (zob. jej art. 18 ust. 2). Jednakże od dnia 1 lipca 2005 r. konwencja z 1996 r. ma zastosowanie w stosunkach między Republiką Francuską a Królestwem Hiszpanii, ponieważ oba te państwa członkowskie ją ratyfikowały i złożyły oświadczenia zgodnie z art. 18 ust. 4 tejże konwencji.

    ( 20 ) Artykuł 18 ust. 5 konwencji z 1996 r.

    ( 21 ) Zobacz część dotycząca pierwszego pytania prejudycjalnego, w szczególności pkt 24 niniejszego stanowiska.

    ( 22 ) Zobacz podobnie motywy pierwszy i piąty decyzji ramowej.

    ( 23 ) Zobacz art. 18 konwencji z 1996 r.

    ( 24 ) Nawet w odniesieniu do wniosków o ekstradycję objętych zakresem zastosowania procedury europejskiego nakazu aresztowania, art. 31 ust. 2 decyzji ramowej pozwala państwom członkowskim na pogłębienie współpracy i stosowanie porozumień dwustronnych lub wielostronnych — zawartych wcześniej lub nowych — służących upraszczaniu i ułatwianiu procedur przekazywania osób podlegających europejskim nakazom aresztowania. Takie ulepszenie procedur powinno być tym bardziej możliwe w odniesieniu do wniosków o ekstradycję wyłączonych z zakresu zastosowania procedury europejskiego nakazu aresztowania.

    ( 25 ) Wśród ulepszeń wprowadzonych przez konwencję z 1996 r. do systemu utworzonego w 1957 r. należy zwrócić uwagę na następujące: po pierwsze, nie można odmówić ekstradycji ze względu na przedawnienie karalności lub wykonania kary zgodnie z prawem wezwanego państwa członkowskiego (art. 8 ust. 1 konwencji z 1996 r.). Po drugie, żadne przestępstwo nie może być traktowane przez wezwane państwo członkowskie jako przestępstwo polityczne (art. 5 konwencji z 1996 r. „odpolitycznienie” przestępstw); w konsekwencji nie można odmówić ekstradycji ze względu na to, iż chodzi o przestępstwo „polityczne”.

    ( 26 ) Motyw czwarty decyzji ramowej.

    ( 27 ) Europejska Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisana w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwana dalej „EKPC”).

    ( 28 ) Wyrok z dnia 3 maja 2007 r. w sprawie C-303/05 Advocaten voor de Wereld, Zb.Orz. s. I-3633, pkt 45.

    ( 29 ) Zobacz podobnie wyrok z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie C-540/03 Parlament przeciwko Radzie, Zb.Orz. s. I-5769, pkt 70, 71.

    ( 30 ) Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 lipca 1989 r. w sprawie Soering przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, seria A, nr 161, s. 33, § 85).

    ( 31 ) Decyzja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 31 sierpnia 1999 r. w sprawie Di Giovine przeciwko Portugalii (wniosek nr 39912/98).

    ( 32 ) Zobacz wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: z dnia 4 lutego 2005 r. w sprawie Mamatkoulov i Askarov przeciwko Turcji (skargi nr 46827/99 i 46951/99, Recueil des arrêts et décisions, 2005-I, § 82); z dnia 21 listopada 2000 r. w sprawie RAF przeciwko Hiszpanii (skarga nr 53652/00, Recueil des arrêts et décisions 2000-XI); z dnia 8 stycznia 2004 r. w sprawie Sardinas Albo przeciwko Włochom (skarga nr 56271/00, Recueil des arrêts et décisions 2004-I); decyzja z dnia 23 listopada 2006 r. w sprawie Zaratin przeciwko Włochom (skarga nr 33104/06).

    ( 33 ) Zobacz ww. w przypisie 28 wyrok w sprawie Advocaten voor de Wereld, pkt 49 i przytoczone tam orzecznictwo; wyrok z dnia 22 maja 2008 r. w sprawie C-266/06 P Evonik Degussa przeciwko Komisji i Radzie, pkt 38.

    ( 34 ) Zobacz ww. w przypisie 28 wyrok w sprawie Advocaten voor de Wereld, pkt 50; ww. w przypisie 33 wyrok w sprawie Evonik Degussa przeciwko Komisji i Radzie, pkt 39.

    ( 35 ) Zobacz podobnie ww. w przypisie 11 wyrok z dnia 16 czerwca 2005 r. w sprawie Pupino, pkt 46, w związku z pkt 44 i 45. Zobacz poza tym postanowienie Bundesverfassungsgericht (Niemcy) z dnia 26 lutego 1969 r., sprawa 2 BvL 15, 23/68, opublikowane w Neue Juristische Wochenschrift z 1969r., s. 1059, 1061, oraz w Zbiorze orzeczeń niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego, BVerfGE vol. 25, s. 269, 286 i nast.

    ( 36 ) Decyzje Europejskiej Komisji Praw Człowieka: z dnia 6 lipca 1976 r. w sprawie X przeciwko Królestwu Niderlandów (skarga nr 7512/76, D. R. 6, s. 185); z dnia 6 marca 1991 r. w sprawie Polley przeciwko Belgii (skarga nr 12192/86); z dnia 18 stycznia 1996 r. w sprawie Bakhtiar przeciwko Szwajcarii (skarga nr 27292/95).

    ( 37 ) Należy przypomnieć, że w przedmiocie tego wniosku o ekstradycję cour d’appel w Wersalu wydał opinię negatywną (wyrok z dnia 19 czerwca 2001 r.) ze względu na przedawnienie, w świetle prawa francuskiego, karalności czynów zarzucanych zainteresowanemu.

    ( 38 ) Wyrok z dnia 12 lutego 2008 r. w sprawie C-2/06 Kempter, Zb.Orz. s. I-411, pkt 37.

    ( 39 ) Wyrok z dnia 12 czerwca 2008 r. w sprawie C-462/05 Komisja przeciwko Portugalii, Zb.Orz. s. I-4183, pkt 23.

    ( 40 ) Zobacz także wyroki cour de cassation (Francja), chambre criminelle, z dnia 15 lutego 2006 r. nr 05-86.095 (sprawa Zurutuza Sarasola); z dnia 12 maja 1987 r., Bull. Crim. 1987, nr 194 (sprawa Dario Fantig) i z dnia 9 lipca 1987 r., Bull. Crim. 1987, nr 229 (sprawa Imaz-Martiarena).

    ( 41 ) Artykuł 8 ust. 1 konwencji z 1996r.

    ( 42 ) Wyrok z dnia 29 czerwca 2006 r. w sprawie C-308/04 P SGL Carbon przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-5977, pkt 26 i przytoczone tam orzecznictwo.

    ( 43 ) Artykuł 50 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

    ( 44 ) Wyrok z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P i C-219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. s. I-123, pkt 338.

    ( 45 ) W odróżnieniu od wyroku z dnia 28 września 2006 r. w sprawie C-467/04 Gasparini i in., Zb.Orz. s. I-9199.

    Top