Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62008CJ0470

    Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 21 stycznia 2010 r.
    Kornelis van Dijk przeciwko Gemeente Kampen.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym: Gerechtshof te Arnhem - Niderlandy.
    Wspólna polityka rolna - Zintegrowany system zarządzania i kontroli niektórych systemów pomocy - Rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 - System płatności jednolitych - Przeniesienie uprawnień do płatności - Wygaśnięcie umowy dzierżawy - Obowiązki dzierżawcy i wydzierżawiającego.
    Sprawa C-470/08.

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2010:31

    WYROK TRYBUNAŁU (piąta izba)

    z dnia 21 stycznia 2010 r. ( *1 )

    „Wspólna polityka rolna — Zintegrowany system zarządzania i kontroli niektórych systemów pomocy — Rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 — System płatności jednolitych — Przeniesienie uprawnień do płatności — Wygaśnięcie umowy dzierżawy — Obowiązki dzierżawcy i wydzierżawiającego”

    W sprawie C-470/08

    mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Gerechtshof te Arnhem (Niderlandy) postanowieniem z dnia 28 października 2008 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu , w postępowaniu:

    Kornelis van Dijk

    przeciwko

    Gemeente Kampen,

    TRYBUNAŁ (piąta izba),

    w składzie: A. Tizzano, prezes pierwszej izby pełniący obowiązki prezesa piątej izby, A. Borg Barthet (sprawozdawca) i M. Ilešič, sędziowie,

    rzecznik generalny: J. Mazák,

    sekretarz: R. Grass,

    uwzględniając procedurę pisemną,

    rozważywszy uwagi przedstawione:

    w imieniu K. van Dijka przez J. van Mierlo, advocaat,

    w imieniu Gemeente Kampen przez G.M.F. Snijdersa, advocaat,

    w imieniu rządu niderlandzkiego przez C. Wissels oraz. M. de Gravego, działających w charakterze pełnomocników,

    w imieniu rządu niemieckiego przez M. Lummę, działającego w charakterze pełnomocnika,

    w imieniu rządu greckiego przez E. Leftheriotou oraz A. Vasilopoulou, działające w charakterze pełnomocników,

    w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez F. Clotuche-Duvieusart oraz B. Burggraafa, działających w charakterze pełnomocników,

    podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

    wydaje następujący

    Wyrok

    1

    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 z dnia 29 września 2003 r. ustanawiającego wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiającego określone systemy wsparcia dla rolników oraz zmieniającego rozporządzenia (EWG) nr 2019/93, (WE) nr 1452/2001, (WE) nr 1453/2001, (WE) nr 1454/2001, (WE) nr 1868/94, (WE) nr 1251/1999, (WE) nr 1254/1999, (WE) nr 1673/2000, (EWG) nr 2358/71 i (WE) nr 2529/2001 (Dz.U. L 270, s. 1, sprostowanie Dz.U. 2004, L 94, s. 70) oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 795/2004 z dnia ustanawiającego szczegółowe zasady w celu wdrożenia systemu jednolitych płatności określonego w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1782/2003 (Dz.U. L 141, s. 1).

    2

    Wniosek ten został złożony w ramach sporu między K. van Dijkiem a Gemeente Kampen (gminą Kampen) w przedmiocie charakteru i zakresu zobowiązań wynikających z umowy dzierżawy rolnej.

    Ramy prawne

    Uregulowania wspólnotowe

    Rozporządzenie nr 1782/2003

    3

    Rozporządzenie nr 1782/2003 ustanawia między innymi system wsparcia dochodowego dla rolników. System ten został określony w art. 1 tiret drugie tego rozporządzenia jako „system jednolitych płatności”.

    4

    Zgodnie z motywem 21 rozporządzenia nr 1782/2003:

    „Systemy wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej przewidują bezpośrednie wsparcie dochodowe mające na celu, w szczególności, zapewnienie odpowiedniego standardu życia dla społeczności rolniczej. Cel ten jest ściśle związany z zachowaniem obszarów wiejskich. Aby przeciwdziałać niewłaściwemu rozdysponowaniu środków wspólnotowych, nie należy przekazywać płatności wspierających rolnikom, którzy sztucznie stworzyli warunki niezbędne do uzyskania takich płatności”.

    5

    Motyw 29 tego rozporządzenia wskazuje:

    „W celu ustanowienia kwoty, do której rolnik powinien być uprawniony w ramach nowego systemu, celowym jest odniesienie się do kwot przyznawanych mu w trakcie okresu referencyjnego. Aby uwzględnić okoliczności szczególne, należy utworzyć rezerwę krajową. Rezerwa taka może również zostać wykorzystana do ułatwiania uczestnictwa nowych rolników w systemie. Płatność jednolita powinna być ustalana na poziomie gospodarstwa”.

    6

    Motyw 30 wspomnianego rozporządzenia wskazuje między innymi:

    „Kwota całkowita, do której dane gospodarstwo jest uprawnione, powinna zostać podzielona na części (uprawnienia do płatności) i powiązana z określoną liczbą kwalifikujących się hektarów, która zostanie zdefiniowana, w celu ułatwienia przeniesienia praw do premii. Aby uniknąć spekulacyjnego przenoszenia praw prowadzącego do kumulacji uprawnień do płatności bez posiadania odpowiadających [im] podstaw rolniczych, w zakresie przyznawania pomocy, celowym jest ustanowienie powiązania pomiędzy uprawnieniami i określoną liczbą kwalifikujących się hektarów […]”.

    7

    Zgodnie z art. 2 tego samego rozporządzenia:

    „[…] mają zastosowanie następujące definicje:

    a)

    »rolnik« oznacza osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę osób fizycznych lub prawnych, […] które prowadzą działalność rolniczą;

    […]

    c)

    »działalność rolnicza« oznacza produkcję, hodowlę lub uprawę produktów rolnych, włączając w to zbiory, dojenie, chów zwierząt oraz utrzymywanie zwierząt dla celów gospodarczych, lub utrzymywanie gruntów w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska, zgodnie z art. 5;

    […]”.

    8

    Tytuł III rozporządzenia nr 1782/2003, zatytułowany „Mechanizm płatności jednolitych”, zawiera w rozdziałach 1–4 podstawowe przepisy stosowane do tego systemu pomocy dla wsparcia dochodowego dla rolników „oddzielonego” od produkcji. Z art. 33 ust. 1 lit. a), art. 37 ust. 1, art. 38 i 41 tego rozporządzenia wynika, że rolnicy, którym przyznano w okresie referencyjnym obejmującym lata kalendarzowe 2000–2002 płatność na mocy co najmniej jednego z systemów wsparcia, o których mowa w załączniku VI do wskazanego rozporządzenia, mają prawo do wsparcia obliczonego na podstawie kwoty referencyjnej ustalanej dla każdego rolnika na podstawie średniej rocznej dla tego okresu całkowitych płatności otrzymanych z tytułu tych systemów.

    9

    Artykuł 36 ust. 1 rozporządzenia nr 1782/2003 stanowi:

    „Pomoc przyznawana w ramach systemu płatności jednolitych jest wypłacana w odniesieniu do uprawnień do płatności zdefiniowanych w rozdziale 3, uzupełnionych o równą liczbę kwalifikujących się hektarów zdefiniowanych w art. 44 ust. 2”.

    10

    Tytuł III rozdział 3 rozporządzenia nr 1782/2003 zawiera sekcję 1 zatytułowaną „Uprawnienia do płatności oparte na powierzchni”. Zawarty w tej sekcji art. 43 ust. 1 stanowi między innymi:

    „Bez uszczerbku dla przepisów art. 48 rolnik otrzymuje uprawnienie do płatności na hektar, które jest obliczane poprzez podzielenie kwoty referencyjnej przez średnią liczbę wszystkich hektarów z trzech lat, które w okresie referencyjnym stanowiły podstawę do prawa do płatności bezpośrednich wyszczególnionych w załączniku VI.

    Całkowita liczba uprawnień do płatności jest równa powyżej wspomnianej średniej liczbie hektarów.

    […]”.

    11

    Zgodnie z art. 44 wskazanego rozporządzenia:

    „1.   Każde uprawnienie do płatności na kwalifikujący się hektar daje prawo do otrzymania płatności w kwocie określonej przez uprawnienie do płatności.

    2.   Kwalifikujący się hektar oznacza grunty rolne gospodarstwa obejmujące grunty orne i trwałe pastwiska, z wyjątkiem powierzchni pod uprawami trwałymi, lasami oraz powierzchni wykorzystywanych do celów nierolniczych.

    3.   Rolnik zgłasza działki odpowiadające kwalifikującemu się hektarowi powiązanemu z uprawnieniem do płatności. Z wyjątkiem przypadku działania siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych działki takie powinny pozostawać w dyspozycji rolnika przez okres co najmniej 10 miesięcy, począwszy od daty, która zostanie określona przez dane państwo członkowskie, przy czym data ta nie może być wcześniejsza niż dzień 1 września roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku dotyczącego uczestnictwa w systemie płatności jednolitych.

    4.   Państwa członkowskie mogą, w należycie uzasadnionych okolicznościach, zezwolić rolnikowi na zmianę jego zgłoszenia, pod warunkiem że przestrzega on liczby hektarów odpowiadającej jego uprawnieniom do płatności oraz warunków przyznawania płatności jednolitych dla odnośnej powierzchni”.

    12

    Artykuł 46 rozporządzenia nr 1782/2003 zatytułowany „Przeniesienie uprawnień do płatności” stanowi:

    „1.   Uprawnienia do płatności mogą zostać przeniesione wyłącznie na innego rolnika mającego siedzibę na obszarze tego samego państwa członkowskiego, z wyjątkiem przypadku przeniesienia w drodze faktycznego lub przewidywanego [antycypowanego] dziedziczenia.

    […]

    2.   Uprawnienia do płatności mogą zostać przeniesione w drodze sprzedaży lub innego przeniesienia o charakterze ostatecznym, z gruntami lub bez. Natomiast dzierżawa lub podobne typy transakcji są dozwolone wyłącznie, jeżeli przenoszone uprawnienia do płatności są powiązane z przeniesieniem odpowiadającej liczby kwalifikujących się hektarów.

    Z wyjątkiem przypadku działania siły wyższej oraz nadzwyczajnych okoliczności, o których mowa w art. 40 ust. 4, rolnik może przenieść swoje uprawnienia do płatności bez gruntów wyłącznie wtedy, gdy wykorzysta, w rozumieniu art. 44, co najmniej 80% swoich uprawnień do płatności podczas co najmniej jednego roku kalendarzowego bądź po dobrowolnym przekazaniu do rezerwy krajowej wszystkich uprawnień do płatności, których nie wykorzystał w pierwszym roku stosowania systemu płatności jednolitych.

    3.   W przypadku sprzedaży uprawnień do płatności, z gruntami lub bez, państwa członkowskie mogą, działając zgodnie z ogólnymi zasadami prawa wspólnotowego, zadecydować, że część sprzedanych uprawnień do płatności powraca do rezerwy krajowej lub że ich wartość jednostkowa zostaje zmniejszona na korzyść rezerwy krajowej, zgodnie z kryteriami, które zostaną ustalone przez Komisję zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 144 ust. 2”.

    13

    Przepisy tytułu III rozdział 5 tego rozporządzenia („Wdrażanie regionalne i fakultatywne”) pozwalają państwom członkowskim na zdecydowanie najpóźniej przed dniem 1 sierpnia 2004 r. o zastosowaniu systemu płatności jednolitych przewidzianego w tytule III rozdziały 1–4, w szczególności na poziomie regionalnym lub o jego zastosowaniu w sposób częściowy.

    14

    Zgodnie z art. 58 ust. 1 i 3 oraz art. 59 ust. 1 i 2 wskazanego rozporządzenia państwo członkowskie może dokonać regionalizacji systemu płatności jednolitych, dzieląc swój pułap krajowy nie indywidualnie pomiędzy rolników tego państwa odpowiednio na podstawie ich kwot referencyjnych, lecz pomiędzy różne regiony na jego terytorium i rozdzielając otrzymaną w ten sposób kwotę każdego pułapu regionalnego ryczałtowo na wszystkich rolników danego regionu, z których każdy otrzymuje uprawnienia, których wartość jednostkowa jest obliczana poprzez podzielenie tego pułapu regionalnego przez liczbę hektarów kwalifikujących się do wsparcia, określonych na poziomie regionalnym.

    Rozporządzenie (WE) nr 1234/2007

    15

    Artykuł 74 ust. 4 rozporządzenia Rady (WE) nr 1234/2007 z dnia 22 października 2007 r. ustanawiającego wspólną organizację rynków rolnych oraz przepisy szczegółowe dotyczące niektórych produktów rolnych („rozporządzenie o jednolitej wspólnej organizacji rynku”) (Dz.U. L 299, s. 1), stanowi:

    „Jeżeli strony nie osiągnęły porozumienia, w przypadku dzierżaw mających wygasnąć bez możliwości ich odnowienia na podobnych warunkach lub w sytuacjach mających porównywalne skutki prawne, odnośne kwoty indywidualne są przekazywane w całości lub w części przejmującym je producentom, zgodnie z przepisami przyjętymi przez państwa członkowskie, z uwzględnieniem prawnych interesów stron”.

    Uregulowania krajowe

    16

    Ani Regeling GLB — inkomenssteun 2006 (rozporządzenie dotyczące wspólnej polityki rolnej w sprawie wsparcia dochodowego na rok 2006) przyjęte w wykonaniu rozporządzenia nr 1782/2003 i rozporządzenia nr 795/2004, ani księga 7 tytuł 5 kodeksu cywilnego dotyczący umowy dzierżawy, nie zawierają szczególnych przepisów na temat, co ma się stać z uprawnieniami do płatności przyznanymi na mocy rozporządzenia nr 1782/2003 lub z ich równowartością z chwilą wygaśnięcia dzierżawy.

    Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

    17

    K. van Dijk dzierżawi od 1982 r. kilka działek rolnych należących do Gemeente Kampen, o powierzchni całkowitej ogółem 34 ha 2 a 36 m2. Łącząca obie strony umowa dzierżawy nie zawiera żadnej klauzuli dotyczącej systemu wsparcia dochodowego czy uprawnień do płatności.

    18

    K. van Dijk otrzymywał przez kilka lat na mocy rozporządzenia Rady (EWG) nr 1765/92 z dnia 30 czerwca 1992 r. ustanawiającego system wsparcia producentów niektórych roślin uprawnych (Dz.U. L 181, s. 12) i rozporządzenia Rady (WE) nr 1251/1999 z dnia ustanawiającego system wsparcia dla producentów niektórych roślin uprawnych (Dz.U. L 160, s. 1) dopłaty wyrównawcze w ramach systemu wsparcia producentów powiązanego z produkcją określonych roślin uprawnych. W następstwie wejścia w życie rozporządzenia nr 1782/2003 K. van Dijkowi przyznano uprawnienia do płatności na podstawie art. 33 ust. 1, art. 38, art. 43 ust. 1 i art. 43 ust. 2 lit. a) tego rozporządzenia.

    19

    Przedmiotem sporu zaistniałego pomiędzy K. van Dijkiem a Gemeente Kampen był charakter i zakres zobowiązań wynikających z umowy dzierżawy łączącej obie strony.

    20

    Wyrokiem z dnia 25 września 2007 r. Rechtbank Zwolle-Lelystad orzekł, że K. van Dijk jest zobowiązany z chwilą wygaśnięcia umowy dzierżawy do wydania i przeniesienia na Gemeente Kampen gruntów będących przedmiotem umowy dzierżawy wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tych gruntach lub z nimi związanymi, za wynagrodzeniem w wysokości połowy wartości tych uprawnień. Sąd ten stwierdził również, że K. van Dijk nie może przenieść omawianych uprawnień do płatności bez uprzedniej zgody Gemeente Kampen.

    21

    Pismem poleconym z dnia 24 października 2007 r. K. van Dijk wniósł odwołanie od tego wyroku do Gerechtshof te Arnhem. Jego zdaniem z rozporządzenia nr 1782/2003 i z rozporządzenia nr 795/2004 wynika, że uprawnienia do płatności powinny pozostać u dzierżawcy po wygaśnięciu umowy dzierżawy. K. van Dijk podnosi ponadto, że w odróżnieniu od kwot mlecznych, które związane są zasadniczo z gruntami użytkowanymi przez hodowcę bydła mlecznego lub rolnika w okresie referencyjnym, uprawnienia do płatności związane są z osobą rolnika.

    22

    Gemeente Kampen podnosi, że ani rozporządzenie nr 1782/2003, ani rozporządzenie nr 795/2004 nie stanowią, co ma się stać z uprawnieniami do płatności po wygaśnięciu dzierżawy. Na tej podstawie Geemente Kampen wnioskuje, że stosunki prawne między dzierżawcą a wydzierżawiającym podlegają prawu krajowemu.

    23

    Uznając, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu jest uzależnione od wykładni mających zastosowanie przepisów wspólnotowych, Gerechtshof te Arnhem postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

    „1)

    Czy na podstawie rozporządzenia nr 1782/2003 i rozporządzenia nr 795/2004 lub na podstawie ogólnych zasad prawa wspólnotowego, w szczególności zakazu bezpodstawnego wzbogacenia, jeżeli brak jest przepisów krajowych w tym zakresie, z chwilą wygaśnięcia dzierżawy dzierżawca jest zobowiązany do wydania wydzierżawiającemu dzierżawionego gruntu wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tym gruncie lub z nim związanymi?

    2)

    W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie [pierwsze] […]: czy na podstawie rozporządzenia nr 1782/2003 i rozporządzenia nr 795/2004 lub na podstawie ogólnych zasad prawa wspólnotowego, w szczególności zakazu bezpodstawnego wzbogacenia, jeżeli brak jest przepisów krajowych w tym zakresie, wydzierżawiający jest zobowiązany do zapłaty na rzecz dzierżawcy wynagrodzenia za przeniesione na wydzierżawiającego uprawnienia do płatności, a jeżeli tak, to czy wydzierżawiający musi wynagrodzić wartość całkowitą tych roszczeń, czy też tylko część tej wartości, a w ostatnim przypadku jaką część?

    3)

    W przypadku odpowiedzi przeczącej na pytanie [pierwsze] […]: czy na podstawie rozporządzenia nr 1782/2003 i rozporządzenia nr 795/2004 lub na podstawie ogólnych zasad prawa wspólnotowego, w szczególności zakazu bezpodstawnego wzbogacenia, jeżeli brak jest przepisów krajowych w tym zakresie, dzierżawca jest zobowiązany do zapłaty na rzecz wydzierżawiającego wynagrodzenia za pozostające u dzierżawcy uprawnienia do płatności, a jeżeli tak, to czy dzierżawca musi wynagrodzić wartość całkowitą tych roszczeń czy też tylko część tej wartości, a w ostatnim przypadku jaką część?”.

    W przedmiocie pytań prejudycjalnych

    24

    Przez swoje trzy pytania sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy prawo wspólnotowe zobowiązuje dzierżawcę do wydania wydzierżawiającemu, po wygaśnięciu umowy dzierżawy, dzierżawionych gruntów wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tych gruntach lub z nimi związanymi lub do zapłaty wydzierżawiającemu wynagrodzenia.

    25

    Na wstępie należy stwierdzić, że z żadnego przepisu rozporządzenia nr 1782/2003 czy rozporządzenia nr 795/2004 nie wynika, że dzierżawca jest zobowiązany, po wygaśnięciu umowy dzierżawy, do wydania wydzierżawiającemu gruntów będących przedmiotem dzierżawy wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tych gruntach lub z nimi związanymi. W związku z tym system płatności jednolitych różni się od systemu dotyczącego kwot mlecznych, który na mocy art. 74 ust. 1 rozporządzenia nr 1234/2007 jest zorganizowany w oparciu o zasadę przekazywania kwot wraz z gospodarstwem.

    26

    Natomiast tak z celów, jak i z systematyki rozporządzenia nr 1782/2003 wynika, że w przypadku braku zastrzeżenia odmiennego uprawnienia do płatności pozostają u dzierżawcy po wygaśnięciu umowy dzierżawy.

    27

    W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że zgodnie z art. 1 tiret drugie rozporządzenia nr 1782/2003 system płatności jednolitych stanowi wsparcie dochodowe dla rolników, którego celem jest — jak wynika z motywu 21 tego rozporządzenia — zapewnienie odpowiedniego standardu życia dla społeczności rolniczej. Na mocy art. 33 ust. 1 wskazanego rozporządzenia dostęp do systemu płatności jednolitych mają przede wszystkim rolnicy, którym zostały przyznane płatności w okresie referencyjnym na mocy co najmniej jednego z systemów wsparcia, o których mowa w załączniku VI do tego samego rozporządzenia.

    28

    Zgodnie z art. 43 ust. 1 rozporządzenia nr 1782/2003 uprawnienia do płatności przyznane rolnikowi na mocy systemu płatności jednolitych zależą od liczby hektarów, które posiadał w okresie referencyjnym, a także płatności, które zostały mu przyznane tytułem tych systemów wsparcia.

    29

    Ponadto art. 44 ust. 1 tego rozporządzenia wskazuje na istnienie powiązania między uprawnieniem do płatności a gruntami rolnymi w ten sposób, że każde uprawnienie do płatności na hektar kwalifikujący się do wsparcia daje prawo do otrzymania płatności w kwocie określonej przez to uprawnienie.

    30

    To właśnie w tym kontekście art. 36 ust. 1 rozporządzenia nr 1782/2003 stanowi, że pomoc przyznawana w ramach systemu płatności jednolitych jest wypłacana w odniesieniu do uprawnień do płatności uzupełnionych o równą liczbę hektarów kwalifikujących się do wsparcia.

    31

    W związku z tym należy zauważyć, że jak wynika z motywu 30 rozporządzenia nr 1782/2003, istnienie powiązania między uprawnieniami a określoną liczbą hektarów kwalifikujących się do wsparcia ma na celu między innymi uniknięcie spekulacyjnego przenoszenia praw prowadzącego do kumulacji uprawnień do płatności bez posiadania odpowiadających im podstaw rolniczych.

    32

    Natomiast ze wspomnianego art. 36 ust. 1 nie wynika wcale, że uprawnienia do płatności są powiązane z określonymi działkami, a zwłaszcza z działkami, które rolnik posiadał w okresie referencyjnym.

    33

    Tak więc ostatecznie dla przyznania pomocy decydujący jest fakt, że liczba uprawnień do płatności, które przysługują rolnikowi, odpowiada liczbie równej hektarom kwalifikującym się do wsparcia, a nie określonym działkom. Artykuł 44 ust. 4 rozporządzenia nr 1782/2003 stanowi ponadto w sposób wyraźny, że państwa członkowskie mogą, w należycie uzasadnionych okolicznościach, zezwolić rolnikowi na zmianę jego zgłoszenia dotyczącego działek odpowiadających kwalifikującej się powierzchni, z którą związane jest uprawnienie do płatności, pod warunkiem że przestrzega on liczby hektarów odpowiadających jego uprawnieniom do płatności oraz warunków wymaganych dla przyznania płatności dla odnośnej powierzchni.

    34

    W drugiej kolejności należy zaznaczyć, że art. 46 rozporządzenia nr 1782/2003 zawiera możliwość przeniesienia uprawnień do płatności zgodnie z celem, o którym jest mowa w motywie 30 tego rozporządzenia.

    35

    Ustęp 2 tego artykułu stanowi w szczególności, że przeniesienie uprawnień do płatności bez gruntów może nastąpić tylko w przypadku przeniesienia o charakterze ostatecznym. W takim przypadku rolnik, któremu do tej pory przysługiwały uprawnienia do płatności, zrzeka się swoich roszczeń w drodze sprzedaży innemu rolnikowi, który wykonuje następnie te uprawnienia na swoją korzyść. Aby móc korzystać z płatności tych uprawnień, dany rolnik musi posiadać — zgodnie z art. 44 ust. 1 rozporządzenia nr 1782/2003 — wystarczającą liczbę hektarów gruntów rolnych kwalifikujących się do wsparcia, co ma na celu zagwarantowanie istnienia wystarczających podstaw rolniczych dla uprawnień do płatności.

    36

    Natomiast w przypadku dzierżawy lub podobnych typów transakcji przeniesienie uprawnień do płatności jest dozwolone wyłącznie pod warunkiem, że jest ono powiązane z przeniesieniem odpowiedniej liczby hektarów kwalifikujących się do wsparcia. Przepis ten zawarty w art. 46 ust. 2 rozporządzenia nr 1782/2003 ma na celu uniknięcie — zgodnie z celem zawartym w motywie 30 wskazanego rozporządzenia — spekulacyjnego przenoszenia praw prowadzącego do kumulacji uprawnień do płatności bez posiadania odpowiadających im podstaw rolniczych.

    37

    Artykuł 46 ust. 1 rozporządzenia nr 1782/3003 stanowi ponadto, że z wyjątkiem przypadków przeniesienia w drodze faktycznego lub antycypowanego dziedziczenia uprawnienia do płatności mogą przysługiwać tylko rolnikowi z tego samego państwa członkowskiego. W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 33 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 1782/2003 i art. 2 lit. a) i c) tego rozporządzenia system płatności jednolitych jest przeznaczony dla rolników, to znaczy dla osób, które wykonują „działalność rolniczą” polegającą na produkcji, hodowli lub uprawie produktów rolnych lub na utrzymywaniu gruntów w dobrej kulturze rolnej zgodnej z ochroną środowiska.

    38

    Tymczasem wydzierżawiający grunty jest niekoniecznie rolnikiem w rozumieniu art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 1782/2003. W tej sytuacji, jeżeli prawodawca wspólnotowy chciałby, aby po wygaśnięciu dzierżawy uprawnienia do płatności przysługiwały w każdych okolicznościach wydzierżawiającemu, przewidziałby tego rodzaju przepis.

    39

    W świetle powyższych rozważań należy stwierdzić, że rozporządzenie nr 1782/2003 i rozporządzenie nr 795/2004 nie zawierają żadnego obowiązku dla rolnika, który dzierżawił grunty, do przeniesienia na wydzierżawiającego przysługujących mu uprawnień do płatności po wygaśnięciu dzierżawy.

    40

    Nie można również wychodzić z założenia, że zakaz bezpodstawnego wzbogacenia zobowiązuje rolnika, po wygaśnięciu dzierżawy, do przeniesienia na wydzierżawiającego przysługujących mu uprawnień do płatności lub do zapłaty na jego rzecz wynagrodzenia.

    41

    Zgodnie z zasadami wspólnymi dla praw państw członkowskich prawo do odszkodowania ze strony wzbogaconej osoby jest bowiem uzależnione od braku podstawy prawnej tego wzbogacenia [wyrok z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie C-47/07 P Masdar (UK) przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. I-9761, pkt 44–46, 49].

    42

    Tymczasem nie można uznać, że przysługujące rolnikowi uprawnienia do płatności są pozbawione podstawy prawnej, ponieważ zostały mu przyznane zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1782/2003.

    43

    Z całości powyższych rozważań wynika, że prawo wspólnotowe nie zobowiązuje dzierżawcy do wydania wydzierżawiającemu, po wygaśnięciu dzierżawy, dzierżawionych gruntów wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tych gruntach lub z nimi związanymi ani do zapłaty wydzierżawiającemu wynagrodzenia.

    W przedmiocie kosztów

    44

    Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

     

    Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje:

     

    Prawo wspólnotowe nie zobowiązuje dzierżawcy do wydania wydzierżawiającemu, po wygaśnięciu umowy dzierżawy, dzierżawionych gruntów wraz z uprawnieniami do płatności ustanowionymi na tych gruntach lub z nimi związanymi ani do zapłaty wydzierżawiającemu wynagrodzenia.

     

    Podpisy


    ( *1 ) Język postępowania: niderlandzki.

    Top