Sprawa C‑382/08

Michael Neukirchinger

przeciwko

Bezirkshauptmannschaft Grieskirchen

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez

Unabhängiger Verwaltungssenat des Landes Oberösterreich)

Transport lotniczy – Licencje na organizację handlowych lotów balonem – Artykuł 12 WE – Wymóg miejsca zamieszkania lub siedziby – Kary administracyjne

Streszczenie wyroku

1.        Transport – Transport lotniczy – Pojęcie – Handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze

(art. 12 WE, 49 WE, 51 ust. 1 WE, art. 80 ust. 2 WE)

2.        Prawo wspólnotowe – Zasady – Równość traktowania – Dyskryminacja ze względu na przynależność państwową – Zakaz

(art. 12 WE)

3.        Prawo wspólnotowe – Zasady – Równość traktowania – Dyskryminacja ze względu na przynależność państwową – Zakaz

(art. 12 WE)

1.        Handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze należy do dziedziny transportu, a konkretnie transportu lotniczego, o którym mowa w art. 80 ust. 2 WE.

O ile zgodnie ze wspomnianym art. 80 ust. 2 WE transport morski i lotniczy są – do czasu odmiennej decyzji ustawodawcy wspólnotowego – wyłączone z zakresu przepisów tytułu V trzeciej części traktatu WE, dotyczących wspólnej polityki transportowej, o tyle podlegają one, podobnie jak pozostałe rodzaje transportu, zasadom ogólnym traktatu. Jednakże, w odniesieniu do swobody świadczenia usług, zgodnie z art. 51 ust. 1 WE art. 49 WE nie znajduje wprost zastosowania do transportu lotniczego. Natomiast handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze mieści się w zakresie zastosowania traktatu i podlega w związku z tym jego zasadom ogólnym, jak art. 12 WE. Ustawodawca wspólnotowy wydał bowiem na podstawie art. 80 ust. 2 WE szereg aktów, które mogą dotyczyć takiego transportu lotniczego. Co się tyczy rozporządzenia nrº2407/92 w sprawie przyznawania licencji przewoźnikom lotniczym, z dwóch pierwszych motywów wynika, że celem, jaki Rada zamierzała osiągnąć, wydając to rozporządzenie, było ustanowienie polityki w zakresie transportu lotniczego w okresie upływającym dnia 31 grudnia 1992 r., aby stopniowo wprowadzać rynek wewnętrzny, obejmujący przestrzeń bez granic wewnętrznych, w ramach którego zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług oraz kapitału. Tego rodzaju szeroko zakrojony cel obejmuje zaś co do zasady handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze.

(por. pkt 19, 21-23, 26, 27, 29)

2.        Artykuł 12 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów państwa członkowskiego, które, przy organizacji lotów balonem na terytorium tego państwa, pod groźbą kary administracyjnej w razie ich naruszenia od podmiotu mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadającego w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem, wymagają miejsca zamieszkania lub siedziby w przyjmującym państwie członkowskim.

Z jednej strony bowiem, kryterium rozróżnienia oparte na miejscu zamieszkania prowadzi w istocie do tych samych skutków co dyskryminacja oparta na kryterium obywatelstwa, jako że działa przede wszystkim na niekorzyść obywateli innych państw członkowskich, gdyż to najczęściej cudzoziemcy nie mają miejsca zamieszkania w państwie przyjmującym. Z drugiej strony, kryterium rozróżnienia oparte na siedzibie osoby prawnej stanowi co do zasady dyskryminację opartą na przynależności państwowej.

(por. pkt 34, 37, 44; sentencja)

3.        Artykuł 12 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów państwa członkowskiego, które, przy organizacji lotów balonem na terytorium tego państwa, pod groźbą kary administracyjnej w razie ich naruszenia, zobowiązują podmiot mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadający w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej już w innym państwie członkowskim.

Uregulowanie to wprowadza bowiem kryterium rozróżnienia, które prowadzi w istocie do takiego samego skutku jak kryterium oparte na przynależności państwowej, ponieważ zobowiązanie sformułowane w tych przepisach w rzeczywistości dotyczy przede wszystkim obywateli innych państw członkowskich lub osób prawnych mających siedzibę w innych państwach członkowskich.

Konieczność ochrony życia i zdrowia pasażerów oraz bezpieczeństwo transportu lotniczego stanowią niezaprzeczalnie uzasadnione względy. Jednakże działanie państwa członkowskiego polegające na zobowiązaniu podmiotu do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej mu już w innym państwie członkowskim, nie jest proporcjonalne do tych uzasadnionych celów. W istocie ponieważ warunki wydania licencji transportowych są w obu państwach członkowskich takie same, należy uznać, iż uzasadnione interesy wspomniane powyżej zostały już wzięte pod uwagę przy wydawaniu pierwszej licencji w innym państwie członkowskim.

(por. pkt 38, 39, 42, 44; sentencja)

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 25 stycznia 2011 r.(*)

Transport lotniczy – Licencje na organizację handlowych lotów balonem – Artykuł 12 WE – Wymóg miejsca zamieszkania lub siedziby – Kary administracyjne

W sprawie C‑382/08

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 234 WE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Unabhängiger Verwaltungssenat des Landes Oberösterreich (Austria) postanowieniem z dnia 19 sierpnia 2008 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 25 sierpnia 2008 r., w postępowaniu:

Michael Neukirchinger

przeciwko

Bezirkshauptmannschaft Grieskirchen,

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, prezes, A. Tizzano, J.N. Cunha Rodrigues, K. Lenaerts, J.C. Bonichot, D. Šváby, prezesi izb, A. Rosas, U. Lõhmus, E. Levits, L. Bay Larsen (sprawozdawca) i M. Berger, sędziowie,

rzecznik generalny: P. Mengozzi,

sekretarz: B. Fülöp, administrator,

uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 15 czerwca 2010 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

–        w imieniu M. Neukirchingera przez niego samego,

–        w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer i G. Eberharda, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu polskiego przez M. Dowgielewicza i M. Szpunara, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej przez E. Traversę oraz B.R. Killmanna, działających w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Urzędu Nadzoru EFTA przez X. Lewisa, działającego w charakterze pełnomocnika,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 7 września 2010 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 49 WE i nast.

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu między M. Neukirchingerem a Bezirkshauptmannschaft Grieskirchen (starostwem powiatowym Grieskirchen), w przedmiocie decyzji, w drodze której organ ten nałożył na skarżącego w postępowaniu przed sądem krajowym grzywnę administracyjną z tytułu naruszenia przepisów regulujących organizację lotów balonem.

 Ramy prawne

 Uregulowania Unii

3        Trzy pierwsze motywy rozporządzenia Rady (EWG) nr 2407/92 z dnia 23 lipca 1992 r. w sprawie przyznawania licencji przewoźnikom lotniczym (Dz.U. L 240, s. 1) stwierdzają:

„ważne jest ustanowienie polityki w zakresie transportu lotniczego dla rynku wewnętrznego w okresie upływającym dnia 31 grudnia 1992 r. zgodnie z art. 8A traktatu;

rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w ramach którego zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług oraz kapitału;

stosowanie zasady swobody świadczenia usług w sektorze transportu lotniczego musi uwzględniać właściwości tego sektora”.

4        Zgodnie z art. 1 rozporządzenia nr 2407/92:

„1.      Niniejsze rozporządzenie dotyczy wymagań w zakresie przyznawania i utrzymywania licencji na prowadzenie działalności przez państwa członkowskie wobec przewoźników lotniczych posiadających miejsce prowadzenia działalności we Wspólnocie.

2.      Przewóz lotniczy pasażerów, poczty i/lub ładunku, samolotem [statkiem powietrznym] bez napędu silnikowego i/lub samolotem [statkiem powietrznym] o napędzie silnikowym ultralekkim, jak również lokalne loty nieobejmujące przewozu między różnymi lotniskami nie podlegają niniejszemu rozporządzeniu. W odniesieniu do takich działalności stosuje się ustawodawstwo krajowe dotyczące przyznawania licencji na prowadzenie działalności, jeżeli takie istnieje, oraz prawo wspólnotowe i prawo krajowe dotyczące świadectwa przewoźnika lotniczego (świadectwo AOC)”.

5        Rozporządzenie nr 2407/92 zostało uchylone rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (wersja przekształcona) (Dz.U. L 293, s. 3). Zgodnie z art. 28 tego rozporządzenia, zatytułowanym „Wejście w życie”, weszło ono w życie następnego dnia po publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, co miało miejsce dnia 31 października 2008 r.

 Uregulowania krajowe

6        Luftfahrtgesetz (ustawa z dnia 2 grudnia 1957 r. prawo lotnicz, BGBl. 253/1957), zmieniona ustawą ogłoszoną dnia 16 czerwca 2008 r. (BGBl. I, 83/2008) (zwana dalej „LFG”), przewiduje w § 11 ust. 1:

„Statkami powietrznymi są urządzenia przeznaczone do transportu osób lub rzeczy w atmosferze, bez połączenia mechanicznego z ziemią, zarówno cięższe od powietrza (np. samoloty, szybowce, paralotnie i lotnie, skrzydłowce, śmigłowce, wiatrakowce i spadochrony) lub lżejsze od powietrza (np. sterowce i balony wolne)”.

7        Paragraf 102 ust. 1 LFG stanowi:

„Przedsiębiorstwa, które zamierzają, za pomocą statku powietrznego bez napędu silnikowego lub z silnikiem ultralekkim, przewozić w handlowym transporcie lotniczym pasażerów, pocztę lub towary, albo wykonywać jedynie loty okrężne bez przewozu między różnymi lotniskami, są zobowiązane wystąpić do federalnego ministra transportu, rozwoju i technologii lub do organu właściwego na podstawie upoważnienia, o którym mowa w § 140b, o wydanie licencji przewidzianej w § 104 i nast., a także licencji na prowadzenie działalności przewidzianej w § 108”.

8        Paragraf 104 LFG przewiduje:

„1.      We wniosku o wydanie licencji na wykonywanie przewozów należy uprawdopodobnić w wystarczającym stopniu posiadanie środków finansowych na założenie i prowadzenie przedsiębiorstwa.

2.      We wniosku należy wskazać ponadto:

a)      imię i nazwisko (nazwę), miejsce zamieszkania (siedziby) i miejsce faktycznego wykonywania działalności,

b)      nazwiska, miejsce zamieszkania i obywatelstwo osób uprawnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa,

c)      planowane rodzaje działalności, np. loty okrężne,

d)      […]

e)      planowany sektor przestrzeni powietrznej, to jest terytorium, na którym przedsiębiorstwo będzie prowadzić działalność,

f)      planowaną liczbę i rodzaj statków powietrznych,

g)      planowaną formę przedsiębiorstwa.

[…]”.

9        Paragraf 106 LFG stanowi:

„1.      Licencję na wykonywanie przewozów wydaje się pod następującymi warunkami:

a)      wnioskodawca ma obywatelstwo państwa‑strony porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym [z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, s. 1)], zamieszkuje na terytorium Austrii, cechuje się wystarczającą wiarygodnością i kompetencjami,

b)      zapewnione jest bezpieczeństwo działalności oraz udowodniona została zdolność finansowa przedsiębiorstwa oraz

c)      zawarto umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 164 rozporządzenia (WE) nr 785/2004.

2.      Jeśli przedsiębiorca nie jest osobą fizyczną, przedsiębiorstwo musi mieć siedzibę na terytorium Austrii, a większość udziałów muszą posiadać podmioty pochodzące z państw‑stron porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym”.

10      Zgodnie z § 108 LFG:

„1.      Prowadzenie przedsiębiorstwa transportu lotniczego dozwolone jest jedynie na podstawie licencji wydanej na wniosek posiadacza licencji na wykonywanie przewozów przez federalnego ministra transportu, rozwoju i technologii lub organu właściwego na podstawie upoważnienia, o którym mowa w § 140b (licencja na prowadzenie działalności).

2.      Licencję na prowadzenie działalności wydaje się po spełnieniu warunków określonych w licencji na wykonywanie przewozów i pod warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa ruchu lotniczego. Licencję wydaje się na piśmie, pod rygorem nieważności”.

11      Zgodnie z § 169 ust. 1 akapit czwarty LFG wykonywanie handlowych przewozów pasażerskich bez licencji przewidzianych w § 102 tej ustawy zagrożone jest grzywną w wysokości od 3630 EUR.

 Postępowanie przed sądem krajowym i pytania prejudycjalne

12      Z postanowienia odsyłającego wynika, że decyzją administracyjną o charakterze karnym z dnia 22 stycznia 2008 r. Bezirkshauptmannschaft Grieskirchen nałożyło na M. Neukirchingera grzywnę w wysokości 3630 EUR, z zamianą, w razie niemożności pobrania, na 181 dni aresztu.

13      Zainteresowanemu zarzucono wykonanie w dniu 19 czerwca 2007 r. handlowego przewozu lotniczego pasażerów balonem na ogrzane powietrze, ze startem z łąki w miejscu zwanym Wies, w Kallham, w landzie Oberösterreich, bez licencji na wykonywanie przewozów ani licencji na prowadzenie działalności, a więc z naruszeniem § 104 i nast. LFG, a także 108 LFG.

14      M. Neukirchinger, który posiada licencję na prowadzenie działalności w zakresie handlowego transportu lotniczego pasażerów i towarów balonem wydaną w Niemczech, wniósł skargę do sądu na tę decyzję, podnosząc w szczególności, że swobody jednolitego rynku pozwalają przedsiębiorcy działającemu w sektorze transportu lotniczego, mającemu licencję niemiecką, prowadzić tę samą działalność na terytorium Austrii.

15      Ponieważ M. Neukirchinger udał się tymczasowo do innego państwa członkowskiego w związku ze świadczeniem usługi, zdaniem sądu krajowego okoliczności faktyczne sprawy mieszczą się prawdopodobnie w zakresie zastosowania swobody świadczenia usług.

16      Sąd krajowy zwraca ponadto uwagę, że M. Neukirchinger otrzymał, wydane przez Landeshauptmanna landu Oberösterreich, działającego w charakterze organu do spraw transportu lotniczego właściwego w pierwszej instancji dla działalności będącej przedmiotem sprawy, ogólne pozwolenie na wykonywanie lotów, przewidziane w § 9 LFG, ważne na rok 2008 na całym terytorium tego landu. Wydanie takiego pozwolenia wymaga, między innymi, uznania przez ten organ ważności licencji, którą M. Neukirchinger otrzymał w Niemczech.

17      Uznawszy, że rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu wymaga interpretacji art. 49 i nast. WE, Unabhängiger Verwaltungssenat des Landes Oberösterreich postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy art. 49 [WE] i nast. […] należy interpretować w ten sposób, że sprzeczna jest z nimi norma krajowa, która w odniesieniu do osoby mającej siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim, a mianowicie w Niemczech, i dysponującej wydaną zgodnie z jego prawem licencją na wykonywanie handlowych lotów balonem, dla organizacji lotów balonem w Austrii wymaga siedziby lub miejsca zamieszkania w tym państwie (§ 106 [LFG])?

2)      Czy art. 49 [WE] i nast. […] należy interpretować w ten sposób, że sprzeczna jest z nimi norma krajowa, zgodnie z którą mający siedzibę lub miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim posiadacz wydanej zgodnie z jego prawem licencji na wykonywanie handlowych lotów balonem, w celu wykonywania lotów balonem w innym państwie członkowskim musi uzyskać kolejną licencję, której wymogi zasadniczo są takie same jak wymogi licencji wydanej mu już w państwie pochodzenia, ale z dodatkowym warunkiem posiadania przez wnioskodawcę siedziby lub miejsca zamieszkania w państwie organizacji lotów, to jest, w niniejszej sprawie w Austrii?

3)      Czy przepisy § 102 w związku z §§ 104 i 106 [LFG] są sprzeczne z art. 49 [WE], jeżeli posiadacz licencji mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w Niemczech z tytułu posługiwania się swoją licencją w Austrii pociągany jest do odpowiedzialności karnoadministracyjnej i w ten sposób zakazuje się mu dostępu do rynku, uwzględniając przy tym okoliczność, że zgodnie z § 106 ust. 1 [LFG] takiej licencji oraz licencji na prowadzenie działalności nie można uzyskać bez założenia odrębnej siedziby lub rejestracji miejsca zamieszkania i bez zarejestrowania w Austrii, zarejestrowanego uprzednio w Niemczech, balonu na ogrzane powietrze?”.

18      Postanowieniem z dnia 21 kwietnia 2010 r. procedura ustna została otwarta na nowo, a podmioty wskazane w art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości zostały wezwane do wypowiedzenia się w kwestii, który – w świetle art. 51 ust. 1 WE – przepis prawa pierwotnego lub prawa wtórnego Unii mógłby ewentualnie mieć zastosowanie do swobody świadczenia usługi polegającej na handlowym przewozie powietrznym pasażerów balonem na ogrzane powietrze.

 W przedmiocie pytań prejudycjalnych

 Uwagi wstępne

19      Jak zauważa rzecznik generalny w pkt 25–30 opinii, usługa tego rodzaju, jak w sprawie przed sądem krajowym należy do dziedziny transportu, a konkretnie transportu lotniczego, o którym mowa w art. 80 ust. 2 WE.

20      W braku odmiennej wskazówki w traktacie należy bowiem uznać, że pojęcie transportu lotniczego w rozumieniu wspomnianego postanowienia obejmuje także ten rodzaj transportu, który sąd krajowy określa jako handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze. Ostatecznie, jak podkreśla rzecznik generalny w pkt 26 opinii, Konwencja o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporządzona w Chicago dnia 7 grudnia 1944 r., również obejmuje swoim zakresem zastosowania balony na ogrzane powietrze.

21      O ile zgodnie z art. 80 ust. 2 WE transport morski i lotniczy są – do czasu odmiennej decyzji ustawodawcy wspólnotowego – wyłączone z zakresu przepisów tytułu V trzeciej części traktatu WE, dotyczących wspólnej polityki transportowej, o tyle podlegają one, podobnie jak pozostałe rodzaje transportu, zasadom ogólnym traktatu (wyroki: z dnia 4 kwietnia 1974 r. w sprawie 167/73 Komisja przeciwko Francji, Rec. s. 359, pkt 32; a także z dnia 30 kwietnia 1986 r. w sprawach połączonych od 209/84 do 213/84 Asjes i in., Rec. s. 1425, pkt 45).

22      Jednakże, w odniesieniu do swobody świadczenia usług, zgodnie z art. 51 ust. 1 WE art. 49 WE nie znajduje wprost zastosowania do transportu lotniczego (zob. podobnie wyroki: z dnia 13 grudnia 1989 r. w sprawie C‑49/89 Corsica Ferries (France), Rec. s. 4441, pkt 10 i przytoczone tam orzecznictwo; a także z dnia 5 listopada 2002 r. w sprawie C‑467/98 Komisja przeciwko Danii, zwanym „wyrokiem w sprawie otwartego nieba”, Rec. s. I‑9519, pkt 123).

23      W odniesieniu do handlowego przewozu lotniczego pasażerów balonem na ogrzane powietrze, jak w sprawie przed sądem krajowym, należy wskazać, że ustawodawca wspólnotowy wydał na podstawie art. 80 ust. 2 WE szereg aktów, które mogą, jak zauważa Komisja Europejska, dotyczyć tej formy transportu lotniczego. Chodzi tutaj, w czasie gdy miały miejsce okoliczności faktyczne sprawy przed sądem krajowym, o rozporządzenie (WE) nr 1592/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego (Dz.U. L 240, s. 1) oraz o rozporządzenie Rady (EWG) nr 3922/91 z dnia 16 grudnia 1991 r. w sprawie harmonizacji wymagań technicznych i procedur administracyjnych w dziedzinie lotnictwa cywilnego (Dz.U. L 373, s. 4), zmienione rozporządzeniem (WE) nr 1900/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 377, s. 176).

24      Jeśli chodzi konkretnie o licencje wydawane przewoźnikom lotniczym, wykonanie art. 84 ust. 2 traktatu EWG (następnie art. 84 ust. 2 traktatu WE, następnie, po zmianie, art. 80 ust. 2 WE) nastąpiło w drodze rozporządzenia nr 2407/92, obowiązującego w czasie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne sprawy przed sądem krajowym.

25      Wprawdzie na podstawie art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2407/92 Rada wyłączyła z jego zakresu zastosowania licencje wydawane przewoźnikom lotniczym, w przypadku gdy, między innymi, przewóz pasażerów dokonywany jest statkiem powietrznym bez napędu silnikowego, a więc również balonem na ogrzane powietrze. Rada wprost wskazała we wspomnianym przepisie, że tego rodzaju przewozy podlegają wyłącznie ustawodawstwu krajowemu w odniesieniu do licencji na prowadzenie działalności oraz ustawodawstwu krajowemu i Unii Europejskiej w odniesieniu do świadectwa przewoźnika lotniczego.

26      Jednakże, jak wynika z dwóch pierwszych motywów rozporządzenia nr 2407/92, celem, jaki Rada zamierzała osiągnąć, wydając to rozporządzenie, było ustanowienie polityki w zakresie transportu lotniczego w okresie upływającym dnia 31 grudnia 1992 r., aby stopniowo wprowadzać rynek wewnętrzny, obejmujący przestrzeń bez granic wewnętrznych, w ramach którego zapewniony jest swobodny przepływ towarów, osób, usług oraz kapitału. Obowiązek ustanowienia przez Wspólnotę, do tego dnia, rynku wewnętrznego w dziedzinie transportu został wprowadzony w art. 8A traktatu EWG (następnie art. 7A traktatu WE, następnie, po zmianie, art. 14 WE).

27      Tego rodzaju szeroko zakrojony cel obejmuje zaś co do zasady handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze, jak w sprawie przed sądem krajowym.

28      Stąd, o ile wyłączenie zawarte w art. 1 ust. 2 rozporządzenia nr 2407/92 tłumaczy się w sposób oczywisty szczególnymi właściwościami transportu lotniczego, które nie uzasadniają objęcia handlowego przewozu lotniczego pasażerów balonem na ogrzane powietrze, jak w sprawie przed sądem krajowym, przepisami przewidzianymi w tym rozporządzeniu, o tyle nie wynika z tego, by w drodze tego wyłączenia ustawodawca wspólnotowy zamierzał całkowicie wyjąć tego rodzaju transport z zakresu zastosowania traktatu.

29      Z powyższych rozważań wynika, że handlowy przewóz lotniczy pasażerów balonem na ogrzane powietrze, jak w sprawie przed sądem krajowym, mieści się w zakresie zastosowania traktatu WE i podlega w związku z tym jego zasadom ogólnym, jak art. 12 WE.

30      Zatem udzielenie sądowi krajowemu użytecznej odpowiedzi wymaga dokonania analizy postawionych pytań pod kątem art. 12 WE, który ustanawia generalną zasadę niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową (zob. w szczególności wyroki: z dnia 11 stycznia 2007 r. w sprawie C‑40/05 Lyyski, Zb.Orz. s. I‑99, pkt 33; z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie C‑222/07 UTECA, Zb.Orz. s. I‑1407, pkt 37).

 W przedmiocie pytań od pierwszego do trzeciego

31      Poprzez pytania od pierwszego do trzeciego, które należy rozpatrywać łącznie, sąd krajowy zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 12 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów państwa członkowskiego, tego rodzaju jak w sprawie przed sądem krajowym, które, przy organizacji lotów balonem na terytorium tego państwa, pod groźbą kary administracyjnej w razie ich naruszenia:

–        od podmiotu mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadającego w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem wymagają miejsca zamieszkania lub siedziby w przyjmującym państwie członkowskim oraz

–        zobowiązują ten podmiot do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej już w innym państwie członkowskim.

32      W tej kwestii z utrwalonego orzecznictwa wynika, że zasady dotyczące równego traktowania swoich obywateli i obcokrajowców zakazują nie tylko jawnej dyskryminacji opartej na przynależności państwowej lub na kryterium siedziby w przypadku osób prawnych, lecz również wszelkich ukrytych form dyskryminacji, które – poprzez zastosowanie innych kryteriów rozróżnienia – prowadzą faktycznie do tego samego skutku (wyrok z dnia 27 października 2009 r. w sprawie C‑115/08 ČEZ, Zb.Orz s. I‑10265, pkt 92 i przytoczone tam orzecznictwo).

33      Po pierwsze, ustawodawstwo państwa członkowskiego, jak w sprawie przed sądem krajowym, które uzależnia możliwość organizowania handlowych lotów balonem od wymogu posiadania miejsca zamieszkania lub siedziby w tym państwie członkowskim, wprowadza kryterium rozróżnienia oparte na miejscu zamieszkania, w przypadku osób fizycznych, lub siedzibie, w przypadku osób prawnych.

34      Jeśli chodzi o kryterium rozróżnienia oparte na miejscu zamieszkania, prowadzi ono w istocie do tych samych skutków co dyskryminacja oparta na kryterium obywatelstwa, jako że działa przede wszystkim na niekorzyść obywateli innych państw członkowskich, gdyż to najczęściej cudzoziemcy nie mają miejsca zamieszkania w państwie przyjmującym (zob. podobnie, w szczególności, wyroki: z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie C‑224/97 Ciola, Rec. s. I‑2517, pkt 14; z dnia 16 stycznia 2003 r. w sprawie C‑388/01 Komisja przeciwko Włochom, Rec. s. I‑721, pkt 14; z dnia 15 marca 2005 r. w sprawie C‑209/03 Bidar, Zb.Orz. s. I‑2119, pkt 53).

35      Zróżnicowane traktowanie może być uzasadnione jedynie w przypadku, gdy opiera się na obiektywnie uzasadnionych przesłankach niezależnych od przynależności państwowej zainteresowanych oraz jest proporcjonalne do uzasadnionego celu realizowanego przez prawo krajowe (ww. wyrok w sprawie Bidar, pkt 54 i przytoczone tam orzecznictwo).

36      Z akt sprawy przekazanych Trybunałowi nie wynika zaś, by w odniesieniu do uregulowań tego rodzaju jak w sprawie przed sądem krajowym istniało takie uzasadnienie.

37      Natomiast kryterium rozróżnienia oparte na siedzibie osoby prawnej stanowi co do zasady dyskryminację opartą na przynależności państwowej, co wynika z orzecznictwa przytoczonego w pkt 32 niniejszego wyroku.

38      Po drugie, uregulowanie tego rodzaju jak w sprawie przed sądem krajowym zobowiązuje podmiot mający miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadający w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej już w innym państwie członkowskim. W ten sposób uregulowanie to wprowadza kryterium rozróżnienia, które prowadzi w istocie do takiego samego skutku jak kryterium oparte na przynależności państwowej.

39      Odmawiając uwzględnienia licencji wydanej w innym państwie członkowskim uregulowanie to zobowiązuje bowiem zainteresowanego do ponownego dokonania wszystkich czynności niezbędnych w celu uzyskania licencji, jeżeli zamierza on organizować loty balonem w przyjmującym państwie członkowskim. Zobowiązanie takie zaś w rzeczywistości dotyczy przede wszystkim obywateli innych państw członkowskich lub osób prawnych mających siedzibę w innych państwach członkowskich.

40      Rząd austriacki twierdzi, że obowiązek uzyskania licencji wydanej przez władze austriackie jest uzasadniony koniecznością ochrony życia i zdrowia pasażerów oraz bezpieczeństwa transportu lotniczego. Ponadto kwestionuje on ustalenie sądu krajowego, zgodnie z którym warunki wydania licencji, jaką M. Neukirchinger uzyskał w Niemczech, są w istocie takie same, jak wymagania stosowane w Austrii.

41      W odniesieniu do tego twierdzenia należy przypomnieć, że do Trybunału nie należy orzekanie w przedmiocie wykładni przepisów krajowych, lecz musi on uwzględnić, w ramach podziału kompetencji między sądami Unii Europejskiej a sądami krajowymi, kontekst faktyczny i normatywny, w który wpisuje się pytanie prejudycjalne, określony w postanowieniu odsyłającym (zob. wyroki: z dnia 25 października 2001 r. w sprawie C‑475/99 Ambulanz Glöckner, Rec. s. I‑8089, pkt 10; z dnia 13 listopada 2003 r. w sprawie C‑153/02 Neri, Rec. s. I‑13555, pkt 35). Nie jest więc zadaniem Trybunału rozstrzyganie kwestii słuszności oceny tego rodzaju, jak dokonana przez sąd krajowy w odniesieniu do podobieństwa uregulowań obu zainteresowanych państw członkowskich w zakresie warunków wydawania licencji będących przedmiotem sprawy przed sądem krajowym.

42      Jeśli chodzi o ochronę interesów, na które powołuje się rząd austriacki, stanowią one niezaprzeczalnie uzasadnione względy. Jednakże działanie państwa członkowskiego polegające na zobowiązaniu podmiotu będącego w takiej sytuacji jak M. Neukirchinger do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej mu już w innym państwie członkowskim, nie jest, jak słusznie zauważają rząd polski oraz Komisja, proporcjonalne do tych uzasadnionych celów. Ponieważ bowiem warunki wydania licencji transportowych będących przedmiotem sprawy przed sądem krajowym są w obu państwach członkowskich takie same, należy uznać, iż interesy, na które powołuje się rząd austriacki, zostały już wzięte pod uwagę przy wydawaniu pierwszej licencji w Niemczech.

43      Jak wynika z powyższego, uregulowanie tego rodzaju, jak w sprawie przed sądem krajowym stanowi w istocie dyskryminację opartą na przynależności państwowej, wzmocnioną karami administracyjnymi nakładanymi w przypadku naruszenia tego uregulowania.

44      W związku z tym na postawione pytania trzeba udzielić odpowiedzi, że art. 12 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów państwa członkowskiego, tego rodzaju jak w sprawie przed sądem krajowym, które, przy organizacji lotów balonem na terytorium tego państwa, pod groźbą kary administracyjnej w razie ich naruszenia:

–        od podmiotu mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadającego w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem, wymagają miejsca zamieszkania lub siedziby w przyjmującym państwie członkowskim oraz

–        zobowiązują ten podmiot do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej już w innym państwie członkowskim.

 W przedmiocie kosztów

45      Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (wielka izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 12 WE stoi na przeszkodzie stosowaniu przepisów państwa członkowskiego, tego rodzaju jak w sprawie przed sądem krajowym, które, przy organizacji lotów balonem na terytorium tego państwa, pod groźbą kary administracyjnej w razie ich naruszenia:

–        od podmiotu mającego miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim i posiadającego w tym państwie licencję na organizację handlowych lotów balonem, wymagają miejsca zamieszkania lub siedziby w przyjmującym państwie członkowskim oraz

–        zobowiązują ten podmiot do uzyskania nowej licencji, bez uwzględnienia w należyty sposób, że warunki uzyskania takiej licencji są co do zasady takie same, jak warunki otrzymania licencji wydanej już w innym państwie członkowskim.

Podpisy

---

* Język postępowania: niemiecki.