1. 

Niniejsze odwołanie Komisji skierowane jest przeciwko wyrokowi Sądu z dnia 12 września 2007 r. w sprawie T-196/02 MTU Friedrichshafen GmbH przeciwko Komisji, Zb.Orz. s. II-2889 (zwanemu dalej „zaskarżonym wyrokiem”). W wyroku tym Sąd częściowo stwierdził nieważność decyzji Komisji 2002/898/WE z dnia 9 kwietnia 2002 r. (zwanej dalej „zaskarżoną decyzją”) dotyczącej pomocy państwa przyznanej przez Niemcy na rzecz spółki SKL Motoren- und Systembautechnik GmbH (zwanej dalej „SKL-M”).

2. 

W zaskarżonej decyzji Komisja na wstępie nakazała odzyskanie pomocy przekazanej SKL-M w wysokości 34,26 mln EUR. Częściowe stwierdzenie nieważności dotyczy art. 3 ust. 2 zaskarżonej decyzji, w którym Komisja nakazała odzyskanie części pomocy otrzymanej przez SKL-M, w wysokości 2,71 mln EUR, od spółki MTU Friedrichshafen GmbH (zwanej dalej „drugą stroną postępowania odwoławczego”) jako dłużniczki solidarnej.

3. 

Zasadniczą kwestią niniejszego odwołania jest wykładnia i stosowanie art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 traktatu WE (obecnie art. 86 WE) ( 2 ). Zgodnie z tym przepisem, w sytuacji gdy państwo członkowskie nie zastosuje się w postępowaniu w sprawie pomocy do nakazu udzielenia informacji, decyzja Komisji zostaje podjęta na podstawie dostępnych informacji.

4.

Zgodnie z art. 87 ust. 1 WE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.

5.

Rozporządzenie nr 659/1999 określa postępowanie w sprawie pomocy państwa. Artykuły 10–15 tego rozporządzenia regulują procedurę dotyczącą pomocy przyznanej bezprawnie. Zgodnie z art. 10 tego rozporządzenia Komisja bezzwłocznie bada informacje dotyczące domniemanej pomocy przyznanej bezprawnie ( 3 ) oraz występuje do zainteresowanego państwa członkowskiego z wnioskiem o udzielenie informacji ( 4 ). W przypadku gdy pomimo ponaglenia zainteresowane państwo członkowskie nie dostarcza wnioskowanych informacji w terminie wyznaczonym przez Komisję lub jeżeli dostarcza informacje niekompletne, Komisja może w formie decyzji wymagać dostarczenia informacji ( 5 ), przy czym decyzja ta określa, jakie informacje są wymagane, i wyznacza stosowny termin, w jakim informacje te mają zostać dostarczone ( 6 ).

6.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie pierwsze w związku z art. 4 ust. 4 rozporządzenia nr 659/1999, w przypadku gdy po przeprowadzeniu wstępnego badania Komisja stwierdza, że zaistniały wątpliwości co do zgodności środka będącego przedmiotem zgłoszenia ze wspólnym rynkiem, Komisja podejmuje decyzję o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia. Zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie drugie w związku z art. 7 ust. 5 tego rozporządzenia, w przypadku gdy Komisja w ramach formalnej procedury dochodzenia stwierdza, że pomoc nie jest zgodna ze wspólnym rynkiem, wydaje decyzję negatywną. Zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie trzecie tego rozporządzenia, jeżeli państwo członkowskie nie zastosuje się do nakazu udzielenia informacji, decyzja zostaje podjęta na podstawie dostępnych informacji.

7.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999, w przypadku gdy podjęte zostały decyzje negatywne w sprawach pomocy przyznanej bezprawnie, Komisja podejmuje decyzję, że zainteresowane państwo członkowskie podejmie wszelkie konieczne środki w celu windykacji pomocy od beneficjenta. Komisja nie wymaga windykacji pomocy, jeżeli byłoby to sprzeczne z ogólną zasadą prawa wspólnotowego.

8.

SKL-M jest przedsiębiorstwem projektującym i produkującym silniki dla okrętów i sektora energetycznego. SKL-M należała do grupy wschodnioniemieckich przedsiębiorstw, które w 1994 r. zostały sprywatyzowane. Po porażce wcześniejszej koncepcji restrukturyzacji Bundesanstalt für vereinigungsbedingte Sonderaufgaben (zwany dalej „BvS”) podjął decyzję o przeprowadzeniu restrukturyzacji SKL-M z zamiarem późniejszej sprzedaży.

9.

Druga strona postępowania odwoławczego jest przedsiębiorstwem działającym między innymi w sektorze produkcji silników Diesla o wysokiej mocy. W wyniku starań BvS SKL-M i druga strona postępowania odwoławczego zawarły w dniu 5 listopada 1997 r. z zamiarem nabycia SKL-M przez drugą stronę postępowania odwoławczego następujące umowy.

10.

Na mocy pierwszej z nich przyznano drugiej stronie postępowania odwoławczego opcję kupna udziałów SKL-M z możliwością nabycia przed dniem 1 grudnia 1999 r. wszystkich udziałów za symboliczną markę, a następnie za „rozsądną cenę” przed dniem 31 grudnia 2001 r.

11.

Drugą umowę pomiędzy SKL-M a drugą stroną postępowania odwoławczego stanowiła Wechselseitiger Lizenz- und Kooperationsvertrag (zwana dalej „WLKV”), której celem było utworzenie wspólnego przedsiębiorstwa. Określała ona zasady wspólnego korzystania z istniejącego know-how obu przedsiębiorstw i z badań nad dwoma nowymi silnikami oraz ich produkcji i sprzedaży.

12.

Również w dniu 5 listopada 1997 r. między BvS, landem Saksonia-Anhalt i SKL-M została zawarta umowa regulująca wypłatę pomocy na restrukturyzację SKL-M.

13.

Pismem z dnia 9 kwietnia 1998 r. władze niemieckie zgłosiły Komisji środki pomocowe BvS na rzecz SKL-M. Ponieważ część tych środków pomocowych została już przyznana, postępowanie zostało zarejestrowane jako niezgłoszona pomoc pod numerem NN 56/98. Ze względu na niepewność co do sytuacji prawnej w odniesieniu do oceny środków pomocowych na rzecz SKL-M druga strona postępowania odwoławczego powstrzymała się od nabycia SKL-M. Oba przedsiębiorstwa kontynuowały jednak współpracę w ramach WLKV.

14.

W dniu 15 czerwca 2000 r. druga strona postępowania odwoławczego skorzystała z art. 5 WLKV. Zgodnie z tym postanowieniem otrzymała ona w zamian za wynagrodzenie w formie jednorazowej wypłaty pozwolenie na wyłączne względem osób trzecich korzystanie z know-how będącego przedmiotem WLKV. Wynagrodzenie w formie jednorazowej wypłaty miało na celu pokrycie wydatków poniesionych przez SLK-M na rozwój. Wysokość tego wynagrodzenia w formie jednorazowej wypłaty wynikała z budżetu ustalonego w załączniku I do WLKV. Wynosiła ona łącznie 3,43 mln EUR. W lipcu 2000 r. know-how objęte art. 5 WLKV zostało spisane i udostępnione drugiej stronie postępowania odwoławczego. W zamian zapłaciła ona SKL-M określone wynagrodzenie w formie jednorazowej wypłaty.

15.

Ponieważ po wstępnym badaniu informacji przekazanych przez władze niemieckie Komisja uznała, że sporne środki budziły poważne wątpliwości co do ich zgodności ze wspólnym rynkiem, Komisja pismem z dnia 8 sierpnia 2000 r. zawiadomiła władze niemieckie o swojej decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia. Decyzja ta została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich ( 7 ), a Komisja wezwała zainteresowanych do przedstawienia uwag. Jednocześnie Komisja zwróciła się też do władz niemieckich z pytaniem, czy druga strona postępowania odwoławczego skorzystała z pomocy przyznanej na rzecz SKL-M lub czy mogła z niej skorzystać ( 8 ).

16.

W dniu 1 września 2000 r. wszczęto postępowanie upadłościowe wobec SKL-M.

17.

W dniach 16 października 2000 r., 6 kwietnia i 17 października 2001 r. Republika Federalna Niemiec przedstawiła swoje uwagi dotyczące decyzji w sprawie wszczęcia formalnej procedury dochodzenia. Żadna z zainteresowanych osób trzecich nie przekazała uwag Komisji.

18.

Pismem z dnia 19 września 2001 r. Komisja nakazała władzom niemieckim przekazanie informacji niezbędnych do dokonania oceny — na podstawie art. 10 rozporządzenia nr 659/1999 — pomocy przyznanej SKL-M. W piśmie tym Komisja ponowiła pytanie, czy część pomocy przyznanej SKL-M została wykorzystana raczej w interesie drugiej strony postępowania odwoławczego niż w interesie SKL-M. Nie mogła ona tego ustalić na podstawie dostępnych informacji. Domagała się ona w szczególności informacji o tym, czy zapłacona przez drugą stronę postępowania odwoławczego cena za know-how odzwierciedlała jego rzeczywistą lub przewidywaną wartość rynkową. Komisja przypomniała, że w braku tych informacji wyda ona decyzję końcową na podstawie dostępnych informacji. Komisja wezwała też władze niemieckie do przekazania drugiej stronie postępowania odwoławczego nakazu udzielenia informacji.

19.

W dniu 9 listopada 2001 r. Komisja przypomniała władzom niemieckim, że w razie niedostosowania się do nakazu udzielenia informacji zostanie wydana decyzja na podstawie dostępnych informacji, zgodnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999.

20.

Pismami z dnia 23 stycznia, 26 lutego i 11 marca 2002 r. władze niemieckie udzieliły odpowiedzi na nakaz udzielenia informacji. Pismem z dnia 5 marca 2002 r. władze te przekazały także Komisji uwagi drugiej strony postępowania odwoławczego w przedmiocie decyzji o wszczęciu formalnej procedury dochodzenia, w szczególności w odniesieniu do wykorzystania know-how i wynagrodzenia w formie jednorazowej wypłaty uiszczonego przez drugą stronę postępowania odwoławczego na rzecz SKL-M.

21.

W dniu 9 kwietnia 2002 r. Komisja wydała zaskarżoną decyzję. Stwierdziła w niej, że Republika Federalna Niemiec pomimo nakazu udzielenia informacji nie dostarczyła informacji wystarczających do wykluczenia tego, że druga strona postępowania odwoławczego za pomocą WLKV pośrednio korzystała z pomocy udzielonej SKL-M. Komisja musiała zatem wydać decyzję na podstawie dostępnych informacji ( 9 ).

22.

Cena sprzedaży know-how zapłacona przez drugą stronę postępowania odwoławczego na rzecz SKL-M była o 2,71 mln EUR niższa od rzeczywistej wysokości wydatków przeznaczonych na rozwój, poniesionych przez SKL-M ( 10 ).

23.

W motywie osiemdziesiątym piątym zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że pomoc przyznana SKL-M mogła być przynajmniej częściowo wykorzystana na wyrównanie strat poniesionych w związku z rozwijaniem know-how raczej w interesie drugiej strony postępowania odwoławczego niż w interesie SKL-M.

24.

W motywie osiemdziesiątym szóstym zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że ponoszenie ryzyka finansowego przez przedsiębiorstwo SKL-M, które było kontrolowane przez państwo, nie było zgodne z zasadą inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej, zaś udział drugiej strony postępowania odwoławczego nie polegał na postępowaniu odpowiadającym zamówieniom publicznym. Wywnioskowała ona z tego, że przekazanie know-how mogło odpowiadać przekazaniu drugiej stronie postępowania odwoławczego zasobów państwowych w maksymalnej wysokości 2,71 mln EUR.

25.

W swoich wnioskach w motywach osiemdziesiątym siódmym i osiemdziesiątym ósmym Komisja stwierdziła na wstępie, że Niemcy przyznały pomoc z naruszeniem art. 88 ust. 3 traktatu WE ( 11 ). Dlatego też należy windykować od SKL-M kwotę w wysokości 34,26 mln EUR. Ponieważ dostępne informacje nie pozwalają wykluczyć, iż druga strona postępowania odwoławczego skorzystała z przekazanego know-how, należy windykować kwotę 2,71 mln EUR jako zobowiązanie solidarne od SKL-M i drugiej strony postępowania odwoławczego. Na podstawie tych wniosków Komisja nakazała w art. 3 ust. 2 zaskarżonej decyzji, aby władze niemieckie z ogólnej kwoty 34,26 mln EUR, którą należy windykować od SKL-M, 2,71 mln EUR windykowały jako zobowiązanie solidarne od SKL-M oraz drugiej strony postępowania odwoławczego.

26.

Druga strona postępowania odwoławczego wniosła w dniu 28 czerwca 2002 r. skargę na zaskarżoną decyzję zgodnie z art. 230 WE. W swojej skardze żądała stwierdzenia nieważności art. 3 ust. 2 zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim przepis ten nakazywał windykację części w wysokości 2,71 mln EUR pomocy przyznanej SKL-M od niej jako dłużniczki solidarnej. W uzasadnieniu swojej skargi wskazała w szczególności, że Komisja błędnie zastosowała art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999.

27.

W zaskarżonym wyroku Sąd uwzględnił tę skargę. W swoim uzasadnieniu Sąd oparł się zasadniczo na okoliczności, że art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 nie pozwala Komisji na zobowiązanie danego przedsiębiorstwa do zwrotu określonej części pomocy, jeżeli przekazanie zasobów państwa, z których przedsiębiorstwo to skorzystało, opiera się na domniemaniu ( 12 ).

28.

Odwołanie Komisji z dnia 21 listopada 2007 r. wpłynęło do sekretariatu Trybunału w dniu 23 listopada 2007 r. W procedurze pisemnej druga strona postępowania odwoławczego oraz Komisja przedstawiły swoje uwagi. Rozprawa nie została przeprowadzona.

29.

Komisja wnosi o:

30.

Druga strona postępowania odwoławczego wnosi o:

Ponadto podtrzymuje ona w całości żądania przedstawione w pierwszej instancji.

31.

Odwołanie Komisji skierowane jest przeciwko uzasadnieniu Sądu w pkt 46 i nast. zaskarżonego wyroku. W pkt 46 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził na wstępie, że art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 nie pozwala Komisji na zobowiązanie danego przedsiębiorstwa, chociażby na zasadzie solidarności, do zwrotu określonej części pomocy uznanej za niezgodną ze wspólnym rynkiem, jeżeli przekazanie zasobów państwa, z których przedsiębiorstwo to skorzystało, opiera się na domniemaniu.

32.

Z jednej strony Komisja stwierdziła jedynie, że dostępne informacje nie pozwalają wykluczyć, iż druga strona postępowania odwoławczego skorzystała z zasobów przekazanych przez przedsiębiorstwo SKL-M, któremu przyznano pomoc, w związku z nabyciem know-how na warunkach uznanych za korzystne. Z powyższego wynika, że obowiązek solidarnego zwrotu pomocy, o którym mowa w zaskarżonej decyzji, ustalono na podstawie domniemań, których nie można potwierdzić i którym nie można zaprzeczyć na podstawie informacji dostępnych Komisji (pkt 47 i nast. zaskarżonego wyroku).

33.

Z drugiej strony władze krajowe zgodnie z zaskarżoną decyzją zobowiązane są do żądania od drugiej strony postępowania odwoławczego zwrotu części pomocy, której zwrotu SKL-M nie będzie mogła zapewnić. Władze krajowe nie będą mogły przy tym ocenić zasadności wspomnianego zobowiązania solidarnego. Taka sytuacja nie jest jednak konieczną konsekwencją zastosowania procedury ustanowionej w traktacie WE w dziedzinie pomocy państwa, ponieważ państwo członkowskie przyznające pomoc, której odzyskanie zostało nakazane, jest w każdym razie zobowiązane do zażądania zwrotu pomocy od jej faktycznych beneficjentów, i to pod kontrolą Komisji, przy czym nie ma konieczności wyraźnego ich wskazywania w decyzji o odzyskaniu pomocy ani tym bardziej precyzowania kwoty zwrotu przypadającej na każdego beneficjenta (pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku).

34.

W zarzucie pierwszym Komisja zasadniczo podnosi, że Sąd w pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku błędnie uznał, iż ustalenie beneficjenta pomocy nie może nastąpić zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 na podstawie dostępnych informacji. Nie można wywnioskować takiego zawężającego stosowania tego przepisu z jego brzmienia. Ponadto w odniesieniu do skuteczności wspólnotowej kontroli pomocy ustalenie beneficjenta pomocy na podstawie dostępnych informacji jest konieczne. Okoliczność, że Komisja nie w każdym przypadku musi w decyzji negatywnej wymieniać beneficjenta pomocy, nie oznacza, że zostanie od tego powstrzymana przez brak współpracy ze strony państwa członkowskiego.

35.

Zdaniem drugiej strony postępowania odwoławczego zarzut pierwszy jest bezprzedmiotowy. Sąd nie dokonał ustalenia, które podważa Komisja. Stwierdził on jedynie w zaskarżonym wyroku, że Komisja swoją decyzję odnośnie do korzyści drugiej strony postępowania odwoławczego oparła wyłącznie na domniemaniu. Sąd jedynie tytułem wyjaśnienia wskazał na okoliczność, że faktyczny beneficjent pomocy nie musi koniecznie zostać wymieniony w decyzji Komisji.

36.

Ponadto zarzut pierwszy nie jest istotny. Stwierdzono nieważność zaskarżonej decyzji z tego powodu, że Komisja swoją decyzję o odzyskaniu pomocy od drugiej strony postępowania odwoławczego oparła na domniemaniu.

37.

Ponadto zarzut ten jest także bezzasadny. Komisja nie może oprzeć decyzji o odzyskaniu pomocy na jakimkolwiek domniemaniu. Musi ona albo dokonać dalszych ustaleń okoliczności faktycznych podczas formalnej procedury dochodzenia, albo ustalić beneficjenta we współpracy z państwem członkowskim w ramach postępowania w sprawie odzyskania pomocy.

38.

W zarzucie drugim Komisja w pierwszej kolejności podnosi, że Sąd w pkt 46 i nast. zaskarżonego wyroku błędnie ocenił warunki, jakie art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 stawia decyzji wydanej na podstawie dostępnych informacji. Po nieskutecznym nakazie udzielenia informacji Komisja może wydać swoją decyzję na podstawie dostępnych informacji. Nie jest przy tym wymagana całkowita pewność. W przeciwnym razie art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 zostałby pozbawiony swojego znaczenia.

39.

Po drugie stwierdzenie Sądu, że Komisja oparła się na domniemaniu, jest niesłuszne. Zarzut ten jest dopuszczalny, ponieważ chodzi o kwalifikację prawną okoliczności faktycznych, której badanie może być przedmiotem odwołania. Jest on także zasadny, ponieważ Komisja dokładnie opisała i oceniła dostępne informacje, w szczególności dotyczące nadzorcy sądowego SKL-M. Pozostająca niepewność dotyczyła jedynie wartości rynkowej nabytego przez drugą stronę postępowania odwoławczego know-how.

40.

Druga strona postępowania odwoławczego uznaje zarzut drugi za niedopuszczalny, ponieważ Komisja w istocie kwestionuje okoliczności faktyczne. Dalsze wywody Komisji są ogólne i nie mają znaczenia dla niniejszego przypadku. Ponadto ten zarzut jest także bezzasadny. Komisja nie może oprzeć decyzji wywołującej niekorzystne skutki na domniemaniu. Komisja zrobiła to jednak zarówno w odniesieniu do istnienia korzyści przyznanej jakoby drugiej stronie postępowania odwoławczego, jak i w odniesieniu do wysokości tej korzyści.

41.

W swojej opinii zbadam na wstępie zarzut drugi (A), a następnie zarzut pierwszy (B). To podejście odpowiada strukturze wyroku, ponieważ zarzut drugi dotyczy pkt 46–48 zaskarżonego wyroku, a zarzut pierwszy pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku. Wydaje mi się ono właściwe także dlatego, że uzasadnienie Sądu w pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku moim zdaniem stanowi jedynie rozważania pomocnicze.

42.

Zarzut drugi obejmuje dwa elementy: element pierwszy dotyczy wykładni art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 (1), drugi zaś stwierdzenia Sądu, że Komisja oparła się wyłącznie na domniemaniu (2). Oba elementy należy moim zdaniem odrzucić.

43.

Twierdzę, że Sąd nie naruszył prawa w swojej wykładni art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999. Sąd słusznie wskazał na okoliczność, że decyzja o odzyskaniu pomocy obciążająca określone przedsiębiorstwo także z uwzględnieniem art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 oraz przy spełnieniu wymienionych tam warunków nie może zostać podjęta wyłącznie na podstawie domniemania korzyści zainteresowanego przedsiębiorstwa.

44.

Na wstępie należy wskazać, że art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 należy interpretować z uwzględnieniem wymogów, jakie decyzjom Komisji w postępowaniu w sprawie pomocy państwa stawia pierwotne prawo wspólnotowe. Zgodnie z art. 87 ust. 1 WE wymogiem dla wydania decyzji o odzyskaniu pomocy obciążającej określone przedsiębiorstwo jest, aby zainteresowanemu przedsiębiorstwu przyznana została przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych pomoc, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie zainteresowanemu przedsiębiorstwu oraz która wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Łączna analiza wymogów art. 87 ust. 1 WE wskazuje na to, że korzyść zainteresowanego przedsiębiorstwa musi zostać stwierdzona z pewnością, podczas gdy w odniesieniu do zakłócenia konkurencji wystarczy stwierdzenie jego zagrożenia.

45.

Wydaje mi się, że prawo pierwotne wymaga, by Komisja musiała, przynajmniej w swoich wnioskach prawnych, dokonać stwierdzenia występowania korzyści dla przedsiębiorstwa, jeśli zamierza wydać decyzję o odzyskaniu pomocy obciążającą to przedsiębiorstwo. Okoliczność, że ten wymóg prawa pierwotnego nie został podważony przez art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999, wynika moim zdaniem właśnie z tego, że rozporządzenie to stanowi rozporządzenie wydane w celu zastosowania [art. 87] w rozumieniu art. 89 WE.

46.

Ponadto z przepisu w art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 nie wynika nic, co by wskazywało, że Komisja w braku współpracy ze strony państwa członkowskiego może oprzeć decyzję o odzyskaniu pomocy wyłącznie na podstawie domniemania korzyści zainteresowanego przedsiębiorstwa.

47.

W przepisie art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 prawodawca wspólnotowy przejął utrwalone orzecznictwo, zgodnie z którym Komisja może wydać ostateczną decyzję na podstawie dostępnych informacji, jeżeli państwo członkowskie nie zastosuje się do nakazu udzielenia informacji ( 13 ). Przepis ten dostarcza Komisji dodatkowego instrumentu do pozyskania informacji koniecznych również do wydania decyzji odnoszących się do niezgodnej z prawem pomocy, jeśli państwo członkowskie odmawia współpracy, aby powstrzymać wydanie decyzji lub je utrudnić ( 14 ).

48.

Według mnie przepis ten reguluje na wstępie zakres, w jakim Komisja musi ustalić okoliczności faktyczne. Ustanawia on równowagę pomiędzy zasadą kontradyktoryjności a interesem Komisji w możliwości jak najszybszego działania przeciwko niezgodnej z prawem pomocy państwa. Zasadniczo zgodnie z zasadą kontradyktoryjności Komisja w postępowaniu w sprawie pomocy państwa jest zobowiązana do wezwania zainteresowanego państwa członkowskiego do przedłożenia wszelkich koniecznych informacji ( 15 ). Jeśli jednak odpowiednie nakazy Komisji pozostaną bezowocne, Komisja może wydać swoją decyzję na podstawie dostępnych informacji.

49.

Przepis ten wpływa na sądową kontrolę decyzji Komisji. Jeśli zainteresowane państwo członkowskie pomimo odpowiedniego nakazu udzielenia informacji nie podważy dowodów Komisji na występowanie pomocy, nie można zarzucać Komisji, że opiera się na tych dowodach, nawet jeśli mają one charakter fragmentaryczny lub niepełny ( 16 ). Artykuł 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 reguluje przy tym, na jakich warunkach Komisja może uznać okoliczność za udowodnioną na podstawie dostępnych jej, ewentualnie niepełnych, informacji ( 17 ).

50.

Nie mogę jednak ani z brzmienia tego przepisu („decyzja zostaje podjęta na podstawie dostępnych informacji”), ani z przejętego w nim orzecznictwa ( 18 ) wnioskować, że Komisja może domniemywać spełnienie warunków z art. 87 ust. 1 WE, jeżeli państwo członkowskie nie zastosuje się do nakazu udzielenia informacji. Artykuł 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 nie zwalnia zatem Komisji z obowiązku ustalenia z pewnością, że zachodzi korzyść, oparcia swej oceny prawnej na okolicznościach faktycznych oraz stwierdzenia, że odpowiednie okoliczności faktyczne zachodzą. Zmniejsza on jedynie zakres dowodu, na którego podstawie Komisja może uznać, że przyjęte przez nią okoliczności zachodzą ( 19 ). Taka wykładnia art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 wydaje się również właściwa w kontekście prawa do obrony państw członkowskich lub innych podmiotów, których decyzja dotyczy i które muszą wiedzieć, na jakich założeniach Komisja opiera swoją decyzję.

51.

Takie rozumienie art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999, przeciwnie do poglądu Komisji, także nie prowadzi do przesadnego ograniczenia wykonania zakazu pomocy. Jak wskazano powyżej, przy ustalaniu okoliczności faktycznych nie wymaga się od Komisji „stuprocentowej pewności” jako dowodu. W przypadku decyzji podjętej na podstawie dostępnych informacji bierze się raczej pod uwagę, że Komisja nie posiada w poszczególnym przypadku wszystkich informacji, które mogą mieć znaczenie dla oceny danych środków krajowych.

52.

Jeśli jednak Komisja nie jest w stanie na podstawie dostępnych jej informacji stwierdzić korzyści danego przedsiębiorstwa, nie może oprzeć decyzji o odzyskaniu pomocy przeciwko temu przedsiębiorstwu jedynie na domniemaniu. Jak słusznie stwierdził Sąd w swoich rozważaniach pomocniczych w pkt 49 zaskarżonego wyroku, władze państw członkowskich są związane decyzją o odzyskaniu pomocy. Są one zatem zobowiązane do windykacji nakazanej kwoty solidarnie od (niewypłacalnej) SKL-M i drugiej strony postępowania odwoławczego, bez możliwości uwzględnienia okoliczności, że Komisja jedynie domniemywała występowanie korzyści dla drugiej strony postępowania odwoławczego ( 20 ).

53.

Jak Sąd słusznie podkreślił, Komisja może — przynajmniej w przypadku takim jak niniejszy — zamiast tego ustalić faktycznego beneficjenta oraz wysokość pomocy, jaką należy od niego odzyskać, w ramach postępowania w sprawie odzyskania pomocy państwa we współpracy z państwem członkowskim, przy czym państwo członkowskie jest zobowiązane do współpracy ( 21 ).

54.

W konsekwencji uważam na podstawie wymienionych wyżej rozważań, że Komisja nie może oprzeć decyzji o odzyskaniu pomocy jedynie na domniemaniu także w sytuacji, gdy spełnione są wymogi art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999. Sąd dokonał zatem w zaskarżonym wyroku prawidłowej wykładni art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999.

55.

Komisja zarzuca, że Sąd niesłusznie orzekł, iż Komisja w zaskarżonej decyzji oparła się na domniemaniu. Stwierdziła ona raczej, że nabycie know-how na warunkach nieodpowiadających warunkom rynkowym stanowi korzyść dla drugiej strony postępowania odwoławczego.

56.

Uważam, że zarzut ten jest dopuszczalny. Wprawdzie ustalenie faktów przez Sąd zasadniczo nie może podlegać kontroli w postępowaniu odwoławczym. Jednak błędy co do prawa obejmują zarówno błędy w wykładni normy, jak i błędy w ocenie prawnej okoliczności faktycznych w odniesieniu do normy ( 22 ). W zakresie, w jakim Komisja zarzuca, że Sąd błędnie ocenił pod względem prawnym (bezsporną) treść zaskarżonej decyzji jako domniemanie, zarzut wydaje mi się zatem dopuszczalny.

57.

Zarzut ten jest jednak bezzasadny. Sąd słusznie stwierdził, że Komisja jedynie domniemywała przekazanie zasobów państwowych drugiej stronie postępowania odwoławczego, a nie stwierdziła je z pewnością.

58.

W motywie osiemdziesiątym piątym zaskarżonej decyzji Komisja stwierdziła, że sporna pomoc przyznana SKL-M mogła być przynajmniej częściowo wykorzystana raczej w interesie drugiej strony postępowania odwoławczego niż w interesie SKL-M. W motywie osiemdziesiątym szóstym stwierdziła ona, że przekazanie know-how mogło odpowiadać przekazaniu drugiej stronie postępowania odwoławczego zasobów państwowych w maksymalnej wysokości 2,71 mln EUR. Także z wysnutego przez Komisję w motywie osiemdziesiątym siódmym wniosku, że Niemcy przyznały sporną pomoc niezgodnie z prawem z naruszeniem art. 88 ust. 3 WE, nie można jednak wywieść dorozumianego stwierdzenia korzyści dla drugiej strony postępowania odwoławczego. W motywie osiemdziesiątym ósmym Komisja stwierdziła mianowicie ponownie, że przekazania zasobów państwowych nie można było wykluczyć. Wyjaśniła w ten sposób, że w kwestii korzyści dla drugiej strony postępowania odwoławczego chodziło jedynie o domniemanie.

59.

Argument Komisji w postępowaniu odwoławczym, że nie oparła się ona w ogóle na domniemaniu lub oparła się na nim jedynie w kwestii wysokości korzyści, nie znajduje podstawy w zaskarżonej decyzji. Komisja powzięła jedynie domniemanie w przedmiocie przekazania zasobów państwowych, a co za tym idzie, pozostawiła otwartą kwestię występowania korzyści.

60.

Sąd słusznie stwierdził, że Komisja oparła się jedynie na domniemaniu w odniesieniu do korzyści dla drugiej strony postępowania odwoławczego.

61.

Argumenty Komisji dotyczące powodów, dla których mogła ona w niniejszym przypadku dokonać z pewnością ustaleń co do korzyści dla drugiej strony postępowania odwoławczego, lub powody przedstawiane przez drugą stronę postępowania, dla których Komisja nie mogła dokonać takich ustaleń, są bez znaczenia dla niniejszego postępowania odwoławczego. Skoro Sąd nie jest uprawniony do zastąpienia uzasadnienia Komisji własnym ( 23 ), istotne jest tylko uzasadnienie, jakie Komisja w swojej decyzji faktycznie podała, nie zaś uzasadnienie, jakie Komisja mogła podać.

62.

W konsekwencji należy zatem oddalić zarzut drugi odwołania jako bezzasadny.

63.

W zarzucie pierwszym Komisja utrzymuje, że Sąd w pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku błędnie uznał, iż ustalenie beneficjenta pomocy nie może nastąpić zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 na podstawie dostępnych informacji.

64.

Ten zarzut jest bezprzedmiotowy. Zaskarżony wyrok należy utrzymać w mocy właśnie dlatego, że Sąd słusznie stwierdził częściowo nieważność zaskarżonej decyzji z wyżej wymienionych względów. Komisja nie mogła oprzeć swojej decyzji o odzyskaniu pomocy państwa od drugiej strony postępowania odwoławczego na domniemaniu ( 24 ).

65.

Ponadto zarzut ten moim zdaniem należy oddalić także z tego powodu, że dotyczy on ustalenia, którego Sąd nie dokonał. Przeciwnie do twierdzeń Komisji, Sąd w pkt 49 i 50 zaskarżonego wyroku nie stwierdził, że ustalenie beneficjenta pomocy na podstawie dostępnych informacji jest zasadniczo wykluczone.

66.

W pkt 46 zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 nie pozwala Komisji na wydanie decyzji o odzyskaniu pomocy względem określonego przedsiębiorstwa na podstawie domniemania przekazania zasobów państwowych temu przedsiębiorstwu. W swoich rozważaniach pomocniczych w pkt 49 i nast. zaskarżonego wyroku Sąd stwierdził, że decyzja o odzyskaniu pomocy, także w sytuacji, gdy jest ona oparta wyłącznie na domniemaniu, nie może być podważana przez władze krajowe, które zatem w przypadku niewypłacalności SKL-M muszą windykować nakazaną część od drugiej strony postępowania odwoławczego. Stwierdził on dalej, że zasady prawa pierwotnego dotyczące prawa pomocy państwa nie w każdym przypadku wymagają określenia beneficjentów albo wysokości pomocy już w decyzji o odzyskaniu pomocy.

67.

Nie mogę wywnioskować z żadnego z tych spostrzeżeń zarzucanego przez Komisję stwierdzenia, że możliwość wydania decyzji na podstawie dostępnych informacji zgodnie z art. 13 ust. 1 zdanie trzecie rozporządzenia nr 659/1999 zasadniczo nie ma zastosowania do identyfikacji beneficjenta pomocy ani podmiotu zobowiązanego do zwrotu pomocy.

68.

W tym kontekście powstaje pytanie, w jaki sposób należy procesowo potraktować zarzut odwołania, skierowany przeciwko rzekomo niezgodnym z prawem ustaleniom, których Sąd nie dokonał.

69.

Druga strona postępowania odwoławczego wnosi, aby zarzut pierwszy oddalić jako bezprzedmiotowy. W niniejszym przypadku mogłaby za tym przemawiać okoliczność, że drugi zarzut odwołania skierowany jest przeciwko uzasadnieniu, na którym zaskarżony wyrok faktycznie nie został oparty. Uważam jednak, że zarzut może zostać oddalony jako bezprzedmiotowy jedynie w sytuacji, gdy nie istnieje uzasadniony interes w jego badaniu, ponieważ nawet jego skuteczność nie mogłaby doprowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku. Jeśli wnoszący odwołanie wychodzi z błędnego założenia, nie narusza to samo w sobie jego interesu w badaniu zarzutu. Kwestia tego, czy Sąd w zaskarżonym wyroku dokonał zarzucanego przez wnoszącego odwołanie stwierdzenia, stanowi raczej kwestię zasadności zarzutu ( 25 ).

70.

Zarzut pierwszy należy zatem oddalić ze względów wymienionych w pkt 64 tej opinii jako bezprzedmiotowy, a ponadto ze względów wymienionych w pkt 65–69 tej opinii jako bezzasadny.

71.

Odwołanie należy zatem oddalić w całości.

72.

Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu, mającym zastosowanie do postępowania odwoławczego na podstawie art. 118 regulaminu, kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ druga strona postępowania odwoławczego wniosła o obciążenie Komisji kosztami postępowania, a Komisja przegrała sprawę, należy obciążyć ją kosztami postępowania odwoławczego.

73.

W świetle powyższych rozważań proponuję, by Trybunał: