—

w imieniu M. Klöppel przez D. Riefa,

—

w imieniu Tiroler Gebietskrankenkasse przez A. Bramböck, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu austriackiego przez C. Pesendorfer, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu włoskiego przez I.M. Braguglię, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez W. Ferrante, avvocato dello Stato,

—

w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez V. Kreuschitza, działającego w charakterze pełnomocnika,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 i 72 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zmienionego i uaktualnionego przez rozporządzenie Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), zmienionego rozporządzeniem (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2001 r. (Dz.U. L 187, s. 1, zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”), a także art. 10a rozporządzenia Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71, zmienionego i uaktualnionego przez rozporządzenie nr 118/97, zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 410/2002 z dnia 27 lutego 2002 r. (Dz.U. L 62, s. 17, zwanego dalej „rozporządzeniem nr 574/72”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy M. Klöppel a Tiroler Gebietskrankenkasse dotyczącego długości okresu, w ciągu którego zainteresowana może korzystać w Austrii z zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem.

3

Zgodnie z art. 3 rozporządzenia nr 1408/71, zatytułowanym „Zasada równego traktowania”:

„1.   Z zastrzeżeniem przepisów szczególnych, zawartych w niniejszym rozporządzeniu osoby zamieszkujące na terytorium jednego z państw członkowskich, do których stosuje się przepisy niniejszego rozporządzenia podlegają obowiązkom i korzystają z praw wynikających z ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego na tych samych warunkach, co obywatele tego państwa.

[…]”.

4

Artykuł 4 rozporządzenia nr 1408/71, zatytułowany „Zakres przedmiotowy”, stanowi:

„1.   Niniejsze rozporządzenie stosuje się do wszystkich ustawodawstw odnoszących się do działów zabezpieczenia społecznego, które dotyczą:

[…]

[…]”.

5

Artykuł 72 rozporządzenia nr 1408/71, zatytułowany „Sumowanie okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek”, stanowi:

„Instytucja właściwa państwa członkowskiego, którego ustawodawstwo uzależnia nabycie prawa do świadczeń od ukończenia okresów ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek, uwzględnia w tym celu, w niezbędnym zakresie, okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub prowadzenia działalności na własny rachunek ukończone na terytorium innych państw członkowskich, tak jak gdyby chodziło o okresy ukończone z uwzględnieniem stosowanego przez nią ustawodawstwa”.

6

Zgodnie z art. 10a rozporządzenia nr 574/72, zatytułowanym „Zasady stosowane, w przypadku gdy pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek podlega kolejno ustawodawstwu kilku państw członkowskich w tym samym okresie lub części okresu”:

„Jeżeli pracownik podlegał kolejno ustawodawstwu dwóch państw członkowskich w okresie między dwiema płatnościami świadczeń lub zasiłków rodzinnych, przewidzianych przez ustawodawstwo jednego lub dwóch państw członkowskich, stosuje się następujące zasady:

[…]”.

7

Paragraf 5 Kinderbetreuungsgeldgesetz (ustawy o zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem, BGBl. I, 103/2001, zwanej dalej „KBGG”) z dnia 8 sierpnia 2001 r. stanowi:

„1.   Z zastrzeżeniem poniższych przepisów prawo do zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem wygasa najpóźniej z chwilą ukończenia przez dziecko 36 miesiąca życia.

2.   Jeżeli zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem pobiera tylko jedno z rodziców, prawo do zasiłku wygasa najpóźniej z chwilą ukończenia przez dziecko 30 miesiąca życia. Jeżeli zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem pobiera również drugie z rodziców, okres poboru świadczenia zostaje wydłużony na czas po ukończeniu przez dziecko 30 miesiąca życia o okres poboru zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem przez drugie z rodziców, jednakże maksymalnie do czasu ukończenia przez dziecko 36 miesiąca życia.

3.   Zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem może być pobierany zamiennie przez dwoje rodziców, przy czym w odniesieniu do każdego dziecka dopuszczalna jest dwukrotna zamiana uprawnień między rodzicami.

[…]”.

8

M. Klöppel, obywatelka Niemiec i urzędnik landu Nadrenii-Westfalii, zamieszkuje w Austrii i jest zatrudniona na stanowisku nauczycielki w liceum znajdującym się w Niemczech. Do dnia 18 sierpnia 2004 r. zamieszkiwała ona w Niemczech, gdzie w dniu 11 kwietnia 2004 r. urodziła się jej córka. C. Kraler, obywatel austriacki, konkubent M. Klöppel i ojciec tego dziecka, zamieszkiwał od dnia 1 marca 2004 r. we wspólnym gospodarstwie domowym z zainteresowaną, tak by pomóc jej w związku z porodem i zapewnić opiekę nad dzieckiem po jego urodzeniu. W tym celu C. Kraler skorzystał na Leopold-Franzens-Universität Innsbruck, na którym był zatrudniony w Austrii, z urlopu bezpłatnego. Z kolei M. Klöppel został przyznany w okresie od dnia 22 lipca 2004 r. do dnia 10 kwietnia 2007 r. nieodpłatny urlop bezpłatny, połączony ze zrzeczeniem się prawa do pracy w niepełnym wymiarze czasu.

9

Po urodzeniu się ich córki M. Klöppel i C. Kraler, którzy zamieszkiwali wówczas w Niemczech, korzystali z zasiłku wychowawczego wypłacanego przez to państwo członkowskie, ponieważ C. Kraler pobierał ten zasiłek w okresie od dnia 11 kwietnia do dnia 11 sierpnia 2004 r. włącznie.

10

W dniu 18 sierpnia 2004 r. M. Klöppel i C. Kraler przeprowadzili się wraz z ich dzieckiem do Austrii, gdzie C. Kraler ponownie podjął zatrudnienie na uniwersytecie.

11

Począwszy od tej daty i do dnia 11 października 2006 r. M. Klöppel otrzymywała austriacki zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem. Jej wniosek o przedłużenie okresu korzystania z tego zasiłku do dnia 10 kwietnia 2007 r. został odrzucony decyzją Tiroler Gebietskrankenkasse z dnia 3 maja 2006 r. Odmowa ta została oparta na § 5 ust. 2 KBGG, który przewiduje, że w przypadku gdy zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem pobiera tylko jedno z rodziców, prawo do zasiłku wygasa najpóźniej z chwilą ukończenia przez dziecko 30 miesiąca życia, natomiast jeżeli zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem pobiera (lub pobierało) również drugie z rodziców, okres poboru świadczenia może zostać wydłużony do czasu ukończenia przez dziecko 36 miesiąca życia, przy czym rodzice pobierają ten zasiłek zamiennie. Pobieranie przez C. Kralera zasiłku wychowawczego w Niemczech w okresie od dnia 11 kwietnia do dnia 11 sierpnia 2004 r. nie zostało jednak uwzględnione przy ustaleniu uprawnienia M. Klöppel do pobierania zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem przez okres 36 miesięcy.

12

M. Klöppel odwołała się od tej decyzji.

13

Landesgericht Innsbruck przychylił się do argumentacji Tiroler Gebietskrankenkasse i oddalił odwołanie M. Klöppel, orzekając, że jest ona uprawniona do pobierania zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem jedynie przez okres 30 miesięcy.

14

Ponieważ M. Klöppel wniosła od tego wyroku apelację, rozpoznając tę sprawę, Oberlandesgericht Innsbruck postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 72 rozporządzenia […] nr 1408/71 […] w związku z art. 3 tego rozporządzenia oraz art. 10a rozporządzenia […] nr 574/72 […] należy interpretować w ten sposób, że okresy pobierania świadczeń rodzinnych w jednym państwie członkowskim [w tym przypadku zasiłku wychowawczego (Bundeserziehungsgeld) w Republice Federalnej Niemiec] należy traktować w taki sam sposób na potrzeby uzyskania uprawnienia do pobierania porównywalnego świadczenia w innym państwie członkowskim [w tym przypadku zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem (Kinderbetreuungsgeld) w Austrii] i w związku z tym, dokonując oceny uzyskania uprawnienia w drugim państwie członkowskim, należy je kwalifikować jako okresy jego pobierania w tym państwie, jeżeli w okresach pobierania świadczenia oboje rodzice mają przymiot pracownika w rozumieniu art. 1 lit. a) pkt i) rozporządzenia nr 1408/71?”.

15

Sąd krajowy wskazuje, że w sytuacji M. Klöppel określone okresy brane pod uwagę na potrzeby uzyskania uprawnienia do pobierania zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem są oceniane w różny sposób, w zależności od tego, czy zostały one spełnione w Austrii czy w innym państwie członkowskim. A zatem, gdyby C. Kraler zapewniał opiekę nad swym dzieckiem w Austrii i pobierał w związku z tym zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem w tym państwie członkowskim, to M. Klöppel przysługiwałoby uprawnienie do pobierania tego zasiłku w dłuższym okresie czasu. To właśnie w tym kontekście i po dokonaniu stwierdzenia, że sytuacja M. Klöppel mieści się w zakresie stosowania rozporządzenia nr 1408/71, sąd krajowy zwraca się z pytaniem, czy przepisy tego rozporządzenia mogą być interpretowane w ten sposób, że okresy pobierania świadczeń rodzinnych w Niemczech należy kwalifikować jako okresy pobierania porównywalnych świadczeń w Austrii.

16

W tym zakresie należy wskazać na wstępie, że — na co zwrócił uwagę rząd austriacki — prawo wspólnotowe nie narusza właściwości państw członkowskich w zakresie organizacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz że w związku z brakiem harmonizacji na poziomie wspólnotowym do ustawodawstwa każdego państwa członkowskiego należy określenie przesłanek uzyskania uprawnienia do otrzymywania świadczeń z systemu zabezpieczenia społecznego, jak również ich wysokości oraz długości okresu ich otrzymywania. Jednakże przy korzystaniu z tej kompetencji państwa członkowskie muszą przestrzegać prawa wspólnotowego, a w szczególności postanowień traktatu WE w sprawie swobodnego przepływu pracowników lub też w sprawie swobody przyznanej każdemu obywatelowi Unii Europejskiej do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich (wyrok z dnia 23 listopada 2000 r. w sprawie C-135/99 Elsen, Rec. s. I-10409, pkt 33).

17

Zasada niedyskryminacji ustanowiona w art. 39 ust. 2 WE, która w dziedzinie zabezpieczenia społecznego pracowników migrujących została skonkretyzowana w art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71, zakazuje nie tylko otwartej dyskryminacji ze względu na przynależność państwową osób korzystających z systemu zabezpieczenia społecznego, ale również wszelkich ukrytych form dyskryminacji, które przez zastosowanie innych kryteriów rozróżnienia prowadzą do takiego samego rezultatu (zob. wyrok z dnia 18 stycznia 2007 r. w sprawie C-332/05 Celozzi, Zb.Orz. s. I-563, pkt 13 i 23).

18

A zatem za pośrednio dyskryminujące należy uznać wymogi prawa krajowego, które choć stosowane niezależnie od przynależności państwowej, dotykają przede wszystkim lub w znacznej większości pracowników migrujących, a także wymogi stosowane bez rozróżnienia, które łatwiej mogą zostać spełnione przez pracowników krajowych niż przez pracowników migrujących lub też które mogą działać w szczególności na niekorzyść tych ostatnich (ww. wyrok w sprawie Celozzi, pkt 24).

19

Odmowa uwzględnienia na potrzeby przyznania M. Klöppel zasiłku z tytułu opieki nad dzieckiem okresu pobierania przez konkubenta zainteresowanej, C. Kralera, porównywalnego świadczenia w Niemczech może prowadzić do takiego rezultatu, ponieważ to zwykle pracownicy będący obywatelami innych państw członkowskich korzystają, przed zamieszkaniem na terytorium Austrii, ze świadczeń rodzinnych wypłacanych przez inne państwa.

20

Należy zauważyć, że Trybunał nie dysponuje informacjami, które pozwoliłyby mu rozpatrzyć ewentualne uzasadnienie wprowadzenia takiej różnicy w traktowaniu na niekorzyść pracowników migrujących.

21

Ponieważ sama wykładnia art. 3 rozporządzenia nr 1408/71 wystarczy, by udzielić sądowi krajowemu odpowiedzi umożliwiającej rozstrzygnięcie zawisłego przed nim sporu, nie ma potrzeby, by Trybunał dokonał również wykładni art. 72 rozporządzenia nr 1408/71 i 10a rozporządzenia nr 574/72.

22

W świetle powyższych rozważań na postawione pytanie należy odpowiedzieć w ten sposób, że art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie odmówiło na potrzeby uzyskania uprawnienia do pobierania świadczenia rodzinnego takiego jak austriacki zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem uwzględnienia okresu pobierania porównywalnego świadczenia w innym państwie członkowskim w ten sam sposób, jak gdyby było ono pobierane na terytorium tego państwa.

23

Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem; do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż poniesione przez strony postępowania przed sądem krajowym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (druga izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zmienionego i uaktualnionego przez rozporządzenie Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionego rozporządzeniem (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 czerwca 2001 r., stoi na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie odmówiło na potrzeby uzyskania uprawnienia do pobierania świadczenia rodzinnego takiego jak austriacki zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem uwzględnienia okresu pobierania porównywalnego świadczenia w innym państwie członkowskim w ten sam sposób, jak gdyby było ono pobierane na terytorium tego państwa.