1. 

Niniejsze postępowanie prejudycjalne dotyczy po raz pierwszy wykładni art. 5 pkt 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 ( 2 ), który ustanawia zasady jurysdykcji szczególnej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, stanowiące odstępstwo od zasady jurysdykcji ogólnej opartej na miejscu zamieszkania pozwanego.

2. 

Przepis ten stanowi w lit. b), że w przypadku, gdy spór dotyczy międzynarodowej umowy sprzedaży rzeczy ruchomych, powód może pozwać pozwanego przed sąd właściwy dla miejsca, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone.

3. 

W niniejszej sprawie chodzi o ustalenie, czy przepis ten ma zastosowanie i, w razie odpowiedzi twierdzącej, w jaki sposób należy go stosować, jeśli powództwo dotyczy rzeczy ruchomych, które zostały dostarczone do wielu miejsc na terytorium państwa członkowskiego.

4. 

W opinii tej reprezentuję stanowisko, iż art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie w przypadku wielości miejsc dostawy pod warunkiem, że wszystkie one znajdują się na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Wyjaśnię również, iż w przypadku, gdy powództwo dotyczy bez rozróżnienia wszystkich dostaw, ustalenie, czy powód może pozwać pozwanego przed sąd właściwy dla któregokolwiek z miejsc dostawy, czy też raczej powinien on wnieść powództwo do określonego sądu właściwego dla jednego z tych miejsc, następuje na podstawie prawa krajowego, a jeżeli prawo krajowe nie przewiduje w tym zakresie żadnej zasady, powód może pozwać pozwanego przed wybrany przez siebie sąd właściwy dla jednego z miejsc dostawy.

5.

Rozporządzenie nr 44/2001 zostało przyjęte w oparciu o postanowienia tytułu IV traktatu WE, który przyznał Wspólnocie Europejskiej kompetencję do przyjmowania środków w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych, które są niezbędne do zapewnienia należytego funkcjonowania wspólnego rynku.

6.

Wspomniane rozporządzenie zastępuje konwencję brukselską z dnia 27 września 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych ( 3 ) we wszystkich państwach członkowskich ( 4 ). Rozporządzanie nr 44/2001 weszło w życie w dniu 1 marca 2002 r. Ma ono zastosowanie tylko do tych powództw i dokumentów urzędowych, które zostały wniesione bądź sporządzone po jego wejściu w życie ( 5 ).

7.

Rozporządzenie to jest w dużej mierze wzorowane na konwencji brukselskiej, z którą prawodawca wspólnotowy zamierzał zachować pełną ciągłość ( 6 ). Przejmuje ono system zasad jurysdykcji przewidziany w tej konwencji, oparty na zasadzie jurysdykcji sądów miejsca zamieszkania pozwanego, uzupełniony przez zasady jurysdykcji wyłącznej lub konkurencyjnej.

8.

I tak art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 stanowi, iż:

„Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane, niezależnie od ich obywatelstwa, przed sądy tego państwa członkowskiego”.

9.

Artykuł 5 rozporządzenia nr 44/2001 ma następujące brzmienie:

„Osoba, która ma miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego, może być pozwana w innym państwie członkowskim:

[…]”.

10.

Spór w postępowaniu przed sądem krajowym powstał pomiędzy spółką Color Drack GmbH ( 7 ) z siedzibą w Schwarzach (Austria) a spółką LEXX International Vertriebs GmbH ( 8 ), której siedziba znajduje się w Norymberdze, w Niemczech.

11.

Color Drack kupiła od LEXX International Vertrieb pewną liczbę okularów przeciwsłonecznych, za które sama zapłaciła w całości, lecz zażądała dostarczenia ich przez tę ostatnią spółkę bezpośrednio do swoich klientów znajdujących się w różnych miejscach w Austrii.

12.

Color Drack odesłała następnie LEXX International Vertrieb niesprzedane okulary i zażądała od tej spółki zwrotu kwoty 9291,56 EUR powiększonej o dodatkowe odsetki i koszty. Ze względu na okoliczność, iż kwota ta nie została zwrócona, w dniu 10 maja 2004 r. Color Drack wniosła pozew o zapłatę przeciwko LEXX International Vertrieb do Bezirksgericht St Johann im Pongau (Austria), w okręgu którego znajduje się jej siedziba.

13.

Sąd ten stwierdził swoją właściwość miejscową do rozpoznania wspomnianego powództwa w oparciu o art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001. Uznał on, iż miejscem wykonania zobowiązania, które należało wziąć pod uwagę w związku ze zwrotem niesprzedanych rzeczy, jest siedziba Color Drack. Sąd ten uznał również powództwo za zasadne.

14.

Landesgericht Salzburg (Austria), do którego LEXX International Vertrieb wniosła apelację, uchylił ten wyrok, uzasadniając, że sąd pierwszej instancji nie był właściwy miejscowo.

15.

Sąd apelacyjny stwierdził, iż art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 przewiduje jeden tylko łącznik dla wszystkich roszczeń wynikających z umowy sprzedaży, w tym roszczenia o zapłatę podnoszonego po zwrocie rzeczy ruchomych. Zdaniem tego sądu, autonomiczne określenie tego łącznika nie jest, zgodnie z tym przepisem, możliwe, jeżeli rzeczy zostały dostarczone wielu klientom znajdującym się w różnych miejscach w Austrii.

16.

Landesgericht Salzburg wywiódł z tego wniosek, iż w zakresie, w jakim art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 nie znajduje zastosowania, zgodnie z art. 5 pkt 1 lit. c) tego rozporządzenia, powinien być zastosowany przepis art. 5 pkt 1 lit. a) wspomnianego rozporządzenia. Zgodnie z tymi ostatnimi przepisami Color Drack powinna była wnieść pozew o zapłatę do sądu w Norymberdze, właściwego jako sąd miejsca, w którym powinno być wykonane zobowiązanie leżące u podstawy tego pozwu.

17.

Oberster Gerichtshof (Austria), do którego Color Drack wniosła skargę kasacyjną, postanowił zawiesić postępowanie i złożyć do Trybunału wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczący wykładni art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001.

18.

W postanowieniu odsyłającym sąd krajowy wskazuje, iż rozumie ten przepis w następujący sposób. Przede wszystkim przepis ten, jako przewidujący jurysdykcję szczególną, powinien być interpretowany wąsko. Ponadto, w przeciwieństwie do art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 przewiduje jeden łącznik dla wszystkich roszczeń wynikających z umowy sprzedaży rzeczy ruchomych lub umowy o świadczenie usług. Wreszcie to miejsce rzeczywistego spełnienia świadczenia stanowi decydujące kryterium dla ustalenia jurysdykcji międzynarodowej.

19.

Zdaniem Oberster Gerichtshof, właściwość sądu, przed który Color Drack wytoczył powództwo w pierwszej instancji, nie byłaby kwestionowana, jeśli wszystkie rzeczy sprzedane zostałyby dostarczone tej spółce do Schwarzach. Sąd odsyłający zastanawia się jednak, czy właściwość ta obowiązuje, jeżeli rzeczy nie zostały dostarczone do jednego miejsca na terenie okręgu tego sądu, lecz do różnych miejsc w państwie członkowskim kupującego.

20.

W związku z tym Oberster Gerichtshof postanowił zawiesić postępowanie i przedłożyć Trybunałowi następujące pytanie prejudycjalne:

„Czy art. 5 pkt 1 lit. b) [rozporządzenia nr 44/2001] należy interpretować w ten sposób, że sprzedawca rzeczy ruchomych, mający siedzibę na terytorium państwa członkowskiego, który zgodnie z umową dostarczał rzeczy kupującemu, mającemu siedzibę na terytorium innego państwa członkowskiego, do różnych miejsc położonych na terytorium tego państwa członkowskiego, może zostać pozwany przez kupującego z tytułu roszczenia umownego dotyczącego wszystkich (częściowych) dostaw — w razie potrzeby zgodnie z wyborem kupującego — przed sąd jednego z miejsc (wykonania zobowiązania)?”.

21.

Oberster Gerichtshof przypomniał w postanowieniu odsyłającym, iż od jego orzeczeń nie przysługują krajowe środki odwoławcze. Jest on zatem właściwy, zgodnie z art. 68 WE, do zwrócenia się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczącego wykładni przepisu rozporządzenia nr 44/2001.

22.

Bezsporne jest również, iż rozporządzenie nr 44/2001 ma zastosowanie w niniejszej sprawie, ponieważ umowa, w związku z którą Color Drack wytacza swoje powództwo, jest umową sprzedaży rzeczy ruchomych, oraz że powództwo zostało wytoczone w drodze wniesienia pozwu o zapłatę po dniu 1 marca 2002 r.

23.

Pytanie przedłożone przez sąd odsyłający dotyczy dwóch kwestii. Sąd ten zmierza więc przede wszystkim do ustalenia, czy art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie, jeżeli rzeczy ruchome, zgodnie z umową zawartą przez strony, zostały dostarczone do różnych miejsc położonych na terytorium tego samego państwa członkowskiego.

24.

Następnie, w razie odpowiedzi twierdzącej na to pytanie, sąd odsyłający wnosi o sprecyzowanie, czy w przypadku, gdy powództwo dotyczy wszystkich dostaw, powód może pozwać pozwanego przed sąd miejsca dostawy swego wyboru.

25.

Przeanalizuję po kolei każdy z tych punktów.

26.

LEXX International Vertrieb, jak również rządy niemiecki i włoski, twierdzą, iż art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 nie ma zastosowania w przypadku wielości miejsc dostawy.

27.

Rząd niemiecki podnosi, iż zastosowanie tego przepisu w niniejszej sprawie byłoby sprzeczne z jego brzmieniem, które wymienia jedno miejsce dostawy ( 9 ). Zdaniem tego rządu, zastosowanie tego przepisu byłoby również sprzeczne z systematyką tego rozporządzenia. Rząd niemiecki wskazuje w tym zakresie, iż sporny przepis, ustanawiający zasadę jurysdykcji szczególnej, wymaga wykładni wąskiej. Powołuje się on również na treść art. 5 pkt 1 lit. c) tego rozporządzenia, zgodnie z którym przepis art. 5 pkt 1 lit. a) znajduje zastosowanie, jeżeli nie zostają spełnione przesłanki określone w lit. b) tego artykułu.

28.

Rząd niemiecki, popierany przez rząd włoski, odnosi się również do celu przepisu art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001. Wskazuje on, iż celem tego przepisu jest umożliwienie stronom umowy wskazania sądu właściwego do rozpoznania powództw opartych na tej umowie, jak również uniknięcie wielości sądów właściwych. Rząd niemiecki twierdzi, iż przepis ten reguluje nie tylko jurysdykcję międzynarodową sądów państwa członkowskiego, ale również ich właściwość miejscową.

29.

Rządy niemiecki i włoski podkreślają, iż w przypadku dostawy do wielu miejsc nie jest możliwe określenie jednego miejsca wykonania zobowiązania zgodnie z kryteriami przewidzianymi w art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 oraz iż zezwolenie powodowi na wytoczenie powództwa w jednym z miejsc dostawy lub w każdym z tych miejsc byłoby sprzeczne z celem tego przepisu.

30.

Rząd włoski przypomina ponadto, iż jurysdykcja przemienna przewidziana w art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 została stworzona w celu zapewnienia prawidłowego wymiaru sprawiedliwości. Poza tym, zdaniem tego rządu, w przypadku wielości miejsc wykonania zobowiązania umownego nie byłoby możliwe określenie miejsca wykazującego najściślejsze powiązanie pomiędzy sporem a sądem właściwym.

31.

Wreszcie rząd niemiecki twierdzi, iż jego ocena jest zgodna ze stanowiskiem przyjętym przez Trybunał w wyroku w sprawie Besix ( 10 ), w którym Trybunał orzekł, iż jurysdykcja przemienna w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, przewidziana w art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, nie ma zastosowania w przypadku umowy lub roszczenia wynikającego z umowy dotyczącej zobowiązania do powstrzymania się od określonych działań, które nie zawiera żadnego ograniczenia geograficznego.

32.

Nie zgadzam się z tą oceną. Uważam, podobnie jak rząd Zjednoczonego Królestwa i Komisja Wspólnot Europejskich, iż jurysdykcja przemienna przewidziana w art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie, jeżeli rzeczy ruchome, zgodnie z umową wiążącą strony, zostały dostarczone do różnych miejsc w tym samym państwie członkowskim.

33.

Opieram moje stanowisko na systemie ustanowionym przez przepis art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001, jak również na celach realizowanych przez to rozporządzenie, interpretowanych w świetle systemu zasad jurysdykcji przemiennej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, przewidzianego przez konwencję brukselską i niedostatków tej regulacji.

34.

Zanim przedstawię to uzasadnienie, wskażę powody, dla których, moim zdaniem, analizowane pytanie nie znajduje odpowiedzi w brzmieniu art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001.

35.

W przeciwieństwie do rządu niemieckiego uważam, iż brzmienie art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 nie pozwala na rozstrzygnięcie kwestii, czy jurysdykcja przemienna, przewidziana w tym przepisie, ma zastosowanie, czy też nie ma zastosowania w przypadku wielości miejsc dostawy.

36.

Nie sądzę, w tym zakresie, aby odpowiedź na to pytanie można było wywieść z odniesienia do jednego miejsca dostawy, które występuje w zdaniu „miejsce w państwie członkowskim, w którym rzeczy te zgodnie z umową zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone”.

37.

Pytanie, na które należy odpowiedzieć, dotyczy bowiem przedmiotowego zakresu zastosowania tego przepisu. Ten zakres zastosowania jest określony w spornym przepisie poprzez sformułowanie „sprzedaż rzeczy ruchomych”, a nie przez fragment zdania „miejsce w państwie członkowskim, w którym rzeczy te, zgodnie z umową, zostały dostarczone albo miały zostać dostarczone”. Ten fragment zdania wskazuje jedynie kryterium służące określeniu właściwości miejscowej w przypadku sprzedaży rzeczy ruchomych. Precyzuje on miejsce spełnienia świadczenia, które należy wziąć pod uwagę w przypadku tego rodzaju umowy w celu określenia właściwego sądu.

38.

Ponadto art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 przewiduje, iż powód może wytoczyć powództwo przed „sąd” miejsca dostarczenia rzeczy. W zależności od zasięgu właściwości miejscowej sądów w danym państwie członkowskim, określonego przez przepisy prawa krajowego, dostawy wykonane do różnych miejsc w tym państwie mogą znaleźć się w okręgu właściwości tego samego sądu. Wielość miejsc dostawy na terytorium tego samego państwa członkowskiego nie prowadzi zatem koniecznie do wskazania więcej niż jednego sądu właściwego w danej sprawie.

39.

W konsekwencji, gdyby oprzeć się jedynie na brzmieniu art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 oraz na jego odniesieniu do jednego miejsca dostawy, wciąż należałoby ustalić, czy przepis ten ma zastosowanie w przypadku, gdy wszystkie dostawy mają miejsce w okręgu właściwości tego samego sądu.

40.

Rozważania te, moim zdaniem, ukazują, iż nie można wywieść z brzmienia przepisu art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 jasnych i dokładnych wskazówek, które pozwalałyby odpowiedzieć na pytanie, czy wspomniany przepis ma zastosowanie i, jeśli tak, to w jaki sposób w przypadku wielości miejsc dostawy.

41.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, jeżeli w oparciu o samo brzmienie przepisu prawa wspólnotowego nie można w sposób pewny ustalić, jak powinien on być rozumiany i stosowany w określonej sytuacji, należy dokonać jego wykładni przy uwzględnieniu systemu i celów uregulowania, którego częścią jest ten przepis ( 11 ). Na analizowane pytanie należy zatem udzielić odpowiedzi, biorąc pod uwagę systematykę i cele rozporządzenia nr 44/2001.

42.

Jak już wskazałem, rozporządzenie nr 44/2001, które zastępuje konwencję brukselską, zostało w dużym stopniu oparte na tej konwencji i zapewnia jej kontynuację. Wyjaśniłem również, iż art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 stanowi nowe rozwiązanie w porównaniu z treścią art. 5 pkt 1 tej konwencji.

43.

Aby dobrze zrozumieć zakres tego nowego rozwiązania i skutki, jakie należy z niego wyprowadzić w odniesieniu do przesłanek stosowania art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001, wydaje się konieczne przypomnienie konstrukcji systemu jurysdykcji przemiennej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, przewidzianego przez konwencję brukselską, i trudności z nim związanych, którym prawodawca wspólnotowy zamierzał zaradzić w tym rozporządzeniu.

44.

Konwencja brukselska została przyjęta przez państwa członkowskie na podstawie art. 220 traktatu WE ( 12 ), na mocy którego państwa członkowskie zostały wezwane do podjęcia między sobą rokowań w celu zapewnienia swoim obywatelom uproszczenia formalności dotyczących wzajemnego uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych i arbitrażowych.

45.

Zgodnie z jej preambułą, celem konwencji jest ustanowienie prostych zasad mających na celu zapewnienie swobodnego przepływu orzeczeń sądowych. Jej cel polega zatem zdaniem Trybunału na „ujednoliceniu zasad jurysdykcji sądów umawiających się państw, aby uniknąć […] wielości sądów właściwych w odniesieniu do tego samego stosunku prawnego, oraz wzmocnieniu ochrony prawnej osób mających miejsce zamieszkania we Wspólnocie, pozwalając jednocześnie powodowi w sposób łatwy zidentyfikować sąd, do którego należy wnieść powództwo, a pozwanemu racjonalnie przewidzieć, przed który sąd może zostać pozwany” ( 13 ).

46.

Konwencja brukselska ma więc na celu uniknięcie wielości sądów właściwych w odniesieniu do tego samego stosunku prawnego i ujednolicenie zasad jurysdykcji międzynarodowej sądów państw członkowskich poprzez wprowadzenie jasnych przepisów pozwalających stronom na łatwe ustalenie właściwego sądu.

47.

Cele te są realizowane przez art. 2 konwencji, który ustanawia ogólną zasadę, zgodnie z którą sądem właściwym jest sąd miejsca zamieszkania pozwanego.

48.

Umawiające się strony tej konwencji przewidziały możliwość wprowadzenia odstępstw od tej jurysdykcji ogólnej. Ustanowiły one liczne zasady dotyczące jurysdykcji szczególnej, niektóre o charakterze wyłącznym, jak w sprawach, których przedmiotem są prawa rzeczowe na nieruchomościach oraz najem lub dzierżawa nieruchomości, w sprawach dotyczących ubezpieczenia lub w sprawach dotyczących umów zawartych pomiędzy konsumentami, inne o charakterze przemiennym, w art. 5 konwencji brukselskiej, w szczególności w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, w sprawach alimentacyjnych oraz w sprawach, których przedmiotem jest czyn niedozwolony lub czyn podobny do czynu niedozwolonego albo roszczenia wynikające z takiego czynu.

49.

Te zasady jurysdykcji szczególnej zostały przyjęte dla osiągnięcia konkretnego celu. W odniesieniu do zasad ustanowionych we wspomnianym art. 5 celem umawiających się stron było umożliwienie powodowi wytoczenia powództwa przed sąd, który byłby fizycznie najbliższy względem okoliczności stanu faktycznego sporu i który znajdowałby się zatem w najlepszym położeniu dla dokonania oceny tych okoliczności. Zasady te opierają się, zgodnie z raportem Jenarda ( 14 ), na „uznaniu, iż istnieje ścisły związek pomiędzy sporem a sądem, który ma go rozpoznawać”.

50.

Artykuł 5 konwencji brukselskiej przewidywał zatem, w pierwotnej wersji, iż w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy przeciwko pozwanemu, można było skierować pozew do sądu „miejsca, w którym zobowiązanie zostało wykonane lub powinno było zostać wykonane”.

51.

Trybunał sprecyzował, z jednej strony, które zobowiązanie powinno być brane pod uwagę, a z drugiej strony, w jaki sposób należy określić miejsce wykonania tego zobowiązania.

52.

I tak w wyroku z dnia 6 października 1976 r. w sprawie De Bloos ( 15 ) Trybunał orzekł, iż zobowiązaniem, które należy wziąć pod uwagę, jest zobowiązanie odpowiadające roszczeniu umownemu, na którym jest oparte powództwo ( 16 ). Chodzi zatem o zobowiązanie umowne, które konkretnie stanowi podstawę powództwa lub, innymi słowy, zobowiązanie, którego niewykonanie podnosi powód.

53.

Tego samego dnia, w wyroku w sprawie Tessili ( 17 ), Trybunał orzekł, iż miejsce, w którym zostało wykonane lub miało być wykonane zobowiązanie będące podstawą powództwa, powinno być określone zgodnie z prawem właściwym dla spornego zobowiązania określonym na podstawie norm kolizyjnych prawa sądu rozpoznającego spór.

54.

Przepis art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, interpretowany zgodnie z wykładnią przyjętą w orzecznictwie, był przedmiotem licznych uwag krytycznych. Pośród trudności wywoływanych przez ten przepis, w ramach niniejszego sporu trzy jego słabości wydają mi się istotne z punktu widzenia celów tej konwencji.

55.

Pierwsza słabość dotyczy ryzyka wielości sądów właściwych dla rozpoznania sporów dotyczących tej samej umowy.

56.

Konwencja brukselska, jak już zostało wskazane, ma na celu uniknięcie, o ile jest to możliwe, wielości sądów właściwych w odniesieniu do tej samej umowy, aby wyeliminować ryzyko wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń oraz aby ułatwić uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych poza terytorium państwa, w którym zostały one wydane ( 18 ).

57.

Jednakże łączne zastosowanie ww. wyroków w sprawach De Bloos i Tessili może powodować, iż powództwa oparte na różnych zobowiązaniach, ale wynikających z tej samej umowy, podlegałyby rozpoznaniu przez sądy różnych państw członkowskich. Orzecznictwo to prowadzi bowiem do rozdzielenia zobowiązań wynikających z tej samej umowy oraz do określenia miejsca wykonania zobowiązania będącego podstawą powództwa zgodnie z prawem właściwym dla spornego zobowiązania na podstawie norm kolizyjnych prawa sądu rozpoznającego spór.

58.

Okoliczności faktyczne sporu, który legł u podstaw wyroku w sprawie Leathertex ( 19 ), dobrze ilustrują skutki tego orzecznictwa. W sprawie tej spółka belgijska, która działała jako przedstawiciel handlowy na rachunek spółki Leathertex z siedzibą we Włoszech, wniosła w Belgii przeciwko Leathertex pozew o zapłatę zaległych prowizji z jednej strony, z drugiej zaś strony o odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Zgodnie z belgijskimi normami kolizyjnymi zobowiązanie do zapłaty odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy bez wypowiedzenia powinno zostać wykonane w Belgii, podczas gdy zobowiązanie do zapłaty prowizji powinno zostać wykonane we Włoszech. W wyroku tym Trybunał orzekł, iż w świetle orzecznictwa w sprawach De Bloos i Tessili sąd belgijski powinien rozpoznać jedynie powództwo o zapłatę odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, z kolei drugie powództwo podlega jurysdykcji sądów włoskich.

59.

Trybunał próbował ograniczyć skutki tego orzecznictwa. W wyroku w sprawie Shenavai ( 20 ) orzekł, iż w szczególnym przypadku sporu dotyczącego kilku zobowiązań wynikających z tej samej umowy i będących podstawą wytoczonego powództwa, sąd rozpoznający sprawę może zastosować, w celu określenia swojej jurysdykcji, zasadę, zgodnie z którą roszczenia uboczne podążają za roszczeniem głównym ( 21 ).

60.

Jednakże ryzyko wielości sądów właściwych utrzymuje się, jeśli, tak jak w ww. sprawie Leathertex, sporne zobowiązania zostają uznane za równorzędne. W takim przypadku, zgodnie z art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, ten sam sąd nie jest właściwy do rozpoznania w całości powództwa opartego na dwóch równorzędnych zobowiązaniach wynikających z tej samej umowy, jeżeli, zgodnie z normami kolizyjnymi prawa państwa tego sądu, jedno z tych zobowiązań powinno zostać wykonane w tym państwie, a drugie — w innym umawiającym się państwie.

61.

Druga słabość art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej polega na trudności w jego stosowaniu i w związku z tym na braku przewidywalności jego rezultatu dla stron umowy.

62.

Jak już wyjaśniłem, konwencja brukselska ma pozwolić, aby przeciętnie zorientowany pozwany mógł racjonalnie przewidzieć, przed który sąd, inny aniżeli sąd państwa jego miejsca zamieszkania, może on zostać pozwany ( 22 ). Konwencja ta ma więc na celu wzmocnienie we Wspólnocie ochrony prawnej osób mających na jej terytorium miejsce zamieszkania lub siedzibę poprzez ustanowienie wspólnych zasad jurysdykcyjnych, mających zagwarantować pewność co do podziału jurysdykcji pomiędzy różnymi sądami krajowymi, do których określona sprawa może zostać wniesiona ( 23 ).

63.

Aby zastosowanie tych zasad mogło przynieść skutek przewidywalny dla przedsiębiorców, powinny one być bardzo proste. Tymczasem metoda określania sądu właściwego, która została określona w ww. orzecznictwie w sprawach De Bloos i Tessili, wymaga od sądu krajowego rozpoznającego spór przeprowadzenia wielu kompleksowych analiz, których rezultat nie jest łatwy do przewidzenia dla stron umowy.

64.

I tak sąd, który rozpoznaje spór, powinien w pierwszej kolejności określić charakter zobowiązania umownego będącego podstawą powództwa. W przypadku, gdy powód opiera swoje powództwo na kilku zobowiązaniach, sąd powinien określić, czy istnieje pomiędzy nimi jakaś hierarchia, która pozwoliłaby temu sądowi rozpoznać całość sporu, zgodnie z ww. wyrokiem w sprawie Shenavai.

65.

Następnie sąd, który rozpoznaje spór powinien określić, które ustawodawstwo, zgodnie z jego normami kolizyjnymi, ma zastosowanie do zobowiązania będącego podstawą powództwa. Powinien zatem, w razie potrzeby, odwołać się do konwencji o prawie właściwym dla zobowiązań umownych otwartej do podpisu w Rzymie w dniu 19 czerwca 1980 r. ( 24 ).

66.

Zgodnie z systemem ustanowionym przez tę konwencję prawem właściwym dla umowy jest prawo wybrane przez strony. Wobec braku takiego wyboru konwencja ta ustanawia zasadę, zgodnie z którą umowa podlega prawu tego państwa, z którym jest ona najściślej związana, oraz zakłada, z zastrzeżeniem wyjątków, iż państwem tym jest państwo, w którym strona mająca spełnić świadczenie charakterystyczne dla umowy posiada w chwili zawarcia umowy swoje zwykłe miejsce zamieszkania.

67.

Prawo materialne, które zostaje w ten sposób wybrane, może mieć również formę konwencji międzynarodowej podpisanej i ratyfikowanej przez dane państwo członkowskie, takiej jak konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, podpisana w Wiedniu w dniu 11 kwietnia 1980 r.

68.

Wreszcie, na podstawie właściwego prawa materialnego, sąd powinien określić miejsce wykonania spornego zobowiązania umownego. Może uznać się właściwym jedynie wówczas, gdy miejsce to znajduje się w okręgu jego właściwości miejscowej.

69.

Metoda ta jest zatem skomplikowana i wymaga zastosowania konwencji międzynarodowych, które mogą wywoływać poważne trudności interpretacyjne ( 25 ).

70.

Trzecia słabość art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej wynika z okoliczności, iż zasady brane pod uwagę w celu określenia sądu właściwego nie są najlepsze dla wyznaczenia sądu najściślej związanego ze sporem, który ma być rozstrzygnięty.

71.

Wspomniałem już, iż możliwość odstąpienia od ogólnej zasady jurysdykcji sądów miejsca zamieszkania pozwanego, jaką przepis ten daje powodowi, ma na celu umożliwienie powodowi wytoczenia powództwa przed sąd najbliższy względem okoliczności faktycznych sporu.

72.

Oczywiście cel ten należy pogodzić z celem polegającym na zapewnieniu pewności prawa, a ściślej z celem polegającym na zapewnieniu przewidywalności [właściwego sądu], które to cele miała również realizować konwencja brukselska i których pierwszeństwo w stosunku do celu bliskości sądu [względem okoliczności faktycznych] uznał Trybunał. Ponadto istnienie powiązania pomiędzy sądem i sporem nie stanowi, samo w sobie, kryterium służącego określeniu jurysdykcji, przewidzianego w art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, ponieważ kryterium służącym określeniu jurysdykcji wskazanym wyraźnie w tym przepisie jest miejsce wykonania zobowiązania ( 26 ).

73.

Pierwszeństwo celu pewności prawa przed celem bliskości sądu może zatem uzasadniać, iż w konkretnej sytuacji sąd, przed którym powód wytoczył powództwo zgodnie z art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej, nie jest sądem, który jest najbliżej związany ze sporem.

74.

Jednakże trudność, która wiąże się ze stosowaniem tego przepisu, ma charakter bardziej ogólny. Dotyczy ona okoliczności, iż kryteria, które powinny być stosowane zgodnie z ww. orzecznictwem w sprawach De Bloos i Tessili, nie zostały określone z uwzględnieniem celu bliskości sądu.

75.

Zgodnie bowiem z metodą określania miejsca wykonania zobowiązania wynikającą z orzecznictwa Trybunału, należy je określić przy zastosowaniu prawa materialnego państw członkowskich lub konwencji międzynarodowej ujednolicającej to prawo materialne, a przepisy tego prawa nie mają na celu określania właściwości sądów. Wynika z tego, iż w odniesieniu do zapłaty kwoty pieniężnej sądem, którego właściwość przyjmuje się przy zastosowaniu tej metody, jest sąd miejsca zamieszkania dłużnika lub wierzyciela, w zależności od tego, czy zgodnie z właściwym prawem krajowym uznaje się, iż zapłata powinna nastąpić w miejscu zamieszkania dłużnika, czy w miejscu zamieszkania wierzyciela.

76.

Tymczasem można uznać, iż we wszystkich tych przypadkach cel bliskości sądu nabiera prawdziwego znaczenia i może być rzeczywiście spełniony jedynie wówczas, gdy sądem właściwym jest sąd, w którego okręgu następuje rzeczywiste lub określone w umowie wykonanie tej umowy. Właściwość sądu jest w ten sposób uzasadniona, ponieważ ze względu na jego bliskość w stosunku do miejsca spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy jest on w najlepszym położeniu dla dokonania oceny dowodów rzeczowych lub zeznań świadków przedstawionych przez strony, jak również, w razie potrzeby, dla stwierdzenia okoliczności faktycznych.

77.

W świetle tych rozważań należy dokonać analizy nowego systemu jurysdykcji przemiennej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, ustanowionego przez rozporządzenie nr 44/2001, oraz celów realizowanych przez to rozporządzenie.

78.

Badając cele, które mają zostać zrealizowane przez rozporządzenie nr 44/2001, dochodzi się do wniosku, iż podobnie jak całość środków przyjętych w zakresie współpracy sądowej w sprawach cywilnych ma ono na celu, zgodnie z art. 65 WE, poprawę i uproszczenie istniejących zasad.

79.

W tym celu, co wynika również z motywu drugiego i jedenastego rozporządzenia, rozporządzenie to ma na celu ujednolicenie przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych poprzez ustanowienie przepisów o jurysdykcji, które powinny być „w wysokim stopniu przewidywalne”.

80.

Jeśli chodzi o treść tych przepisów, to skupiają się one, podobnie jak w konwencji brukselskiej, wokół podstawowej jurysdykcji sądu miejsca zamieszkania pozwanego i jurysdykcja ta, jak wskazano w motywie jedenastym rozporządzenia nr 44/2001, powinna mieć zawsze miejsce. Podobnie, tak jak w przypadku wspomnianej konwencji, ta podstawowa jurysdykcja powinna być uzupełniona jurysdykcją opartą na innych łącznikach.

81.

W tym zakresie prawodawca wspólnotowy w sposób wyraźny potwierdza, iż podstawą jurysdykcji szczególnych jest bliskość sądu do zaistniałego sporu. Jak zatem wynika z motywu dwunastego rozporządzenia nr 44/2001, jurysdykcje szczególne są dopuszczalne ze względu na ścisły związek pomiędzy sądem a sporem lub w interesie prawidłowego wymiaru sprawiedliwości.

82.

Aby osiągnąć te różne cele, system jurysdykcji przemiennej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, przewidziany przez rozporządzenie nr 44/2001, różni się bardzo wyraźnie od systemu ustanowionego przez konwencję brukselską.

83.

I tak przepis art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 określa autonomiczne kryterium służące określeniu jurysdykcji dla dwóch najpowszechniejszych typów umów w międzynarodowych stosunkach handlowych, którymi są umowa sprzedaży rzeczy ruchomych i umowa o świadczenie usług.

84.

Ponadto w tych dwóch przypadkach, autonomicznym kryterium służącym określeniu jurysdykcji jest miejsce spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy, a więc miejsce dostawy rzeczy w odniesieniu do umowy sprzedaży i miejsce wykonania usługi w odniesieniu do umowy o świadczenie usług.

85.

W tym stadium mojej analizy można wyciągnąć następujące wnioski dotyczące systemu ustanowionego przez art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 oraz celów realizowanych przez to rozporządzenie.

86.

Po pierwsze, w odniesieniu do umów sprzedaży towarów i umów o świadczenie usług, to właśnie postanowienia art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ustanawiają, w pewnym stopniu, „podstawową” zasadę jurysdykcji szczególnej. Postanowienie art. 5 pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia, które przejmuje dawną zasadę konwencji brukselskiej ( 27 ), odgrywa w odniesieniu do tych dwóch typów umów rolę jedynie czysto pomocniczą. Jak bowiem wyraźnie wskazuje art. 5 pkt 1 lit. c) wspomnianego rozporządzenia, lit. a) tego przepisu stosuje się jedynie wówczas, gdy lit. b) nie ma zastosowania.

87.

Po drugie, zasada jurysdykcji szczególnej przewidziana w art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie do wszelkich roszczeń wynikających z umowy. Innymi słowy, jak wynika z uzasadnienia przyczyn, dla których Komisja przedstawiła tekst rozporządzenia Radzie Unii Europejskiej w dniu 14 lipca 1999 r. ( 28 ), prawodawca wspólnotowy zamierzał położyć kres wielości sądów, które mogłyby rozpoznawać powództwa oparte na tej samej umowie.

88.

Miejsce dostawy rzeczy i miejsce wykonania usługi stanowią obecnie kryterium służące określeniu jurysdykcji dla wszelkich powództw, które mogą być wytoczone na podstawie umowy sprzedaży rzeczy ruchomych lub umowy o świadczenie usług. Kryterium to znajduje zastosowanie niezależnie od rodzaju zobowiązania, które stanowi podstawę powództwa i również wówczas, gdy powództwo dotyczy wielu zobowiązań.

89.

Wynika z tego, iż art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie do powództwa, które, tak jak w niniejszej sprawie, dotyczy zwrotu rzeczy na podstawie klauzuli umownej o zwrocie rzeczy niesprzedanych. Pogląd ten podziela zresztą sąd odsyłający, zdaniem którego art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 przewiduje jeden łącznik dla wszystkich roszczeń wynikających z umowy, w tym również, w konsekwencji, dla wszelkich wtórnych roszczeń umownych, takich jak w niniejszej sprawie.

90.

Po trzecie, tak jak w systemie ustanowionym przez konwencję brukselską, istnienie powiązania pomiędzy sądem a sporem prawnym nie stanowi samo w sobie kryterium służącego określeniu jurysdykcji, przewidzianego w art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001. Powiązanie to stanowi jedynie podstawę uzasadniającą jurysdykcję szczególną. Kryterium służącym określeniu jurysdykcji jest miejsce dostawy rzeczy lub świadczenia usług.

91.

Wynika z tego, iż głównym celem tego przepisu jest zapewnienie pewności prawa, co oznacza, iż wspólne zasady jurysdykcyjne powinny być w wysokim stopniu przewidywalne. Przyjmując jako kryterium służące określeniu jurysdykcji kryterium autonomiczne, prawodawca wspólnotowy rezygnuje ze skomplikowanego systemu określania miejsca wykonania umowy, ustanowionego w ww. orzeczeniu w sprawie Tessili. Tym samym, przyjmując jako kryterium autonomiczne okoliczność, która będzie miała najczęściej charakter czysto faktyczny i w konsekwencji łatwy do ustalenia przez strony, prawodawca wspólnotowy pozwala stronom w sposób racjonalny przewidzieć, który sąd — inny aniżeli sąd państwa miejsca zamieszkania pozwanego — może rozpoznać spór wynikający z umowy.

92.

W systemie ustanowionym przez art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 pewność prawa jest zatem zapewniona, ponieważ strony umowy wiedzą, iż wszelkie powództwa wynikające z tej umowy mogą być wytoczone przed sądem miejsca dostawy rzeczy lub miejsca świadczenia usług.

93.

Ponadto w systemie tym przyczyna uzasadniająca tę jurysdykcję szczególną jest w większym stopniu brana pod uwagę, ponieważ sądem właściwym jest ten sąd, w którego okręgu powinno mieć miejsce spełnienie świadczenia charakterystycznego dla umowy. W rezultacie, jeżeli umowa została już wykonana lub przystąpiono do jej rzeczywistego wykonania, sądem wyznaczonym będzie, w większości przypadków, sąd fizycznie najbliższy względem dowodów, które mogłyby być istotne dla rozstrzygnięcia sporu.

94.

Należy obecnie zbadać, czy system ten może być stosowany, i realizować cele rozporządzenia nr 44/2001 w przypadku wielości miejsc wykonania zobowiązania położonych na terytorium tego samego państwa członkowskiego.

95.

W świetle wcześniejszych uwag kwestia ustalenia, czy art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie w przypadku wielości miejsc dostawy, wymaga w rzeczywistości zbadania, czy w takim przypadku może być osiągnięty cel, jakim jest zapewnienie wysokiego stopnia przewidywalności.

96.

Uważam, iż tak jest, jeżeli wszystkie dostawy mają miejsce na terytorium tego samego państwa członkowskiego.

97.

W celu określenia stopnia przewidywalności, którego w świetle rozporządzenia nr 44/2001 może w sposób uprawniony oczekiwać pozwany, należy, moim zdaniem, odnieść się do głównego celu tego rozporządzenia.

98.

Głównym celem wspomnianego rozporządzenia, zgodnie z jego motywem drugim, jest ujednolicenie przepisów o jurysdykcji w sprawach cywilnych i handlowych oraz uproszczenie formalności dotyczących uznawania i wykonywania w państwie członkowskim orzeczeń sądowych wydanych w innym państwie członkowskim.

99.

Służy ono rozwiązywaniu konfliktów jurysdykcyjnych w zakresie międzynarodowych sporów prawnych. Jak słusznie twierdzi rząd Zjednoczonego Królestwa, rozporządzenie nr 44/2001 określa jurysdykcję międzynarodową sądów państw członkowskich. Ma ono zatem zapobiegać wszczęciu konkurencyjnych postępowań w kilku państwach członkowskich i wydawaniu sprzecznych orzeczeń w dwóch spośród tych państw członkowskich.

100.

Ten cel rozporządzenia nr 44/2001 został wyraźnie wskazany w jego art. 2, zgodnie z którym osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego mogą być pozywane „przed sądy tego państwa członkowskiego”. Tym samym art. 5 pkt 1 lit. b) tego rozporządzenia wskazuje, w jakich przypadkach, w drodze odstępstwa od art. 2 tego rozporządzenia, osoba taka „może być pozwana w innym państwie członkowskim”. Rozporządzenie nr 44/2001, tak jak konwencja brukselska ( 29 ), reguluje zatem międzynarodowe konflikty jurysdykcyjne pomiędzy sądami państw członkowskich.

101.

A zatem okoliczność, iż istnieje wiele miejsc dostawy położonych na terytorium tego samego państwa członkowskiego oraz, w danym przypadku, wiele sądów tego państwa właściwych dla rozpoznania sporu, nie zagraża osiągnięciu celu realizowanego przez rozporządzenie nr 44/2001. Nawet bowiem przy założeniu, iż kilka sądów danego państwa członkowskiego może być właściwych ze względu na istnienie wielu miejsc dostawy, niezmienny pozostaje fakt, iż wszystkie te sądy mają siedzibę w tym samym państwie członkowskim. Tak więc nie istnieje ryzyko, iż sądy różnych państw członkowskich wydadzą sprzeczne orzeczenia.

102.

Oczywiście można zakwestionować ten pogląd na tej podstawie, iż rozporządzenie nr 44/2001 ma nie tylko wymiar międzynarodowy, lecz również, w pewnym stopniu, zasięg „wewnątrzkrajowy”. A zatem sądem właściwym zgodnie z art. 5 pkt 1 lit. b) tego rozporządzenia nie jest jakikolwiek sąd danego państwa członkowskiego. Zamiarem prawodawcy wspólnotowego było, aby sądem rozpoznającym spór był sąd krajowy rzeczowo właściwy dla obszaru, w którym rzeczy zostały dostarczone lub usługi zostały wykonane.

103.

Jednakże uściślenie to służy po prostu zapewnieniu, aby właściwym sądem krajowym był sąd, który, co do zasady, jest najściślej związany z okolicznościami faktycznymi sporu. Cel ten nie jest niezrealizowany w przypadku istnienia wielości miejsc dostawy na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Jeśli, tak jak w niniejszej sprawie, powództwo dotyczy bez rozróżnienia wszystkich dostaw, wszystkie sądy, w okręgach których miała miejsce jedna lub wiele tych dostaw, wykazują taki sam bliski związek z okolicznościami faktycznymi sporu. W rezultacie, niezależnie od tego, przed którym spośród tych sądów powód wytoczy swoje powództwo i przed którym należy wytoczyć wszystkie powództwa oparte na umowie łączącej strony, cel bliskości zostaje osiągnięty.

104.

Wynika z tego, iż, jak słusznie wskazała Komisja, zastosowanie art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 w przypadku wielości miejsc dostawy położonych na terytorium tego samego państwa członkowskiego jest zgodne z celem bliskości, który leży u podstawy tej zasady jurysdykcji szczególnej.

105.

Wreszcie, kiedy obecnie analizuję tę kwestię z punktu widzenia konkretnej sytuacji pozwanego, nie sądzę ponadto, aby zastosowanie wspomnianej jurysdykcji przemiennej w przypadku wielu miejsc dostawy położonych na terytorium państwa członkowskiego było niezgodne z ochroną, której ma on prawo oczekiwać od rozporządzenia nr 44/2001.

106.

Pozwany, będący stroną umowy sprzedaży międzynarodowej, powinien liczyć się z tym, iż zgodnie z możliwością wyboru sądu, którą art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 przyznaje powodowi, zostanie on pozwany przed sąd innego państwa członkowskiego aniżeli państwo, w którym ma miejsce zamieszkania. Pozwany zdaje sobie sprawę, iż powód, zgodnie z tym przepisem, ma możliwość wytoczenia powództwa przed sąd miejsca spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy. W niniejszej sprawie LEXX International Vertrieb, która dostarczyła sporne rzeczy do Austrii, powinna była wiedzieć, iż w razie sporu Color Drack może pozwać ją przed sąd austriacki.

107.

Nie sądzę, aby dla pozwanego istniała istotna różnica pomiędzy jedną dostawą a wieloma dostawami, które mogą spowodować, iż w tym samym państwie członkowskim właściwych będzie wiele sądów. Zasadnicza trudność dla spółki lub osoby fizycznej będącej stroną pozwaną w międzynarodowym sporze polega na zapewnieniu obrony swoich interesów w państwie innym niż własne. Taka spółka czy też osoba fizyczna są zmuszone do wyboru doradcy prawnego, z którym mogą się one porozumieć i który zna język, postępowanie i zasady funkcjonowania sądów tego innego państwa. O ile pozwany znalazł takiego doradcę i zdecydował się mu powierzyć swoją sprawę, kwestia ustalenia, czy doradca ten ma go reprezentować we wspomnianym państwie przed sądem w tym czy innym mieście, ma rzeczywisty wpływ jedynie na wysokość jego wydatków.

108.

Ponadto w przypadku wielości miejsc dostawy położonych na terytorium tego samego państwa członkowskiego pozwany, który zna te miejsca, ponieważ zostały one określone w umowie, może przewidzieć, przed które sądy tego państwa mógłby on ewentualnie zostać pozwany po zapoznaniu się z właściwymi przepisami krajowymi.

109.

Wreszcie, oceniając zakres art. 5 pkt lit. b) rozporządzenia nr 44/2001, należy przypomnieć, iż strony umowy mają możliwość ograniczenia lub wyłączenia zastosowania jurysdykcji przemiennej przewidzianej przez ten przepis. A zatem mogą one wskazać w drodze porozumienia, które spośród różnych miejsc dostawy będzie uważane za kryterium służące określeniu jurysdykcji. Artykuł 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 stanowi bowiem, iż autonomiczne kryteria służące określeniu jurysdykcji mają zastosowanie „o ile, co innego nie zostało uzgodnione”.

110.

Podobnie strony umowy mogą również wyznaczyć sąd lub sądy właściwe do rozpoznania sporów wynikających z tej umowy w drodze umowy dotyczącej jurysdykcji zawartej w jednej z form wymaganych przez art. 23 rozporządzenia nr 44/2001.

111.

W świetle tych rozważań jestem zdania, iż jurysdykcja przemienna przewidziana w art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 ma zastosowanie w przypadku wielości miejsc dostawy, jeżeli miejsca te znajdują się na terytorium tego samego państwa członkowskiego.

112.

Nie sądzę, aby stanowisko to było niezgodne z rozwiązaniem przyjętym przez Trybunał w ww. wyroku w sprawie Besix.

113.

W sprawie, w której został wydany ten wyrok, chodziło o ustalenie, czy jurysdykcja przemienna przewidziana w art. 5 pkt 1 konwencji brukselskiej miała zastosowanie w przypadku, gdy zobowiązanie będące podstawą powództwa było związane z istnieniem klauzuli wyłączności, w której dwa przedsiębiorstwa zobowiązały się w stosunku do siebie do współdziałania w wykonaniu zamówienia publicznego oraz do powstrzymywania się od wiązania się z innymi partnerami.

114.

Trybunał orzekł, iż ta jurysdykcja przemienna nie ma zastosowania w takim przypadku, ponieważ sporne zobowiązanie umowne było zobowiązaniem do powstrzymania się od działania, które nie podlegało żadnemu ograniczeniu geograficznemu. A zatem Trybunał stwierdził, iż nie było możliwe określenie jednego miejsca wykonania zobowiązania, ponieważ sporne zobowiązanie miało być wykonane we wszystkich państwach członkowskich.

115.

Moim zdaniem rozstrzygnięcie to nie może znaleźć zastosowania w sytuacji, w której wszystkie miejsca wykonania umowy znajdują się w tym samym państwie członkowskim ( 30 ).

116.

Należy obecnie zbadać, czy zgodnie z rozporządzeniem nr 44/2001 powód może wnieść powództwo do sądu miejsca dostawy swego wyboru, czy też do sądu konkretnego miejsca wykonania umowy.

117.

Komisja twierdzi, iż jeżeli jedna spośród różnych dostaw ma charakter główny, a pozostałe wydają się być dostawami ubocznymi, powód powinien wytoczyć powództwo przed sąd miejsca wykonania głównej dostawy. W przypadku braku dostawy głównej powód mógłby wnieść powództwo przeciwko pozwanemu do sądu któregokolwiek z miejsc dostawy według swego uznania.

118.

Komisja proponuje zatem, aby zastosować w ramach art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 rozróżnienie pomiędzy zobowiązaniem głównym a zobowiązaniem ubocznym dokonane w ww. wyroku w sprawie Shenavai.

119.

Nie zgadzam się z propozycją Komisji z następujących powodów.

120.

Po pierwsze, uważam, iż propozycja ta nie znajduje podstawy w treści rozporządzenia nr 44/2001.

121.

Artykuł 5 pkt 1 lit. b) tego rozporządzenia, jak już wskazałem, ma na celu przekazanie jednemu sądowi wszystkich powództw opartych na tej samej umowie. Przepis ten przewiduje ponadto, iż sądem tym jest sąd miejsca spełnienia świadczenia charakterystycznego dla umowy, tak aby strony mogły z łatwością zidentyfikować ten sąd, i który jest, co do zasady, sądem będącym najściślej związanym z okolicznościami faktycznymi sporu.

122.

Wskazałem już, iż cel przewidywalności realizowany przez rozporządzenie nr 44/2001 zostaje osiągnięty, jeżeli wszystkie miejsca wykonania umowy znajdują się w tym samym państwie członkowskim, ponieważ pozwany wie, iż wobec braku odmiennej umowy, może on zostać pozwany przed sąd jednego z tych miejsc wykonania umowy.

123.

Wykazałem również, iż jako że powództwo dotyczy bez rozróżnienia wszystkich dostaw, wszystkie sądy, w których okręgu miała miejsce dostawa, wykazują taką samą bliskość z okolicznościami faktycznymi sporu. A zatem cel bliskości, który leży u podstawy art. 5 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001, zostaje osiągnięty w ten sam sposób, jeżeli powód pozwie pozwanego przed sąd któregokolwiek z miejsc dostawy ( 31 ).

124.

W świetle tych rozważań nie znajduję w rozporządzeniu nr 44/2001 dostatecznego powodu dla wprowadzenia nowych kryteriów służących określeniu, który sąd jest sądem właściwym w przypadku wielości miejsc dostawy, jeżeli powództwo dotyczy wszystkich dostaw.

125.

Po drugie, jestem zdania, iż przyjęcie stanowiska Komisji prowadziłoby do ponownego wprowadzenia do systemu jurysdykcji przemiennej w sprawach, których przedmiotem jest umowa lub roszczenia wynikające z umowy, przewidzianego w rozporządzeniu nr 44/2001, skomplikowanych kryteriów, które prawodawca wspólnotowy wyraźnie chciał zarzucić. Jednoznaczne określenie, od którego momentu dostawa nabiera charakteru głównego, byłoby bowiem bardzo trudne dla stron umowy. Kwalifikacja taka zależałaby ponownie od doprecyzowania pewnych kwestii, czego dokonać mogłoby jedynie orzecznictwo.

126.

Z tego względu nie sądzę, aby rozporządzenie nr 44/2001 uzasadniało wprowadzenie kryteriów, takich jak te wskazywane przez Komisję, w celu określenia, przed sąd którego z miejsc dostawy należy pozwać pozwanego.

127.

Ponadto z tego powodu nie sądzę również, aby rozporządzenie nr 44/2001 przyznawało powodowi prawo do wytoczenia powództwa przed sąd któregokolwiek z miejsc dostawy. Nie wydaje mi się, aby rozporządzenie to miało na celu zagwarantowanie powodowi takiej swobody wyboru. Tym, czego wymaga art. 5 pkt 1 lit. b) tego rozporządzenia, jest, moim zdaniem, aby powód mógł pozwać pozwanego przed sąd jednego z miejsc dostawy rzeczy i aby sąd ten rozpoznał wszystkie spory dotyczące tej samej umowy. Innymi słowy, wspomniany przepis wymaga, aby powód mógł pozwać pozwanego przed sąd, w którego okręgu została wykonana dostawa, i aby sąd ten był jedynym sądem krajowym właściwym do rozpoznania wszystkich sporów wynikających z łączącej strony umowy sprzedaży rzeczy.

128.

Jednakże kwestia ustalenia, czy wszystkie sądy, w których okręgu została dokonana dostawa, są właściwe do rozpoznania powództwa dotyczącego wszystkich tych dostaw, lub czy ten typ sporu podlega właściwości jednego z tych sądów w szczególności, należy, moim zdaniem, do sfery autonomii proceduralnej państwa członkowskiego, na którego terytorium rzeczy zostały dostarczone.

129.

A zatem jedynie w sytuacji, kiedy prawo tego państwa członkowskiego nie ustanawiałoby szczególnych zasad jurysdykcji, powód, w przypadku gdy powództwo dotyczy wszystkich dostaw, może być pozwany przed sąd jednego z miejsc dostawy według wyboru powoda.

130.

W świetle tych uwag proponuję Trybunałowi, aby odpowiedział na pytanie przedłożone przez Oberster Gerichtshof w ten sposób, iż art. 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia nr 44/2001 znajduje zastosowanie w przypadku wielości miejsc dostawy, jeżeli rzeczy, zgodnie z porozumieniem stron, zostały dostarczone do różnych miejsc znajdujących się na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Jeżeli powództwo dotyczy wszystkich tych dostaw, ustalenie, czy powód może pozwać pozwanego przed sąd miejsca dostawy swojego wyboru, czy też jedynie przed sąd jednego z tych miejsc, następuje na podstawie prawa państwa członkowskiego, na którego terytorium rzeczy zostały dostarczone. Jeżeli prawo tego państwa nie ustanawia szczególnych zasad jurysdykcji, powód może pozwać pozwanego przed sąd miejsca dostawy swego wyboru.

131.

W świetle powyższych uwag proponuję Trybunałowi, aby odpowiedział na pytanie przedstawione przez Oberster Gerichtshof w sposób następujący:

Artykuł 5 pkt 1 lit. b) rozporządzenia Rady nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych znajduje zastosowanie w przypadku wielości miejsc dostawy, jeżeli rzeczy, zgodnie z porozumieniem stron, zostały dostarczone do różnych miejsc znajdujących się na terytorium tego samego państwa członkowskiego. Jeżeli powództwo dotyczy wszystkich tych dostaw, ustalenie, czy powód może pozwać pozwanego przed sąd miejsca dostawy swojego wyboru, czy też jedynie przed sąd jednego z tych miejsc, następuje na podstawie prawa państwa członkowskiego, na którego terytorium rzeczy zostały dostarczone. Jeżeli prawo tego państwa nie ustanawia szczególnych zasad jurysdykcji, powód może pozwać pozwanego przed sąd miejsca dostawy swego wyboru.