This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62004CJ0525
Judgment of the Court (First Chamber) of 22 November 2007. # Kingdom of Spain v Commission of the European Communities. # Appeal - State aid - Non-recovery of contributions, default surcharges and interest owed - Admissibility - Private creditor test. # Case C-525/04 P.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 22 listopada 2007 r.
Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich.
Odwołanie - Pomoc państwa - Niedochodzenie zapłaty składek, dodatkowych opłat z tytułu zwłoki oraz należnych odsetek - Dopuszczalność - Kryterium prywatnego wierzyciela.
Sprawa C-525/04 P.
Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 22 listopada 2007 r.
Królestwo Hiszpanii przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich.
Odwołanie - Pomoc państwa - Niedochodzenie zapłaty składek, dodatkowych opłat z tytułu zwłoki oraz należnych odsetek - Dopuszczalność - Kryterium prywatnego wierzyciela.
Sprawa C-525/04 P.
Zbiór Orzeczeń 2007 I-09947
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2007:698
WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)
z dnia 22 listopada 2007 r. ( *1 )
„Odwołanie — Pomoc państwa — Niedochodzenie zapłaty składek, dodatkowych opłat z tytułu zwłoki oraz należnych odsetek — Dopuszczalność — Kryterium prywatnego wierzyciela”
W sprawie C-525/04 P
mającej za przedmiot odwołanie na podstawie art. 56 statutu Trybunału Sprawiedliwości, wniesione w dniu 27 grudnia 2004 r.,
Królestwo Hiszpanii, reprezentowane przez J.M. Rodrígueza Cárcamę, działającego w charakterze pełnomocnika, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
wnoszący odwołanie,
w której pozostałymi uczestnikami postępowania są:
Komisja Wspólnot Europejskich, reprezentowana przez V. Kreuschitza oraz J. Buendíę Sierrę, działających w charakterze pełnomocników, wspieranych przez M. Núñez-Müllera, Rechtsanwalt, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,
strona pozwana w pierwszej instancji,
Lenzing AG, z siedzibą w Lenzing (Austria), reprezentowana przez U. Soltésza, Rechtsanwalt,
strona skarżąca w pierwszej instancji,
TRYBUNAŁ (pierwsza izba),
w składzie: P. Jann, prezes izby, A. Tizzano (sprawozdawca), R. Schintgen, A. Borg Barthet i E. Levits, sędziowie,
rzecznik generalny: J. Kokott,
sekretarz: B. Fülöp, administrator,
uwzględniając procedurę pisemną i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 14 grudnia 2006 r.,
po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 1 lutego 2007 r.,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
W swoim odwołaniu Królestwo Hiszpanii wnosi o uchylenie wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 21 października 2004 r. w sprawie T-36/99 Lenzing przeciwko Komisji (Zb.Orz. str. II-3597, zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd stwierdził częściową nieważność decyzji Komisji 1999/395/WE z dnia 28 października 1998 r. dotyczącej pomocy państwa przyznanej przez Hiszpanię na rzecz Sniace SA z siedzibą w Torrelavega, Kantabria (Dz.U. 1999, L 149, str. 40, zwanej dalej „decyzją z dnia 28 października 1998 r.”), w brzmieniu zmienionym decyzją Komisji 2001/43/WE z dnia 20 września 2000 r. (Dz.U. 2001, L 11, str. 46, zwaną dalej „sporną decyzją”). |
Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu
2 |
W punktach 8–29 zaskarżonego wyroku Sąd w następujący sposób przedstawił okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu:
[…]
[…]
[…]
[…]
|
Postępowanie przed Sądem i zaskarżony wyrok
3 |
Pismem złożonym w sekretariacie Sądu w dniu 11 lutego 1999 r., Lenzing wniosła skargę o częściowe stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 28 października 1998 r. Po wydaniu przez Komisję spornej decyzji Lenzing przedstawiła swoje uwagi w piśmie zarejestrowanym w sekretariacie Sądu w dniu 12 lutego 2001 r., w którym przede wszystkim ponownie sformułowała swoje żądania, wnosząc do Sądu o stwierdzenie nieważności art. 1 spornej decyzji w zakresie, w jakim stanowi on, że niedochodzenie wierzytelności, opłat prolongacyjnych oraz odsetek należnych TGSS, porozumienia z dnia 8 marca 1996 r., 7 maja 1996 r. i 30 września 1997 r., niedochodzenie wierzytelności oraz odsetek za zwłokę należnych Fogasie, jak również porozumienia z dnia 5 listopada 1993 r. i 31 października 1995 r., nie stanowią pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 WE. |
4 |
W zaskarżonym wyroku Sąd, w pierwszej kolejności, oddalił zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Komisję i Królestwo Hiszpanii, stwierdzając między innymi, że należało uznać, iż sporna decyzja indywidualnie dotyczyła Lenzing. |
5 |
W tym względzie w pkt 73 zaskarżonego wyroku Sąd przypomniał utrwalone orzecznictwo Trybunału, zgodnie z którym osoba niebędąca adresatem decyzji może powołać się na okoliczność, iż decyzja dotyczy jej indywidualnie wyłącznie wtedy, gdy ta decyzja dotyczy jej z uwagi na pewne właściwe jej cechy lub szczególne okoliczności odróżniające ją od wszelkich innych osób i w związku z tym indywidualizujące ją w podobny sposób jak adresata decyzji. |
6 |
Sąd podkreślił następnie, w pkt 74 wspomnianego wyroku, że w szczególności w odniesieniu do dziedziny pomocy państwa zostało uznane, iż w przypadku pomocy indywidualnej decyzja kończąca formalne postępowanie wyjaśniające wszczęte na podstawie art. 88 ust. 2 WE (zwane dalej „formalnym postępowaniem wyjaśniającym”) dotyczy indywidualnie nie tylko beneficjenta, lecz również przedsiębiorstw będących jego konkurentami, które odegrały aktywną rolę w ramach tego postępowania, o ile ich pozycja na rynku uległa istotnej zmianie wskutek środka pomocowego będącego przedmiotem tej decyzji (wyrok z dnia 28 stycznia 1986 r. w sprawie 169/84 Cofaz i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 391, pkt 25). |
7 |
W odniesieniu, po pierwsze, do udziału Lenzing w formalnym postępowaniu wyjaśniającym, Sąd Pierwszej Instancji stwierdził w pkt 77–79 zaskarżonego wyroku, że Lenzing wniosła do Komisji skargę, która dała podstawę do wszczęcia tego postępowania i aktywnie w nim uczestniczyła, przedstawiając szczegółowe uwagi. |
8 |
Po drugie, w odniesieniu do naruszenia pozycji konkurencyjnej Lenzing, Sąd w pkt 80 wspomnianego wyroku przypomniał, że na etapie badania dopuszczalności wystarczy, aby skarżąca wskazała we właściwy sposób powody, z których decyzja Komisji może naruszać jej uzasadnione interesy, istotnie wpływając na jej pozycję na właściwym rynku. |
9 |
Sąd Pierwszej Instancji w pkt 81–91 zaskarżonego wyroku zbadał następnie argumenty przedstawione przez Lenzing w celu wykazania naruszenia jej pozycji na rynku. Punkty te brzmią następująco:
|
10 |
W odniesieniu do istoty sprawy, Sąd uwzględnił zarzut podniesiony przez Lenzing i oparty na naruszeniu przez Komisję art. 87 ust. 1 WE w związku z tym, że Komisja niewłaściwie zastosowała kryterium prywatnego wierzyciela. |
11 |
Zdaniem Sądu Pierwszej Instancji Komisja popełniła bowiem oczywisty błąd w ocenie, przyjmując, że zakwestionowane działania TGSS i Fogasy spełniały kryterium prywatnego wierzyciela. Rozumowanie Sądu w tym aspekcie wyrażone jest w pkt 154–160 zaskarżonego wyroku w następujący sposób:
|
12 |
W konsekwencji w pkt 162 zaskarżonego wyroku Sąd uznał za zasadny pierwszy zarzut skargi i w związku z tym stwierdził nieważność art. 1 ust. 1 spornej decyzji, nie uznając za konieczne zbadanie drugiego zarzutu podniesionego przez Lenzing. |
Żądania stron
13 |
W swoim odwołaniu Królestwo Hiszpanii wnosi do Trybunału o:
|
14 |
Komisja wnosi do Trybunału o:
|
15 |
Lenzing wnosi do Trybunału o:
|
W przedmiocie odwołania
16 |
Na poparcie swego odwołania Królestwo Hiszpanii podnosi dwa zarzuty. Pierwszy zarzut dotyczy dopuszczalności skargi wniesionej przez Lenzing w pierwszej instancji, podczas gdy drugi jest oparty na błędnej interpretacji kryterium prywatnego wierzyciela dokonanej przez Sąd. |
W przedmiocie zarzutu pierwszego
Argumentacja stron
17 |
W zarzucie pierwszym Królestwo Hiszpanii, popierane przez Komisję, podnosi, że Sąd naruszył prawo, uznając że sporna decyzja indywidualnie dotyczyła Lenzing w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE. |
18 |
Rząd hiszpański stwierdza w pierwszej kolejności, powołując się w szczególności na wyżej wymieniony wyrok w sprawie Cofaz i in. przeciwko Komisji, że w przeciwieństwie do wymogów stawianych w orzecznictwie wspólnotowym, Sąd doszedł do tego wniosku wyłącznie na podstawie roli odgrywanej przez Lenzing w formalnym postępowaniu wyjaśniającym, nie dokonując analizy — lub w każdym razie dokonując nieprawidłowej analizy — kwestii, czy sytuacja tego przedsiębiorstwa na rynku uległa istotnej zmianie wskutek wydania spornej decyzji. |
19 |
W tym względzie władze hiszpańskie podkreślają, że środki podjęte przez Fogasę i TGSS względem Sniace, czyli małego operatora posiadającego około 10% udziałów w rynku, nie mogły wyrządzić jakiejkolwiek szkody Lenzing, przedsiębiorstwu należącemu do grupy znajdującej się wśród głównych wspólnotowych producentów włókien wiskozowych. w ten sposób w rozpatrywanym okresie zwiększyły się zarówno udziały w rynku, jak i zyski Lenzing. |
20 |
Zdaniem Królestwa Hiszpanii Sąd jednak pominął te elementy lub uznał je za nieznaczące, natomiast uwzględnił okoliczności charakteryzujące nie sytuację Lenzing na rynku, lecz wyłącznie sytuację Sniace, takie jak kwestia utrzymania się tego przedsiębiorstwa na rynku dzięki spornym środkom wsparcia oraz ceny stosowane przez to przedsiębiorstwo. Sąd Pierwszej Instancji miał w ten sposób pozbawić sensu wynikający z orzecznictwa wymóg dotyczący rzeczywistego i skutecznego naruszenia pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa składającego skargę do Komisji. |
21 |
Rząd hiszpański zarzuca następnie Sądowi, że zasadniczo oparł on swe rozumowanie na fakcie wystąpienia utraty zysku, jaką miała ponieść Lenzing z powodu utrzymania się Sniace na rynku. Tymczasem nawet zakładając, że Lenzing rzeczywiście utraciła zyski, okoliczność ta sama w sobie nie pozwala na stwierdzenie, że została spełniona przesłanka związana z istotnym naruszeniem pozycji zainteresowanej na rynku. Wymóg takiego naruszenia wykluczałby ponadto przyjętą przez Sąd możliwość założenia, że nastąpiła utrata zysku. |
22 |
W każdym razie, według władz hiszpańskich, Lenzing nie odniosła żadnej utraty zysku, na co wskazuje fakt, że ogólna sytuacja tego przedsiębiorstwa w rozpatrywanym okresie poprawiła się. Władze hiszpańskie podkreślają wreszcie, że sporne środki nie polegały na przekazaniu funduszy na rzecz Sniace, lecz na zawarciu porozumień w sprawie zwrotu długów wraz z odsetkami, co spowodowało powstanie nowego obciążenia finansowego dla tego przedsiębiorstwa. Nie można zatem stwierdzić, że w braku tych środków pozycja konkurentów Sniace z pewnością byłaby lepsza. |
23 |
Komisja dodaje, że z orzecznictwa wspólnotowego wynika, iż to konkurent składający skargę do Komisji ma obowiązek wskazać we właściwy sposób negatywne konsekwencje, jakie rzeczywiście i osobiście poniósł z powodu przyznania pomocy, jak również stopień naruszenia jego pozycji na rynku. Sąd miał natomiast naruszyć te wymogi w zakresie ciężaru dowodu tego naruszenia, opierając się wyłącznie na ogólnych danych dotyczących rynku i skutkach odczuwanych przez innych konkurentów w celu stwierdzenia, że sporna decyzja dotyczyła Lenzing indywidualnie. Zresztą, mimo kilkakrotnego wezwania, Lenzing nie była w stanie w postępowaniu w pierwszej instancji przedstawić jakiegokolwiek przykładu szkody poniesionej wskutek spornych środków pomocowych, a w omawianym okresie jej wyniki stale i znacznie się poprawiały. |
24 |
Lenzing uważa natomiast, że Sąd słusznie orzekł, iż sporna decyzja dotyczyła jej indywidualnie. Zgodnie z wymogami wynikającymi z orzecznictwa wspólnotowego istotne naruszenie jej pozycji na rynku zostało bowiem szczegółowo i przekonująco wykazane, w świetle takich okoliczności jak udział w rynku posiadany przez Sniace, utrzymanie przez nią działalności na rynku charakteryzującym się nadwyżkami produkcji i niewielką liczbą konkurentów oraz stosowanie przez to przedsiębiorstwo nienaturalnie niskich cen. Niedokładne byłoby więc stwierdzenie, że Sąd w tym względzie oparł się wyłącznie na wystąpieniu zarzucanej utraty zysku. W każdym razie ten element ma jednak znaczenie w ramach analizy naruszenia pozycji konkurencyjnej Lenzing, ponieważ spółka ta z pewnością znalazłaby się w korzystniejszej sytuacji w przypadku zniknięcia konkurenta z takiego rynku jak omawiany. Pozostałe na nim przedsiębiorstwa mogłyby bowiem przejąć wolne udziały w rynku i wykorzystać swoje nadwyżki. |
25 |
Istnienie rzeczywistego naruszenia pozycji konkurencyjnej Lenzing potwierdzone jest, zdaniem tej spółki, licznymi okolicznościami, a mianowicie stosunkiem bezpośredniej konkurencji między tymi przedsiębiorstwami na tych samych rynkach geograficznych i względem tych samych klientów, zdobyciem nowych udziałów w rynku przez Sniace w omawianym okresie, faktem, że sporny środek stanowi pomoc operacyjną wywołującą szczególnie ograniczające skutki dla konkurencji oraz kosztami poniesionymi i wysiłkiem włożonym przez Lenzing w ramach formalnego postępowania wyjaśniającego. |
26 |
Lenzing ponadto podkreśla, że Królestwo Hiszpanii i Komisja oparły swoje argumenty na nadmiernie ścisłej interpretacji orzecznictwa wspólnotowego, a w szczególności wyżej wymienionego wyroku w sprawie Cofaz i in. przeciwko Komisji. Zdaniem Lenzing to orzecznictwo ogranicza się bowiem do postawienia wymogu, aby konkurent składający skargę do Komisji wykazał, że pomoc państwa „może” zmieniać jego pozycję na rynku, a więc nie wymaga ono udowodnienia „rzeczywistego i skutecznego” naruszenia, co nakładałoby na konkurentów beneficjenta takiej pomocy nadmierny ciężar dowodu. |
27 |
Lenzing twierdzi wreszcie, że Komisja w odpowiedzi na skargę przedstawiła zbyt pozytywny obraz gospodarczej sytuacji Lenzing w rozpatrywanym okresie w celu zminimalizowania skutków spornej pomocy. Obrazowi temu przeczyły zresztą pewne dane zawarte w dokumentach wykorzystanych przez samą Komisję w postępowaniu w pierwszej instancji. |
Ocena Trybunału
28 |
W zarzucie pierwszym Królestwo Hiszpanii, popierane przez Komisję, podnosi w istocie, że okoliczności uznane przez Sąd jako mogące wykazać istnienie istotnego naruszenia pozycji Lenzing na rynku są niewystarczające dla stwierdzenia, że rzeczywiście miało ono miejsce. |
29 |
Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 230 akapit czwarty WE osoba fizyczna lub prawna może wnieść skargę na decyzję skierowaną do innej osoby wyłącznie w sytuacji, gdy decyzja ta dotyczy jej bezpośrednio i indywidualnie. |
30 |
W świetle utrwalonego orzecznictwa Trybunału inne podmioty niż te, które są adresatami decyzji, mogą twierdzić, iż dotyczy ich ona indywidualnie tylko wtedy, gdy decyzja ta dotyczy ich ze względu na określone cechy, które są im właściwe, lub sytuację faktyczną, która wyodrębnia je spośród wszystkich innych osób i w ten sposób indywidualizuje je w sposób analogiczny do adresata tej decyzji (zob. w szczególności wyroki z dnia 15 lipca 1963 r. w sprawie 25/62 Plaumann przeciwko Komisji, Rec. str. 197, 223; z dnia 19 maja 1993 r. w sprawie C-198/91 Cook przeciwko Komisji, Rec. str. I-2487, pkt 20; oraz z dnia 13 grudnia 2005 r. w sprawie C-78/03 P Komisja przeciwko Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, Zb.Orz. str. I-10737, pkt 33). |
31 |
W odniesieniu w szczególności do dziedziny pomocy państwa, można uznać w przypadku podmiotów innych niż adresat, kwestionujących zasadność decyzji w sprawie oceny pomocy, że ta decyzja dotyczy ich indywidualnie, jeżeli pomoc będąca przedmiotem spornej decyzji istotnie zmienia ich pozycję na rynku (zob. podobnie ww. wyroki w sprawie Cofaz i in. przeciwko Komisji, pkt 22–25 oraz w sprawie Komisja przeciwko Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, pkt 37 i 70). |
32 |
W odniesieniu do ustalenia takiego naruszenia Trybunał sprecyzował, że sama okoliczność, iż akt taki jak sporna decyzja jest w stanie wywrzeć pewien wpływ na stosunki konkurencji panujące na danym rynku i że zainteresowane przedsiębiorstwo znajdowało się w jakimkolwiek stosunku konkurencji wobec beneficjenta tego aktu, w każdym razie nie może być wystarczające dla stwierdzenia, że wspomniany akt może dotyczyć tego przedsiębiorstwa indywidualnie (zob. podobnie wyrok z dnia 10 grudnia 1969 r. w sprawach połączonych 10/68 i 18/68 Eridania i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 459, pkt 7 oraz postanowienie z dnia 21 lutego 2006 r. w sprawie C-367/04 P Deutsche Post i DHL Express przeciwko Komisji, niepublikowane w Zbiorze, pkt 40). |
33 |
Przedsiębiorstwo nie może więc powoływać się jedynie na okoliczność, że jest konkurentem przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy, lecz musi ono ponadto udowodnić, że znajduje się w sytuacji faktycznej, która indywidualizuje je w sposób analogiczny do adresata decyzji (wyrok z dnia 23 maja 2000 r. w sprawie C-106/98 P Comité d’entreprise de la Société française de production i in. przeciwko Komisji, Rec. str. I-3659, pkt 41 oraz ww. postanowienie w sprawie Deutsche Post i DHL Express przeciwko Komisji, pkt 41). |
34 |
Jednakże w przeciwieństwie do twierdzeń Królestwa Hiszpanii i Komisji, z orzecznictwa Trybunału nie wynika, że taki szczególny status wyróżniający dany podmiot inny niż adresat decyzji, w rozumieniu wyżej wymienionego wyroku w sprawie Plaumann przeciwko Komisji, w porównaniu do innego podmiotu gospodarczego, musi wynikać z takich okoliczności jak znaczny spadek obrotów, znaczne straty finansowe lub istotne obniżenie udziałów w rynku w następstwie przyznania spornej pomocy. |
35 |
Jak bowiem podkreśliła rzecznik generalny w pkt 43–45 opinii, przyznanie pomocy państwa może naruszać sytuację konkurencyjną danego podmiotu gospodarczego również w inny sposób, w szczególności powodując utratę zysku lub ewolucję cen mniej korzystną niż w przypadku braku takiej pomocy. Podobnie stopień tego naruszenia może się różnić w zależności od wielu czynników, jak w szczególności struktura właściwego rynku lub charakter spornej pomocy. Wykazanie istotnego naruszenia pozycji danego konkurenta na rynku nie może być więc ograniczone do obecności pewnych elementów wskazujących na spadek jego wyników handlowych lub finansowych. |
36 |
Nie można zresztą wykluczyć, że w niektórych przypadkach przedsiębiorstwu uda się uniknąć takiego spadku lub przynajmniej go ograniczyć, na przykład poprzez wprowadzenie oszczędności lub rozwinięcie działalności na bardziej rentownych rynkach. Uwzględnienie argumentacji władz hiszpańskich oraz Komisji prowadziłoby do takiej interpretacji art. 230 akapit czwarty WE, zgodnie z którą w takich okolicznościach, nawet jeżeli dane przedsiębiorstwo odczułoby istotne konsekwencje faktu przyznania jego konkurentowi pomocy państwa, mogłoby ono nie otrzymać legitymacji czynnej w odniesieniu do decyzji dotyczącej oceny spornych środków. |
37 |
W niniejszym przypadku z pkt 81–90 zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd nie ograniczył się do stwierdzenia w ogólny sposób istnienia stosunku konkurencji między Lenzing i Sniace, lecz swoje ustalenia w odniesieniu do naruszenia pozycji Lenzing oparł na szeregu okoliczności przez nią wskazanych, mogących wykazać zasadniczo szczególny charakter sytuacji konkurencyjnej rynku włókien wiskozowych, który cechuje bardzo ograniczona liczba producentów i wysokie nadwyżki produkcyjne, znaczenie zakłóceń powodowanych wskutek przyznania pomocy przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność na takim rynku oraz skutek pomocy dla poziomu cen stosowanych przez Sniace. |
38 |
W szczególności, z powodów przedstawionych przez rzecznika generalnego w pkt 45 i 46 opinii Sąd mógł uznać zasadnie, w pkt 85 zaskarżonego wyroku, że utrzymanie działalności przez dany podmiot gospodarczy na rynku odznaczającym się takimi cechami jak rynek wiskozy, których rząd hiszpański nie kwestionuje, może wywołać skutki szczególnie odczuwalne dla pozycji jego konkurentów. |
39 |
Sytuacja Lenzing wyraźnie się więc różniła od sytuacji zaistniałej w sprawie Komisja przeciwko Aktionsgemeinschaft Recht und Eigentum, będącej podstawą do wydania wyżej wymienionego wyroku (pkt 72), w którym Trybunał stwierdził brak istotnego naruszenia pozycji konkurencyjnej członków stowarzyszenia będącego w tej sprawie stroną skarżącą, ponieważ bardzo duża liczba podmiotów gospodarczych, czyli wszyscy rolnicy w Unii Europejskiej, mogłaby być uznana za konkurentów beneficjentów programu nabycia spornych terenów. |
40 |
Należy ponadto stwierdzić, że Królestwo Hiszpanii i Komisja nie przedstawiły Trybunałowi żadnego elementu mogącego wskazywać na wypaczenie dowodów przedstawionych Sądowi lub niedokładność jego ustaleń w świetle akt sprawy, mogących podważyć jego niezależną ocenę okoliczności faktycznych w odniesieniu do naruszenia pozycji Lenzing na rynku. |
41 |
Wreszcie, w tych okolicznościach, nie można zarzucić Sądowi również tego, że — jak twierdzi Komisja — naruszył zasady dotyczące rozłożenia ciężaru dowodu. W tym względzie wystarczy podkreślić, że w pkt 80 zaskarżonego wyroku sąd w pierwszej instancji uznał, zgodnie z wymogami wynikającymi z orzecznictwa opartego na wyżej wymienionym wyroku w sprawie Cofaz i in. przeciwko Komisji (pkt 28), że wyłącznie do Lenzing należało wskazanie we właściwy sposób powodów, z jakich decyzja Komisji mogła naruszać jej uzasadnione interesy poprzez istotną zmianę jej pozycji na właściwym ryku. Z powodów przedstawionych w pkt 34–39 zaskarżonego wyroku elementy wskazane przez Lenzing i zbadane przez Sąd mogły wykazać takie naruszenie. |
42 |
Na podstawie powyższych rozważań zarzut pierwszy należy oddalić jako bezzasadny. |
W przedmiocie zarzutu drugiego
Argumentacja stron
43 |
W zarzucie drugim Królestwo Hiszpanii utrzymuje, że Sąd naruszył prawo, dokonując nieprawidłowej interpretacji kryterium wierzyciela prywatnego. |
44 |
W zaskarżonym wyroku przyjęto bowiem niesłusznie, że, po pierwsze, zezwolenie na restrukturyzację zadłużenia jest samo w sobie sprzeczne z kryterium prywatnego wierzyciela, a po drugie, że w przypadku nieprzestrzegania porozumienia o restrukturyzacji prywatny wierzyciel bezwzględnie i zawsze wybrałby drogę przymusowej egzekucji swej wierzytelności. To podejście jest sprzeczne z orzecznictwem, a w szczególności z wyrokiem Trybunału w sprawie Tubacex oraz wyrokiem Sądu z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie T-152/99 HAMSA przeciwko Komisji, Rec. str. II-3049, w których wyraźnie przyznano, że środki restrukturyzacji spłaty zadłużenia lub nawet ich umorzenie mogą być w zupełności zgodne z kryterium wierzyciela prywatnego. |
45 |
W tym względzie władze hiszpańskie precyzują, że badanie takich środków zawsze powinno być przeprowadzane w zależności od właściwych okoliczności każdego przypadku. Sąd nie uwzględnił zaś całego szeregu elementów i czynników wskazujących na to, że dwa hiszpańskie organy publiczne podjęły właściwą decyzję, zgodną z kryterium wierzyciela prywatnego, w odniesieniu do odzyskania ich wierzytelności. Rząd hiszpański powołuje się w szczególności na fakt, że likwidacja Sniace z powodu ewentualnej przymusowej egzekucji doprowadziłaby do powstania nowych długów względem Fogasy, jeżeli chodzi o wypłatę wynagrodzeń i innych świadczeń zwalnianym pracownikom, że kwoty należne były w wystarczającym stopniu zabezpieczone i generowały odsetki o stopie ustawowej, że przedsiębiorstwo już dokonało spłaty części swoich długów i nie zaciągnęło następnych, oraz że inni wierzyciele nie przystąpili do egzekucji swoich wierzytelności. |
46 |
Królestwo Hiszpanii wskazuje następnie na sprzeczność w rozumowaniu Sądu w pkt 146 zaskarżonego wyroku, polegającą na uznaniu, z jednej strony, że interwencja Fogasy, przewidziana we wspólnotowym ustawodawstwie dotyczącym ochrony pracowników na wypadek niewypłacalności pracodawcy, nie zawierała sama w sobie elementów pomocy państwa, a z drugiej strony, na stwierdzeniu, że każda interwencja publiczna mająca na celu finansowanie kosztów działalności jakiegoś przedsiębiorstwa, takich jak zapłata wynagrodzeń, może stanowić pomoc, jeżeli tylko prowadzi do przyznania danemu przedsiębiorstwu korzyści. W świetle powyższego interwencja Fogasy, której zadaniem jest właśnie zapewnianie zapłaty wynagrodzeń pracownikom przedsiębiorstw doznających trudności gospodarczych, w dalszym ciągu stanowiłaby bowiem korzyść dla zainteresowanego przedsiębiorstwa. |
47 |
Komisja, która podziela argumenty przedstawione przez Republikę Hiszpanii, dodaje, że krytykując analizę dokonaną w spornej decyzji, Sąd nie uwzględnił szerokiego zakresu swobodnego uznania przysługującego Komisji w odniesieniu do złożonych kwestii gospodarczych. Ta swoboda może być poddana kontroli sądowej ograniczonej jedynie do kwestii popełnienia oczywistego błędu w ocenie. |
48 |
Biorąc pod uwagę, po pierwsze, gwarancje posiadane przez Fogasę i TGSS, a po drugie, zachowanie prywatnych wierzycieli, odmowa przez Komisję uznania spornych środków za pomoc państwa nie była w żadnym razie w sposób oczywisty błędna. Sąd jednak przekroczył granice swej kontroli oraz zastąpił ocenę Komisji własną oceną, naruszając nie tylko art. 87 ust. 1 WE, lecz również zasadę równowagi instytucjonalnej między uprawnieniami wykonawczymi i sądowniczymi Wspólnoty, wynikającą z traktatu WE. |
49 |
Komisja ponadto zarzuca Sądowi, że przy kontroli zastosowania kryterium prywatnego wierzyciela nie przeprowadził odrębnej analizy, z jednej strony, zawarcia przez Fogasę i TGSS porozumień w sprawie odroczenia i restrukturyzacji zadłużenia, a z drugiej strony, braku przymusowej egzekucji wierzytelności w przypadku nieprzestrzegania tych porozumień. Dla wierzyciela działającego zgodnie z zasadami gospodarki rynkowej znaczną różnicę stanowi, jeżeli przy zawarciu porozumienia o restrukturyzacji długu wie, jakie konsekwencje należy wyciągnąć w danym przypadku z naruszenia przez dłużnika tego rodzaju porozumienia. |
50 |
Lenzing, zgadzając się w całości z rozumowaniem Sądu, podnosi ze swojej strony, że wiele wśród powołanych przez Królestwo Hiszpanii i Komisję argumentów jest niedopuszczalnych, ponieważ stanowią one zwykłe powtórzenie argumentacji popieranej w pierwszej instancji lub ograniczają się do kwestionowania dokonanych przez Sąd ocen okoliczności faktycznych lub dowodów. |
Ocena Trybunału
51 |
Należy przede wszystkim stwierdzić, że argumenty przedstawione przez Królestwo Hiszpanii i Komisję w ramach drugiego zarzutu wynikają z zasady, jaką uwzględnił Sąd w zaskarżonym wyroku, a mianowicie, że zawarcie porozumień o restrukturyzacji długów oraz brak przymusowej egzekucji w następstwie naruszenia tych porozumień nigdy nie mogłoby spełnić kryterium prywatnego wierzyciela. |
52 |
Taka argumentacja wynika zaś z błędnej lektury właściwych fragmentów wspomnianego wyroku. |
53 |
Z dwuznaczności w pkt 152–161 zaskarżonego wyroku wynika bowiem, w przeciwieństwie do twierdzeń rządu hiszpańskiego i Komisji, że Sąd nie oparł swojej oceny spornych środków ani na jakiejkolwiek niezgodności z prawem samych porozumień o restrukturyzacji i spłacie długów, ani też na założeniu, że w przypadku nieprzestrzegania tych porozumień każdy prywatny wierzyciel bezwzględnie wszcząłby postępowanie egzekucyjne w celu odzyskania swojej wierzytelności. Przeciwnie, ze wspomnianych punktów wynika, że Sąd Pierwszej Instancji stwierdził istnienie oczywistego błędu w ocenie po stronie Komisji w świetle szeregu elementów i okoliczności właściwych tej sprawie. |
54 |
W tych okolicznościach większość argumentów przedstawionych przez władze hiszpańskie i Komisję prowadzi faktycznie do podważenia oceny dowodów dokonanej przez Sąd, ponieważ strony te zarzucają Sądowi nieuwzględnienie pewnych dowodów, które one same uważają za istotne lub też uwzględnienie takich, które uznają one za pozbawione znaczenia. Taka ocena nie podlega zaś kontroli Trybunału, z wyjątkiem wypaczenia faktów i dowodów przedstawionych w pierwszej instancji, czego w niniejszym przypadku rząd hiszpański nie udowodnił ani nawet nie zarzucał (zob. podobnie w szczególności wyrok z dnia 2 marca 1994 r. w sprawie C-53/92 P Hilti przeciwko Komisji, Rec. str. I-667, pkt 42; z dnia 7 stycznia 2004 r. w sprawach połączonych C-204/00 P, C-205/00 P, C-211/00 P, C-213/00 P, C-217/00 P i C-219/00 P Aalborg Portland i in. przeciwko Komisji, Rec. str. I-123, pkt 49 oraz z dnia 23 marca 2006 r. w sprawie C-206/04 P Mülhens przeciwko OHIM, Zb.Orz. str. I-2717, pkt 28). |
55 |
Z powyższego wynika, że niniejszy zarzut jest niedopuszczalny, ponieważ skierowany jest przeciwko ocenie dowodów dokonanej przez Sąd. |
56 |
W odniesieniu do argumentu opartego na fakcie, że Sąd przekroczył granice kontroli przyznane mu w orzecznictwie w zakresie złożonych ocen ekonomicznych, należy przede wszystkim przypomnieć, że chociaż Trybunał uznaje, iż Komisji przysługują pewne granice uznania w dziedzinie ekonomicznej, nie oznacza to, że sędzia wspólnotowy powinien powstrzymać się od kontroli interpretacji danych natury ekonomicznej dokonanej przez Komisję (wyrok z dnia 15 lutego 2005 r. w sprawie C-12/03 P Komisja przeciwko Tetra Laval, Zb.Orz. str. I-987, pkt 39). |
57 |
Zgodnie z orzecznictwem wspólnotowym, sędzia wspólnotowy powinien dokonać weryfikacji nie tylko materialnej dokładności przytoczonego materiału dowodowego, jego ścisłości i spójności, ale także kontroli tego, czy te materiały stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji i czy może on stanowić poparcie dla wniosków wyciągniętych na jego podstawie (zob. podobnie wyroki z dnia 25 stycznia 1979 r. w sprawie 98/78 Racke, Rec. str. 69, pkt 5; z dnia 22 października 1991 r. w sprawie C-16/90 Nölle, Rec. str. I-5163, pkt 12; ww. wyrok w sprawie Komisja przeciwko Tetra Laval, pkt 39 oraz wyrok z dnia 18 lipca 2007 r. w sprawie C-326/05 P Industrias Químicas del Vallés przeciwko Komisji, Zb.Orz. str. I-6557, pkt 76). Jednakże w ramach tej kontroli Sąd nie może zastąpić oceny Komisji własną oceną ekonomiczną (postanowienie z dnia 25 kwietnia 2002 r. w sprawie C-323/00 P DSG Dradenauer Stahlgesellschaft przeciwko Komisji, Rec. str. I-3919, pkt 43). |
58 |
Należy ponadto podkreślić, że w przypadku gdy instytucji wspólnotowej przysługuje szeroki zakres swobodnego uznania, podstawowego znaczenia nabiera kontrola przestrzegania pewnych gwarancji proceduralnych. Trybunał sprecyzował, że wśród tych gwarancji znajduje się obowiązek starannego i bezstronnego zbadania przez właściwą instytucję wszystkich istotnych elementów danego przypadku oraz uzasadnienie w wystarczający sposób swojej decyzji (zob. wyroki: z dnia 21 listopada 1991 r. w sprawie C-269/90 Technische Universität München, Rec. str. I-5469, pkt 14 oraz z dnia 7 maja 1992 r. w sprawach połączonych C-258/90 i C-259/90 Pesquerias De Bermeo i Naviera Laida przeciwko Komisji, Rec. str. I-2901, pkt 26). |
59 |
W niniejszej sprawie bezsporne jest, że analiza przez Komisję kwestii, czy określone środki mogą być uznane za pomoc państwa z powodu tego, iż postępowanie organów władzy publicznej było odmienne od postępowania wierzyciela prywatnego, wymaga dokonania złożonej oceny ekonomicznej. |
60 |
W odniesieniu do kontroli sądowej dokonanej przez Sąd w kwestii tej analizy, z pkt 154–160 zaskarżonego wyroku wynika, że Sąd Pierwszej Instancji, nie zastępując oceny Komisji własną oceną ekonomiczną, ograniczył się do podkreślenia, z jednej strony, pewnych oczywistych sprzeczności wynikających z samej treści spornej decyzji w dokonanym przez Komisję porównaniu sytuacji wierzyciela publicznego i prywatnego, a z drugiej strony, braku dowodów na poparcie wniosków Komisji w odniesieniu do sytuacji jednego z tych wierzycieli prywatnych i perspektyw rentowności i żywotności Sniace. |
61 |
Sąd przestrzegał więc granic kontroli sądowej, jaka przysługuje sądowi wspólnotowemu w związku ze złożonymi ocenami ekonomicznymi. |
62 |
Z tych rozważań wynika, że drugi zarzut jest w części niedopuszczalny, a w części bezzasadny. |
63 |
Ponieważ żaden z zarzutów podniesionych przez Królestwo Hiszpanii na poparcie jego odwołania nie został uwzględniony, odwołanie należy w całości oddalić. |
W przedmiocie kosztów
64 |
Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu kosztami zostaje obciążona, na żądanie strony przeciwnej, strona przegrywająca sprawę. Ponieważ Lenzing wniosła o obciążenie Królestwa Hiszpanii kosztami niniejszego postępowania, a Królestwo Hiszpanii przegrało sprawę, należy obciążyć je, poza własnymi kosztami, także kosztami poniesionymi przez Lenzing. |
65 |
Zgodnie z art. 69 § 4 regulaminu Komisja pokrywa własne koszty. |
Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: |
|
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: niemiecki.