Sprawa C-486/01 P

Front national

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

 

Odwołanie – Zgłoszenie utworzenia grupy politycznej w rozumieniu art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu Europejskiego – Brak pokrewieństwa politycznego – Rozwiązanie ze skutkiem wstecznym Grupy TPN – Odwołanie wzajemne – Wykładnia art. 230 akapit czwarty WE – Pojęcie decyzji dotyczącej „bezpośrednio i indywidualnie” osoby fizycznej lub prawnej – Niedopuszczalność skargi wniesionej przez krajową partię polityczną

Streszczenie wyroku

Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne i prawne – Akty dotyczące ich bezpośrednio i indywidualnie – Przynależność bezpośrednia – Kryteria – Decyzja Parlamentu w sprawie rozwiązania grupy politycznej składającej się z posłów należących do krajowej partii politycznej – Przynależność bezpośrednia do tej partii – Brak

(art. 230 akapit czwarty WE; regulamin wewnętrzny Parlamentu Europejskiego, art. 29 ust. 1 i 2 oraz art. 30)

Zawarta w art. 230 akapit czwarty WE przesłanka, iż będąca przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności decyzja musi dotyczyć osoby fizycznej lub prawnej „bezpośrednio”, wymaga, by zaskarżony akt wspólnotowy wywoływał bezpośredni wpływ na sytuację prawną tego podmiotu i nie pozostawiał żadnej uznaniowości swoim adresatom, których obowiązkiem jest go wykonać, co ma mieć charakter automatyczny i wynikać musi z samego aktu wspólnotowego, bez potrzeby stosowania przepisów pośrednich.

Decyzja Parlamentu Europejskiego dotycząca wykładni art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu oraz rozwiązania ze skutkiem wstecznym „Grupy technicznej posłów niezrzeszonych (TPN) – Grupy mieszanej” w zakresie, w jakim pozbawiła ona posłów, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN, a w szczególności posłów Front national, możliwości zrzeszenia się w Grupie TPN jako grupie politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu – dotyczy tych posłów bezpośrednio. Posłom tym uniemożliwiono, przez sam sporny akt, zrzeszenie się w grupie politycznej i zostali oni uznani, od tego momentu, za posłów niezrzeszonych w rozumieniu art. 30 regulaminu, korzystając z tego względu z mniejszych uprawnień parlamentarnych, niż przysługiwałyby im, gdyby byli członkami grupy politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu.

Wniosek taki nie nasuwa się jednak w odniesieniu do krajowej partii politycznej jak Front national. O ile jest naturalne, że partia polityczna, która wystawia kandydatów w wyborach do Parlamentu, pragnie, by kandydaci ci, kiedy zostaną wybrani, wykonywali mandat w warunkach podobnych jak inni parlamentarzyści, o tyle interes ten nie daje jej uprawnienia do tego, by jej posłowie utworzyli grupę polityczną lub by zostali członkami grupy istniejącej w zgromadzeniu.

W istocie, z jednej strony, zgodnie z art. 29 ust. 2 regulaminu utworzenie grupy politycznej w Parlamencie wymaga obecności w jej składzie minimalnej liczby posłów pochodzących z kilku Państw Członkowskich, a z drugiej strony, ustęp pierwszy tego artykułu przewiduje wyłącznie zrzeszanie się posłów według pokrewieństwa politycznego. Przepisy te nie przypisują w procesie tworzenia grup politycznych żadnej szczególnej roli krajowym partiom politycznym, do których posłowie ci należą.

(por. pkt 34-37)

WYROK TRYBUNAŁU (wielka izba)

z dnia 29 czerwca 2004 r. (*)

Odwołanie – Zgłoszenie utworzenia grupy politycznej w rozumieniu art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu Europejskiego – Brak pokrewieństwa politycznego – Rozwiązanie ze skutkiem wstecznym Grupy TPN – Odwołanie wzajemne – Wykładnia art. 230 akapit czwarty WE – Pojęcie decyzji dotyczącej „bezpośrednio i indywidualnie” osoby fizycznej lub prawnej – Niedopuszczalność skargi wniesionej przez krajową partię polityczną

W sprawie C-486/01 P

Front national, z siedzibą w Saint-Cloud (Francja), reprezentowany przez adwokatów F. Wagnera oraz V. de Poulpiqueta de Brescanvela,

wnoszący odwołanie,

mającej za przedmiot odwołanie od wyroku Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich (trzecia izba w składzie powiększonym) z dnia 2 października 2001 r. w sprawach T-222/99, T-327/99 i T-329/99 Martinez i in. przeciwko Parlamentowi, Rec. str. II-2823, którego celem jest uchylenie tego wyroku,

w której drugą stroną jest:

Parlament Europejski, reprezentowany przez G. Garzóna Clariana, J. Schoo oraz H. Krücka, działających w charakterze pełnomocników, z adresem do doręczeń w Luksemburgu,

strona pozwana w postępowaniu w pierwszej instancji,

 

TRYBUNAŁ (wielka izba),

w składzie: V. Skouris, Prezes, P. Jann, C. W. A. Timmermans (sprawozdawca), A. Rosas, J.-P. Puissochet i J. N. Cunha Rodrigues, prezesi izb, R. Schintgen, F. Macken, N. Colneric, S. von Bahr i R. Silva de Lapuerta, sędziowie,

rzecznik generalny: D. Ruiz-Jarabo Colomer,

sekretarz: M. Múgica Arzamendi, główny administrator,

uwzględniając sprawozdanie sędziego sprawozdawcy,

po wysłuchaniu stanowisk stron na rozprawie w dniu 9 grudnia 2003 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 2004 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1        Pismem złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 12 grudnia 2001 r. Front national wniósł, na podstawie art. 225 WE i art. 49 Statutu (WE) Trybunału Sprawiedliwości, odwołanie od wyroku Sądu Pierwszej Instancji z dnia 2 października 2001 r. w sprawach T-222/99, T-327/99 i T-329/99 Martinez i in. przeciwko Parlamentowi, Rec. str. II-2823 (zwanego dalej „zaskarżonym wyrokiem”), w którym Sąd oddalił skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 1999 r. dotyczącej wykładni art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu oraz rozwiązania ze skutkiem wstecznym „Grupy technicznej posłów niezrzeszonych (TPN) – Grupy mieszanej” (zwanej dalej „spornym aktem”).

2        Osobnym pismem, złożonym w sekretariacie Trybunału w dniu 11 grudnia 2001 r., Front national wniósł również, na podstawie art. 242 WE, o zawieszenie wykonania zaskarżonego wyroku. Wniosek ten został jednak oddalony postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawach C-486/01 P-R i C-488/01 P-R Front national i Martinez przeciwko Parlamentowi, Rec. str. I-1843, z tego w szczególności względu, że wstrzymanie wykonania wyroku nie mogłoby zapobiec poważnej i nieodwracalnej szkodzie, na jaką powoływał się wnioskodawca.

 Ramy prawne

3        Regulamin Parlamentu Europejskiego, w brzmieniu obowiązującym w czasie, gdy miały miejsce okoliczności faktyczne sporu (Dz.U. 1999, L 202, str. 1, zwany dalej „regulaminem”), stanowił w art. 29 „Tworzenie grup politycznych”:

„1. Posłowie mogą zrzeszać się w grupy według pokrewieństwa politycznego.

2. Każda grupa polityczna składa się z posłów wybranych z więcej niż jednego Państwa Członkowskiego. Minimalna liczba posłów konieczna do utworzenia grupy politycznej wynosi dwudziestu trzech, jeżeli pochodzą oni z dwóch Państw Członkowskich, osiemnastu, jeżeli pochodzą z trzech Państw Członkowskich, oraz czternastu, jeżeli pochodzą z czterech lub większej liczby Państw Członkowskich.

3. Poseł może należeć tylko do jednej grupy politycznej.

4. Utworzenie grupy politycznej winno być zgłoszone Przewodniczącemu. Zgłoszenie to zawiera nazwę, nazwiska członków oraz skład prezydium grupy.

[...]”.

4        Artykuł 30, dotyczący posłów niezrzeszonych, postanawiał:

„1. Posłowie, którzy nie należą do żadnej grupy politycznej, mają do dyspozycji sekretariat. Szczegółowe warunki są ustalane przez Prezydium na podstawie propozycji Sekretarza Generalnego.

2. Prezydium określa również status i prawa parlamentarne tych posłów”.

5        Zgodnie z art. 180 regulaminu, dotyczącym jego stosowania:

„1. W razie wątpliwości dotyczących stosowania lub wykładni niniejszego regulaminu Przewodniczący może, bez uszczerbku dla jakichkolwiek wcześniejszych decyzji w tym zakresie, przekazać sprawę właściwej komisji do rozpatrzenia.

W razie zgłoszenia wniosków w sprawie przestrzegania regulaminu zgodnie z art. 142 Przewodniczący może również przekazać sprawę właściwej komisji.

2. Właściwa komisja decyduje w przedmiocie konieczności zaproponowania zmian do regulaminu. W takim przypadku stosuje ona procedurę przewidzianą w art. 181.

3. Jeżeli właściwa komisja uzna, że wystarczające będzie dokonanie wykładni obowiązującego regulaminu, przekazuje swoją wykładnię Przewodniczącemu, który informuje o tym Parlament.

4. Jeżeli grupa polityczna lub co najmniej trzydziestu dwóch posłów wniesie sprzeciw wobec wykładni właściwej komisji, sprawę przedkłada się do rozpatrzenia Parlamentowi, który podejmuje decyzję zwykłą większością głosów w obecności co najmniej jednej trzeciej posłów. W razie odrzucenia wykładni sprawę przekazuje się ponownie do komisji.

5. Wykładnie, wobec których nie wniesiono sprzeciwów, jak również te, które zostały przyjęte przez Parlament, wpisuje się kursywą, wraz z decyzjami podjętymi odnośnie do stosowania regulaminu, w formie uwag wyjaśniających do odpowiedniego artykułu lub artykułów regulaminu.

6. Uwagi te stanowią precedensy dla stosowania i przyszłej wykładni artykułów, których dotyczą.

[...]” [tłumaczenie regulaminu nieoficjalne]

 Okoliczności faktyczne leżące u podstaw sporu

6        Z zaskarżonego wyroku wynika, że po zgłoszeniu Przewodniczącemu Parlamentu, w dniu 19 lipca 1999 r., utworzenia nowej grupy politycznej pod nazwą „Grupa techniczna posłów niezrzeszonych (TPN) – Grupa mieszana” (zwanej dalej „Grupą TPN”), której deklarowanym celem miało być zapewnienie każdemu posłowi  pełnych możliwości wykonywania jego mandatu, przewodniczący innych grup politycznych wyrazili sprzeciw wobec utworzenia tej grupy w związku z brakiem pokrewieństwa politycznego między poszczególnymi tworzącymi ją ugrupowaniami. W związku z tym, zgodnie z art. 180 ust. 1 regulaminu, Komisji Spraw Konstytucyjnych Parlamentu (zwanej dalej „Komisją Spraw Konstytucyjnych”) przekazano do rozpatrzenia sprawę wykładni art. 29 ust. 1 regulaminu.

7        Przewodniczący tej komisji przekazał przewodniczącej Parlamentu wykładnię, o którą komisja była proszona, w piśmie z dnia 28 lipca 1999 r. Pismo to stwierdzało m. in.:

„Na posiedzeniu w dniach 27 i 28 lipca 1999 r. Komisja Spraw Konstytucyjnych rozpatrzyła wniosek o dokonanie wykładni art. 29 [ust.] 1 regulaminu, przekazany przez Konferencję Przewodniczących podczas posiedzenia z dnia 21 lipca 1999 r.

Po pogłębionej dyskusji i przy piętnastu głosach za, dwóch przeciw i jednym wstrzymującym się Komisja Spraw Konstytucyjnych dokonała następującej wykładni art. 29 [ust.] 1 regulaminu:

Zgłoszenie utworzenia [Grupy TPN] jest niezgodne z art. 29 [ust.] 1 [regulaminu].

Zgłoszenie utworzenia tej grupy, w szczególności załącznik 2 do pisma o utworzeniu wystosowanego do Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, wyklucza wszelkie pokrewieństwo polityczne. Przyznaje ono poszczególnym ugrupowaniom sygnatariuszom całkowitą niezależność polityczną wewnątrz grupy.

Proponuję wprowadzić, jako uwagę wyjaśniającą brzmienie art. 29 [ust.] 1 regulaminu, następujący tekst:

»W rozumieniu niniejszego przepisu nie jest dopuszczalne utworzenie grupy, która otwarcie wyłącza swój charakter polityczny i pokrewieństwo polityczne swoich członków.«

[...]”.

8        Treść tego pisma została przez Przewodniczącą podana do wiadomości Parlamentu na posiedzeniu plenarnym w dniu 13 września 1999 r. Ponieważ Grupa TPN wyraziła, na podstawie art. 180 ust. 4 regulaminu, sprzeciw wobec uwag wyjaśniających zaproponowanych przez Komisję Spraw Konstytucyjnych, uwagi te zostały poddane pod głosowanie Parlamentu, który przyjął je większością posłów na posiedzeniu plenarnym w dniu 14 września 1999 r.

9        Uznawszy w tej sytuacji, że decyzja ta wyrządza mu szkodę, Front national wniósł skargę o stwierdzenie nieważności spornego aktu, złożoną w sekretariacie Sądu w dniu 19 listopada 1999 r. (sprawa T-327/99). W tymże sekretariacie, odpowiednio w dniach 5 października i 22 listopada 1999 r., złożone zostały dwie skargi w tym samym przedmiocie, przez J.-C. Martineza i Ch. de Gaulle’a (sprawa T-222/99) oraz E. Bonino, M. Pannellę, M. Cappata, G. Dell’Albę, B. Della Vedovę, O. Dupuis’a, M. Turca oraz Listę Emma Bonino (sprawa T-329/99).

 Zaskarżony wyrok

10      W zaskarżonym wyroku Sąd uznał skargę Front national za dopuszczalną, ale oddalił ją jako bezzasadną.

 W przedmiocie dopuszczalności

11      W zakresie dopuszczalności skargi Sąd oddalił wszystkie zarzuty niedopuszczalności podniesione przez Parlament, oparte, odpowiednio, na nieistnieniu aktu spornego, na tym, że nie podlega on kontroli sądu wspólnotowego pod względem legalności i że nie dotyczy on bezpośrednio i indywidualnie Front national w rozumieniu art. 230 akapit czwarty WE.

12      Po pierwsze, w odpowiedzi na zarzut niedopuszczalności oparty na nieistnieniu spornego aktu w odniesieniu do rozwiązania Grupy TPN, Sąd orzekł, w pkt 26 zaskarżonego wyroku, że dla stwierdzenia, czy akt może być przedmiotem skargi na podstawie art. 230 WE, znaczenie ma istota aktu bardziej niż jego forma. W wyniku analizy treści aktu i okoliczności jego przyjęcia Sąd uznał, w pkt 46 wyroku, że aktem tym Parlament nie tylko zgodził się z generalną wykładnią art. 29 ust. 1 regulaminu zaproponowaną przez Komisję Spraw Konstytucyjnych oraz z jej stanowiskiem co do zgodności z tym przepisem zgłoszenia utworzenia Grupy TPN, ale stwierdził także nieistnienie ex tunc tej grupy ze względu na niespełnienie warunku, jaki przepis ten stawia.

13      Następnie, w odniesieniu do drugiego zarzutu niedopuszczalności podniesionego przez Parlament, opartego na twierdzeniu o niezaskarżalności spornego aktu, Sąd orzekł, w pkt 59-62 zaskarżonego wyroku, że akt taki – w zakresie, w jakim pozbawia posłów, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN, możliwości zrzeszenia się w tej grupie, jako grupie politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu, w wyniku czego są oni uważani za posłów niezrzeszonych, zgodnie z art. 30 regulaminu – dotyczy warunków wykonywania obowiązków parlamentarnych tych posłów i ma zatem wpływ na ich sytuację prawną. Aktu takiego nie można więc sprowadzać do aktu dotyczącego ściśle organizacji wewnętrznej prac Parlamentu, lecz musi on być przedmiotem kontroli sądu wspólnotowego pod względem legalności, zgodnie z art. 230 akapit pierwszy 1 WE.

14      Wreszcie, w odpowiedzi na zarzut niedopuszczalności, w którym Parlament poddał w wątpliwość spełnienie warunków dopuszczalności zawartych w art. 230 akapit czwarty WE, Sąd orzekł, w pkt 65 zaskarżonego wyroku, że sporny akt należy uważać za dotyczący bezpośrednio J.-C. Martineza i Ch. de Gaulle’a oraz posłów, którzy wnieśli skargę w sprawie T-329/99, ponieważ uniemożliwia on, bez potrzeby wydawania aktów dodatkowych, zrzeszenie się tych posłów w Grupie TPN jako grupie politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu, co dotyczy bezpośrednio warunków wykonywania przez nich obowiązków. W związku z tym Sąd uznał, że akt ten należy uznać za dotyczący bezpośrednio i indywidualnie Front national.

15      W odniesieniu do pierwszego warunku Sąd orzekł w szczególności, co następuje:

„66      W odniesieniu do sprawy T-327/99 należy podkreślić, że Front national, będący francuską partią polityczną, jest osobą prawną, której cel statutowy stanowi propagowanie, za pośrednictwem swoich członków, idei i projektów politycznych w ramach instytucji krajowych i europejskich. Front national wystawił listę wyborczą do Parlamentu w wyborach 1999 r. Wszyscy jego członkowie wybrani z tej listy znajdują się wśród założycieli Grupy TPN. W związku z aktem z dnia 14 września 1999 r. znajdują się oni wszyscy w sytuacji opisanej powyżej w pkt 59, co dotyczy bezpośrednio możliwości propagowania idei i projektów partii, którą reprezentują w Parlamencie Europejskim, a tym samym warunków realizowania statutowych zadań tej partii na płaszczyźnie europejskiej.

67      W tym stanie rzeczy uznać należy, że akt z dnia 14 września 1999 r. dotyczy bezpośrednio Front national.”

16      W odniesieniu do drugiego warunku zawartego w art. 230 akapit czwarty WE, Sąd, po przywołaniu zarówno orzecznictwa dotyczącego tego warunku, jak i okoliczności rozwiązania Grupy TPN, uznał w pkt 72 zaskarżonego wyroku, że sporny akt dotyczył indywidualnie Front national ze względu na jego sytuację faktyczną, która odróżnia go od każdej innej osoby.

17      W związku z tym Sąd odrzucił trzeci zarzut niedopuszczalności podniesiony przez Parlament i orzekł, w pkt 75 zaskarżonego wyroku, że skargę o stwierdzenie nieważności wniesioną przez Front national należy uznać za dopuszczalną.

 W przedmiocie istoty skargi

18      W przedmiocie istoty skargi Sąd oddalił natomiast wszystkie zarzuty podniesione przez Front national, oparte odpowiednio na błędnej interpretacji art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu (pierwszy zarzut), naruszeniu zasady równego traktowania oraz naruszeniu przepisów regulaminu, a także braku podstawy prawnej dla spornego aktu (drugi zarzut), naruszeniu zasady równego traktowania w odniesieniu do członków Grupy TPN (trzeci zarzut), nieprzestrzeganiu tradycji parlamentarnych wspólnych dla Państw Członkowskich (czwarty zarzut), naruszeniu istotnych wymogów proceduralnych (piąty zarzut) oraz domniemaniu obejścia procedury (szósty zarzut).

19      W związku z tym Sąd oddalił wniesioną do niego skargę i obciążył Front national jego własnymi kosztami postępowania oraz kosztami poniesionymi przez Parlament w sprawie T-327/99.

 Odwołanie

20      W odwołaniu Front national wniósł do Trybunału o:

–        stwierdzenie, że odwołanie jest dopuszczalne;

–        stwierdzenie naruszenia przez Sąd prawa wspólnotowego;

–        uchylenie zaskarżonego wyroku w całości lub części;

–        rozstrzygnięcie co do istoty sprawy, ewentualnie odesłanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd, oraz

–        obciążenie Parlamentu kosztami postępowania w całości.

21      Parlament wniósł do Trybunału o:

–        nieuwzględnienie odwołania;

–        uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie, w jakim uznaje on skargę Front national za dopuszczalną;

–        odrzucenie tej skargi jako niedopuszczalnej, ewentualnie oddalenie jako bezzasadnej oraz

–        obciążenie Front national kosztami postępowania.

 W przedmiocie odwołania wzajemnego

 Argumenty stron

22      W odwołaniu wzajemnym, które należy w tym wypadku rozpatrzyć w pierwszej kolejności, Parlament podważa w istocie legitymację Front national do wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności spornego aktu. Parlament podnosi w tym względzie argument, że o ile Sąd, w pkt 66 zaskarżonego wyroku, prawidłowo ocenił wpływ tego aktu na sytuację prawną posłów, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN – wśród których byli członkowie Front national – to jednak popełnił on błąd, przyjmując, w pkt 67 tego wyroku, że wspomniany akt należy uznać za dotyczący „bezpośrednio” tej partii politycznej. W istocie nie spełniała ona bowiem warunku zawartego w art. 230 akapit czwarty WE, ponieważ akt sporny dotyczył jej wyłącznie w sposób pośredni. Parlament przytacza w tym względzie następujące argumenty.

23      Po pierwsze, wniosek, do jakiego Sąd doszedł w pkt 67 zaskarżonego wyroku, stoi w sprzeczności ze stwierdzeniami zawartymi w innych fragmentach tego wyroku, w szczególności w pkt 59 i 65, w których Sąd uznał, że posłowie, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN, powinni być uważani za bezpośrednio dotkniętych przez akt sporny w ten sposób, że pozbawił on ich „możliwości zrzeszenia się w tej grupie, jako grupie politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu”. Zgodnie z tezą Parlamentu jest nie do pomyślenia, żeby akty Parlamentu mogły dotyczyć krajowych partii politycznych, niemających żadnego szczególnego statusu w ramach regulaminu, w takim samym stopniu jak posłów, którzy ów szczególny status mają.

24      Parlament utrzymuje, po drugie, że twierdzenie, jakoby sporny akt dotyczył bezpośrednio Front national, stoi także w sprzeczności z orzecznictwem Trybunału, w szczególności z wyrokiem z dnia 16 czerwca 1970 r. w sprawie 69/69 Alcan i in. przeciwko Komisji, Rec. str. 385, zgodnie z którym akt dotyczy bezpośrednio skarżącego tylko wówczas, gdy sam przez się pozbawia go jakiegoś uprawnienia lub nakłada nań określony obowiązek w ten sposób, iż skarżący znajduje się w takiej samej sytuacji, jak gdyby był adresatem tego aktu. Zgodnie z tezą Parlamentu sytuacja taka nie ma miejsca w przedmiotowej sprawie, gdyż sporny akt dotyczy Front national jedynie pośrednio, w odróżnieniu od kandydatów wybranych do Parlamentu z jego listy.

25      Parlament twierdzi, po trzecie, że o ile z orzecznictwa Trybunału wynika, iż akty Parlamentu mogą podlegać zaskarżeniu, jeśli powodują skutki prawne w stosunku do osób trzecich lub jeśli skutki te wykraczają poza ramy organizacji wewnętrznej prac tej instytucji, o tyle akt tego rodzaju jak akt sporny, który określa sytuację niektórych posłów, nie wywołuje skutków prawnych w stosunku do takich osób trzecich jak krajowe partie polityczne. Parlament twierdzi, że Front national nie może podnosić argumentów opartych na swoim udziale w wyborach 1999 r. i fakcie wyboru niektórych jego członków na posłów do Parlamentu, ponieważ po wyborach nie istnieje już żaden związek prawny między partiami politycznymi biorącymi udział w kampanii wyborczej a wybranym zgromadzeniem. Jak wynika z art. 4 ust. 1 aktu z dnia 20 września 1976 r. dotyczącego wyboru przedstawicieli do zgromadzenia w bezpośrednich wyborach powszechnych (Dz.U. L 278, str. 5) oraz z art. 2 regulaminu, przedstawiciele wybrani do Parlamentu wykonują swój mandat w sposób niezależny, nie mogą być związani instrukcjami, a ich mandat nie ma charakteru imperatywnego. Jeżeliby w tych okolicznościach przyjąć tezę, że sporny akt wywołuje skutki prawne także w odniesieniu do partii politycznej, jak Front national, posłowie staliby się zwykłymi „pośrednikami” między Parlamentem a swoją partią, pozbawionymi niezależności i odpowiedzialności, co byłoby sprzeczne zarówno z literą, jak z duchem wyżej wymienionych przepisów.

26      Po czwarte, Parlament wskazuje na negatywne konsekwencje ewentualnego dopuszczenia skargi Front national. Gdyby interpretacja Sądu została przyjęta przez Trybunał, organy sądowe byłyby narażone na niebezpieczeństwo znacznej liczby skarg, składanych nie tylko przez inne osoby lub grupy osób, których akty w zakresie wewnętrznej organizacji prac Parlamentu dotyczą jedynie pośrednio – takich jak na przykład fundacje partii politycznych, których dotyczyłaby ewentualna niemożność wypłacania subwencji ze środków będących do dyspozycji grup politycznych – ale także przez inne partie polityczne, które w zależności od własnych przepisów statutowych mogłyby się czuć poszkodowane przez określone przepisy regulaminu, na przykład art. 152, dotyczący składu komisji parlamentarnych, czy art. 168 ust. 2, zgodnie z którym skład delegacji międzyparlamentarnych powinien brać pod uwagę „w miarę możliwości równą reprezentację Państw Członkowskich i kierunków politycznych”.

27      W uwagach dotyczących odwołania wzajemnego, zgłoszonych w trybie art. 117 § 2 regulaminu, Front national podważa tezę Parlamentu, zgodnie z którą nie miał zdolności do działania na podstawie art. 230 akapit czwarty WE. Zgodnie z tezą Front national dopuszczalność jego skargi została stwierdzona nie tylko co do charakteru prawnego spornego aktu, ale także w odniesieniu do samej osoby skarżącego.

28      W odniesieniu, po pierwsze, do charakteru prawnego spornego aktu, Front national twierdzi, że decyzja, w drodze której Parlament w dniu 14 września 1999 r. przyjął wykładnię art. 29 ust. 1 regulaminu dokonaną przez Komisję Spraw Konstytucyjnych, stanowi akt podlegający zaskarżeniu, ponieważ, zgodnie z orzecznictwem Trybunału, ma on charakter definitywny i wywołuje skutki prawne wykraczające poza ramy wewnętrznej organizacji prac Parlamentu, jako że pozbawia partie polityczne i posłów należących do Grupy TPN możliwości zrzeszenia się w grupie politycznej. W związku z tym członkowie Front national, których wystawił on w wyborach i do których wyboru się przyczynił, znajdują się w sytuacji mniej korzystnej niż parlamentarzyści zrzeszeni w grupie politycznej, co dotyczy bezpośrednio możliwości propagowania idei i projektów partii i wypacza na przyszłość wynik wyborów.

29      W odniesieniu, po drugie, do osoby skarżącego, Front national utrzymuje, że dopuszczalność skargi również została wykazana, gdyż sporny akt dotyczy go zarówno bezpośrednio, jak i indywidualnie.

30      W odniesieniu do warunku, zgodnie z którym akt będący przedmiotem skargi powinien dotyczyć osoby fizycznej lub prawnej „bezpośrednio”, Front national podziela ocenę Sądu, że sporny akt ma taki charakter, ponieważ, o ile miał on poważny wpływ na prawa polityczne i przywileje materialne, z jakich korzystają członkowie Grupy TPN, o tyle miał on również bezpośredni wpływ na partie, z których ci posłowie się wywodzą, w szczególności na Front national, który aktywnie uczestniczył w wyborze swoich członków do Parlamentu i poniósł z tego tytułu poważne koszty. Partia ta ma więc oczywisty interes w tym, żeby posłowie, do których wyboru się przyczyniła, dysponowali tymi samymi możliwościami co inni parlamentarzyści. Powołując w szczególności wyrok z dnia 23 kwietnia 1986 r. w sprawie 294/83 Zieloni przeciwko Parlamentowi, Rec. str. 1339, Front national odrzuca argument Parlamentu, zgodnie z którym po wyborach nie ma związków prawnych między partiami biorącymi udział w kampanii wyborczej a wybranym zgromadzeniem. Zasada równości ugrupowań politycznych, potwierdzona przez Trybunał w tym wyroku, ma zastosowanie także po wyborach, w związku z czym Trybunał powinien reagować na wszelkie naruszenia tej zasady, gdy wyborcy Front national nie są reprezentowani w Parlamencie na warunkach podobnych lub równych, jak parlamentarzyści z innych grup politycznych.

31      W odniesieniu do warunku, zgodnie z którym decyzja będąca przedmiotem skargi powinna dotyczyć osoby fizycznej lub prawnej „indywidualnie”, Front national podkreśla, że spełnia warunki stawiane przez orzecznictwo, w szczególności w wyroku z dnia 18 maja 1994 r. w sprawie C-309/89 Codorniu przeciwko Radzie, Rec. str. I-1853, gdyż sporny akt dotyczy go ze względu zarówno na jego cechy charakterystyczne, jak na sytuację, która odróżnia go od każdego innego podmiotu. Front national podziela w tym zakresie ocenę Sądu, dokonaną w pkt 69-71 zaskarżonego wyroku.

 Ocena Trybunału

32      Na wstępie należy przypomnieć, że zgodnie z art. 230 akapit czwarty WE każda osoba fizyczna i prawna może wnieść skargę na decyzje, których jest adresatem, oraz na decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby dotyczą jej „bezpośrednio i indywidualnie”.

33      O ile Parlament, w odwołaniu wzajemnym, nie podważa oceny Sądu, zgodnie z którą sporny akt ma charakter decyzji i dotyczy indywidualnie Front national, o tyle podważa on wniosek, zawarty w pkt 67 zaskarżonego wyroku, że akt ów dotyczy tej partii bezpośrednio.

34      Należy w tym względzie przypomnieć, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem zawarta w art. 230 akapit czwarty WE przesłanka, iż będąca przedmiotem skargi decyzja musi dotyczyć osoby fizycznej lub prawnej „bezpośrednio”, wymaga, by zaskarżony akt wspólnotowy wywoływał bezpośrednie skutki na sytuację prawną tego podmiotu i nie pozostawiał żadnej uznaniowości swoim adresatom, których obowiązkiem jest go wykonać, co ma mieć charakter automatyczny i wynikać musi z samego aktu wspólnotowego, bez potrzeby stosowania przepisów pośrednich (zob. w szczególności wyrok z dnia 5 maja 1998 r. w sprawie C-404/96 P Glencore Grain przeciwko Komisji, Rec. str. I-2435, pkt 41 i powołane tam orzecznictwo).

35      W niniejszej sprawie nie można zaprzeczyć, że sporny akt – w zakresie, w jakim pozbawił posłów, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN, a w szczególności posłów Front national, możliwości zrzeszenia się w Grupie TPN jako grupie politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu – dotyczy tych posłów bezpośrednio. Jak słusznie stwierdził Sąd w pkt 59 i 65 zaskarżonego wyroku, posłom tym uniemożliwiono, przez sam sporny akt, zrzeszenie się w grupie politycznej i zostali oni uznani, od tego momentu, za posłów niezrzeszonych w rozumieniu art. 30 regulaminu, korzystając z tego względu z mniejszych uprawnień parlamentarnych niż te, które przysługiwałyby im, gdyby byli członkami grupy politycznej w rozumieniu art. 29 regulaminu.

36      Wniosek taki nie nasuwa się jednak w odniesieniu do krajowej partii politycznej, jak Front national. Zgodnie z pkt 40 opinii rzecznika generalnego, o ile jest naturalne, że partia polityczna, która wystawia kandydatów w wyborach do Parlamentu, pragnie, by kandydaci ci, kiedy zostaną wybrani, wykonywali mandat w warunkach podobnych jak inni parlamentarzyści, o tyle interes ten nie daje jej uprawnienia do tego, by jej posłowie utworzyli grupę polityczną lub by zostali członkami grupy istniejącej w zgromadzeniu.

37      Należy tutaj przypomnieć, że zgodnie z art. 29 ust. 2 regulaminu utworzenie grupy politycznej w Parlamencie wymaga obecności w jej składzie minimalnej liczby posłów pochodzących z kilku Państw Członkowskich i że, z drugiej strony, ustęp pierwszy tego artykułu przewiduje wyłącznie zrzeszanie się posłów według pokrewieństwa politycznego. Przepisy te nie przypisują w procesie tworzenia grup politycznych żadnej szczególnej roli krajowym partiom politycznym, do których posłowie ci należą.

38      W tym stanie rzeczy nie można utrzymywać, że sporny akt dotyczy bezpośrednio partii politycznej, ponieważ ma on, i może mieć zgodnie z art. 29 regulaminu, zastosowanie wyłącznie do posłów, którzy zgłosili utworzenie Grupy TPN.

39      W pkt 66 zaskarżonego wyroku Sąd uznał wprawdzie, że sporny akt w zakresie, w jakim pozbawia wyżej wymienionych posłów, w szczególności wybranych z listy Front national, możliwości zrzeszenia się w grupie politycznej, dotyczy bezpośrednio warunków promowania idei i projektów partii, którą reprezentują, a co za tym idzie warunków realizacji celów statutowych tej partii na poziomie europejskim, przez co akt ten dotyczy bezpośrednio Front national.

40      Nie można jednak uznać, że skutek ten wynika bezpośrednio ze spornego aktu. Nawet jeżeli założyć, że skutki takie mają miejsce, wynikają one z tego, że posłowie nienależący do żadnej grupy politycznej są uznawani za posłów niezrzeszonych w rozumieniu art. 30 regulaminu Parlamentu oraz z mniej korzystnego statusu, jaki regulamin przewiduje dla posłów niezrzeszonych. Sporny akt dotyczy więc Front national jedynie pośrednio, poprzez skutki, jakie wywiera w odniesieniu do statusu posłów należących do tej partii.

41      Należy także odrzucić argument Front national oparty na rzekomym uznaniu przez Trybunał, w wyżej przywołanym wyroku w sprawie Zieloni przeciwko Parlamentowi, zasady równości ugrupowań politycznych w trakcie kampanii wyborczej do Parlamentu, która to zasada miałaby obowiązywać także po wyborach. Wyrok ten dotyczył bowiem sytuacji całkowicie odmiennej od tej, z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

42      W sprawie Zieloni przeciwko Parlamentowi, w której wydano wyżej wymieniony wyrok, decyzje Parlamentu będące przedmiotem sprawy dotyczyły bezpośrednio strony skarżącej, miały bowiem za przedmiot, w perspektywie wyborów do Parlamentu w 1984 r., rozdysponowanie środków finansowych pomiędzy ugrupowania polityczne – wśród których figurowała ta partia – bez potrzeby wydawania dodatkowego aktu, gdyż naliczanie części środków przysługujących każdej z partii odbywało się automatycznie i nie pozostawiało miejsca dla żadnej decyzji dyskrecjonalnej, jak to zostało stwierdzone w pkt 31 tego wyroku.

43      W niniejszej sprawie natomiast sporny akt nie dotyczy bezpośrednio Front national. O ile jest niezaprzeczalne, że żaden środek wykonawczy nie jest potrzebny dla wywołania skutków tego aktu, o tyle jest również bezsporne, że, zgodnie z art. 29 regulaminu, akt ten wywołuje skutki w odniesieniu do sytuacji prawnej członków Parlamentu, a nie w odniesieniu do sytuacji krajowych partii politycznych, z których list wyborczych posłowie ci zostali wybrani i które do ich wyboru się przyczyniły. Akt taki nie spełnia warunków określonych w orzecznictwie, przywołanych w pkt 34 niniejszego wyroku i nie wywołuje bezpośrednich skutków w odniesieniu do sytuacji prawnej Front national.

44      Mając na względzie powyższe rozważania, należy stwierdzić, iż Sąd błędnie zastosował prawo, uznając, w pkt 67 zaskarżonego wyroku, że sporny akt dotyczy bezpośrednio Front national, i uchylić ten wyrok w zakresie, w jakim uznaje on skargę Front national za dopuszczalną.

 W przedmiocie dopuszczalności skargi Front national

45      Zgodnie z art. 61 akapit pierwszy Statutu Trybunału Sprawiedliwości w razie uchylenia orzeczenia Sądu może on sam wydać orzeczenie ostateczne w sprawie, jeśli stan postępowania na to pozwala, lub skierować sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Pierwszej Instancji.

46      W przypadku niniejszej sprawy Trybunał uznaje, że jest wystarczająco poinformowany w celu rozstrzygnięcia w przedmiocie dopuszczalności skargi wniesionej do Sądu przez Front national. Argumenty podnoszone przez tę partię na poparcie jej tezy są tożsame z tymi, które podnosiła w uwagach na temat odwołania wzajemnego Parlamentu i opierają się w istocie na tezie, już podnoszonej, zgodnie z którą sporny akt dotyczył jej bezpośrednio w ten sposób, że poważnie naruszał warunki promowania idei i projektów tej partii w ramach europejskiego zgromadzenia parlamentarnego.

47      Ze względów wymienionych w pkt 36-43 niniejszego wyroku nie można uznać, że sporny akt dotyczy bezpośrednio Front national.

48      W tym stanie rzeczy należy odrzucić jako niedopuszczalną skargę wniesioną do Sądu przez Front national. W konsekwencji nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie głównego odwołania.

 W przedmiocie kosztów

49      Zgodnie z art. 69 § 2 regulaminu, który stosuje się do postępowania odwoławczego na mocy art. 118 regulaminu, strona przegrywająca sprawę zostaje obciążona kosztami postępowania na żądanie strony przeciwnej. Ponieważ Parlament zażądał obciążenia Front national kosztami, a ten ostatni sprawę przegrał, należy go obciążyć kosztami niniejszej instancji oraz kosztami postępowania w przedmiocie zawieszenia wykonania wyroku, o którym mowa w pkt 2 niniejszego wyroku.

Z powyższych względów

TRYBUNAŁ (wielka izba)

orzeka, co następuje:

1)      Wyrok Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich z dnia 2 października 2001 r. w sprawach T-222/99, T-327/99 i T-329/99 Martinez i in. przeciwko Parlamentowi zostaje uchylony w zakresie, w jakim uznaje skargę Front national za dopuszczalną (sprawa T-327/99).

2)      Skarga Front national o stwierdzenie nieważności decyzji Parlamentu Europejskiego z dnia 14 września 1999 r. dotyczącej wykładni art. 29 ust. 1 regulaminu Parlamentu oraz rozwiązania, ze skutkiem wstecznym, „Grupy technicznej posłów niezrzeszonych (TPN) – Grupy mieszanej” zostaje odrzucona jako niedopuszczalna.

3)      Nie ma potrzeby orzekania w przedmiocie odwołania złożonego przez Front national od wyroku, o którym mowa w pkt 1 niniejszej sentencji.

4)      Front national zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Parlament Europejski zarówno w niniejszej sprawie, jak w sprawie wstrzymania wykonania zaskarżonego wyroku.

Skouris

Jann

Timmermans

Rosas

Puissochet

Cunha Rodrigues

Schintgen

Macken

Colneric

von Bahr

Silva de Lapuerta

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 29 czerwca 2004 r.

Sekretarz

Prezes

R. Grass

V. Skouris

---

* Język postępowania: francuski.