WYROK TRYBUNAŁU

z dnia 20 listopada 2001 r.(*)

Znaki towarowe – Dyrektywa 89/104/EWG – Artykuł 7 ust. 1 – Wyczerpanie praw przyznanych przez znak towarowy – Wprowadzenie do obrotu poza EOG – Przywóz do EOG – Zgoda właściciela znaku towarowego – Wymóg udzielenia zgody w sposób wyraźny lub dorozumiany – Prawo, któremu podlega umowa – Domniemanie zgody – Niemożność stosowania

W sprawach połączonych od C‑414/99 do C‑416/99,

mających za przedmiot skierowane do Trybunału, na podstawie art. 234 WE, przez High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court) (Zjednoczone Królestwo) wnioski o wydanie, w ramach zawisłych przed tym sądem sporów między

Zino Davidoff SA

a

A & G Imports Ltd (C‑414/99),

między

Levi Strauss & Co.,

Levi Strauss (UK) Ltd

a

Tesco Stores Ltd,

Tesco plc (C‑415/99)

oraz między

Levi Strauss & Co.,

Levi Strauss (UK) Ltd

a

Costco Wholesale UK Ltd, dawniej Costco UK Ltd (C‑416/99),

orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni art. 7 pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. 1989, L 40, str. 1), zmienionej Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, str. 3),

TRYBUNAŁ,

w składzie: G.C. Rodríguez Iglesias, Prezes, P. Jann, N. Colneric i S. von Bahr, prezesi izb, C. Gulmann (sprawozdawca), D.A.O. Edward, A. La Pergola, J.P. Puissochet, L. Sevón, V. Skouris, i C.W.A. Timmermans, sędziowie,

rzecznik generalny: C. Stix‑Hackl,

sekretarz: L. Hewlett, administrator,

rozważywszy uwagi na piśmie przedstawione:

–       w imieniu Zino Davidoff SA przez M. Silverleafa, QC i R. Hacona, barrister, umocowanych przez R. Swifta, solicitor,

–       w imieniu Levi Strauss & Co. i Levi Strauss (UK) Ltd przez H. Carra i D. Andersona, QC, umocowanych przez Baker & MacKenzie, solicitors,

–       w imieniu A & G Imports Ltd przez G. Hobbsa, QC i C. May, barrister, umocowanych przez A. Millmore’a i I. Mackiego, solicitors,

–       w imieniu Tesco Stores Ltd i Tesco plc przez G. Hobbsa i D. Alexandera, barrister, umocowanych przez C. Turner i E. Powella, solicitors,

–       w imieniu Costco Wholesale UK Ltd przez G. Hobbsa i D. Alexandera, umocowanych przez G. Heatha i G. Williamsa, solicitors,

–       w imieniu rządu niemieckiego przez W.D. Plessinga, A. Dittricha i B. Muttelsee‑Schön, działających w charakterze pełnomocników,

–       w imieniu rządu francuskiego przez K. Rispal‑Bellanger i A. Maitrepierre, działające w charakterze pełnomocników,

–       w imieniu rządu włoskiego przez U. Leanzę, działającego w charakterze pełnomocnika, wspieranego przez O. Fiumarę, vice avvocato generale dello Stato,

–       w imieniu rządu fińskiego przez E. Bygglin, działającą w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu rządu szwedzkiego przez A. Krusego, działającego w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu Komisji Wspólnot Europejskich przez K. Banks, działającą w charakterze pełnomocnika,

–       w imieniu Urzędu Nadzoru EFTA przez A.L.H. Rolland, działającą w charakterze pełnomocnika,

uwzględniając sprawozdanie na rozprawę,

po wysłuchaniu uwag ustnych Zino Davidoff SA, reprezentowanej przez M. Silverleafa, Levi Strauss & Co. i Levi Strauss (UK) Ltd, reprezentowanych przez H. Carra i D. Andersona, A & G Imports Ltd, reprezentowanej przez G. Hobbsa i C. May, Tesco Stores Ltd, Tesco plc i Costco Wholesale UK Ltd, reprezentowanych przez G. Hobbsa i D. Alexandera, rządu niemieckiego, reprezentowanego przez H. Heitlanda, działającego w charakterze pełnomocnika, rządu francuskiego, reprezentowanego przez A. Maitrepierre, Komisji, reprezentowanej przez K. Banks i Urzędu Nadzoru EFTA, reprezentowanego przez P. Dyrberga i D. Sif Tynes, działających w charakterze pełnomocników, na rozprawie w dniu 16 stycznia 2001 r.,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 5 kwietnia 2001 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1       Postanowieniem z dnia 24 czerwca 1999 r. (sprawa C‑414/99) i dwoma postanowieniami z dnia 22 lipca 1999 r. (sprawy C‑415/99 i C‑416/99), które wpłynęły do Trybunału w dniu 29 października 1999 r., High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court) skierował, na podstawie art. 234 WE, sześć pytań prejudycjalnych w pierwszej sprawie i trzy identyczne pytania w każdej z pozostałych dwóch spraw, w przedmiocie wykładni art. 7 pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. 1989, L 40, str. 1), zmienionej Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, str. 3, zwanej dalej „dyrektywą”).

2       Pytania te zostały postawione w ramach trzech sporów między dwoma właścicielami znaków towarowych zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie i jednym uprawnionym z licencji na używanie znaku towarowego a czterema spółkami prawa angielskiego w przedmiocie sprzedaży w Zjednoczonym Królestwie produktów uprzednio wprowadzonych do obrotu poza Europejskim Obszarem Gospodarczym (zwanym dalej „EOG”).

 Ramy prawne

3       Artykuł 5 dyrektywy 89/104, zatytułowany „Prawa przyznane przez znak towarowy”, jest sformułowany w następujący sposób:

„1.      Zarejestrowany znak towarowy przyznaje właścicielowi wyłączne prawa do tego znaku. Właściciel jest uprawniony do zakazania wszelkim stronom [osobom] trzecim, które nie posiadają jego zgody, używania w obrocie handlowym:

a)      oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym dla towarów lub usług identycznych z tymi, dla których znak towarowy jest zarejestrowany;

[…]

3.      Na podstawie [ust. 1] mogą być zabronione, między innymi, następujące działania:

[…]

c)      przywóz lub wywóz towarów pod takim oznaczeniem;

[…]”.

4       Artykuł 7 dyrektywy 89/104, zatytułowany „Wyczerpanie praw przyznanych przez znak towarowy”, stanowi:

„1.      Znak towarowy nie uprawnia właściciela do zakazania używania tego znaku w odniesieniu do towarów, które zostały wprowadzone do obrotu na terytorium Wspólnoty pod tym znakiem towarowym przez właściciela lub za jego zgodą.

2.       Ust[ęp] 1 nie ma zastosowania, jeżeli właściciel ma prawnie uzasadnione powody, aby sprzeciwiać się dalszemu obrotowi towarami, szczególnie, w przypadku gdy stan towarów zmienił się lub pogorszył po wprowadzeniu ich do obrotu”.

5       Zgodnie z art. 65 ust. 2 porozumienia o EOG, w związku z pkt 4 załącznika XVII do tego porozumienia, art. 7 ust. 1 dyrektywy 89/104 został zmieniony dla potrzeb tego porozumienia i wyrażenie „na terytorium Wspólnoty” zostało zastąpione słowami „na terytorium Umawiającej się Strony”.

6       Transpozycji dyrektywy w Zjednoczonym Królestwie dokonano w drodze Trade Marks Act 1994 (ustawy z 1994 r. o znakach towarowych), z mocą od 31 października 1994 r.

 Postępowania przed sądami krajowymi

 Sprawa C‑414/99

7       Zino Davidoff SA (zwana dalej „spółką Davidoff”) jest właścicielem dwóch znaków towarowych – Cool Water i Davidoff Cool Water, zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie i używanych w odniesieniu do szerokiej gamy wyrobów toaletowych i kosmetyków. Produkty wytwarzane przez spółkę Davidoff lub na jej rzecz, opatrzone za jej zgodą tymi znakami towarowymi, są przez tę spółkę lub na jej rzecz sprzedawane zarówno na terytorium EOG, jak i poza jego granicami.

8       Na produktach tych umieszcza się numery partii produkcyjnej. Oznakowania te mają na celu zapewnienie zgodności z przepisami dyrektywy Rady 76/768/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do produktów kosmetycznych (Dz.U. L 262, str. 169), której transpozycji dokonano w Zjednoczonym Królestwie w drodze Cosmetic Products (Safety) Regulations 1996 (rozporządzenia z 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa produktów kosmetycznych (SI 2925/1996). Kwestia, czy numery partii produkcyjnej służą również innym celom niż zapewnienie zgodności z przepisami dyrektywy 76/768 i z krajowymi przepisami transponującymi, nie została poruszona przez sąd krajowy.

9       W 1996 r. spółka Davidoff zawarła umowę o dystrybucję wyłączną z podmiotem gospodarczym z Singapuru. Zgodnie z postanowieniami tej umowy dystrybutor zobowiązał się, po pierwsze, do sprzedaży produktów spółki Davidoff wyłącznie na określonym terytorium, poza granicami EOG, miejscowym subdystrybutorom, subagentom lub miejscowym detalistom oraz, po drugie, do nałożenia na tych kontrahentów zakazu odsprzedaży poza uzgodnione terytorium. Strony wyraźnie poddały umowę o dystrybucję wyłączną prawu niemieckiemu.

10     A & G Imports Ltd (zwana dalej „spółką A & G”) nabyła zapas produktów spółki Davidoff, wytworzonych w EOG, które zostały pierwotnie wprowadzone do obrotu w Singapurze przez tę spółkę lub za jej zgodą.

11     Spółka A & G importowała te produkty do Zjednoczonego Królestwa i rozpoczęła ich sprzedaż. Spółka ta, lub inny podmiot gospodarczy należący do łańcucha dystrybucji, usunęła lub zmazała numery partii produkcyjnej, w całości lub części.

12     W 1998 r. spółka Davidoff pozwała spółkę A & G do High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court), podnosząc między innymi, że przywóz i sprzedaż tych towarów w Zjednoczonym Królestwie naruszyły jej prawa ze znaku towarowego.

13     Spółka A & G powołała się na przepisy art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy, utrzymując, że przy uwzględnieniu okoliczności, w jakich towary zostały wprowadzone do obrotu w Singapurze, ich przywóz i sprzedaż przeprowadzone zostały za zgodą spółki Davidoff lub powinny zostać za takie uznane.

14     Spółka Davidoff zaprzeczyła, jakoby udzieliła zgody lub jakoby możliwe było przypisanie jej udzielenia zgody na przywóz omawianych towarów do EOG. Podała ona ponadto prawnie uzasadnione powody, w rozumieniu art. 7 ust. 2 dyrektywy, sprzeciwienia się przywozowi i obrotowi jej produktami. Powodami tymi są usunięcie lub zmazanie, w całości lub w części, numerów partii produkcyjnej.

15     Orzeczeniem z dnia 18 maja 1999 r. sąd krajowy oddalił wniosek spółki Davidoff o zastosowanie środka tymczasowego, uznając, że spór powinien stać się przedmiotem pełnego postępowania sądowego. Sąd ten stwierdził jednakże, że do celów rozpoznania sporu w ramach pełnego postępowania konieczne jest uściślenie zakresu i skutków art. 7 ust. 1 i 2 dyrektywy.

16     W tych okolicznościach High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court), postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy pojęcie wprowadzenia do obrotu na terytorium Wspólnoty za zgodą właściciela znaku towarowego w rozumieniu pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. L 40, str. 1) należy interpretować jako obejmujące każdą zgodę, zarówno wyrażoną w sposób wyraźny, jak i dorozumiany oraz w sposób bezpośredni, jak i pośredni?

2)      W przypadku gdy:

a)      właściciel znaku towarowego dopuścił do odstąpienia lub zezwolił na odstąpienie towarów osobie trzeciej, przy czym przysługujące tej osobie uprawnienie do dalszego obrotu tymi towarami jest uzależnione od prawa, któremu podlega umowa, na której mocy osoba trzecia nabyła te towary, oraz

b)      prawo to zezwala sprzedawcy na wprowadzenie ograniczeń w odniesieniu do dalszego obrotu lub używania towarów przez nabywcę, ale przewiduje także, że jeżeli rzeczywiste ograniczenia odnoszące się do uprawnienia nabywcy do dalszego obrotu towarami nie zostały wprowadzone przez właściciela lub na jego rzecz, osoba trzecia jest uprawniona do sprzedaży towaru w dowolnym państwie, w tym na terytorium Wspólnoty,

i jeżeli żadne rzeczywiste ograniczenia nie zostały wprowadzone zgodnie z tym prawem celem ograniczenia uprawnienia osoby trzeciej do sprzedaży towarów, czy dyrektywę należy interpretować w taki sposób, że zgoda właściciela na tak nabyte uprawnienie osoby trzeciej do sprzedaży towarów na terytorium Wspólnoty jest domniemana?

3)      Jeżeli na (poprzednie) pytanie należy odpowiedzieć twierdząco, to czy do sądów krajowych należy ustalenie, czy, biorąc pod uwagę ogół okoliczności, rzeczywiste ograniczenia zostały nałożone na osobę trzecią?

4)      Czy art. 7 ust. 2 dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że wszelkie działania osoby trzeciej oddziałujące w znacznym stopniu na wartość, atrakcyjność lub wizerunek znaku towarowego lub towarów nim opatrzonych stanowią uzasadniony powód, na który może powołać się właściciel w celu sprzeciwienia się dalszemu obrotowi jego towarami?

5)      Czy art. 7 ust. 2 dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że usunięcie lub zmazanie (w całości lub w części) przez osobę trzecią jakiegokolwiek oznakowania umieszczonego na towarze stanowi uzasadniony powód, na który może powołać się właściciel w celu sprzeciwienia się dalszemu obrotowi jego towarami, jeżeli takie usunięcie lub zmazanie nie spowoduje prawdopodobnie żadnych poważnych ani znacznych szkód dla renomy znaku towarowego lub towarów nim opatrzonych?

6)      Czy art. 7 ust. 2 dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że usunięcie lub zmazanie (w całości lub w części) przez osobę trzecią numerów partii produkcyjnej umieszczonych na towarach stanowi uzasadniony powód, na który może się powołać właściciel w celu sprzeciwienia się dalszemu obrotowi jego towarami, jeżeli w wyniku tego usunięcia lub zmazania dane towary:

a)      uchybiają przepisom jakiejkolwiek części kodeksu karnego państwa członkowskiego (innej niż część poświęcona znakom towarowym) lub

b)      uchybiają przepisom dyrektywy Rady 76/768/EWG z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do produktów kosmetycznych (Dz.U. L 262, str. 169)?”.

 Sprawy C‑415/99 i C‑416/99

17     Levi Strauss & Co., spółka utworzona zgodnie z prawem stanu Delaware (Stany Zjednoczone), jest właścicielem znaków towarowych Levi’s i 501, zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie i używanych między innymi w odniesieniu do dżinsów.

18     Levi Strauss (UK) Ltd, spółka prawa angielskiego, jest w Zjednoczonym Królestwie uprawnionym z licencji na używanie znaku towarowego udzielonej przez Levi Strauss & Co. na produkcję, sprzedaż i dystrybucję między innymi dżinsów Levi’s 501. Spółka ta samodzielnie zajmuje się sprzedażą tych produktów w Zjednoczonym Królestwie lub udziela licencji poszczególnym detalistom w ramach systemu dystrybucji selektywnej.

19     Tesco Stores Ltd i Tesco plc (razem zwane dalej „spółkami Tesco”) są dwiema spółkami prawa angielskiego, przy czym druga z nich stanowi względem pierwszej spółkę matkę. Spółki Tesco są jednymi z głównych sieci supermarketów w Zjednoczonym Królestwie. Sprzedają one między innymi ubrania.

20     Costco Wholesale UK Ltd (zwana dalej „spółką Costco”), spółka prawa angielskiego, sprzedaje w Zjednoczonym Królestwie szeroką gamę produktów markowych, w szczególności ubrania.

21     Levi Strauss & Co. i Levi Strauss (UK) Ltd (razem zwane dalej „spółkami Levi’s”) stale odmawiały sprzedaży dżinsów Levi’s 501 spółkom Tesco i Costco oraz nie udzieliły zgody na uzyskanie przez te spółki statusu autoryzowanych dystrybutorów tych towarów.

22     Spółki Tesco i Costco zaopatrywały się w dżinsy Levi’s 501, towary oryginalne, sprzedawane pierwotnie przez spółki Levi’s lub na ich rzecz, u podmiotów gospodarczych, które importowały je z krajów nienależących do EOG. Umowy, na których mocy spółki nabyły te towary, nie zawierały żadnych ograniczeń nakazujących ich sprzedaż lub zakazujących ich sprzedaży na określonym terytorium. Dżinsy zakupione przez spółki Tesco zostały wyprodukowane w Stanach Zjednoczonych, w Meksyku lub w Kanadzie przez spółki Levi’s lub na ich rzecz. Dżinsy zakupione przez spółkę Costco zostały wyprodukowane na tych samych warunkach w Stanach Zjednoczonych lub w Meksyku.

23     Dostawcy spółek Tesco i Costco otrzymywali towary bezpośrednio lub pośrednio od autoryzowanych sprzedawców detalicznych ze Stanów Zjednoczonych, Kanady lub Meksyku, lub od hurtowników kupujących je od „zbieraczy”, czyli osób dokonujących zakupu dżinsów w małych ilościach w wielu autoryzowanych sklepach, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych lub w Kanadzie.

24     W 1998 r. spółki Levi’s wszczęły przed High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court) postępowanie przeciwko spółkom Tesco i Costco. Podnoszą one, że przywóz i sprzedaż przez pozwane dżinsów Levi’s stanowi naruszenie ich praw ze znaku towarowego.

25     Spółki te zwróciły uwagę na fakt, że przekazały swym autoryzowanym sprzedawcom detalicznym w Stanach Zjednoczonych i w Kanadzie, zarówno na piśmie, jak i ustnie, wytyczne zawierające zakaz sprzedaży hurtowej, zgodnie z którym towary mogły być sprzedawane wyłącznie ostatecznym nabywcom. W swych formularzach pisemnego potwierdzenia zamówień zastrzegły sobie prawo, z którego wielokrotnie zrobiły użytek, wstrzymania dostaw towarów sprzedawcy detalicznemu naruszającemu ten zakaz. Zwróciły się do swych autoryzowanych sprzedawców detalicznych o ograniczenie sprzedaży ubrań do pewnej liczby sztuk na klienta, co do zasady sześciu, oraz o umieszczenie w ich sklepach informacji o polityce spółek zakazującej sprzedaży hurtowej i o wspomnianym ograniczeniu sprzedaży. W Meksyku spółki Levi’s sprzedawały swe produkty autoryzowanym hurtownikom. Zawsze informowały ich, w szczególności poprzez powtarzane pisemne zawiadomienia, o przyjętej przez nie zasadzie, zgodnie z którą towary nie mogą stanowić przedmiotu sprzedaży eksportowej.

26     Spółki Tesco przyznały, że w omawianym okresie wiedziały, że spółki Levi’s nie życzyły sobie, aby ich dżinsy były sprzedawane w EOG w inny sposób niż za pośrednictwem autoryzowanych sprzedawców detalicznych. Spółka Costco utrzymywała natomiast, że była tego faktu nieświadoma.

27     Spółki Tesco i Costco podniosły, że nie były związane żadnymi zastrzeżeniami umownymi. Twierdziły, że spółki Levi’s nie usiłowały narzucać jakichkolwiek ograniczeń odnoszących się do towarów ani rozpowszechniać informacji dotyczących tego tematu oraz nie zastrzegły w żaden sposób jakiegokolwiek prawa. Ich zdaniem podmiot gospodarczy kupujący dżinsy, o których mowa, był tym samym uprawniony do swobodnego nimi rozporządzania.

28     W tych okolicznościach High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      W przypadku gdy towary opatrzone zarejestrowanym znakiem towarowym zostały wprowadzone do obrotu przez właściciela znaku towarowego lub za jego zgodą w kraju nienależącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a następnie zostały importowane do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub sprzedane na jego terytorium przez osobę trzecią, to czy celem dyrektywy 89/104/EWG (zwanej dalej »dyrektywą«) jest upoważnienie właściciela znaku towarowego do zakazania takiego importu lub sprzedaży, jeżeli nie udzielił on na nie w sposób wyraźny lub jednoznaczny swej zgody, czy też zgoda taka może mieć charakter dorozumiany?

2)      Jeżeli na pierwsze pytanie należy odpowiedzieć, że zgoda może mieć charakter dorozumiany, to czy należy jej domniemywać z faktu, że towary zostały sprzedane przez właściciela lub na jego rzecz bez zastrzeżenia umownego zakazującego odsprzedaży wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, wiążącego zarówno pierwszego, jak i wszystkich kolejnych nabywców?

3)      W przypadku gdy towary opatrzone zarejestrowanym znakiem towarowym zostały wprowadzone do obrotu przez właściciela znaku towarowego w kraju nienależącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego:

a)      w jakim stopniu jest istotny lub rozstrzygający dla kwestii udzielenia przez właściciela zgody na wprowadzenie towarów do obrotu wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego w rozumieniu dyrektywy fakt, że:

i)      osoba niebędąca autoryzowanym sprzedawcą detalicznym wprowadza do obrotu towary, świadoma, że jest ich prawowitym właścicielem i że towary te nie są opatrzone żadnym objaśnieniem zakazującym ich wprowadzenia do obrotu w Europejskim Obszarze Gospodarczym; lub

ii)      osoba niebędąca autoryzowanym sprzedawcą detalicznym wprowadza do obrotu towary, świadoma, że właściciel znaku towarowego sprzeciwia się ich wprowadzeniu do obrotu w Europejskim Obszarze Gospodarczym; lub

iii)      osoba niebędąca autoryzowanym sprzedawcą detalicznym wprowadza do obrotu towary, świadoma, że właściciel znaku towarowego sprzeciwia się ich wprowadzeniu do obrotu przez osobę inną niż autoryzowany sprzedawca detaliczny; lub

iv)      towary zostały zakupione w kraju nienależącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego u autoryzowanych sprzedawców detalicznych, którzy byli poinformowani przez właściciela znaku towarowego o jego sprzeciwie wobec sprzedaży tych towarów do celów odsprzedaży, lecz którzy nie wprowadzili wobec nabywców od nich kupujących zastrzeżeń umownych odnoszących się do sposobu, w jaki można rozporządzać tymi towarami; lub

v)      towary zostały zakupione w kraju nienależącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego u autoryzowanych hurtowników, którzy byli poinformowani przez właściciela znaku towarowego, że towary muszą zostać sprzedane detalistom w tym kraju położonym poza Europejskim Obszarem Gospodarczym oraz nie mogą stanowić przedmiotu sprzedaży eksportowej, lecz którzy nie wprowadzili wobec nabywców od nich kupujących zastrzeżeń umownych odnoszących się do sposobu, w jaki można rozporządzać tymi towarami; lub

vi)      właściciel znaku towarowego powiadomił lub nie powiadomił wszystkich kolejnych nabywców towarów (czyli tych, którzy plasują się między pierwszym nabywcą kupującym towar od właściciela a osobą, która wprowadza towary do obrotu w Europejskim Obszarze Gospodarczym) o swym sprzeciwie wobec sprzedaży tych towarów do celów odsprzedaży; lub

vii)      właściciel znaku towarowego wprowadził, lub nie wprowadził, zastrzeżenie umowne, zgodnie z którym pierwszy nabywca jest prawnie związany zakazem sprzedaży do celów odsprzedaży wszelkim osobom innym niż ostateczny nabywca;

b)      czy kwestia udzielenia lub nieudzielania przez właściciela znaku towarowego zgody na wprowadzenie tych towarów do obrotu wewnątrz Europejskiego Obszaru Gospodarczego zależy, w rozumieniu dyrektywy, od innych czynników, a jeśli tak, to jakich?”.

29     Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 15 grudnia 1999 r. sprawy od C‑414/99 do C‑416/99 zostały połączone, na mocy art. 43 regulaminu, do łącznego rozpoznania w procedurze pisemnej lub ustnej, oraz do wydania wyroku kończącego postępowanie w sprawie.

 W przedmiocie pytań odnoszących się do art. 7 ust. 1 dyrektywy

 Uwagi wstępne

30     Należy zauważyć, że w sprawie C‑414/99 zadane pytania odnoszą się do produktów wprowadzonych do obrotu na terytorium Wspólnoty, natomiast w sprawach C‑415/99 i C‑416/99 odnoszą się one do produktów wprowadzonych do obrotu na terytorium EOG, to znaczy uwzględniając zmianę art. 7 ust. 1 dyrektywy 89/104 wprowadzoną przez porozumienie o EOG.

31     Jako że w odniesieniu do państw członkowskich Wspólnoty treść odpowiedzi, których należy udzielić, jest taka sama zarówno w pierwszej, jak i w drugiej sytuacji, w dalszej części niniejszego wyroku będą czynione odniesienia do wprowadzania do obrotu na terytorium EOG.

32     Należy również przypomnieć, że w art. 5 i 7 dyrektywy prawodawca wspólnotowy ustanowił zasadę wspólnotowego wyczerpania, zgodnie z którą prawa przyznane przez znak towarowy nie uprawniają jego właściciela do zakazania używania tego znaku w odniesieniu do towarów, które zostały wprowadzone do obrotu na terytorium EOG pod tym znakiem towarowym przez niego samego lub za jego zgodą. Przyjmując takie przepisy prawodawca wspólnotowy nie zostawił państwom członkowskim możliwości wprowadzenia w ich wewnętrznych porządkach prawnych instytucji wyczerpania praw przyznanych przez znak towarowy w odniesieniu do towarów, które zostały wprowadzone do obrotu w państwie trzecim (wyrok z dnia 16 lipca 1998 r. w sprawie C‑355/96 Silhouette International Schmied, Rec. str. I‑4799, pkt 26).

33     Rezultatem dyrektywy jest zatem ograniczenie wyczerpania praw przyznanych właścicielowi znaku towarowego jedynie do przypadków wprowadzenia towarów do obrotu na terytorium EOG i zezwolenie mu na sprzedaż jego produktów poza tym obszarem bez równoczesnego wyczerpania jego praw wewnątrz EOG. Wskazując, że wprowadzenie do obrotu poza terytorium EOG nie wyczerpuje prawa właściciela do sprzeciwienia się przywozowi tych produktów bez jego zgody, prawodawca wspólnotowy tym samym zezwolił właścicielowi znaku towarowego na sprawowanie kontroli nad pierwszą sprzedażą na terytorium EOG produktów opatrzonych tym znakiem (wyrok z dnia 1 lipca 1999 r. w sprawie C‑173/98 Sebago i Maison Dubois, Rec. str. I‑4103, pkt 21).

34     Zadając pytania prejudycjalne, sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, w jakich okolicznościach można uznać, że właściciel znaku towarowego udzielił, w sposób bezpośredni lub pośredni, zgody osobom trzecim będącym aktualnymi właścicielami produktów opatrzonych tym znakiem i wprowadzonych do obrotu poza EOG przez właściciela lub za jego zgodą, na ich przywóz i wprowadzenie do obrotu na terytorium EOG.

 W przedmiocie możliwości udzielenia zgody przez właściciela znaku towarowego w sposób dorozumiany na sprzedaż na terytorium EOG

35     Zadając pytanie pierwsze postawione w każdej ze spraw od C‑414/99 do C‑416/99 sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 7 ust. 1 dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że zgoda właściciela znaku towarowego na sprzedaż na terytorium EOG produktów opatrzonych tym znakiem, uprzednio wprowadzonych do obrotu poza EOG przez tego właściciela lub za jego zgodą, musi być wyraźna, czy może też być dorozumiana.

36     Pytanie to ma więc na celu sprecyzowanie sposobu, w jaki może być wyrażana zgoda właściciela znaku towarowego na wprowadzanie do obrotu na terytorium EOG.

37     Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wymaga ustalenia tytułem wstępu, czy w odniesieniu do sytuacji takich jak te będące przedmiotem postępowań przed sądem krajowym pojęcie „zgoda” użyte w art. 7 ust. 1 dyrektywy musi posiadać jednolitą wykładnię we wspólnotowym porządku prawnym.

38     Rząd włoski stoi na stanowisku, że w przypadku sprzedaży dokonywanej poza EOG nie dochodzi nigdy do wyczerpania praw ze znaku towarowego jako konsekwencji wspólnotowych przepisów, gdyż wyczerpanie takie nie zostało przewidziane przez dyrektywę. Zagadnienie istnienia wyraźnej lub dorozumianej zgody na ponowny przywóz na terytorium EOG nie dotyczy kwestii zgody na wyczerpanie, o której mowa w art. 7 ust. 1 dyrektywy, lecz odnosi się do aktu, na którego mocy dokonuje się rozporządzenia prawem do znaku towarowego, co podlega omawianym przepisom krajowym.

39     W tym zakresie należy przypomnieć, że art. 5–7 dyrektywy dokonują całkowitej harmonizacji przepisów odnoszących się do praw przyznanych przez znak towarowy oraz że określają one prawa, jakie przysługują w obrębie Wspólnoty właścicielom znaków towarowych (ww. wyrok w sprawie Silhouette International Schmied, pkt 25 i 29).

40     Artykuł 5 dyrektywy przyznaje właścicielowi znaku towarowego wyłączne prawa zezwalające mu między innymi na zakazanie wszelkim osobom trzecim, „które nie posiadają jego zgody”, przywozu towarów opatrzonych tym znakiem. Artykuł 7 ust. 1 zawiera wyjątek od tej zasady, stanowiąc, że prawa właściciela znaku towarowego podlegają wyczerpaniu, jeżeli towary zostały wprowadzone do obrotu na terytorium EOG przez właściciela lub „za jego zgodą”.

41     Wydaje się więc, że zgoda, równoznaczna ze zrzeczeniem się przez właściciela jego wyłącznego, przyznanego na mocy art. 5 dyrektywy prawa do zakazania wszelkim osobom trzecim przywozu towarów opatrzonych tym znakiem, stanowi czynnik przesądzający o wygaśnięciu tego prawa.

42     Ponadto, jeżeli pojęcie „zgoda” podlegałoby prawu krajowemu państw członkowskich, istnieje ryzyko, że stopień ochrony przyznanej właścicielom znaków towarowych różniłby się w zależności od danego porządku prawnego. Cel, jakim jest „taka sama ochrona na podstawie systemów prawnych wszystkich państw członkowskich”, o którym mowa w motywie dziewiątym preambuły dyrektywy 89/104 i który został tam przedstawiony jako „podstawowy”, nie zostałby osiągnięty.

43     Ustalenie jednolitej wykładni pojęcia „zgoda” na wprowadzenie do obrotu na terytorium EOG, określonego w art. 7 ust. 1 dyrektywy należy zatem do Trybunału.

44     Strony postępowań przed sądem krajowym, rządy: niemiecki, fiński i szwedzki oraz Urząd Nadzoru EFTA przyznają, jednoznacznie lub zasadniczo, że zgoda na wprowadzenie do obrotu na terytorium EOG produktów uprzednio sprzedanych poza ten obszar może być wyraźna lub dorozumiana. Rząd francuski utrzymuje natomiast, że zgoda musi być wyraźna. Według Komisji sporne zagadnienie nie polega na ustaleniu, czy zgoda ma być wyraźna, czy dorozumiana, lecz na ustaleniu, czy właściciel znaku towarowego posiadał pierwszą możliwość czerpania korzyści z wyłącznych praw przysługujących mu w obrębie EOG.

45     Należy stwierdzić, iż – biorąc pod uwagę znaczenie jej skutku w postaci wygaśnięcia wyłącznych praw przysługujących właścicielom znaków towarowych, o których mowa w postępowaniach przed sądem krajowym, tj. uprawnień zezwalających im na sprawowanie kontroli nad pierwszą sprzedażą na terytorium EOG – zgoda musi być wyrażona w sposób, który jednoznacznie wskazuje wolę zrzeczenia się tych praw.

46     Wolę taką można zazwyczaj wywnioskować z wyraźnego oświadczenia zgody. Niemniej jednak nie można wykluczyć, że w niektórych przypadkach może ona wynikać w sposób dorozumiany z faktów i okoliczności poprzedzających, równoczesnych lub późniejszych względem wprowadzenia do obrotu poza EOG, które w opinii sądu krajowego również jednoznacznie wskazują na zrzeczenie się przez właściciela jego praw.

47     Na pytanie pierwsze zadane w każdej ze spraw od C‑414/99 do C‑416/99 należy zatem odpowiedzieć, że art. 7 ust. 1 dyrektywy należy interpretować w taki sposób, że zgoda właściciela znaku towarowego na sprzedaż na terytorium EOG towarów opatrzonych tym znakiem, uprzednio wprowadzonych do obrotu poza EOG przez tego właściciela lub za jego zgodą może być dorozumiana, jeżeli wynika ona z faktów i okoliczności poprzedzających, równoczesnych lub późniejszych względem wprowadzenia do obrotu poza EOG, które w opinii sądu krajowego również jednoznacznie wskazują na zrzeczenie się przez właściciela jego prawa do sprzeciwienia się wprowadzeniu do obrotu na terytorium EOG.

 W przedmiocie możliwości wywnioskowania dorozumianej zgody z samego tylko milczenia właściciela znaku towarowego

48     Zadając pytanie drugie i pytanie trzecie lit. a) pkt i), vi) i vii) postawione w sprawach C‑415/99 i C‑416/99 oraz pytanie drugie postawione w sprawie C‑414/99 sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w świetle okoliczności sporów przed sądem krajowym dorozumiana zgoda może wynikać:

–       z braku powiadomienia przez właściciela znaku towarowego wszystkich kolejnych nabywców produktów wprowadzonych do obrotu poza EOG o jego sprzeciwie wobec ich sprzedaży na terytorium EOG;

–       z braku umieszczenia na produktach objaśnienia o zakazie ich wprowadzenia do obrotu na terytorium EOG;

–       z faktu, że właściciel znaku towarowego przeniósł własność towarów nim opatrzonych, nie wprowadzając zastrzeżeń umownych, oraz że zgodnie z prawem, któremu podlega umowa, przeniesione prawo własności obejmuje, w braku takich zastrzeżeń, nieograniczone prawo do odsprzedaży lub – w najgorszym wypadku – prawo do dalszej sprzedaży produktów na terytorium EOG.

49     Odwołując się w szczególności do ww. wyroków w sprawach Silhouette International Schmied oraz Sebago i Maison Dubois, spółki A & G, Tesco i Costco utrzymują, że pozwany w powództwie o naruszenie praw ze znaku towarowego korzysta z domniemania działania za zgodą właściciela znaku towarowego, chyba że właściciel znaku dostarczył dowód przeciwny.

50     Ich zdaniem właściciel znaku towarowego, który chciałby, aby przysługujące mu wyłączne prawa były zastrzeżone na terytorium EOG, musi zapewnić, że:

–       na towarach opatrzonych znakiem towarowym umieszczone zostały jasne objaśnienia wskazujące na istnienie takich zastrzeżeń oraz

–       zastrzeżenia te zostały zawarte w umowach sprzedaży i odsprzedaży owych towarów.

51     Spółka A & G twierdzi, iż klauzula umowy zawartej między spółką Davidoff a jej dystrybutorem z Singapuru, na której mocy zobowiązał się on do nałożenia na swych subdystrybutorów, subagentów lub detalistów zakazu odsprzedaży produktów poza uzgodnione terytorium, nie zakazywała dystrybutorowi ani jego subdystrybutorom, subagentom lub detalistom sprzedaży tych produktów osobom trzecim w granicach tego terytorium z nieograniczonym prawem do odsprzedaży. Akta sprawy przed sądem krajowym nie zawierają żadnego dowodu wykazującego, że sporne produkty zostały sprzedane przez dystrybutora lub jego subdystrybutorów, subagentów lub detalistów poza uzgodnione terytorium. Poza tym, na produktach ani na ich opakowaniach nie zostały umieszczone żadne objaśnienia wskazujące na istnienie zastrzeżeń odnoszących się do odsprzedaży i produkty te zostały zakupione, a następnie sprzedane spółce A & G bez jakiegokolwiek zastrzeżenia tego rodzaju.

52     Spółki Tesco i Costco utrzymują, że jeżeli w umowach, na których mocy podmiot gospodarczy nabywa towary opatrzone znakiem towarowym, wprowadzone do obrotu poza EOG, brak jest ograniczeń dotyczących ich odsprzedaży, nie ma znaczenia fakt, że właściciel znaku towarowego mógł podać do wiadomości, za pomocą ogłoszenia lub w jakikolwiek inny sposób, iż nie życzy sobie, aby towary te były sprzedawane na terytorium EOG przez ten podmiot gospodarczy.

53     Należy jednak stwierdzić, iż z odpowiedzi na pytanie pierwsze zadane w trzech sprawach od C‑414/99 do C‑416/99 wynika, że zgoda musi zostać wyrażona w sposób pozytywny oraz że czynniki brane pod uwagę przy ustalaniu istnienia dorozumianej zgody muszą jednoznacznie wskazywać na zrzeczenie się przez właściciela znaku towarowego zamiaru posłużenia się przysługującymi mu wyłącznymi prawami.

54     Wynika z tego, że na podmiocie gospodarczym, który powołuje się na zgodę, spoczywa ciężar dostarczenia dowodu jej istnienia, nie zaś na właścicielu znaku towarowego ciężar udowodnienia braku tej zgody.

55     Dorozumiana zgoda na sprzedaż na terytorium EOG towarów wprowadzonych uprzednio do obrotu poza tym obszarem nie może zatem wynikać z samego tylko milczenia właściciela znaku towarowego.

56     Podobnie dorozumiana zgoda nie może wynikać z braku powiadomienia przez właściciela znaku towarowego o jego sprzeciwie wobec ich sprzedaży na terytorium EOG ani z braku umieszczenia na produktach zakazu ich wprowadzenia do obrotu na terytorium EOG.

57     Wreszcie zgoda taka nie może wynikać z faktu, że właściciel znaku towarowego przeniósł własność towarów nim opatrzonych, nie wprowadzając zastrzeżeń umownych, oraz że zgodnie z prawem, któremu podlega umowa, przeniesione prawo własności obejmuje, w braku takich zastrzeżeń, nieograniczone prawo do odsprzedaży lub – w najgorszym wypadku – prawo do dalszej sprzedaży produktów na terytorium EOG.

58     Tak więc przepisy krajowe, które uwzględniałyby samo tylko milczenie właściciela znaku towarowego, uznawałyby nie dorozumianą zgodę, ale raczej domniemanie zgody. Przepisy takie nie spełniałyby wynikającego z prawa wspólnotowego wymogu wyrażenia zgody w sposób pozytywny.

59     Ponadto w zakresie, w jakim określanie praw właściciela znaku towarowego w państwach członkowskich Wspólnoty należy do prawodawcy wspólnotowego, nie jest dopuszczalne, aby na mocy prawa, któremu podlega umowa o sprzedaż poza EOG, miały zastosowanie przepisy prawne, których celem jest ograniczenie ochrony przyznanej właścicielowi znaku towarowego przez art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy.

60     Na pytanie drugie i pytanie trzecie lit. a) pkt i), vi) i vii) zadane w sprawach C‑415/99 i C‑416/99 oraz na pytanie drugie zadane w sprawie C‑414/99 należy zatem odpowiedzieć, że dorozumiana zgoda nie może wynikać:

–       z braku powiadomienia przez właściciela znaku towarowego wszystkich kolejnych nabywców produktów wprowadzonych do obrotu poza EOG o jego sprzeciwie wobec ich sprzedaży na terytorium EOG;

–       z braku umieszczenia na produktach objaśnienia o zakazie ich wprowadzenia do obrotu na terytorium EOG;

–       z faktu, że właściciel znaku towarowego przeniósł własność towarów nim opatrzonych, nie wprowadzając zastrzeżeń umownych, oraz że zgodnie z prawem, któremu podlega umowa, przeniesione prawo własności obejmuje, w braku takich zastrzeżeń, nieograniczone prawo do odsprzedaży lub – w najgorszym wypadku – prawo do dalszej sprzedaży towarów na terytorium EOG.

61     W świetle powyższej odpowiedzi nie ma potrzeby udzielenia odpowiedzi na pytanie trzecie zadane w sprawie C‑414/99.

 W przedmiocie skutku niewiedzy podmiotu gospodarczego importującego do EOG towary opatrzone znakiem towarowym o wyrażeniu przez właściciela znaku sprzeciwu wobec takiego przywozu

62     Zadając pytanie trzecie lit. a) pkt ii)–v) postawione w sprawach C‑415/99 i C‑416/99, sąd krajowy zmierza zasadniczo do ustalenia, czy w odniesieniu do wyczerpania przysługujących właścicielowi znaku towarowego wyłącznych praw istotne jest, że:

–       podmiot gospodarczy, który importuje towary opatrzone znakiem towarowym, nie posiada wiedzy odnośnie do sprzeciwu właściciela wobec wprowadzenia ich do obrotu na terytorium EOG lub wobec ich sprzedaży na tym obszarze przez podmioty gospodarcze inne niż autoryzowani sprzedawcy detaliczni, lub

–       autoryzowani sprzedawcy detaliczni i hurtownicy nie wprowadzili wobec kupujących od nich nabywców zastrzeżeń umownych powtarzających ten sprzeciw, mimo że zostali o nim poinformowani przez właściciela znaku towarowego.

63     Pytania te podnoszą problem możliwości przeciwstawienia osobie trzeciej, będącej nabywcą towarów, ograniczenia prawa do swobodnego nimi rozporządzania, nałożonego na pierwszego nabywcę przez pierwszego sprzedawcę lub uzgodnionego między dwiema stronami umowy sprzedaży.

64     Pytania te są odmienne od zagadnienia dotyczącego wpływu na prawa ze znaku towarowego zgody na wprowadzenie do obrotu na terytorium EOG. Jako że zgoda taka nie może wynikać z milczenia właściciela znaku towarowego, zachowanie jego wyłącznego prawa nie może być uzależnione od ewentualnego wprowadzenia zakazu sprzedaży na terytorium EOG, do którego nałożenia właściciel nie jest zobowiązany, ani tym bardziej od powtórzenia tego zakazu w jednej lub większej liczbie umów zawartych w ramach łańcucha dystrybucji.

65     Przepisy krajowe odnoszące się do możliwości przeciwstawienia osobom trzecim ograniczeń sprzedaży nie są zatem istotne dla rozwiązania sporu między właścicielem znaku towarowego a dalszym podmiotem gospodarczym należącym do łańcucha dystrybucji w przedmiocie zachowania lub wygaśnięcia praw przyznanych przez znak towarowy.

66     Na pytanie trzecie lit. a) pkt ii)–v) zadane w sprawach C‑415/99 i C‑416/99 należy zatem odpowiedzieć, że w odniesieniu do wyczerpania przysługujących właścicielowi znaku towarowego wyłącznych praw nie jest istotne, iż:

–       podmiot gospodarczy, który importuje towary opatrzone znakiem towarowym, nie posiada wiedzy odnośnie do sprzeciwu właściciela wobec wprowadzenia ich do obrotu na terytorium EOG lub wobec ich sprzedaży na tym obszarze przez podmioty gospodarcze inne niż autoryzowani sprzedawcy detaliczni, lub

–       autoryzowani sprzedawcy detaliczni i hurtownicy nie wprowadzili wobec kupujących od nich nabywców zastrzeżeń umownych powtarzających ten sprzeciw, mimo że zostali o nim poinformowani przez właściciela znaku towarowego.

67     W świetle powyższej odpowiedzi oraz odpowiedzi poprzednich nie ma potrzeby udzielenia odpowiedzi na pytanie trzecie lit. b) zadane w sprawach C‑415/99 i C‑416/99.

 W przedmiocie pytań odnoszących się do art. 7 ust. 2 dyrektywy

68     W świetle odpowiedzi na rozpatrzone poprzednio pytania, do celu rozwiązania sporu stanowiącego przedmiot spraw przed sądem krajowym nie jest potrzebne udzielenie odpowiedzi na pytania czwarte, piąte i szóste zadane w sprawie C‑414/99.

 W przedmiocie kosztów

69     Koszty poniesione przez rządy niemiecki, francuski, włoski, fiński i szwedzki, przez Komisję oraz przez Urząd Nadzoru EFTA, które przedłożyły Trybunałowi swoje uwagi, nie podlegają zwrotowi. Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed tym sądem, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów

TRYBUNAŁ,

rozstrzygając w przedmiocie pytań przedłożonych mu przez High Court of Justice (England & Wales), Chancery Division (Patent Court) postanowieniami z dnia 24 czerwca 1999 r. i z dnia 22 lipca 1999 r., orzeka, co następuje:

1)      Artykuł 7 ust. 1 pierwszej dyrektywy Rady 89/104/EWG z dnia 21 grudnia 1988 r. mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych, zmienionej Porozumieniem o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r., należy interpretować w taki sposób, że zgoda właściciela znaku towarowego na sprzedaż na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego towarów opatrzonych tym znakiem, uprzednio wprowadzonych do obrotu poza Europejskim Obszarem Gospodarczym przez tego właściciela lub za jego zgodą może być dorozumiana, jeżeli wynika ona z faktów i okoliczności poprzedzających, równoczesnych lub późniejszych względem wprowadzenia do obrotu poza EOG, które w opinii sądu krajowego również jednoznacznie wskazują na zrzeczenie się przez właściciela jego prawa do sprzeciwienia się wprowadzeniu do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

2)      Dorozumiana zgoda nie może wynikać:

–       z braku powiadomienia przez właściciela znaku towarowego wszystkich kolejnych nabywców produktów wprowadzonych do obrotu poza Europejskim Obszarem Gospodarczym o jego sprzeciwie wobec ich sprzedaży na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

–       z braku umieszczenia na produktach objaśnienia o zakazie ich wprowadzenia do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego;

–       z faktu, że właściciel znaku towarowego przeniósł własność towarów nim opatrzonych, nie wprowadzając zastrzeżeń umownych, oraz że zgodnie z prawem, któremu podlega umowa, przeniesione prawo własności obejmuje, w braku takich zastrzeżeń, nieograniczone prawo do odsprzedaży lub – w najgorszym wypadku – prawo do dalszej sprzedaży towarów na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

3)      W odniesieniu do wyczerpania przysługujących właścicielowi znaku towarowego wyłącznych praw nie jest istotne, iż:

–       podmiot gospodarczy, który importuje towary opatrzone znakiem towarowym, nie posiada wiedzy odnośnie do sprzeciwu właściciela wobec wprowadzenia ich do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub wobec ich sprzedaży na tym obszarze przez podmioty gospodarcze inne niż autoryzowani sprzedawcy detaliczni, lub

–       autoryzowani sprzedawcy detaliczni i hurtownicy nie wprowadzili wobec kupujących od nich nabywców zastrzeżeń umownych powtarzających ten sprzeciw, mimo że zostali o nim poinformowani przez właściciela znaku towarowego.

Rodríguez Iglesias

Jann

Colneric

von Bahr

Gulmann

Edward

La Pergola

Puissochet

Sevón

Skouris

Timmermans

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 20 listopada 2001 r.

Sekretarz

Prezes

R. Grass

G.C. Rodríguez Iglesias

---

* Język postępowania: angielski.