(1)

Aby przywrócić różnorodną biologicznie i odporną przyrodę na całym terytorium Unii trzeba na poziomie Unii ustanowić zasady dotyczące odbudowy ekosystemów. Odbudowa ekosystemów przyczynia się również do realizacji celów Unii w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do zmiany klimatu.

(2)

W ramach Europejskiego Zielonego Ładu (3) określono ambitny plan działania zmierzający do przekształcenia Unii w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, mający na celu ochronę, zachowanie i poprawę kapitału naturalnego Unii oraz ochronę zdrowia i dobrostanu obywateli przed zagrożeniami i negatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu Komisja przyjęła unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 (4).

(3)

Unia i jej państwa członkowskie, jako strony Konwencji o różnorodności biologicznej, zatwierdzonej decyzją Rady 93/626/EWG (5), zobowiązane są do realizacji długoterminowej wizji strategicznej przyjętej przez Konferencję Stron w 2010 r. decyzją X/2 „Strategiczny plan na rzecz różnorodności biologicznej na lata 2011–2020” (6), która zakłada, że do 2050 r. ludzkość będzie cenić, chronić, przywracać i z rozwagą wykorzystywać różnorodność biologiczną, by zachować usługi ekosystemowe, dbać o zdrową planetę i zapewniać korzyści niezbędne wszystkim ludziom.

(4)

Konwencja o różnorodności biologicznej uzgodniona na COP 15 w grudniu 2022 r.  (7) , Globalne ramy różnorodności biologicznej ustanawiające ukierunkowane na działania globalne cele pilnych działań w okresie dziesięciu lat do 2030 r., aby: zapewnić, aby wszystkie obszary były objęte partycypacyjnym, zintegrowanym i sprzyjającym różnorodności biologicznej planowaniem przestrzennym lub skutecznymi procesami zarządzania dotyczącymi zmiany użytkowania gruntów i mórz; sprawić, by utrata obszarów o dużym znaczeniu dla różnorodności biologicznej, w tym ekosystemów o wysokiej integralności ekologicznej, do 2030 r. stała się bliska zeru, przy jednoczesnym poszanowaniu praw ludności rdzennej i społeczności lokalnych, jak określono w Deklaracji Organizacji Narodów Zjednoczonych o prawach ludności rdzennej (UNDRIP); zapewnić, by do 2030 r. co najmniej 30 % obszarów zdegradowanych ekosystemów lądowych, wód śródlądowych oraz morskich i przybrzeżnych było poddanych skutecznej odbudowie, aby zwiększyć różnorodność biologiczną oraz funkcje i usługi ekosystemowe, integralność ekologiczną i łączność; przywrócić, utrzymać i zwiększyć wkład przyrody na rzecz ludzi, w tym funkcji i usług ekosystemowych, takich jak regulacja powietrza, wody i klimatu, zdrowia gleby, zapylania i zmniejszenia ryzyka chorób, a także ochronę przed zagrożeniami naturalnymi i klęskami żywiołowymi, za pomocą rozwiązań opartych na zasobach przyrody lub podejść ekosystemowych z korzyścią dla wszystkich ludzi i przyrody. Globalne ramy różnorodności biologicznej umożliwią postępy na drodze do osiągnięcia zorientowanych na wyniki celów na 2050 r.

(5)

Cele zrównoważonego rozwoju ONZ (8), w szczególności cele 14.2, 15.1, 15.2 i 15.3, odnoszą się do potrzeby zapewnienia ochrony, odbudowy i zrównoważonego wykorzystania ekosystemów lądowych i śródlądowych ekosystemów słodkowodnych oraz ich usług, w szczególności w odniesieniu do lasów, terenów podmokłych, gór i obszarów suchych.

(6)

Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w rezolucji z dnia 1 marca 2019 r. (9) ogłosiło lata 2021–2030 Oenzetowską Dekadą Restytucji Ekosystemów, w której za cel postawiono wspieranie i intensyfikowanie starań na rzecz zapobiegania degradacji ekosystemów na całym świecie, powstrzymywania i odwracania procesu degradacji oraz podnoszenie świadomości na temat znaczenia odbudowy ekosystemów.

(7)

Celem unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 jest zapewnienie, aby do 2030 r. europejska różnorodność biologiczna weszła na ścieżkę regeneracji z korzyścią dla ludzi, planety, klimatu i naszej gospodarki. Określono w niej ambitny unijny plan odbudowy zasobów przyrodniczych, zawierający szereg głównych zobowiązań, w tym zobowiązanie do przedstawienia wniosku dotyczącego prawnie wiążących celów UE w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych, co ma służyć odbudowie zdegradowanych ekosystemów, w szczególności tych dysponujących największym potencjałem w zakresie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, a także zapobieganiu klęskom żywiołowym i ograniczeniu ich skutków.

(8)

W rezolucji z dnia 9 czerwca 2021 r. (10) Parlament Europejski z dużym zadowoleniem przyjął zobowiązanie dotyczące sporządzenia wniosku ustawodawczego obejmującego wiążące cele w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych, a ponadto uznał, że oprócz ogólnego celu w zakresie odbudowy wniosek powinien obejmować cele w zakresie odbudowy dotyczące poszczególnych ekosystemów, siedlisk i gatunków, obejmujące lasy, obszary trawiaste, tereny podmokłe, torfowiska, owady zapylające, rzeki swobodnie przepływające, obszary przybrzeżne i ekosystemy morskie.

(9)

W konkluzjach z 23 października 2020 r. (11) Rada dostrzegła, że zapobieganie dalszemu pogarszaniu się obecnego stanu różnorodności biologicznej i przyrody będzie miało zasadnicze znaczenie, ale nie wystarczy, aby przywrócić przyrodę do naszego życia. Rada potwierdziła, że konieczne jest zwiększenie ambicji w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych, zgodnie z propozycją zawartą w nowym unijnym planie odbudowy zasobów przyrodniczych, który obejmuje środki służące ochronie i przywróceniu różnorodności biologicznej poza obszarami chronionymi. Rada stwierdziła również, że oczekuje wniosku dotyczącego prawnie wiążących celów w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych poddanego ocenie skutków.

(10)

W unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 zawarto zobowiązanie do objęcia ochroną prawną co najmniej 30 % obszarów lądowych, w tym wód śródlądowych, oraz 30 % obszarów morskich w Unii, z czego co najmniej jedna trzecia, w tym wszystkie pozostałe lasy pierwotne i starodrzewy, powinna być objęta ścisłą ochroną. W kryteriach i wytycznych w zakresie wyznaczania dodatkowych obszarów chronionych przez państwa członkowskie (12) („kryteria i wytyczne”), opracowanych przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami, podkreślono, że jeśli odbudowane obszary spełniają lub oczekuje się, że będą spełniać – gdy odbudowa przyniesie pełny efekt – kryteria dotyczące obszarów chronionych, to te odbudowane obszary powinny również przyczynić się do osiągnięcia celów Unii w zakresie obszarów chronionych. W kryteriach i wytycznych podkreślono również, że obszary chronione mogą w istotny sposób przyczynić się do osiągnięcia celów w zakresie odbudowy określonych w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 dzięki utworzeniu warunków umożliwiających skuteczną realizację działań w zakresie odbudowy. Dotyczy to w szczególności obszarów, które mogą się odbudować w sposób naturalny dzięki powstrzymaniu lub ograniczeniu niektórych presji związanych z działalnością człowieka. Objęcie takich obszarów, w tym środowiska morskiego, ścisłą ochroną w niektórych przypadkach wystarczy, by doprowadzić do odbudowy znajdujących się na nich wartości przyrodniczych. Ponadto w kryteriach i wytycznych podkreślono, że od wszystkich państw członkowskich oczekuje się, że przyczynią się do osiągnięcia celów Unii w zakresie obszarów chronionych, określonych w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 proporcjonalnie do wartości przyrodniczych tych obszarów oraz ich potencjału w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych.

(11)

W unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 określono cel polegający na zapewnieniu, aby do 2030 r. nie doszło do pogorszenia tendencji w zakresie ochrony lub stanu siedlisk i gatunków chronionych oraz aby co najmniej 30 % gatunków i siedlisk, których stan ochrony nie jest obecnie właściwy, osiągnęło taki stan lub wykazywało zdecydowaną, pozytywną tendencję w tym kierunku. W opracowanych przez Komisję we współpracy z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami wytycznych (13), które mają pomóc w osiągnięciu tych celów, podkreślono, że w przypadku większości wspomnianych siedlisk i gatunków prawdopodobnie konieczne będą działania w zakresie utrzymania i odbudowy, polegające albo na zatrzymaniu obecnych negatywnych tendencji do 2030 r., utrzymaniu obecnych stabilnych bądź poprawiających się tendencji, albo na zapobieganiu pogarszania się stanu siedlisk i spadku liczebności gatunków o właściwym stanie ochrony. W wytycznych tych podkreślono ponadto, że działania w zakresie odbudowy należy przede wszystkim planować, wdrażać i koordynować na poziomie krajowym lub regionalnym, a przy wyborze i ustalaniu priorytetów w odniesieniu do gatunków i siedlisk, których stan należy poprawić do 2030 r., trzeba dążyć do synergii z innymi celami unijnymi i międzynarodowymi, w szczególności z celami polityki ochrony środowiska i polityki klimatycznej.

(12)

W sprawozdaniu Komisji z 2020 r. na temat stanu przyrody (14) zauważono, że Unia nie zdołała jeszcze powstrzymać pogarszania się stanu chronionych typów siedlisk i gatunków, których ochrona jest dla Unii ważna. Pogorszenie to jest spowodowane głównie odejściem od rolnictwa ekstensywnego, intensyfikacją praktyk zarządzania uprawami, zmianą reżimów hydrologicznych, urbanizacją i zanieczyszczeniem środowiska, a także niezrównoważoną działalnością leśną i eksploatacją gatunków. Ponadto inwazyjne gatunki obce i zmiana klimatu stanowią poważne i rosnące zagrożenie dla rodzimej unijnej fauny i flory.

(12a)

W komunikacie Komisji pt. "Przegląd polityki handlowej – otwarta, zrównoważona i asertywna polityka handlowa"  (15) stwierdza się, że Europejski Zielony Ład jest nową strategią wzrostu UE, która będzie siłą napędową naszej konkurencyjności i doprowadzi do stopniowej, lecz głębokiej transformacji naszych gospodarek, co z kolei będzie miało duży wpływ na strukturę handlu, natomiast rozległa unijna sieć umów dwustronnych stanowi podstawową platformę współpracy z naszymi partnerami w zakresie zmiany klimatu i różnorodności biologicznej i w związku z tym wymaga wprowadzenia analogicznych środków, zgodnie z zasadami WTO. [Poprawka ustna]

(13)

Należy wyznaczyć cel nadrzędny zakładający, aby odbudowa ekosystemów sprzyjała przemianom gospodarczym i społecznym, tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy i zrównoważonemu wzrostowi. Różnorodne biologicznie ekosystemy, takie jak tereny podmokłe, wody słodkie i lasy, a także ekosystemy rolnicze, słabo porośnięte roślinnością, morskie, przybrzeżne i miejskie, jeśli są w dobrym stanie, dostarczają szeregu podstawowych usług ekosystemowych, a korzyści z przywrócenia zdegradowanych ekosystemów do dobrego stanu na wszystkich obszarach lądowych i morskich znacznie przewyższają koszty ich odbudowy. Usługi te przynoszą szeroki zakres korzyści społeczno-gospodarczych, w zależności od uwarunkowań gospodarczych, społecznych, kulturowych, regionalnych i lokalnych.

(14)

Podczas 52. sesji w marcu 2021 r. Komisja Statystyczna Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęła system rachunków ekonomicznych środowiska – rachunkowość ekosystemową („SEEA EA”) (16). SEEA EA to zintegrowane i kompleksowe ramy statystyczne umożliwiające porządkowanie danych dotyczących siedlisk i krajobrazów, przeprowadzanie pomiaru zasięgu i stanu ekosystemów oraz usług ekosystemowych, a także śledzenie zmian aktywów ekosystemów oraz powiązanie tych informacji z działalnością gospodarczą i innymi formami działalności człowieka.

(15)

Zapewnienie różnorodności biologicznej ekosystemów i przeciwdziałanie zmianie klimatu są ze sobą nierozerwalnie związane. Przyroda i rozwiązania oparte na przyrodzie, w tym naturalne zasoby węgla i pochłaniacze dwutlenku węgla, mają fundamentalne znaczenie w kontekście walki z kryzysem klimatycznym. Jednocześnie kryzys klimatyczny już teraz jest czynnikiem powodującym zmiany w ekosystemach lądowych i morskich, a Unia musi przygotować się na to, że jego skutki będą coraz bardziej intensywne, coraz częstsze i coraz bardziej rozległe. W raporcie specjalnym Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu („IPCC”) (17) na temat wpływu globalnego ocieplenia o 1,5 °C wskazano, że niektóre skutki mogą być długotrwałe lub nieodwracalne. W szóstym sprawozdaniu oceniającym IPCC (18) stwierdzono, że odbudowa ekosystemów będzie miała zasadnicze znaczenie w przeciwdziałaniu zmianie klimatu oraz w zmniejszeniu zagrożeń dla bezpieczeństwa żywnościowego. Międzyrządowa Platforma Naukowo-Polityczna w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów (IPBES) w sprawozdaniu z 2019 r. na temat globalnej oceny różnorodności biologicznej i usług ekosystemowych (19) uznała zmianę klimatu za kluczowy czynnik zmian w przyrodzie i oczekuje, że w nadchodzących dziesięcioleciach jej skutki będą się nasilać, w niektórych przypadkach przewyższając wpływ innych czynników powodujących zmiany w ekosystemie, takich jak zmiana użytkowania gruntów i mórz.

(16)

W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 (20) określono wiążący cel polegający na osiągnięciu neutralności klimatycznej w Unii do 2050 r., a następnie dążeniu do ujemnego bilansu emisji, jak również priorytetowym traktowaniu szybkich i przewidywalnych sposobów redukcji emisji oraz jednoczesnym zwiększaniu pochłaniania przez naturalne pochłaniacze. Odbudowa ekosystemów może w znacznym stopniu przyczynić się do utrzymania naturalnych pochłaniaczy, zarządzania nimi i ich wzmacniania, a także do zwiększenia różnorodności biologicznej przy jednoczesnym przeciwdziałaniu zmianie klimatu. W rozporządzeniu (UE) 2021/1119 nałożono również na odpowiednie instytucje Unii i państw członkowskich wymóg zapewniania ciągłych postępów w zwiększaniu zdolności przystosowawczych, wzmacnianiu odporności i zmniejszaniu podatności na skutki zmiany klimatu. Wymaga ono również od państw członkowskich włączenia kwestii przystosowania się do wszystkich obszarów polityki oraz promowania rozwiązań opartych na przyrodzie (21) i przystosowania się opartego na ekosystemach.

(17)

W komunikacie Komisji w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu od 2021 r. (22) podkreślono potrzebę propagowania rozwiązań opartych na przyrodzie i uznano, że przystosowanie się do zmiany klimatu w sposób racjonalny pod względem kosztów jest możliwe dzięki ochronie i odtwarzaniu terenów podmokłych i torfowisk oraz ekosystemów przybrzeżnych i morskich, rozwijaniu zielonych przestrzeni miejskich oraz budowie zielonych dachów i ścian, a także propagowaniu i prowadzeniu zrównoważonego gospodarowania lasami i gruntami rolnymi. Większa liczba różnorodnych biologicznie ekosystemów oznacza większą odporność na zmianę klimatu oraz zapewnia skuteczniejsze formy zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi i zapobiegania takim klęskom.

(18)

Unijna polityka klimatyczna jest obecnie poddawana przeglądowi w celu dostosowania jej do zaproponowanej w rozporządzeniu (UE) 2021/1119 ścieżki redukcji emisji netto o co najmniej 55 % do 2030 r. w porównaniu z 1990 r. W szczególności wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenia (UE) 2018/841 i (UE) 2018/1999 (23) ma na celu zwiększenie wkładu sektora gruntów w ogólne ambitne cele klimatyczne na 2030 r. i dostosowuje cele w zakresie rozliczania emisji i ich pochłaniania w sektorze użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa („LULUCF”) do powiązanych inicjatyw politycznych dotyczących różnorodności biologicznej. We wniosku tym położono nacisk na potrzebę ochrony i zwiększenia pochłaniania dwutlenku węgla w oparciu o zasoby przyrody, zwiększenia odporności ekosystemów na zmianę klimatu, odbudowy zdegradowanych terenów i ekosystemów oraz ponownego nawadniania torfowisk. Ma on również na celu poprawę monitorowania i sprawozdawczości w zakresie emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w odniesieniu do terenów podlegających ochronie i odbudowie. W tym kontekście ważne jest, aby ekosystemy na gruntach wszystkich kategorii, w tym lasy, obszary trawiaste, grunty uprawne i tereny podmokłe, były w dobrym stanie, aby mogły skutecznie wychwytywać i składować dwutlenek węgla.

(19)

Zmiany geopolityczne jeszcze bardziej uwypukliły potrzebę ochrony odporności systemów żywnościowych (24). Dowody wskazują, że odbudowa ekosystemów rolniczych ma pozytywny wpływ na wydajność produkcji żywności w perspektywie długoterminowej, a odbudowa zasobów przyrody stanowi polisę ubezpieczeniową długoterminowej stabilności i odporności UE.

(20)

W sprawozdaniu końcowym z Konferencji w sprawie przyszłości Europy obywatele wzywają Unię do ochrony i odbudowy różnorodności biologicznej, krajobrazu i oceanów, wyeliminowania zanieczyszczenia oraz do wspierania wiedzy, świadomości, edukacji i dialogu na temat środowiska, zmiany klimatu, wykorzystania energii i zrównoważonego rozwoju (25).

(21)

Odbudowa ekosystemów w połączeniu z wysiłkami na rzecz ograniczenia handlu dziką fauną i florą i ich konsumpcji pomoże również zapobiec ewentualnym przyszłym chorobom zakaźnym o potencjale zoonotycznym i zbudować odporność na te choroby, a tym samym zmniejszy ryzyko wystąpienia ognisk i pandemii, a także przyczyni się do wspierania unijnych i globalnych wysiłków na rzecz stosowania podejścia „Jedno zdrowie”, w którym uznaje się, że zdrowie ludzi, zwierząt i zdrowa odporna przyroda są ze sobą nieodłącznie związane.

(22)

Gleby stanowią integralną część ekosystemów lądowych. W komunikacie Komisji z 2021 r. pt. „Strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030” (26) podkreślono potrzebę odtworzenia zdegradowanych gleb i zwiększenia ich bioróżnorodności. Globalny mechanizm i sekretariat Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia (UNCCD) ustanowiły program ustalania celów w zakresie neutralności degradacji gruntów, aby pomóc państwom w osiągnięciu neutralności degradacji gruntów do 2030 r.

(23)

Dyrektywa Rady 92/43/EWG (27) i dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE (28) mają na celu zapewnienie długoterminowej ochrony, zachowania i przetrwania najbardziej wartościowych i zagrożonych europejskich gatunków i siedlisk, a także ekosystemów, których są częścią. Sieć Natura 2000, która powstała w 1992 r. i jest największą na świecie skoordynowaną siecią obszarów chronionych, jest głównym instrumentem realizacji celów tych dwóch dyrektyw. Niniejsze rozporządzenie, podobnie jak te dwie dyrektywy, powinno mieć zastosowanie do europejskiego terytorium państw członkowskich podlegającego postanowieniom Traktatów, a tym samym powinno być dostosowane do przepisów dyrektywy 2008/56/WE.

(24)

Istnieją już ramy i wytyczne (29) pozwalające ocenić, czy stan typów siedlisk chronionych na mocy dyrektywy 92/43/EWG jest dobry oraz określić wystarczającą jakość i wielkość siedlisk gatunków objętych zakresem tej dyrektywy. Na podstawie tych ram i wytycznych można określić cele w zakresie odbudowy dla tych typów siedlisk i siedlisk gatunków. Taka odbudowa nie wystarczy jednak do odwrócenia procesu utraty różnorodności biologicznej i odtworzenia wszystkich ekosystemów. Dlatego też należy ustanowić dodatkowe obowiązki w oparciu o konkretne wskaźniki w celu zwiększenia różnorodności biologicznej w skali szerszych ekosystemów.

(25)

Opierając się na dyrektywach 92/43/EWG i 2009/147/WE, a także aby wspierać realizację celów określonych w tych dyrektywach, państwa członkowskie powinny wprowadzić środki odbudowy w celu zapewnienia odbudowy chronionych siedlisk i gatunków, w tym dzikiego ptactwa, na całym obszarze Unii, również na obszarach nienależących do sieci Natura 2000.

(26)

Dyrektywa 92/43/EWG ma na celu zachowanie i odtworzenie właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków dzikiej fauny i flory będących przedmiotem zainteresowania Unii. Nie określono w niej jednak terminu osiągnięcia tego celu. Podobnie w dyrektywie 2009/147/WE nie określono terminu odbudowy populacji ptaków w Unii.

(27)

Należy zatem ustalić terminy wprowadzenia środków odbudowy na obszarach Natura 2000 i poza nimi, tak aby stopniowo poprawiać stan chronionych typów siedlisk w całej Unii, a także przywracać je aż do osiągnięcia właściwego obszaru odniesienia niezbędnego do uzyskania właściwego stanu ochrony tych typów siedlisk w Unii. Aby zapewnić państwom członkowskim elastyczność niezbędną przy podejmowaniu szeroko zakrojonych działań w zakresie odbudowy, należy pogrupować typy siedlisk według ekosystemów, do których przynależą, a także wyznaczyć dla poszczególnych grup typów siedlisk określone czasowo i ilościowo cele dotyczące konkretnych obszarów. Pozwoli to państwom członkowskim wskazać siedliska, które należy odbudować w obrębie danej grupy w pierwszej kolejności.

(28)

Podobne wymogi należy wprowadzić w odniesieniu do siedlisk gatunków objętych zakresem dyrektywy 92/43/EWG oraz siedlisk dzikiego ptactwa objętych zakresem dyrektywy 2009/147/WE, zwracając przy tym szczególną uwagę na konieczność zapewnienia łączności między tymi dwoma rodzajami siedlisk niezbędną do rozwoju populacji gatunków.

(29)

Konieczne jest, aby środki odbudowy typów siedlisk były odpowiednie i umożliwiały jak najszybsze osiągnięcie dobrego stanu i właściwych obszarów odniesienia z myślą o doprowadzeniu tych typów siedlisk do właściwego stanu ochrony. Ważne jest, aby środki odbudowy umożliwiały osiągnięcie określonych czasowo i ilościowo celów dotyczących konkretnych obszarów. Również środki odbudowy siedlisk gatunków muszą być odpowiednie i umożliwić jak najszybsze osiągnięcie wystarczającej jakości i wielkości tych siedlisk, tak aby uzyskać właściwy stan ochrony gatunków.

(29a)

Środki odbudowy na mocy niniejszego rozporządzenia służące odtworzeniu lub utrzymaniu niektórych typów siedlisk wymienionych w załączniku I, takich jak obszary trawiaste, wrzosowiska lub tereny podmokłe, mogą w niektórych przypadkach wymagać usunięcia lasu w celu przywrócenia zarządzania opartego na ochronie, co może obejmować działania takie jak koszenie lub wypas. Odbudowa przyrody i powstrzymanie wylesiania to zarówno ważne, jak i wzajemnie wzmacniające się cele środowiskowe. Komisja opracuje wytyczne, o których mowa w motywie 36 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr [XXXX/2023] w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010, w celu wyjaśnienia interpretacji definicji „użytkowania rolniczego” zawartej w art. 2 tego rozporządzenia, w szczególności w odniesieniu do przekształcania lasów w grunty o przeznaczeniu innym niż rolnicze.

(30)

Należy zapewnić, aby środki odbudowy wprowadzone na mocy niniejszego rozporządzenia przełożyły się na konkretną i wymierną poprawę stanu ekosystemów, zarówno na poziomie poszczególnych obszarów objętych odbudową, jak i na poziomie krajowym i unijnym.

(31)

Aby zagwarantować skuteczność środków odbudowy i możliwość zmierzenia ich rezultatów w czasie, istotne jest, aby obszary, gdzie zastosowano te środki odbudowy celem poprawy stanu siedlisk objętych zakresem załącznika I do dyrektywy 92/43/EWG oraz przywrócenia tych siedlisk i poprawy ich łączności, wykazywały stałą poprawę aż do osiągnięcia dobrego stanu.

(32)

Niezbędne jest także, by obszary, gdzie zastosowano środki odbudowy celem poprawy jakości i wielkości siedlisk gatunków objętych zakresem dyrektywy 92/43/EWG, a także siedlisk dzikiego ptactwa objętych zakresem dyrektywy 2009/147/WE, wykazywały stałą poprawę, co doprowadzi do osiągnięcia wystarczającej wielkości i jakości siedlisk tych gatunków.

(33)

Należy zapewnić stopniowe poszerzanie obszarów zajmowanych przez typy siedlisk wchodzące w zakres dyrektywy 92/43/EWG, które są w dobrym stanie, na terytorium państw członkowskich i całej Unii, do czasu aż w odniesieniu do każdego typu siedliska zostanie osiągnięty właściwy obszar odniesienia, a co najmniej 90 % tego obszaru na poziomie państwa członkowskiego będzie w dobrym stanie, co umożliwi uzyskanie w przypadku tych typów siedlisk właściwego stanu ochrony.

(34)

Istotne jest, aby zapewnić stopniowy wzrost jakości i wielkości siedlisk gatunków objętych zakresem dyrektywy 92/43/EWG, a także siedlisk dzikiego ptactwa objętych zakresem dyrektywy 2009/147/WE, na terytorium państw członkowskich, a docelowo całej Unii, aż do osiągnięcia stanu wystarczającego do zagwarantowania długoterminowego przetrwania tych gatunków.

(35)

Ważne jest, aby ▌obszary zajmowane przez typy siedlisk wchodzących w zakres niniejszego rozporządzenia, gdzie zastosowano środki odbudowy, wykazywały ciągłą poprawę aż do osiągnięcia dobrego stanu, a następnie, by ich stan nie ulegał znacznemu pogorszeniu, tak aby nie zagrażać długoterminowemu utrzymaniu lub osiągnięciu dobrego stanu. Ważne jest również, aby państwa członkowskie starały się dokładać wysiłków w celu zapobiegania znacznemu pogarszaniu się stanu obszarów zajmowanych przez takie typy siedlisk, które albo są już w dobrym stanie albo nie są w dobrym stanie i nadal nie podlegają środkom odbudowy. Środki takie są istotne, by uniknąć wzrostu potrzeb w zakresie odbudowy w przyszłości , i powinny skupiać się na obszarach typów siedlisk – określonych przez państwa członkowskie w ich krajowych planach odbudowy – których odbudowa jest konieczna do osiągnięcia celów w zakresie odbudowy . Należy ▌rozważyć możliwość działania siły wyższej, takiej jak katastrofy naturalne, która może spowodować pogorszenie stanu obszarów zajmowanych przez te typy siedlisk, a także nieuniknione przekształcenia siedlisk spowodowane bezpośrednio przez zmianę klimatu. Poza obszarami Natura 2000 należy również rozważyć konsekwencje planów lub przedsięwzięć realizowanych w nadrzędnym interesie publicznym, w przypadku których nie są dostępne żadne mniej szkodliwe rozwiązania alternatywne. W odniesieniu do obszarów podlegających odbudowie należy to ustalać indywidualnie dla każdego przypadku. W przypadku obszarów Natura 2000 plany i przedsięwzięcia zatwierdzane są zgodnie z art. 6 ust. 4 dyrektywy 92/43/EWG. W przypadku gdy obszar zostaje przekształcony z jednego typu siedliska na inny typ objęty zakresem niniejszego rozporządzenia jako pożądany rezultat środka odbudowy, nie należy uznawać, że stan obszaru ulega pogorszeniu.

(35a)

Do celów odstępstw od obowiązków stałej poprawy i przeciwdziałania pogarszaniu się stanu obszarów poza obszarami Natura 2000, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, państwa członkowskie powinny zakładać, że instalacje do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, ich podłączenie do sieci, sama związana z nimi sieć i magazyny stanowią nadrzędny interes publiczny. Państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o ograniczeniu tego założenia w należycie uzasadnionych i szczególnych okolicznościach, takich jak powody związane z obroną narodową. Ponadto państwa członkowskie mogą zwolnić te przedsięwzięcia z obowiązku wykazania, że do celów stosowania tych odstępstw nie są dostępne mniej szkodliwe rozwiązania alternatywne, pod warunkiem że przedsięwzięcia te zostały poddane strategicznej ocenie wpływu na środowisko lub ocenie oddziaływania na środowisko. Uznanie takich instalacji za leżące w nadrzędnym interesie publicznym oraz, w stosownych przypadkach, ograniczenie wymogu oceny mniej szkodliwych rozwiązań alternatywnych umożliwiłoby takim przedsięwzięciom korzystanie z uproszczonej oceny w odniesieniu do odstępstw od oceny nadrzędnego interesu publicznego na mocy niniejszego rozporządzenia.

(35b)

Działania, których jedynym celem jest obronność lub bezpieczeństwo narodowe, powinny być traktowane priorytetowo. W związku z tym państwa członkowskie mogą przy wprowadzaniu środków na rzecz odbudowy zwolnić obszary wykorzystywane wyłącznie do celów obrony narodowej, jeżeli środki te uznaje się za niezgodne z dalszym wykorzystywaniem danych obszarów do celów wojskowych. Ponadto do celów stosowania przepisów dotyczących odstępstw od obowiązków stałej poprawy i przeciwdziałania pogarszaniu się stanu obszarów poza obszarami Natura 2000, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, należy zezwolić państwom członkowskim na założenie, że plany i przedsięwzięcia dotyczące takich działań stanowią nadrzędny interes publiczny. Państwa członkowskie mogą również zwolnić te przedsięwzięcia z obowiązku wykazania, że nie są dostępne mniej szkodliwe rozwiązania alternatywne, ale powinny wprowadzić, w zakresie, w jakim jest to uzasadnione i wykonalne, środki mające na celu złagodzenie wpływu na typy siedlisk, w przypadku gdy stosują one to zwolnienie.

(36)

W unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 podkreślono potrzebę podjęcia bardziej zdecydowanego działania na rzecz odbudowy zdegradowanych ekosystemów morskich, w tym ekosystemów bogatych w węgiel oraz ważnych tarlisk ryb i obszarów dojrzewania narybku. W strategii ogłoszono również, że Komisja zaproponuje nowy plan działania w celu ochrony zasobów rybnych i ochrony ekosystemów morskich.

(37)

Typy siedlisk morskich wymienione w załączniku I do dyrektywy 92/43/EWG mają szeroką definicję i obejmują wiele podtypów różnicowanych pod względem ekologicznym i potencjału odbudowy, co utrudnia państwom członkowskim ustanowienie odpowiednich środków odbudowy na poziomie tych typów siedlisk. Należy zatem doprecyzować typy siedlisk morskich przez zastosowanie odpowiednich poziomów klasyfikacji siedlisk morskich w ramach europejskiego systemu informacji o przyrodzie (EUNIS). Państwa członkowskie powinny ustanowić właściwe obszary odniesienia pozwalające osiągnąć właściwy stan ochrony każdego z tych typów siedlisk, o ile te obszary odniesienia nie zostały wcześniej uwzględnione w innych przepisach Unii. Grupa typów siedlisk morskich osadów miękkich, odpowiadająca niektórym szeroko pojętym typom siedlisk głębinowych określonym w dyrektywie 2008/56/WE, jest obszernie reprezentowana w wodach morskich kilku państw członkowskich. W związku z tym państwom członkowskim należy zezwolić na ograniczenie wprowadzanych stopniowo środków odbudowy do mniejszej części powierzchni tych typów siedlisk, które nie są w dobrym stanie, pod warunkiem że nie uniemożliwia to osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu środowiska, określonego zgodnie z art. 9 ust. 1 dyrektywy 2008/56/WE, z uwzględnieniem w szczególności wartości progowych dla wskaźników 1 i 6, określonych zgodnie z art. 9 ust. 3 tej dyrektywy, w odniesieniu do zakresu utraty tych typów siedlisk, niekorzystnego wpływu na stan tych typów siedlisk oraz maksymalnego dopuszczalnego zakresu tych niekorzystnych skutków.

(38)

W przypadku gdy ochrona siedlisk przybrzeżnych i morskich wymaga regulacji działalności połowowej lub w zakresie akwakultury, zastosowanie ma wspólna polityka rybołówstwa. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1380/2013 (30) ustanowiono, w szczególności, że wspólna polityka rybołówstwa wdraża podejście ekosystemowe do zarządzania rybołówstwem, aby zapewnić minimalizowanie negatywnych skutków działalności połowowej dla ekosystemu morskiego. W rozporządzeniu przewidziano także, dążenie polityczne, aby akwakultura i działalność połowowa nie powodowały degradacji środowiska morskiego.

(39)

Aby osiągnąć cel, jakim jest ciągła, długoterminowa i trwała odbudowa różnorodnej biologicznie i odpornej przyrody, państwa członkowskie powinny w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje wspólna polityka rybołówstwa. W zakresie wyłącznej kompetencji Unii w odniesieniu do zachowania żywych zasobów morza, państwa członkowskie mogą wprowadzić niedyskryminacyjne środki na rzecz ochrony stad ryb i zarządzania nimi oraz utrzymania lub poprawy stanu ochrony ekosystemów morskich w strefie 12 mil morskich od linii podstawowej. Co więcej, państwa członkowskie, które mają bezpośredni interes w zarządzaniu, mogą skorzystać z możliwości przedstawienia wspólnych rekomendacji dotyczących środków ochronnych niezbędnych do wypełniania zobowiązań wynikających z prawa Unii w dziedzinie ochrony środowiska. Środki takie zostaną przyjęte i ocenione zgodnie z zasadami i procedurami przewidzianymi we wspólnej polityce rybołówstwa.

(40)

W dyrektywie 2008/56/WE nałożono na państwa członkowskie wymóg współpracy dwustronnej oraz w ramach mechanizmów współpracy regionalnej lub na szczeblu podregionu, w tym poprzez regionalne konwencje morskie (31), a także – w odniesieniu do środków w zakresie rybołówstwa – w kontekście grup regionalnych ustanowionych w ramach wspólnej polityki rybołówstwa.

(41)

Siedliska wybranych gatunków morskich, takich jak rekiny i płaszczki, które – przykładowo – są objęte zakresem Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt lub znajdują się w wykazach gatunków zagrożonych dołączonych do europejskich regionalnych konwencji morskich , ale nie podlegają dyrektywie 92/43/EWG, należy objąć środkami odbudowy, gdyż pełnią ważną funkcję w ekosystemie.

(42)

Aby wspierać odbudowę siedlisk lądowych, słodkowodnych, przybrzeżnych i morskich oraz przeciwdziałanie pogarszaniu się ich stanu, państwa członkowskie mogą nadać dodatkowym obszarom status „obszarów chronionych” lub „obszarów ściśle chronionych”, wprowadzić inne skuteczne obszarowe środki ochrony, a także wspierać środki prywatnej ochrony gruntów.

(43)

Ekosystemy miejskie stanowią około 22 % powierzchni lądowej Unii i są obszarem, na którym mieszka większość obywateli Unii. Miejskie tereny zielone obejmują między innymi lasy, parki i ogrody miejskie, miejskie gospodarstwa rolne, ulice obsadzone drzewami, miejskie łąki i żywopłoty miejskie. Podobnie jak inne ekosystemy objęte niniejszym rozporządzeniem, ekosystemy miejskie stanowią ważne siedliska dla różnorodności biologicznej, w szczególności roślin, ptaków i owadów, w tym owadów zapylających. Zapewniają także wiele innych kluczowych usług ekosystemowych, w tym zmniejszanie i kontrolowanie ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi (takimi jak powodzie, efekt wyspy ciepła), chłodzenie, rekreację, filtrowanie wody i powietrza, a także łagodzenie zmiany klimatu i przystosowanie się do niej. Zwiększenie zielonych przestrzeni miejskich jest jednym z istotnych parametrów zwiększających zdolność ekosystemów miejskich do świadczenia tych ważnych usług. Zwiększenie okrywy zielonej na danym obszarze miejskim spowalnia spływ wody (zmniejszając ryzyko zanieczyszczenia rzek wynikające z przelewów wód burzowych) i pomaga utrzymać niższe temperatury w okresie letnim, budując odporność na zmianę klimatu, a także zapewnia dodatkową przestrzeń dla rozwoju przyrody. Zwiększenie poziomu zielonych przestrzeni miejskich w wielu przypadkach przyczyni się do poprawy stanu ekosystemu miejskiego. Z kolei zdrowe ekosystemy miejskie mają zasadnicze znaczenie dla wspierania zdrowia innych kluczowych ekosystemów europejskich – łącząc obszary naturalne w okolicznych terenach wiejskich, poprawiając zdrowie rzek z dala od miasta, zapewniając schronienie i tereny lęgowe gatunkom ptaków i owadów zapylających powiązanych z siedliskami rolnymi i leśnymi, a także zapewniając ważne siedliska dla np. ptaków migrujących.

(44)

Należy zdecydowanie zintensyfikować działania mające na celu zapewnienie, aby nie istniało już zagrożenie zmniejszeniem pokrycia zielonych przestrzeni miejskich, w szczególności drzewami . Aby zagwarantować, że zielone przestrzenie miejskie będą nadal zapewniały niezbędne usługi ekosystemowe, należy zahamować utratę tych terenów oraz odbudować je i zwiększyć, m.in. poprzez ▌włączanie zielonej infrastruktury i rozwiązań opartych na przyrodzie ▌na etapie projektowania budynków zielonej infrastruktury, takiej jak zielone dachy i ściany. Takie włączanie może przyczynić się nie tylko do obszaru zielonej przestrzeni miejskiej, ale również, jeśli obejmuje ona drzewa, do zwarcia drzewostanu na obszarach miejskich.

(44a)

Wraz ze wzrostem ilości sztucznego światła, zanieczyszczenie światłem stało się istotnym problemem. Jego źródła to oświetlenie zewnętrzne i wewnętrzne budynków, reklamy, nieruchomości komercyjne, biura, fabryki, latarnie uliczne i oświetlone obiekty sportowe. Zanieczyszczenie światłem jest czynnikiem powodującym spadek liczebności owadów. Światło przyciąga wiele owadów, ale sztuczne oświetlenie może być dla nich śmiertelną przynętą. Spadek populacji owadów ma negatywny wpływ na wszystkie gatunki, które polegają na owadach jako pożywieniu lub zapylaczach. Niektóre drapieżniki wykorzystują to przyciąganie na swoją korzyść, wpływając na łańcuchy pokarmowe w nieoczekiwany sposób. [Popr. 2]

(45)

W unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 wezwano do intensyfikacji starań w celu odbudowania ekosystemów słodkowodnych i przywrócenia naturalnych funkcji rzek. Odbudowa ekosystemów słodkowodnych powinna obejmować starania na rzecz odbudowy naturalnej łączności ▌rzek, a także ich obszarów nadbrzeżnych i równin zalewowych, w tym przez usuwanie sztucznych barier w celu wsparcia osiągnięcia właściwego stanu ochrony rzek, jezior i siedlisk zalewowych oraz gatunków zamieszkujących te siedliska chronione dyrektywami 92/43/EWG i 2009/147/WE, a także wypełnienia jednego z głównych celów unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, jakim jest przywrócenie co najmniej 25 000 km rzek do stanu swobodnego przepływu , w porównaniu do stanu z 2020 r., kiedy opublikowano wspomnianą strategię . Usuwając bariery, państwa członkowskie powinny przede wszystkim zająć się przestarzałymi barierami, które nie są już potrzebne do wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, żeglugi śródlądowej, zaopatrzenia w wodę lub innych zastosowań.

(46)

W ostatnich dziesięcioleciach na terenie Unii dramatycznie spadła liczebność populacji owadów zapylających – spadek liczebności odnotowano w przypadku co trzeciego gatunku pszczół i motyli, a co dziesiąty z ich gatunków znajduje się na skraju wyginięcia. Owady zapylające są niezbędne do funkcjonowania ekosystemów lądowych oraz utrzymania dobrostanu człowieka i bezpieczeństwa żywnościowego ze względu na to, że zapylają rośliny dziko rosnące i uprawne. Wartość rocznej produkcji rolnej w UE bezpośrednio związanej z owadami zapylającymi wynosi prawie 5 000 000 000 EUR (32).

(47)

1 czerwca 2018 r. Komisja uruchomiła inicjatywę UE na rzecz owadów zapylających (33) w odpowiedzi na apele Parlamentu Europejskiego i Rady o zajęcie się problemem spadku liczebności owadów zapylających. Ze sprawozdania z postępu prac nad wdrożeniem inicjatywy (34) wynika, że nadal istnieją poważne wyzwania związane z eliminowaniem czynników wpływających na spadek liczebności owadów zapylających, w tym stosowania pestycydów. Parlament Europejski (35) i Rada (36) wezwały do podjęcia bardziej zdecydowanych działań w celu przeciwdziałania spadkowi liczebności owadów zapylających oraz do utworzenia ogólnounijnych ram monitorowania owadów zapylających, a także do ustanowienia jasnych celów i wskaźników dotyczących zobowiązania do odwrócenia spadku liczebności owadów zapylających. Europejski Trybunał Obrachunkowy zalecił, by Komisja ustanowiła odpowiednie mechanizmy zarządzania działaniami mającymi na celu zapobieganie zagrożeniom dla owadów zapylających oraz monitorowania tych działań (37). 24 stycznia 2023 r. Komisja przedstawiła zmienioną inicjatywę UE na rzecz owadów zapylających  (38) . W ramach tej zmiany określono działania, które mają zostać podjęte przez UE i jej państwa członkowskie w celu odwrócenia do 2030 r. tendencji spadkowej liczebności owadów zapylających.

(48)

Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zrównoważonego stosowania środków ochrony roślin [ma zostać przyjęty 22 czerwca 2022 r., należy podać tytuł i numer przyjętego aktu, kiedy będą dostępne] ma na celu regulację jednego z czynników wpływających na spadek liczebności owadów zapylających przez wprowadzenie zakazu stosowania pestycydów na obszarach ekologicznie wrażliwych, z których wiele ujęto w niniejszym rozporządzeniu, np. na obszarach, gdzie żyją gatunki owadów zapylających sklasyfikowane w Europejskich czerwonych księgach (39) jako zagrożone wyginięciem.

(49)

Zrównoważone, odporne i różnorodne pod względem biologicznym ekosystemy rolnicze są konieczne, by zapewnić bezpieczną, zrównoważoną i zdrową żywność w przystępnych cenach. Ekosystemy rolnicze charakteryzujące się bogatą różnorodnością biologiczną zwiększają również odporność rolnictwa na zmianę klimatu i ryzyko środowiskowe, a jednocześnie przyczyniają się do zapewnienia bezpieczeństwa żywności i bezpieczeństwa żywnościowego oraz tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, w szczególności miejsc pracy związanych z rolnictwem ekologicznym oraz turystyką wiejską i rekreacją. Unia powinna zatem dążyć do poprawy różnorodności biologicznej na swoich gruntach rolnych, stosując różne istniejące praktyki sprzyjające osiągnięciu celu, jakim jest zwiększenie różnorodności biologicznej, lub zgodne z tym celem, w tym rolnictwo ekstensywne. Rolnictwo ekstensywne jest kluczowe dla utrzymania szeregu gatunków i siedlisk na obszarach charakteryzujących się bogatą różnorodnością biologiczną. Istnieje szereg praktyk charakterystycznych dla rolnictwa ekstensywnego, które przynoszą liczne i znaczne korzyści w zakresie ochrony różnorodności biologicznej, usług ekosystemowych oraz elementów krajobrazu, takich jak rolnictwo precyzyjne, rolnictwo ekologiczne, agroekologia, system rolno-leśny oraz trwałe użytki zielone o niskiej intensywności użytkowania.

(50)

Należy wprowadzić środki odbudowy, które zwiększą różnorodność biologiczną ekosystemów rolniczych w całej Unii, w tym na obszarach nie obejmujących typów siedlisk objętych zakresem dyrektywy 92/43/EWG. Wobec braku wspólnej metody oceny stanu ekosystemów rolniczych, która umożliwiłaby wyznaczenie szczegółowych celów w zakresie odbudowy ekosystemów rolniczych, należy ustanowić ogólny obowiązek zwiększenia różnorodności biologicznej ekosystemów rolniczych i dokonywać pomiaru stopnia realizacji tego obowiązku na podstawie istniejących wskaźników.

(51)

Ponieważ ptaki krajobrazu rolniczego uznaje się powszechnie za kluczowe wskaźniki zdrowia ekosystemów rolniczych, należy wyznaczyć cele w zakresie odbudowy tych gatunków. Obowiązek osiągnięcia takich celów spoczywałby na państwach członkowskich, a nie na indywidualnych rolnikach. Państwa członkowskie powinny osiągnąć te cele poprzez wprowadzenie skutecznych środków odbudowy w ramach gruntów rolnych, współpracując z rolnikami i innymi zainteresowanymi stronami w zakresie opracowywania i wdrażania tych środków w terenie.

(52)

Elementy krajobrazu o wysokiej różnorodności na gruntach rolnych, w tym strefy buforowe, podlegające albo niepodlegające płodozmianowi ugory, żywopłoty, pojedyncze drzewa lub grupy drzew, rzędy drzew, miedze śródpolne, działki, rowy, strumienie, małe tereny podmokłe, tarasy, kopce kamieni, kamienne ściany, małe stawy, elementy związane z kulturą, zapewniają przestrzeń dla roślin dziko rosnących i dzikich zwierząt, w tym owadów zapylających, zapobiegają erozji i zubożeniu gleby, filtrują powietrze i wodę, przyczyniają się do łagodzenia zmiany klimatu oraz przystosowania się do niej, a także wspierają wydajność rolnictwa i upraw zależnych od owadów zapylających. Drzewa produktywne stanowiące część systemów rolno-leśnych gruntów ornych i elementy produktywne w nieproduktywnych żywopłotach można również uznać za elementy krajobrazu o wysokiej różnorodności biologicznej, pod warunkiem że nie są nawożone ani poddawane działaniu pestycydów oraz jeżeli zbiory odbywają się tylko w czasie, gdy nie zagraża to wysokiemu poziomowi różnorodności biologicznej. Należy zatem wprowadzić wymóg dotyczący zwiększania udziału elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności na gruntach rolnych. ▌ Należy ▌zapewnić poprawę innych istniejących wskaźników, takich jak wskaźnik liczebności motyli występujących na obszarach trawiastych oraz zasoby węgla organicznego w glebach mineralnych na gruntach uprawnych. [Popr. 14]

(53)

Celem wspólnej polityki rolnej (WPR) jest wspieranie i wzmacnianie ochrony środowiska, w tym różnorodności biologicznej. Jednym z celów szczegółowych polityki jest przyczynianie się do powstrzymania i odwrócenia procesu utraty różnorodności biologicznej, poprawa usług ekosystemowych oraz ochrona siedlisk i krajobrazów. Nowa norma warunkowości WPR nr 8, tj. norma dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (GAEC 8) (40) wymaga, aby beneficjenci płatności obszarowych przeznaczali co najmniej 4 % gruntów ornych na poziomie gospodarstwa rolnego na obszary i elementy nieproduktywne, w tym na grunty ugorowane, oraz aby zachowali istniejące elementy krajobrazu. Wspomniane 4 % przeznaczone na potrzeby dostosowania do normy GAEC może zostać obniżone do 3 %, jeśli spełnione są określone przesłanki (41). Obowiązek ten przyczyni się do osiągnięcia przez państwa członkowskie pozytywnej tendencji w zakresie elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności na gruntach rolnych. Ponadto w ramach WPR państwa członkowskie mają możliwość ustanawiania ekoschematów dotyczących praktyk rolniczych stosowanych przez rolników na użytkach rolnych, które to praktyki mogą obejmować utrzymywanie i tworzenie elementów krajobrazu lub obszarów nieproduktywnych. Podobnie w swoich planach strategicznych WPR państwa członkowskie mogą również uwzględnić zobowiązanie rolno-środowiskowo-klimatyczne, w tym ulepszone zarządzanie elementami krajobrazu wykraczające poza normę warunkowości GAEC 8 lub ekoschematy. Projekty LIFE dotyczące przyrody i różnorodności biologicznej przyczynią się również do skierowania europejskiej różnorodności biologicznej na gruntach rolnych na ścieżkę regeneracji do 2030 r. poprzez wspieranie wdrażania dyrektywy 92/43/EWG i dyrektywy 2009/147/WE, a także unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030.

(54)

Odbudowa i ponowne nawadnianie (42) gleb organicznych (43) użytkowanych rolniczo (tj. użytkowanych jako obszary trawiaste i grunty uprawne), które stanowią osuszone torfowiska, pomagają w osiągnięciu znaczących korzyści w zakresie różnorodności biologicznej i znacznej redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz przynoszą inne korzyści dla środowiska, przyczyniając się jednocześnie do zróżnicowania krajobrazu rolniczego. Państwa członkowskie mogą wybrać spośród szerokiej gamy środków odbudowy osuszonych torfowisk użytkowanych rolniczo od przekształcania gruntów uprawnych w trwałe użytki zielone, przez środki w zakresie ekstensyfikacji w połączeniu ze zmniejszonym osuszaniem, aż po pełne ponowne nawadnianie z możliwością użytkowania torfowisk lub wprowadzenie roślinności torfotwórczej. Najistotniejsze korzyści dla klimatu wynikają z odbudowy i ponownego nawadniania gruntów uprawnych, a następnie odtworzenia intensywnych obszarów trawiastych. Aby umożliwić elastyczną realizację celu w zakresie odbudowy osuszonych torfowisk wykorzystywanych w rolnictwie, państwa członkowskie mogą zaliczyć środki odbudowy i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk na obszarach wydobycia torfu, a także, w pewnym stopniu, odbudowę i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk w ramach innych rodzajów użytkowania gruntów (np. lasów), jako przyczyniające się do osiągnięcia celów dotyczących osuszonych torfowisk wykorzystywanych w rolnictwie. W należycie uzasadnionych przypadkach i jeżeli nie można wdrożyć ponownego nawadniania wykorzystywanych rolniczo osuszonych torfowisk ze względu na znaczny negatywny wpływ na budynki, infrastrukturę, przystosowanie się do zmiany klimatu lub inne interesy publiczne, a ponowne nawadnianie torfowisk w ramach innych rodzajów użytkowania gruntów nie jest wykonalne, państwa członkowskie mogą ustalić mniejszy zakres torfowisk, które mają być ponownie nawadniane.

(55)

Aby czerpać najpełniejsze korzyści w zakresie różnorodności biologicznej, odbudowa i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk powinny wykraczać poza obszary występowania typów siedlisk podmokłych wymienionych w załączniku I do dyrektywy 92/43/EWG, które mają być odbudowane i przywrócone. Dane dotyczące zasięgu występowania gleb organicznych oraz związanych z nimi emisji gazów cieplarnianych i ich pochłaniania są monitorowane i udostępniane w ramach sprawozdawczości sektora LULUCF w krajowych wykazach gazów cieplarnianych opracowywanych przez państwa członkowskie i przedkładanych UNFCCC. Istnieją alternatywne sposoby produktywnego użytkowania odbudowanych i ponownie nawodnionych torfowisk. Przykładowo użytkowanie torfowisk – praktyka polegająca na prowadzeniu działalności uprawnej na podmokłych torfowiskach – może obejmować uprawę różnych rodzajów trzcin, produkcję niektórych rodzajów drewna, uprawę borówek i żurawiny, uprawę torfowców oraz wypas wołów domowych. Praktyki te powinny opierać się na zasadach zrównoważonego gospodarowania i mieć na celu zwiększenie różnorodności biologicznej, tak aby oferowały wysoką wartość zarówno pod względem finansowym, jak i ekologicznym. Użytkowanie torfowisk może być korzystne również dla niektórych gatunków zagrożonych w Unii, a także może ułatwiać łączność między terenami podmokłymi a powiązanymi z nimi populacjami gatunków w Unii. Finansowanie działań mających na celu odbudowę i ponowne nawadnianie osuszonych torfowisk, a ewentualne straty dochodów mogą być kompensowane z wielu różnych źródeł, w tym z wydatków w ramach budżetu Unii i unijnych programów finansowania.

(56)

W nowej strategii leśnej UE 2030 (44) podkreślono potrzebę odbudowy bioróżnorodności lasów. Lasy i inne obszary zalesione zajmują ponad 43,5 % powierzchni lądowej UE. Ekosystemy leśne, w których występuje bogata różnorodność biologiczna, są wrażliwe na zmianę klimatu, ale też w naturalny sposób sprzyjają przystosowaniu się do zmiany klimatu i walce z nią oraz ze związanymi z nią zagrożeniami, m.in. dzięki swoim funkcjom składowania zasobów węgla i pochłaniania dwutlenku węgla, a także zapewniają wiele innych kluczowych usług ekosystemowych i korzyści, takich jak dostarczanie drewna, pożywienia i innych produktów niedrzewnych oraz regulacja klimatu, stabilizacja gleby, kontrola erozji oraz oczyszczanie powietrza i wody.

▌ [Popr. 112/rev1]

(58)

Cele i obowiązki w zakresie odbudowy siedlisk i gatunków chronionych na mocy dyrektyw 92/43/EWG i 2009/147/WE, owadów zapylających oraz ekosystemów słodkowodnych, miejskich, rolniczych i leśnych powinny się uzupełniać i pozostawać w synergii z myślą o osiągnięciu nadrzędnego celu, jakim jest odbudowa ekosystemów na obszarach lądowych i morskich państw członkowskich . Środki odbudowy wymagane do osiągnięcia jednego konkretnego celu w wielu przypadkach przyczynią się do osiągnięcia innych celów lub wywiązania się z innych zobowiązań. Państwa członkowskie powinny zatem planować środki odbudowy w sposób strategiczny w celu maksymalizacji ich skuteczności w przyczynianiu się do odbudowy przyrody w całej Unii. Środki odbudowy należy również planować w taki sposób, aby uwzględniały łagodzenie zmiany klimatu i przystosowywanie się do niej oraz zapobieganie skutkom klęsk żywiołowych i degradacji gruntów oraz kontrolę tych skutków. Środki te powinny zmierzać do optymalizacji ekologicznych, gospodarczych i społecznych funkcji ekosystemów, w tym ich potencjału wydajności, z uwzględnieniem ich wkładu w zrównoważony rozwój odpowiednich regionów i społeczności. Ważne jest, by państwa członkowskie opracowały szczegółowe krajowe plany odbudowy w oparciu o najlepsze dostępne dowody naukowe . Udokumentowane zapisy dotyczące historycznego rozmieszczenia i obszaru, a także prognozowanych zmian warunków środowiskowych wynikających ze zmiany klimatu, powinny stanowić podstawę oceny właściwego obszaru odniesienia typów siedlisk. Ponadto ważne jest, aby społeczeństwo miało wczesną i realną możliwość udziału w przygotowywaniu tych planów. Państwa członkowskie powinny uwzględnić szczególne uwarunkowania oraz potrzeby swoich terytoriów, tak aby plany odnosiły się do konkretnych presji i zagrożeń oraz czynników powodujących utratę różnorodności biologicznej, a także powinny ze sobą współpracować w celu zapewnienia odbudowy i łączności ponad granicami.

(59)

Aby zapewnić synergię między poszczególnymi środkami ochrony i odbudowy zasobów przyrodniczych w Unii, które to środki zostały lub mają zostać wprowadzone, przy przygotowywaniu krajowych planów odbudowy państwa członkowskie powinny uwzględnić: środki ochronne ustanowione w odniesieniu do obszarów Natura 2000 oraz priorytetowe ramy działań przygotowane zgodnie z dyrektywami 92/43/EWG i 2009/147/WE; środki mające na celu osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód uwzględnionych w planach gospodarowania wodami w dorzeczu przygotowanymi zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE; strategie morskie mające na celu osiągnięcie dobrego stanu środowiska we wszystkich unijnych regionach morskich przygotowane zgodnie z dyrektywą 2008/56/WE; krajowe programy ograniczania zanieczyszczenia powietrza przygotowane na mocy dyrektywy (UE) 2016/2284; krajowe strategie i plany działania na rzecz bioróżnorodności opracowane zgodnie z art. 6 Konwencji o różnorodności biologicznej, a także środki ochronne przyjęte zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1380/2013 i środki techniczne przyjęte zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1241 (45).

(60)

Aby zapewnić spójność między celami niniejszego rozporządzenia a dyrektywą (UE) 2018/2001 (46), rozporządzeniem (UE) 2018/1999 (47) oraz dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 98/70/WE w zakresie promowania energii ze źródeł odnawialnych (48), w szczególności podczas przygotowywania krajowych planów odbudowy, państwa członkowskie powinny uwzględnić potencjał projektów dotyczących energii ze źródeł odnawialnych w zakresie realizacji celów dotyczących odbudowy zasobów przyrodniczych.

(61)

Biorąc pod uwagę znaczenie konsekwentnego mierzenia się z podwójnym wyzwaniem, jakim jest utrata różnorodności biologicznej i zmiana klimatu, w procesie odbudowy różnorodności biologicznej należy uwzględnić wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych i odwrotnie. Działania w zakresie odbudowy i wdrażanie projektów dotyczących energii ze źródeł odnawialnych mogą być łączone, w miarę możliwości, w tym w obszarach przyspieszonego rozwoju OZE i specjalnych obszarach sieciowych. Zgodnie z dyrektywą (UE) 2018/2001 państwa członkowskie są zobowiązane przeprowadzać skoordynowane mapowanie na potrzeby wprowadzania energii odnawialnej na swoim terytorium w celu określenia krajowego potencjału i dostępnej powierzchni lądowej, podpowierzchni, wód morskich lub śródlądowych niezbędnych do instalacji elektrowni do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, a także powiązanej z nimi infrastruktury, takiej jak instalacje sieciowe i magazynowe, w tym do magazynowania energii cieplnej, które są niezbędne do zapewnienia co najmniej ich krajowych wkładów w realizację wyznaczonego na 2030 r. zmienionego celu dotyczącego energii odnawialnej. Takie obszary, w tym istniejące instalacje i mechanizmy współpracy, są współmierne do szacunkowych trajektorii i całkowitej planowanej mocy zainstalowanej w ramach technologii energii ze źródeł odnawialnych określonych w krajowych planach w dziedzinie energii i klimatu. Państwa członkowskie powinny wyznaczyć podzbiór takich obszarów jako obszary przyspieszonego rozwoju OZE . Są to określone miejsca na lądzie lub na morzu, szczególnie odpowiednie do instalacji obiektów służących do produkcji energii ze źródeł odnawialnych ▌, gdzie oczekuje się, że zastosowanie określonego rodzaju energii ze źródeł odnawialnych nie będzie miało znaczącego wpływu na środowisko, biorąc pod uwagę specyfikę wybranego terytorium. Państwa członkowskie powinny priorytetowo traktować powierzchnie sztuczne i zabudowane, takie jak dachy i elewacje budynków , obszary infrastruktury transportowej i ich bezpośrednie otoczenie , parkingi, gospodarstwa, składowiska odpadów, tereny przemysłowe, kopalnie, sztuczne zbiorniki wód śródlądowych, jeziora lub rezerwuary oraz, w stosownych przypadkach, oczyszczalnie ścieków komunalnych, a także tereny zdegradowane nienadające się do wykorzystania w rolnictwie. Dyrektywa (UE) 2018/2001 stanowi również, że państwa członkowskie mogą przyjąć plan lub plany, aby wyznaczyć specjalne obszary infrastruktury na potrzeby opracowywania projektów dotyczących sieci i magazynowania niezbędnych do włączenia energii odnawialnej do systemu elektroenergetycznego, przy czym opracowywanie to nie powinno mieć znaczącego wpływu na środowisko bądź taki wpływ można odpowiednio złagodzić lub, jeżeli nie jest to możliwe, zrekompensować. Celem takich obszarów jest wsparcie i uzupełnienie obszarów przyspieszonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych. Wyznaczając obszary przyspieszonego rozwoju OZE i specjalne obszary infrastruktury , państwa członkowskie powinny unikać obszarów chronionych i uwzględnić plany odbudowy zasobów przyrodniczych. Państwa członkowskie powinny koordynować opracowywanie krajowych planów odbudowy z mapowaniem obszarów niezbędnych do krajowych wkładów w realizację celu dotyczącego energii ze źródeł odnawialnych na 2030 r. i, w stosownych przypadkach, z wyznaczaniem obszarów przyspieszonego rozwoju OZE i specjalnych obszarów sieciowych . Podczas przygotowywania planów odbudowy zasobów przyrodniczych państwa członkowskie powinny zapewniać synergię z rozwojem energii ze źródeł odnawialnych i infrastruktury energetycznej oraz z już wyznaczonymi obszarami przyspieszonego rozwoju OZE i specjalnymi obszarami sieciowymi oraz zapewniać, by funkcjonowanie tych obszarów ▌energii odnawialnej, w tym przewidzianych w dyrektywie (UE) 2018/2001 procedur wydawania zezwoleń mających zastosowanie do tych obszarów ▌energii odnawialnej, pozostało niezmienione.

(62)

Aby zapewnić synergię ze środkami odbudowy, które zostały już zaplanowane lub wprowadzone w państwach członkowskich, w krajowych planach odbudowy należy uznać i uwzględnić te środki odbudowy. W świetle pilnej potrzeby podjęcia działań na rzecz odbudowy zdegradowanych ekosystemów, zasygnalizowanej w sprawozdaniu IPCC z 2022 r., państwa członkowskie powinny wdrażać te środki równolegle z przygotowywaniem planów odbudowy.

(63)

W krajowych planach odbudowy i środkach mających na celu odbudowę siedlisk oraz środkach mających na celu zapobieganie pogarszaniu się stanu siedlisk należy także uwzględnić wyniki projektów badawczych istotnych z punktu widzenia oceny stanu ekosystemów, identyfikowania oraz wdrażania środków odbudowy, a także celów monitorowania , a w stosownych przypadkach uwzględnić różnorodność sytuacji w różnych regionach Unii, zgodnie z art. 191 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w zakresie np. wymogów społecznych, gospodarczych i kulturowych oraz cech regionalnych i lokalnych, w tym gęstości zaludnienia .

(64)

Należy wziąć pod uwagę szczególną sytuację regionów najbardziej oddalonych w Unii, wymienionych w art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), w którym przewidziano szczególne środki mające na celu wsparcie tych regionów. Zgodnie z założeniami unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030, szczególny nacisk należy położyć na ochronę i odbudowę ekosystemów regionów najbardziej oddalonych ze względu na ich wyjątkową wartość pod względem bogactwa różnorodności biologicznej. Jednocześnie należy uwzględnić związane z tym koszty ochrony i odbudowy tych ekosystemów oraz oddalenie, wyspiarski charakter, niewielkie rozmiary, trudną topografię i klimat regionów najbardziej oddalonych, w szczególności podczas przygotowywania krajowych planów odbudowy. Zachęca się państwa członkowskie do dobrowolnego włączenia szczególnych środków odbudowy w tych regionach najbardziej oddalonych, które nie są objęte zakresem niniejszego rozporządzenia.

(65)

Europejska Agencja Środowiska (EEA) powinna wspierać państwa członkowskie w przygotowywaniu krajowych planów odbudowy, a także w monitorowaniu postępów w realizacji celów i obowiązków w zakresie odbudowy. Komisja powinna ocenić, czy krajowe plany odbudowy pozwalają na realizację tych celów i obowiązków.

(66)

Ze sprawozdania Komisji na temat stanu przyrody z 2020 r. wynika, że znaczna część informacji przekazywanych przez państwa członkowskie zgodnie z art. 17 dyrektywy Rady 92/43/EWG (49) i art. 12 dyrektywy 2009/147/WE, w szczególności na temat stanu ochrony siedlisk i gatunków, które akty te obejmują ochroną, oraz tendencji w tym zakresie, pochodzi z częściowych badań lub opiera się jedynie na ocenie eksperta. Ze sprawozdania wynika również, że stan niektórych typów siedlisk i gatunków objętych ochroną na mocy dyrektywy 92/43/EWG jest wciąż nieznany. Uzupełnienie tych luk informacyjnych oraz inwestycje w monitorowanie i nadzór są niezbędne do stworzenia solidnych, opartych na podstawach naukowych krajowych planów odbudowy. Aby zapewnić aktualność, większą skuteczność i spójność różnych metod monitorowania, w ramach monitorowania i nadzoru należy możliwie jak najlepiej wykorzystywać finansowane przez Unię projekty w zakresie badań naukowych i innowacji, nowe technologie, takie jak monitorowanie in situ i teledetekcję przy użyciu danych satelitarnych oraz usługi świadczone w ramach unijnego programu kosmicznego (EGNOS/Galileo i Copernicus). Wdrożenie celów w zakresie odbudowy będą wspierać unijne misje w zakresie odbudowy naszych oceanów i zasobów wodnych, przystosowania się do zmiany klimatu i pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie (50).

(66a)

Biorąc pod uwagę szczególne wyzwania techniczne i finansowe związane z mapowaniem i monitorowaniem środowisk morskich, państwa członkowskie mogą, jako uzupełnienie informacji zgłaszanych zgodnie z art. 17 dyrektywy 92/43/EWG i zgodnie z art. 17 dyrektywy 2008/56/WE, wykorzystać informacje dotyczące presji i zagrożeń lub inne istotne informacje jako podstawę ekstrapolacji przy ocenie stanu siedlisk morskich wymienionych w załączniku II. Takie podejście można zatem również wykorzystać jako podstawę planowania środków odbudowy siedlisk morskich zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Ogólna ocena stanu siedlisk morskich wymienionych w załączniku II powinna opierać się na najlepszej dostępnej wiedzy oraz na aktualnym postępie naukowo-technicznym.

(67)

Aby monitorować postępy w realizacji krajowych planów odbudowy, wprowadzone środki odbudowy, obszary objęte środkami odbudowy oraz dane dotyczące wykazu barier dla ciągłości rzek, należy wprowadzić system zobowiązujący państwa członkowskie do tworzenia, aktualizowania i udostępniania istotnych danych dotyczących wyników takiego monitorowania. Przekazywanie danych Komisji drogą elektroniczną powinno odbywać się za pośrednictwem systemu ReportNet Europejskiej Agencji Środowiska oraz w sposób, który ograniczy do minimum obciążenia administracyjne nakładane na wszystkie podmioty. Aby zapewnić odpowiednią infrastrukturę na potrzeby publicznego dostępu, sprawozdawczości i wymiany danych między organami publicznymi, państwa członkowskie powinny, w stosownych przypadkach, opierać specyfikacje danych na tych, o których mowa w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/4/WE (51), dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2007/2/WE (52) oraz dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 (53).

(68)

Aby zapewnić skuteczne wdrożenie niniejszego rozporządzenia, Komisja powinna oferować państwom członkowskim na ich wniosek wsparcie za pośrednictwem Instrumentu Wsparcia Technicznego (54), który zapewnia dostosowane do potrzeb wsparcie techniczne przy opracowywaniu i wdrażaniu reform. Wsparcie techniczne obejmuje przykładowo wzmocnienie zdolności administracyjnych, harmonizację ram legislacyjnych oraz wymianę odpowiednich najlepszych praktyk.

(69)

Komisja powinna składać sprawozdania z postępów państw członkowskich w realizacji celów i obowiązków w zakresie odbudowy określonych w niniejszym rozporządzeniu na podstawie ogólnounijnych sprawozdań z postępów sporządzanych przez EEA, a także innych udostępnianych przez państwa członkowskie analiz i sprawozdań dotyczących istotnych obszarów polityki, np. polityki w dziedzinie przyrody, polityki morskiej i polityki wodnej.

(70)

Zasadnicze znaczenie dla zapewnienia osiągnięcia celów i obowiązków określonych w niniejszym rozporządzeniu ma poczynienie odpowiednich inwestycji publicznych i prywatnych w odbudowę, natomiast państwa członkowskie powinny włączyć wydatki na cele związane z różnorodnością biologiczną, w tym koszty alternatywne i przejściowe wynikające z wdrożenia krajowych planów odbudowy, do budżetów państwa, a także odzwierciedlić sposób wykorzystania finansowania unijnego. Jeżeli chodzi o finansowanie unijne, wydatki w ramach budżetu Unii oraz unijne programy finansowania, takie jak Program działań na rzecz środowiska i klimatu (program LIFE) (55), Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA) (56), Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (57), Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (ERFG), Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Fundusz Spójności  (58) i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (59), a także unijny program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji „Horyzont Europa” (60), przyczyniają się do osiągnięcia celów w zakresie różnorodności biologicznej, przy uwzględnieniu celu zakładającego przeznaczenie w 2024 r. 7,5 %, a w 2026 i 2027 r. 10 % rocznych wydatków w ramach wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 (61) na cele związane z różnorodnością biologiczną.

Kolejnym źródłem finansowania ochrony i odbudowy różnorodności biologicznej i ekosystemów jest Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (RRF) (62). Jeśli chodzi o program LIFE, należy zwrócić szczególną uwagę na właściwe wykorzystanie strategicznych projektów przyrodniczych jako specjalnego narzędzia, które może wspierać wdrożenie niniejszego rozporządzenia przez skuteczne i efektywne włączanie dostępnych środków finansowych.

(71)

Dostępnych jest szereg unijnych, krajowych i prywatnych inicjatyw stymulujących finansowanie prywatne, takich jak Program InvestEU (63), który oferuje możliwości uruchomienia finansowania publicznego i prywatnego w celu wsparcia m.in. poprawy stanu przyrody i różnorodności biologicznej za pomocą projektów w zakresie zielonej i niebieskiej infrastruktury oraz uprawy sprzyjającej pochłanianiu dwutlenku węgla przez glebę jako ekologicznego modelu biznesowego (64).

(71a)

Aby zapewnić wdrożenie niniejszego rozporządzenia, niezbędne są odpowiednie inwestycje prywatne i publiczne w zakresie środków odbudowy zasobów przyrodniczych. W związku z tym Komisja powinna, w terminie 12 miesięcy od wejścia w życie niniejszego rozporządzenia i w porozumieniu z państwami członkowskimi, przedstawić sprawozdanie zawierające analizę wskazującą wszelkie luki we wdrażaniu niniejszego rozporządzenia. Sprawozdaniu powinny towarzyszyć, w stosownych przypadkach, wnioski dotyczące odpowiednich środków, w tym środków finansowych, które mają służyć wypełnieniu zidentyfikowanych luk, takich jak ustanowienie specjalnego finansowania, i bez uszczerbku dla prerogatyw współprawodawców w zakresie przyjęcia kolejnych wieloletnich ram finansowych na okres po 2027 r.

(71b)

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, na mocy zasady lojalnej współpracy ustanowionej w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), zadaniem sądów państw członkowskich jest zapewnienie ochrony sądowej praw osób na mocy prawa Unii. Ponadto art. 19 ust. 1 TUE zawiera wymóg, zgodnie z którym państwa członkowskie ustanawiają środki niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii. Unia i jej państwa członkowskie są stronami Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska („konwencja z Aarhus”). Zgodnie z konwencją z Aarhus państwa członkowskie powinny zapewnić, aby zgodnie z odpowiednim krajowym systemem prawnym członkowie zainteresowanej społeczności mieli dostęp do wymiaru sprawiedliwości.

(72)

Państwa członkowskie powinny wspierać sprawiedliwe i ogólnospołeczne podejście do przygotowania i wdrażania swoich krajowych planów odbudowy przez włączenie procesów umożliwiających udział społeczeństwa oraz uwzględnienie potrzeb społeczności lokalnych i zainteresowanych stron.

(73)

Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 (65) plany strategiczne WPR mają przyczyniać się do realizacji już ustalonych długoterminowych celów krajowych określonych w aktach prawnych, wymienionych w załączniku XIII do tego rozporządzenia, lub wynikających z nich, oraz mają być z nimi spójne. Komisja powinna uwzględnić niniejsze rozporządzenie w sprawie odbudowy zasobów przyrodniczych przy dokonywaniu – zgodnie z art. 159 rozporządzenia (UE) 2021/2115 do dnia 31 grudnia 2025 r. – przeglądu wykazu zawartego w załączniku XIII do tego rozporządzenia.

(74)

Zgodnie z zobowiązaniem zawartym w 8. unijnym programie działań w zakresie środowiska do 2030 r. (66) państwa członkowskie powinny wycofać dotacje o skutkach szkodliwych dla środowiska na szczeblu krajowym, wykorzystując przy tym jak najlepiej instrumenty rynkowe i narzędzia ekologicznego planowania budżetu, w tym wymagane w celu zapewnienia sprawiedliwej społecznie transformacji, oraz wspierając przedsiębiorstwa i inne zainteresowane strony w pracach nad normalizacją praktyk w zakresie rozliczania kapitału naturalnego.

(75)

Aby zapewnić niezbędne dostosowanie niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do zmiany załączników I–VII celem dostosowania grup siedlisk, dostosowania wykazu gatunków ptaków służącego do ustalania wskaźnika liczebności pospolitych ptaków krajobrazu rolniczego, a także dostosowania wykazu wskaźników różnorodności biologicznej dotyczących ekosystemów rolniczych, wykazu wskaźników różnorodności biologicznej dotyczących ekosystemów leśnych oraz wykazów siedlisk i gatunków morskich ▌i przykładów środków odbudowy do postępu naukowo-technicznego, aby uwzględnić doświadczenia wynikające ze stosowania rozporządzenia lub zapewnić spójność z typami siedlisk EUNIS . Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła oceny skutków i stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, ▌zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (67). W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup ekspertów Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(76)

Aby zapewnić jednolite warunki wdrażania niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia wykonawcze, tak aby mogła ona określić metodę monitorowania owadów zapylających, metody monitorowania wskaźników dotyczących ekosystemów rolniczych wymienionych w załączniku IV do niniejszego rozporządzenia oraz wskaźników dotyczących ekosystemów leśnych wymienionych w załączniku VI do niniejszego rozporządzenia, ustanowić ramy wytycznych na potrzeby ustalenia zadowalającego poziomu zielonej przestrzeni miejskiej, zwarcia drzewostanu w ekosystemach miejskich, populacji owadów zapylających, wskaźników dotyczących ekosystemów rolniczych wymienionych w załączniku IV do niniejszego rozporządzenia, wskaźników dotyczących ekosystemów leśnych wymienionych w załączniku VI do niniejszego rozporządzenia, a także ustanowić jednolity format krajowych planów odbudowy oraz format, strukturę i szczegółowe ustalenia dotyczące przekazywania Komisji danych i informacji drogą elektroniczną. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (68).

(77)

Komisja powinna przeprowadzić ocenę niniejszego rozporządzenia. Zgodnie z pkt 22 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa ocena ta powinna opierać się na następujących kryteriach: skuteczności, efektywności, odpowiedniości, spójności i unijnej wartości dodanej oraz powinna służyć jako podstawa oceny skutków ewentualnych dalszych działań. Komisja powinna ponadto ocenić potrzebę ustanowienia dodatkowych celów w zakresie odbudowy, w oparciu o wspólne metody oceny stanu ekosystemów nieobjętych art. 4 i 5 oraz z uwzględnieniem najnowszych dowodów naukowych.

(78)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na rozmiary i skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE . Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.