KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 3.5.2022

COM(2022) 185 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z postępów we wdrażaniu dyrektywy 2014/89/UE ustanawiającej ramy planowania przestrzennego obszarów morskich

Spis treści

1.Wprowadzenie

2.Dyrektywa w sprawie PPOM

3.Transpozycja i wyznaczanie właściwych organów

3.1.Transpozycja do prawa krajowego

3.2.Właściwe organy

4.Wdrożenie

4.1.Wsparcie Komisji we wdrażaniu

4.2.Opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich: przegląd postępów

4.3.Wdrożenie wymogów dyrektywy dotyczących planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich

4.3.1.Podejście ekosystemowe

4.3.2.Uwzględnienie aspektów środowiskowych, gospodarczych i społecznych oraz aspektów bezpieczeństwa

4.3.3.Wspieranie spójności

4.3.4.Wzajemne oddziaływanie lądu i morza

4.3.5.Określenie przestrzennego i czasowego rozkładu działań i sposobów wykorzystania

4.3.6.Zaangażowanie zainteresowanych stron i udział społeczeństwa

4.3.7.Wykorzystywanie najlepszych dostępnych danych i dzielenie się danymi

4.3.8.Współpraca między państwami członkowskimi i na poziomie basenów morskich

4.3.9.Współpraca z państwami trzecimi

4.4.Wyzwania związane z wdrożeniem

5.Wnioski

5.1.PPOM jako czynnik umożliwiający realizację Europejskiego Zielonego Ładu

5.2.Przyszłe działania

1.Wprowadzenie

Rosnący popyt na przestrzeń morską do wykorzystania w różnych celach, takich jak ochrona ekosystemu i różnorodności biologicznej, wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych, transport morski, rybołówstwo, akwakultura i turystyka, wymaga zintegrowanego podejścia w zakresie planowania i zarządzania. Planowanie przestrzenne obszarów morskich w powszechnym rozumieniu oznacza publiczny proces analizy oraz planowania przestrzennego i czasowego rozkładu działalności człowieka na obszarach morskich służący osiągnięciu celów gospodarczych, środowiskowych i społecznych.

W 2014 r. UE przyjęła dyrektywę 2014/89/UE w sprawie planowania przestrzennego obszarów morskich (PPOM) (zwaną dalej „dyrektywą” lub „dyrektywą w sprawie PPOM”) w celu zapewnienia skutecznego zarządzania działaniami morskimi oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich i przybrzeżnych w oparciu o podejście ekosystemowe. Dyrektywa w sprawie PPOM zapewnia ramy dla spójnego, przejrzystego, zrównoważonego i opartego na dowodach procesu podejmowania decyzji. Określono w niej pewne obowiązki, w tym obowiązek opracowania przez państwa członkowskie najpóźniej do 31 marca 2021 r. planu lub planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich oraz dokonywania przeglądu tych planów co najmniej raz na dziesięć lat.

Zgodnie z art. 14 ust. 2 dyrektywy w sprawie PPOM Komisja musi przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z postępów we wdrażaniu dyrektywy do 31 marca 2022 r., a następnie przedkładać takie sprawozdania co cztery lata. W niniejszym sprawozdaniu, zgodnie z wymogami dyrektywy, omówiono postępy oraz dokonano oceny transpozycji dyrektywy i zgodności z nią. Przeanalizowano w nim również wydarzenia, które miały wpływ na wdrażanie dyrektywy od czasu jej przyjęcia w 2014 r., w szczególności przyjęcie Europejskiego Zielonego Ładu.

Niniejsze sprawozdanie opiera się przede wszystkim na krajowych środkach transpozycji, planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i innych informacjach przedłożonych przez państwa członkowskie, informacjach na temat europejskiej platformy PPOM i innych publicznie dostępnych źródłach. Analiza przedstawiona w niniejszym sprawozdaniu obejmuje okres od przyjęcia dyrektywy w sprawie PPOM w dniu 23 lipca 2014 r. do 15 lutego 2022 r. Choć dyrektywa weszła w życie 17 września 2014 r., a termin transpozycji upłynął 18 września 2016 r., państwa członkowskie do 31 marca 2021 r. miały opracować plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.

2.Dyrektywa w sprawie PPOM

Dyrektywa w sprawie PPOM zapewnia ramy prawne dla rozwoju PPOM w UE. W szczególności zobowiązuje ona 22 nadbrzeżne państwa członkowskie 1 do opracowania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich dotyczących wód morskich podlegających ich jurysdykcji.

Dyrektywa ma zapewnić, aby planowanie przestrzenne obszarów morskich stanowiło przekrojowe narzędzie prowadzenia polityki umożliwiające organom publicznym i zainteresowanym stronom stosowanie skoordynowanego, zintegrowanego i transgranicznego podejścia. Dzięki zastosowaniu podejścia ekosystemowego dyrektywa służy propagowaniu zrównoważonego rozwoju gospodarki morskiej i przybrzeżnej oraz zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich i przybrzeżnych. Dyrektywa wpisuje się w unijną zintegrowaną politykę morską (ZPM), której celem jest rozwój skoordynowanego, spójnego i przejrzystego procesu decyzyjnego w odniesieniu do unijnych polityk sektorowych dotyczących oceanów, mórz, wysp, obszarów przybrzeżnych i regionów najbardziej oddalonych 2 oraz sektorów morskich.

W dyrektywie ustanowiono zobowiązanie do utworzenia procesu planowania w odniesieniu do obszarów morskich, który powinien uwzględniać wzajemne oddziaływanie lądu i morza oraz wspierać współpracę między państwami członkowskimi. W dyrektywie poruszono kwestie wymogów w zakresie konsultacji publicznych, wykorzystania najlepszych dostępnych danych i współpracy transgranicznej z państwami trzecimi. Skoncentrowano się w niej na procesach, pozostawiając państwom członkowskim znaczną dowolność co do treści, zgodnie z zasadą pomocniczości. Państwa członkowskie zachowują jednak odpowiedzialność i kompetencje w zakresie sporządzania wymaganych na podstawie dyrektywy planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich oraz decydowania o ich formie i treści, w tym o ewentualnym rozdziale przestrzeni morskiej między różne działania i sposoby jej wykorzystania.

3.Transpozycja i wyznaczanie właściwych organów

W art. 15 ust. 1 dyrektywy w sprawie PPOM zawarto wymóg dokonania przez państwa członkowskie transpozycji dyrektywy do prawa krajowego do 18 września 2016 r. W art. 15 ust. 2 zobowiązano państwa członkowskie do wyznaczenia do tego samego dnia organów odpowiedzialnych za wdrażanie tej dyrektywy.

3.1.Transpozycja do prawa krajowego

Wszystkie 22 nadbrzeżne państwa członkowskie dokonały transpozycji dyrektywy do prawa krajowego i wyznaczyły właściwe organy. W listopadzie 2016 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko ośmiu państwom członkowskim (Bułgarii, Grecji, Hiszpanii, Francji, Chorwacji, Cyprowi, Litwie i Finlandii). Postępowania te zakończono do lipca 2018 r., po tym jak wszystkie zainteresowane państwa członkowskie zgłosiły Komisji wszystkie krajowe środki transpozycji i przestawiły informacje na ich temat.

Państwa członkowskie przyjęły różne podejścia do transpozycji dyrektywy w sprawie PPOM. W niektórych państwach członkowskich obowiązywały już przepisy dotyczące PPOM lub przepisy dotyczące planowania przestrzennego obejmujące także obszary morskie (np. w Belgii, w Niemczech i w Niderlandach). Kilka państw członkowskich zmieniło przepisy dotyczące planowania przestrzennego lub ochrony środowiska (np. Francja i Chorwacja). Inne państwa członkowskie przyjęły nowe przepisy szczegółowe dotyczące PPOM (np. Dania, Grecja, Irlandia, Włochy, Portugalia, Rumunia i Hiszpania). Jeszcze inna grupa państw członkowskich połączyła zmiany w prawodawstwie z nowymi przepisami szczegółowymi dotyczącymi PPOM (np. Finlandia, Malta i Szwecja).

Przepisy przyjęte przez niektóre państwa członkowskie (np. Francję, Łotwę i Hiszpanię) odnoszą się do przepisów transponujących inne dyrektywy, a w szczególności do dyrektywy 2008/56/WE („dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej”).

Szereg państw członkowskich o strukturze federalnej lub zdecentralizowanej w celu transpozycji dyrektywy przyjęło przepisy na szczeblu krajowym i niższym. W niektórych przypadkach jednostki szczebla niższego niż krajowy przyjęły prawodawstwo na szczeblu niższym niż krajowy, stosując odrębną procedurę (np. Wyspy Alandzkie (Finlandia)).

Do drugiego kwartału 2020 r. Komisja zakończyła rozpoczętą w 2016 r. kontrolę zgodności krajowych środków transpozycji. Przeanalizowała transpozycję dyrektywy do prawa krajowego przez państwa członkowskie i stwierdziła, że proces transpozycji został zakończony. Jeżeli chodzi o prawidłowość transpozycji, analiza wykazała, że transpozycja do prawa krajowego jest w większości zgodna z wymogami dyrektywy.

3.2.Właściwe organy

W art. 13 dyrektywy w sprawie PPOM nałożono na państwa członkowskie wymóg wyznaczenia właściwych organów 3 . Państwa członkowskie wyznaczyły swoje ministerstwa albo agencje rządowe. 

W państwach, w których wyznaczono ministerstwo, było to ministerstwo odpowiedzialne za różne obszary polityki (np. środowisko, planowanie lub rozwój regionalny) albo za politykę sektorową (np. transport i infrastrukturę lub gospodarkę morską). W niektórych przypadkach wyznaczone ministerstwa odpowiadały za takie obszary polityki, jak sprawy wewnętrzne lub finanse, a dwa państwa członkowskie jako właściwy organ wyznaczyły swoje Ministerstwo Gospodarki Morskiej.

W państwach, w których wyznaczono agencję rządową, zakres kompetencji tych organów obejmował różne obszary: od planowania po regulację działalności morskiej lub działalność specjalistycznej w zakresie zarządzania środowiskowego (np. gospodarki wodnej i morskiej).

Do głównych zadań tych właściwych organów należy wdrożenie dyrektywy i zapewnienie skutecznej współpracy transgranicznej między państwami członkowskimi oraz z sąsiadującymi państwami trzecimi. W kontekście działań w zakresie współpracy transgranicznej szereg właściwych organów zorganizowało konsultacje transgraniczne i ponadnarodowe lub uczestniczyło jako podmioty koordynujące w projektach finansowanych przez UE mających na celu wspieranie współpracy transgranicznej w zakresie PPOM. Pracownicy tych właściwych organów reprezentują państwa członkowskie w grupie ekspertów z państw członkowskich ds. planowania przestrzennego obszarów morskich.

4.Wdrożenie 

4.1.Wsparcie Komisji we wdrażaniu 

Od czasu przyjęcia dyrektywy w sprawie PPOM w 2014 r. Komisja podjęła działania i ustanowiła szereg inicjatyw w celu wsparcia PPOM w UE, w szczególności ustanowiła grupę ekspertów z państw członkowskich, zapewniła pomoc techniczną i uruchomiła projekty transgraniczne. Umożliwiło to państwom członkowskim poczynienie znacznych postępów w obszarach, takich jak konsultacje transgraniczne i współpraca transgraniczna, wymiana informacji i danych na potrzeby planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i dotyczących tych planów lub większa spójność na poziomie basenu morskiego. Obszary te będą w dalszym ciągu wspierane z Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury na lata 2021–2027.

·Grupa ekspertów z państw członkowskich ds. planowania przestrzennego obszarów morskich

Aby stworzyć kluczową platformę wymiany doświadczeń i budowania unijnej społeczności PPOM, Komisja powołała grupę ekspertów z państw członkowskich. Stanowi ona regularne forum dla właściwych organów państw członkowskich, podmiotów zajmujących się planowaniem przestrzeni i obserwatorów, na którym mogą oni omawiać postępy we wdrażaniu dyrektywy i ewentualne wyzwania. Grupa ekspertów spotyka się od 2012 r. około dwa razy w roku i odgrywa ważną rolę w transferze wiedzy i wymianie doświadczeń między państwami członkowskimi. Nie powstała ona jako formalne forum służące podejmowaniu decyzji. Dzięki niej jednak państwa członkowskie i obserwatorzy, w tym organizacje pozarządowe, stowarzyszenia branżowe i organy regionalne, mogli zdobyć informacje na temat rozwoju PPOM w UE oraz wymienić się doświadczeniami w zakresie polityki i kwestii praktycznych związanych z wdrażaniem dyrektywy.

·Europejska platforma PPOM

W 2016 r. Komisja ustanowiła europejską platformę PPOM jako mechanizm pomocy w zakresie PPOM. Zapewniając państwom członkowskim dostęp do specjalnej platformy internetowej i zespołu ekspertów, Komisja pomaga im we wdrażaniu dyrektywy. Platforma oferuje ukierunkowane doradztwo, wytyczne i szkolenia w celu ułatwienia prac państw członkowskich w zakresie PPOM. Zapewnia również Komisji wsparcie administracyjne i techniczne w działaniach, takich jak organizacja spotkań z udziałem państw członkowskich, konferencji lub analiz i prac badawczych dotyczących PPOM.

·Finansowanie projektów

Jeszcze przed przyjęciem dyrektywy UE wspierała projekty w zakresie PPOM we wszystkich basenach morskich w UE, w tym w regionach najbardziej oddalonych. Te finansowane projekty były realizowane w różnych obszarach: od badań naukowych i innowacji (np. program „Horyzont 2020”), przez szkolnictwo wyższe (Erasmus+) i współpracę regionalną (np. INTERREG), po budowanie zdolności i współpracę transgraniczną (Europejski Fundusz Morski, Rybacki i Akwakultury (EFMRA)).

Do końca 2021 r. w ramach EFMRA sfinansowano 15 projektów objętych zarządzaniem bezpośrednim na łączną kwotę około 25 mln EUR. Te regionalne i transgraniczne projekty były koordynowane przez organy państw członkowskich odpowiedzialne za planowanie i pomogły państwom członkowskim we współpracy w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania (np. ochrona środowiska czy wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych) przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Przyczyniły się one również do budowania zdolności w zakresie PPOM, ponieważ umożliwiły przekazywanie doświadczeń i najlepszych praktyk z innych państw członkowskich lub opracowywanie narzędzi wspierających działania związane z PPOM. Ponadto ułatwiły one transgraniczną wymianę informacji z zainteresowanymi stronami i konsultacje. Projekty te wzmocniły również unijny wymiar PPOM, w szczególności w kontekście współpracy w ramach basenu morskiego.

4.2.Opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich: przegląd postępów

W art. 15 ust. 3 dyrektywy w sprawie PPOM na państwa członkowskie nałożono wymóg, aby jak najszybciej, a najpóźniej do 31 marca 2021 r., opracowały plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. W art. 14 ust. 1 dyrektywy zobowiązano również państwa członkowskie do poinformowania Komisji i innych zainteresowanych państw członkowskich o tych planach w terminie trzech miesięcy od opracowania tych planów.

Niniejsze sprawozdanie obejmuje okres od przyjęcia dyrektywy w sprawie PPOM w 2014 r. do 15 lutego 2022 r.

Ogólnie rzecz biorąc, można wyróżnić cztery grupy państw członkowskich:

Pierwsza grupa to kilka państw członkowskich, które mogły opierać się na tradycji PPOM, która była u nich obecna przed przyjęciem dyrektywy albo rozpoczęła się wkrótce po jej wejściu w życie. Tym samym Belgia, Niderlandy i Niemcy 4 były w stanie dotrzymać terminu 31 marca 2021 r. Niemcy i Niderlandy opracowują już lub wdrażają drugi przegląd swoich planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.

W 2015 r. Malta opracowała kompleksowy „strategiczny plan na rzecz środowiska i rozwoju” obejmujący planowanie naziemne i kwestie morskie, który uważa również za swój plan zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Litwa również wdrożyła kompleksowy plan już w 2015 r., a w 2021 r. dokonała jego przeglądu, akcentując aspekty związane z obszarami morskimi, zgodnie z dyrektywą.

Następnie można wskazać dużą grupę państw członkowskich, które zdołały albo dotrzymać terminu określonego w dyrektywie, albo opracować i przyjąć swoje plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich w ciągu roku od tego terminu. Te państwa członkowskie posiadają obecnie kompleksowe plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich – zazwyczaj są to ich pierwsze tego typu plany – i stawiają czoła wyzwaniu, jakim jest ich wdrożenie w praktyce. Dyrektywa okazała się kluczowa, jeśli chodzi o utworzenie ram dla Finlandii, Łotwy, Polski, Danii, Francji, Irlandii, Słowenii i Szwecji, aby mogły one ustanowić swoje procesy PPOM. Portugalia także opracowała plany dotyczące większości jej wód morskich, z wyjątkiem Azorów.

Pod koniec 2021 r. Komisja wstępnie stwierdziła, że trzecia grupa złożona z pięciu państw członkowskich nie poczyniła wystarczających postępów w opracowywaniu lub zgłaszaniu planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich zgodnie z wymogami dyrektywy. W związku z tym 2 grudnia 2021 r. Komisja skierowała do Chorwacji, Cypru, Grecji, Włoch i Rumunii wezwania do usunięcia uchybienia w związku z nieprzestrzeganiem art. 8 ust. 1, art. 15 ust. 3 i art. 14 ust. 1 dyrektywy w sprawie PPOM. Te państwa członkowskie znajdują się na różnych etapach przygotowywania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Komisja wzywa je do przeznaczenia niezbędnych zasobów na opracowanie, finalizację i zgłoszenie planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich zgodnych z dyrektywą i obejmujących wszystkie ich wody morskie. Do 15 lutego 2022 r. większość z tych państw członkowskich odpowiedziała na wezwania do usunięcia uchybienia wystosowane przez Komisję 5 . Komisja będzie nadal ściśle współpracować z tymi państwami członkowskimi, aby pomóc im w jak najszybszym usunięciu uchybienia.

Ponadto niektóre państwa członkowskie nie były w stanie spełnić wymogu dyrektywy dotyczącego opracowania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich do 31 marca 2021 r., ale obecnie znajdują się na zaawansowanym etapie przygotowywania projektów planów i przechodzenia do ich ostatecznego przyjęcia. W związku z tym Komisja oczekuje, że Estonia, Hiszpania i Bułgaria wkrótce sporządzą ostateczne plany. Komisja uważnie monitoruje postępy i podejmie odpowiednie działania. Dotyczy to również Portugalii w odniesieniu do Azorów.

4.3.Wdrożenie wymogów dyrektywy dotyczących planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich

4.3.1.Podejście ekosystemowe

Art. 5 ust. 1 dyrektywy w sprawie PPOM stanowi, że: „państwa członkowskie biorą pod uwagę aspekty gospodarcze, społeczne i środowiskowe, aby wspierać zrównoważony rozwój i wzrost w sektorze morskim, stosując podejście ekosystemowe i wspierając współistnienie odpowiednich działań i sposobów wykorzystania”. W dyrektywie podkreślono również znaczenie dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej i jej celu, jakim jest zapewnienie dobrego stanu środowiska mórz UE. Biorąc pod uwagę nadrzędną rolę dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej w przyczynianiu się do poprawy stanu środowiska ekosystemów morskich, państwa członkowskie mogą połączyć wdrażanie dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej z dyrektywą w sprawie PPOM.

Wszystkie państwa członkowskie, które w chwili sporządzania niniejszego sprawozdania miały ustanowiony plan zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, odniosły się do podejścia ekosystemowego. Analiza tego podejścia i jego wpływu na plan zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich różni się jednak w poszczególnych państwach członkowskich. Odniesienie do podejścia ekosystemowego pojawiało się w samym planie zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich lub w strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko 6 tego planu.

Niemniej jednak plany niektórych państw członkowskich wykraczały poza analizę cech ekosystemu i wpływu zmian sektorowych. Skoncentrowano się w nich wyraźnie relacji między podejściem ekosystemowym a wynikającym z niego planem zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Praktyczny przykład z Finlandii przedstawiono w ramce poniżej.

4.3.2.Uwzględnienie aspektów środowiskowych, gospodarczych i społecznych oraz aspektów bezpieczeństwa

W art. 6 ust. 2 lit. b) dyrektywy w sprawie PPOM nałożono na państwa członkowskie wymóg uwzględniania aspektów środowiskowych, gospodarczych i społecznych, a także aspektów bezpieczeństwa.

Wszystkie państwa członkowskie, które przyjęły plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, uwzględniły w nich te aspekty. W większości przypadków aspekty te zostały szczegółowo przeanalizowane. Niektóre plany zawierają nawet specjalny rozdział, sekcję lub sprawozdanie dotyczące tych aspektów.

W celu przeanalizowania tych aspektów, kilka państw członkowskich zdecydowało się skorzystać z już dostępnych instrumentów, np. strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Inne państwa członkowskie przeprowadziły dodatkowe oceny skutków społeczno-ekonomicznych i wpływu na środowisko.

Ciekawy i innowacyjny przykład uwzględniania aspektu środowiskowego przedstawiono w belgijskim planie zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, w którym w celu przetestowania możliwości zapewnienia, aby powstałe w przyszłości falochrony były w stanie ograniczyć skutki podnoszącego się poziomu mórz, rozważa się budowę wyspy testowej, a aspekt środowiskowy odgrywa kluczową rolę w wyborze i ocenie miejsca przeprowadzania testów 7 .

4.3.3.Wspieranie spójności

W art. 6 ust. 2 lit. c) dyrektywy w sprawie PPOM nałożono na państwa członkowskie wymóg dążenia „do wspierania spójności między planowaniem przestrzennym obszarów morskich i wynikającym z niego planem lub planami a innymi procesami, takimi jak zintegrowane zarządzanie obszarami przybrzeżnymi lub równoważne działania formalne lub nieformalne”.

Wszystkie państwa członkowskie, które przedłożyły swoje plany, dążyły do wspierania spójności między innymi przepisami, politykami i planami dotyczącymi PPOM. Ponadto plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich kilku państw członkowskich zawierają obszerny przegląd odpowiednich przepisów, polityk i planów, które uwzględniono podczas przygotowywania planu zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Obejmują one regulacje, polityki i plany opracowywane na różnych szczeblach przez UE, regionalne konwencje morskie oraz władze krajowe i lokalne.

Jako przykład uproszczenia procedur administracyjnych i zapewnienia spójności można wskazać decyzję niektórych państw członkowskich (Litwa i Malta), aby połączyć plany dotyczące obszarów morskich i plany terytorialne w jeden plan. Taka decyzja może jednak nie być możliwa w przypadku wszystkich państw członkowskich. Innym przykładem zapewnienia spójności jest Irlandia, gdzie każdy rozdział planu zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich zawiera obszerny wykaz odniesień do innych unijnych lub irlandzkich badań i polityk, z którymi zachowano spójność. Niektóre państwa członkowskie dostosowały również PPOM do cykli innych bardzo istotnych polityk, aby ułatwić ich wdrażanie i wzajemne wzbogacanie się (np. Francja zsynchronizowała cykl PPOM z cyklem dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej).

4.3.4.Wzajemne oddziaływanie lądu i morza

W art. 4 ust. 2, art. 6 ust. 2 lit. a) i art. 7 dyrektywy w sprawie PPOM nałożono na państwa członkowskie wymóg uwzględniania w planach wzajemnego oddziaływania lądu i morza. W tym kontekście w opracowaniu planów pomóc może proces (formalnego lub nieformalnego) zintegrowanego zarządzania obszarami przybrzeżnymi.

Większość państw członkowskich, które opracowały plany, wspomniała o wzajemnym oddziaływaniu lądu i morza. Większość państw członkowskich opracowała rozdział lub sprawozdanie na temat wzajemnego oddziaływania lądu i morza i przedstawiła szczegółową analizę tego oddziaływania, nie ograniczając się do ochrony obszarów przybrzeżnych.

W kontekście wzajemnego oddziaływania lądu i morza niektóre państwa członkowskie rozważyły również spójność polityki z dyrektywą ramową w sprawie strategii morskiej, ramową dyrektywą wodną, dyrektywą azotanową i innymi odpowiednimi przepisami.

4.3.5.Określenie przestrzennego i czasowego rozkładu działań i sposobów wykorzystania

W art. 8 dyrektywy wprowadzono czwarty wymiar: czas, a także nałożono wymóg, aby w planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich określano „przestrzenny i czasowy rozkład istotnych realizowanych już lub przyszłych działań oraz sposobów wykorzystania wód morskich”.

W chwili przeprowadzania oceny wszystkie państwa członkowskie, które opracowały plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, określiły i podzieliły na strefy już realizowane lub przyszłe działania i sposoby wykorzystania obszarów morskich, w tym w wymiarze czasowym. W większości planów uwzględniono wzajemne oddziaływania między tymi działaniami.

Przy określaniu przez państwa członkowskie przestrzennego i czasowego rozkładu istotnych realizowanych już lub przyszłych działań i sposobów wykorzystania wód morskich należy propagować podejście wielosektorowe. Plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich na ogół zawierają więcej informacji na temat wzajemnego oddziaływania między działaniami, użytkownikami, wspólnym wykorzystywaniem i lokalizacją. Ważnym zadaniem pozostaje poprawa tych powiązań i spójności pod względem operacyjnym i z uwzględnieniem celów.

Plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich charakteryzują się zbieżnością: większość z nich jest w znacznej mierze porównywalna pod tym względem, że stosuje się w nich nakazowe podejście do podziału na strefy. Oznacza to, że w unijnych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich zazwyczaj określa się obszary, na których działania są dozwolone, i takie, na których działania nie są dozwolone.

4.3.6.Zaangażowanie zainteresowanych stron i udział społeczeństwa

Art. 9 dyrektywy w sprawie PPOM zawiera wymóg, aby państwa członkowskie zagwarantowały udział wszystkich zainteresowanych stron i organów oraz ogółu społeczeństwa w inicjatywach w zakresie PPOM na możliwie jak najwcześniejszym etapie. Po sfinalizowaniu swoich planów państwa członkowskie muszą również zapewnić do nich publiczny dostęp.

Zaangażowanie kluczowych zainteresowanych stron w rozwój PPOM ma zasadnicze znaczenie, ponieważ PPOM służy osiągnięciu wielu różnych celów (społecznych, gospodarczych i ekologicznych). W związku z tym w dążeniu do rozwoju PPOM należy w możliwie jak największym stopniu uwzględnić oczekiwania, możliwości lub istotne kwestie sporne. Konsultacje z zainteresowanymi stronami w ramach procesów PPOM mają szczególne znaczenie w kontekście uwzględnienia różnych interesów rozwiniętych sektorów (takich jak rybołówstwo czy żegluga) oraz dla zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania na przestrzeń dla obszarów ochrony przyrody i nowych rozwijających się sektorów (takich jak energia z morskich źródeł odnawialnych).

W chwili przeprowadzania oceny wszystkie państwa członkowskie, które opracowały plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, spełniły wymogi art. 9 dyrektywy. Zakres i stopień zaangażowania zainteresowanych stron różniły się w poszczególnych państwach członkowskich. Poziom zaangażowania zainteresowanych stron często odzwierciedlał polityczne lub prawne wymogi dotyczące uczestnictwa, już obowiązujące w danym państwie członkowskim.

Wdrożenie art. 9 zostało dobrze udokumentowane. Proces udziału społeczeństwa został jasno opisany, do całego procesu włączono zainteresowane strony stosujące różne metody, a uzyskane od nich informacje zwrotne zostały w różnym stopniu włączone do planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.

4.3.7.Wykorzystywanie najlepszych dostępnych danych i dzielenie się danymi

W art. 10 dyrektywy w sprawie PPOM zobowiązano państwa członkowskie do organizowania wykorzystania najlepszych dostępnych danych i decydowania o tym, w jaki sposób zorganizować dzielenie się informacjami niezbędnymi do sporządzenia planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Państwa członkowskie muszą również korzystać z odpowiednich instrumentów i narzędzi, w tym instrumentów i narzędzi już dostępnych w ramach zintegrowanej polityki morskiej i innych odpowiednich polityk UE, takich jak te, o których mowa w dyrektywie INSPIRE (dyrektywa 2007/2/WE)  8 .

Przy wdrażaniu tych przepisów dyrektywy w sprawie PPOM większość państw członkowskich zachowała przejrzystość i jasność co do wykorzystywanych źródeł danych, przedstawiając bardziej lub mniej szczegółowe informacje na temat tych źródeł danych. Większość państw członkowskich stosowała dyrektywę INSPIRE.

Niektóre państwa członkowskie postanowiły scentralizować zadanie łączenia istniejących źródeł danych, tworząc centralne punkty danych – np. Niderlandy (Ośrodek Informacji Morskiej), Francja (SIMM) i Słowenia (TOOLS4MSP) – oraz inne systemy lub narzędzia do dzielenia się danymi.

Innym dobrym przykładem wykorzystania najlepszych dostępnych danych jest wykorzystanie systemu informacji geograficznej opartego na udziale społeczeństwa (ang. public participation geographic information system – PPGIS). Za pomocą PPGIS opracowano metody pozyskiwania od zainteresowanych stron informacji w zależności od danego miejsca i czasu w celu gromadzenia lokalnych danych opartych na doświadczeniach. Dane te mogą być wykorzystywane do identyfikacji powiązań między działaniami i obszarami oraz do weryfikacji i uzupełniania informacji eksperckich. Takie podejście zastosowano w badaniu przeprowadzonym przez Finlandię w kontekście projektu Pan Baltic Scope w celu zidentyfikowania obszarów istotnych z uwagi na walory przyrodnicze i wartości kulturowe na Wyspach Alandzkich i w regionie Satakunta.

4.3.8.Współpraca między państwami członkowskimi i na poziomie basenów morskich

W art. 6 ust. 2 lit. f) i art. 11 dyrektywy w sprawie PPOM zobowiązano nadbrzeżne państwa członkowskie do współpracy w procesie planowania i zarządzania w celu zapewnienia spójności i koordynacji planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. W dyrektywie wyraźnie wspomniano o współpracy w ramach istniejących regionalnych struktur współpracy instytucjonalnej, sieci lub struktur właściwych organów państw członkowskich lub o wszelkich innych odpowiednich metodach.

Współpraca transgraniczna i ponadnarodowa jest niezbędna do określenia na wczesnym etapie potencjalnych problemów oraz wskazania możliwości współpracy i długoterminowego zrównoważonego zarządzania przestrzenią morską. W tym kontekście wszystkie państwa członkowskie, które przyjęły plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, oraz te, które są w trakcie ich przyjmowania, koordynowały swoje plany z innymi państwami członkowskimi i angażowały regionalne organy zarządzające. Większość planów uwzględnia – w różnym stopniu – transgraniczne oddziaływanie i rozwój sytuacji. Niektóre plany zawierają bardziej szczegółowy opis odpowiednich procesów.

Współpracy między państwami członkowskimi (i w państwami trzecimi) w obrębie tego samego basenu morskiego sprzyjają:

-projekty finansowane przez UE, np. NorthSEE, SEANSE, Baltic LINes, Pan Baltic Scope, MSP-MED, SIMWESTMED, MUSES, MARSPLAN, SIMNORAT, SIMATLANTIC, MarSP, MSP-OR, eMSP i inne 11 ;

-kontakty dwustronne lub wielostronne oraz nieformalne spotkania właściwych organów państw członkowskich; projekty finansowane ze środków krajowych, np. Ritmare;

-regionalne konwencje morskie: HELCOM-VASAB (grupa robocza ds. PPOM) w przypadku basenu Morza Bałtyckiego, konwencja barcelońska w przypadku basenu Morza Śródziemnego, OSPAR w przypadku północno-wschodniego Atlantyku;

-udział w pracach grupy ekspertów ds. PPOM, globalnej inicjatywy na rzecz PPOM 12 , platformy PPOM oraz unijnego forum morskiego;

-formalne konsultacje w kontekście wdrażania dyrektywy w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko 13 .

Aby opracować plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich określające odpowiednie lokalizacje dla konkretnych działań lub projektów, należy przeprowadzić konsultacje transgraniczne. Konsultacje w kontekście dyrektywy w sprawie PPOM nie mogą jednak zastąpić konsultacji transgranicznych na temat oddziaływania konkretnych projektów. Jednocześnie współpraca transgraniczna w zakresie PPOM umożliwia wczesne zidentyfikowanie niezbędnych zmian, np. obszarów lub stref, gdzie ruch morski 14 jest natężony i może wymagać zmiany tras.

4.3.9.Współpraca z państwami trzecimi

W art. 6 ust. 2 lit. g) i art. 12 dyrektywy zachęca się państwa członkowskie do propagowania współpracy z państwami trzecimi w ich działaniach w zakresie planowania przestrzennego obszarów morskich w odpowiednich regionach morskich.

Większość państw członkowskich sąsiadujących z państwami trzecimi w odpowiednich regionach morskich stara się współpracować z nimi. Działania te, w tym szczegółowe informacje na temat konkretnych interakcji, zostały uwzględnione w niektórych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich.

Współpraca z państwami trzecimi dotyczyła głównie nieformalnej współpracy dwustronnej, współpracy w kontekście regionalnych konwencji morskich, unijnych strategii makroregionalnych (strategia Unii Europejskiej dla regionu Morza Bałtyckiego i strategia UE na rzecz regionu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego (EUSAIR)) oraz współpracy w ramach projektów finansowanych przez UE. W mniejszym stopniu wykorzystano również inne kanały współpracy, takie jak współpraca w kontekście dyrektywy w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, konwencji z Espoo i europejskiej platformy PPOM.

4.4.Wyzwania związane z wdrożeniem

Przy opracowywaniu planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich państwa członkowskie musiały zmierzyć się z wieloma wyzwaniami. Większość z nich po raz pierwszy zaangażowała się w tak daleko idące, wielosektorowe i wielopodmiotowe planowanie strategiczne swojej przestrzeni morskiej. Jest to złożony i adaptacyjny proces wymagający szerokiej i intensywnej współpracy i koordynacji między krajowymi ministerstwami, agencjami, regionami przybrzeżnymi, a także z zainteresowanymi stronami i krajami sąsiadującymi.

Inne wyzwania, które można zaobserwować w odniesieniu do procesu, obejmowały gromadzenie i zestawianie danych (np. brak kompleksowych danych na temat obszarów morskich, międzysektorowy charakter danych lub trudności w pozyskiwaniu danych od organów krajowych), a w szczególności spójność planów w poszczególnych państwach sąsiadujących (tj. transgraniczne wyzwanie dotyczące planów). W kilku państwach członkowskich przekrojowy charakter PPOM oraz brak jasnych celów w odniesieniu do różnych sektorów morskich utrudniały priorytetyzację środków i sektorów (np. bezpieczeństwo narodowe a inne rodzaje działalności gospodarczej).

W przypadku, gdy w danym basenie morskim współpraca w zakresie przestrzeni morskiej nie istniała bądź gdy między sąsiadującymi państwami członkowskimi lub państwami trzecimi nie ustanowiono ani nie wyznaczono wyraźnie stref morskich, wyzwania transgraniczne były znacznie poważniejsze.

Pandemia COVID-19 i związane z nią środki ochrony zdrowia zbiegły się z końcowym etapem wdrażania wielu krajowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Spowodowało to nie tylko spowolnienie pracy administracji krajowych i współpracy między państwami członkowskimi, ale również wpłynęło na udział zainteresowanych stron i konsultacje z nimi.

Pod względem treści najważniejszymi wyzwaniami były: wdrożenie podejścia ekosystemowego, priorytetyzacja sposobów wykorzystania przestrzeni morskiej oraz zapewnienie przestrzeni na morzu, aby umożliwić różne rodzaje działalności gospodarczej i osiągnąć różne cele polityczne, a jednocześnie chronić środowisko lub pozostawiać przestrzeń do wykorzystania w przyszłości.

5.Wnioski

5.1.PPOM jako czynnik umożliwiający realizację Europejskiego Zielonego Ładu

W wyniku ram PPOM ustanowionych po raz pierwszy w dyrektywie w sprawie PPOM wszystkie nadbrzeżne państwa członkowskie UE opracowały jednocześnie krajowe plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i zapewniły współpracę transgraniczną.

Realizacja planowania przestrzennego obszarów morskich w UE nie zakończy się jednak po przyjęciu pierwszej serii planów. Wręcz przeciwnie, w nadchodzących latach nastąpi istotna zmiana roli PPOM w zrównoważonym rozwoju mórz, którą prawdopodobnie przyspieszy wdrożenie Europejskiego Zielonego Ładu oraz powiązanych przepisów i strategii.

Dzięki swojemu adaptacyjnemu i strategicznemu wymiarowi PPOM – zgodnie z założeniami dyrektywy – może w znacznym stopniu sprzyjać realizacji Europejskiego Zielonego Ładu. Kluczową rolę PPOM w tym względzie podkreślono również w komunikacie Komisji w sprawie nowego podejścia do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE 17 . 

W strategii UE dotyczącej energii z morskich źródeł odnawialnych 18 wyraźnie uznano PPOM za niezbędne i ugruntowane narzędzie ułatwiające zrównoważony rozwój energii z morskich źródeł odnawialnych w UE. Kilka państw członkowskich przewidziało te zmiany w swoich planach i określiło obszary, w których w przyszłości zostaną rozmieszczone morskie farmy wiatrowe, wskazało potencjał wielorakiego wykorzystywania przestrzeni morskiej z myślą o realizacji rozmaitych celów, takich jak niskoemisyjna produkcja żywności dzięki akwakulturze i rybołówstwu.

Największe doświadczenie w dziedzinie PPOM i współpracy na poziomie basenu morskiego mają kraje Morza Północnego i Morza Bałtyckiego. Nadbrzeżne państwa członkowskie ustanowiły współpracę w dziedzinie energetyki na Morzu Północnym, aby umożliwić współpracę polityczną i techniczną, w tym w zakresie PPOM. W szeregu planów krajowych dotyczących Atlantyku i Morza Śródziemnego przewidziano podział na strefy w celu ewentualnego wykorzystania morskich odnawialnych zasobów energii, co utoruje drogę do zwiększenia skali wykorzystania odnawialnych źródeł energii.

Współpraca transgraniczna i regionalna odegra kluczową rolę we wspieraniu dostosowania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich do krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu, które mają zostać poddane przeglądowi w 2023 r., przy czym spodziewane są zwiększone cele w zakresie energii z morskich źródeł odnawialnych.

PPOM będzie również musiało odzwierciedlać możliwe zwiększone wykorzystanie transportu morskiego, w szczególności żeglugi morskiej bliskiego zasięgu, jak przewidziano w strategii Komisji na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności 19 .

PPOM jest kluczowym narzędziem służącym osiągnięciu celów dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej w zakresie dobrego stanu środowiska wód UE oraz zapewnieniu pomocy w zachowaniu różnorodności biologicznej 20 . Aby wesprzeć państwa członkowskie w tych dążeniach, w 2021 r. Komisja wydała wytyczne dotyczące wdrażania podejścia ekosystemowego w PPOM 21 , w których zwrócono dużą uwagę na uwzględnienie w PPOM celów dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej. Na międzynarodowych forach w dziedzinie PPOM w dalszym ciągu toczą się dyskusje na temat definicji podejścia ekosystemowego, ale oczywiste jest, że kluczowe znaczenie na szczeblu UE ma zapewnienie powiązania między odpowiednimi aktami ustawodawczymi. Programy zarządzania dzielonego w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury (EFMRA) również dają państwom członkowskim możliwość wykorzystania przydzielonych im środków na wsparcie wdrażania dyrektywy w sprawie PPOM, w szczególności przez uwzględnienie w PPOM celów dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej.

Planowanie strategiczne, w tym planowanie przestrzenne, ma zasadnicze znaczenie w kontekście zwiększenia do 2030 r. zasięgu chronionych obszarów morskich z obecnego poziomu 12 % do poziomu 30 %, przy czym – jak przewidziano w unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 – co najmniej jedna trzecia obszarów chronionych ma podlegać ścisłej ochronie 22 . Wszystkie plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich przedłożone Komisji zostały poddane ocenie oddziaływania na środowisko, w której rozważono wpływ planowanych środków na ochronę środowiska oraz sposób, w jaki środki te zapobiegają wszelkim znaczącym niekorzystnym skutkom dla środowiska wynikającym z wdrożenia tych planów, ograniczają je i kompensują. Uwzględnienie celów unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 można będzie jednak w pełni wykazać dopiero w trakcie przeglądu planów krajowych, ponieważ niezbędne wytyczne i ramy zostały dostarczone dopiero po zakończeniu oceny oddziaływania na środowisko większości planów na środowisko.

Komisja będzie dążyć do umocnienia dalszych synergii między polityką w dziedzinie rybołówstwa a polityką ochrony środowiska za pomocą planu działania w celu ochrony zasobów rybnych i ochrony ekosystemów morskich, który ma zostać przyjęty w późniejszym terminie w tym roku. Ponadto do końca 2022 r. Komisja przedstawi sprawozdanie na temat funkcjonowania wspólnej polityki rybołówstwa.

5.2.Przyszłe działania

Zarówno prace państw członkowskich nad transpozycją i wdrożeniem dyrektywy w sprawie PPOM, jak i wsparcie Komisji na rzecz projektów transgranicznych i dialogu merytorycznego przyczyniły się do rozwoju dużej i zróżnicowanej społeczności PPOM w całej UE. Jest to ważny atut, jeśli chodzi o przyszły rozwój. Wraz z transformacją niebieskiej gospodarki UE można spodziewać się nasilenia współpracy, w szczególności na poziomie całego basenu morskiego. Komisja rozszerzy niezbędny dialog między poszczególnymi użytkownikami morza dzięki ustanowieniu w 2022 r. niebieskiego forum użytkowników morza i zapewnieniu stałego wsparcia dla PPOM.

Nadbrzeżne państwa członkowskie UE poczyniły postępy w transpozycji i we wdrażaniu dyrektywy w sprawie PPOM. Dzięki przyjęciu i wdrożeniu dyrektywy UE stała się grupą państw najbardziej zaawansowanych pod względem rozwoju PPOM i dla reszty świata stanowi punkt odniesienia w tej dziedzinie.

Niektóre państwa członkowskie pozostają jednak w tyle. Komisja wszczęła postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego przeciwko pięciu państwom członkowskim, które nie sporządziły planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich lub nie przekazały ich Komisji. Komisja uważnie monitoruje również postępy państw członkowskich, które są w trakcie opracowywania planów, ale jeszcze ich formalnie nie przyjęły.

Ponadto państwa członkowskie będą musiały nadal odzwierciedlać ambitne cele Europejskiego Zielonego Ładu w swoich planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich i odpowiednio dostosowywać swoje plany do tych celów. Dotyczy to także powiązanych inicjatyw w obszarach, takich jak: łagodzenie zmiany klimatu lub przystosowanie się do niej, różnorodność biologiczna, zanieczyszczenie, żywność, mobilność, transformacja energetyczna, a także ugruntowanych działań i interesów, na przykład związanych z akwakulturą, rybołówstwem, żeglugą i obronnością.

W kontekście nowych celów i opracowywania nowych praktyk PPOM będzie nadal sprzyjać współistnieniu na morzu. Będzie odgrywać coraz większą rolę w przewidywaniu zmian i ewentualnych konfliktów na wczesnym etapie oraz w zapewnianiu synergii. W sprostaniu tym wyzwaniom pomogą realizowana w ramach programu „Horyzont Europa” misja w zakresie odbudowy naszych oceanów i zasobów wodnych 23 oraz związane z nią sztandarowe projekty obejmujące baseny morskie.

W przyszłych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich konieczne będzie uwzględnienie skutków związanych z presją antropogeniczną dzięki zastosowaniu podejścia ekosystemowego i zapewnieniu zgodności ze wszystkimi odpowiednimi przepisami w dziedzinie ochrony środowiska 24 .

Aby wspierać przyszły rozwój swoich planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, państwa członkowskie mogą programować działania w zakresie PPOM z wykorzystaniem funduszy EFMRA w ramach zarządzania dzielonego. Ponadto państwa członkowskie mogą zwrócić się o wsparcie za pośrednictwem Instrumentu Wsparcia Technicznego, który zapewnia wsparcie techniczne na potrzeby opracowywania i wdrażania reform w państwach członkowskich UE.

Komisja będzie dalej wspierać rozwój cyfrowy PPOM i propagować jego wymiar ogólnoeuropejski, w tym za pośrednictwem EFMRA w ramach zarządzania bezpośredniego. Europejska platforma PPOM będzie współpracować z państwami członkowskimi i z EMODnet w celu dalszej harmonizacji danych i rozpowszechniania treści planów za pośrednictwem wspólnej lub współdzielonej platformy cyfrowej. Komisja zaleca, aby państwa członkowskie korzystały z jednego z trzech gotowych modeli danych 25 : tego, który będzie najlepiej dopasowany do ich planu zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, lub tego, z którego organy krajowe już korzystają w ramach współpracy regionalnej lub wspólnego projektu. Choć te modele danych nie zapewniają poziomu szczegółowości przyjętego przez państwa członkowskie w planach zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich, ich wykorzystanie umożliwi analizę planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich na poziomie basenu morskiego i na poziomie UE.

Komisja zachęca ponadto państwa członkowskie do dalszego szerokiego angażowania zainteresowanych stron oraz do skutecznego wdrażania i monitorowania planów zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich. Komisja będzie nadal wspierać te procesy, o czym również poinformuje Parlament Europejski i Radę w swoim następnym sprawozdaniu z postępów, które ma być przedłożone w 2026 r.

(1) Dyrektywa w sprawie PPOM nie ma zastosowania do państw członkowskich nieposiadających dostępu do morza.

(2)

Dyrektywa w sprawie PPOM nie ma zastosowania do „wód przylegających do krajów i terytoriów, o których mowa w załączniku II do Traktatu, i francuskich departamentów zamorskich” (zob. art. 3 pkt 4, który odsyła do art. 3 pkt 1 lit. a) dyrektywy 2008/56/WE (dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej)).

(3)    Wykaz właściwych organów znajduje się na stronie internetowej https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/sites/default/files/overview_of_msp_authorities_november_2020.pdf  

(4)    W Niemczech jednostki szczebla niższego niż krajowy przyjęły również plany zagospodarowania przestrzennego obszarów morskich w ramach odrębnej procedury (Dolna Saksonia, Meklemburgia-Pomorze Przednie i Szlezwik-Holsztyn).

(5)    Odpowiedzi państw członkowskich są obecnie poddawane ocenie. Chorwacja również zgłosiła Komisji swoje plany dotyczące obszarów morskich i plany terytorialne, które także są obecnie poddawane ocenie. Rumunia wystąpiła z wnioskiem o przedłużenie terminu na udzielenie odpowiedzi i otrzymała zgodę.

(6)    Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko.

(7)    Załącznik 2 do dekretu królewskiego ustanawiającego planowanie przestrzenne obszarów morskich na lata 2020–2026 na belgijskich obszarach morskich.

(8)

Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r. ustanawiająca infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) (Dz.U. L 108 z 25.4.2007, s. 1).

(9)    Propozycja udostępniania zharmonizowanych danych dotyczących planów PPOM w całej Europie, wrzesień 2021 r., https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/f4d14782-19ba-11ec-b4fe-01aa75ed71a1  

(10)     https://www.emodnet-humanactivities.eu/  

(11)

https://maritime-spatial-planning.ec.europa.eu/msp-practice/msp-projects

(12)    Wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej i Międzyrządowej Komisji Oceanograficznej UNESCO, https://www.mspglobal2030.org/

(13)

Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (dyrektywa w sprawie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko) (Dz.U. L 197 z 21.7.2001, s. 30).

(14)    Np. za pośrednictwem sieci EMODnet Europejska Agencja Bezpieczeństwa Morskiego dostarcza mapy natężenia ruchu morskiego, które mogą wspierać PPOM.

(15)     https://portodimare.adrioninterreg.eu/  

(16)    Współfinansowanego z EFMRA w ramach zarządzania bezpośredniego, https://www.mspglobal2030.org/msp-global/pilot-project-west-mediterranean/  

(17)    Komunikat Komisji w sprawie nowego podejścia do zrównoważonej niebieskiej gospodarki w UE „Przekształcenie niebieskiej gospodarki UE na rzecz zrównoważonej przyszłości” (COM(2021) 240 final z 17.5.2021).

(18)    Komunikat Komisji „Strategia UE mająca na celu wykorzystanie potencjału energii z morskich źródeł odnawialnych na rzecz neutralnej dla klimatu przyszłości” (COM(2020) 741 final z 19.11.2020).

(19)    Komunikat Komisji „Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – europejski transport na drodze ku przyszłości” (COM(2020) 789 final z 9.12.2020).

(20)    W 2021 r. Komisja rozpoczęła przegląd dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej, koncentrując się przede wszystkim na spójności z innymi politykami.

(21)    Wytyczne dotyczące wdrażania podejścia ekosystemowego w planowaniu przestrzennym obszarów morskich, https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/a8ee2988-4693-11ec-89db-01aa75ed71a1

(22) COM(2020) 380 final.

(23)     https://ec.europa.eu/info/research-and-innovation/funding/funding-opportunities/funding-programmes-and-open-calls/horizon-europe/eu-missions-horizon-europe/healthy-oceans-seas-coastal-and-inland-waters_en

(24)    Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r. ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego (dyrektywa ramowa w sprawie strategii morskiej) ( Dz.U. L 164 z 25.6.2008, s. 19 ); dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa ( Dz.U. L 20 z 26.1.2010, s. 7 ); dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory ( Dz.U. L 206 z 22.7.1992, s. 7 ); dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko ( Dz.U. L 197 z 21.7.2001, s. 30 ) oraz inne odpowiednie prawodawstwo.

(25)    Zob. ramka w sekcji 4.3.7.