KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 26.1.2022

COM(2022) 28 final

Europejska deklaracja

praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie

Europejska deklaracja praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie

Parlament Europejski, Rada i Komisja uroczyście proklamują następującą wspólną deklarację praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie

Preambuła

Mając na uwadze, co następuje:

(1)Transformacja cyfrowa ma wpływ na każdy aspekt życia. Oferuje ona znaczne możliwości poprawy jakości życia, szans dla innowacji, wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju, ale stwarza również nowe wyzwania dla struktury, bezpieczeństwa i stabilności naszych społeczeństw i gospodarek. Wraz z przyspieszeniem transformacji cyfrowej nadszedł czas, aby Unia Europejska określiła, w jaki sposób jej wartości i prawa podstawowe powinny być stosowane w świecie internetowym.

(2)Parlament wystosował szereg apeli o zapewnienie pełnej zgodności podejścia Unii do transformacji cyfrowej z prawami podstawowymi, takimi jak ochrona danych lub niedyskryminacja, oraz z zasadami, takimi jak neutralność technologiczna i neutralność sieci oraz włączenie społeczne 1 . Parlament wezwał również do wzmocnienia ochrony praw użytkowników w środowisku cyfrowym 2 . 

(3)Opierając się na wcześniejszych inicjatywach, takich jak „Deklaracja z Tallina w sprawie administracji elektronicznej” i „Deklaracja berlińska w sprawie społeczeństwa cyfrowego i administracji cyfrowej opartej na wartościach”, Rada zaapelowała w „Deklaracji lizbońskiej – celowa demokracja cyfrowa” – o model transformacji cyfrowej, który wzmacnia ludzki wymiar ekosystemu cyfrowego, a podstawą tego modelu jest jednolity rynek cyfrowy. Rada zaapelowała również o model transformacji cyfrowej, który zapewni wykorzystanie technologii w obliczu potrzeby podjęcia działań w dziedzinie klimatu i ochrony środowiska.

(4)Unijna wizja transformacji cyfrowej jest ukierunkowana na człowieka, wzmacnia pozycję jednostek i wspiera innowacyjne przedsiębiorstwa. Komisja przedstawiła niedawno wniosek legislacyjny dotyczący decyzji w sprawie „Drogi ku cyfrowej dekadzie”, w którym określiła konkretne cele cyfrowe oparte na czterech głównych kierunkach pomocnych w osiągnięciu tej wizji (umiejętnościach cyfrowych, infrastrukturze cyfrowej, cyfryzacji przedsiębiorstw i cyfryzacji usług publicznych). Podejście Unii do transformacji cyfrowej naszej gospodarki i naszych społeczeństw powinno obejmować suwerenność cyfrową, włączenie społeczne, równość, zrównoważony rozwój, odporność, bezpieczeństwo, zaufanie, poprawę jakości życia, respektowanie praw i aspiracji obywateli, i powinno przyczyniać się do tworzenia gospodarki i społeczeństwa w Unii charakteryzujących się dynamiką, zasobooszczędnością i sprawiedliwością.

(5)Celem tej deklaracji jest wyjaśnienie wspólnych intencji politycznych. Nie tylko przypomina się w niej o najistotniejszych prawach w kontekście transformacji cyfrowej, ale także powinna ona służyć jako punkt odniesienia dla przedsiębiorstw i innych podmiotów istotnych dla opracowywania i wdrażania nowych technologii. Deklaracja powinna również ukierunkować rozważania decydentów politycznych nad ich wizją transformacji cyfrowej: ukierunkowanie transformacji cyfrowej na człowieka; leżące u jej podstaw solidarność i włączenie społeczne; potwierdzenie znaczenie swobody wyboru; udział w cyfrowej przestrzeni publicznej; bezpieczeństwo, ochrona i wzmocnienie pozycji oraz zrównoważoność.

(6)Należy dalej wzmacniać demokratyczny nadzór nad społeczeństwem cyfrowym i gospodarką cyfrową, przy pełnym poszanowaniu zasad praworządności, skutecznego wymiaru sprawiedliwości i egzekwowania prawa. Deklaracja ta nie wpływa na zgodne z prawem ograniczenia wykonywania praw w celu pogodzenia ich z wykonywaniem innych praw ani na niezbędne i proporcjonalne ograniczenia w interesie publicznym. Unia powinna propagować deklarację w stosunkach z innymi organizacjami międzynarodowymi i państwami trzecimi, aby zasady w niej zawarte posłużyły za inspirację dla partnerów międzynarodowych w przeprowadzeniu transformacji cyfrowej ukierunkowanej na człowieka i na prawa człowieka na całym świecie.

(7)U podstaw tej deklaracji leży zwłaszcza pierwotne prawo Unii, w szczególności Traktat o Unii Europejskiej, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, a także prawo wtórne. Deklaracja ta opiera się również na Europejskim filarze praw socjalnych i uzupełnia ten filar. Ma ona charakter deklaratoryjny i jako taka nie wpływa na treść przepisów prawnych ani na ich stosowanie.

(8)Propagowanie i wdrażanie zasad cyfrowych w ramach odpowiednich kompetencji państw członkowskich i z pełnym poszanowaniem prawa Unii jest wspólnym politycznym zobowiązaniem i odpowiedzialnością Unii i jej państw członkowskich. Komisja zaproponowała, aby coroczne sprawozdanie na temat stanu cyfrowej dekady, które ma zostać przedłożone Parlamentowi i Radzie, obejmowało monitorowanie zasad cyfrowych.

Deklaracja praw i zasad cyfrowych w cyfrowej dekadzie

Chcemy promować europejskie podejście do transformacji cyfrowej ukierunkowanej na człowieka. Będzie się ona opierać na wartościach europejskich i przynosić korzyści wszystkim jednostkom i przedsiębiorstwom.

W związku z powyższym oświadczamy, co następuje:

Rozdział I: Ukierunkowanie transformacji cyfrowej na człowieka

W centrum transformacji cyfrowej w Unii Europejskiej znajduje się człowiek. Technologia powinna służyć i przynosić korzyści wszystkim Europejczykom oraz umożliwiać im w pełni bezpieczną realizację ich aspiracji przy jednoczesnym poszanowaniu ich praw podstawowych.

Zobowiązujemy się do:    

–wzmocnienia ram demokratycznych na rzecz transformacji cyfrowej, która przyniesie korzyści wszystkim i poprawi jakość życia wszystkich Europejczyków;

–wprowadzenia niezbędnych środków, aby zapewnić poszanowanie w internecie oraz poza internetem uznanych w prawie Unii wartości Unii i praw jednostek;

–wspierania odpowiedzialnego i starannego działania wszystkich podmiotów cyfrowych, publicznych i prywatnych, na rzecz bezpiecznego i chronionego środowiska cyfrowego;

–aktywnego promowania tej wizji transformacji cyfrowej, również w naszych stosunkach międzynarodowych.

Rozdział II: Solidarność i włączenie społeczne

Każdy powinien mieć dostęp do technologii, która ma na celu jednoczenie, a nie podział ludzi. Transformacja cyfrowa powinna sprzyjać sprawiedliwemu społeczeństwu i sprawiedliwej gospodarce w Unii.

Zobowiązujemy się do:

–zadbania o to by, w rozwiązaniach technologicznych uwzględniać prawa obywateli, umożliwić korzystanie z tych praw oraz propagować za sprawą wspomnianych rozwiązań włączenie społeczne;

–transformacji cyfrowej, która nikogo nie pomija. Transformacja powinna obejmować w szczególności osoby starsze, osoby z niepełnosprawnościami lub osoby marginalizowane, podatne na zagrożenia lub pozbawione praw wyborczych oraz osoby działające w ich imieniu;

–opracowania odpowiednich ram, tak aby wszystkie podmioty rynkowe korzystające z transformacji cyfrowej wzięły na siebie odpowiedzialność społeczną oraz wniosły sprawiedliwy i proporcjonalny wkład w koszty dóbr publicznych, usług i infrastruktury, z korzyścią dla wszystkich Europejczyków.

Łączność

Wszyscy, w całej UE, powinni mieć dostęp do przystępnej cenowo i szybkiej łączności cyfrowej.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia wszystkim dostępu do doskonałej łączności, niezależnie od miejsca zamieszkania i dochodów;

–ochrony neutralnego i otwartego internetu, w którym treści, usługi i aplikacje nie są bezpodstawnie blokowane lub niszczone.

Edukacja cyfrowa oraz umiejętności cyfrowe

Każdy ma prawo do kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie i powinien mieć możliwość nabywania wszystkich podstawowych i zaawansowanych umiejętności cyfrowych.

Zobowiązujemy się do:

–propagowania i wspierania wysiłków na rzecz wyposażenia wszystkich instytucji kształcenia i szkolenia w łączność i infrastrukturę cyfrową oraz narzędzia cyfrowe;

–wspierania wysiłków umożliwiających osobom uczącym się i nauczycielom nabywanie wszystkich niezbędnych umiejętności i kompetencji cyfrowych oraz dzielenie się nimi, aby mogli oni aktywnie uczestniczyć w gospodarce, społeczeństwie i procesach demokratycznych;

–zapewnienia wszystkim możliwości dostosowania się do zmian wynikających z cyfryzacji pracy poprzez podnoszenie i zmianę kwalifikacji.

Warunki pracy 

Każdy ma prawo do uczciwych, sprawiedliwych, zdrowych i bezpiecznych warunków pracy oraz do odpowiedniej ochrony w środowisku cyfrowym, tak jak w fizycznym miejscu pracy, niezależnie od statusu zatrudnienia, sposobu i czasu trwania zatrudnienia.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia wszystkim możliwości bycia offline i korzystania z gwarancji równowagi między życiem zawodowym a prywatnym w środowisku cyfrowym.

Cyfrowe usługi publiczne online

Wszyscy powinni mieć dostęp do wszystkich kluczowych usług publicznych online w całej Unii. Nikt nie powinien być proszony o dostarczanie danych, aby uzyskać dostęp do cyfrowych usług publicznych i korzystać z tych usług, częściej niż jest to konieczne.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia wszystkim Europejczykom możliwości skorzystania z dostępnej, bezpiecznej i godnej zaufania tożsamości cyfrowej, która pozwala na dostęp do szerokiego wachlarza usług online;

–zapewnienia szerokiego dostępu do informacji rządowych i ich ponownego wykorzystywania;

–ułatwienia i wspierania niezakłóconego, bezpiecznego i interoperacyjnego dostępu do cyfrowych usług zdrowotnych i opiekuńczych w całej Unii stworzonych z myślą o zaspokojeniu potrzeb ludności, w tym do dokumentacji medycznej.

Rozdział III: Swoboda wyboru

Interakcje z algorytmami i systemami sztucznej inteligencji

Każdy powinien móc korzystać z zalet sztucznej inteligencji poprzez dokonywanie własnych, świadomych wyborów w środowisku cyfrowym, a jednocześnie podlegać ochronie przed zagrożeniami dla zdrowia i uszczerbkiem na zdrowiu oraz przed zagrożeniami dla bezpieczeństwa i praw podstawowych.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia przejrzystości w zakresie korzystania z algorytmów i sztucznej inteligencji oraz wzmocnienia pozycji użytkowników, a także zwiększenia poziomu ich poinformowania kiedy wchodzą w interakcję z algorytmami i sztuczną inteligencją;

–zapewnienia, aby systemy algorytmiczne opierały się na odpowiednich zbiorach danych w celu uniknięcia bezprawnej dyskryminacji i umożliwienia sprawowania przez człowieka nadzoru nad wynikami mającymi wpływ na ludzi;

–zapewnienia, aby technologie, takie jak algorytmy i sztuczna inteligencja, nie były wykorzystywane do narzucania wyborów ludziom, na przykład w odniesieniu do zdrowia, kształcenia, zatrudnienia i życia prywatnego;

–stworzenia zabezpieczeń służących zapewnieniu, aby sztuczna inteligencja i systemy cyfrowe były bezpieczne i wykorzystywane z pełnym poszanowaniem praw podstawowych ludzi.

Sprawiedliwe środowisko internetowe

Każdy powinien mieć możliwość skutecznego wyboru – w oparciu o obiektywne, przejrzyste i wiarygodne informacje – usług online, z których chce korzystać.

Każdy powinien mieć możliwość uczciwego konkurowania i wprowadzania innowacji w środowisku cyfrowym.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia bezpiecznego, pewnego i uczciwego środowiska internetowego, w którym chronione są prawa podstawowe, a obowiązki platform, zwłaszcza dużych podmiotów i strażników dostępu, są precyzyjnie określone.

Rozdział IV: Udział w cyfrowej przestrzeni publicznej

Każdy powinien mieć dostęp do wiarygodnego, zróżnicowanego i wielojęzycznego środowiska internetowego. Dostęp do różnorodnych treści przyczynia się do pluralistycznej debaty publicznej i powinien umożliwiać wszystkim udział w demokracji.

Każdy ma prawo do wolności wypowiedzi w środowisku internetowym, bez obaw przed cenzurą lub zastraszeniem.

Każdy powinien mieć możliwość dowiedzenia się, kto jest właścicielem usług, z których korzysta, lub kto je kontroluje.

Bardzo duże platformy internetowe powinny wspierać swobodną debatę demokratyczną w internecie, ze względu na rolę swoich usług w kształtowaniu opinii publicznej i dyskursu. Platformy te powinny ograniczać ryzyko wynikające z funkcjonowania i korzystania z ich usług, w tym na potrzeby kampanii dezinformacyjnych, oraz chronić wolność wypowiedzi.

Zobowiązujemy się do:

–wspierania rozwoju i optymalnego wykorzystania technologii cyfrowych, aby stymulować aktywność obywatelską i demokratyczne uczestnictwo;

–dalszej ochrony praw podstawowych w internecie, w szczególności wolności wypowiedzi i informacji;

–wprowadzenia środków mających na celu zwalczanie wszelkich form nielegalnych treści proporcjonalnie do szkód, jakie mogą one wyrządzić, przy pełnym poszanowaniu prawa do wolności wypowiedzi i informacji oraz bez ustanawiania jakichkolwiek ogólnych obowiązków w zakresie monitorowania;

–stworzenia środowiska internetowego, w którym ludzie są chronieni przed dezinformacją i innymi formami szkodliwych treści.

Rozdział V: Bezpieczeństwo, ochrona i wzmocnienie pozycji

Chronione, bezpieczne i pewne środowisko internetowe

Każdy powinien mieć dostęp do technologii, produktów i usług cyfrowych, które są bezpieczne, pewne i chroniące prywatność już w fazie projektowania.

Zobowiązujemy się do:

–ochrony interesów ludności, przedsiębiorstw i instytucji publicznych przed cyberprzestępczością, w tym przed naruszeniami ochrony danych i cyberatakami. Obejmuje to ochronę tożsamości cyfrowej przed kradzieżą tożsamości lub manipulacją;

–przeciwdziałania dążeniu do osłabienia bezpieczeństwa w internecie i integralności środowiska internetowego Europejczyków oraz przeciwdziałania propagowaniu przemocy i nienawiści za pomocą środków cyfrowych, a także pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców tych czynów.

Prywatność i indywidualna kontrola danych

Każdy ma prawo, aby jego dane osobowe były chronione w internecie. Prawo to obejmuje kontrolę nad tym, w jaki sposób dane są wykorzystywane i komu są one udostępniane.

Każdy ma prawo do poufności komunikatów i informacji znajdujących się na jego urządzeniach elektronicznych i nikt nie może podlegać niezgodnym z prawem środkom nadzoru lub przechwytywania w internecie.

Każdy powinien mieć możliwość określenia swojego dziedzictwa cyfrowego i podjęcia decyzji o tym, co stanie się z publicznie dostępnymi informacjami, które go dotyczą, po jego śmierci.

Zobowiązujemy się do:

–zapewnienia możliwości łatwego przemieszczania danych osobowych między różnymi usługami cyfrowymi. 

Dzieci i młodzież powinny być chronione w internecie, a ich pozycja w internecie powinna zostać wzmocniona

Dzieci i młodzież powinny mieć możliwość dokonywania bezpiecznych i świadomych wyborów oraz wyrażania swojej kreatywności w środowisku internetowym.

Materiały dostosowane do wieku powinny poprawić doświadczenia dzieci, ich dobrostan i uczestnictwo w środowisku cyfrowym.

Dzieci mają prawo do ochrony przed wszelkimi przestępstwami popełnianymi za pośrednictwem technologii cyfrowych lub których popełnienie jest ułatwione za sprawą tych technologii.

Zobowiązujemy się do:

–propagowania pozytywnego, dostosowanego do wieku i bezpiecznego środowiska cyfrowego dla dzieci i młodzieży;

–zapewnienia wszystkim dzieciom możliwości zdobycia umiejętności i kompetencji niezbędnych do aktywnego i bezpiecznego poruszania się w środowisku internetowym i dokonywania świadomych wyborów w internecie;

–ochrony wszystkich dzieci przed szkodliwymi i nielegalnymi treściami, wykorzystywaniem, manipulacją i nadużyciami w internecie oraz do zapobiegania wykorzystywaniu przestrzeni cyfrowej w celu popełniania lub ułatwiania przestępstw.

Rozdział VI: Zrównoważoność

Aby uniknąć znacznych szkodliwych skutków dla środowiska i propagować gospodarkę o obiegu zamkniętym, produkty i usługi cyfrowe należy projektować, produkować, wykorzystywać, usuwać i poddawać recyklingowi w sposób minimalizujący ich negatywny wpływ na środowisko i społeczeństwo.

Każdy powinien mieć dostęp do dokładnych, zrozumiałych informacji na temat wpływu na środowisko produktów i usług cyfrowych oraz zużycia przez nie energii, które to informacje pozwolą dokonać odpowiedzialnych wyborów.

Zobowiązujemy się do:

–wspierania rozwoju i stosowania zrównoważonych technologii cyfrowych, które mają minimalny wpływ na środowisko i minimalny skutek społeczny;

–opracowania i wprowadzenia rozwiązań cyfrowych o pozytywnym wpływie na środowisko i klimat.

(1)

   2020/2216(INI)

(2)

   2020/2018(INL); 2020/2019(INL); 2020/2022(INI); 2020/2012(INL); 2020/2014(INL); 2020/2015(INI); 2020/2017(INI)