KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 23.7.2021

COM(2021) 417 final

SPRAWOZDANIE KOMISJI

SPRAWOZDANIE ROCZNE ZA ROK 2020








W SPRAWIE STOSOWANIA ZASAD POMOCNICZOŚCI I PROPORCJONALNOŚCI ORAZ W SPRAWIE STOSUNKÓW Z PARLAMENTAMI NARODOWYMI

SPRAWOZDANIE ROCZNE ZA ROK 2020 
W SPRAWIE STOSOWANIA ZASAD POMOCNICZOŚCI I PROPORCJONALNOŚCI ORAZ W SPRAWIE STOSUNKÓW Z PARLAMENTAMI NARODOWYMI

1. Wstęp

Jest to 28. sprawozdanie w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności przedkładane na podstawie art. 9 protokołu nr 2 do Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Podobnie jak w przypadku 26. i 27. sprawozdania, również niniejsze sprawozdanie dotyczy stosunków Komisji z parlamentami narodowymi, które odgrywają ważną rolę w stosowaniu tych zasad.

W 2020 r. Komisja w dalszym ciągu uwzględniała zasady pomocniczości i proporcjonalności na wszystkich etapach kształtowania polityki, przyjmując w tym celu różne nowe środki, a także wspierała parlamenty narodowe w przeprowadzaniu przez nie kontroli zgodności z zasadą pomocniczości w kontekście pandemii COVID-19.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wyjaśnił zastosowanie zasady proporcjonalności w kilku wyrokach (w jednym z nich potwierdzono ważność dyrektywy o delegowaniu pracowników).

Pomimo zakłóceń spowodowanych pandemią Covid-19, w 2020 r. miała miejsce bliższa współpraca z parlamentami narodowymi niż w 2019 r., czyli w roku zmian instytucjonalnych. Komisja otrzymała 255 opinii od parlamentów narodowych, z których jedna czwarta dotyczyła reakcji na pandemię. Inicjatywą najbardziej komentowaną przez parlamenty narodowe był wniosek dotyczący europejskiego prawa o klimacie. Komisja w dalszym ciągu uczestniczyła w posiedzeniach międzyparlamentarnych, w jeszcze większym stopniu niż dotychczas, dzięki możliwościom prowadzenia wideokonferencji a przewodnicząca Komisji uczestniczyła po raz pierwszy od 2013 r. w Konferencji Komisji do Spraw Unijnych Parlamentów Unii Europejskiej (COSAC).

2.    Stosowanie zasad pomocniczości i proporcjonalności przez instytucje

2.1.     Komisja

Lepsze stanowienie prawa

Pierwszy program prac Komisji pod przewodnictwem Ursuli von der Leyen – program prac Komisji na 2020 r. – został przyjęty w styczniu 2020 r. a następnie dostosowany w maju 2020 r. w celu uwzględnienia skutków pandemii COVID-19 1 . Ponownie podkreślono w nim zaangażowanie Komisji w przedstawianie opartych na dowodach wniosków, które są dostosowane do potrzeb obywateli i przedsiębiorstw oraz nie powodują niepotrzebnych obciążeń i są łatwe do wdrożenia.

W ciągu tego roku Komisja w dalszym ciągu wdrażała program lepszego stanowienia prawa i uwzględniała zasady pomocniczości i proporcjonalności na wszystkich etapach kształtowania jej polityki. Dokonywała ocenę istniejących przepisów i ram polityki, zanim przedstawiła propozycje ich zmiany. W ramach tych ocen przeprowadzono analizy służące ustaleniu, czy istniejące środki z zakresu polityki pozostały w dalszym ciągu „odpowiednie do osiągnięcia wyznaczonego celu” oraz w jakim stopniu wciąż były one zgodne z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.

Portal internetowy „Wyraź swoją opinię!” 2 okazał się użytecznym pojedynczym punktem dostępu umożliwiającym udział obywateli i zainteresowanych stron w procesie opracowywania polityki przez Komisję. Uwzględnianie opinii obywateli, przedsiębiorstw i innych zainteresowanych stron jest niezbędne do zapewnienia jakości wniosków Komisji. Z uwagi na praktyczne trudności, które składający opinie mogą napotkać korzystając z portalu w związku z pandemią, Komisja rozszerzyła konsultacje publiczne i zapewniła więcej możliwości uzyskania informacji na temat inicjatyw, które mają zostać zrealizowane w 2020 r. lub na początku 2021 r., wydłużając w miarę możliwości okres konsultacji o maksymalnie 6 tygodni. Komisja udoskonaliła również sam portal, aby ułatwić identyfikację i wyszukiwanie inicjatyw. W ramach portalu identyfikowane są obecnie również w sposób bardziej przejrzysty opinie organów krajowych, regionalnych i lokalnych, tak aby można było je w pełni przedstawić w ocenach skutków i w ewaluacjach.

Grupa zadaniowa ds. zasad pomocniczości, proporcjonalności i „robić mniej, ale efektywniej” 3 („grupa zadaniowa”) zaleciła intensyfikację działań w ramach programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) 4 w celu dokonania oceny praktycznych i realnych skutków wprowadzonych przepisów, w tym aktów delegowanych i wykonawczych. Zaleca się również zwiększenie liczby przedstawicieli władz lokalnych i regionalnych w grupie ekspertów wspierającej te działania. Te zalecenia skłoniły Komisję w maju 2020 r. do założenia platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości czyli grupy ekspertów wysokiego szczebla doradzającej Komisji w sprawie dostosowania istniejących przepisów do zakładanych celów, zmniejszania obciążeń i zapewnienia, że przepisy wytrzymają próbę czasu. Grupa ekspertów korzysta ze zwiększonej obecności władz lokalnych i regionalnych uzyskanej dzięki udziałowi trzech przedstawicieli Komitetu Regionów i jego sieci regionalnych centrów ds. oceny wdrożenia polityki UE (RegHub) 5 . W ramach rocznego programu prac grupy określone zostaną przepisy podlegające ocenie, również z uwzględnieniem listy przygotowanej przez grupę zadaniową 6 . Grupa odniesie się również do kwestii gęstości legislacyjnej.

Zgodnie z wytycznymi dotyczącymi lepszego stanowienia prawa i „zestawem instrumentów” 7 Komisja jest zobowiązana do przeprowadzenia analizy zgodności z zasadą pomocniczości przy ocenianiu znaczenia i europejskiej wartości dodanej istniejących środków oraz przy rozważaniu możliwości realizacji nowych inicjatyw. Komisja analizuje zgodność z zasadami pomocniczości i proporcjonalności zarówno w odniesieniu do inicjatyw ustawodawczych, jak i nieustawodawczych. Taką analizę należy przeprowadzić w ramach wszystkich ocen skutków, ocen i kontroli sprawności.

Oceny skutków

Komisja zawsze bierze pod uwagę zasady pomocniczości i proporcjonalności w ocenach skutków swoich wniosków w zakresie polityki. Zgodnie z Zestawem instrumentów służących lepszemu stanowieniu prawa w przypadku wniosków ustawodawczych, w tym wniosków dotyczących aktów delegowanych i wykonawczych określonych jako inicjatywy „politycznie wrażliwe/istotne”, należy przygotować plan działania lub wstępną ocenę skutków. W ramach oceny skutków akty te są wspierane tylko wtedy, gdy oczekiwane skutki gospodarcze, środowiskowe lub społeczne działań UE będą najprawdopodobniej znaczące a Komisja ma margines swobody w odniesieniu do treści aktu. W sytuacji gdy nie przeprowadza się oceny skutków zasady pomocniczości i proporcjonalności uwzględnia się w nocie objaśniającej i, w miarę możliwości, w analitycznym dokumencie roboczym służb Komisji dołączanym do wniosku.

Rada ds. Kontroli Regulacyjnej 8 przeprowadza niezależną kontrolę jakości wszystkich ocen skutków. W 2020 r. Rada wydała 41 opinii w sprawie ocen skutków.

Jedna z tych opinii dotyczyła oceny skutków wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie odpowiedniego wynagrodzenia minimalnego w UE 9 . Rada zwróciła się o zamieszczenie we wniosku lepszego uzasadnienia dla zasad pomocniczości i proporcjonalności.

W swojej pierwotnej opinii Rada stwierdziła, że ocena skutków nie była „wystarczająco przejrzysta w kwestii tego w jaki sposób w analizie problemu ocenia się nieadekwatność wynagrodzenia minimalnego w poszczególnych państwach członkowskich” oraz, że nie „uzasadniono w niej wystarczająco w jaki sposób inicjatywa ustawodawcza jest zgodna z wybraną podstawą prawną oraz zasadami pomocniczości i proporcjonalności”.

W konsekwencji ocena skutków została zmieniona w celu lepszego uwzględnienia tych aspektów. Przypadek ten pokazuje, że działania na poziomie UE są skuteczniejsze w kwestii wzmacniania systemów ustalania minimalnego wynagrodzenia niż działania na poziomie krajowym. Tego rodzaju działanie będzie pomocne w zapewnieniu równych szans na rynku wewnętrznym poprzez przeciwdziałanie znaczącym różnicom w zakresie zakresu i adekwatności wynagrodzenia minimalnego, które nie są uzasadnione zaistniałymi warunkami gospodarczymi, cel który nie może być zrealizowany w wystarczającym stopniu w przypadku braku skoordynowanych działań państw członkowskich.

W odniesieniu do zasady proporcjonalności, w ocenie skutków wyjaśniono, że w treści wniosku uwzględniono istniejące od długiego czasu krajowe tradycje w zakresie określania poziomu wynagrodzenia minimalnego, przy pełnym poszanowaniu dla kompetencji państw członkowskich i partnerów społecznych w celu określania poziomu ich wynagrodzeń minimalnych oraz pozostawiono jak najwięcej możliwości działania dla decyzji krajowych. Komisja przedłożyła Radzie ds. Kontroli Regulacyjnej „tabelę oceny zgodności z zasadą pomocniczości” 10 razem z poprawioną oceną skutków.

Oceny i kontrole sprawności

W 2020 r. Komisja sfinalizowała 33 oceny, w tym jedną kontrolę sprawności a Rada ds. Kontroli Regulacyjnej przeanalizowała 13 głównych ocen, w tym dwie kontrole sprawności. Oceny te obejmowały wiele aspektów, przy czym niektóre z nich były szczególnie istotne z punktu widzenia pomocniczości i proporcjonalności. Na przykład, przy ocenie 11 dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych 12 , czyli głównego instrumentu UE służącego kontroli i łagodzeniu wpływu unijnych emisji przemysłowych na środowisko i zdrowie człowieka, wykazano w szczególności istotne korzyści wynikające z działań na szczeblu unijnym w porównaniu z działaniami podejmowanymi wyłącznie na szczeblach krajowym i terytorialnym. Działania UE zapewniły m.in. bardziej spójne podejście w kwestii przyjmowania przyjaznych środowisku norm emisji przemysłowych, przy czym państwa członkowskie reprezentowały względnie podobne stanowiska w tej sprawie.

 Mechanizm kontroli zasady pomocniczości 13

Komisja wywiązała się ze zobowiązania podjętego w odpowiedzi na zalecenie grupy zadaniowej, aby wyłączyć okres od dnia 20 grudnia do dnia 10 stycznia przy ustalaniu ośmiotygodniowego terminu na przesyłanie uzasadnionych opinii przez parlamenty narodowe. Komisja po raz pierwszy wdrożyła to rozwiązanie w okresie między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem na przełomie 2019 i 2020 r. a następnie ponownie w tym samym okresie w latach 2020-2021. W kwestii zobowiązania Komisji do wydania zbiorczych odpowiedzi na uzasadnione opinie przedstawione przez parlamenty narodowe stanowiące co najmniej siedem głosów zgodnie z mechanizmem kontroli zasady pomocniczości, żadne z wniosków ustawodawczych Komisji nie przekroczyły liczby uzasadnionych opinii wymaganej do przekroczenia tego progu 14 .

W piśmie do parlamentów narodowych z dnia 8 kwietnia 2020 r. wiceprzewodniczący Maroš Šefčovič przyznał, że z powodu kryzysu wywołanego COVID-19 Komisja napotkała trudności, aby zweryfikować zgodność wniosków ustawodawczych z zasadą pomocniczości w okresie 8 tygodni wyznaczonym w protokole nr 2 do traktatów. Wiceprzewodniczący zobowiązał się do ułatwienia tego procesu na dwa sposoby.

·Nawet w przypadku, gdy Komisja otrzymała opinie parlamentów narodowych wyrażające obawy dotyczące zgodności wniosków ustawodawczych z zasadą pomocniczości (uzasadnione opinie) po wyznaczonym terminie, to zostaną one przez nią uwzględnione poprzez zwrócenie na nie uwagi właściwego członka Komisji i poprzez udzielenie obszernej odpowiedzi publicznej. Trzy parlamenty narodowe skorzystały z tej okoliczności w odniesieniu do Europejskiego prawa o klimacie 15 .

·Komisja poinformuje również parlamenty narodowe niezwłocznie o przyjęciu wniosku ustawodawczego mającego na celu złagodzenie skutków kryzysu związanego z COVID-19, którego przyjęcie przez Parlament Europejski i Radę będzie konieczne w terminie krótszym niż 8 tygodni zgodnie z trybem pilnym określonym w art. 4 protokołu nr 1 do traktatów. Parlamenty narodowe otrzymały tego typu zawiadomienia siedem razy w 2020 r.

2.2. Parlament Europejski

W 2020 r. Parlament Europejski oficjalnie otrzymał 134 pisma od parlamentów narodowych zgodnie z Protokołem nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności 16 . 13 z nich stanowiło uzasadnione opinie 17 , natomiast pozostałe 121 miały charakter przyczynków (były pismami niepodnoszącymi obaw związanych z zasadą pomocniczości). Dla porównania w 2019 r. Parlament otrzymał 62 pisma, z których żadne nie było uzasadnioną opinią 18 .

Zgodnie z załącznikiem VI do Regulaminu Parlamentu Europejskiego pełną odpowiedzialność za zapewnienie poszanowania zasady pomocniczości ponosi Komisja Prawna (JURI). Co sześć miesięcy jeden z członków Komisji Prawnej zostaje mianowany stałym sprawozdawcą ds. pomocniczości na zasadzie rotacji pomiędzy grupami politycznymi. W pierwszej połowie 2020 r. funkcję stałego sprawozdawcy pełnił Gilles Lebreton (Tożsamość i Demokracja), a następnie w drugiej połowie roku zastąpiła go Karen Melchior (Renew Europe). Uzasadnione opinie otrzymane i potwierdzone jako takie przez Komisję Prawną włączono, w celach informacyjnych, do porządku obrad jej następnego posiedzenia.

Komisja Prawna regularnie sporządza również sprawozdania dotyczące sprawozdań rocznych Komisji w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności. Następne sprawozdanie, na sprawozdawcę którego został powołany Mislav Kolakušić (niezrzeszony) będzie obejmowało lata: 2017, 2018 i 2019 19 . Komisja Prawna wnosi również wkład w opracowywanie sprawozdań półrocznych sporządzanych przez Konferencję Komisji do Spraw Europejskich (COSAC) 20 , poświęconych kwestiom związanym z pomocniczością i proporcjonalnością.

Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego w dalszym ciągu wspiera Parlament Europejski w działaniach zmierzających do uwzględniania w jego pracach kwestii związanych z zasadami pomocniczości i proporcjonalności:

·poprzez systematyczne analizowanie aspektów związanych z pomocniczością i proporcjonalnością w ramach ocen skutków Komisji i zwracanie uwagi na wszelkie obawy, w szczególności zgłoszone przez parlamenty narodowe i Komitet Regionów;

·poprzez zapewnienie pełnego przestrzegania tych zasad przez Parlament Europejski podczas jego prac, np. poprzez przeprowadzanie ocen skutków istotnych poprawek wprowadzonych przez Parlament lub analizowanie wartości dodanej wniosków Parlamentu Europejskiego dotyczących nowego prawodawstwa na podstawie art. 225 TFUE oraz kosztów braku działań na szczeblu UE;

·poprzez kontrolowanie aspektów związanych z pomocniczością i proporcjonalnością przy sporządzaniu ocen skutków, koncentrując się na europejskiej wartości dodanej.

W 2020 r. Parlament wydał 5 ocen początkowych sporządzonych przez Komisję ocen skutków, 1 ocenę skutków, 13 europejskich ocen wdrożenia ex post, 3 dokumenty analizujące stan wdrożenia, 2 inne oceny ex post, 2 kroczące listy kontrolne, 2 sprawozdania na temat kosztów braku działań na szczeblu UE, 9 ocen europejskiej wartości dodanej, 5 dokumentów o wartości dodanej obecnej polityki UE, 1 analizę europejskiej wartości dodanej oraz 6 ocen skutków regulacji. Parlament rozpoczął też wydawanie nowej serii publikacji na temat parlamentów narodowych i spraw europejskich w celu przedstawienia przeglądu struktury parlamentów narodowych i sposobu w jaki przetwarzają i kontrolują prawodawstwo UE i działają w jego ramach; dwa pierwsze briefingi z tej serii zostały już opublikowane 21 .

2.3. Rada

W swoich wnioskach z dnia 27 lutego 2020 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa – Zapewnienie konkurencyjności oraz zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu 22 Rada Unii Europejskiej („Rada”) „podkreśliła, że w celu zwiększenia skuteczności w ramach środków zawartych w nowych wnioskach Komisji należy zawsze uwzględniać prawa podstawowe i równość wobec prawa, jak również zasady pomocniczości, proporcjonalności i pewności prawa, przy szczególnym uwzględnieniu potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w tym mikroprzedsiębiorstw”. 

W odniesieniu do zasady proporcjonalności Parlament podkreślił „znaczenie MŚP, w tym mikroprzedsiębiorstw, jako siły napędzającej innowacje, zieloną transformację, cyfryzację, zatrudnienie, zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu oraz spójność społeczną w naszych społeczeństwach”. Dodał również, że „należy lepiej określić interesy i potrzeby MŚP, w tym mikroprzedsiębiorstw, na wszystkich etapach procesu decyzyjnego na szczeblu UE w celu zapewnienia, aby prawodawstwo było jasne i przewidywalne przy minimalnych kosztach i proporcjonalne do wielkości przedsiębiorstw”.

W dniu 16 listopada 2020 r. Rada przyjęła wnioski w sprawie piaskownic regulacyjnych i klauzul eksperymentalnych jako narzędzi służących tworzeniu odpornych ram prawnych sprzyjających innowacjom, dostosowanych do przyszłych wyzwań i rozwiązujących krytyczne problemy ery cyfrowej 23 podkreślając, że zasady pomocniczości i proporcjonalności powinny być zawsze przestrzegane i wspierane, podobnie jak zasada ostrożności, oraz odesłała do swoich wcześniejszych wniosków odnośnie do tych zasad z maja 2016 r. 24  

W uzupełnieniu do swoich obowiązków traktatowych Rada informuje państwa członkowskie na bieżąco o opiniach parlamentów narodowych dotyczących wniosków ustawodawczych Komisji. W 2020 r. Sekretariat Generalny Rady przekazał delegacjom 99 opinii wydanych w ramach procesu dialogu politycznego. Rada otrzymała 9 uzasadnionych opinii na podstawie protokołu nr 2 25 .

2.4. Komitet Regionów

W dniu 8 maja 2020 r. Komitet Regionów („Komitet”) wydał oświadczenie w sprawie reakcji na kryzys wywołany COVID-19 26 , w którym wezwał do większego wsparcia dla władz lokalnych i regionalnych oraz do wspólnego przeglądu kompetencji w dziedzinie ochrony zdrowia zgodnie z zasadą pomocniczości. W oświadczeniu Komitet podkreślił, że nawet w czasie pandemii COVID-19 środki nadzwyczajne muszą być proporcjonalne, ograniczone w czasie, muszą podlegać kontroli demokratycznej i być zgodne z zasadami pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów.

W dniu 2 lipca 2020 r. Komitet określił swoje priorytety na lata 2020-2025 w rezolucji „Europa bliżej obywateli za pośrednictwem wsi, miast i regionów” 27 , w której wyraził „determinację w kontynuowaniu działa[ń] na rzecz poprawy jakości prawodawstwa unijnego i lepszego przewidywania jego oddziaływania terytorialnego oraz promowania zasady aktywnej pomocniczości” 28 . W rezolucji podkreślono ponadto, że: „Pandemia unaoczniła znaczenie właściwego stosowania zasady aktywnej pomocniczości, a także, z jednej strony, zasadniczą rolę władz lokalnych i regionalnych, a z drugiej potrzebę koordynacji i wsparcia na szczeblu europejskim”. W priorytetach na 2021 r. Komitet ogłosił przeprowadzenie kontroli nowych inicjatyw politycznych UE w celu zapewnienia, aby został w nich uwzględniony wymiar terytorialny oraz aby spełniały wymóg unijnej wartości dodanej zgodnie z zaleceniami grupy zadaniowej ds. zasad pomocniczości, proporcjonalności i „robić mniej, ale efektywniej” oraz wytycznymi dotyczącymi lepszego stanowienia prawa.

W dniu 12 października 2020 r. Komitet opublikował pierwsze wydanie swojego Dorocznego barometru regionalnego i lokalnego UE 29 , w którym skupił się głównie na skutkach pandemii COVID-19. Sprawozdanie to pokazuje, że władze lokalne i regionalne UE znajdują się na pierwszej linii walki z kryzysem zdrowotnym, a także mają kluczowe znaczenie dla odbudowy gospodarczej. W swoich głównych ustaleniach Komitet wzywa do większego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w zarządzanie unijnymi i krajowymi planami odbudowy. Zaleca przy tym, aby europejski semestr – jako mechanizm zarządzania Instrumentem na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności – obejmował kodeks postępowania dotyczący zaangażowania władz lokalnych i regionalnych, zgodnie z zasadą aktywnej pomocniczości. W sprawozdaniu wzywa się również do ścisłego zaangażowania regionów i miast w przygotowanie planów krajowych, aby zapewnić ich komplementarność z regionalnymi i lokalnymi strategiami odbudowy. Ponadto, jako praktyczne zastosowanie zasady aktywnej pomocniczości, proponuje się, by Komitet i Komisja Europejska organizowały coroczne Forum na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, aby upewnić się, że plan odbudowy gospodarczej sprawdza się w przypadku miast i regionów.

W dniu 2 lipca 2020 r. Komitet przyjął rezolucję w sprawie programu prac Komisji na 2021 r. 30 Komitet zachęcił Komisję do kontynuowania współpracy w celu propagowania koncepcji „aktywnej pomocniczości”, w tym w ramach sieci regionalnych centrów ds. oceny wdrożenia polityki UE (RegHub) 31 , i poprzez wspieranie Komitetu w opracowywaniu projektu RegHub 2.0, tak aby dostarczone informacje oparte były na doświadczeniach użytkowników w zakresie wdrażania polityki UE na szczeblu lokalnym i regionalnym. W październiku 2020 r. Komitet zatwierdził kontynuację tego projektu a do sieci dołączyli nowi członkowie 32 . RegHub została dołączona bezpośrednio jako sieć ekspertów do struktury nowej platformy Komisji ds. dostosowania się do wymogów przyszłości 33 , podczas gdy sam Komitet jest reprezentowany przez trzech swoich członków w grupie zarządczej platformy. W konsekwencji zapewniono znacznie większą rolę Komitetu oraz zagwarantowano, aby zasada aktywnej pomocniczości była stosowana w całym cyklu legislacyjnym 34 .

Komitet ocenił zgodność ośmiu wniosków ustawodawczych, w odniesieniu do których wydał opinie w 2020 r. 35 , z zasadami pomocniczości i proporcjonalności. Te opinie zawierały bezpośrednią ocenę zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności lub szczegółowe zalecenia dotyczące poprawy zgodności.

W 2020 r. Komitet wdrożył swój program prac w zakresie pomocniczości w postaci praktycznego instrumentu monitorowania stosowania zasady pomocniczości. Grupa Sterująca ds. Pomocniczości, której przewodniczy były przewodniczący Komitetu Karl-Heinz Lambertz określiła pięć priorytetowych inicjatyw w ramach programu prac w zakresie pomocniczości na 2020 r.: usługi cyfrowe, Europejski Zielony Ład, ochrona naszego środowiska, Europa Socjalna oraz nowy pakt o migracji i azylu.

Komitet przyjął rezolucję „Zielony Ład w partnerstwie z władzami lokalnymi i regionalnymi” 36 zachęcając do „osiągania wymiernych rezultatów w terenie przy wykorzystaniu wielopoziomowego zarządzania i aktywnej pomocniczości”. Komitet przyjął opinię 37 w sprawie wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej (Europejskie prawo o klimacie) 38 , podkreślając znaczenie osiągnięcia celu poprzez zapewnienie „by wszystkie unijne środki były zgodne z zasadą »nie szkodzić«, oraz aby, zgodnie z zasadą aktywnej pomocniczości, w pełni respektowały wszystkie szczeble władzy jako podmioty zaangażowane w europejski proces podejmowania decyzji, a nie jako zainteresowane strony”. Przyjęto również opinię w sprawie Europejskiego Paktu na Rzecz Klimatu 39 , uznając go za doskonałą okazję do wdrożenia zasady aktywnej pomocniczości, jako że jego cele są bardzo spójne z głównymi celami podejścia opartego na aktywnej pomocniczości: opracowanie inkluzywnego i konstruktywnego sposobu pracy, który w pełni wykorzystuje potencjał wielowarstwowych demokratycznych i opartych na zarządzaniu ram unijnych.

W 2020 r. 18 opinii w sprawie pomocniczości i proporcjonalności zostało przekazanych REGPEX, podsieci stanowiącej część Sieci Monitorującej Stosowanie Zasady Pomocniczości 40 dostępnej dla parlamentów i rządów regionów posiadających kompetencje ustawodawcze w celu wsparcia ich uczestnictwa we wczesnej fazie procesu legislacyjnego (analiza zgodności z zasadą pomocniczości). Szczegółowe informacje na temat tych opinii i linki do wniosków Komisji, których one dotyczą są dostępne na stronie internetowej REGPEX 41 .

2.5.    Trybunał Sprawiedliwości    Unii Europejskiej

W 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (Trybunał) nie miał obowiązku wypowiadać się na temat domniemanych naruszeń zasady pomocniczości 42 .

Przy kilku sprawach, w których przywołana została zasada proporcjonalności w celu zakwestionowania prawodawstwa UE Trybunał przypomniał, że prawodawcy Unii przysługuje szeroki zakres swobodnego uznania w dziedzinach wymagających od niego dokonywania rozstrzygnięć natury politycznej, gospodarczej lub społecznej oraz złożonych ocen i analiz. Jedynie oczywiście niewłaściwy charakter zastosowanego środka w stosunku do zamierzonego celu może mieć wpływ na zgodność z prawem tego środka 43 .

Trybunał podtrzymał zatem ważność dyrektywy 2018/957 zmieniającej dyrektywę o delegowaniu pracowników 44 w świetle zasady proporcjonalności, odrzucając jednocześnie skargi o stwierdzenie nieważności złożone przez dwa państwa członkowskie 45 . Trybunał przypomniał, że zgodnie z zasadą proporcjonalności środki zawarte w prawodawstwie muszą być właściwie dobrane do osiągnięcia uzasadnionych celów i nie mogą wykraczać poza działania niezbędne do osiągnięcia tych celów 46 .

Zdaniem Trybunału w kwestii swobodnego uznania przysługującego prawodawcy Unii przy regulowaniu procesu delegowania pracowników do świadczenia usług, kryterium, które należy zastosować nie jest ustalenie czy środek przyjęty w danej dziedzinie był jedynym możliwym środkiem lub środkiem najlepszym z możliwych, gdyż jedynie jego oczywiście niewłaściwy charakter w stosunku do zamierzonego celu może podważyć zgodność z prawem tego środka 47 .

Trybunał orzekł, że szeroki zakres swobodnego uznania przysługujący prawodawcy Unii znajduje zastosowanie nie tylko do charakteru i zakresu kwestionowanych środków, ale również w pewnej mierze do ustalenia podstawowych danych. Jednak nawet w przypadku znacznego zakresu uznania prawodawca Unii jest jednak zobowiązany do oparcia swojego rozstrzygnięcia na obiektywnych kryteriach i do zbadania, czy cele, do których zmierza przyjęty środek, mogą usprawiedliwiać jego negatywne konsekwencje gospodarcze, nawet znaczne, dla niektórych podmiotów gospodarczych.

Przy tworzeniu projektów aktów ustawodawczych należy brać pod uwagę konieczność zminimalizowania wszelkich obciążeń nakładanych na podmioty gospodarcze oraz to, by takie obciążenia były współmierne do zamierzonego celu 48 . Trybunał uznał, że dwóm państwom członkowskim, które zakwestionowały zgodność z prawem tego środka nie udało się wykazać, że zmiany wprowadzone dyrektywą (UE) 2018/597 wykraczały poza działania niezbędne do osiągnięcia jej celów, tj. zapewnienia swobody świadczenia usług w sprawiedliwy sposób i oferowania lepszej ochrony pracownikom.

Trybunał wziął pod uwagę nie tylko kontekst prawny, w ramach którego zakwestionowana dyrektywa została przyjęta. Zwrócił również uwagę na to, że prawodawca Unii nie popełnił oczywistego błędu, ponieważ wziął pod uwagę wszystkie czynniki i okoliczności istotne dla okoliczności, które dyrektywa miała uregulować 49 .

3.     Stosowanie mechanizmu kontroli zasady pomocniczości przez parlamenty narodowe

W 2020 r. Komisja otrzymała 9 uzasadnionych opinii od parlamentów narodowych 50 . To więcej niż w 2019 r., kiedy po raz pierwszy od czasu wprowadzenia mechanizmu kontroli zasady pomocniczości nie otrzymano żadnych uzasadnionych opinii. Jest to jednak mniej niż w poprzednich latach, zarówno pod względem liczb bezwzględnych 51 , jak i pod względem stosunku do całkowitej liczby opinii przekazanych przez parlamenty narodowe 52 lub stosunku do całkowitej liczby opinii dotyczących wniosków Komisji, podlegających mechanizmowi kontroli zasady pomocniczości 53 (zob. również wykres „Rodzaje opinii” w pkt 4).

Z 9 uzasadnionych opinii otrzymanych w 2020 r., trzy, wydane przez Bundesrat (Austria), Sénat (Francja) i Eerste Kamer (Niderlandy), odnosiły się do wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej (Europejskie prawo o klimacie) przyjętego przez Komisję w dniu 4 marca 2020 r. 54  

Wniosek ten miał na celu (i) zapisanie w prawodawstwie celu osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. określonego w Europejskim Zielonym Ładzie, (ii) wyznaczenie długoterminowego kierunku polityki, (iii) zapewnienie przewidywalności inwestorom i (iv) zapewnienie przejrzystości i rozliczalności. We wniosku zawarto środki mające na celu monitorowanie postępów i odpowiednie dostosowanie działań oraz odniesiono się do ścieżki prowadzącej do osiągnięcia celu na 2050 r., w tym do osiągnięcia celu pośredniego na 2030 r., który ma być określony na podstawie kompleksowej oceny skutków.

Komisja otrzymała 9 opinii od 7 izb 55 w sprawie wstępnego wniosku, w tym 3 uzasadnione opinie, a następnie 3 opinie od 3 kolejnych izb 56 w sprawie zmienionego wniosku 57 przedstawionego we wrześniu w celu ustalenia unijnego celu klimatycznego na 2030 r. jako ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 % w porównaniu z poziomami z 1990 r. Kolejna izba 58 wzięła udział w konsultacjach publicznych rozpoczętych przez Komisję w okresie od marca do czerwca w sprawie poziomu ambicji w kontekście dążenia do celu na 2030 r.

Wszystkie trzy izby, które przedłożyły uzasadnione opinie odrzuciły proponowane zastosowanie aktów delegowanych do określenia ścieżki między celem ograniczenia emisji gazów cieplarnianych na 2030 r. a celem osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r. Ponadto Eerste Kamer była zdania, że zastosowanie art. 192 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwykła procedura ustawodawcza) zamiast art. 192 ust. 2 (jednomyślność) nie jest proporcjonalne do znaczenia i zakresu wniosku.

W większości opinii przesyłanych w ramach dialogu politycznego, pomimo prezentowania ogólnego poparcia dla celów wniosku, zawarto obawy wyrażone poprzez uzasadnione opinie dotyczące stosowania aktów delegowanych w celu określenia ścieżki na lata 2030-2050. Niektóre izby wnioskowały również o uwzględnienie koszyka energetycznego i potencjału dostosowawczego każdego państwa członkowskiego 59 lub o pozostawienie państwom członkowskim do decyzji sposobu i harmonogramu osiągnięcia celów na 2050 r. 60 Inne izby wnioskowały o oparcie ścieżki do osiągnięcia celów raczej na wykorzystaniu energii odnawialnych niż na energii jądrowej 61 lub o wyznaczenie kolejnego celu pośredniego na 2040 r. 62 Inny wniosek 63 dotyczył dostosowania wsparcia finansowego UE do zdolności finansowej każdego państwa członkowskiego.

W swoich odpowiedziach Komisja wyjaśniła, że ścieżka zostanie użyta jako narzędzie do oceniania postępów w realizacji celu neutralności klimatycznej oraz do oceniania efektywności obecnych polityk. Punkty początkowe i końcowe tej ścieżki, jak również kryteria stosowane przy jej określaniu, miały zostać ustalone przez współprawodawców, aby przekazanie uprawnień nie zawierało żadnego „elementu istotnego” w rozumieniu art. 290 TFUE. Komisja zaznaczyła również, że art. 192 ust. 1 TFUE był właściwą podstawą prawną w świetle celów wniosku. Przypomniała, że w przypadku procedury ustawodawczej, wybranie art. 192 ust. 2 jako podstawy prawnej stanowi wyjątek od ogólnej sytuacji opisanej w art. 192 ust. 1 i w związku z tym powinien być interpretowany wąsko zgodnie z orzecznictwem Trybunału.

Komisja wyjaśniła również, że rozwój sektora energetycznego w dużej mierze opartego na odnawialnych źródłach energii stanowił istotną część Europejskiego Zielonego Ładu. Natomiast w ramach omawianego wniosku w pełni respektowane są prawa państw członkowskich do określania własnego koszyka energetycznego poprzez brak ustalenia konkretnej ścieżki na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej. Komisja podkreśliła silne poparcie, jakie unijne cele klimatyczne otrzymają z przyszłego długoterminowego budżetu UE, który został tymczasowo wzmocniony przez nowe narzędzie służące odbudowie: „Next Generation EU”. Zaznaczyła również, że mechanizm sprawiedliwej transformacji zapewni ukierunkowane wsparcie dla regionów i sektorów, które najmocniej odczują skutki transformacji w kierunku zielonej gospodarki, tak aby transformacja ta mogła przebiegać w sposób sprawiedliwy i inkluzywny, nie pomijając nikogo.

Dwie inne uzasadnione opinie, wydane przez Folketing (Dania) i Riksdag (Szwecja), odnosiły się do wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej przyjętego przez Komisję w dniu 28 października 2020 r. 64 Zarówno Folketing jak i Riksdag uznały, że wniosek ten wykracza poza kompetencje UE w tej dziedzinie i że środki kształtowania wynagrodzeń są regulowane najlepiej na szczeblu krajowym. Ich zdaniem cel wniosku, czyli zapewnienie pracownikom dostępu do wynagrodzenia minimalnego umożliwiającego odpowiedni poziom życia niezależnie od miejsca pracy w UE, może być skutecznie zrealizowany na szczeblu krajowym. Folketing uznał, że we wniosku nie zwrócono uwagi na swobodę umów partnerów społecznych, podczas gdy lepsze wyniki pod względem wyższych wynagrodzeń lub mniejszej liczby nisko opłacanych pracowników osiąga się w sytuacji, gdy organy krajowe nie są zaangażowane w określanie kryteriów układów zbiorowych i w ich wdrażanie. Zdaniem Riksdag w tej kwestii nie istnieje wyraźny wymiar transgraniczny, jako że warunki i systemy kształtowania wynagrodzeń różnią się w znacznym stopniu w poszczególnych państwach i działania UE w tej dziedzinie nie wnoszą żadnej wartości dodanej.

Senát (Republika Czeska) nie wydał uzasadnionej opinii, ale podzielił obawy Folketingu i Riksdagu dotyczące kompetencji UE i zakwestionował proporcjonalność wniosku, stwierdzając że zalecenie Rady w tej sprawie byłoby bardziej odpowiednie niż dyrektywa.

Komisja odpowiedziała, że celem wniosku było propagowanie negocjowania wynagrodzenia w układach zbiorowych we wszystkich państwach członkowskich bez podważania cech szczególnych krajowych systemów i tradycji. Komisja w pełni respektowała krajowe kompetencje i autonomię partnerów społecznych i nie dążyła do harmonizacji poziomu wynagrodzeń minimalnych w całej UE lub do ustanowienia jednolitego mechanizmu ustalania wynagrodzeń minimalnych we wszystkich państwach członkowskich. Zastosowała się zatem do ograniczeń określonych w swojej podstawie prawnej, art. 153 TFUE. Komisja wyjaśniła również, że dyrektywa jest instrumentem bardziej skutecznym niż zalecenie, ponieważ w jej ramach zapewniony jest wiążący charakter wymogów do zastosowania przez państwa członkowskie przy jednoczesnym zapewnieniu im możliwości decydowania o formach i metodach wdrażania zmian, w tym o powierzeniu procesu wdrażania partnerom społecznym na ich wspólny wniosek.

Cztery kolejne uzasadnione opinie odnosiły się do: zmienionego wniosku dotyczącego decyzji w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej przyjętego przez Komisję dnia 28 maja 2020 r. (uzasadniona opinia przesłana przez Riksdag (Szwecja)), wniosku dotyczącego rozporządzenia ustanawiającego Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji przyjętego przez Komisję w dniu 14 stycznia 2020 r. (uzasadniona opinia przesłana przez Poslanecká sněmovna (Republika Czeska)), zmienionego wniosku dotyczącego przekształcenia rozporządzenia w sprawie wdrożenia jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej przyjętego przez Komisję w dniu 22 września 2020 r. (uzasadniona opinia przesłana przez Kamra tad-Deputati (Malta)) i nowego paktu Komisji Europejskiej w sprawie migracji i azylu przyjętego przez Komisję w dniu 23 września 2020 r. (uzasadniona opinia przesłana przez Országgyűlés (Węgry)).

W kwestii systemu zasobów własnych 65  Riksdag stwierdził, że podczas gdy środki gospodarcze Unii Europejskiej zastosowane w reakcji na kryzys spowodowany pandemią COVID-19 powinny być tymczasowe, odpowiednio ukierunkowane i proporcjonalne, wniosek Komisji przewiduje znaczne pożyczki na rynkach w celu wzmocnienia programów UE bez jasnego określenia czy fundusze te będą użyte przede wszystkim do zniwelowania skutków kryzysu spowodowanego pandemią COVID-19. Zatem zdaniem Riksdagu środki były zbyt szeroko zakrojone, aby osiągnąć cele wniosku a Komisja nie przedstawiła jasnego uzasadnienia dlaczego pożyczki te powinny być zaciągane na szczeblu unijnym a nie krajowym.

Komisja odpowiedziała, że plan odbudowy „Next Generation UE” stanowi jednorazowy instrument nadzwyczajny wprowadzony tymczasowo i wykorzystywany wyłącznie do reagowania kryzysowego i środków naprawczych. Ponadto, biorąc pod uwagę charakter kryzysu, właściwe jest zastosowanie art. 122 TFUE, który przewiduje możliwość przyjęcia środków odpowiadających sytuacji gospodarczej i przyjętych w duchu solidarności między państwami członkowskimi. Cele założone przez Komisję w planie odbudowy nie mogłyby być zrealizowane w wystarczającym stopniu przez państwa członkowskie indywidualnie ze względu na skalę środków, które należy zastosować. Komisja dodała, że znaczna część nadzwyczajnego wsparcia musi być udzielana w postaci dotacji dla państw członkowskich, ponieważ zastosowanie wyłącznie pożyczek nie umożliwi wysoce zadłużonym państwom wdrożenia reform i realizacji inwestycji, które są niezbędne do zapewnienia szybkiego ożywienia gospodarczego w całej Unii i odporniejszej gospodarki.

W kwestii Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji 66 izba Poslanecká sněmovna stwierdziła, że wymaganie od państw członkowskich przygotowania dokładnych planów sprawiedliwej transformacji terytorialnej, wraz ze szczegółami planowanego wsparcia dla dużych przedsiębiorstw stanowi przypadek mikrozarządzania oraz ingerencję w kompetencje państw w ramach zarządzania dzielonego. Ponadto wymagania odnośnie do uzasadniania inwestycji, takie jak „utrzymanie znaczącej liczby miejsc pracy” lub „znaczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych” nie zostały jasno określone.

Komisja odpowiedziała, że wymaganie od państw członkowskich szczegółowych informacji o planach, które umożliwiają sprawdzenie czy spełnione zostały obowiązujące warunki kwalifikowalności do otrzymania wsparcia, nie jest rzeczą nową tylko elementem poprzednich ram programowania, który jest zgodny z zasadą pomocniczości. Państwa członkowskie mogą zdecydować czy w przypadku konkretnej sytuacji tworzenia miejsc pracy chcą wesprzeć inwestycje produkcyjne w przedsiębiorstwach innych niż małe i średnie, jeśli proponowane inwestycje spełniają określone warunki. Spełnienie wymogów dotyczących znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i utrzymania znaczącej liczby miejsc pracy musiało być również oceniane indywidualnie dla każdego przypadku, biorąc pod uwagę dużą liczbę wskaźników stosowanych w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji i potrzebę uwzględnienia specyficznej sytuacji regionalnego rynku pracy i względnego znaczenia danego sektora działalności.

W kwestii jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej 67  Kamra tad-Deputati wyraziła sprzeciw wobec rozszerzenia zakresu obowiązków Komisji i Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA). Izba ta zwróciła uwagę, że usługi ruchu lotniczego w porcie lotniczym na Malcie podlegają całkowitej kontroli państwa przez co jakiekolwiek zmiany strukturalne, takie jak umożliwienie EASA przyjęcia roli organu weryfikującego skuteczność działania, zastosowanie działań naprawczych, np. delegowania wykonywania usług innemu usługodawcy, mogłoby działać na szkodę bezpieczeństwa narodowego i polityki obronnej Malty 68 . Zdaniem izby w celu przyśpieszenia wdrażania jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej należy wybrać mniej inwazyjne instrumenty, które uwzględniają szczególne cechy terytorialne każdego państwa członkowskiego.

W swojej odpowiedzi Komisja podkreśliła, że europejski ruch lotniczy funkcjonuje jako sieć. W rezultacie, cele jednolitej europejskiej przestrzeni powietrznej mogą zostać zrealizowane tylko poprzez działania UE, w ramach których regulowane są pozycja, zachowanie i współpraca różnych zainteresowanych stron we wszystkich państwach członkowskich, w tym użytkowników przestrzeni powietrznej, instytucji zapewniających służby żeglugi powietrznej i lotnisk. Komisja wyjaśniła, że w ramach procesu wyznaczenia przez państwo członkowskie wyłącznego dostawcy usług ruchu lotniczego regulacjom podlegają już wyniki gospodarcze, wyniki w zakresie bezpieczeństwa i efektywność środowiskowa wyznaczonego dostawcy zgodnie z obecnym systemem skuteczności działania. W tym celu Komisję wspiera organ doradczy a zadania, które proponuje się powierzyć EASA nie należą do obszaru swobodnego uznania decydentów politycznych. Komisja wskazała również, że aby cele dotyczące skuteczności i plany skuteczności działania były rzeczywiście wiążące, organ weryfikujący skuteczność działania musi mieć możliwość zastosowania środków naprawczych, w sytuacji gdy plany nie zostałyby wdrożone lub cele nie zostałyby zrealizowane.

W kwestii paktu o migracji i azylu 69 izba Országgyűlés 70  zakwestionowała podstawę prawną czterech wniosków 71 i mechanizm monitorowania praw człowieka określony w piątym wniosku 72 . Izba ostrzegła, że jeśli wnioski zostaną przyjęte, to spowoduje to nałożenie na państwa członkowskie obowiązków bez uwzględnienia w wystarczającym stopniu szczególnych cech narodowych i uprawnień decyzyjnych każdego z państw. Országgyűlés wątpiła w ogólną potrzebę wprowadzenia tych obowiązków i wyraziła obawę, że proponowane przepisy sprawią, że niepraktyczne staną się krajowe procedury graniczne przyczyniające się do zarządzania migracjami, np. strefy tranzytowe. Izba zakwestionowała również proporcjonalność pakietu, ponieważ w jego ramach na państwa członkowskie nałożone zostałyby nieproporcjonalne zobowiązania a system azylowy UE zmieniłby się radykalnie.

W swojej odpowiedzi Komisja uzasadniła podstawę prawną wniosków. Wyjaśniła, że działania UE są niezbędne, aby zapobiec nieproporcjonalnemu obciążeniu w ramach presji migracyjnej poszczególnych państw członkowskich a wniosek w sprawie azylu i zarządzania migracjami jest bardzo elastyczny i państwa członkowskie mogą zdecydować w jaki sposób wnieść swój wkład. Komisja podkreśliła, że proponowany mechanizm monitorowania nie jest mechanizmem rozpatrywania skarg tylko wewnętrznym mechanizmem kontroli mającym na celu wspieranie władz krajowych. Państwa członkowskie mogłyby podjąć decyzję o powierzeniu monitorowania istniejącym już niezależnym organom monitorującym. Komisja podkreśliła również, że obecne ramy prawne ograniczają stosowanie unijnej procedury granicznej do szeregu ściśle określonych przypadków. Państwo członkowskie może zatem nie uznawać tej procedury jako swoją ogólną procedurę azylową.

4.     Dialog polityczny z parlamentami narodowymi

Uwagi ogólne

W 2020 r. parlamenty narodowe skierowały do Komisji 255 opinii. Jest to wynik wyższy niż w 2019 r. (159), ale niższy niż w poprzednich latach (576 w 2017 r. i 569 w 2018 r.).

Spośród tych 255 opinii 99 (39 %), w tym 9 uzasadnionych opinii (3 %), dotyczyło wniosków ustawodawczych Komisji podlegających mechanizmowi kontroli zasady pomocniczości 73 . Pozostałe 156 opinii (61 %) dotyczyło inicjatyw nieustawodawczych, takich jak komunikacja, albo stanowiło opinie z inicjatywy własnej nie związane bezpośrednio z inicjatywą Komisji. Jest to wynik pomiędzy odsetkiem z 2019 r., kiedy większość opinii nie dotyczyła wniosków ustawodawczych a rokiem poprzednim, kiedy większość opinii dotyczyła inicjatyw podlegających kontroli zasady pomocniczości 74 .

Udział i zakres

Tak jak w poprzednich latach liczba opinii przesłanych Komisji znacznie się różniła między poszczególnymi parlamentami narodowymi. Dziesięć najaktywniejszych izb wydało 217 opinii. Było to 85 % wszystkich opinii, co stanowi najwyższą koncentrację w ostatnich latach (2019: 73 %, 2018: 83 %, 2017: 74 %, 2016: 73 %). Natomiast 12 izb 75 (17 w 2019 r., 10 w 2018 r.) nie wydało żadnych opinii.

10 parlamentami narodowymi lub izbami, które przesłały największą liczbę opinii w 2020 r. były: Assembleia da República (Portugalia) – 40 opinii, Cortes Generales (Hiszpania) – 28 opinii, Senat (Rumunia) – 28 opinii, Senát (Republika Czeska) – 22 opinii, Camera Deputaților (Rumunia) – 22 opinii, Bundesrat (Niemcy) – 21 opinii, Sénat (Francja) – 19 opinii, Poslanecká sněmovna (Republika czeska) – 17 opinii, Camera dei Deputati (Włochy) – 10 opinii i Riksdag (Szwecja) – 10 opinii, również jedna z najbardziej aktywnych izb w poprzednich latach. W załączniku 2 przedstawiono liczbę opinii przesłanych przez poszczególne izby.

Główne tematy opinii w ramach dialogu politycznego

W 2020 r. największą uwagę parlamentów narodowych zwróciła odpowiedź UE na kryzys wywołany pandemią COVID-19, w związku z którym wystosowano 66 opinii, co stanowiło 26 % wszystkich otrzymanych opinii. Spośród nich 44 dotyczyło bezpośrednio planu odbudowy „Next Generation EU” lub jego części, w tym zmienionych wniosków dotyczących wieloletnich ram finansowych 2021–2027 i decyzji Rady w sprawie zasobów własnych. Kolejne 11 opinii dotyczyło inicjatyw podjętych podczas wczesnego etapu kryzysu przed przyjęciem planu „Next Generation EU”, 7 kolejnych dotyczyło późniejszych inicjatyw a 4 pozostałe stanowiły opinie z inicjatywy własnej parlamentów narodowych dotyczące konkretnych aspektów kryzysu.

Pojedynczym wnioskiem Komisji, który wywołał największą liczbę opinii był wniosek dotyczący Europejskiego prawa o klimacie. W reakcji na ten wniosek wystosowano 12 opinii, w tym 3 uzasadnione opinie (aby uzyskać informacje na ten temat, zob. pkt 3 powyżej).

Innymi tematami, na które parlamenty narodowe zwróciły największą uwagę były: sztuczna inteligencja, Konferencja w sprawie przyszłości Europy i Europejski Zielony Ład.

W załączniku 3 wymieniono pojedyncze inicjatywy Komisji, w reakcji na które wystosowano co najmniej pięć opinii.

·Odpowiedź na kryzys wywołany pandemią COVID-19

Komisja otrzymała 11 opinii od 6 izb parlamentarnych 76 w sprawie inicjatyw, które podjęła na wczesnym etapie pandemii do połowy maja 2020 r. 77 Opinie te na ogół wyrażały poparcie. Niektóre izby przedstawiły sugestie, takie jak modernizacja infrastruktury opieki zdrowotnej w państwach członkowskich, zaciąganie pożyczek raczej na szczeblu UE niż na szczeblu krajowym lub utworzenie silnego programu inwestycji w regionie Bałkanów Zachodnich. W swoich odpowiedziach Komisja z zadowoleniem przyjęła te sugestie i zawiadomiła, że jej przyszłe działania uwzględniają większość z nich.

W dniu 27 maja Komisja przedstawiła szeroko zakrojony plan odbudowy mający na celu naprawę szkód gospodarczych i społecznych, wywołanych przez pandemię wejście UE na ścieżkę zrównoważonej i odpornej odbudowy poprzez wykorzystanie pełnego potencjału jej budżetu. Plan ten jest oparty na nowym instrumencie „Next Generation EU” oraz uzupełniony ukierunkowanym przeglądem wieloletnich ram finansowych 2021–2027 i zmianą decyzji w sprawie zasobów własnych, co pozwoliło UE na zaciągnięcie pożyczek w wysokości 750 mld EUR na rynkach finansowych. Cały pakiet składał się z dwóch komunikatów politycznych: „Decydujący moment dla Europy: naprawa i przygotowanie na następną generację” i „Budżet UE napędza plan odbudowy Europy” 78 przyjęty dnia 27 maja przegląd rocznego programu prac Komisji na 2020 r. 79 oraz 21 wniosków ustawodawczych 80 przyjętych w kolejnych dniach.

Komisja otrzymała 44 opinie od 13 izb 81 w sprawie różnych elementów pakietu. Większość tych opinii wyrażała poparcie dla inicjatyw Komisji. Dwa wyjątki stanowiły: uzasadniona opinia w sprawie zmienionego wniosku dotyczącego decyzji w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej i opinia w sprawie wniosku dotyczącego nowego unijnego mechanizmu ochrony ludności 82 . Niektóre parlamenty narodowe zaproponowały: (i) rozszerzenie nowego okresu rozliczeniowego Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności do pełnych siedmiu lat okresu programowania, (ii) zmianę sposobu rozdzielania środków między państwa członkowskie w celu odzwierciedlenia rzeczywistego wpływu pandemii na ich gospodarki i społeczeństwa, (iii) stworzenie dodatkowych nowych zasobów w pełni pokrywających zwrot kosztów planu „Next Generation EU”, (iv) zwiększenie środków przeznaczonych na spójność, rolnictwo, migrację i zarządzanie granicami lub bezpieczeństwo i obronę. Kilka parlamentów narodowych wyraziło również wyraźne poparcie dla uzależnienia dostępu do finansowania od przestrzegania zasad praworządności.

W swoich odpowiedziach Komisja odniosła się do porozumienia, które Rada Europejska zawarła w dniu 21 lipca w sprawie wieloletnich ram finansowych 2021–2027 i w sprawie pakietu na rzecz odbudowy. Komisja zwróciła uwagę na to jak istotne jest sprawne rozdysponowanie wsparcia w zakresie odbudowy i wyjaśniła, że mimo tego, iż zobowiązania do przyznania dotacji i udzielenia pożyczek powinny zostać określone do końca 2023 r., to wypłaty mogą być kontynuowane do końca 2026 r., czyli przez prawie cały okres obowiązywania wieloletnich ram finansowych. Komisja podkreśliła, że spadek PKB będzie powszechnie stosowanym kryterium przy określaniu podziału środków między państwa członkowskie. Potwierdziła również, że w 2021 r. zaproponuje koszyk nowych zasobów własnych. Komisja przyznała również, że finansowanie powinno być właściwie ukierunkowane i zrównoważone między różnymi priorytetami UE w celu zapewnienia długoterminowej zrównoważonej odbudowy i wyjaśniła, że w planie „Next Generation UE” przewidziane są instrumenty służące zwiększeniu wsparcia dla państw członkowskich w ramach polityki spójności, dodatkowe środki na rozwój obszarów wiejskich i Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, tak aby gospodarki krajowe stały się bardziej odporne i zrównoważone na etapie naprawczym po kryzysie. Komisja podkreśliła, że pomimo tego, iż zawarte w konkluzjach Rady Europejskiej z dnia 21 lipca finansowanie na rzecz kwestii związanych z migracją, zarządzanie granicami, bezpieczeństwo i obronę, zostało zmniejszone w porównaniu z wnioskiem z 27 maja, to wciąż jest ono większe w porównaniu z poprzednim okresem programowania. Komisja przyjęła poparcie parlamentów narodowych dla mechanizmu warunkowości w zakresie praworządności. Komisja podkreśliła też bezpośrednią rolę większości parlamentów narodowych w zatwierdzeniu przyjętej przez Radę decyzji w sprawie zasobów własnych przez każde państwo członkowskie zgodnie z jego wymogami konstytucyjnymi.

Komisja otrzymała 7 opinii od 2 parlamentów narodowych 83 dotyczących wniosków ustawodawczych przyjętych później w ciągu roku w odpowiedzi na kryzys związany z COVID-19 84 . Te opinie w większości wyrażały poparcie dla celów wniosków. Jednak w opinii dotyczącej wniosku utworzenia „prospektu UE na rzecz odbudowy” w celu ułatwienia dokapitalizowania przedsiębiorstw dotkniętych kryzysem 85 , wyrażono obawę, że zobowiązanie do opracowania prospektu może stanowić obciążenie administracyjne utrudniające ograniczanie emisji. W swojej odpowiedzi Komisja wyjaśniła, że jej wniosek wprowadza wyłączenia w przypadku mniejszych ofert papierów wartościowych, jak również uproszczony prospekt.

Komisja otrzymała również 4 opinie z inicjatywy własnej od 2 izb 86 w sprawie konkretnych aspektów reakcji na pandemię. Celem tych opinii było: (i) zachęcenie do przenoszenia produkcji leków z powrotem do UE, (ii) wzmocnienie nadzwyczajnych środków wspólnej polityki rolnej w celu zaradzenia skutkom pandemii, (iii) zagwarantowanie, by władze państw przestrzegały zasad praworządności przy przyjmowaniu środków nadzwyczajnych, takich jak aplikacje do śledzenia kontaktów, oraz (iv) tymczasowe umożliwienie przewoźnikom lotniczym wypłaty pasażerom odszkodowań za pomocą kredytu/bonu zamiast natychmiastowego zwrotu za odwołane loty.

·Sztuczna inteligencja

W dniu 19 lutego Komisja przyjęła białą księgę w sprawie sztucznej inteligencji – Europejskie podejście do doskonałości i zaufania 87 . W Księdze przedstawiono warianty strategiczne umożliwiające wiarygodny i bezpieczny rozwój sztucznej inteligencji w Europie przy zachowaniu pełnego poszanowania dla wartości i praw obywateli UE. Podejście oparte jest na dwóch filarach: ramy polityki w celu uruchomienia środków w całym łańcuchu wartości, aby przyśpieszyć rozwój sztucznej inteligencji („ekosystem doskonałości”) oraz kluczowe elementy przyszłych ram regulacyjnych („ekosystem zaufania”).

Komisja otrzymała 6 opinii od 6 izb 88 w sprawie tej Białej Księgi. Wśród nich można wyróżnić dwa rodzaje opinii: jedna grupa izb skupiła się na potrzebie stworzenia ram regulacyjnych, poprzez które zapewniono by pewność prawa dla programistów i użytkowników oraz propagowano by innowacje w Europie, podczas gdy druga grupa ostrzegła, że wszelkie przedwczesne działania regulacyjne mogą hamować innowacje. Jedna z izba zasugerowała dodanie trzeciego filaru w postaci „ekosystemu elastyczności”, aby zapewnić niezbędną swobodę i pole do eksperymentów. Niektóre izby wnioskowały również o odpowiednią równowagę geograficzną przy rozwijaniu centrów doskonałości w UE – zwróciły uwagę na wyzwania związane z niedoborem kwalifikacji i przekwalifikowaniem lub podkreśliły potrzebę opracowania nowych procedur bezpieczeństwa informacji i potrzebę ochrony praw osób fizycznych.

W swoich odpowiedziach Komisja potwierdziła swój cel opracowania specjalnych ram prawnych dotyczących aplikacji opartych na sztucznej inteligencji przy zastosowaniu podejścia opartego na ryzyku. Wyjaśniła, że jej celem nie jest regulowanie samej technologii jako takiej lub ściąganie na nią podejrzeń, ale regulowanie konkretnych jej zastosowań, które mogą stanowić poważne zagrożenie dla praw podstawowych i bezpieczeństwa; zgodziła się przy tym co do potrzeby zdefiniowania zastosowań sztucznej inteligencji o wysokim ryzyku. Komisja zgodziła się również, że zasady powinny umożliwiać elastyczne dostosowania w świetle zachodzącego rozwoju i przyszłych technologii. Komisja potwierdziła utworzenie około 200 ośrodków innowacji cyfrowych w Europie w celu stymulowania powszechnego wprowadzania technologii cyfrowych, w tym przez mikroprzedsiębiorstwa i przedsiębiorstwa typu start-up, co powinno przyczynić się do konwergencji między regionami poprzez dzielenie się najlepszymi praktykami i wiedzą wspólną dla wszystkich ośrodków. Komisja zgodziła się również co do potrzeby rozwijania edukacji w zakresie sztucznej inteligencji na wszystkich etapach nauczania, a także uczenia się przez całe życie w tej dziedzinie.

·Konferencja w sprawie przyszłości Europy

W dniu 22 stycznia Komisja przyjęła komunikat „Formuła konferencji w sprawie przyszłości Europy” 89 , przedstawiając w nim swoje stanowisko w sprawie konferencji. Zdaniem Komisji konferencja powinna mieć formę otwartej dyskusji, której uczestnicy skupią się na kwestiach najważniejszych dla obywateli oraz powinna być dostępna dla obywateli ze wszystkich środowisk i miejsc w Unii. Komisja zasugerowała dwa równoległe kierunki dyskusji. Pierwszy z nich dotyczy polityki ukierunkowanej na naczelne cele UE, a drugi procesów demokratycznych. Komisja powinna pełnić rolę pośrednika i bezstronnego mediatora. Według Komisji koncepcja, struktura, zakres i harmonogram konferencji powinny zostać określone we wspólnej deklaracji Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji, a parlamenty narodowe i regionalne oraz inni aktorzy powinni odgrywać istotną rolę podczas konferencji i być zachęcani do organizowania wydarzeń z nią powiązanych.

Komisja otrzymała 5 opinii od 5 izb 90 w sprawie tego komunikatu. Inna izba 91 przesłała opinię z inicjatywy własnej (bez odniesienia do komunikatu) a kolejna 92 pismo na ten sam temat. Wszystkie te izby wnioskowały o taki sam poziom przedstawicielstwa i te same prawa dla parlamentów narodowych na posiedzeniu plenarnym konferencji jakie przewidziano dla Parlamentu Europejskiego, a także wnioskowały o udział parlamentów narodowych w strukturach zarządzania konferencji, ponieważ ich zdaniem bezpośredni udział parlamentów narodowych jest niezbędny do przejęcia odpowiedzialności za organizację i rezultaty konferencji. Ten pogląd został powtórzony na posiedzeniach w czasie obrad Konferencji Komisji do Spraw Europejskich (COSAC), w trzech pismach od COSAC skierowanych do instytucji UE oraz w 34. półrocznym sprawozdaniu COSAC 93 .

W kwestii zakresu i możliwych rezultatów konferencji niektóre izby sprzeciwiły się wszelkim dyskusjom na temat zmian w Traktacie, podczas gdy inne były otwarte na takie dyskusje. Jedna izba poprosiła o wyjaśnienie charakteru prawnego konferencji i czy w jej ramach mogą zostać zaproponowane takie zmiany. Zaproponowane tematy do dyskusji to: praworządność i zasady podstawowe, prawa i wartości, przejrzystość procesu decyzyjnego UE, rola narodowych parlamentów w tym procesie oraz główne tematy strategicznego programu Rady Europejskiej. Parlamenty narodowe podkreśliły również znaczenie informacji zwrotnych z konferencji i działań następczych w związku z jej rezultatami. Zasugerowały różne sposoby na to jak zaangażować obywateli w przebieg konferencji, np. organizowanie wydarzeń poza stolicami, dostosowanie interfejsu publicznego do umiejętności i oczekiwań młodych ludzi oraz poświęcanie wystarczającej uwagi kwestii równości płci.

W swoich odpowiedziach Komisja z zadowoleniem przyjęła silne zaangażowanie parlamentów narodowych w przygotowanie konferencji i podkreśliła, że mogą one w znaczący sposób przyczynić się do jej sukcesu poprzez dzielenie się swoimi doświadczeniami, organizowaniem wydarzeń i przyczynianiem się do tego, aby informacje o konferencji dotarły do jak największej liczby obywateli. Komisja zgodziła się z tym, że naczelne cele UE, określone w jej priorytetach politycznych i programie strategicznym Rady Europejskiej, dają szeroki ogląd sytuacji. Ponadto obywatele mogą podnosić jakiekolwiek kwestie, które uznają za ważne. Komisja potwierdziła, że jest również gotowa uczestniczyć w refleksji na temat sposobu, w jaki UE mogłaby usprawnić procesy demokratyczne i wzmocnić swoją legitymację.

·Europejski Zielony Ład

W dniu 11 grudnia 2019 r. Komisja przyjęła komunikat „Europejski Zielony Ład”, 94 w którym przedstawiła nową strategię na rzecz wzrostu gospodarczego mającą na celu przekształcenie Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo, którego gospodarka będzie nowoczesna, zasobooszczędna i konkurencyjna i w którym w 2050 r. nie będzie emisji netto gazów cieplarnianych, a wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów. W niniejszym komunikacie przedstawiono wstępny plan działania obejmujący główne polityki i środki niezbędne do osiągnięcia tych celów.

Komisja otrzymała 5 opinii od 5 izb 95 w sprawie tego komunikatu. W niektórych z nich wyrażono obawy dotyczące wpływu transformacji na gospodarki państw członkowskich opowiadając się za tym, aby transformacja przebiegała sprawiedliwie, aby przy jej dokonywaniu zachować neutralność technologiczną i aby w jej ramach każde państwo członkowskie mogło wybrać swoją własną ścieżkę, lub za tym, by Komisja dokonała przeglądu unijnego celu osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 r. oraz sposobu jego realizacji. Inne parlamenty poparły nadanie przez Komisję kluczowego znaczenia kwestiom środowiskowym i klimatycznym i wsparły wyznaczanie ambitnych celów. Parlamenty narodowe podkreśliły również, że przejście na zrównoważoną gospodarkę może odbyć się tylko przy wsparciu społecznym, co oznacza, że trudności społeczne związane z transformacją muszą być odpowiednio łagodzone i że należy stworzyć zachęty, aby podmioty prywatne przeznaczały środki na wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu.

W swoich odpowiedziach Komisja podkreśliła swoje zobowiązanie do wdrożenia agendy 2030 Organizacji Narodów Zjednoczonych i celów zrównoważonego rozwoju, które są w niej zawarte. Komisja wyjaśniła, że z powodu nieprzewidzianych tymczasowych inwestycji, które były potrzebne, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom kryzysu związanego z pandemią COVID-19, obecne wybory dotyczące realizowanej polityki zadecydują o przyszłości następnych pokoleń. Z tego powodu Komisja nie chce inwestować w przestarzałą gospodarkę opartą na paliwach kopalnych, ale zbudować zieloną, cyfrową, inkluzywną i odporną gospodarkę na miarę XXI wieku. Komisja zgodziła się z tym, że aby odnieść sukces w tej dziedzinie transformacja w kierunku neutralności klimatycznej musi być sprawiedliwa i nie pozostawiać nikogo w tyle, a także odniosła się do zaproponowanego przez siebie mechanizmu sprawiedliwej transformacji, który ma wspierać wszystkie państwa członkowskie, ze szczególnym naciskiem na regiony o najwyższej emisji dwutlenku węgla. Komisja podkreśliła również, że w pełni szanuje prawo państw członkowskich do wyboru własnego koszyka energetycznego, oraz że wnioski poprzez które zmierza do realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu, które przedstawiła lub przedstawi, są oparte na dowodach i dokładnych ocenach skutków.

5.     Kontakty, wizyty, spotkania, konferencje i inne aktywności

Wizyty Komisji w parlamentach narodowych i spotkania Komisji z parlamentami narodowymi

W 2020 r. członkowie Komisji odbyli 101 wizyt w parlamentach narodowych lub (wirtualnych) spotkań z delegacjami parlamentów narodowych. To więcej niż w 2019 r. (55) pomimo zakłóceń spowodowanych przez pandemię COVID-19. Po tym jak przewodnicząca Ursula von der Leyen zwróciła się z wnioskiem do członków Komisji o odbycie wizyt we wszystkich państwach członkowskich w ciągu pierwszych dwóch lat ich kadencji, a także o odbywanie regularnych spotkań z parlamentami narodowymi, przeprowadzono liczne wizyty w parlamentach narodowych w styczniu (17) i lutym (15), ale tendencja ta została przerwana przez początek pandemii. Od kwietnia do końca roku większość spotkań między parlamentami narodowymi a członkami Komisji odbywała się za pośrednictwem wideokonferencji.

W 2020 r. główny negocjator UE ds. Brexitu Michel Barnier również spotkał się z przedstawicielami 12 parlamentów narodowych. Urzędnicy Komisji, głównie wyższego szczebla, uczestniczyli w ponad 20 spotkaniach komisji parlamentów narodowych, aby omówić wnioski ustawodawcze na bardziej technicznym poziomie. Urzędnicy Komisji przedstawili również 23 prezentacje o różnorodnej tematyce (z czego 17 za pośrednictwem wideokonferencji) przedstawicielom parlamentów narodowych w Brukseli. Wśród tematów znalazły się m.in. plan odbudowy „Next Generation UE”, Konferencja w sprawie przyszłości Europy, Europejski Zielony Ład, nowy pakt o migracji i azylu czy roczne sprawozdanie na temat praworządności. Prezentowanie za pośrednictwem wideokonferencji umożliwiło poszerzenie grona odbiorców o urzędników parlamentów narodowych w stolicach, przez co zwiększyła się liczba uczestników i wzrósł zasięg Komisji wśród parlamentów narodowych.

Przedstawicielstwa Komisji w państwach członkowskich pozostawały w stałym kontakcie z parlamentami narodowymi, w szczególności w sprawie procesu europejskiego semestru oraz w innych sprawach gospodarczych. W 2020 r. zorganizowały one 254 wizyt oraz wydarzeń z udziałem parlamentów narodowych.

Spotkania i konferencje międzyparlamentarne

Pomimo pandemii współpraca międzyparlamentarna rozwijała się dalej w 2020 r. Odbyło się wiele międzyparlamentarnych posiedzeń i konferencji 96 , większość z nich za pośrednictwem wideokonferencji i w większości przypadków z udziałem członków Komisji, np.:

ØKonferencja Komisji do Spraw Unijnych Parlamentów Unii Europejskiej (COSAC 97 ),

ØEuropejski Tydzień Parlamentarny 98 , 

ØMiędzyparlamentarna Konferencja ds. Stabilności, Koordynacji i Zarządzania Gospodarczego w Unii Europejskiej 99 , 

Ømiędzyparlamentarne konferencje w sprawie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony 100 ,

Øspotkania grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej Europolu 101 ,

Øpierwsze międzyparlamentarne posiedzenie komisji poświęcone ocenie działalności Eurojustu 102 ,

ØMiędzyparlamentarna Konferencja Wysokiego Szczebla ds. Migracji i Azylu 103 ,

Ømiędzyparlamentarne konferencje w sprawie „Europejskiego Zielonego Ładu i WPR” i „na drodze ku bardziej społecznej i sprawiedliwej Europie” 104 .

W LXIV posiedzeniu plenarnym COSAC, które odbyło się za pośrednictwem wideokonferencji w dniach 30 listopada i 1 grudnia 2020 r., wzięła udział przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen. Był to pierwszy raz od 2013 r., kiedy przewodniczący Komisji uczestniczył w posiedzeniu COSAC. Tematy dyskutowane na posiedzeniu plenarnym COSAC dotyczyły przeglądu wyników prezydencji niemieckiej, wniosków dotyczących współpracy i opieki zdrowotnej wyciągniętych z kryzysu związanego z pandemią COVID-19, przyszłości Europy, relacji transatlantyckich i partnerstwa z Afryką. Przewodnicząca Ursula von der Leyen wygłosiła przemówienie główne na temat wspólnej europejskiej reakcji na pandemię, wieloletnich ram finansowych, planu odbudowy „Next Generation UE” i „Konferencji w sprawie przyszłości Europy”. Apelowała o potraktowanie obecnego kryzysu jako okazji nie tylko do naprawy szkód, ale także do poczynienia kroku naprzód w celu zbudowania bardziej zrównoważonej, odpornej i cyfrowej Europy. Przewodnicząca zwróciła uwagę na potrzebę lepszego przygotowania i współpracy na szczeblu europejskim w podobnych sytuacjach w przyszłości oraz podkreśliła istotną rolę parlamentów narodowych w przekształcaniu środków unijnych w projekty, które przyczynią się do tworzenia miejsc pracy i do rozwoju.

Dwa zwyczajne spotkania przewodniczących COSAC odbyły się odpowiednio w Zagrzebiu w dniach 20-21 stycznia 2020 r. oraz za pośrednictwem wideokonferencji w dniu 14 września 2020 r. Podczas spotkania w styczniu, w którym wzięła udział wiceprzewodnicząca Dubravka Šuica, skupiono się na priorytetach prezydencji chorwackiej i na Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Podczas spotkania we wrześniu, w którym wziął udział wiceprzewodniczący wykonawczy Frans Timmermans, skupiono się na priorytetach prezydencji niemieckiej, skutkach pandemii COVID-19 i wyciągniętych z nich do tej pory wnioskach.

Z powodu pandemii odwołano zaplanowane fizyczne posiedzenia, takie jak LXIII posiedzenie plenarne COSAC i Konferencję Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej 105 . Wideokonferencje umożliwiły jednak zorganizowanie kilku nadzwyczajnych posiedzeń przewodniczących. Pierwsze posiedzenie odbyło się w dniu 16 czerwca 2020 r. w zastępstwie odwołanego posiedzenia plenarnego. Podczas posiedzenia, w którym udział wziął przewodniczący Maroš Šefčovič, skupiono się na wspólnej europejskiej reakcji na pandemię i jej wpływie na wieloletnie ramy finansowe 2021–2027, jak również na Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Podczas dwóch innych nadzwyczajnych posiedzeń przewodniczących skupiono się na następujących aktualnych tematach: w dniu 29 października 2020 r., przy udziale wiceprzewodniczącej Věry Jourovej i członka Komisji Didiera Reyndersa, na Sprawozdaniu Komisji na temat praworządności za rok 2020, a w dniu 23 listopada 2020 r., przy udziale wiceprzewodniczącej wykonawczej Margrethe Vestager, na sposobach radzenia sobie ze skutkami pandemii i na wnioskach wyciągniętych z nich z punktu widzenia konkurencyjności. W dniach 26 czerwca 2020 r. i 17 września 2020 r. zorganizowano również dwa spotkania przewodniczących i Michela Barniera poświęcone stosunkom UE-Zjednoczone Królestwo.

W następstwie nadzwyczajnego posiedzenia przewodniczących z dnia 16 czerwca 2020 r. i posiedzenia plenarnego w dniach 30 listopada i 1 grudnia 2020 r. 32 delegatów parlamentów narodowych podpisało się pod listem do przewodniczących Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady i Komisji. W piśmie wystosowanym w następstwie czerwcowego posiedzenia przyjęto z zadowoleniem wspólną europejską reakcję na kryzys związany z pandemią COVID-19, zwrócono uwagę na znaczenie terminowego przyjęcia wieloletnich ram finansowych i wnioskowano o odpowiednią reprezentację parlamentów narodowych podczas Konferencji w sprawie przyszłości Europy. W piśmie wystosowanym w następstwie grudniowego posiedzenia plenarnego powtórzono ten ostatni wniosek, wyjaśniając, że parlamenty powinny być zaangażowane na równi z Parlamentem Europejskim w proces organizacji konferencji, w prace komitetu sterującego i w formułowanie wniosków. W piśmie tym przedstawiono również argumenty przemawiające za zdecentralizowanym podejściem polegającym na organizacji szeregu wydarzeń w państwach członkowskich i ich regionach.

Ratyfikacja decyzji w sprawie zasobów własnych

Decyzja w sprawie systemu zasobów własnych Unii Europejskiej została przyjęta przez Radę w dniu 14 grudnia 106 . Przed wejściem w życie decyzja musi zostać zatwierdzona przez wszystkie państwa członkowskie zgodnie z ich odpowiednimi wymogami konstytucyjnymi. W większości państw członkowskich wiąże się to z ratyfikacją przez parlament. Jeden z parlamentów narodowych, Hrvatski Sabor (Chorwacja), zakończył już tę ratyfikację w 2020 r., w dniu 18 grudnia 107 . 

6.     Rola parlamentów regionalnych

Parlamenty regionalne wnoszą pośredni wkład w stosunki Komisji z parlamentami narodowymi. Zgodnie z protokołem nr 2 do Traktatów podczas analizy zgodności projektów aktów ustawodawczych UE z zasadą pomocniczości pod kątem wydawania uzasadnionych opinii do każdego parlamentu narodowego należy konsultowanie się, w stosownych przypadkach, z parlamentami regionalnymi mającymi kompetencje ustawodawcze 108 .

Członkowie parlamentów regionalnych są również reprezentowani w Komitecie Regionów, który prowadzi działania monitorujące poprzez Sieć Monitorującą Stosowanie Zasady Pomocniczości i jej platformę internetową REGPEX, którą zaprojektowano, aby wspierać uczestnictwo parlamentów regionalnych mających kompetencje ustawodawcze w mechanizmie wczesnego ostrzegania w zakresie pomocniczości 109 Parlamenty uczestniczą również za pośrednictwem sieci RegHub w platformie Komisji ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, która jest częścią jej działań na rzecz lepszego stanowienia prawa 110 .

Chociaż Traktaty nie zawierają przepisów jednoznacznie regulujących bezpośredni kontakt Komisji z parlamentami regionalnymi, to Komisja uwzględnia ich wkład. Kilka parlamentów regionalnych 111 przekazało rezolucje dotyczące różnych kwestii bezpośrednio Komisji. Poruszone w nich tematy to, m.in. Konferencja w sprawie przyszłości Europy, przyjęcie budżetu UE i decyzja Rady w sprawie zasobów własnych UE, prezydencja niemiecka, Europejski Zielony Ład i ochrona klimatu, zielona i społeczna gospodarka, plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym, strategia „Od pola do stołu”, wniosek w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych, Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, polityka regionalna na Azorach i w Polsce, blokowanie geograficzne, ochrona uchodźców i migrantów, zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, sytuacja w Górskim Karabachu i apel o natychmiastowe zwolnienie studenta programu Erasmus Mundus aresztowanego w Egipcie. Jeden z parlamentów regionalnych przedstawił również odpowiedzi na szereg konsultacji publicznych zainicjowanych przez Komisję 112 , podczas gdy inny przekazał opinię poprzez parlament narodowy 113 . Członkowie Komisji spotkali się również z przedstawicielami niektórych parlamentów regionalnych 114 .

7.     Wnioski

Tendencja obserwowana w 2019 r., zgodnie z którą większość opinii przesłanych przez parlamenty narodowe stanowiło opinie dotyczące nieustawodawczych inicjatyw Komisji lub opinie z inicjatywy własnej, utrzymała się w 2020 r. Pokazuje to zainteresowane niektórych parlamentów narodowych odgrywaniem roli w kształtowaniu polityki UE nie tylko w ramach kontroli zasady pomocniczości, ale również na wcześniejszych lub innych etapach procesu poprzez dostarczanie perspektywicznego wkładu politycznego.

Ponad jedna czwarta opinii parlamentów narodowych przekazanych Komisji w 2020 r. dotyczyła reakcji na kryzys związany z pandemią COVID-19, udowadniając silne zaangażowanie parlamentów narodowych w czasach kryzysu.

Pomimo zakłóceń spowodowanych pandemią COVID-19 członkowie Komisji odbyli więcej spotkań z parlamentami narodowymi niż w 2019 r. Przewodnicząca Ursula von der Leyen i członkowie Komisji aktywnie uczestniczyli w wielu posiedzeniach międzyparlamentarnych, w tym w LXIV posiedzeniu plenarnym COSAC. Parlamenty narodowe w szerokim zakresie korzystały z wideokonferencji, dzięki czemu Komisja mogła prezentować swoje inicjatywy na szerszą skalę. Zastosowanie narzędzi cyfrowych okazało się skuteczne we wzmacnianiu i intensyfikacji wymian między Komisją a parlamentami narodowymi. Ta wymiana polityczna mogłaby nadal korzystać ze wspomnianych narzędzi nawet po zakończeniu pandemii.

W 2020 r. Komisja pomogła parlamentom narodowym w sprawowaniu kontroli zasady pomocniczości na dwa sposoby. Po pierwsze, wyłączyła okres od Bożego Narodzenia do Nowego Roku z obliczeń daty upływu ośmiotygodniowego terminu na złożenie uzasadnionych opinii. Po drugie, wykazała się elastycznością w sytuacji, gdy uzasadnione opinie wpływały po upływie okresu kontroli, tak aby uwzględnić ewentualne praktyczne trudności, które parlamenty narodowe mogły napotkać w związku z kryzysem związanym z pandemią COVID-19.

Komisja zacieśniła również swoje powiązania w poszczególnych dziedzinach polityki z władzami lokalnymi i regionalnymi za pośrednictwem platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, w ramach której prowadzone są prace nad prawodawstwem wytrzymującym próbę czasu.

(1)      COM(2020) 37 i COM(2020) 440

(2)       https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say_pl

(3)      Aby uzyskać informacje na temat pracy grupy zadaniowej oraz działań następczych, zob. https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/report-task-force-subsidiarity-proportionality-and-doing-less-more-efficiently_pl.pdf , jak również pkt 2.1 sprawozdania rocznego za 2018 r. i 2019 r.: https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/adopting-eu-law/relations-national-parliaments/annual-reports-application-principles-subsidiarity-and-proportionality-and-relations-national-parliaments_pl  

(4)      Aby uzyskać informacje na temat platformy REFIT, zob. pkt 2.1 sprawozdania rocznego za 2019 r.

(5)      Aby uzyskać informacje na temat RegHub, zob. pkt 2.4 poniżej.

(6)      Zob. załącznik VI do sprawozdania grupy zadaniowej w sprawie: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/report-task-force-subsidiarity-proportionality-and-doing-less-more-efficiently_pl.pdf  

(7)       https://ec.europa.eu/info/files/better-regulation-toolbox_pl  

(8)       https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/regulatory-scrutiny-board_pl  

(9)      COM(2020) 682 final. W 2020 r. w związku z tym wnioskiem Komisja otrzymała od parlamentów narodowych dwie uzasadnione opinie i dodatkowe opinie w sprawie dialogu politycznego, a następnie kolejne opinie w 2021 r. Aby uzyskać informacje na temat uzasadnionych opinii i odpowiedzi Komisji, zob. pkt 3 poniżej.

(10)      „Tabela oceny zgodności z zasadą pomocniczości” została opracowana w oparciu o szczegółowy zestaw pytań podzielonych na trzy kategorie: 1) Czy Unia może podjąć działania? Jaka jest podstawa prawna i uprawnienia, na których oparte są planowane działania Unii? 2) Zasada pomocniczości Dlaczego UE powinna podjąć działania? 3) Zasada proporcjonalności: W jaki sposób UE powinna działać. Tabela odzwierciedla zatem zalecenia grupy zadaniowej ds. zasad pomocniczości, proporcjonalności i „robić mniej, ale efektywniej”.

(11) SWD(2020) 181 final z 23.9.2020.

(12) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie emisji przemysłowych (zintegrowane zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola) (Dz.U. L 334 z 17.12.2010, s. 17).

(13) Uzasadnione opinie przekazane przez parlamenty narodowe w 2021 r. są omówione w pkt 3 poniżej.

(14)      Zob. pkt 3 poniżej.

(15)      Zob. pkt 3 poniżej.

(16)      Aby zapoznać się z procedurą Parlamentu Europejskiego dotyczącą sposobu, w jaki zajmuje się on uzasadnionymi opiniami parlamentów narodowych, zob. pkt 2.3 sprawozdania rocznego za rok 2016 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności.

(17) Parlament Europejski i Komisja (które w tym samym okresie odnotowały dziewięć uzasadnionych opinii) liczą uzasadnione opinie za pomocą innej metody. Do celów statystycznych uzasadniona opinia dotycząca więcej niż jednego wniosku Komisji liczona jest przez Komisję jako jedna uzasadniona opinia, zaś do celów określenia, czy wniosek Komisji osiągnął próg uruchomienia procedury „żółtej/pomarańczowej kartki”, taką uzasadnioną opinię liczy się jako jedną uzasadnioną opinię w odniesieniu do każdego z wniosków, których dotyczy. Z kolei Parlament Europejski liczy tyle uzasadnionych opinii, ilu wniosków one dotyczą.

(18)      Wszystkie pisma parlamentów narodowych są dostępne w CONNECT – bazie danych Parlamentu Europejskiego, w której znajdują się dokumenty przedłożone przez parlamenty narodowe. http://www.europarl.europa.eu/relnatparl/en/connect/welcome.html

(19) Sprawność regulacyjna Unii Europejskiej oraz pomocniczość i proporcjonalność – sprawozdanie w sprawie lepszego stanowienia prawa obejmujące lata 2017, 2018 i 2019 (2020/2262(INI)).

(20)      Zob. pkt 5 poniżej dotyczący COSAC.

(21)   https://www.europarl.europa.eu/thinktank/en/researchbypolicyarea.html  

(22)      Dokument Rady ST 6232/20, pkt 2 i 12. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-6232-2020-INIT/pl/pdf  

(23)      Dokument Rady ST 13026/20, pkt 3 i 12. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-13026-2020-INIT/pl/pdf i https://www.consilium.europa.eu/pl/press/press-releases/2020/11/16/regulatory-sandboxes-and-experimentation-clauses-as-tools-for-better-regulation-council-adopts-conclusions/  

(24)  Dokument Rady ST 9580/16. https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9580-2016-INIT/pl/pdf  

(25)       Rada liczy uzasadnione opinie w taki sam sposób jak Komisja, podczas gdy Parlament Europejski stosuje inny sposób liczenia. Aby uzyskać wszystkie informacje, zob. przypis 17.

(26)       Deklaracja Europejskiego Komitetu Regionów – „Władze lokalne i regionalne jako podmioty europejskiej reakcji na kryzys COVID-19”

(27)       Rezolucja Europejskiego Komitetu Regionów – Priorytety Europejskiego Komitetu Regionów na lata 2020–2025 –Europa bliżej obywateli za pośrednictwem wsi, miast i regionów

(28)    Aby uzyskać informacje na temat „aktywnej pomocniczości”, zob. strony 7-9 sprawozdania grupy zadaniowej: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/report-task-force-subsidiarity-proportionality-and-doing-less-more-efficiently_pl.pdf Aby uzyskać informacje na temat grupy zadaniowej, zob. przypis 3.

(29)       Doroczny barometr regionalny i lokalny UE (europa.eu)

(30)

     Dz.U. C 324 z 1.10.2020, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2020.324.01.0016.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2020%3A324%3ATOC  

(31) Sieć regionalnych centrów ds. oceny wdrożenia polityki UE, (RegHub) powstała na podstawie sprawozdania końcowego i zaleceń grupy zadaniowej ds. zasad pomocniczości, proporcjonalności i „robić mniej, ale efektywniej” (zalecenie 8).

(32)      Lista 46 członków znajduje się na stronie internetowej https://cor.europa.eu/en/engage/Documents/RegHub/new-reghub-2-0-members.pdf  

(33)      Aby uzyskać informacje na temat tej platformy, zob. pkt 2.1 powyżej.

(34)       https://cor.europa.eu/en/engage/Documents/RegHub/RegHub_evaluation_report.pdf  

(35)      Art. 55 ust. 2 regulaminu wewnętrznego, Dz.U. L 65 z 5.3.2014, s. 41, https://cor.europa.eu/en/members/Documents/CoR-Rules-of-Procedure-EN.pdf#search=Rules%20of%20Procedure

(36)       https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2020.079.01.0001.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2020%3A079%3ATOC (Dz.U. C 79 z 10.3.2020).

(37)       https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2020.324.01.0058.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2020%3A324%3ATOC (Dz.U. C 324 z 1.10.2020).

(38)      COM(2020) 80 final.

(39)       https://cor.europa.eu/EN/our-work/Pages/OpinionTimeline.aspx?opid=CDR-1360-2020  

(40)       http://portal.cor.europa.eu/subsidiarity/thesmn/Pages/default.aspx Uruchomiona w kwietniu 2007 r. Sieć Monitorująca Stosowanie Zasady Pomocniczości została utworzona, aby ułatwić wymianę informacji dotyczących różnych dokumentów oraz wniosków ustawodawczych i politycznych Komisji między władzami lokalnymi i regionalnymi oraz na szczeblu UE. Sieć działa jako punkt dostępu umożliwiający wszystkim partnerom nie tylko uzyskanie informacji, ale również wyrażenie swoich poglądów. Pod koniec 2020 r. sieć ta zrzeszała 150 członków, natomiast w ramach REGPEX było ich 76.

(41)       http://portal.cor.europa.eu/subsidiarity/regpex/Pages/default.aspx

(42) Trybunał odrzucił ten argument w sposób ogólny w wyroku z dnia 10 listopada 2020 r. w sprawie C-644/18 Komisja/Włochy, EU C 2020 895, pkt 153.

(43)      Np. wyrok z dnia 17 września 2020 r. w sprawie C-732/18, Rosneft Oil Company i in. /Rada, EU:C:2020:727 pkt 91.

(44) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z dnia 28 czerwca 2018 r. zmieniająca dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. L 173 z 9.7.2018, s. 16). W 2016 r. parlamenty narodowe przesłały 14 uzasadnionych opinii do wniosku Komisji co doprowadziło do uruchomienia procedury „żółtej kartki” (zob. sprawozdanie roczne za rok 2016 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności).

(45)    Wyrok z dnia 8 grudnia 2020 r. w sprawach C-620/18, Węgry/Parlament Europejski i Rada, EU: C:2020:1000 i C-626/18, Rzeczpospolita Polska/Parlament Europejski i Rada, EU: C:2020:1001.

(46) Wyrok w sprawie C-620/18, pkt 137, Wyrok w sprawie C-626/18, pkt 94.

(47) Wyrok w sprawie C-620/18, pkt 112, Wyrok w sprawie C-626/18, pkt 95.

(48) Wyrok w sprawie C-620/18, pkt 114-115, Wyrok w sprawie C-626/18, pkt 97-98.

(49) Wyrok w sprawie C-620/18, pkt 137-151, Wyrok w sprawie C-626/18, pkt 124-139.

(50) Liczba ta odpowiada łącznej liczbie opinii przekazanych przez izby parlamentu zgodnie z protokołem nr 2 do Traktatów. Do celów statystycznych uzasadniona opinia dotycząca więcej niż jednego wniosku Komisji liczona jest jako jedna uzasadniona opinia, zaś do celów określenia, czy wniosek Komisji osiągnął próg uruchomienia procedury „żółtej/pomarańczowej kartki”, taką uzasadnioną opinię liczy się jako jedną uzasadnioną opinię w odniesieniu do każdego z wniosków, których dotyczy. Natomiast Parlament Europejski nalicza tyle uzasadnionych opinii, ilu wniosków one dotyczą.. Z tego powodu liczba uzasadnionych opinii otrzymanych w 2020 r. wymieniona w pkt 2.2 jest większa (13). Zob. załącznik 1, aby uzyskać informacje na temat listy dokumentów Komisji, w sprawie których otrzymała ona uzasadnione opinie.

(51) 2018: 37 uzasadnionych opinii; 2017: 52 uzasadnionych opinii; 2016: 65 uzasadnionych opinii.

(52) 2020: 3,5 % (9/255); 2018: 6,5 % (37/569); 2017: 9 % (52/576); 2016: 10,5 % (65/620).

(53) 2020: 9,1 % (9/99); 2018: 10,5 % (37/351); 2017: 16 % (52/325); 2016: 17,6 % (65/370).

(54) COM(2020) 80 final. Opinie te zostały formalnie otrzymane po upływie ośmiotygodniowego terminu określonego w protokole nr 2 do Traktatów w dniu 15 maja (Bundesrat i Sénat) i 26 maja (Eerste Kamer). Termin ten upłynął w dniu 5 maja, ale Komisja pomimo tego rozpatrzyła te opinie jako „uzasadnione opinie”, mając na uwadze praktyczne trudności, z jakimi parlamenty narodowe mierzyły się w wyniku kryzysu spowodowanego COVID-19. Aby uzyskać informacje na temat zobowiązania Komisji dotyczącego terminu zob. również pkt 2.1., podpunkt „Mechanizm kontroli zasady pomocniczości” powyżej.

(55)    Wydane przez Bundesrat (Austria) – 1 uzasadniona opinia i 1 opinia, Eerste Kamer (Niderlandy) – 1 uzasadniona opinia i 1 opinia), Sénat (Francja), Senat (Polska), Senát (Czechy), Senat (Rumunia) i Národná rada (Słowacja).

(56) Wydane przez Cortes Generales (Hiszpania), Assemblée nationale (Francja) i Assembleia da República (Portugal).

(57) COM(2020) 563 final.

(58)  Folketing (Dania). Poparła cel na 2030 r. dotyczący ograniczenia „o co najmniej 55 %” – poziom wybrany w zmienionym wniosku.

(59)  Senat (Polska).

(60)  Národná rada (Słowacja).

(61)  Bundesrat (Austria).

(62)  Assemblée nationale (Francja).

(63)  Senat (Rumunia).

(64)      COM (2020) 682 final. Komisja otrzymała trzecią uzasadnioną opinię w sprawie tego wniosku wydaną przez Kamra tad-Deputati (Malta) w styczniu 2021 r. W 2020 r. obawy dotyczące pomocniczości zgłosiły również dwa parlamenty regionalne: Bawaria (Niemcy) i Górna Austria (Austria). Aby uzyskać dodatkowe informacje na temat oceny skutków niniejszego wniosku, zob. pkt 2.1 powyżej.

(65)      COM (2020) 445 final. Aby zapoznać się z przeglądem planu odbudowy „Next Generation EU” i wywołanymi w związku z nim opiniami, zobacz pkt 4 poniżej.

(66)      COM (2020) 22 final.

(67) COM (2020) 579 final.

(68)      Na Malcie znajduje się tylko jedno lotnisko.

(69) COM(2020) 610, 611, 612, 613 i 614 final.

(70) Komisja otrzymała dwie inne uzasadnione opinie w sprawie tych wniosków w styczniu 2021 r. od Senato della Repubblica (Włochy) i Národná rada (Słowacja).

(71) COM(2020) 610, 611, 613 i 614 final.

(72) COM(2020) 612 final.

(73)      Aby uzyskać informacje na temat mechanizmu kontroli zasady pomocniczości i na temat dialogu politycznego, zob. https://ec.europa.eu/info/law/law-making-process/adopting-eu-law/relations-national-parliaments_pl  

(74) 2018: 62 % opinii dotyczyło inicjatyw podlegających kontroli zasady pomocniczości, a 38 % – innego rodzaju inicjatyw, 2017: 56 % opinii dotyczyło inicjatyw podlegających kontroli zasady pomocniczości, a 44 % – innego rodzaju inicjatyw, 2016: 60 % opinii dotyczyło inicjatyw podlegających kontroli zasady pomocniczości, a 40 % – innego rodzaju inicjatyw. Zob. również tabelę „Rodzaje opinii” w pkt 3.

(75)      Chambre des représentants/Kamer van volksvertegenwoordigers (Belgia), Narodno Sabranie (Bułgaria), Vouli ton Antiprosopon (Cypr), Riigikogu (Estonia), Eduskunta (Finlandia), izby Oireachtas: Dáil i Seanad Éireann (Irlandia), (Łotwa) Saeima, Chambre des Députés (Luksemburg), Tweede Kamer (Niderlandy), Državni svet i Državni zbor (Słowenia).

(76) Pięć wydanych przez Senat (Rumunia), 3 przez Assembleia da República (Portugalia), po 1 przez Cortes Generales (Hiszpania), Camera dei Deputati (Włochy) i Camera Deputaților (Rumunia).

(77)      Komunikat „Skoordynowana reakcja gospodarcza na pandemię COVID-19” (COM(2020) 112) i „Wykorzystanie każdego dostępnego euro w celu ratowania życia i ochrony źródeł utrzymania” (COM(2020) 143), wspólny komunikat w sprawie światowej reakcji UE na COVID-19 (JOIN(2020) 11), komunikat wyjaśniający w sprawie stosowania standardów rachunkowości i ram ostrożnościowych w celu ułatwienia udzielania kredytów bankowych przez UE (COM(2020) 169) i pięć wniosków ustawodawczych (COM(2020) 139, 163, 175, 186 i 219).

(78) Kolejno COM(2020) 456 final i 442 final.

(79) COM(2020) 440 final dostosowujący pierwotny program COM(2020) 37 final.

(80) COM(2020) 220, 223, 403, 404, 405, 407, 408, 409, 441, 443, 444, 445, 446, 447, 450, 451, 452, 453, 459, 460 i 461 final.

(81)  Assembleia da República (Portugalia) – 17, Cortes Generales (Hiszpania ) – 11, Senat (Rumunia) – 3, 2 opinie wydane przez: Bundesrat (Niemcy), Poslanecká sněmovna i Senát (Republika Czeska) oraz 1 opinia wydana przez: Országgyűlés (Węgry),Assemblée nationale (Francja), Hrvatski Sabor (Chorwacja), Camera dei Deputati (Włochy), Seimas (Litwa), Kamra tad-Deputati (Malta) i Riksdag (Szwecja). Ponadto poza dialogiem politycznym zarówno Sejm jak i Senat (Polska) przekazały rezolucję dotyczącą negocjacji budżetowych w Radzie. 

(82)      Aby uzyskać informacje na temat uzasadnionej opinii Riksdag (Szwecja) w sprawie zasobów własnych i odpowiedzi Komisji na nią, zob. pkt 3 powyżej. Opinia wydana przez Bundesrat (Niemcy) w sprawie wniosku dotyczącego nowego unijnego mechanizmu ochrony ludności nie jest uzasadnioną opinią, ale stwierdzono w niej, że wniosek narusza kompetencje krajowe i regionalne. Komisja odpowiedziała, że proponowany mechanizm opiera się na kompetencjach uzupełniających UE określonych w art. 196 TFUE i że w ramach jego stosowania wykorzystywano by w pierwszej kolejności zasoby krajowe, przy czym na państwach członkowskich wciąż spoczywałaby główna odpowiedzialność za ochronę ludności, środowiska i własności na ich terytorium przed klęskami żywiołowymi.

(83)      4 wydane przez Assembleia da República (Portugalia) i 3 wydane przez Cortes Generales (Hiszpania).

(84)      COM(2020) 260, 261, 281, 282 i 283 final.

(85)      COM(2020) 281 final. Opinia wydana przez Assembleia da República (Portugalia).

(86)      3 wydane przez Sénat (Francja) i 1 wydana przez Assemblée nationale (Francja).

(87) COM(2020) 65 final.

(88) Wydane przez Poslanecká sněmovna i Senát (Republika Czeska), Bundestag i Bundesrat (Niemcy), Camera Deputaților (Rumunia) i Riksdag (Szwecja).

(89) COM(2020) 27 final.

(90) Opinie wydane przez Bundesrat (Niemcy), Seimas, (Litwa), Camera Deputaților i Senat (Rumunia) i Riksdag (Szwecja).

(91)  Sejm (Polska).

(92)  Folketing (Dania).

(93) Aby uzyskać informacje na temat działań COSAC. zob. pkt 5 poniżej.

(94) COM(2019) 640 final

(95) Wydane przez Poslanecká sněmovna i Senát (Czechy), Bundesrat (Niemcy), Eerste Kamer (Niderlandy) i Riksdag (Szwecja).

(96)      Więcej informacji dotyczących tych spotkań dostępnych jest w sprawozdaniu Parlamentu Europejskiego na temat stosunków między Parlamentem Europejskim a parlamentami narodowymi: http://www.europarl.europa.eu/relnatparl/en/home/annual-reports.html

(97)    COSAC jest jedynym forum międzyparlamentarnym przewidzianym w Traktatach, w Protokole nr 1 w sprawie roli parlamentów narodowych w Unii Europejskiej. COSAC zwykle zbiera się dwukrotnie (jedno posiedzenie przewodniczących, jedno posiedzenie plenarne) w państwie członkowskim, które sprawuje rotacyjną prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Na spotkaniach COSAC Komisja ma status obserwatora. Aby uzyskać więcej informacji dotyczących spotkań COSAC w 2020 r., zob.: https://secure.ipex.eu/IPEXL-WEB/conference/getconference.do?type=082dbcc564afa0210164b2da9f5102f8&appLng=PL

(98)

   Obchody Europejskiego Tygodnia Parlamentarnego odbyły się w Parlamencie Europejskim w dniach 18–19 lutego 2020 r. W obchodach udział wzięli wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis, wiceprzewodnicząca Dubravka Šuica i członkowie Komisji Paolo Gentiloni i Nicolas Schmit. Więcej informacji:

http://www.europarl.europa.eu/relnatparl/en/high-level-conferences/european-parliamentary-week.html

(99)    W konferencji, która odbyła się za pośrednictwem wideokonferencji dnia 12 października, wzięli udział wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis i członek Komisji Paolo Gentiloni. Podobnie jak w latach poprzednich konferencja odbyła się w pierwszym półroczu w ramach obchodów Europejskiego Tygodnia Parlamentarnego. Więcej informacji: https://secure.ipex.eu/IPEXL-WEB/conference/getconference.do?id=8a8629a871fd920b017293cdfa846bc7&appLng=PL  

(100)    Zorganizowano dwie konferencje, z których jedna odbyła się w Zagrzebiu w dniach 3–4 marca, a druga za pośrednictwem wideokonferencji w dniu 4 września. W drugiej uczestniczył wysoki przedstawiciel/wiceprzewodniczący Josep Borrell Fontelles. Więcej informacji: https://secure.ipex.eu/IPEXL-WEB/conference/getconference.do?type=082dbcc5420d8f48014247cca6f04248&appLng=PL  

(101)      W konferencji, która odbyła się za pośrednictwem wideokonferencji w dniach 28–29 września, wzięła udział Komisarz Ylva Johansson. Kolejna konferencja była zaplanowana na pierwszą połowę 2020 r., ale została odwołana. Więcej informacji:     https://secure.ipex.eu/IPEXL-WEB/conference/getconference.do?id=8a8629a872e48b7c0173477b67754478&appLng=PL  

(102)      W konferencji, która odbyła się za pośrednictwem wideokonferencji w dniu 1 grudnia, wziął udział członek Komisji Didier Reynders. Więcej informacji:     https://www.europarl.europa.eu/relnatparl/en/high-level-conferences/jpsg-on-europol-and-eurojust-icm.html  

(103) W konferencji, która odbyła się za pośrednictwem wideokonferencji w dniu 19 listopada, udział wzięli przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen, wiceprzewodniczący Margaritis Schinas i członkowie Komisji Ylva Johansson i Jutta Urpilainen. Więcej informacji:     https://www.europarl.europa.eu/relnatparl/en/interparliamentary-meetings/other-meetings.html  

(104) Konferencje odbyły się za pośrednictwem wideokonferencji, odpowiednio w dniu 5 października (z udziałem wiceprzewodniczącego Fransa Timmermansa i członka Komisji Janusza Wojciechowskiego) i 9 listopada (z udziałem członków Komisji Didiera Reyndersa i Nicolasa Schmita). Więcej informacji:     https://www.parleu2020.de/en/Events#tiles_events_container_691278  

(105)    Konferencja Przewodniczących Parlamentów Unii Europejskiej odbywa się corocznie w państwie członkowskim sprawującym rotacyjną prezydencję w Radzie Unii Europejskiej w drugiej połowie poprzedzającego roku.

(106)      Decyzja Rady (EU, Euratom) 2020/2053 – Dz.U. L 424 z 15.12.2020.

(107) Cypr ratyfikował tę decyzję jako drugie państwo członkowskie, w dniu 22 grudnia 2020 r., bez udziału parlamentu. Wszystkie pozostałe państwa członkowskie ratyfikowały decyzję w 2021 r. Decyzja weszła w życie w dniu 1 czerwca 2021 r.

(108)    Art. 6 akapit pierwszy Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności.

(109)       http://portal.cor.europa.eu/subsidiarity/regpex/Pages/default.aspx Więcej informacji na temat działań Komitetu Regionów podejmowanych w związku z kontrolą pomocniczości można znaleźć w pkt 2.4.

(110) Aby uzyskać więcej informacji na temat platformy ds. dostosowania się do wymogów przyszłości, i „RegHub”, zob. pkt 2.1 i 2.4.

(111) Parlamenty regionalne: Flandrii, Walonii i belgijskiej Wspólnoty Niemieckojęzycznej (Belgia), Bawarii, Brandenburgii i Turyngii (Niemcy), Balearów i Kraju Basków (Hiszpania), Azorów (Portugalia), Górnej Austrii (Austria) oraz Mazowsza i Podkarpacia (Polska).

(112) Parlament regionalny Bawarii w sprawie „fali renowacji”, przystosowania się do zmiany klimatu, jednolitego rynku cyfrowego i aktu o usługach cyfrowych, rozwoju obszarów wiejskich, oceny polityki promocji rolnictwa, europejskiej statystyki rybołówstwa, Białej księgi „plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu” oraz legalnej migracji.

(113)      Parlament Flandrii w sprawie stosunków z Turcją. Komisja zarejestrowała tę opinię jako opinię belgijskiej izby Sénat/Senaat i odpowiedziała na nią.

(114) Wiceprzewodnicząca Dubravka Šuica spotkała się z parlamentem Wspólnoty Niemieckojęzycznej a członek Komisji Phil Hogan spotkał się z parlamentem Walonii.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 23.7.2021

COM(2021) 417 final

ZAŁĄCZNIKI

do

SPRAWOZDANIA KOMISJI

SPRAWOZDANIE ROCZNE ZA ROK 2020






W SPRAWIE STOSOWANIA ZASAD POMOCNICZOŚCI I

PROPORCJONALNOŚCI ORAZ W SPRAWIE STOSUNKÓW Z PARLAMENTAMI

NARODOWYMI

ZAŁĄCZNIK 1

Wykaz dokumentów Komisji, 
w odniesieniu do których Komisja otrzymała w 2020 r. od parlamentów narodowych uzasadnione opinie 1  
dotyczące zgodności z zasadą pomocniczości

ZAŁĄCZNIK 2

Liczba opinii otrzymanych przez Komisję w 2020 r. w podziale na parlamenty narodowe/izby (dialog polityczny oraz mechanizm kontroli zasady pomocniczości)

ZAŁĄCZNIK 3

Dokumenty Komisji, których dotyczyła największa liczba opinii 5 otrzymanych przez Komisję w 2020 r. (dialog polityczny oraz mechanizm kontroli zasady pomocniczości) 

(1)      Zgodnie z definicją zawartą w protokole nr 2 opinię można zakwalifikować jako uzasadnioną opinię, jeżeli zawiera ona powody, dla których parlamenty narodowe uznały, że wniosek ustawodawczy jest niezgodny z zasadą pomocniczości, i została przesłana Komisji zwykle w terminie ośmiu tygodni od daty przekazania wniosku ustawodawczego parlamentom narodowym we wszystkich językach urzędowych.

(2)      Na mocy protokołu nr 2 każdy parlament narodowy posiada dwa głosy; w przypadku gdy parlament narodowy jest dwuizbowy, każdej izbie przysługuje jeden głos. W przypadku gdy uzasadnione opinie stanowią co najmniej jedną trzecią (w przypadku wniosków na podstawie art. 76 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – jedną czwartą) wszystkich głosów przyznanych parlamentom narodowym, osiągany jest próg uruchamiający procedurę „żółtej kartki” i należy dokonać przeglądu projektu aktu ustawodawczego. Po wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej 18 na 54 głosów stanowi jedną trzecią wszystkich przydzielonych głosów. Ponadto Komisja zobowiązała się do wydania zbiorczych odpowiedzi na uzasadnione opinie przedstawione przez parlamenty narodowe stanowiące co najmniej siedem głosów.

(3)      Podana liczba obejmuje zarówno opinie w ramach dialogu politycznego, jak i uzasadnione opinie otrzymane od parlamentów narodowych.

(4)      Wszystkie wspólne opinie obu izb.

(5)      W tabeli wymieniono wszystkie dokumenty Komisji, w odniesieniu do których otrzymano co najmniej pięć opinii. W niektórych przypadkach opinia dotyczyła również innych dokumentów Komisji.

(6)      Podana liczba obejmuje zarówno opinie w ramach dialogu politycznego, jak i uzasadnione opinie otrzymane od parlamentów narodowych.