This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52020IR0549
Opinion of the European Committee of the Regions — Towards a Roadmap for Clean Hydrogen — the contribution of local and regional authorities to a climate-neutral Europe
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – W kierunku planu działania na rzecz czystego wodoru – wkład władz lokalnych i regionalnych w neutralną dla klimatu Europę
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – W kierunku planu działania na rzecz czystego wodoru – wkład władz lokalnych i regionalnych w neutralną dla klimatu Europę
COR 2020/00549
Dz.U. C 324 z 1.10.2020, p. 41–47
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
1.10.2020 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 324/41 |
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – W kierunku planu działania na rzecz czystego wodoru – wkład władz lokalnych i regionalnych w neutralną dla klimatu Europę
(2020/C 324/07)
|
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
Znaczenie z punktu widzenia neutralnej dla klimatu UE 2050
1. |
Z dużym zadowoleniem przyjmuje to, że Rada Europejska zatwierdziła cel, jakim jest osiągnięcie przez UE neutralności klimatycznej do 2050 r., oraz że Komisja dąży w swoim wniosku do zapisania Europejskiego prawa o klimacie (1) w prawodawstwie unijnym. |
2. |
Podkreśla, że zwłaszcza po kryzysie związanym z COVID-19 ważne jest generowanie zrównoważonego pod względem środowiskowym i społecznym wzrostu gospodarczego. Europejski Zielony Ład (2) obejmujący energooszczędne i zasobooszczędne oraz przyjazne dla klimatu innowacje technologiczne i społeczne musi być jednym z kluczowych elementów ożywienia gospodarczego po epidemii COVID-19. Czysty wodór jako taka przyszłościowa technologia musi być obecnie w UE silnie promowany. |
3. |
Z dużym zadowoleniem przyjmuje zatem, że Komisja już teraz spełni postulat z tej opinii dotyczący opracowania strategii UE dotyczącej wodoru (3). Ocenia również pozytywnie, że zmieniony wniosek w sprawie wieloletnich ram finansowych UE na lata 2021–2027 wraz z towarzyszącym mu planem odbudowy umożliwia w większym stopniu rozwój czystej gospodarki wodorowej, oraz wzywa Radę i Parlament Europejski, by utrzymały te możliwości w toku procesu ustawodawczego. |
4. |
Przypomina, że cel neutralności klimatycznej oznacza całkowite przekształcenie dostaw energii elektrycznej, chłodzenia i ciepła i w szczególności wymaga głębokich zmian przemyśle transporcie. Koniecznych będzie wiele różnych rozwiązań technologicznych opartych na energii ze źródeł odnawialnych. Aby jednak posunąć naprzód rozwój obiecujących technologii, należy zapewnić także w ich przypadku możliwość ukierunkowanego wsparcia. Czysty wodór oraz pochodne syntetyczne produkty podstawowe i paliwa (4) będą miały zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia tego celu w przyszłości i dlatego wymagają szczególnego wsparcia. Szczególny akcent należy położyć na zielony wodór pochodzący z odnawialnych źródeł energii. |
5. |
Jest zdania, że na tym wczesnym etapie rozwoju rynku korzystne jest otwarte podejście w odniesieniu do potencjalnych zastosowań czystego wodoru, gdyż w wielu sektorach możliwe jest realne wykorzystanie pewnych ilości czystego wodoru. Za niezbędne uważa skoncentrowanie się na obiecujących zastosowaniach w trakcie rozwoju rynku. |
6. |
W związku z tym zwraca uwagę, że ze względu na straty wynikające z konwersji czysty wodór i e-paliwa wykazują – w porównaniu z bezpośrednim wykorzystaniem energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych – mniejszą efektywność, co w perspektywie długoterminowej prawdopodobnie doprowadzi do wyższych kosztów dla wielu zastosowań. Z tego powodu w perspektywie średnio- i długoterminowej priorytetowe zastosowania czystego wodoru/e-paliw są przewidziane tam, gdzie stosuje się wodór jako surowiec, lub w wypadku, gdy środki z zakresu efektywności energetycznej i elektryfikacja bezpośrednia nie stanowią rozwiązania (np. produkcja amoniaku i stali, transport ciężarowy i długodystansowy, procesy wysokotemperaturowe, sezonowe magazynowanie energii elektrycznej) oraz w tych częściach środowiska zabudowanego i systemu ciepłowniczego, gdzie pompy ciepła lub sieci cieplne nie są skuteczne. |
7. |
Proponuje, aby Komisja zbadała potencjał produkcji zielonego wodoru w UE, także w mniej rozwiniętych regionach NUTS2, i w regionach sąsiadujących (np. Bliski Wschód i Afryka Północna), ze szczególnym uwzględnieniem konkurencji w zakresie bezpośredniego wykorzystania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, ponieważ kompleksowa i szczegółowa znajomość realistycznego potencjału różnych scenariuszy stanowi istotną podstawę ekologicznej gospodarki wodorowej w Europie. Ponadto można by zbadać, w jakim stopniu niebieski wodór może być wykorzystany jako rozwiązanie przejściowe. |
8. |
Zaleca, aby państwa członkowskie uwzględniły promowanie ekologicznej gospodarki wodorowej podczas aktualizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu w 2023 r., a także opracowały zintegrowane krajowe strategie w zakresie wodoru wraz z aktami wykonawczymi w ścisłej współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Opracowując i wdrażając te projekty, państwa członkowskie powinny ściśle współpracować z władzami lokalnymi i regionalnymi lub ich krajowymi i regionalnymi stowarzyszeniami oraz środowiskiem naukowym. Zaleca się aby każdy kraj członkowski zbadał potencjał produkcji zielonego wodoru. |
Aspekty związane ze zrównoważonym rozwojem
9. |
Zaznacza, że w perspektywie długoterminowej zrównoważoną metodę produkcji wodoru przedstawia wyłącznie wodór, który uzyskuje się w elektrolizie wody z wykorzystaniem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (zielony wodór). Dlatego też zielony wodór musi być centralnym elementem wysiłków podejmowanych przez UE i państwa członkowskie w kontekście rozwoju gospodarki wodorowej. Zanim jednak dostępne będą wystarczające ilości, przejściowe rozwiązania technologiczne – takie jak niebieski wodór – mogą pomóc w zmniejszeniu emisji CO2 z produkcji wodoru. Należy przy tym zapewnić, by nie utrudniało to przechodzenia na zielony wodór w ramach rozwijania gospodarki wodorowej. Rozwiązania przejściowe muszą przynieść realne znaczące korzyści pod względem kosztów i szybkości wdrażania w odniesieniu do zielonego wodoru i nie mogą tworzyć długoterminowej zależności od obranej drogi. |
10. |
Uważa, że konieczna jest kompleksowa i przejrzysta klasyfikacja i certyfikacja zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do wodoru/e-paliw, a także szerokie i obowiązkowe korzystanie z opracowanych na ich podstawie certyfikatów. Rynek zielonego wodoru może się rozwijać tylko dzięki ambitnym, jednoznacznym i zróżnicowanym certyfikatom, dzięki którym możliwe jest także rozróżnienie pomiędzy niebieskim a zielonym wodorem. KR wzywa Komisję do zaangażowania się w posuwanie naprzód procesu klasyfikacji gazów w ramach Europejskiego Forum Organów Nadzoru Gazu (Forum Madryckie) i do szybkiego przedstawienia wniosku w sprawie systemu klasyfikacji i certyfikacji zgodnego z obowiązującymi przepisami w sprawie gwarancji pochodzenia energii ze źródeł odnawialnych. W związku z tym wzywa do rozważenia połączenia istniejących równoległych systemów gwarancji pochodzenia (art. 19 dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii OZE II) i certyfikatów zrównoważonego rozwoju (art. 25–31 dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii OZE II). Komisja powinna wspierać rozpowszechnianie w skali międzynarodowej mającego powstać europejskiego systemu certyfikatów/gwarancji pochodzenia. |
Szczególna rola regionów
11. |
Podkreśla, że zielony wodór stwarza możliwość zdecentralizowanej produkcji i stosowania, a zatem może stanowić część bardziej zdecentralizowanych dostaw energii w przyszłości, zgodnie z długoterminową strategią Komisji „Czysta planeta dla wszystkich” (5) wspieraną przez KR (6). Zielony wodór może sprzyjać rozwojowi regionalnemu i lokalnemu, ponieważ w regionach i gminach możliwe jest tworzenie ważnych elementów łańcucha wartości, co może mieć pozytywny wpływ na zatrudnienie i MŚP. Ponadto nadmiar ciepła z produkcji zielonego wodoru może zasilać lokalne i regionalne dostawy ciepła, a wodór, powstający jako produkt uboczny w niektórych procesach, może być wykorzystywany lokalnie i regionalnie w ramach odzysku wodoru. |
12. |
Wyraźnie podkreśla, że władze lokalne i regionalne odgrywają kluczową rolę we wdrażaniu gospodarki wodorowej. Wiele z nich opracowuje strategie w zakresie wodoru, programy wsparcia i konkretne projekty, np. w kontekście „europejskiego partnerstwa na rzecz dolin wodorowych” (European Hydrogen Valleys Partnership) (7). Szczegółowa znajomość lokalnych uwarunkowań, powiązania z lokalnymi podmiotami, kontrola procesów planowania i udzielania zezwoleń oraz różne regionalne i lokalne możliwości zapewniania zachęt i wsparcia, zamówienia publiczne oraz kompetencje w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego i akademickiego sprawiają, że samorządy są podmiotami niezbędnymi dla rozwoju rynku. |
13. |
Podkreśla, że przy opracowywaniu regionalnych strategii i programów wsparcia w zakresie zielonego wodoru regiony mogą wziąć na siebie ważną rolę łącznika z myślą o zintegrowanym rozwoju regionalnych łańcuchów wartości w dziedzinie zielonego wodoru. Bliskie sąsiedztwo miejsc produkcji i wykorzystania umożliwia im w pierwszej kolejności budowę regionalnych sieci wodorowych, których zasięg można z czasem zwiększać. Scentralizowaną produkcję wodoru na dużą skalę w klastrach przemysłowych można połączyć ze zdecentralizowanym popytem ze strony przemysłu, transportu, budynków i na użytek bilansowania sieci w otoczeniu klastrów przemysłowych, na szczeblu regionalnym, krajowym i międzynarodowym (łączenie sektorów). Przy tym szczególnie atrakcyjna może być lokalizacja w pobliżu portów, ponieważ w długim okresie są one korzystnie położone także z punktu widzenia importu wodoru czy e-paliw. KR wzywa Komisję Europejską, by wspierała opracowywanie i wdrażanie takich regionalnych strategii i programów w zakresie łańcuchów wartości i klastrów zielonego wodoru. |
Koordynacja rozwoju rynku
14. |
Przypomina, że rynek zielonego wodoru nie może rozwijać się bez istotnych inwestycji, w tym inwestycji sektora prywatnego. Mogą one zostać uruchomione tylko wtedy, gdy istnieje zaufanie do długoterminowego rozwoju rynku. Ambitne i wiążące cele, jasne ramy prawne, wyraźna strategia i konkretny plan działania na rzecz zielonego wodoru mogą pomóc w budowaniu zaufania. |
15. |
Wzywa Komisję, aby w zapowiadanej strategii UE w zakresie wodoru ujęła ogólnoeuropejską wizję w szczególności w zakresie zielonego wodoru na lata 2030 i 2050 oraz aby przedstawiła potencjalne możliwości w zakresie obszarów wykorzystywania zielonego wodoru, jego wprowadzenia na rynek i wspierania dalszych innowacji z uwzględnieniem zaleceń zawartych w niniejszej opinii. |
16. |
Wzywa Komisję, by wraz z unijną strategią w zakresie wodoru przedstawiła zintegrowany plan działania, obejmujący środki nieustawodawcze i ustawodawcze, na rzecz budowy europejskiej czystej gospodarki wodorowej i rynku wewnętrznego wodoru stawiającego na pierwszym miejscu zielony wodór, który to plan będzie oparty na zaleceniach niniejszej opinii i zaleceniach strategicznego forum ds. ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania. Strategia UE w zakresie wodoru powinna obejmować ambitne cele w zakresie zdolności wytwarzania zielonego wodoru, oparte na analizie potencjału produkcyjnego poszczególnych regionów, oraz promować systematyczne rozszerzanie produkcji i zastosowania wodoru wraz z tworzeniem odpowiednich łańcuchów wartości. Powinna wnosić wkład w ogólnounijną koordynację w zakresie rozwoju podaży, popytu i infrastruktury, a także w koordynację działań regulacyjnych i wsparcia na szczeblu UE, państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych, ze szczególnym uwzględnieniem przedstawionej ważnej roli łącznika, jaką odgrywają regiony w rozwijaniu skali produkcji i stosowania zielonego wodoru w ramach transformacji dotyczącej energetyki i produktów podstawowych. |
17. |
Postrzega rozwój ekologicznej gospodarki wodorowej za filar niezbędny dla zrównoważonej polityki przemysłowej zapowiedzianej w Europejskim Zielonym Ładzie. Zwraca uwagę, że aby zielony wodór stał się konkurencyjny, konieczne jest rozwinięcie technologii elektrolizerów do skali gigawatów. Produkcja elektrolizerów w państwach członkowskich UE stwarza przy tym nowe szanse (miejsca pracy) i międzynarodowy potencjał eksportowy. KR wzywa Komisję Europejską do jej wspierania. Podkreśla znaczenie zaangażowania regionów europejskich – wraz z przemysłem – w rozwój międzysektorowych łańcuchów wartości wodoru, łączących podaż, infrastrukturę i popyt. Apeluje do Komisji, by w kontekście wdrażania nowej strategii przemysłowej dla Europy (8) wspierała wiodące rynki ekologicznych technologii i systemów wodorowych oraz ich stosowanie w odniesieniu do produkcji neutralnej dla klimatu, zwłaszcza w przemyśle stalowym, cementowym i chemicznym. Wzywa do szybkiego przyjęcia przez Komisję zapowiedzianej strategii UE na rzecz czystej stali oraz do skoncentrowania się na wykorzystaniu zielonego wodoru. |
18. |
Z dużym zadowoleniem przyjmuje zapowiedziane w nowej strategii przemysłowej utworzenie europejskiego sojuszu na rzecz czystego wodoru. Apeluje, by szybko wdrożyć tę inicjatywę oraz ukierunkować ją na zielony wodór, aby umożliwić UE odgrywanie wiodącej roli w tej kluczowej technologii dzięki temu, że sojusz ten będzie wnosił wkład w koordynację i wymianę wiedzy i doświadczeń. Wzywa do konsekwentnej realizacji zapowiedzianego przez Komisję włączania regionów i MŚP w ten sojusz. |
19. |
Zwraca uwagę, że coraz większa integracja sektorów poprzez wykorzystanie tych samych źródeł energii wymaga bardziej systemowego podejścia do sektorów. KR podkreśla, że przedstawiona przez Komisję strategia zintegrowanego systemu energetycznego i strategia UE w zakresie wodoru (9) muszą zaakcentować systemowe znaczenie zielonego wodoru w integracji sektorowej z innymi formami energii, takimi jak energia elektryczna, gazy odnawialne i paliwa elektroniczne, oraz jego znaczenie w przyszłym systemie energetycznym i gospodarczym, a także określać sposoby wdrażania korzystne dla tego systemu. Muszą one określać sposoby wdrażania korzystne dla tego systemu, wskazujące w jaki sposób dostosowane i nowe przepisy rynkowe mogą szybko doprowadzić do powstania sprawnie funkcjonującego rynku wodoru, który z jednej strony pozwala na dynamiczny rozwój produkcji i wykorzystania wodoru, a z drugiej strony jest dobrze zintegrowany z rynkami energii elektrycznej i gazu. |
Wspierające prawodawstwo ramowe i rozwój infrastruktury w ramach Europejskiego Zielonego Ładu
20. |
Podkreśla, że dynamiczny rozwój energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii elektrycznej stanowi podstawę rozwoju rynku zielonego wodoru w Europie. Wzywa do przeglądu dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (OZE II) w świetle przyjęcia bardziej rygorystycznych celów UE w zakresie klimatu do 2030 r.; szczególnie należy zwiększyć unijny cel dotyczący udziału energii ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto. Zachęca państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne do wyznaczania ambitnych celów krajowych, regionalnych i lokalnych w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii, takich jak energia wiatrowa i słoneczna. Oczekuje, że ogłoszona przez Komisję strategia na rzecz morskiej energii odnawialnej nada impuls rozwojowi tego sektora, między innymi zapewniając finansowanie innowacyjnych projektów produkcji zielonego wodoru na obszarach morskich. |
21. |
Zaleca, aby Komisja zbadała, czy poprzez dyrektywę OZE II i akty delegowane zostaną zapewnione wystarczające zachęty do stosowania e-paliw w oparciu o emisje przemysłowe CO2 lub o wychwytywanie i utylizację dwutlenku węgla (CCU) w fazie przejściowej. Należy jednak zadbać o to, by uniknięto również podwójnego rozliczania redukcji emisji gazów cieplarnianych, jak i pełnego rozliczania e-paliw jako energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych. |
22. |
Wzywa ponadto do szybkiego opracowania aktów delegowanych na podstawie dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (OZE II), aby wyjaśnić klasyfikację energii elektrycznej z sieci zasilającej wykorzystywanej do produkcji wodoru (art. 27) i minimalne wymogi dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do paliw syntetycznych (art. 25). |
23. |
Podkreśla, że przy wykorzystywaniu energii elektrycznej z sieci do produkcji wodoru należy zapewnić prowadzenie elektrolizy w sposób odpowiadający potrzebom sieci i systemu (zarządzanie popytem). Apeluje, aby w strategii UE w zakresie wodoru i w odpowiednich strategiach na poziomie krajowym i regionalnym przewidziano stworzenie dodatkowych zdolności produkcji zielonej energii elektrycznej do celów elektrolizy. |
24. |
Zwraca uwagę, że internalizacja kosztów zewnętrznych tworzy równe warunki działania dla różnych źródeł energii i zwiększa atrakcyjność gospodarczą zielonego wodoru. Popiera w związku z tym kompleksowy przegląd dyrektywy w sprawie opodatkowania energii w celu ujednolicenia opodatkowania energii z celami Europejskiego Zielonego Ładu oraz objęcia wodoru i e-paliw zakresem dyrektywy. Zachęca państwa członkowskie, by wykorzystywały dostępne już możliwości wprowadzania opodatkowania ekologicznego i przeznaczyły te dodatkowe dochody na zmniejszenia obciążeń podatkowych niskoemisyjnej energii elektrycznej. |
25. |
Podkreśla, że unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS) zapewnia znaczące zachęty do redukcji emisji gazów cieplarnianych w energochłonnych gałęziach przemysłu (np. w przemyśle chemicznym i stalowym), dla których zielony wodór stanowi kluczową opcję dekarbonizacji. W przeglądzie dyrektywy w sprawie handlu emisjami należy uwzględnić nowe cele w zakresie klimatu na 2030 r., np. poprzez zwiększenie współczynnika liniowego redukcji. Pewność inwestycyjną można zwiększyć poprzez wprowadzenie ceny minimalnej do systemu EU ETS. |
26. |
Popiera opracowanie zgodnego z zasadami WTO mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (10) w odniesieniu do importowanych z państw trzecich produktów, których wytworzenie wiąże się z wysokimi emisjami i które silnie konkurują w skali międzynarodowej. Taki system – w połączeniu ze zmienionym systemem EU ETS – mógłby stanowić istotną zachętę do stosowania zielonego wodoru w energochłonnych sektorach przemysłu. |
27. |
Wzywa Komisję do dokonania przeglądu rozporządzenia w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej (TEN-E) (11) oraz unijnych przepisów dotyczących europejskiego rynku gazu, w szczególności dyrektywy gazowej 2009/73/WE (12), aby umożliwić dynamiczny rozwój ekologicznej gospodarki wodorowej i transportu wodoru na całym obszarze UE. Obejmuje to np. określenie jednolitych i jasnych norm (np. dopuszczalnego udziału wodoru w sieci gazu ziemnego), odpowiednie dostosowanie wymogów dotyczących projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w zakresie TEN-E, skoordynowane planowanie infrastruktury elektroenergetycznej i gazowej, przekształcenie infrastruktury gazowej oraz sformułowanie jasnych zasad dotyczących zatłaczania certyfikowanego wodoru wytwarzanego z wykorzystaniem energii ze źródeł odnawialnych do sieci gazu ziemnego. Konieczne jest także opracowanie podstawy prawnej dla publicznych sieci wodorowych niedyskryminacyjnym dostępem do sieci. KR zwraca uwagę, że rozwój i rozbudowa wyspecjalizowanych sieci wodorowych stanowi istotny warunek dostępności wodoru w czystej postaci dla zastosowań priorytetowych, w przypadku których prawdopodobnie nie będzie alternatyw dla wodoru. |
28. |
Uważa, że przegląd rozporządzenia w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) powinien kłaść większy nacisk na niskoemisyjne technologie napędu samochodów ciężarowych, autokarów i statków żeglugi śródlądowej, takie jak silniki elektryczne zasilane wodorowymi ogniwami paliwowymi lub prądem poprzez sieć trakcyjną oraz innymi rodzajami energii spełniającymi wymogi w zakresie zrównoważonego rozwoju i redukcji emisji. Rozwój odpowiedniej infrastruktury wzdłuż korytarzy sieci bazowej jest niezbędnym warunkiem rozpowszechnienia tych technologii. Instrument „Łącząc Europę” powinien zapewnić wystarczające środki na ten cel. Przegląd dyrektywy w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych umożliwia określenie szczegółowych wymogów dotyczących gęstości sieci stacji paliw wodorowych w państwach członkowskich. |
29. |
Domaga się, aby Komisja umożliwiła wsparcie tworzenia infrastruktury rurociągów do przesyłu wodoru (budowa nowych rurociągów lub przekształcenie istniejących gazociągów) i tworzenia infrastruktury do jego magazynowania. Zaznacza, że rozwój i finansowanie transgranicznej infrastruktury wodorowej pomiędzy klastrami przemysłowymi stwarzają szanse gospodarcze. Z uwagi na planowanie przestrzenne i efektywność kosztową zalecana jest współpraca z innymi sektorami, które wymagają nowej infrastruktury energetycznej. |
30. |
Wzywa Komisję, aby w ramach zapowiedzianej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności priorytetowo potraktowała stosowanie zielonego wodoru i e-paliw jako uzupełnienie dla mobilności elektrycznej w obszarach ciężarowego, pasażerskiego transportu publicznego, transportu wodnego i lotniczego. Wymaga to jasnego i wiarygodnego planu działania oraz europejskich ram prawnych umożliwiających wspieranie korzystania z pojazdów niskoemisyjnych w ramach istniejących systemów poboru opłat drogowych. |
Wsparcie za pomocą środków finansowych i regulacyjnych oraz pomoc państwa
31. |
Podkreśla, że rozwój gospodarki zielonego wodoru, w szczególności rozwój produkcji, musi być finansowany ze środków publicznych, ponieważ zielony wodór nie jest obecnie opłacalny ekonomicznie. Zaznacza, że przegląd wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią powinien utrzymać lub zwiększyć pole manewru dla instrumentów wsparcia w celu stymulowania wczesnego rozwoju rynku. |
32. |
Przypomina, że zarówno koszty inwestycji, jak i koszty energii elektrycznej stanowią istotną część kosztów produkcji zielonego wodoru. Zasadniczo dostępne są zarówno instrumenty po stronie podaży, jak i popytu w celu wspierania produkcji zielonego wodoru. Mogą mieć one podobne skutki w zależności od ich konstrukcji. Dopłaty inwestycyjne oraz dotacje na zasilanie są możliwymi instrumentami podażowymi. KR podkreśla, że doświadczenie w sektorze energii elektrycznej pokazuje, iż gwarantowane przez pewien okres dochody mogą umożliwić zwiększenie zdolności produkcyjnej. Niemniej, aby stworzyć presję konkurencyjną, zarówno dotacje na zasilanie, jak i dopłaty inwestycyjne mogą być przedmiotem przetargu od samego początku. |
33. |
Podkreśla, że środki regulacyjne mogą generować popyt na zielony wodór w niektórych sektorach lub obszarach zastosowań, co z kolei stymuluje rozwój produkcji. Cele w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych w odpowiednich sektorach mogą generować wiarygodny popyt na zielony wodór lub e-paliwa w połączeniu z takimi instrumentami jak obowiązkowe limity domieszek do paliw (np. transport lotniczy i morski), limity emisji gazów cieplarnianych dla dostawców paliwa lub limity emisji CO2 dla floty (np. w przypadku samochodów ciężarowych lub autokarów). W tym kontekście KR wzywa państwa członkowskie, by podczas wdrażania dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (OZE II) wykorzystały istniejące prawne pole manewru w celu promowania zielonego wodoru i e-paliw. Alternatywę dla zastosowań już obecnie wymagających dużych ilości wodoru mogą stanowić kontrakty różnic kursowych (Carbon Contracts for Difference), które kompensują różnicę między rzeczywistymi kosztami redukcji emisji ponoszonymi przez użytkowników a obecną ceną emisji dwutlenku węgla. |
34. |
Zwraca uwagę, że zamówienia publiczne mogą również generować namacalny i przewidywalny popyt. Władze lokalne i regionalne mogą odegrać ważną rolę w tym zakresie, ponieważ parki samochodowe gmin i przedsiębiorstw komunalnych (np. pojazdy do sprzątania ulic, śmieciarki, transport publiczny) stają się coraz częściej interesującymi zastosowaniami zielonego wodoru i innych neutralnych dla klimatu technologii napędowych. |
35. |
Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywy na rzecz utworzenia ważnego projektu stanowiącego przedmiot wspólnego europejskiego zainteresowania (IPCEI) dla zielonego wodoru. Zachęca Komisję do stworzenia ram prawnych dla projektów IPCEI dotyczących zielonego wodoru, a także do późniejszego wykorzystania go przez państwa członkowskie, a tym samym do utorowania drogi dla dużych projektów demonstracyjnych. Szczególną uwagę należy poświęcić tworzeniu synergii między różnymi projektami IPCEI dotyczącymi wodoru w celu uniknięcia dylematu „co było pierwsze: jajko czy kura” w rozwoju łańcucha wartości zielonego wodoru. |
36. |
Wzywa do zwiększenia wsparcia dla projektów demonstracyjnych dotyczących zielonego wodoru pochodzącego z funduszu innowacyjnego i funduszu modernizacyjnego w ramach EU ETS oraz do ukierunkowanego wsparcia zielonego wodoru w ramach programu InvestEU. Zachęca państwa członkowskie i regiony do wykorzystania w następnym okresie finansowania europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, w tym Interreg, na budowę i wzmocnienie regionalnych, lokalnych i międzyregionalnych klastrów wodorowych. Podkreśla potrzebę osiągnięcia na wszystkich szczeblach synergii między tymi funduszami, IPCEI, instrumentem „Łącząc Europę” i finansowaniem badań naukowych. |
37. |
Z zadowoleniem przyjmuje przyjętą przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) nową politykę finansowania w sektorze energetycznym, w tym kształt nowego podejścia do finansowania w ramach programu usług doradczych InnovFin Advisory. W związku z tym apeluje o znaczne wspieranie przez EBI zielonego wodoru, z wykorzystaniem rozwiązań finansowych, z których mogą korzystać także MŚP i władze lokalne i regionalne lub wspierające je banki. |
38. |
Uważa, że pojedynczy punkt kontaktowy na szczeblu UE mógłby znacznie ułatwić dostęp do finansowania projektów przedsiębiorstwom, w tym MŚP, oraz regionom i miastom. |
39. |
Zaleca, aby państwa członkowskie, w ścisłej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi lub ich krajowymi i regionalnymi stowarzyszeniami, uzupełniały wsparcie unijne krajowymi programami na rzecz projektów demonstracyjnych na większą skalę i żywych laboratoriów, a także na rzecz usieciowienia w skali kraju regionów produkujących wodór i wymiany między nimi. |
40. |
Podkreśla, że potrzebne są długoterminowe sygnały, aby ukierunkować przepływy finansowe i kapitałowe sektora prywatnego na inwestycje w zieloną transformację wraz z gospodarką zielonego wodoru, również na rzecz innowacyjnych MŚP. Oczekuje wsparcia Komisji w tym względzie w zapowiedzianej strategii zrównoważonego finansowania. |
Badania naukowe i innowacje
41. |
Podkreśla kluczową rolę badań i innowacji również podczas wdrażania na dużą skalę produkcji i stosowania zielonego wodoru. Muszą one dążyć do obniżenia kosztów we wszystkich ogniwach łańcucha wartości oraz do poprawy przewidywalności, wydajności i żywotności instalacji. W związku z tym zaleca, by w programie „Horyzont Europa” położono wyraźny nacisk na zielony wodór, w tym w ramach Misji na rzecz Zielonego Ładu, planu EPSTE i Europejskiej Rady ds. Innowacji (EIC). |
42. |
Z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący wdrożenia europejskiego partnerstwa na rzecz czystego wodoru w ramach programu „Horyzont Europa” jako następcy Wspólnego Przedsiębiorstwa na rzecz Technologii Ogniw Paliwowych i Technologii Wodorowych (FCH) (13). Zaleca poprawienie wyposażenia finansowego, mechanizmu i struktury partnerstwa w porównaniu ze Wspólnym Przedsiębiorstwem FCH z należytym uwzględnieniem szczególnego znaczenia władz lokalnych i regionalnych w celu wsparcia projektów demonstracyjnych dotyczących zielonego wodoru, w tym w ramach europejskiego partnerstwa na rzecz dolin wodorowych (European Hydrogen Valleys Partnership). Podkreśla, że ważnym celem partnerstwa musi być poprawa wymiany wiedzy i doświadczeń między regionami, między instytucjami UE, państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi, a także między przedsiębiorstwami. |
43. |
Zachęca państwa członkowskie oraz władze lokalne i regionalne, by w ramach swoich kompetencji w zakresie szkolnictwa wyższego i zawodowego propagowały kształcenie i szkolenie wykwalifikowanych pracowników i badaczy w całym łańcuchu wartości zielonego wodoru. Powinny one również ustanowić i doskonalić odpowiednie usługi doradcze, w szczególności dla MŚP. KR wzywa Komisję do wspierania takich starań, w szczególności w kontekście zapowiedzianego w nowej strategii przemysłowej dla Europy (14) nowego europejskiego paktu na rzecz umiejętności i europejskiego obszaru edukacji. |
Wymiar międzynarodowy
44. |
Zwraca uwagę, że w perspektywie długoterminowej znaczna część popytu na paliwa wodorowe/e-paliwa może zostać zaspokojona przez przywóz z regionów o bardzo dobrych zasobach odnawialnych. Jednak w odniesieniu do importowanych paliw wodorowych/e-paliw muszą obowiązywać równie ambitne kryteria zrównoważonego rozwoju. Zaleca uwzględnienie w planie działania dotyczącym zielonego wodoru zarówno produkcji zielonego wodoru/e-paliw w krajach trzecich, jak i transportu do UE. KR zachęca również Komisję do nawiązania współpracy na wczesnym etapie z potencjalnymi krajami eksportującymi, a także z innymi krajami importującymi (np. z Japonią) w celu wspierania skoordynowanego rozwoju międzynarodowej czystej gospodarki wodorowej, stawiającej na pierwszym miejscu zielony wodór. Powinno temu towarzyszyć wzmocnienie odpowiednich inicjatyw międzynarodowych, takich jak inicjatywa wodorowa w ramach forum ministerialnego dotyczącego czystej energii oraz inicjatywa „Mission Innovation”. Podobnie jak w przypadku European Hydrogen Valleys Partnership, również tutaj należy zaangażować władze lokalne i regionalne. |
Bruksela, dnia 2 lipca 2020 r.
Apostolos TZITZIKOSTAS
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
(1) Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniającego rozporządzenie (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) (COM(2020) 80 final).
(2) Komunikat Komisji – Europejski Zielony Ład (COM(2019) 640 final).
(3) Zob. plan działania, Ares(2020)2722353.
(4) W dalszej części odnośnie do paliw syntetycznych stosowany jest uproszczony termin „e-paliwa”.
(5) COM(2018) 773 final.
(6) Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wdrażanie porozumienia paryskiego poprzez innowacyjną i zrównoważoną transformację energetyczną na poziomie lokalnym i regionalnym (Dz.U. C 39 z 5.2.2020, s. 72); Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Czysta planeta dla wszystkich. Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki (Dz.U. C 404 z 29.11.2019, s. 58).
(7) W ramach platformy inteligentnej specjalizacji (S3P).
(8) COM(2020) 102 final.
(9) Zob. Plan działania Komisji Europejskiej – Ares(2020) 2722353.
(10) Zob. wstępna ocena skutków regulacji Ares(2020) 1350037.
(11) Zob. wstępna ocena skutków regulacji Ares(2020) 2487772.
(12) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (Dz.U. L 211 z 14.8.2009, s. 94).
(13) Zob. wstępna ocena skutków regulacji Ares(2019) 4972390.
(14) COM(2020) 102 final.