KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 13.6.2018

COM(2018) 470 final

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Piętnaste sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa

I. WPROWADZENIE

Niniejsze sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa jest piętnastym sprawozdaniem i obejmuje działania w dwóch głównych dziedzinach: w obszarze zwalczania terroryzmu i przestępczości zorganizowanej oraz środków, które je wspierają; a także w obszarze wzmocnienia naszej obrony i budowania odporności na wymienione zagrożenia.

W następstwie ataku z użyciem środka paralityczno-drgawkowego w Salisbury Rada Europejska 1 oświadczyła w marcu 2018 r., że „Unia Europejska musi wzmocnić swoją odporność na zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe (»zagrożenia atakami CBRJ«), również poprzez ściślejszą współpracę Unii Europejskiej z jej państwami członkowskimi, a także z NATO”. Zwróciła się ona do Komisji i do wysokiej przedstawiciel, aby kontynuowały odnośne prace i przedstawiły sprawozdanie z postępów do czasu Rady Europejskiej w czerwcu 2018 r. Niniejsze sprawozdanie z postępu prac wraz ze wspólnym komunikatem „Zwiększenie odporności i wzmocnienie zdolności reagowania na zagrożenia hybrydowe” 2 oraz wspólnym sprawozdaniem w sprawie wdrożenia wspólnych ram dotyczących zwalczania zagrożeń hybrydowych w okresie od lipca 2017 r. do czerwca 2018 r. 3 stanowią część odpowiedzi na to wezwanie. W sprawozdaniu podsumowano i przedstawiono następne kroki we wdrażaniu sporządzonego w październiku 2017 r. planu działania na rzecz zwiększania gotowości na wypadek chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych zagrożeń dla bezpieczeństwa 4 . Ponieważ plan działania jest jednym ze środków unii bezpieczeństwa służących wzmocnieniu ochrony przed terroryzmem i odporności na to zagrożenie, przyjęto w nim podejście zapobiegawcze oparte na przesłance, że prawdopodobieństwo zagrożeń stwarzanych przez substancje chemiczne, biologiczne, radioaktywne i jądrowe jest niskie, lecz w razie ataku skutki zastosowania tych substancji są poważne i trwałe. Tymczasem atak w Salisbury, jak również rosnące zaniepokojenie spowodowane zainteresowaniem terrorystów takimi substancjami i ich zdolnością do wykorzystania tych substancji, zarówno w UE, jak i poza jej granicami 5 , pokazują, że zagrożenie stwarzane przez materiały chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe jest realne. Sprawia to, że potrzeba wdrożenia planu działania stała się jeszcze pilniejsza, przy czym należy ponownie skoncentrować się na zagrożeniach chemicznych.

Ponadto w niniejszym sprawozdaniu przedstawiono również aktualną sytuację, jeżeli chodzi o usuwanie treści o charakterze terrorystycznym w internecie, w następstwie zalecenia Komisji wydanego w marcu 2018 r. 6 , a także dalsze działania Komisji zmierzające do przeciwdziałania radykalizacji postaw, będące następstwem sprawozdania końcowego Grupy Eksperckiej Komisji na Wysokim Szczeblu ds. Radykalizacji Postaw. Atak w Liège, który miał miejsce dnia 29 maja 2018 r., ponownie podkreślił znaczenie walki z radykalizacją postaw, ponieważ według władz belgijskich jego sprawca był w kontakcie z osobami prezentującymi postawy radykalne. W niniejszym sprawozdaniu wskazano również szereg działań, które pozwolą zwiększyć bezpieczeństwo pasażerów w ruchu kolejowym. Podsumowano w nim ponadto wdrażanie innych priorytetowych inicjatyw, w szczególności interoperacyjności systemów informacyjnych, w przypadku której współprawodawcy mają szansę na osiągnięcie porozumienia przed końcem bieżącego roku – dzięki dwóm wnioskom zmieniającym, przyjętym przez Komisję wraz z niniejszym sprawozdaniem.. W niniejszym sprawozdaniu podsumowano również wdrażanie dyrektywy w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera (termin jej wdrożenia upłynął dnia 25 maja 2018 r.), działania służące poprawie cyberbezpieczeństwa i przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu, a także niedawne zmiany w zakresie zewnętrznego wymiaru bezpieczeństwa.

Wniosek Komisji w sprawie Wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 „Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni” 7 również odzwierciedla fakt, że nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa wymagają nowych rozwiązań, podkreślając jednocześnie, że kwestia bezpieczeństwa z natury posiada wymiar transgraniczny i wielosektorowy, dlatego wymaga zdecydowanych i skoordynowanych działań ze strony UE. Komisja proponuje zwielokrotnienie finansowania na bezpieczeństwo wewnętrzne o 1,8 w porównaniu z obecnym okresem obejmującym lata 2014–2020. Elementy stanowiące odpowiedź na nowe wyzwania dla bezpieczeństwa określono w różnych sektorowych wnioskach ustawodawczych przedstawionych jako część wieloletnich ram finansowych.

II. ZWIĘKSZENIE GOTOWOŚCI NA WYPADEK CHEMICZNYCH, BIOLOGICZNYCH, RADIOLOGICZNYCH I JĄDROWYCH ZAGROŻEŃ DLA BEZPIECZEŃSTWA

1.Postępy we wdrażaniu planu działania

Chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe (CBRJ) zagrożenia dla bezpieczeństwa mają charakter złożony i mogą ulegać szybkim zmianom, czego dowodem był atak z użyciem środka paralityczno-drgawkowego w Salisbury. Organizacje terrorystyczne nie stosowały dotychczas w Europie środków CBRJ, choć istnieją wiarygodne przesłanki wskazujące na to, że mogą one mieć zamiar pozyskania materiałów lub broni CBRJ oraz że poszerzają wiedzę i rozwijają zdolności dotyczące ich stosowania. W odpowiedzi na powyższe zagrożenia w październiku 2017 r. przedstawiono plan działania na rzecz zwiększania gotowości na wypadek chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych zagrożeń dla bezpieczeństwa, w którym skoncentrowano się na połączeniu wiedzy fachowej i zdolności na poziomie UE celem zwiększenia gotowości w całej Unii. Jeżeli chodzi o wdrożenie planu działania, poczyniono wymierne postępy, podejmując w wielu obszarach środki prowadzące do osiągnięcia czterech założeń planu działania, jakimi są: zmniejszenie dostępności materiałów CBRJ; zapewnienie lepszego stanu gotowości i bardziej solidnego reagowania na incydenty związane z bezpieczeństwem CBRJ; stworzenie ściślejszych wewnętrznych i zewnętrznych powiązań z kluczowymi regionalnymi i międzynarodowymi partnerami UE i zapewnienie ich zaangażowania na rzecz bezpieczeństwa CBRJ; oraz poszerzenie wiedzy na temat zagrożeń atakami CBRJ.

Po pierwsze, w ramach starań mających na celu zmniejszenie dostępności materiałów CBRJ Unia wzmacnia środki podejmowane przez organy celne, aby zapobiegać nielegalnemu przywozowi materiałów CBRJ. Na potrzeby lepszego monitorowania międzynarodowych łańcuchów dostaw i przeprowadzania ich kontroli w oparciu o analizę ryzyka niezbędne jest stosowanie systemów informowania o ładunkach. Komisja prowadzi zatem działania zmierzające do znacznej modernizacji systemu wczesnego informowania o ładunkach i zarządzania ryzykiem celnym, przekształcając luźno połączone systemy krajowe w zintegrowany wielkoskalowy system informatyczny. Głównym elementem nowego systemu będzie wspólne repozytorium danych handlowych, które będzie w stanie otrzymywać w czasie rzeczywistym wysokiej jakości informacje o ładunkach. System ten połączy ze sobą systemy oceny ryzyka krajowych organów celnych. Będzie on połączony z tysiącami dodatkowych podmiotów zaangażowanych w logistykę międzynarodową, np. spedytorami, usługodawcami z zakresu logistyki lub operatorami pocztowymi korzystającymi ze wszystkich rodzajów transportu. Podmioty te będą dostarczały do systemu cenne informacje o ładunkach, które dzisiaj nie są jeszcze dostępne. Celem systemu jest objęcie pełnego zakresu ryzyk celnych, w tym zagrożeń stwarzanych przez materiały CBRJ.

Po drugie, w odniesieniu do zwiększania gotowości i odporności, państwa członkowskie wzmacniają swoją zdolność do wykrywania materiałów CBRJ, aby wspierać zapobieganie atakom CBRJ. Konsorcjum krajowych ekspertów przeprowadziło z inicjatywy Komisji analizę luk w urządzeniach wykrywających w odniesieniu do ok. 70 różnych scenariuszy dotyczących materiałów CBRJ. Sprawozdanie z analizy luk przekazano państwom członkowskim i omówiono je z nimi, co ma pomóc w wytyczeniu przyszłych potrzeb badawczych oraz pozwolić na podejmowanie świadomych decyzji dotyczących strategii wykrywania oraz na wprowadzanie środków operacyjnych mających na celu eliminowanie zidentyfikowanych luk. W analizie wykazano również istnienie wyraźnej potrzeby opracowania unijnych norm technicznych dla urządzeń wykrywających. Opierając się na wynikach analizy i wykorzystując ramy odniesienia grupy doradczej ds. CBRJ 8 ustanowionej w ramach planu działania, Komisja będzie dążyła do unijnej standaryzacji urządzeń wykrywających. Ponadto państwa członkowskie powinny sporządzić wykaz zapasów medycznych środków zapobiegawczych, zdolności w zakresie laboratoriów i leczenia oraz innych rodzajów zdolności. Komisja będzie współpracować z państwami członkowskimi, aby zapewnić regularny wykaz dostępnych zapasów w całej UE celem zwiększenia dostępu do nich i ich szybkiego rozmieszczenia w razie ataków CBRJ. Przygotowanie na wypadek ataku CBRJ i zarządzanie jego konsekwencjami wymaga wzmocnionej współpracy i koordynacji między państwami członkowskimi, w tym między organami zajmującymi się ochroną ludności. Kluczową rolę w tym procesie może odgrywać Unijny Mechanizm Ochrony Ludności, którego celem jest wzmocnienie wspólnego potencjału gotowości i zdolności reagowania.

Po trzecie, w planie działania w zakresie CBRJ zwrócono szczególną uwagę na konieczność ścisłej współpracy z kluczowymi międzynarodowymi partnerami i organizacjami. W dniach 28–29 czerwca 2018 r. Komisja zorganizuje we współpracy z Departamentem Energii USA warsztaty UE-USA na temat bezpieczeństwa źródeł promieniotwórczych. Komisja zwiększa również instytucjonalne i środowiskowe zdolności w zakresie zagrożeń CBRJ w krajach partnerskich objętych europejską polityką sąsiedztwa. Ponadto Unia podejmuje konkretne działania zmierzające do zacieśnienia współpracy z NATO w zakresie CBRJ, w tym w zakresie gotowości ludności. Przedstawiciele UE uczestniczyli w charakterze obserwatorów w zorganizowanych przez NATO warsztatach dotyczących cywilno-wojskowej współpracy w odpowiedzi na wielkoskalowe ataki terrorystyczne z użyciem materiałów CBRJ. Ponadto UE i NATO rozważają utworzenie wspólnego modułu szkoleniowego dla decydentów zajmujących się materiałami CBRJ, który posłuży podnoszeniu świadomości. Dodatkowo UE powinna zbadać środki służące zagwarantowaniu przestrzegania zasad i norm międzynarodowych mających na celu przeciwdziałanie wykorzystywaniu broni chemicznej, w tym ewentualny system konkretnych sankcji UE skierowanych przeciwko broni chemicznej. Jeżeli chodzi o kwestię transportu, Komisja i państwa członkowskie prowadzą współpracę z partnerami międzynarodowymi w celu zwiększenia gotowości systemu ochrony lotnictwa UE do reagowania na zagrożenia atakami CBRJ. W wyniku tych prac powstał wykaz działań na rzecz zwalczania zagrożeń atakami CBRJ w obszarze lotnictwa.

Po czwarte, skuteczne reagowanie na zagrożenia atakami CBRJ wymaga wiedzy ekspertów na wszystkich szczeblach; kluczowe znaczenie ma zatem intensyfikacja łączenia i wymiany wiedzy fachowej. Przykładem najlepszej praktyki jest Centrum Szkoleniowe ds. CBRJW 9 dla Europy Środkowej ustanowione w 2016 r. w Budapeszcie przez osiem państw członkowskich 10 . Ma ono na celu wymianę, poszerzanie i pogłębianie wiedzy, doświadczenia i umiejętności służb interwencyjnych w zakresie CBRJW poprzez organizowanie szkoleń i ćwiczeń. Ponadto Komisja pozytywnie oceniła wniosek w sprawie projektu na rzecz wzmocnienia tej współpracy poprzez utworzenie mobilnej jednostki służb interwencyjnych ds. CBRJW / radiologicznych urządzeń rozpraszających, oddelegowywanej na wniosek w razie wystąpienia zdarzenia CBRJW. Przykładem obszaru, w którym istnieje potrzeba utworzenia wspólnych zdolności, jest obszar ekspertyzy kryminalistycznej. Gromadzenie dowodów na zanieczyszczonym obszarze i ich opracowywanie stanowi duże wyzwanie i wymaga specjalistycznego sprzętu. Wspólne Centrum Badawcze Komisji pracuje nad inicjatywami w tym obszarze, dotyczącymi wykorzystania zdolności w zakresie jądrowej ekspertyzy kryminalistycznej. Pozwoli to dzielić się wiedzą specjalistyczną dotyczącą odnośnych zdolności. W oparciu o wyniki wspomnianej powyżej analizy luk Komisja współpracuje również z grupą doradczą ds. CBRJ, aby określić obszary, w których należy połączyć zdolności w zakresie wykrywania.

Po piąte, skutecznym sposobem na dzielenie się wiedzą fachową w zakresie zagrożeń atakami CBRJ są szkolenia i ćwiczenia. W kontekście finansowanego przez UE projektu eNotice udostępniono bazę danych 11 , w której figuruje ponad 200 istotnych inicjatyw szkoleniowych, co daje przegląd możliwości szkoleniowych w całej Unii. Zachęca się państwa członkowskie do jak najlepszego wykorzystywania dostępnych możliwości szkoleń w zakresie CBRJ. Ponadto, wykorzystując całkowity potencjał Europejskiego Ośrodka Szkoleń w zakresie Jądrowego Bezpieczeństwa Fizycznego, Komisja rozpoczęła kompleksową kampanię szkoleniową dla unijnych ekspertów w zakresie kontroli celnych obsługujących zaawansowane urządzenia do wykrywania promieniowania i materiałów jądrowych na granicach zewnętrznych, w portach i w portach lotniczych. Komisja pozytywnie oceniła wniosek w sprawie projektu dotyczącego opracowania ujednoliconego programu szkoleń z zakresu CBRJ dla służb interwencyjnych i personelu medycznego. Jeżeli chodzi o ćwiczenia praktyczne, na początku 2018 r. Komisja zorganizowała ćwiczenia symulacyjne Chimera, podczas których spotkali się przedstawiciele sektorów zdrowia, ochrony ludności i bezpieczeństwa z całej UE, aby na podstawie fikcyjnego scenariusza obejmującego celowe uwolnienie choroby zakaźnej sprawdzić przygotowanie i planowanie w zakresie reagowania. To ogólnounijne ćwiczenie posłużyło wsparciu budowania międzysektorowych zdolności i poprawy interoperacyjności i koordynacji między sektorami zdrowia, ochrony ludności i bezpieczeństwa na poziomie UE i państw członkowskich. Ponadto – z uwagi na daleko idące konsekwencje, jakie atak CBRJ może wywrzeć na podmioty sektora prywatnego – wymiana wiedzy fachowej rozciąga się również na sektor prywatny. Dzięki projektowi przeprowadzonemu przez przedstawicieli branży 12 , który miał na celu podniesienie świadomości personelu zajmującego się bezpieczeństwem, głównie w sektorze lotnictwa, powstało narzędzie do e-uczenia się, oferujące istotne informacje osobom, które mają kontakt z materiałami i środkami CBRJ.

2.Wzmocnione działania na rzecz zapobiegania zagrożeniom chemicznym

Potencjalne użycie substancji chemicznych podczas ataków terrorystycznych zyskuje coraz więcej miejsca w propagandzie terrorystycznej. Wzmacnia to jeszcze bardziej obawy, które pojawiły się w związku ze spiskiem terrorystycznym ujawnionym w Australii w lipcu 2017 r. oraz niedawnym użyciem substancji chemicznych. Komisja przyspiesza zatem dalsze działania na rzecz zwalczania zagrożeń chemicznych ujęte w ogólnych ramach planu działania w zakresie CBRJ, bazując na postępach poczynionych dzięki analizie luk w zakresie zdolności wykrywania i na wymianie najlepszych praktyk w ramach grupy doradczej ds. bezpieczeństwa CBRJ.

Podczas niejawnego posiedzenia z udziałem ekspertów z państw członkowskich, które odbyło się w marcu 2018 r., wskazano szereg pilnych kwestii priorytetowych, w odniesieniu do których należy podjąć dalszą współpracę w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom chemicznym. Na tej podstawie Komisja będzie współpracowała z państwami członkowskimi, aby do końca 2018 r. zrealizować następujące działania:

·opracować wspólny wykaz substancji chemicznych stanowiących szczególne zagrożenie, który stanowić będzie podstawę do dalszych działań operacyjnych zmierzających do ograniczenia dostępności tych substancji i zwiększenia możliwości ich wykrywania. Prace te będą prowadzone w ramach specjalnej grupy eksperckiej ds. wykrywania zagrożeń chemicznych ustanowionej w maju 2018 r. i będą stanowiły rozwinięcie trwających badań prowadzonych przez państwa członkowskie i Wspólne Centrum Badawcze Komisji;

·ustanowić dialog z podmiotami prywatnymi w łańcuchu dostaw w celu wspólnego wypracowania środków służących przeciwdziałaniu rozwojowi zagrożeń, jakie stanowią substancje chemiczne wykorzystywane w roli prekursorów. W pracach tych bazuje się na przykładzie 13 kroków podejmowanych na poziomie UE w celu ograniczenia dostępu do prekursorów materiałów wybuchowych, a pierwsza wymiana poglądów miała miejsce w ramach Stałego Komitetu ds. Prekursorów;

·przyspieszyć przegląd scenariuszy zagrożeń i analizę istniejących metod wykrywania pozwalających usprawnić wykrywanie zagrożeń chemicznych w celu opracowania wytycznych operacyjnych dla państw członkowskich, które mają pozwolić im zwiększyć swój potencjał w zakresie wykrywania. W tym celu ustanowiono wspomnianą powyżej grupę ekspercką, która zajmie się problemem pojawiających się zagrożeń chemicznych. Prace tej grupy mogą w dłuższej perspektywie utorować drogę do standaryzacji urządzeń wykrywających.

·podnieść świadomość służb interwencyjnych – szczególnie organów ścigania i personelu zajmującego się ochroną ludności – aby umożliwić im rozpoznawanie wczesnych oznak ataku chemicznego i odpowiednie reagowanie.

III.    PRZECIWDZIAŁANIE RADYKALIZACJI POSTAW

1.Zwalczanie treści o charakterze terrorystycznym w internecie

Zwalczanie treści o charakterze terrorystycznym w internecie pozostaje kluczowym wyzwaniem dla przeciwdziałania radykalizacji postaw. Po przyjęciu zalecenia Komisji z dnia 1 marca 2018 r. 14 w sprawie zwalczania nielegalnych treści w internecie zapoczątkowano, zgodnie z zaleceniem, sporządzanie sprawozdań w celu monitorowania starań podejmowanych przez sektor branżowy, państwa członkowskie oraz innych kluczowych partnerów, takich jak Europol, i służących ograniczaniu dostępności do treści o charakterze terrorystycznym w internecie.

Zgodnie ze wstępnymi ustaleniami z pierwszego sprawozdania opartego na uzgodnionych wskaźnikach ustanowionych w ramach Forum UE ds. Internetu – obejmującego łącznie 13 przedsiębiorstw, w tym największe przedsiębiorstwa z sektora mediów społecznościowych 15 , 20 państw członkowskich i Europol – zostały poczynione pewne postępy w zakresie przejrzystości, jako że otrzymano więcej informacji od większej liczby przedsiębiorstw, w tym od przedsiębiorstw, które wcześniej nie angażowały się w Forum UE ds. Internetu.

Ponadto więcej przedsiębiorstw podejmuje aktywne środki służące identyfikowaniu treści o charakterze terrorystycznym i więcej tego rodzaju treści jest usuwanych. Przedsiębiorstwa, które opracowały automatyczne narzędzia do identyfikacji treści o charakterze terrorystycznym (w tym treści już wcześniej usuniętych), zdołały zwiększyć tempo usuwania treści o charakterze terrorystycznym na swoich platformach, przy jednoczesnym identyfikowaniu i usuwaniu znacznej ilości materiałów zarchiwizowanych. Nadal rozrasta się „baza hashów” – narzędzie ustanowione przez konsorcjum przedsiębiorstw dla ułatwienia współpracy mającej na celu zapobieganie rozpowszechnianiu treści o charakterze terrorystycznym na platformach, zarówno pod względem liczby członków, jak i ilości przejętych treści o charakterze terrorystycznym znajdujących się w bazie danych. Aktualnie do bazy danych podłączonych jest 13 przedsiębiorstw i obejmuje ona 80 000 hashów w formie obrazów i 8 000 hashów w formie filmów. Po raz pierwszy niektóre przedsiębiorstwa przedstawiły informacje zwrotne dotyczące wpływu „bazy hashów” pod względem usuniętych treści, lecz informacje takie muszą być szersze i bardziej szczegółowe, a ich dostarczanie z platform z musi być systematyczne.

Istotnym elementem wspólnej reakcji są również zgłoszenia państw członkowskich.Liczba państw członkowskich zgłaszających treści o charakterze terrorystycznym przedsiębiorstwom internetowym wciąż rośnie, a jednostka ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie przy Europolu nadal szuka sposobów usprawnienia zgłoszeń UE, szczególnie jeżeli chodzi o koordynację i racjonalizację procesu. W czwartym kwartale 2017 r. unijna jednostka ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie podjęła 8 103 decyzji dotyczących zgłoszeń, z których 89 % doprowadziło do usunięcia treści. W pierwszym kwartale 2018 r. podjęto 5 708 decyzji dotyczących zgłoszeń w stosunku do większej liczby mniejszych, mniej znanych przedsiębiorstw, przy poziomie skuteczności równym 61 %. Poziom skuteczności w stosunku do usuwania treści w przypadku przedsiębiorstw, które od dłuższego czasu angażują się w działania jednostki ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie, jest stabilny i wynosi w większości przypadków 90–100 %. Zgłaszana prędkość reakcji przedsiębiorstw na zgłoszenia różni się w zależności od platformy i mieści się w przedziale od godziny do kilku dni, przy czym konieczne jest, aby małe i duże przedsiębiorstwa zwiększyły tempo, a ich reakcja odpowiadała zaleceniu, zgodnie z którym treści o charakterze terrorystycznym należy usunąć w przeciągu godziny od zgłoszenia.

Mimo że mechanizm systematycznych informacji zwrotnych nie funkcjonuje jeszcze w pełni, państwa członkowskie potwierdzają, że otrzymały potwierdzenia otrzymania zgłoszeń i potwierdzenia działania od kilku przedsiębiorstw. Tylko jedno przedsiębiorstwo dostarcza kompletne informacje dotyczące otrzymania zgłoszenia, czasu i działania. W celu zacieśnienia współpracy i poprawy koordynacji między ściganiem przestępstw a przedsiębiorstwami unijna jednostka ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie ustanowiła w 2016 r. aplikację do zarządzania zgłaszaniem podejrzanych treści w internecie. Do tej pory z platformą połączone są trzy państwa członkowskie, inne państwa wyraziły zainteresowanie tą kwestią.

Komisja rozpoczęła ocenę skutków, aby ustalić, czy obecnie stosowane podejście jest wystarczające, czy też istnieje potrzeba wprowadzenia dodatkowych środków w celu zapewnienia szybkiego i aktywnego wykrywania i usuwania nielegalnych treści w internecie, w tym środków ustawodawczych uzupełniających istniejące ramy regulacyjne. Informacje na potrzeby tej oceny pochodzić będą ze sprawozdań sporządzanych na podstawie zalecenia.

Unijna jednostka ds. zgłaszania podejrzanych treści w internecie, działająca przy Europolu, przewodziła wielonarodowym skoordynowanym staraniom ukierunkowanym na maszynę propagandową Daisz, w których to staraniach uczestniczyło sześć państw członkowskich, jak również Stany Zjednoczone i Kanada. Dzięki tym wspólnym staraniom – kulminacji ponad dwóch lat intensywnej pracy z udziałem 29 państw – udało się nie tylko znacznie zakłócić działania propagandowe Daisz i naruszyć ich infrastrukturę, lecz również zgromadzić znaczną ilość dowodów cyfrowych.

2.Działania następcze Grupy Eksperckiej Komisji na Wysokim Szczeblu ds. Radykalizacji Postaw

Równolegle ze staraniami zmierzającymi do zwalczania treści o charakterze terrorystycznym w internecie na szczeblu UE kontynuowane są prace służące wspieraniu zapobiegania radykalizacji postaw w państwach członkowskich i społecznościach lokalnych. Grupa Ekspercka Komisji na Wysokim Szczeblu ds. Radykalizacji Postaw ustanowiona 16 w lipcu 2017 r. w celu sformułowania zaleceń dotyczących sposobów poprawy koordynacji i współpracy między wszystkimi istotnymi zainteresowanymi stronami, przedstawiła w dniu 18 maja 2018 r. swoje sprawozdanie końcowe 17 . Zawiera ono szeroki zakres zaleceń dotyczących konkretnych działań mających na celu sprostanie wyzwaniom w obszarach o znaczeniu priorytetowym, takich jak radykalizacja postaw w więzieniach (w tym obserwacja po wypuszczeniu na wolność i zarządzanie wyrokami), komunikacja i propaganda w internecie, współpraca z wieloma zainteresowanymi stronami na szczeblu lokalnym, kształcenie i włączenie społeczne, wsparcie grup wymagających szczególnej uwagi (w tym w szczególności w odniesieniu do radykalizacji postaw młodzieży i powracających dzieci), a także wymiar zewnętrzny. Uznając wartość dodaną i osiągnięcia takich inicjatyw UE jak sieć upowszechniania wiedzy o radykalizacji postaw, Europejska Sieć Komunikacji Strategicznej (ESCN) i Forum UE ds. Internetu, w sprawozdaniu wezwano do ich wzmocnienia i do usprawnienia koordynacji między nimi, przy jednoczesnym stworzeniu ściślejszych powiązań między wszystkimi zaangażowanymi zainteresowanymi stronami, w tym działającymi na pierwszej linii osobami zaangażowanymi w tę tematykę z tytułu wykonywania swojego zawodu, decydentami i naukowcami. W sprawozdaniu podkreślono znaczenie większego ukierunkowania działań na szczeblu UE na potrzeby państw członkowskich.

Komisja z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie końcowe, gdyż określono w nim obszary wymagające podjęcia pilnych działań w państwach członkowskich i na szczeblu UE. W szczególności Komisja podejmie działania następcze w odniesieniu do zalecenia przewidującego ustanowienie mechanizmu współpracy UE, pozwalającego na zapewnienie ściślejszego zaangażowania państw członkowskich w prace służące przeciwdziałaniu radykalizacji postaw. Przedmiotowy mechanizm współpracy UE będzie obejmował nową Radę Sterującą złożoną z państw członkowskich oraz strukturę koordynacji i wsparcia ds. radykalizacji postaw, które zostaną ustanowione w Komisji.

Komisja podejmie niezwłoczne kroki, aby podjąć działania następcze względem zaleceń Grupy Eksperckiej:

·po pierwsze, przyjmie decyzję ustanawiającą Radę Sterującą złożoną z państw członkowskich (wraz z Koordynatorem UE ds. Zwalczania Terroryzmu i Europejską Służbą Działań Zewnętrznych w charakterze obserwatorów), dzięki której działania UE w tym obszarze będą w większym stopniu ukierunkowane na potrzeby państw członkowskich i ich priorytety w zakresie polityki, i która zaoferuje państwom członkowskim możliwość ściślejszego zaangażowania w określenie strategicznego ukierunkowania. Pierwsze posiedzenie Rady przewidziane jest najpóźniej na listopad 2018 r.;

·po drugie, ustanowi wzmożoną koordynację i wzmocnioną strukturę wsparcia w Komisji zgodnie z dostępnymi obecnie ograniczonymi zasobami. Dla osiągnięcia celów określonych w sprawozdaniu końcowym szczególnie istotny byłby wkład państw członkowskich w gromadzenie wymaganej wiedzy fachowej. W tym celu Komisja zachęca państwa członkowskie do przedstawienia wniosków w sprawie niegenerującego kosztów oddelegowania do struktury koordynacji i wsparcia. Takie rozwiązanie w połączeniu z Radą Sterującą zapewni mechanizm współpracy UE ds. przeciwdziałania radykalizacji postaw;

·po trzecie, do października 2018 r. zwoła spotkanie sieci krajowych decydentów z zakresu prewencji w celu ułatwienia dalszej wymiany między państwami członkowskimi i omówienia konkretnych działań następczych.

Komisja przyjmuje do wiadomości zalecenie Grupy Eksperckiej dotyczące oceny i ewaluacji unijnego mechanizmu współpracy ds. przeciwdziałania radykalizacji postaw w 2019 r. i będzie zmierzała do przedstawienia wyników takiej ewaluacji do grudnia 2019 r., przy czym uznaje, że do tego czasu zaproponowane środki mogą jeszcze nie być w pełni wdrożone.

Jeżeli chodzi o obszar kształcenia, w dniu 22 maja 2018 r. Rada ds. Edukacji, Młodzieży, Kultury i Sportu przyjęła – zgodnie z wnioskiem Komisji zalecenie 18 w sprawie promowania wspólnych wartości w szkołach, aby zwiększyć poczucie przynależności na poziomie lokalnym i krajowym 19 . W zaleceniu tym wzywa się państwa członkowskie do podejmowania dalszych działań na rzecz propagowania w szkołach krytycznego myślenia i umiejętności korzystania z mediów.

IV. KONKRETNE DZIAŁANIA KRÓTKOTERMINOWE NA RZECZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW W RUCHU KOLEJOWYM

Węzły transportowe, jak również kolej i pociągi, stanowią cele wysokiego ryzyka, gdyż ich infrastruktura jest ze swojej natury otwarta 20 . Obecnie każdego dnia 26 mln pasażerów wsiada na pokład europejskich pociągów, przy czym przewiduje się, że do 2050 r. liczba podróży koleją wzrośnie o ok. 80 %. Ochrona użytkowników i pracowników kolei oraz infrastruktury kolejowej przed stale zmieniającymi się zagrożeniami w zakresie bezpieczeństwa stanowi istotne i niezmienne wyzwanie. Europejski transport kolejowy musi pozostać bezpieczny i pewny.

Europa potrzebuje nowoczesnego systemu ochrony kolei opartego na ocenie ryzyka, umożliwiającego natychmiastową i proporcjonalną reakcję na pojawiające się zagrożenia, przy jednoczesnym utrzymaniu dostępności usług kolejowych. Aby zapewnić wyższy stopień bezpieczeństwa przy jednoczesnym utrzymaniu dostępności kolei i jej otwarcia dla pasażerów oraz aby zapobiec niepotrzebnym barierom na rynku wewnętrznym, państwa członkowskie powinny usprawnić wymianę informacji i podnieść stopień świadomości, przygotowania i zdolności do reagowania na zdarzenia terrorystyczne. Środki wprowadzane przez poszczególne państwa członkowskie bez odgórnej koordynacji mogą stworzyć bariery i generować koszty z racji wydłużenia czasu podróży, odwoływania podróży i przepełnienia dostępu do węzłów kolejowych.

Konieczne jest wprowadzenie wyrównanych poziomów bezpieczeństwa dla pasażerów kolei UE w ruchu transgranicznym i między przewoźnikami. Do zapewnienia jednolitej ochrony w całej UE może przyczynić się działanie na poziomie UE zmierzające do zapewnienia transgranicznej koordynacji wszystkich zaangażowanych podmiotów.

Komisja proponuje zatem podjęcie szeregu konkretnych krótkoterminowych działań mających na rzecz poprawę bezpieczeństwa pasażerów w ruchu kolejowym w UE (zob. załącznik I). W unijnym pakiecie antyterrorystycznym przyjętym dnia 18 października 2017 r. zapowiedziano środki mające na celu zwiększenie ochrony przestrzeni publicznej 21 . Podstawę tych działań stanowi przedmiotowy pakiet oraz specjalne badania, z których wynika, że należy podjąć działania w celu poprawy odporności związanej z bezpieczeństwem kolei w UE, szczególnie w odniesieniu do usług międzynarodowych. 22 . Działania te odzwierciedlają również wyniki oceny ryzyka przeprowadzonej przez Komisję, państwa członkowskie i INTCEN.

Wskazane działania prowadzone są zarówno na poziomie UE, jak i na poziomie krajowym, aby zwiększyć bezpieczeństwo kolei. Na poziomie UE Komisja proponuje ustanowienie unijnej platformy bezpieczeństwa pasażerów w ruchu kolejowym, aby stworzyć skuteczne środowisko współpracy i sformułować zalecenia, które pomogą państwom członkowskim w skutecznej koordynacji działań związanych z bezpieczeństwem. W ramach platformy zapewnione zostanie wsparcie w gromadzeniu i wymianie istotnych informacji dotyczących bezpieczeństwa kolei, optymalizacji bezpieczeństwa transgranicznych usług kolejowych i określenia mechanizmu koordynacji pozwalającego na uniknięcie podejmowania jednostronnych decyzji na poziomie krajowym. Pomoże ona również państwom członkowskim i zainteresowanym stronom z branży kolejowej w dokonywaniu wspólnej oceny nowych zagrożeń i incydentów związanych z bezpieczeństwem oraz w podejmowaniu w odpowiednich i skoordynowanych działań w odpowiedzi na nie. Ponadto Komisja w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i stosownymi agencjami opracuje wspólną metodę oceny ryzyka w odniesieniu do zagrożeń bezpieczeństwa kolei na poziomie UE.

Zaproponowane działania zostaną sprawdzone w praktyce. Komisja ustanowi roczne działania, w ramach których będzie badała wydajność tego mechanizmu w różnych scenariuszach. Mogą one być połączone z realizowanymi obecnie przez policję kolejową ćwiczeniami, sponsorowanymi ze środków UE. Komisja przedstawi sprawozdanie z realizacji tych działań. Komisja może uwzględnić wszystkie odpowiednie środki zgodne z zasadami lepszego stanowienia prawa, aby usprawnić działania lub zaradzić wszelkim zidentyfikowanym niedociągnięciom.

V. WDRAŻANIE INNYCH PRIORYTETOWYCH INICJATYW DOTYCZĄCYCH BEZPIECZEŃSTWA

1.W stronę interoperacyjności systemów informacyjnych

W ramach działań na rzecz zapewnienia silniejszych i inteligentniejszych systemów informacyjnych służących do zarządzania bezpieczeństwem, granicami i migracjami UE eliminuje niedociągnięcia w zakresie zarządzania informacjami i wymiany informacji, traktując tę kwestię jako pilną i stanowiącą najwyższy priorytet. Zasadnicze znaczenie dla tych działań mają wnioski Komisji z grudnia 2017 r. 23 w sprawie interoperacyjności systemów informacyjnych, które nadal są analizowane na forum Parlamentu Europejskiego i Rady. Dzięki wspólnej deklaracji w sprawie priorytetów legislacyjnych UE trzy instytucje uzgodniły wspólny cel, jakim jest osiągnięcie porozumienia w zakresie tych wniosków przed końcem 2018 r. W związku z tym i zgodnie z wcześniejszą zapowiedzią 24 , Komisja złożyła wraz z niniejszym sprawozdaniem dwa zmienione wnioski w sprawie interoperacyjności, w których uwzględniła konieczne zmiany wniosków w sprawie interoperacyjności z grudnia 2017 r. związane z instrumentami prawnymi, które w tamtym czasie wciąż jeszcze podlegały negocjacjom. Komisja zachęca współprawodawców do włączenia zmienionych wniosków do prowadzonej przez nich obecnie analizy wniosków w sprawie interoperacyjności, co pozwoli na terminowe rozpoczęcie rozmów trójstronnych.

Zmienione wnioski odzwierciedlają postępy poczynione ostatnio przez Parlament Europejski i Radę w zakresie wniosków ustawodawczych w sprawie systemów informacyjnych UE służących do zarządzania bezpieczeństwem, granicami i migracjami. Dnia 25 kwietnia 2018 r. współprawodawcy osiągnęli ostateczne porozumienie polityczne w sprawie ustanowienia europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż (ETIAS) 25 , który umożliwi prowadzenie zaawansowanej kontroli w zakresie nielegalnej migracji i bezpieczeństwa podróżnych zwolnionych z obowiązku wizowego w UE. Dnia 12 czerwca 2018 r. współprawodawcy osiągnęli również porozumienie polityczne w sprawie trzech wniosków ustawodawczych 26 mających na celu wzmocnienie Systemu Informacyjnego Schengen, czyli najpowszechniej wykorzystywanego systemu wymiany informacji do celów bezpieczeństwa i zarządzania granicami w Europie. Przyczyni się to do poprawy bezpieczeństwa europejskich obywateli dzięki zwiększeniu zdolności systemu do walki z terroryzmem i przestępczością transgraniczną, usprawnieniu zarządzania granicami i migracją oraz zapewnieniu skutecznej wymiany informacji między państwami członkowskimi. Ponadto dnia 24 maja 2018 r. współprawodawcy osiągnęli porozumienie polityczne w sprawie wniosku ustawodawczego 27 mającego na celu wzmocnienie eu-LISA, czyli Europejskiej Agencji ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Dzięki wzmocnionym uprawnieniom Agencja będzie mogła rozwijać i wdrażać rozwiązania techniczne, aby zwiększyć interoperacyjność odpowiednich systemów informacyjnych. Porozumienie, które osiągnięto w związku z tymi trzema inicjatywami, a także postępy poczynione w zakresie omawiania wniosku ustawodawczego 28 w celu rozszerzenia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych, tak aby obejmował on obywateli państw trzecich, umożliwiły Komisji przedstawienie wspomnianych powyżej zmienionych wniosków w sprawie interoperacyjności, przy włączeniu koniecznych zmian związanych z tymi instrumentami prawnymi do wniosków w sprawie interoperacyjności z grudnia 2017 r.

Zmienione wnioski w sprawie interoperacyjności nie obejmują zmian związanych z Eurodac, unijną bazą danych dotyczących azylu i nielegalnej migracji, gdyż nie zakończono jeszcze rozmów dotyczących wniosku ustawodawczego z maja 2016 r. 29 w sprawie wzmocnienia systemu Eurodac. Z technicznego punktu widzenia obecna struktura istniejącego systemu Eurodac nie pozwala na objęcie jej interoperacyjnością systemów informacyjnych, gdyż system zawiera wyłącznie dane biometryczne i numery referencyjne – nie ma w nim innych danych osobowych (np. imienia i nazwiska (nazwisk), wieku, daty urodzenia), które umożliwiałyby wykrywanie kilku tożsamości połączonych z tym samym zestawem danych biometrycznych. Wniosek ustawodawczy z maja 2016 r. dąży do rozszerzenia celu Eurodac o identyfikację nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich oraz osób, które nielegalnie przekroczyły granicę UE. W szczególności przewidziano w nim przechowywanie danych osobowych, takich jak: imię i nazwisko (nazwiska), data urodzenia, obywatelstwo i dokumenty tożsamości. Te dane dotyczące tożsamości są kluczowe dla zapewnienia, aby Eurodac mógł przyczyniać się do realizacji celów interoperacyjności i funkcjonować w jej technicznych ramach. Ta konieczność wskazuje, że współprawodawcy powinni pilnie osiągnąć porozumienie w sprawie wniosku ustawodawczego. Do czasu osiągnięcia porozumienia w sprawie wniosku ustawodawczego dotyczącego wzmocnienia systemu Eurodac dane nielegalnie przebywających i nielegalnie wjeżdżających do UE obywateli państw trzecich nie mogłyby stanowić elementu interoperacyjności systemów informacyjnych UE. Po osiągnięciu przez współprawodawców porozumienia w sprawie wniosku ustawodawczego dotyczącego wzmocnienia Eurodac lub po osiągnięciu znacznych postępów w tym kierunku w przeciągu dwóch tygodni Komisja przedstawi związane z nim zmiany do wniosków w sprawie interoperacyjności.

Dnia 16 maja 2018 r. Komisja przedstawiła wniosek ustawodawczy 30 mający na celu wzmocnienie wizowego systemu informacyjnego (VIS), aby lepiej reagować na zmieniające się wyzwania w zakresie bezpieczeństwa i migracji, jak również aby usprawnić zarządzanie granicami zewnętrznymi UE. Istniejący wizowy system informacyjny został już wprawdzie uwzględniony we wnioskach w sprawie interoperacyjności z grudnia 2017 r., jednak dzięki wnioskowi ustawodawczemu z maja 2018 r. w sprawie wzmocnienia wizowego systemu informacyjnego możliwe będzie pełne wykorzystanie proponowanych rozwiązań w zakresie interoperacyjności. We wniosku przewidziano wzmocnienie kontroli baz danych w celu zapobiegania zagrożeniom związanym z migracją i zagrożeniom dla bezpieczeństwa w kontekście wydawania wiz, jak również zwiększenie zdolności w zakresie zapobiegania przestępstwom, co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa i do niwelowania luk w zakresie informacji.

2.Wdrażanie dyrektywy w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera

Dyrektywa w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera (PNR) 31 ma kluczowe znaczenie dla wspólnego reagowania Unii na zagrożenia związane z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną. Termin wdrożenia tej dyrektywy przez państwa członkowskie minął dnia 25 maja 2018 r. Na dzień 7 czerwca 2018 r. czternaście państw członkowskich przekazało Komisji przyjęte przez siebie środki służące transpozycji dyrektywy 32 .Pozostałe trzynaście państw członkowskich nie zgłosiło jeszcze swoich krajowych środków transpozycji 33 . W dziewięciu państwach członkowskich konieczne przepisy zostały złożone w parlamencie i oczekują na przyjęcie, a w innym państwie członkowskim przyjęto już prawo pierwotne wdrażające dyrektywę, lecz przyjęcie prawa wtórnego, dzięki któremu nastąpi pełne wdrożenie, jest wciąż w toku. Spośród państw członkowskich, które nie zgłosiły jeszcze transpozycji do Komisji, w pięciu obowiązują przepisy pozwalające na gromadzenie danych PNR na mocy prawa krajowego. Państwa te muszą jednak dokonać zmian w ramach legislacyjnych, aby były one w pełni zgodne z dyrektywą.

Oprócz przekazania krajowych środków transpozycji na podstawie art. 18 w dyrektywie w sprawie danych PNR przewidziano: szczególne powiadomienia dotyczące jej stosowania do lotów wewnątrzunijnych (art. 2), ustanowienie jednostek do spraw informacji o pasażerach (art. 4) oraz wykaz właściwych organów uprawnionych do występowania do JIP o dane PNR i do otrzymywania takich danych (art. 7). Wszystkie dwadzieścia siedem państw członkowskich 34 przesłało Komisji wykazy swoich właściwych organów uprawnionych do występowania o dane PNR lub o wyniki przetwarzania tych danych lub do otrzymywania takich danych i wyników ich przetwarzania, jak określono w art. 7 ust. 3 dyrektywy w sprawie danych PNR. Dziewiętnaście państw członkowskich poinformowało Komisję, że zamierza stosować dyrektywę do lotów wewnątrzunijnych zgodnie z art. 2 ust. 1, a dwadzieścia jeden państw członkowskich zgłosiło ustanowienie jednostki do spraw informacji o pasażerach (JIP) na podstawie art. 4 ust. 5.

Oprócz podejmowania działań zmierzających do transpozycji dyrektywy do prawa krajowego i dokończenia niezbędnych ustaleń instytucjonalnych państwa członkowskie poczyniły postępy w ustanawianiu rozwiązań technicznych potrzebnych do przechowywania, przetwarzania i analizy danych PNR. W dwudziestu czterech państwach członkowskich funkcjonuje rozwiązanie techniczne w zakresie danych PNR, a trzy pozostałe znajdują się na różnych etapach rozmieszczania niezbędnej infrastruktury. W dwunastu państwach członkowskich na zaawansowanym etapie znajduje się proces ustanawiania łączności z przewoźnikami lotniczymi do celów umożliwienia przekazywania danych PNR do JIP, a w kolejnych jedenastu państwach co najmniej jeden przewoźnik lotniczy już przekazuje dane PNR do JIP w czasie rzeczywistym.

Ogólnie rzecz biorąc, Komisja zauważa zatem, że w przeciągu dwóch ostatnich lat poczyniono znaczne postępy we wdrażaniu dyrektywy w sprawie danych PNR. Biorąc jednak pod uwagę kluczowe znaczenie tego instrumentu dla wspólnej odpowiedzi UE na zagrożenie terroryzmem i poważnymi przestępstwami, Komisja wykorzysta wszystkie dostępne jej środki w celu egzekwowania prawa UE, w tym w stosownych przypadkach postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Brak transpozycji zmniejsza ogólną skuteczność unijnego mechanizmu w zakresie danych PNR, zmniejsza pewność prawa dla przewoźników lotniczych, opóźniając utworzenie jednego unijnego systemu dostarczania danych PNR, a także hamuje skuteczność ochrony danych osobowych w całej UE. Komisja będzie nadal wspierać wszystkie państwa członkowskie w ich wysiłkach na rzecz ukończenia opracowywania własnych systemów danych PNR, w tym poprzez ułatwianie wymiany informacji i najlepszych praktyk po terminie wdrożenia. W związku z tym w dniu 7 czerwca 2018 r. miało miejsce pierwsze spotkanie z państwami członkowskimi mające na celu omówienie kwestii związanych ze stosowaniem dyrektywy w sprawie danych PNR.

3.Cyberbezpieczeństwo i zagrożenia wykorzystujące cyberprzestrzeń

Komisja, we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych, będzie nadal realizować działania przedstawione we wspólnym komunikacie z września 2017 r. 35 „Odporność, prewencja i obrona: budowanie solidnego bezpieczeństwa cybernetycznego Unii Europejskiej”.

Dnia 9 maja 2018 r. upłynął obowiązujący wszystkie państwa członkowskie UE termin transpozycji dyrektywy w sprawie bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych do prawa krajowego. Jest ona pierwszym ogólnoeuropejskim zestawem prawnie wiążących przepisów dotyczących cyberbezpieczeństwa, w którym ustanowiono wysoki wspólny poziom bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych na terytorium Unii.

W dniach 6 i 7 czerwca 2018 r. odbyły się 5. paneuropejskie ćwiczenia z dziedziny bezpieczeństwa cybernetycznego Cyber Europe 2018, koordynowane przez Agencję Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji (ENISA) 36 . Ćwiczenia zorganizowano dla zespołów z państw członkowskich UE i EFTA zajmujących się bezpieczeństwem IT, ciągłością działania i zarządzaniem kryzysowym; wzięło w nich udział ponad 1 000 uczestników. Scenariusz dotyczył lotnictwa i potencjalnie obejmował krajowe organy lotnictwa cywilnego, instytucje zapewniające służby żeglugi powietrznej, przedsiębiorstwa portów lotniczych, przewoźników lotniczych, wywierając potencjalny wpływ na inne sektory.

Kolejny poważny rodzaj zagrożenia wykorzystującego cyberprzestrzeń stanowi narażanie obywateli na wielkoskalową dezinformację, w tym mylące lub całkowicie fałszywe informacje; jest to poważne wyzwanie dla Europy. W swoim komunikacie z dnia 26 kwietnia 2018 r. „Zwalczanie dezinformacji w internecie: podejście europejskie” 37 Komisja przedstawia plan działania i narzędzia samoregulacyjne w celu rozwiązania problemu rozpowszechniania dezinformacji w Europie i jej wpływu oraz zapewnienia ochrony wartości europejskich i systemów demokratycznych. Konkretne przedstawione przykłady obejmują publikację ogólnounijnego kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji dla platform internetowych i branży reklamowej, wsparcie przeznaczone dla niezależnych sieci podmiotów weryfikujących fakty oraz serię działań zmierzających do promowania wysokiej jakości dziennikarstwa i umiejętności korzystania z mediów. W dniu 29 maja 2018 r. odbyło się pierwsze posiedzenie forum wielu zainteresowanych stron poświęconego dezinformacji, na którym zobowiązano się do realizacji ambitnego planu działania w celu zapewnienia przyjęcia kodeksu w dniu 17 lipca 2018 r.

Kluczową rolę we wspieraniu realizacji celów, jakimi jest ochrona porządku publicznego w ramach systemu nazw domen, jest Internetowa Korporacja ds. Nadanych Nazw i Numerów(ICANN).Komisja przypomina 38 , że ICANN powinna przyspieszyć swoje działania, aby zapewnić pełną zgodność z przepisami ogólnego rozporządzenia o ochronie danych w związku z trwającą zmianą usługi WHOIS, przy jednoczesnym zapewnieniu modelu WHOIS zachowującego podstawowe funkcje interesu publicznego – od ścigania przestępstw do cyberbezpieczeństwa i ochrony prawa własności intelektualnej. Mając to na uwadze, Komisja nadal ułatwia rozmowy między ICANN a Europejską Radą Ochrony Danych 39 , dążąc do ustanowienia nowego modelu, który spełnia oba cele. W tym względzie Komisja wzywa ICANN do przyjęcia odpowiedzialności za rozwiązanie swoich nierozstrzygniętych kwestii. W dniu 17 maja 2018 r. Rada ICANN przyjęła tymczasowe specyfikacje dotyczące danych rejestracyjnych gTLD (tzw. domen funkcjonalnych najwyższego poziomu) mające zastosowanie od dnia 25 maja 2018 r.. Ich celem jest zapewnienie zgodności z RODO.W tymczasowych specyfikacjach wiele kwestii nadal pozostaje otwartych, w tym kwestie związane z dostępem do danych WHOIS do prawnie uzasadnionych celów, takich jak śledztwa dążące do ścigania przestępstw, jednak Rada ICANN zobowiązała się do dalszej współpracy ze społecznością w celu opracowania i wdrożenia kompleksowego i trwałego rozwiązania 40 . Dnia 27 maja 2018 r. Europejska Rada Ochrony Danych poparła oświadczenie, w którym uznano starania podejmowane przez ICANN w celu zapewnienia zgodności systemu WHOIS z RODO. Dalsze postępy w pracach ICANN będą nadal monitorowane, aby zapewnić odpowiednie spełnianie wymogów prawnych 41 . Z uwagi na fakt, że brak kompleksowego modelu w odniesieniu do usługi WHOIS może poważnie utrudniać organom ścigania prowadzenie śledztw w sprawie przestępstw, w tym cyberprzestępstw, Komisja będzie nadal czuwać, aby ICANN dostarczyła w terminie odpowiedni model zapewniający dostęp do danych WHOIS na potrzeby prawnie uzasadnionych celów.

4.Przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu

Z uwagi na fakt, że przestępcy i terroryści prowadzą działalność w różnych państwach członkowskich i mogą dokonywać przelewów środków między różnymi rachunkami bankowymi w kilka godzin w celu przygotowania się do działania lub przeniesienia i wyprania pieniędzy pochodzących z przestępstw, przeciwdziałanie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jest istotnym aspektem prac na rzecz skutecznej unii bezpieczeństwa. Dnia 14 maja 2018 r. Rada przyjęła dyrektywę, w której wzmocniono przepisy UE mające na celu zapobieganie praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Tzw. piąta dyrektywa w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy przyczyni się do zwiększenia przejrzystości w zakresie własności przedsiębiorstw i trustów, aby zapobiegać praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu za pośrednictwem nieprzejrzystych struktur. Dzięki lepszemu dostępowi do informacji za pośrednictwem scentralizowanego rejestru rachunków bankowych pozwoli ona usprawnić prace jednostek analityki finansowej. Przyczyni się również do rozwiązania problemu ryzyka finansowania terroryzmu związanego z anonimowym wykorzystywaniem waluty wirtualnej i instrumentów typu pre-paid. Ponadto dyrektywa zapewni wspólny wysoki poziom zabezpieczenia przepływów finansowych z państw trzecich wysokiego ryzyka.

Dnia 30 maja 2018 r. Parlament Europejski i Rada osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie wniosku ustawodawczego 42 dotyczącego dyrektywy w sprawie przeciwdziałania praniu pieniędzy za pomocą środków prawnokarnych, w której dokonano ujednolicenia przestępstw z zakresu prania pieniędzy.

W kontekście planu działania 43 na rzecz skuteczniejszego zwalczania finansowania terroryzmu w lutym 2016 r. Rada wezwała Komisję do „zbadania konieczności wprowadzenia stosownych ograniczeń w zakresie płatności gotówkowych przekraczających określone kwoty progowe”. W następstwie tego wezwania w okresie od marca do maja 2017 r. Komisja przeprowadziła nieformalne konsultacje z państwami członkowskimi, zleciła zewnętrznemu wykonawcy wykonanie badania i przeprowadziła konsultacje publiczne. Wraz z niniejszym sprawozdaniem z postępu prac nad stworzeniem unii bezpieczeństwa Komisja opublikowała sprawozdanie w sprawie ograniczeń płatności gotówkowych. W wyniku tych ustaleń stwierdzono, że ograniczenia płatności gotówkowych nie stanowiłyby znacznego utrudnienia w finansowaniu terroryzmu, lecz mogłyby być użyteczne w zwalczaniu prania pieniędzy. Na tym etapie Komisja nie będzie podejmować dalszych działań ustawodawczych w tym zakresie.

5.Wymiar zewnętrzny

Broń strzelecka i lekka (BSiL) oraz nielegalna broń palna nadal przyczyniają się do destabilizacji i przemocy zarówno w Unii Europejskiej, jak i w jej bezpośrednim sąsiedztwie i poza nim. Komisja i wysoka przedstawiciel wystąpiły zatem do Rady z wnioskiem o dokonanie przeglądu strategii UE dotyczącej BSiL z 2005 r. i uwzględnienie nowego kontekstu bezpieczeństwa, inicjatyw UE i zmian w zakresie kontroli broni konwencjonalnej, które miały miejsce od 2005 r., mianowicie: wejścia w życie Traktatu o handlu bronią, przyjęcia protokołu ONZ o handlu bronią, rewizji prawodawstwa UE dotyczącego broni palnej, działań podejmowanych z państwami sąsiadującymi w ramach planu działania Komisji z 2015 r. 44 i prac wykonanych w kontekście cyklu polityki unijnej. Ta zaktualizowana strategia ma ukierunkować wspólne i skoordynowane europejskie działania na rzecz przeciwdziałania nielegalnemu pozyskiwaniu broni palnej oraz broni strzeleckiej i lekkiej oraz amunicji do takiej broni przez terrorystów, przestępców i inne nieuprawnione podmioty, a także do ograniczenia tych czynności. Strategia ta wspiera zaostrzenie norm międzynarodowych i unijnych, usprawnienie kontroli i zwiększenie identyfikowalności broni palnej, broni strzeleckiej i lekkiej i amunicji w trakcie ich cyklu życia.

W dniach 23–24 kwietnia 2018 r. ministrowie ds. bezpieczeństwa grupy G-7 spotkali się w Toronto, aby omówić współpracę w ramach grupy G-7 w zakresie bezpieczeństwa, w tym wspólne działanie przeciwko rozwojowi zagrożeń terrorystycznych. W swoich zobowiązaniach z Toronto ministrowie ds. bezpieczeństwa 45 skoncentrowali się na ochronie przestrzeni publicznej, gotowości na wypadek wystąpienia zagrożenia atakiem CBRJ oraz na działaniach mających na celu zwalczanie treści o charakterze terrorystycznym w internecie, poprawę cyberbezpieczeństwa i przeciwdziałanie handlowi ludźmi. Wspólna sesja ministrów ds. bezpieczeństwa i ministrów spraw zagranicznych zakończyła się przyjęciem wspólnych zobowiązań dotyczących radzenia sobie z zagranicznymi bojownikami terrorystycznymi i powiązanymi z nimi osobami podróżującymi z nimi do i z rejonów ogarniętych konfliktem 46 oraz obrony demokracji i reagowania na zagrożenia pochodzące z zagranicy 47 .

Dnia 14 maja 2018 r. Rada przyjęła decyzję zezwalającą na przeprowadzenie w ramach operacji EUNAVFOR MED SOPHIA projektu pilotażowego „komórka ds. informacji o przestępczości”. Komórka ds. informacji o przestępczości będzie zlokalizowana na statku, na którym znajduje się dowództwo sił operacji Sophia, pełniąc funkcję centrum operacji, w ramach którego wszystkie właściwe podmioty będą mogły ze sobą współpracować, aby ułatwić otrzymywanie i gromadzenie informacji oraz terminową i dwustronną wymianę informacji do celów analitycznych i dalszych celów operacyjnych między przedstawicielami operacji EUNAVFOR MED SOPHIA, właściwymi agencjami wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz organami ścigania państw członkowskich w odniesieniu do kwestii związanych z uprawnieniami w ramach operacji, mianowicie przemytu migrantów, handlu ludźmi, handlu bronią, nielegalnego wywozu ropy oraz na potrzeby ochrony sił operacji.

W dniu 17 maja 2018 r. w Sofii miał miejsce szczyt z udziałem przywódców państw Bałkanów Zachodnich. Potwierdzono na nim europejską perspektywę regionu i ustanowiono szereg konkretnych działań zmierzających do zacieśnienia współpracy, w tym w szczególności w obszarach bezpieczeństwa i praworządności, zgodnie z inicjatywami przewodnimi w zakresie bezpieczeństwa i migracji w ramach strategii dla Bałkanów Zachodnich 48 .

W dniach 22 i 23 maja 2018 r. bułgarska prezydencja Rady zorganizowała w Sofii spotkanie ministerialne UE-USA dotyczące sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. UE i USA omówiły wysiłki na rzecz zwalczania terroryzmu, koncentrując się na skutecznej wymianie informacji, zapobieganiu radykalizacji postaw, wykorzystywaniu internetu do celów terrorystycznych i czujności w odniesieniu do zagrożeń chemicznych, biologicznych, radiologicznych i jądrowych, szczególnie w związku ze zmieniającymi się zagrożeniami chemicznymi w kontekście bezpieczeństwa lotniczego i przestrzeni publicznej.

Dnia 25 maja 2018 r. w Brukseli odbyło się pierwsze spotkanie na wysokim szczeblu w ramach dialogu UE-ONZ dotyczącego zwalczania terroryzmu. UE i ONZ omówiły wysiłki na rzecz współpracy w zakresie zapobiegania terroryzmowi i zwalczania go w ramach szeregu priorytetów tematycznych i geograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem zagranicznych bojowników terrorystycznych i ofiar terroryzmu.

W ramach trwającego wdrażania wspólnej deklaracji z 2016 r. w dniu 29 maja 2018 r. w Brukseli odbył się pierwszy dialog dotyczący zwalczania terroryzmu z udziałem pracowników UE i NATO Na spotkaniu omówiono wyzwania w zakresie powrotu lub relokacji zagranicznych bojowników terrorystycznych oraz wysiłków na rzecz budowania zdolności w zakresie przeciwdziałania terroryzmowi w Afganistanie, Bośni i Hercegowinie, Iraku i Tunezji.

Dnia 4 czerwca 2018 r. Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych przyjęła osiem decyzji uprawniających Komisję do otwarcia negocjacji dotyczących porozumień między UE a – odpowiednio – Algierią, Egiptem, Izraelem, Jordanią, Libanem, Marokiem, Tunezją i Turcją w sprawie wymiany danych osobowych między Europolem a właściwymi organami tych państw na potrzeby zwalczania poważnych przestępstw i terroryzmu.

W następstwie niedawnego przyjęcia przez Kanadę mandatu negocjacyjnego na potrzeby zmienionej umowy między UE a Kanadą w sprawie danych dotyczących przelotu pasażera, które miało miejsce pod koniec maja 2018 r., Komisja i Kanada niezwłocznie podjęły działania zmierzające do uruchomienia formalnych negocjacji. Ich rozpoczęcie zaplanowano na dzień 20 czerwca 2018 r.

VI. WNIOSKI

Niniejsze sprawozdanie ilustruje stałe postępy na drodze do stworzenia rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa, wspierającej państwa członkowskie w walce z terroryzmem, poważną przestępczością i zagrożeniami cybernetycznymi oraz przyczyniającej się do zapewnienia obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa. Komisja wzywa współprawodawców do szybkiego osiągnięcia porozumienia w sprawie wszystkich omawianych obecnie wniosków ustawodawczych, które mają na celu dalszą poprawę bezpieczeństwa obywateli, zgodnie ze wspólną deklaracją w sprawie priorytetów legislacyjnych UE na lata 2018–2019.

Komisja będzie kontynuować te prace w trybie priorytetowym, również z uwagi na nieformalne spotkanie szefów państw lub rządów w sprawie bezpieczeństwa wewnętrznego, które odbędzie się w Salzburgu w dniu 20 września 2018 r. w ramach Agendy przywódców.

(1)

      http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-1-2018-INIT/pl/pdf

(2)

     JOIN(2018) 16 final (12.6.2018).

(3)

     JOIN(2018) 14 final (12.6.2018).

(4)

     COM(2017) 610 final (18.10.2017).

(5)

     Europol, Terrorism Situation and Trend report (TE-SAT) 2017 (sprawozdanie dotyczące sytuacji i tendencji w dziedzinie terroryzmu w UE), s. 16, dostępne pod adresem: Www.europol.europa.eu/sites/default/files/documents/tesat2017.pdf . Zob. również oświadczenia Dyrektora Generalnego Organizacji ds. Zakazu Broni Chemicznej: www.globaltimes.cn/content/1044644.shtml

(6)

     C(2018) 1177 final (1.3.2018).

(7)

     COM(2018) 321 final (2.5.2018).

(8)

     Z myślą o ułatwieniu współpracy między państwami członkowskimi Komisja utworzyła grupę doradczą ds. bezpieczeństwa CBRJ składającą się z krajowych koordynatorów ds. bezpieczeństwa CBRJ. Koordynatorzy pełnią funkcję osób odpowiedzialnych za kontakty z Komisją w zakresie CBRJ w poszczególnych państwach członkowskich. Grupa spotkała się po raz pierwszy w styczniu 2018 r., a jej następne spotkanie, na którym omówione zostaną zmiany w polityce CBRJ na poziomie UE i przeprowadzona zostanie koordynacja działań podejmowanych przez państwa członkowskie, odbędzie się w lipcu 2018 r.

(9)

     Akronim CBRJW oznacza „chemiczny, biologiczny, radiologiczny, jądrowy i związany z materiałami wybuchowymi”.

(10)

     Republika Czeska, Niemcy, Chorwacja, Węgry, Austria, Polska, Słowacja i Słowenia.

(11)

      https://www.h2020-enotice.eu/static/roster.html

(12)

     Projekt nosił tytuł: „E-szkolenie w zakresie zapobiegania terroryzmowi z wykorzystaniem materiałów CBRJ: opracowanie szkolenia on-line z zakresu CBRJ” (numer referencyjny – HOME/2013/ISEC/AG/CBRN/4000005269) i otrzymał wsparcie finansowe w ramach programu „Zapobieganie i walka z przestępczością”.

(13)

     W ramach prac realizowanych w ramach unii bezpieczeństwa mających na celu ograniczenie pola działania terrorystów i innych przestępców Komisja podjęła zdecydowane działanie zmierzające do ograniczenia dostępu do prekursorów materiałów wybuchowych, które mogą zostać w niewłaściwy sposób zastosowane do produkcji materiałów wybuchowych domowej roboty. W październiku 2017 r. Komisja przedstawiła zalecenie w sprawie podjęcia niezwłocznych kroków, aby zapobiec czynieniu niewłaściwego użytku z prekursorów materiałów wybuchowych w oparciu o obowiązujące przepisy (zalecenie C(2017) 6950 final z 18.10.2017). Na tej podstawie Komisja przyjęła w kwietniu 2018 r. wniosek dotyczący zmiany i wzmocnienia obowiązującego rozporządzenia 98/2013 w sprawie wprowadzania do obrotu i używania prekursorów materiałów wybuchowych (COM(2018) 209 final z 17.4.2018). Więcej szczegółowych informacji można znaleźć w czternastym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa (COM(2018) 211 final z 17.4.2018).

(14)

     Jak przedstawiono w czternastym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem unii bezpieczeństwa (COM(2018) 211 final z 17.4.2018).

(15)

     Spośród 33 przedsiębiorstw, z którymi skontaktowała się Komisja.

(16)

  http://ec.europa.eu/transparency/regexpert/index.cfm?do=groupDetail.groupDetail&groupID=3552&NewSearch=1&NewSearch=1

(17)

      http://ec.europa.eu/transparency/regexpert/index.cfm?do=groupDetail.groupDetail&groupID=3552

(18)

     Zalecenie Rady w sprawie promowania wspólnych wartości, edukacji włączającej i europejskiego wymiaru nauczania: http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-8015-2018-INIT/pl/pdf

(19)

     Trzynaste sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa (COM(2018) 46 final z 24.1.2018).

(20)

     Jedenaste sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa (COM(2017) 608 final z 18.10.2017).

(21)

     COM(2017) 612 final (18.10.2017).

(22)

     Steer Davies and Gleave, Badanie możliwości w zakresie bezpieczeństwa europejskich szybkich przejazdów kolejowych i międzynarodowych przejazdów kolejowych przeprowadzone na wniosek służb KE, grudzień 2016 r.: http://europa.eu/!mM86yp

(23)

     COM(2017) 793 final oraz COM(2017) 794 final (12.12.2017).

(24)

     Zob. czternaste sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa (COM(2018) 211 final z dnia 17.4.2018). Wnioski ustawodawcze w sprawie interoperacyjności systemów informacyjnych z grudnia 2017 r. zawierają już konieczne zmiany instrumentów prawnych kodeksu granicznego Schengen, przyszłego systemu wjazdu/wyjazdu i wizowego systemu informacyjnego. Nie zawierają koniecznych zmian innych instrumentów (rozporządzenia w sprawie europejskiego systemu informacji o podróży oraz zezwoleń na podróż, Eurodac, Systemu Informacyjnego Schengen, europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów karnych w odniesieniu do obywateli państw trzecich i Europejskiej Agencji ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi), które w momencie przedstawienia wniosków w sprawie interoperacyjności były przedmiotem negocjacji na forum Parlamentu Europejskiego i Rady.

(25)

     COM(2016) 731 final (16.11.2016).

(26)

     COM(2016) 881 final, 882 final i 883 final (21.12.2016).

(27)

     COM(2017) 352 final (29.6.2017).

(28)

     COM(2017) 344 final (29.6.2017).

(29)

     COM(2016) 272 final (4.5.2016).

(30)

     COM(2018) 302 final (16.5.2018).

(31)

     Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/681 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) w celu zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania, prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania, Dz.U. L 119 z 4.5.2016, s. 132–149.

(32)

     Belgia, Niemcy, Estonia, Irlandia, Chorwacja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Węgry, Malta, Polska, Słowacja i Zjednoczone Królestwo. Informacje na temat krajowych środków transpozycji przekazanych przez państwa członkowskie są publicznie dostępne za pośrednictwem portalu Eur-Lex: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/NIM/?uri=CELEX:32016L0681

(33)

     Dania nie uczestniczy we wdrażaniu dyrektywy w sprawie danych PNR.

(34)

     Dania nie uczestniczy we wdrażaniu dyrektywy w sprawie danych PNR.

(35)

     JOIN(2017) 450 final (13.9.2017).

(36)

     Więcej informacji szczegółowych można znaleźć pod adresem: http://www.cyber-europe.eu/  

(37)

     COM(2018) 236 final (26.4.2018).

(38)

     W czternastym sprawozdaniu z postępu prac nad stworzeniem unii bezpieczeństwa (COM(2018) 211 final z 17.4.2018) Komisja przedstawiła bieżące zmiany dotyczące usługi WHOIS, szczególnie do celów stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych od dnia 25 maja 2018 r.

(39)

     Zastępującą Grupę Roboczą Art. 29.

(40)

     Rada ICANN potwierdziła to podejście w piśmie do Komisji z dnia 23 maja 2018 r.:  https://www.icann.org/resources/pages/correspondence  

(41)

https://edpb.europa.eu/news/news/2018/european-data-protection-board-endorsed-statement-wp29-icannwhois_pl

(42)

     COM(2016) 826 final (21.12.2016).

(43)

     COM(2016) 50 (2.2.2016).

(44)

     COM(2015) 624 final (2.12.2015).

(45)

      https://g7.gc.ca/en/g7-presidency/themes/building-peaceful-secure-world/g7-ministerial-meeting/chairs-statement-security-ministers-meeting/g7-security-ministers-commitments-paper/

(46)

      https://g7.gc.ca/en/g7-presidency/themes/building-peaceful-secure-world/g7-ministerial-meeting/managing-foreign-terrorist-fighters-associated-travellers/  

(47)

      https://g7.gc.ca/en/g7-presidency/themes/building-peaceful-secure-world/g7-ministerial-meeting/defending-democracy-addressing-foreign-threats/

(48)

     COM(2018) 65 final (6.2.2018). Działania te obejmują: intensyfikację wspólnych prac w zakresie zwalczania terroryzmu i zapobiegania radykalizacji postaw, nasilenie współpracy w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej w obszarach priorytetowych takich jak handel bronią, handel narkotykami, przemyt migrantów i handel ludźmi oraz przygotowywanie odnowionego planu działania w zakresie nielegalnego handlu bronią palną.

KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 13.6.2018

COM(2018) 470 final

ZAŁĄCZNIK

do

KOMUNIKATU KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY EUROPEJSKIEJ I RADY

Piętnaste sprawozdanie z postępu prac nad stworzeniem rzeczywistej i skutecznej unii bezpieczeństwa

DALSZE DZIAŁANIA NA RZECZ POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA PASAŻERÓW W RUCHU KOLEJOWYM

I.Działania podejmowane przez Komisję Europejską

1. Do końca 2018 r. Komisja ustanowi unijną platformę bezpieczeństwa pasażerów w ruchu kolejowym. Platforma ta posłuży do gromadzenia istotnych informacji na temat bezpieczeństwa kolejowego oraz do przekazywania państwom członkowskim wytycznych w zakresie dobrych praktyk. Za jej pośrednictwem dokonywana będzie ocena pojawiających się zagrożeń dla bezpieczeństwa oraz zaistniałych zdarzeń, jak również proponowane będą odpowiednie metody reagowania. W skład platformy wchodzić będą eksperci z państw członkowskich, a jej celem będzie ułatwienie wymiany informacji i wiedzy fachowej na poziomie europejskim i krajowym.

2. Do końca 2018 r. Komisja przyjmie wspólną metodę oceny ryzyka wystąpienia zagrożeń dla bezpieczeństwa kolejowego na poziomie UE; Komisja będzie ją stale aktualizowała. Na podstawie wstępnej oceny zagrożeń dla bezpieczeństwa w sektorze kolejowym, przeprowadzonej przez grupę ekspertów Komisji w 2017 r., Komisja opracuje regularną ocenę i wymianę informacji na temat międzynarodowych usług kolejowych.

3. Do końca 2019 r. Komisja przyjmie wytyczne techniczne opracowane w oparciu o prace unijnej platformy bezpieczeństwa pasażerów w ruchu kolejowym. W stosownych przypadkach Komisja zatwierdzi prace techniczne platformy w formie wytycznych technicznych. Docelowymi obszarami działania są: a) informacje, które mają być przekazywane pasażerom w przypadku wystąpienia incydentu związanego z bezpieczeństwem; b) technologie bezpieczeństwa i rozwiązania projektowe dostosowane do specyfiki sektora kolejowego oraz c) procedury kontroli personelu i odpowiednie szkolenie z zakresu bezpieczeństwa.

II.Działania podejmowane przez państwa członkowskie

4. Wzywa się państwa członkowskie do wyznaczenia do końca 2018 r. krajowego punktu kontaktowego ds. bezpieczeństwa kolei dla wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność na terytorium danego państwa członkowskiego. Krajowe punkty kontaktowe będące wyraźnym oficjalnym ogniwem współpracy między organami ścigania a przedsiębiorstwami kolejowymi, zarządcami stacji i infrastruktury, pomogą zapewnić, by środki bezpieczeństwa uwzględniały specyfikę sektora kolejowego.

5. Wzywa się państwa członkowskie do wdrożenia do końca 2018 r. – za pośrednictwem unijnej platformy bezpieczeństwa pasażerów w ruchu kolejowym – krajowego mechanizmu wymiany istotnych informacji na temat bezpieczeństwa kolei na szczeblu krajowym oraz z innymi państwami członkowskimi. W tym celu Komisja zwraca się do państw członkowskich o dokonanie niezbędnych ustaleń dotyczących natychmiastowej wymiany istotnych informacji na temat bezpieczeństwa kolei między różnymi organami krajowymi oraz z zainteresowanymi stronami z branży kolejowej i innymi państwami członkowskimi.

6. Wzywa się państwa członkowskie do przyjęcia do pierwszej połowy 2019 r. programu zarządzania bezpieczeństwem kolejowym na szczeblu krajowym, określającego obowiązki i obejmującego środki ochronne i zmniejszające ryzyko w oparciu o analizę i ocenę ryzyka. Środki bezpieczeństwa powinny być skalowalne w zależności od zmian zdefiniowanych krajowych poziomów zagrożenia.

7. Wzywa się państwa członkowskie, aby do końca 2019 r. nałożyły na przedsiębiorstwa kolejowe oraz zarządców infrastruktury i stacji wymóg przyjęcia planu zarządzania bezpieczeństwem na poziomie przedsiębiorstwa, opartego na analizie i ocenie ryzyka i proporcjonalnego do poziomów krajowego zagrożenia.