Streszczenie oceny skutków

Ocena skutków wniosku dotyczącego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady

w sprawie europejskiej statystyki gospodarczej („FRIBS”).

A. Zasadność działań

Dlaczego należy podjąć działania? Na czym polega problem?

Rosnące zapotrzebowanie na informacje na potrzeby kształtowania polityki i do innych celów coraz częściej wiąże się z dodatkowymi wymaganiami dla Eurostatu i krajowych urzędów statystycznych co do wysokiej jakości statystyk. Obecny system europejskiej statystyki gospodarczej jest podzielony na 10 odrębnych aktów prawnych dotyczących poszczególnych dziedzin, które nie łączą treści i wymogów technicznych tworzenia danych w sposób elastyczny. Ten rozdrobniony i nieelastyczny system prawny powoduje występowanie następujących podstawowych problemów: 1) brak spójności i jednolitości ram prawnych; 2) brak elastyczności; 3) niewielkie wsparcie dla stosowania innowacyjnych metod i źródeł danych; 4) problemy z jakością, w szczególności w odniesieniu do spójności między różnymi dziedzinami statystyki gospodarczej; 5) znaczne obciążenie dostawców danych. Finalnym skutkiem tych problemów jest to, że europejska statystyka gospodarcza jest coraz bardziej nieefektywna i skostniała, a jej użytkownicy są niezadowoleni.

Jaki jest cel inicjatywy?

Celem inicjatywy jest zwiększenie elastyczności i zdolności reagowania europejskiej statystyki gospodarczej na zmieniające się potrzeby użytkowników oraz zwiększenie spójności i jakości tej statystyki. Inicjatywa wspiera główne priorytety Komisji, zapewniając bardziej spójne i odpowiednie dane do celów monitorowania, np. wzrostu gospodarczego, tworzenia miejsc pracy, konkurencyjności, badań i innowacji, jednolitego rynku cyfrowego, efektów globalizacji i funkcjonowania rynku wewnętrznego. Inicjatywa ułatwia bardziej racjonalne pod względem kosztów i nowoczesne tworzenie danych i zapewnia środki pozwalające na znaczne zmniejszenie obciążenia administracyjnego dostawców danych (przedsiębiorstw).

Na czym polega wartość dodana podjęcia działań na poziomie UE? 

Na mocy art. 338 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) prawodawcy Unii mają kompetencje do przyjmowania środków w celu tworzenia statystyk, jeżeli jest to konieczne do prowadzenia działań Unii. Istnieje cały szereg obszarów polityki UE (działań), których rozwój i monitorowanie opiera się na danych objętych statystyką gospodarczą: np. zatrudnienie, konkurencyjność, innowacje, handel, przemysł, polityka regionalna, gospodarcza i monetarna. W związku z tym zbiory danych uwzględniane w niniejszej ocenie skutków stanowią wkład w prowadzenie działań Unii. Zasadnicza potrzeba porównywalności w skali międzynarodowej sprawia, że interwencja UE jest niezbędna.

B. Rozwiązania

Jakie warianty legislacyjne i nielegislacyjne rozważono? Czy wskazano preferowany wariant? Jak uzasadniono ten wybór lub jego brak? 

Rozważono szereg wariantów i przeprowadzono szeroko zakrojone konsultacje z zainteresowanymi stronami. Preferowany wariant (C4 – modernizacja statystyki gospodarczej polegająca na jej scaleniu w jednolite ramy (FRIBS) za pomocą szeregu środków (kombinacji podwariantów SIMSTAT i rewizji Intrastat)) najlepiej odpowiada celom politycznym oraz celom programu sprawności i wydajności regulacyjnej (REFIT) dzięki uproszczeniu i ujednoliceniu niejednorodnych i niespójnych przepisów regulujących obecnie statystykę gospodarczą jako jedne ramy prawne. Wariant ten ma największy potencjał w zakresie zmniejszenia obciążenia regulacyjnego. Sprawia on, że europejski system statystyki gospodarczej staje się przyszłościowy poprzez umożliwienie korzystania z nowoczesnych i racjonalnych pod względem kosztów metod tworzenia danych, poprawę elastyczności i zdolności reagowania na potrzeby użytkowników z sektora polityki, zwiększenie wartości analitycznych i jakości danych oraz zmaksymalizowanie europejskiej wartości dodanej.

Jak kształtuje się poparcie dla poszczególnych wariantów? 

Wszelkie zmiany metod tworzenia danych lub wymogów dotyczących danych powodują w perspektywie krótkoterminowej koszty dla krajowych urzędów statystycznych, ale w dłuższej perspektywie widoczny jest ich potencjał w zakresie zmniejszenia kosztów. Użytkownicy danych popierają poprawę terminowości, spójności i porównywalności danych oraz zdolności reagowania na ich potrzeby. Dostawcy danych popierają potencjał wariantu C co do maksymalnego zmniejszenia obciążeń i na tym potencjale skorzystają. W szczególności podmioty odpowiedzialne za zestawianie danych (krajowe urzędy statystyczne) popierają preferowany wariant C4, tj. modernizację statystyki przedsiębiorstw polegającą na jej scaleniu w jednolite ramy (FRIBS) za pomocą szeregu środków (kombinacji podwariantów SIMSTAT i rewizji Intrastat) w celu modernizacji Intrastatu.

C. Skutki wdrożenia preferowanego wariantu

Jakie korzyści przyniesie wdrożenie preferowanego wariantu lub – jeśli go nie wskazano – głównych wariantów?

Oprócz wspomnianych korzyści jakościowych wariant C4 ma potencjał w zakresie zmniejszenia obciążenia dostawców danych (na poziomie 13,5 %), przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej jakości wytwarzanych danych statystycznych. Ujednolicone i uproszczone ramy prawne pozwoliłyby na osiągnięcie celów programu REFIT i stworzyłyby większą elastyczność. To z kolei byłoby korzystne dla użytkowników danych – w tym producentów wskaźników makroekonomicznych, takich jak PKB – poprzez poprawę terminowości i zdolności reagowania oraz jakości danych, a także poprzez zagwarantowanie spójności statystyki gospodarczej również w perspektywie długoterminowej.

Procesy tworzenia statystyk przez krajowe podmioty odpowiedzialne za zestawianie danych skorzystają na poprawie dostępu do źródeł danych administracyjnych i innych źródeł danych oraz na możliwości wykorzystywania i wymiany danych jednostkowych. Bardziej zintegrowane procesy powinny również ułatwiać uzyskanie przez te podmioty długofalowych oszczędności.

Jakie są koszty wdrożenia preferowanego wariantu lub – jeśli go nie wskazano – głównych wariantów? 

Preferowany wariant powoduje początkowo wzrost kosztów wdrażania dla podmiotów odpowiedzialnych za zestawianie danych ze względu na zmiany w procesach tworzenia danych i ze względu na nowe wymogi dotyczące danych. Z oceny skutków wynika, że przyrost efektywności na poziomie systemowym w dłuższej perspektywie przeważy nad dodatkowymi kosztami wdrażania dla krajowych urzędów statystycznych występującymi w krótkiej perspektywie. Szacowane jednorazowe koszty inwestycyjne na państwo członkowskie wyniosą od 1,25 mln EUR do 1,9 mln EUR, a dodatkowe wstępne koszty operacyjne od 691 000 EUR do 700 000 EUR rocznie na państwo członkowskie. Szacuje się, że długoterminowe skutki na szczeblu UE wyniosą od maksymalnie 10 mln EUR oszczędności kosztów netto do maksymalnie (+) 9 mln EUR wzrostu kosztów netto w ciągu dziesięcioletniego okresu wdrażania (w wartościach bieżących, w zależności od ostatecznych sposobów wdrożenia w poszczególnych państwach członkowskich).

Jakie będą skutki dla przedsiębiorstw, MŚP i mikroprzedsiębiorstw?

Z jednej strony, dodatkowe wymogi dotyczące danych mogą spowodować dodatkowe obciążenie MŚP w ograniczonej skali, w szczególności jeśli chodzi o większą ilość informacji na temat sektora usług. W odpowiedziach udzielonych w ramach konsultacji przez organy odpowiedzialne za zestawianie danych krajowe urzędy statystyczne zapewniły, że dokłada się największych starań, by obciążenie MŚP było możliwie jak najbardziej ograniczone, np. dzięki wykorzystaniu danych administracyjnych lub zaawansowanych metod statystycznych. Z drugiej strony, modernizacja statystyki wewnątrzunijnego obrotu towarami może również znacznie zmniejszyć obciążenie MŚP (zaangażowanych w wewnątrzunijny handel towarami). Ewentualny wzrost obciążenia MŚP pozostanie ograniczony również ze względu na to, że w wielu państwach w celu spełnienia nowych wymogów dotyczących danych będzie się wykorzystywać dane administracyjne (w połączeniu z modelowymi metodami szacunku).

Czy przewiduje się znaczące skutki dla budżetów i administracji krajowych?

Koszty wdrażania mają wpływ na budżety krajowych urzędów statystycznych, a zatem pośrednio na budżety krajowe. Statystyczne ramy prawne przewidują zabezpieczenia, które w jak największym stopniu ograniczają koszty. Komisja wniosła już wkład w wysokości około 13 mln EUR w formie dotacji na sfinansowanie dodatkowych kosztów, które krajowe urzędy statystyczne będą musiały ponieść w celu dostosowania swoich procesów tworzenia statystyk do zmian wprowadzanych rozporządzeniem FRIBS. W celu ułatwienia wdrażania FRIBS w przyszłości zostaną uruchomione dodatkowe środki finansowe, w zależności od dostępności środków budżetowych. Z uwagi na przyrost efektywności wynikający z innych przepisów FRIBS, które nie prowadzą do szybkiej redukcji kosztów, lecz będą wymagać więcej czasu, początkowe koszty powinny zostać zrekompensowane w perspektywie średnio- i długoterminowej.

Czy wystąpią inne znaczące skutki? 

Nie stwierdzono żadnych innych znaczących skutków.

D. Działania następcze

Kiedy nastąpi przegląd przyjętej polityki?

Inicjatywa przewiduje składanie przez państwa członkowskie regularnych sprawozdań dotyczących jakości, zawierających istotne informacje na temat monitorowania wybranych elementów. Europejski program statystyczny (w tym europejska statystyka przedsiębiorstw), który obecnie obejmuje lata 2013–2017 (i który ma zostać przedłużony do roku 2020) jest oceniany w połowie trwania programu i w momencie jego zakończenia. Co roku sprawdza się kluczowe wskaźniki efektywności.