KOMISJA EUROPEJSKA

Strasburg, dnia 22.11.2016

JOIN(2016) 52 final

WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Odnowione partnerstwo z krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku

{SWD(2016) 380 final}
{SWD(2016) 381 final}

Spis treści

1. Wprowadzenie    

2. Strategiczne interesy UE    

3. Partnerstwo polityczne oparte na priorytetach szczegółowych    

3.1 Priorytety UE względem krajów partnerskich    

3.1.1 Wspieranie nastawionych pokojowo i demokratycznych społeczeństw, dobrych rządów, państwa prawnego i praw człowieka dla wszystkich

3.1.2 Wspieranie trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenia godziwych miejsc pracy dla wszystkich

3.1.3 Przekształcenie migracji i mobilności w możliwości i wspólne rozwiązywanie problemów

3.1.4 Zapewnienie rozwoju społecznego i godności ludzkiej

3.1.5 Ochrona środowiska i przeciwdziałanie zmianie klimatu

3.1.6 Sojusz wobec wspólnych wyzwań

3.2. Priorytety UE dostosowane do regionów    

3.2.1 Afryka

a. Pokój i bezpieczeństwo, stabilność, demokracja, państwo prawne, dobre rządy i prawa człowieka

b. Obopólne możliwości gospodarcze na rzecz zrównoważonego rozwoju

c. Zarządzanie migracjami i mobilnością

d. Rozwój społeczny

3.2.2 Karaiby

a. Pokój i bezpieczeństwo ludzkie, demokracja, państwo prawne, dobre rządy i prawa człowieka

b. Integracja regionalna, trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu, handel i tworzenie miejsc pracy

c. Rozwój społeczny

d. Zmiana klimatu i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi

3.2.3 Pacyfik

a. Dobre rządy, prawa człowieka i problematyka płci

b. Trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu

c. Zmiana klimatu i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi

4. Lepiej ukierunkowane i bardziej elastyczne partnerstwo    

4.1 Wyciągnięte wnioski    

4.2 Elastyczne partnerstwo bazujące na silnym podejściu regionalnym    

4.2.1 Warianty

4.2.2 Wariant proponowany

4.2.3 Zasięg wykraczający poza państwa AKP

4.3 Wielopoziomowe partnerstwo zrzeszające wiele zainteresowanych stron oparte na kluczowych zasadach współpracy    

4.3.1 Podstawowe zasady współpracy

4.3.2 Zasady pomocniczości i komplementarności

4.3.3 Podmioty

4.4 Partnerstwo, które przynosi lepsze wyniki    

4.4.1 Zróżnicowane partnerstwo

4.4.2 Środki wdrażania

4.5 Partnerstwo poparte odpowiednią strukturą instytucjonalną    

4.6 Partnerstwo poparte ramami prawnymi    

4.7 Dalsze działania    

1. Wprowadzenie

Umowa o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku (AKP) z jednej strony a Unią Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony, podpisana w Kotonu w czerwcu 2000 r. 1 , wygaśnie w lutym 2020 r. Negocjacje między stronami służące analizie postanowień regulujących stosunki między wspomnianymi państwami po wygaśnięciu umowy muszą rozpocząć się najpóźniej w sierpniu 2018 r. 2 . Wygaśnięcie umowy o partnerstwie, określanej jako umowa z Kotonu, która obejmuje ponad 100 państw o łącznej liczbie ludności wynoszącej około 1,5 mld osób, stwarza strategiczną okazję do odnowienia stosunków między UE i jej partnerami z regionu Afryki, Karaibów i Pacyfiku przy uwzględnieniu nowej sytuacji na świecie i przy zapewnieniu ukierunkowania partnerstwa na kwestie leżące we wspólnym interesie, a także wspólne cele i zobowiązania.

W niniejszym komunikacie przedstawiono pomysły i zaproponowano rozwiązania stanowiące fundament partnerstwa politycznego z państwami AKP. Komunikat bazuje na uzgodnionym na szczeblu międzynarodowym programie działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 3 , w którym przewidziano powszechny zbiór wspólnych celów, oraz na globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej 4 , która zawiera strategiczne wytyczne dotyczące zewnętrznych interesów i ambicji UE. Jego treść jest również zgodna z wnioskiem Komisji dotyczącym przeglądu Konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju 5 .

Unia Europejska składa partnerom, państwom o podobnych poglądach i grupom regionalnym ofertę współpracy na rzecz realizacji wspólnych celów. Komisja Europejska i Wysoka Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa opowiadają się za inwestowaniem w partnerstwa zgodnie z zasadą współodpowiedzialności, tak aby były one prawdzie. Aby było to możliwe, kraje partnerskie muszą wykazywać zaangażowanie i muszą mieć podobne ambicje.

Wieloletnie stosunki z państwami AKP stanowią dobry punkt wyjścia do stworzenia odnowionego partnerstwa politycznego. Partnerzy po obu stronach będą musieli wprowadzić istotne zmiany, aby ich przyszłe stosunki odpowiadały wyzwaniom współczesnego świata oraz aby stworzyć potężny sojusz zapewniający możliwość osiągnięcia najważniejszych priorytetów. Biorąc pod uwagę charakter tych priorytetów, zmianę sytuacji i wnioski wyciągnięte z realizacji umowy z Kotonu, zwykłe jej odnowienie nie zapewniłoby możliwości zrealizowania wyznaczonych celów. Zdaniem Komisji i Wysokiej Przedstawiciel będzie się to wiązało z koniecznością zmiany procesu decyzyjnego i procesu wdrażania w taki sposób, aby procesy te były w większym stopniu zorientowane na działania na szczeblu regionalnym. Ponadto przyszłe stosunki powinny przyczynić się do powiązania państw AKP z obszarami sąsiedzkimi, które nie są objęte aktualnie obowiązującą umową z Kotonu, ale odgrywają kluczową rolę w realizacji celów UE.

Przygotowując proces, który ma doprowadzić do określenia charakteru stosunków między UE a państwami AKP po 2020 r., Komisja i Wysoka Przedstawiciel zainicjowały w 2015 r. proces refleksji za pośrednictwem konsultacji społecznych 6 . Ponadto zorganizowano dyskusje z najważniejszymi zainteresowanymi stronami, a w lipcu 2016 r. opublikowano wyniki oceny pierwszych 15 lat realizacji umowy z Kotonu 7 . W ocenie skutków 8 towarzyszącej niniejszemu komunikatowi zbadano różne warianty sposobu organizacji przyszłych stosunków. Przeprowadzone prace posłużyły jako podstawa niniejszego komunikatu.

2. Strategiczne interesy UE

Sytuacja na świecie zmieniła się istotnie od momentu wejścia w życie w 2000 r. umowy z Kotonu, która stanowi kontynuację postanowień konwencji z Lomé z 1975 r. Wygaśnięcie umowy z Kotonu stanowi okazję do dostosowania partnerstwa w taki sposób, aby umożliwiało osiągnięcie zakładanych celów w świetle wyzwań współczesnego świata. Przede wszystkim w globalnej strategii na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej przygotowano grunt pod działania służące wzmacnianiu aktywności UE na świecie. W ramach celów zrównoważonego rozwoju przewidzianych w programie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz w planie działania z Addis Abeby 9 ustanowiono ambitny i szeroko zakrojony powszechny program reform.

Działania te są podejmowane w okresie utrzymującej się niestabilności i podatności na zagrożenia, nierównomiernego tempa rozwoju w ramach poszczególnych państw i między państwami oraz gwałtownie przybierających na sile negatywnych skutków zmiany klimatu i degradacji środowiska, które destabilizują sytuację społeczną i gospodarczą w różnych częściach świata. W szczególności znaczna liczba państw AKP napotyka poważne trudności związane z konfliktami, ubóstwem, bezrobociem i brakiem godnej pracy, powiększającymi się nierównościami, naruszaniem praw człowieka, korupcją, negatywnymi skutkami zmiany klimatu, zapotrzebowaniem na ograniczone zasoby naturalne i degradacją ekosystemów, a także nierównomiernym tempem integracji z gospodarką światową. Koncentracja skrajnego i trwałego ubóstwa w państwach niestabilnych pozostaje faktem. Kryzysy strukturalne oraz powracające kryzysy wywołują nadzwyczajne sytuacje humanitarne, które dodatkowo osłabiają odporność na zagrożenia całych państw i społeczeństw. Ponadto tempo wzrostu liczby ludności przewyższa tempo wzrostu gospodarczego w wielu krajach partnerskich. Wszystkie te czynniki hamują trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu oraz tworzenie nowych miejsc pracy, które są niezbędne do zagwarantowania pozytywnych perspektyw i realnych szans w życiu – dotyczy to w szczególności młodzieży i osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji.

To pełne wyzwań otoczenie stwarza szczególnie podatny grunt dla rozwoju ekstremizmu, terroryzmu i innych form przestępczości zorganizowanej takiej jak handel ludźmi, narkotykami i bronią palną oraz cyberprzestępczość. Opisane zjawiska mają niekorzystne skutki uboczne dla bezpieczeństwa i dobrobytu gospodarczego UE i jej obywateli. Stanowią one również jedną z głównych przyczyn nielegalnej migracji i przymusowych wysiedleń. Przejrzyste ramy w tym zakresie zostały ustanowione w Europejskim programie w zakresie migracji 10 , we wspólnie uzgodnionych deklaracji i planie działania przyjętych na szczycie w Valletcie w listopadzie 2015 r. 11 , a także w komunikacie w sprawie ustanowienia nowych ram partnerstwa z państwami trzecimi 12 w ramach Europejskiego programu w zakresie migracji.

Ocena umowy z Kotonu wskazuje, że umowa ta w istotnym stopniu przyczyniła się do wyeliminowania ubóstwa oraz do poprawy i zapewnienia sprawiedliwszego dostępu do podstawowych usług. Jeżeli chodzi jednak o kwestie związane z poszanowaniem podstawowych zasad (praw człowieka, zasad demokracji i zasad państwa prawnego) przez partnerskie państwa AKP, sytuacja jest zróżnicowana. Ponadto nie udało się wypracować przekonujących i wspólnych odpowiedzi na najpoważniejsze wyzwania, takie jak migracja i mobilność.

Jednocześnie w wielu państwach AKP odnotowano istotny wzrost gospodarczy. Poprawa jakości sieci połączeń, coraz większa współzależność, postęp naukowy i techniczny oraz nasilenie wymiany handlowej otworzyły nowe możliwości zwiększania dobrobytu na świecie. Coraz większa liczba gospodarek państw AKP oferuje różnym podmiotom, w tym przedsiębiorstwom europejskim, dodatkowe możliwości uzyskania zwrotu z inwestycji. Ocena umowy z Kotonu wskazuje, że umowa ta pozwoliła na osiągnięcie postępów w zakresie włączenia krajów partnerskich do światowej gospodarki. Nastąpił wzrost przepływów handlowych z państw AKP i do tych państw, coraz więcej z nich jest członkami Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz odgrywają one coraz istotniejszą rolę w międzynarodowych negocjacjach handlowych. Istotnymi osiągnięciami było zawarcie i wdrożenie umów o partnerstwie gospodarczym. Jeżeli chodzi o zwiększenie dywersyfikacji gospodarczej, wnoszenie większej wartości dodanej i ograniczanie uzależnienia od wąskiej grupy produktów, sytuacja jest jednak niezadowalająca. Dotyczy to również redystrybucji korzyści prowadzącej do pogłębienia nierówności.

Kolejne nowe zjawisko, które się pojawiło, dotyczy wzrostu dynamiki regionalnej i znaczenia organizacji regionalnych, a w przypadku Afryki – organizacji o zasięgu kontynentalnym, tj. Unii Afrykańskiej. Ocena umowy z Kotonu wskazuje, że umowa ta nie zdołała zapewnić odpowiedzi na te istotne zmiany, co powinno znaleźć odzwierciedlenie we wszelkich przyszłych działaniach związanych z procesem decyzyjnym i strukturą instytucjonalną partnerstwa.

Ponadto kraje partnerskie odgrywają coraz istotniejszą rolę w stawianiu czoła ogólnoświatowym wyzwaniom, z którymi UE z definicji nie może sobie poradzić samodzielnie. W tym kontekście zmiana klimatu pozostaje jednym z najpilniejszych zagrożeń utrudniających osiągnięcie celu polegającego na zapewnieniu zrównoważonego rozwoju w UE i na świecie. Pojawienie się nowych sił, które nie zawsze wyznają te same wartości i nie zawsze dążą do realizacji tego samego programu, stanowi dodatkowy argument przemawiający za wzmożeniem wysiłków na rzecz wypracowania konsensusu z partnerami unijnymi w kluczowych kwestiach będących przedmiotem globalnego zainteresowania oraz na rzecz wspólnej realizacji pozytywnego programu działań. Dlatego też intensyfikacja dialogu i zacieśnienie współpracy z państwami AKP ma zasadnicze znaczenie, jeżeli UE chce wpłynąć na ustanowienie wielostronnego porządku opartego na zasadach oraz promować taki porządek. Ocena pokazuje jednak, że nie udało się osiągnąć wystarczających rezultatów w zakresie realizacji celów partnerstwa. Jeżeli chodzi o rezultaty, można było zaobserwować brak odpowiedniej reakcji i rzeczywistej współpracy między partnerami w kontekście kluczowych debat na szczeblu międzynarodowym.

Wspomniane wyzwania i możliwości mają na tyle duże znaczenie w średnim terminie, że wymagają one pilnego podjęcia zdecydowanych działań we współpracy z partnerami.

W interesie UE leży dążenie do zawarcia nowego partnerstwa politycznego ukierunkowanego na budowanie nastawionych pokojowo, stabilnych, właściwie rządzonych, dobrze prosperujących i stabilnych państw oraz społeczeństw na obszarach graniczących z Unią i na bardziej oddalonych obszarach. Podstawę odpornego państwa stanowi społeczeństwo, które wyznaje wartości demokratyczne, ma zaufanie do instytucji i jest nastawione na zrównoważony rozwój.

W interesie UE leży również dążenie do zawarcia nowego partnerstwa politycznego, które urzeczywistni cel polegający na ustanowieniu wielostronnego porządku opartego na zasadach, stanowiącego odpowiedź na ogólnoświatowe wyzwania. Pomyślne negocjacje dotyczące porozumienia klimatycznego z Paryża 13 wykazały, że tworzenie tego rodzaju sojuszy strategicznych pozytywnie wpływa na rezultaty negocjacji międzynarodowych.

Aby zrealizować te interesy UE, unijna strategia reagowania powinna koncentrować się na następujących priorytetach szczegółowych, które są ze sobą powiązane i które wzajemnie się wzmacniają:

Poniżej przedstawiono najważniejsze elementy, które będą stanowić fundament przyszłego partnerstwa.

3. Partnerstwo polityczne oparte na priorytetach szczegółowych

Pierwszym elementem stanowiącym fundament nowego partnerstwa politycznego powinno być określenie wspólnie uzgodnionych celów, wartości, zasad i zobowiązań. Następnie należy je dostosować do specyfiki poszczególnych regionów. Należy również aktywnie nawiązywać kontakty z innymi zainteresowanymi partnerami spoza państw AKP (pkt 4.2.3).

3.1 Priorytety UE względem krajów partnerskich

3.1.1 Wspieranie nastawionych pokojowo i demokratycznych społeczeństw, dobrych rządów, państwa prawnego i praw człowieka dla wszystkich

Przyszłe partnerstwo powinno opierać się na zdecydowanym wspólnym zobowiązaniu do wspierania i zapewnienia poszanowania zasad demokracji, państwa prawnego, powszechnych praw człowieka oraz podstawowych wolności dla wszystkich; poszanowania godności ludzkiej i zasad równości i solidarności; a także dobrych rządów. W szczególności kwestie związane z równouprawnieniem płci, osobami znajdującymi się w najtrudniejszej sytuacji i perspektywami młodzieży powinny stanowić źródło dalszej inspiracji dla wspólnych działań na rzecz zapewnienia demokratycznych rządów i praw człowieka dla wszystkich. W wielu krajach partnerskich wspomniane elementy są już silnie zakorzenione lub zaczynają być wprowadzane. Postępy w tym obszarze są jednak niewystarczające do tego, aby zagwarantować skuteczność podejmowanych wysiłków na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Unia Europejska opowiada się za ustanowieniem opartego na zasadach porządku światowego, który ma zapewniać globalne dobra publiczne i przyczyniać się do zagwarantowania pokoju i zrównoważonego rozwoju na świecie; jego kluczową zasadą jest multilateralizm, a jego trzonem – Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ). Dlatego też partnerstwo powinno opierać się na pełnym poszanowaniu zasad przewidzianych w Karcie Narodów Zjednoczonych i w prawie międzynarodowym i powinno odgrywać aktywną rolę w tych ramach.

Partnerstwo powinno promować pokój, stabilność i bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo ludzkie i odporność, jako kluczowe warunki zapewnienia zrównoważonego rozwoju i dobrobytu. Zapewnienie zrównoważonego rozwoju bez zagwarantowania pokoju i bezpieczeństwa nie jest możliwe, a bez zagwarantowania rozwoju i eliminacji ubóstwa nie można zapewnić trwałego pokoju. Przeciwdziałanie destabilizacji i jej pierwotnym przyczynom ma również zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i dobrobytu samej UE. Bezpieczeństwo wewnętrzne jest uzależnione od zapewnienia pokoju poza granicami UE. W tym kontekście przyszłe partnerstwo powinno odzwierciedlać potrzebę kompleksowego podejścia do konfliktów i kryzysów, w tym przeciwdziałania takim konfliktom i kryzysom i ich rozwiązywania, odnosząc się również do potencjału militarnego i cywilnego poszczególnych podmiotów (oraz ich interakcji). Partnerstwo powinno uwzględniać wieloaspektowość i działać na wszystkich etapach cyklu konfliktu w ścisłej współpracy z organizacjami regionalnymi i kontynentalnymi, a także z ONZ.

W swoich działaniach partnerstwo powinno dążyć do zapewnienia państwa prawnego. Państwo prawne jest wartością o zasadniczym znaczeniu i stanowi niezbędną podstawę zrównoważonego rozwoju, niezbędny czynnik przeciwdziałania konfliktom oraz fundament skutecznej współpracy w innych obszarach będących przedmiotem zainteresowania UE. Aby zagwarantować poszanowanie tej wartości, należy nałożyć na państwa zrzeszone w ramach partnerstwa wyraźne zobowiązanie do dążenia do zapewnienia obywatelom i przedsiębiorstwom dostępu do skutecznego i niezależnego wymiaru sprawiedliwości. W tym kontekście konieczne jest również rozwiązanie problemu bezkarności najcięższych przestępstw wzbudzających zaniepokojenie społeczności międzynarodowej m.in. poprzez potwierdzenie komplementarności roli krajowych organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i Międzynarodowego Trybunału Karnego w dążeniu do zapewnienia skutecznego wymiaru sprawiedliwości i pojednania. Walka z korupcją i przestępczością zorganizowaną ma również kluczowe znaczenie z punktu widzenia skuteczności instytucji demokratycznych i wywiera korzystny wpływ na otoczenie biznesowe oraz na kwestie związane ze zrównoważonym zarządzaniem zasobami naturalnymi, w tym surowcami mineralnymi.

Partnerstwo powinno zapewniać możliwość podejmowania wspólnych działań służących rozwiązaniu problemu coraz poważniejszych zagrożeń dla bezpieczeństwa globalnego wywierających wpływ zarówno na sytuację w Europie, jak i na sytuację w krajach partnerskich – dotyczy to w szczególności terroryzmu i ekstremizmu oraz wszelkich form przestępczości zorganizowanej i nielegalnego handlu, z uwzględnieniem handlu ludźmi, dziką fauną i florą, narkotykami i materiałami niebezpiecznymi. Powinno również wspierać działania na rzecz poprawy cyberbezpieczeństwa, ochrony infrastruktury krytycznej, a także bezpieczeństwa morskiego i bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego. Partnerstwo powinno w równym stopniu wspierać działania podejmowane w celu wywiązania się ze wspólnego zobowiązania do przeciwdziałania rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia, uwzględniając kontrolowanie produktów podwójnego zastosowania, oraz zwalczania nielegalnej produkcji, przekazywania, wprowadzania do obrotu, nadmiernego gromadzenia i niekontrolowanego rozpowszechniania broni strzeleckiej i lekkiej.

Partnerstwo powinno wspierać podejmowanie skutecznych działań na wszystkich szczeblach (lokalnym, krajowym, regionalnym, kontynentalnym i międzynarodowym) oraz zapewnić systematyczne zwracanie uwagi wszystkich zainteresowanych stron na kwestie związane z poszanowaniem ustalonych zasad i podjętych zobowiązań. Nowe partnerstwo powinno wykorzystywać doświadczenia zgromadzone w ramach dialogu politycznego, traktując je jako solidną i elastyczną podstawę dla podejmowanych ustawicznie, kompleksowych i szeroko zakrojonych działań na wszystkich szczeblach w odniesieniu do wszystkich kwestii stanowiących przedmiot zainteresowania. Partnerstwo powinno zagwarantować utrzymanie możliwości korzystania z pogłębionego dialogu politycznego, a w jego ramach powinno się wypracować procedurę konsultacyjną służącą rozstrzyganiu wrażliwych kwestii związanych z poszanowaniem zasad demokracji, państwa prawnego, praw człowieka dla wszystkich i dobrych rządów oraz przewidującą możliwość częściowego lub pełnego zawieszenia stosunków po wyczerpaniu wszelkich innych środków. Nowe partnerstwo powinno sprzyjać większemu zaangażowaniu szerokiego spektrum podmiotów niepaństwowych, uwzględniając przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i sektora prywatnego.

3.1.2 Wspieranie trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenia godziwych miejsc pracy dla wszystkich

Na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat w wielu krajach partnerskich można było zaobserwować istotny wzrost gospodarczy. Wzrost ten był często gwałtowny, ale rozpoczynał się z niskiego pułapu, a w przypadku większości państw poziom dywersyfikacji gospodarczej i złożoności gospodarki należy uznać za niewystarczający. Większość gospodarek nadal pozostaje w znacznym stopniu narażona na wstrząsy ekonomiczne i spowodowane działaniem sił przyrody; ponadto w gospodarkach tych nie tworzy się odpowiedniej liczby nowych miejsc pracy. Co więcej, w odniesieniu do tych gospodarek nie rozpoczęto jeszcze w dostatecznym stopniu procesu ich transformacji w gospodarki zapewniające trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu – dotyczy to w szczególności obszaru zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zasobooszczędności. Działania na rzecz włączania państw AKP do struktur gospodarki światowej poprzez nasilenie wymiany handlowej i powiązanie tych państw z globalnymi łańcuchami wartości nie przyniosły jeszcze zamierzonych rezultatów. Zapewnienie trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenie godziwych miejsc pracy ma zasadnicze znaczenie dla stabilności i dobrobytu krajów partnerskich, co znajduje potwierdzenie w celach zrównoważonego rozwoju. Kwestie te są również istotne w kontekście dążenia do zapewnienia korzystnych efektów zewnętrznych względem UE. Dlatego też działania partnerstwa powinny koncentrować się w szczególności na kluczowych czynnikach przyczyniających się do zapewnienia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu.

Wspieranie stabilności makroekonomicznej, w tym stabilności systemu finansowego, pozostaje warunkiem wstępnym, który musi zostać spełniony, aby można było zapewnić trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu. Jest to szczególnie istotne w kontekście coraz większej liczby globalnych powiązań gospodarczych i finansowych oraz dużej liczby krajów o gospodarkach wschodzących i związanych z nimi rynków finansowych. Niezrównoważony deficyt budżetowy i deficyt obrotów bieżących, nadmierne wahania kursów wymiany walut i inflacji lub duża zmienność działalności gospodarczej utrudniają inwestorom planowanie i przewidywanie możliwości gospodarczych. Tego rodzaju kontekst utrudnia rządowi realizację spójnej polityki i skuteczne zarządzanie budżetem.

Podstawowe znaczenie w tym kontekście ma promowanie należytego zarządzania finansami publicznymi i skutecznej kontroli wykorzystania finansów publicznych. Obejmuje ono promowanie skutecznych, efektywnych, sprawiedliwych i przejrzystych systemów podatkowych oraz walkę z nadużyciami finansowymi i nielegalnymi przepływami finansowymi. Należyte zarządzanie finansami publicznymi jest kluczowym elementem dobrych rządów oraz stanowi zasadniczą podstawę skutecznego i odpornego sektora publicznego. Powinno ono prowadzić do zwiększenia dochodów krajowych skutecznie i efektywnie przekształcanych w dobra i usługi publiczne.

Nowe partnerstwo powinno również promować wzmocnienie roli sektora prywatnego w tworzeniu warunków do trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i w tworzeniu miejsc pracy. Wymaga to bardziej zdecydowanych działań służących wzmocnieniu ram polityki i ram regulacyjnych, a także poprawie klimatu biznesowego. Szczególną uwagę należy poświęcić klimatowi inwestycyjnemu i zaspokajaniu zapotrzebowania na większe inwestycje.

Promowanie dobrze funkcjonujących rynków pracy powinno stanowić istotny element nowego partnerstwa. Rynki te są potrzebne, aby zapewnić pracownikom godziwe miejsca pracy, między innymi przez przejście z gospodarki nieformalnej na formalną oraz przez poprawę warunków pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostępu do ochrony socjalnej.

Szczególną uwagę należy zwrócić na zrównoważony i przyjazny środowisku sektor rolno-spożywczy. W krajach partnerskich sektor ten pozostaje zasadniczym czynnikiem pobudzającym zrównoważony rozwój, w szczególności bezpieczeństwo żywnościowe, tworzenie miejsc pracy i eliminację ubóstwa, mimo że jest szczególnie zagrożony z powodu zmiany klimatu.

Przedmiotowe zrównoważone podejście ma zastosowanie również do praktyk stosowanych w rybołówstwie i w akwakulturze. Lepsze globalne zarządzanie ocenami jest kluczowe dla pobudzenia zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu działalności morskiej, przy jednoczesnym zapewnieniu zdrowych, czystych i bezpiecznych oceanów. W związku z tym partnerstwo powinno służyć kształtowaniu międzynarodowego zarządzania oceanami w ramach ONZ, a także w ramach innych właściwych wielostronnych forów. Należy wzmocnić wspólną walkę z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami.

Rozwój infrastruktury, w tym zrównoważonych sieci transportu i sieci energetycznej, jest zasadniczym czynnikiem pobudzającym trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu, w szczególności w przypadku infrastruktury niezbędnej do pobudzenia regionalnej integracji gospodarczej, uzyskania dostępu do rynku światowego, odblokowania znacznie oddalonych obszarów oraz ułatwienia mobilności w gęsto zaludnionych obszarach miejskich. Należy zwrócić szczególną uwagę na rozwijanie i rozpowszechnianie technologii informacyjno-komunikacyjnych przez zapewnienie wszystkim łączności w przystępnej cenie i szerszego dostępu do zastosowań cyfrowych oraz promowanie nauki i technologii oraz badań naukowych i innowacji, co ma zasadnicze znaczenie zarówno w odniesieniu do inwestycji gospodarczych, jak i przyspieszonego rozwoju.

W ramach partnerstwa należy dążyć do zapewnienia powszechnego dostępu do czystych, nowoczesnych, przystępnych cenowo, bezpiecznych i niezawodnych usług energetycznych. Należy promować oszczędność energii, efektywność energetyczną i rozwiązania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, mając również na uwadze wpływ na ogólnoświatowe wyzwania związane z klimatem.

W ramach dążenia do trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz do tworzenia nowych miejsc pracy partnerstwo powinno sprzyjać wymianie handlowej, która może stanowić potężną siłę napędową rozwoju gospodarczego, przyczyniając się również do zapewnienia integracji i stabilności politycznej. Wymiana handlowa stwarza możliwości dla działalności gospodarczej UE i krajów partnerskich w zakresie rozszerzenia zakresu ich rynków, a także stwarza ludziom możliwość dostępu do najlepszych produktów po cenach konkurencyjnych.

Przyszłe stosunki handlowe z krajami partnerskimi należy prowadzić zgodnie z wielostronnymi zasadami. Zgodne z zasadami WTO umowy o partnerstwie gospodarczym wyposażone we wspólne instytucje i wiążące, ewolucyjne zobowiązania powinny nadal być kluczowymi instrumentami w odniesieniu do wymiany handlowej między państwami AKP a państwami UE. Możliwe jest rozszerzenie zakresu obowiązujących umów o partnerstwie gospodarczym w celu uwzględnienia większej liczby państw z regionów objętych tymi umowami, a także włączenia większej liczby obszarów merytorycznych za zgodą stron.

Globalizacja, pojawienie się globalnych łańcuchów wartości i coraz większe znaczenie kwestii transgranicznych wymaga uwzględnienia wszystkich obszarów wymiany handlowej i obszarów związanych z wymianą handlową w sposób całościowy. W związku z tym w ramach nowego partnerstwa należy zacieśnić współpracę między stronami oraz dialog w dziedzinie handlu usługami oraz w innych dziedzinach związanych z wymianą handlową, takich jak eliminacja barier pozataryfowych, harmonizacja przepisów, inwestycje, polityka konkurencji, prawa własności intelektualnej i prawa pracownicze.

Chociaż każda umowa o partnerstwie gospodarczym angażuje instytucje nią objęte w przegląd realizacji i omówienie kwestii związanych z wymianą handlową, należy utrzymać dialog dotyczący kwestii związanych z wymianą handlową i współpracy między UE a krajami partnerskimi, aby omawiać kwestie leżące we wspólnym interesie, w szczególności mając na uwadze współpracę w ramach WTO. W stosownych przypadkach należy również kontynuować na poziomie krajowym dialog polityczny dotyczący wymiany handlowej.

3.1.3 Przekształcenie migracji i mobilności w możliwości i wspólne rozwiązywanie problemów

Odpowiednio zarządzane migracja i mobilność mogą zapewnić UE i krajom partnerskim istotne korzyści. W ramach umowy z Kotonu brakuje wystarczająco szybkiej zdolności reagowania i podejmowania zdecydowanych działań w odpowiedzi na to podstawowe wyzwanie. Obowiązek readmisji obywateli o nieuregulowanym statusie na terytorium drugiej strony pozostał w dużej mierze niewypełniony.

W przyszłości w ramach partnerstwa należy wzmocnić dialog i zacieśnić współpracę między stronami, uwzględniając wszystkie aspekty migracji oparte na zasadach solidarności, partnerstwa i wspólnej odpowiedzialności oraz wzajemnej rozliczalności w odniesieniu do praw człowieka. Partnerstwo powinno opierać się na uzgodnionych zasadach i zobowiązaniach określonych w art. 13 umowy z Kotonu, które w ramach partnerstwa należy rozszerzyć w celu odzwierciedlenia pełnego zakresu zmian sytuacji migracyjnej oraz polityki migracyjnej UE, a także w celu rozwoju współpracy operacyjnej, w szczególności w zakresie mechanizmów egzekwowania uzgodnionych zasad. W ramach partnerstwa należy uwzględnić ważne zmiany polityczne, takie jak Europejski program w zakresie migracji i powiązane ramy partnerstwa, które mają pomóc w reagowaniu na kryzysy przez zapewnianie natychmiastowych i wymiernych rezultatów, lecz które stanowią także podstawę zacieśnionej współpracy z krajami pochodzenia, krajami tranzytu i krajami docelowymi, której fundament stanowi dobrze zarządzana polityka w zakresie migracji i mobilności. W ramach partnerstwa należy również uwzględnić deklarację i plan działania przyjęte na szczycie w Valletcie. Kraje partnerskie otrzymają wsparcie w wysiłkach na rzecz opracowania skutecznej polityki migracyjnej i azylowej. Konieczne jest zwalczanie głównych przyczyn nielegalnej migracji i przymusowych wysiedleń przez stosowanie zrównoważonych, krótko-, średnio- i długoterminowych polityk, jak również lepsze wykorzystywanie istniejących procesów. Partnerstwo powinno również uczestniczyć w obejmowaniu ochroną uchodźców i osób ubiegających się o azyl, ze szczególnym uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych. Powinno wspierać odporność osób długotrwale przymusowo wysiedlonych oraz ich integrację w życie społeczne i gospodarcze państw przyjmujących.

UE powinna dążyć do pozyskania szczególnych zobowiązań ze strony krajów partnerskich, aby skuteczniej zapobiegać nielegalnej migracji i rozwiązać ten problem, uwzględniając zapobieganie handlowi ludźmi, przemytowi nielegalnych imigrantów i działalności powiązanych siatek przestępczych oraz zwalczanie tych zjawisk, a także podnoszenie świadomości w zakresie ryzyka nielegalnej migracji. W oparciu o zasady i zobowiązania określone w art. 13 umowy z Kotonu konieczne jest, aby uzgodnić mechanizmy służące zacieśnieniu współpracy w zakresie powrotów i readmisji oraz usprawnienia wdrażania w praktyce międzynarodowych obowiązków w zakresie readmisji własnych obywateli nieposiadających prawa pobytu w UE.

Jednocześnie niezbędne jest skorzystanie z możliwości związanych z migracją, takich jak przekazy emigrantów lub „przepływ mózgów”, które mogą w pozytywny sposób przyczynić się do osiągnięcia trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz do rozwoju w UE i krajach partnerskich. W związku z tym UE jest zobowiązana do wykorzystania tych możliwości poprzez zwiększenie legalnej migracji i mobilności, zwłaszcza w celach edukacyjnych, naukowych, kulturalnych, szkoleniowych i zawodowych, które mogą mieć pozytywny wpływ na gospodarkę i społeczeństwa.

3.1.4 Zapewnienie rozwoju społecznego i godności ludzkiej

W ramach partnerstwa należy podejmować działania na rzecz zwiększenia dobrobytu mieszkańców krajów w nim uczestniczących poprzez osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju. UE powinna dążyć do pozyskania zdecydowanego zaangażowania politycznego ze strony krajów partnerskich, tak aby zaspokoić potrzeby wszystkich, w szczególności osób najuboższych i znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji, przez zapewnienie wszystkim ludziom możliwości zrealizowania swojego potencjału godnie i w równych warunkach oraz w zdrowym środowisku. Ponadto UE powinna wspierać reformy mające na celu wyeliminowanie ubóstwa, zmniejszenie nierówności, zapobieżenie podatności na zagrożenia i zapewnienie sprawiedliwego dostępu do godnej pracy i usług społecznych, takich jak wysokiej jakości edukacja i opieka zdrowotna, oraz do ochrony socjalnej. Działania na rzecz eliminacji ubóstwa powinny koncentrować się na najuboższych i najbardziej podatnych na zagrożenia krajach, w tym krajach najsłabiej rozwiniętych (krajach LDC) oraz krajach niestabilnych i dotkniętych konfliktem, w odniesieniu do których przewiduje się, że trudności obejmujące czynniki demograficzne utrzymają się oraz w przypadku których kluczową kwestią pozostaje silniejszy nacisk na rozwój społeczny. Partnerstwo powinno przyczyniać się do wzmocnienia odporności oraz zaradzić problemowi utrzymującego się stanu podatności na zagrożenia dzięki wzmocnieniu synergii między pomocą doraźną mającą na celu ratowanie życia i długoterminowymi potrzebami rozwojowymi.

UE powinna nalegać na wspólne zaangażowanie w pełną ochronę, promowanie i realizację celów równouprawnienia płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt. UE dąży również do osiągnięcia wspólnego uznania kluczowego wkładu kobiet i dziewcząt w budowanie pokoju i państwowości, we wzrost gospodarczy, w rozwój technologiczny, ograniczanie ubóstwa, zdrowie i dobrobyt oraz rozwój kultury i rozwój społeczny. Równouprawnienie płci jest istotne dla zrównoważonego rozwoju, jak podkreślono w programie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030.

Osoby młode są siłą napędową przyszłego dobrobytu społecznego, gospodarczego i środowiskowego swoich społeczności. Ich wkład jest niezbędny do pełnego wykorzystania możliwości stwarzanych przez postęp naukowy i technologiczny (np. cyfrową rewolucję) oraz umacniania z czasem demokratycznych instytucji demokratycznych i wartości. Dostęp do wysokiej jakości i efektywnych edukacji i rozwoju umiejętności będzie miał zasadnicze znaczenie dla możliwości zatrudnienia, rozwoju społecznego i odporności.

Ponadto w ramach partnerstwa należy wspólnie zaangażować się w promowanie dialogu międzykulturowego, ochronę różnorodności kulturowej oraz rozwój branży kultury i branży twórczej. Kultura jest skutecznym narzędziem służącym do budowania mostów między ludźmi, w szczególności młodymi ludźmi, oraz do zwiększenia wzajemnego zrozumienia. Jest również ważnym środkiem w walce z radykalizacją postaw prowadzących do aktów przemocy oraz siłą napędową rozwoju gospodarczego i społecznego.

3.1.5 Ochrona środowiska i przeciwdziałanie zmianie klimatu

Zrównoważony rozwój i dobrobyt człowieka są uzależnione od zdrowych ekosystemów i sprawnie funkcjonującego środowiska. Zmiana klimatu i degradacja środowiska mogą zniwelować pozytywne skutki postępu gospodarczego, zagrozić pokojowi i stabilności oraz spowodować migrację na dużą skalę.

W ramach partnerstwa należy zatem skupić się na osiągnięciu odpowiednich celów zrównoważonego rozwoju (dotyczących np. czystej energii, zrównoważonych miast i społeczności oraz odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji) oraz na wdrożeniu porozumienia klimatycznego z Paryża. Partnerstwo powinno również obejmować zobowiązanie do realizacji polityki na rzecz odporności na zmiany klimatu sprzyjającej ograniczaniu ubóstwa oraz do zwiększenia skali przejścia na zieloną i niebieską gospodarkę sprzyjającą włączeniu społecznemu, w szczególności poprzez przyjęcie zrównoważonych praktyk w zakresie produkcji i konsumpcji przez odpowiedzialny sektor prywatny. Partnerstwo powinno obejmować zdecydowanie zobowiązania na rzecz zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi, w tym lasami, dziką fauną i florą oraz surowcami mineralnymi, oraz ochrony, wyceny wartości i zrównoważonego wykorzystywania ekosystemów i różnorodności biologicznej, w tym oceanów, a także na rzecz realizacji polityki łagodzenia zamiany klimatu i przystosowywania się do niej. Aby osiągnąć sprawne zarządzanie zasobami naturalnymi, niezbędne są również prawa zapewniający bezpieczny i sprawiedliwy dostęp. Większa gotowość, ograniczenie podatności na zagrożenia oraz zdolność do usuwania skutków klęsk mają kluczowe znaczenie dla przeciwdziałania utracie życia i źródeł utrzymania.

Program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 wymaga od wszystkich podjęcia natychmiastowych działań w sprawie globalnych dóbr publicznych, w tym ograniczenia emisji i wprowadzenia gospodarki niskoemisyjnej. Nowe partnerstwo powinno odzwierciedlać zdecydowane zobowiązanie partnerów i ich organizacji regionalnych do realizacji efektywnej zrównoważonej polityki energetycznej spełniającej cele z zakresu redukcji emisji gazów cieplarnianych. Produkcja energii jest bezpośrednio związana z problemem zmiany klimatu i ze zrównoważonym rozwojem. W żywotnym interesie stron leży przekształcenie tego sektora poprzez wycofanie stosowania paliw kopalnych przy dalszym uruchamianiu miejscowych odnawialnych źródeł energii i poprawie efektywności energetycznej w krajach partnerskich, tak aby przestawić się na świadczenie zrównoważonych i nowoczesnych usług energetycznych oraz aby uniezależnić wzrost gospodarczy od zwiększenia zużycia energii. Ponadto współpraca w tym sektorze powinna promować wysokie normy bezpieczeństwa jądrowego. Aby pomóc w osiągnięciu tego celu, UE powinna nadal współpracować z krajami partnerskimi nad promowaniem sprzyjającego otoczenia regulacyjnego i reform sektora. Partnerstwo powinno zapewnić bardziej strategiczne i dostosowane do potrzeb podejście do inwestycji w zrównoważoną energię, w ramach którego istotną rolę odgrywają inwestycje prywatne i nowoczesne technologie, aby przyspieszyć przekształcanie modeli produkcji i konsumpcji energii we wszystkich krajach partnerskich.

Osiągnięcie zrównoważonego charakteru wymaga również od partnerów zobowiązania się do podjęcia wyzwań, jakie stwarza życie w mieście, gdzie istotne zmiany społeczne narzucają konieczność odejścia od tradycyjnego kształtowania polityki miejskiej na rzecz polityki inteligentnych i zrównoważonych miast.

3.1.6 Sojusz wobec wspólnych wyzwań

Partnerstwo powinno umożliwić UE i jej partnerom skuteczniejsze połączenie sił, aby promować wspólny program działań na forum światowym i wielostronnym. Potencjał w tym zakresie nie został jeszcze wykorzystany i należy dostarczyć znacznie więcej konkretnych rezultatów. Współpraca na arenie międzynarodowej powinna stanowić obszar, w ramach którego nowe partnerstwo może zapewniać znaczną wartość dodaną.

Podstawą bardziej zdecydowanych działań jest odnowione zobowiązanie do promowania skutecznego multilateralizmu opartego na zasadach, którego fundament stanowi ONZ. Partnerstwo powinno wspierać globalny ład przez dążenie do zreformowania, wdrożenia i rozwoju wielostronnych instytucji, porozumień i norm. Tego rodzaju zaangażowanie w globalny ład musi przekładać się na wzmocniony dialog i skuteczną współpracę na forach międzynarodowych (w tym na forum Rady Bezpieczeństwa ONZ, ZO ONZ, UNHRC, UNFCCC) 14 , a także na determinację w dążeniu do zreformowania ONZ, w tym Rady Bezpieczeństwa.

Korzystając z doświadczenia zdobytego przy przeprowadzaniu wysoce ambitnego procesu tworzenia koalicji, który utorował drogę podczas konferencji COP 21 15 do osiągnięcia porozumienia klimatycznego z Paryża w 2015 r. 16 , w ramach partnerstwa należy aktywnie określić kwestie stanowiące dziedzinę głównego wspólnego zainteresowania UE i krajów partnerskich. Partnerstwo może stanowić siłę napędową ogólnoświatowych działań w tym zakresie. Powinno się to przełożyć na wspólne działania w momentach podejmowania decyzji. Należy zdefiniować proces służący regularnemu określaniu wspólnych interesów na najwyższym szczeblu politycznym, co pozwoli na terminowe przygotowanie i realizację skoordynowanych działań oraz przeprowadzenie głosowania zgodnie z odpowiednimi międzynarodowymi formatami i ramami. Obszary, które należy uwzględnić, obejmują między innymi: zmianę klimatu, zrównoważony rozwój, niebieską i zieloną gospodarkę, ochronę różnorodności biologicznej, globalną gospodarkę cyfrową, walkę z nielegalnymi przepływami finansowymi oraz odpowiednie funkcjonowanie rynków towarowych. W ramach partnerstwa należy w równym stopniu dążyć do realizacji wspólnych interesów w ramach WTO. Istnieje również możliwość ściślejszej współpracy w ramach międzynarodowych instytucji finansowych.

Aby wzmocnić takie strategiczne sojusze na arenie międzynarodowej, należy promować docieranie do państw spoza grupy państw AKP, w Afryce Północnej, wśród krajów LDC i małych rozwijających się państw wyspiarskich.

3.2. Priorytety UE dostosowane do regionów

Priorytety partnerstwa powinny być realizowane wszędzie. Jednocześnie, aby zapewnić skuteczną realizację, w ramach partnerstwa należy w odpowiedni sposób uwzględnić specyfikę regionalną i własne ramy rozwoju poszczególnych partnerów oraz różne priorytety w ramach wspólnego programu działań UE i partnerów z państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku. W odniesieniu do każdego z regionów możliwe jest dostosowanie priorytetów do okoliczności i udoskonalenie ich przez określenie powiązanych celów i przewidywanych działań.

3.2.1 Afryka

Afryka jest kontynentem ogromnych możliwości. W 2050 r. na tym kontynencie będzie zamieszkiwać niemal 25 % ludności świata. W Afryce znajdują się niektóre z najszybciej rozwijających się gospodarek na świecie, jak również rozległe zasoby naturalne i rolne. Afryka ma ogromny potencjał w zakresie handlu, innowacji i inwestycji; są to jednocześnie cele, do osiągnięcia których dąży. W większości państw afrykańskich UE jest głównym partnerem, jeśli chodzi o politykę, pomoc, handel i inwestycje. W ciągu ostatnich lat UE i Afryka budowały głębsze partnerstwo o szerszym wymiarze politycznym, oparte na wspólnych wartościach i interesach. Coraz więcej rządów afrykańskich i regionalnych organizacji odgrywa czołową rolę w rozwiązywaniu problemów politycznych, problemów związanych z bezpieczeństwem i problemów gospodarczych w obrębie swoich granic i poza nimi. Unia Afrykańska i jej program działań do roku 2063 17 zapewniają ambitny impuls do działania.

Potencjał Afryki będzie zależał od wysiłków państw afrykańskich w zakresie sprawowania rządów, praw człowieka, zapobiegania konfliktom i rozwiązywania konfliktów, walki z przestępczością zorganizowaną oraz trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i tworzenia miejsc pracy. Niektóre państwa nadal nie mają możliwości przeprowadzenia reform ani możliwości odbudowy po kryzysach. Innymi słowy, brakuje im odporności i są niestabilne. Poziom ubóstwa, bezrobocia i nierówności jest nadal wysoki, a tempo jego obniżenia jest wolne. Dodatkowym bardzo poważnym wyzwaniem jest wzrost liczby ludności. Ponadto wiele państw jest nadal uwikłanych w długoterminowy konflikt, a transgraniczne problemy dotyczące bezpieczeństwa stanowią zagrożenie dla regionalnej stabilności i zrównoważonego rozwoju. Degradacja środowiska i wpływ zmiany klimatu również grożą zniwelowaniem pozytywnych skutków postępu gospodarczego i zagrażają pokojowi i stabilności. Wszystkie te czynniki powodują wzrost liczby nadzwyczajnych sytuacji humanitarnych, przymusowe wysiedlenia i nielegalne migracje w obrębie regionów i w kierunku Europy. 

Kluczem do bezpieczeństwa i dobrobytu Afryki i UE jest zwiększanie możliwości i stawianie czoła wyzwaniom. W związku z tym, uwzględniając priorytety UE oraz zobowiązania podjęte przez Afrykę i jej program reform, jak również opierając się na podstawie przewidzianej we wspólnej strategii Afryka–UE 18 , wymienione niżej cele powinny stanowić trzon odnowionego partnerstwa z państwami afrykańskimi.

a. Pokój i bezpieczeństwo, stabilność, demokracja, państwo prawne, dobre rządy i prawa człowieka

Inwestowanie w pokój, stabilność i rozwój Afryki nie tylko przynosi korzyści naszym partnerom, ale również stanowi inwestycję we własne bezpieczeństwo i własny dobrobyt UE. Konflikty i niestabilność pozostają poważną przeszkodą w rozwoju Afryki. W tym względzie należy dotrzeć również do państw spoza AKP w zakresie kluczowych kwestii, takich jak stabilizacja, bezpieczeństwo i budowanie odporności.

Cele szczegółowe:

-promowanie zintegrowanego podejścia do zapobiegania konfliktom i ich rozwiązywania, budowania pokoju i bezpieczeństwa ludzkiego na szczeblach krajowym, regionalnym i kontynentalnym przy jednoczesnym zwiększeniu samodzielności, odpowiedzialności, solidarności i możliwości Afryki;

-poprawa bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa morskiego, zacieśnienie współpracy i kontynuowanie reform sektora bezpieczeństwa za pośrednictwem pogłębionych partnerstw na rzecz bezpieczeństwa na szczeblach krajowym, regionalnym i kontynentalnym w ścisłej współpracy z ONZ. Uruchomienie afrykańskiej architektury pokoju i bezpieczeństwa 19 stanowi kluczowy cel, który należy osiągnąć;

-promowanie demokracji i zobowiązanie do przestrzegania zasad demokracji, konstytucji i cyklu wyborczego oraz wyników wyborów. W tym względzie istotne będzie ciągłe współdziałanie z afrykańską architekturą rządów oraz wspieranie tej architektury 20 , a także rozwoju instytucjonalnego na szczeblach lokalnym, krajowym i regionalnym, w szczególności poprzez stosowanie Afrykańskiej karty na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów 21 . Ponadto należy zwrócić szczególną uwagę na wspieranie, zachowywanie i poszerzanie przestrzeni dla zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w kształtowanie polityki i poparcie dla polityki, jak również na wspieranie wzmocnionego dialogu z władzami lokalnymi;

-promowanie państwa prawnego i dobrych rządów, w tym skutecznego i niezależnego wymiaru sprawiedliwości dla obywateli i przedsiębiorstw. Należyte zarządzanie finansami publicznymi pozostaje kluczowym elementem dobrych rządów oraz stanowi zasadniczą podstawę stabilności makroekonomicznej i odpornego sektora publicznego;

-promowanie i ochrona praw człowieka, w tym przez wspieranie pracy i kontynuowanie dialogu z odpowiednimi instytucjami praw człowieka z obydwu kontynentów, z odpowiednimi instytucjami krajowymi (np. parlamentami narodowymi), jak również ze społeczeństwem obywatelskim i z władzami lokalnymi;

-promowanie i ochrona zasad humanitarnych oraz międzynarodowego prawa humanitarnego.

-promowanie walki z przestępczością zorganizowaną i międzynarodową, terroryzmem, radykalizacją postaw, nielegalnym handlem ludźmi, dziką fauną i florą, narkotykami, materiałami niebezpiecznymi oraz z powiązanymi nielegalnymi przepływami finansowymi.

b. Obopólne możliwości gospodarcze na rzecz zrównoważonego rozwoju

Wspieranie trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu umożliwi Afryce czerpanie korzyści z jej rozwoju demograficznego oraz przekształcenie go w szansę, co jednocześnie będzie miało pozytywne skutki uboczne dla UE.

Cele szczegółowe:

-promowanie godnych możliwości zatrudnienia, w szczególności dla osób młodych i kobiet;

-zapewnienie środowiska sprzyjającego handlowi i odpowiedzialnemu inwestowaniu oraz rozwojowi sektora prywatnego, ze szczególnym uwzględnieniem sektora rolno-spożywczego, od którego zależy źródło utrzymania większości Afrykanów;

-promowanie skutecznego wdrażania umów o partnerstwie gospodarczym w Afryce, aby podmioty gospodarcze mogły czerpać pełne korzyści oferowane przez te umowy;

-osiągnięcie postępów w zakresie: integracji regionalnej Afryki, na szczeblach kontynentalnym i regionalnym, zgodnie z afrykańskim programem działań do roku 2063 22 oraz z celami ustanowionymi przez różne regiony, ze szczególnym uwzględnieniem ułatwień w handlu, modernizacji systemu celnego i harmonizacji norm; spójności regulacyjnej; oraz zrównoważonej, wydajnej infrastruktury, która ułatwia interoperacyjność, napływ inwestycji oraz dostęp do rynków regionalnych i światowych;

-wspieranie nowych możliwości inwestycyjnych, w tym w zakresie inwestycji wysokiej jakości, które umożliwią pozyskanie dodatkowych zasobów z rynków kapitałowych, oraz promowanie partnerstw między podmiotami prywatnymi na obydwu kontynentach i opieranie się na inicjatywach takich jak Forum Przedsiębiorców UE–Afryka;

-promowanie zielonej i niebieskiej gospodarki oraz modeli przyjaznych dla środowiska, aby wspierać trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu oraz uniezależnić go od degradacji środowiska, w szczególności promując zrównoważone wzory produkcji i konsumpcji;

-na potrzeby wdrażania porozumienia paryskiego – zapewnienie powszechnego dostępu do przystępnej cenowo, niezawodnej i nowoczesnej energii, aby wspierać trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu.

c. Zarządzanie migracjami i mobilnością

Aby czerpać korzyści płynące z migracji i zarządzać związanymi z nią wyzwaniami, konieczne jest bardziej skoordynowane, systematyczne i ustrukturyzowane podejście, odpowiadające interesom UE i Afryki. Należy uporządkować przepływy migracyjne, a zarazem ułatwić mobilność na podstawie dobrze zarządzanego podejścia do migracji opartego na prawach człowieka zgodnie z Europejskim programem w zakresie migracji oraz z jego nowymi ramami partnerstwa z państwami trzecimi, deklaracją UE–Afryka w sprawie migracji i mobilności z 2014 r. oraz deklaracją i planem działania przyjętymi na szczycie w Valletcie. 

Cele szczegółowe:

-wspieranie opracowywania i wdrażania polityk migracyjnych – poprzez promowanie legalnych kanałów migracji oraz przeciwdziałanie nielegalnym przepływom migracyjnym – w tym powroty i readmisje;

-poprawa organizacji wewnątrz- i międzyregionalnej mobilności pracowników, przez ułatwianie dialogu instytucjonalnego i współpracy wzdłuż szlaków migracyjnych oraz ułatwianie „przepływu mózgów” za pośrednictwem uznawania umiejętności i kwalifikacji, dialogu w sprawie wiz oraz promowania mobilności studentów, naukowców i mobilności akademickiej; obniżanie kosztów przekazów i wzmacnianie roli i zaangażowania diaspory;

-przeciwdziałanie nielegalnej migracji przez wprowadzenie odpowiednich środków zapobiegawczych polegających m.in. na zwalczaniu handlu ludźmi i przemytu migrantów za pośrednictwem zintegrowanego zarządzania granicami oraz na promowaniu alternatywnych rozwiązań dla nielegalnej migracji;

-skuteczniejsze i sprawniejsze rozwiązywanie problemów w zakresie powrotów, readmisji i reintegracji. Należy podjąć zdecydowane zobowiązania po obydwu stronach oraz nawiązać współpracę operacyjną. W szczególności w odniesieniu do readmisji należy wzmocnić i uczynić możliwymi do wyegzekwowania obecne postanowienia art. 13 umowy z Kotonu;

-przeciwdziałanie przymusowym wysiedleniom i promowanie ochrony międzynarodowej na podstawie zasady podziału odpowiedzialności poprzez pomoc w zachowaniu i wzmocnieniu kapitału ludzkiego osób zmuszonych do ucieczki ze swoich domów, pomoc w zapewnieniu im ochrony i wreszcie zapewnienie korzyści rozwojowych dla wysiedleńców i ich gospodarzy. Dotyczy to zarówno populacji uciekających ze swojego państwa, jak i osób wewnętrznie przesiedlonych.

d. Rozwój społeczny

Ubóstwo, niedostateczny rozwój umiejętności oraz nierówność pozostają poważnymi wyzwaniami, a sytuacja w tym zakresie poprawia się w wolnym tempie. Silny wzrost liczby ludności w Afryce również potęguje to wyzwanie.

Cele szczegółowe:

-wzmocnienie pozycji kobiet, młodzieży i grup szczególnie wrażliwych poprzez promowanie równego dostępu do wysokiej jakości kształcenia i szkolenia zawodowego, ochrony socjalnej, opieki zdrowotnej, w tym reprodukcyjnej opieki zdrowotnej, promowanie reprezentowania kobiet i dziewcząt w politycznych i gospodarczych procesach decyzyjnych oraz środowiska sprzyjającego realizowaniu potencjału przez młodzież, korzystaniu przez nią z praw człowieka oraz odpowiedzialnemu zaangażowaniu;

-przeciwdziałanie nierównościom społecznym i gospodarczym za pośrednictwem polityki budżetowej, polityki w zakresie wynagrodzeń i polityki w zakresie ochrony socjalnej, w tym zagwarantowanie dostępu do niezbędnych wysokiej jakości usług społecznych dla wszystkich oraz promowanie minimalnego poziomu dochodu określonego na szczeblu krajowym. Należy również położyć nacisk na zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego za pośrednictwem zwiększenia liczby inwestycji w infrastrukturę obszarów wiejskich, badania naukowe w dziedzinie rolnictwa, rozwój technologiczny i innowacje społeczne;

-promowanie rozwoju wiedzy poprzez zapewnienie wysokiej jakości kształcenia, w tym kształcenia i szkolenia zawodowego, oraz rozwoju umiejętności zgodnie z potrzebami rynku pracy, a także aktywne promowanie gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, nauki i technologii, badań naukowych i innowacji, tak aby znacząco poprawić jakość życia ludzi oraz zdolność lokalnej siły roboczej do zatrudnienia w zrównoważony sposób zarówno w ośrodkach miejskich, jak i na obszarach wiejskich;

-przeciwdziałanie podatności na wstrząsy makroekonomiczne i inne, takie jak zagrożenia dla zdrowia i pojawienie się ognisk choroby, wzmocnienie systemów opieki zdrowotnej w dążeniu do zapewnienia powszechnego dostępu to takiej opieki oraz zapewnienia opieki wysokiej jakości; jak również ograniczenie obciążeń w postaci chorób, nieprawidłowego odżywiania, niedoborów żywności, klęsk żywiołowych i zmiany klimatu, oraz przeciwdziałanie tym zjawiskom;

-zwiększenie dostępu do wody pitnej i infrastruktury sanitarnej , promowanie dostępności zasobów wodnych i zrównoważonego zarządzania tymi zasobami oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu chorób zakaźnych; poprawa w zakresie ochrony, odbudowy i zrównoważonego użytkowania ekosystemów i zasobów naturalnych oraz wdrożenie rozwiązań opartych na naturze;

-sprawienie, by miasta oraz osiedla ludzkie sprzyjały włączeniu społecznemu, były bezpieczne, odporne i zrównoważone.

3.2.2 Karaiby

UE i Karaiby łączy długa historia, kultura i szeroka podstawa wspólnych wartości. Ponadto za sprawą regionów najbardziej oddalonych i stowarzyszonych krajów i terytoriów zamorskich UE stanowi również fizycznie część Karaibów. Państwa Karaibów podzielają szereg celów politycznych UE oraz zmagają się z licznymi wyzwaniami, którym UE również musi stawić czoła (takimi jak zmiana klimatu, przestępczość i inne wyzwania związane z bezpieczeństwem czy ochrona środowiska), przy czym niektóre z nich oferują możliwości w zakresie dostępu do rynku (np. zrównoważona energia).

Uwzględniając priorytety UE i szczególny kontekst, jak również opierając się na podstawie przewidzianej we wspólnej strategii partnerstwa UE–Karaiby, niżej wymienione cele powinny stanowić trzon odnowionego partnerstwa z państwami Karaibów.

a. Pokój i bezpieczeństwo ludzkie, demokracja, państwo prawne, dobre rządy i prawa człowieka

Karaiby są stabilnym regionem, w którym większość państw cechuje dobrze funkcjonująca demokracja, chociaż występują nierówności w zakresie dobrych rządów i poszanowania praw człowieka. Ochrona i promowanie praw człowieka oraz demokratycznych praktyk stanowi klucz do stabilności i dobrobytu regionu. Jest to również istotne w świetle liczby stowarzyszonych krajów i terytoriów zamorskich oraz regionów najbardziej oddalonych UE. Pod względem geograficznym Karaiby są również położone na szlakach narkotykowych do Ameryki Północnej i Europy. Walka z przestępczością międzynarodową i finansowaniem terroryzmu, z praktykami związanymi z unikaniem opodatkowania i praniem pieniędzy oraz potrzeba zwiększenia przejrzystości finansowej stanowią kluczowe wyzwania dla obydwu regionów.

Cele szczegółowe:

-skonsolidowanie funkcjonowania instytucji demokratycznych oraz wzmocnienie państwa prawnego, poprawa dostępu do skutecznego i niezależnego wymiaru sprawiedliwości oraz zwiększenie bezpieczeństwa ludzkiego. Działania te należy uzupełnić podejściem zapobiegawczym mającym na celu wyeliminowanie pierwotnych przyczyn, w tym ubóstwa, wykluczenia społecznego, dyskryminacji i bezkarności;

-poprawa w zakresie ochrony i promowania praw człowieka dla wszystkich. Należy położyć nacisk na promowanie równouprawnienia płci i praw ludów tubylczych, walkę z przemocą domową, znęcaniem się nad dzieckiem oraz z karami cielesnymi, z handlem ludźmi i dyskryminacją mniejszości, na poprawę warunków panujących w więzieniach i zachowania policji, jak również na rozwiązanie kwestii kary śmierci;

-promowanie dobrego zarządzania gospodarczego, w tym należytego zarządzania finansami publicznymi, przejrzystości i rozliczalności. Działanie to obejmuje intensyfikację walki z korupcją, praniem pieniędzy i nielegalnymi przepływami finansowymi oraz z rajami podatkowymi.

b. Integracja regionalna, trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu, handel i tworzenie miejsc pracy

Wszystkie państwa, z wyjątkiem Haiti, uzyskały status państw o dochodzie od średniego do wysokiego. Ich gospodarki co do zasady charakteryzują się jednak wąskimi rynkami krajowymi, wysokim poziomem zadłużenia oraz niezróżnicowaną bazą produkcyjną, co ogranicza ich odporność na wstrząsy zewnętrzne.

Cele szczegółowe:

-dokonanie dalszych postępów w zakresie integracji regionalnej i inicjatyw oraz polityk w zakresie współpracy, w tym rozwoju sieci infrastruktury i wzajemnych połączeń, w celu ułatwienia wymiany handlowej i mobilności wewnątrzregionalnej i międzynarodowej;

-przypisanie priorytetowego znaczenia tworzeniu miejsc pracy oraz wykorzystywanie inwestycji w sektorze prywatnym poprzez tworzenie korzystnego otoczenia biznesowego, wspieranie integracji regionalnej i konkurencyjności międzynarodowej, promowanie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i najlepszych praktyk biznesowych, w tym cyfryzacji, oraz wspieranie rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), w tym w gospodarce społecznej i solidarnej;

-promowanie skutecznego wdrażania umowy o partnerstwie gospodarczym CARIFORUM-UE, aby podmioty gospodarcze mogły czerpać pełne korzyści oferowane przez tę umowę;

-wzmocnienie szerzej zakrojonych inicjatyw regionalnych oraz inicjatyw południe–południe z Ameryką Łacińską i z najbardziej oddalonymi regionami UE oraz stowarzyszonymi krajami i terytoriami zamorskimi w celu ułatwienia zacieśnienia współpracy i stosunków handlowych na półkuli.

c. Rozwój społeczny

W ciągu ostatnich dziesięcioleci wskaźniki rozwoju społecznego poprawiły się w większości państw Karaibów. Pomimo tych pozytywnych zmian problem ubóstwa i ubóstwa skrajnego w państwach Karaibów, w szczególności na Haiti, nadal się utrzymuje. Problem ten jest powiązany ze skrajnymi nierównościami społecznymi i gospodarczymi.

Cele szczegółowe:

-podjęcie wysiłków na wszystkich poziomach w celu eliminacji ubóstwa, przeciwdziałania nierównościom i promowania godnej pracy dla wszystkich;

-promowanie dostępu dla wszystkich do wysokiej jakości świadczeń zdrowotnych i usług społecznych, w tym do powszechnej opieki zdrowotnej, zwiększenie współpracy w obszarze kształcenia, uczenia się przez całe życie, siły roboczej i szkolenia w celu rozwoju umiejętności odpowiadających potrzebom rynku pracy oraz zapobiegania drenażowi mózgów;

-poprawa bezpieczeństwa żywnościowego i żywienia oraz promowanie zrównoważonego rolnictwa i zrównoważonego przemysłu rolnego wnoszących wartość dodaną, ze szczególnym uwzględnieniem drobnych producentów rolnych, jako sposób na zróżnicowanie gospodarki Karaibów i zapobieżenie utracie przez drobnych producentów ich źródła utrzymania.

d. Zmiana klimatu i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi

Wszystkie państwa Karaibów są małymi rozwijającymi się państwami wyspiarskimi charakteryzującymi się nizinnymi obszarami przybrzeżnymi w wysokim stopniu narażonymi na klęski żywiołowe, w tym trzęsienia ziemi, huragany oraz skutki zmiany klimatu obejmujące podnoszący się poziom mórz spowodowany zmianą klimatu. Ponieważ są one wysoce podatne na skutki zmiany klimatu oraz posiadają tę samą wąską podstawę gospodarki, brakuje im odporności, by walczyć z coraz poważniejszymi skutkami klęsk żywiołowych, degradacji różnorodności biologicznej czy niedoboru wody. Wyspy Karaibów są również w wysokim stopniu zależne od importowanych paliw kopalnych, chociaż mają obfite zasoby naturalne i możliwości rozwoju odnawialnych źródeł energii.

Cele szczegółowe:

-ułatwianie dialogu i wspólnych podejść w celu wzmocnienia odporności i możliwości regionu Karaibów w zakresie ograniczania i dostosowywania się do skutków zmiany klimatu i klęsk żywiołowych oraz stwarzanego przez nie zagrożenia, w tym w obszarze zmniejszania ryzyka związanego z klęskami żywiołowymi;

-w kontekście wdrażania porozumienia paryskiego – wnoszenie wkładu w zwiększanie produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz w podejmowanie środków na rzecz efektywności energetycznej poprzez wymianę najlepszych praktyk oraz wspieranie inwestycji w infrastrukturę i technologie czystej energii;

-wspieranie realizacji polityk, które przyczyniają się do tworzenia zielonej i niebieskiej gospodarki oraz promują zrównoważone wzory produkcji i konsumpcji;

-ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej lądów i mórz oraz ekosystemów przybrzeżnych w celu zachowania różnorodności biologicznej i zapewnienia zrównoważonego użytkowania związanych z nimi zasobów naturalnych, w tym za pomocą rozwiązań opartych na naturze i usług ekosystemowych;

-zacieśnienie współpracy w obszarze zarządzania zasobami wodnymi, w tym przez zapewnienie dostępu do bezpiecznej wody pitnej, infrastruktury sanitarnej oraz zwiększenie efektywnego wykorzystywania wody; poprawa w zakresie systemów gospodarowania odpadami, recyklingu i ponownego wykorzystywania.

3.2.3 Pacyfik

UE i Pacyfik łączy długa historia, silne aktualne powiązania i szeroka podstawa wspólnych wartości. Poza tymi dwustronnymi powiązaniami duża liczba narodów wyspiarskich oraz ich ogromne morskie terytoria sprawiają, że państwa Pacyfiku są dla UE istotnym partnerem w stawianiu czoła ogólnoświatowym wyzwaniom. Państwa i terytoria Pacyfiku podzielają niektóre główne wyzwania w szczególności w związku ze swoją podatnością na klęski żywiołowe oraz zmianę klimatu, jak również niektóre ogólne cele rozwoju związane z ich niewielkim rozmiarem i izolacją geograficzną.

W państwach Pacyfiku zamieszkuje około 500 000 obywateli UE (około 5 % całkowitej populacji Pacyfiku). Oprócz wspierania krajów i terytoriów zamorskich na całym świecie UE wspiera integrację krajów i terytoriów zamorskich w regionie Pacyfiku w celu zmaksymalizowania ich potencjalnego wkładu w zrównoważony rozwój ich regionu, a także czerpania korzyści z integracji regionalnej. Nową Kaledonię i Polinezję Francuską przyjęto we wrześniu 2016 r. w poczet członków Forum Wysp Pacyfiku, głównego regionalnego organu politycznego Pacyfiku.

Uwzględniając priorytety UE i szczególny kontekst, jak również opierając się na podstawie przewidzianej w strategii UE na rzecz ściślejszego partnerstwa z Pacyfikiem, poniższe cele powinny stanowić trzon odnowionego partnerstwa z państwami Pacyfiku. Poza tymi celami szczegółowymi w ramach odnowionego partnerstwa UE–Pacyfik należy uznać i wspierać wysiłki państw Pacyfiku na rzecz integracji regionalnej nie tylko w samym regionie Pacyfiku, ale także – jeżeli jest to celem poszczególnych państw – w regionie Azji i Pacyfiku, w szczególności z ASEAN, a także należy pomagać państwom Pacyfiku w stawianiu czoła wyzwaniom w zakresie bezpieczeństwa, które mogą powstać w nadchodzących dziesięcioleciach.

a. Dobre rządy, prawa człowieka i problematyka płci

Niezależnie od znacznego postępu dokonanego w ciągu ostatnich dziesięcioleci utrzymujące się słabości pod względem dobrych rządów na szczeblach krajowym i regionalnym oraz potrzeba dokonania dalszych postępów w zakresie ochrony praw człowieka i równouprawnienia płci hamują rozwój regionów.

Cele szczegółowe:

-zapewnienie ratyfikacji i wdrożenia podstawowych konwencji ONZ o ochronie praw człowieka przy założeniu, że ograniczone wdrożenie odpowiednich konwencji jest często spowodowane brakiem właściwych struktur administracyjnych, a nie brakiem woli politycznej;

-promowanie skutecznej ochrony praw człowieka ze szczególnym uwzględnieniem zwalczania przemocy związanej z płcią oraz promowanie praw dziecka za pośrednictwem rzecznictwa oraz interwencji edukacyjnych;

-promowanie dobrych rządów, w tym należytego zarządzania finansami publicznymi, przejrzystości i rozliczalności, w tym również stawianie czoła pojawiającym się wyzwaniom, takim jak raje podatkowe i pranie pieniędzy; współdziałanie na rzecz dalszego skonsolidowania państwa prawnego oraz dostępu do skutecznego i niezależnego wymiaru sprawiedliwości;

-wzmocnienie roli organizacji społeczeństwa obywatelskiego, w szczególności w odniesieniu do promowania podstawowych wartości i poprawy w zakresie równouprawnienia płci;

-wspieranie wdrażania polityki i dialogu politycznego, których skutki są odczuwalne na szczeblach lokalnym, krajowym i regionalnym.

b. Trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu

Region Pacyfiku obejmuje duże wyłączne strefy ekonomiczne posiadające znaczne zasoby morskie. Około jedna trzecia światowych połowów tuńczyka pochodzi z regionu Pacyfiku. Choć UE pełni mało istotną rolę w połowach tuńczyka na Pacyfiku, pozostaje największym na świecie konsumentem produktów rybołówstwa. Unia Europejska jest niezwykle ważnym rynkiem eksportowym, w szczególności dla produktów rybołówstwa pochodzących z regionu Pacyfiku. Z tych względów UE jest zainteresowana zintensyfikowaniem walki na szczeblu międzynarodowym z nielegalnymi, nieraportowanymi i nieuregulowanymi połowami w tym regionie, aby utrzymać zdrowe zasoby rybne z myślą o przyszłych pokoleniach.

Zasoby oceaniczne nie ograniczają się jednak wyłącznie do produktów rybołówstwa. Zasoby te stwarzają znakomite warunki do rozwoju zrównoważonej niebieskiej i zielonej gospodarki. Unia europejska jest zainteresowana poprawą zarządzania ocenami, aby zagwarantować zrównoważone użytkowanie zasobów oceanicznych 23 .

Ponadto inne segmenty sektora prywatnego, na przykład turystyka, powinny być rozwijane, aby zapewnić trwały wzrost gospodarczy sprzyjający włączeniu społecznemu i tworzenie nowych miejsc pracy.

Cele szczegółowe:

-zapewnienie skutecznej realizacji umów o partnerstwie gospodarczym zawartych z odpowiednimi państwami w regionach, które je stosują;

-wspieranie rozwoju sektora prywatnego, w szczególności wspieranie rozwoju MŚP i poprawy warunków przeprowadzania inwestycji;

-wzmacnianie inicjatyw na szczeblu regionalnym, krajowym i lokalnym służących promowaniu zrównoważonego rybołówstwa oraz wdrażania i poszanowania postanowień Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza 24 oraz umów wykonawczych do tej konwencji, a także innych istotnych konwencji międzynarodowych; rozwijanie i wspieranie zarządzania zasobami oceanicznymi i tworzenia zachęt dla inicjatyw w obszarze niebieskiej i zielonej gospodarki, jak np. dotyczących bezpiecznego prowadzenia działalności wydobywczej w ramach górnictwa głębokomorskiego, przy zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych stron;

-promowanie godnych możliwości zatrudnienia, w szczególności dla osób młodych i kobiet.

c. Zmiana klimatu i zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi

Zmiana klimatu stanowi jedno z najpoważniejszych wyzwań dla UE oraz krajów i terytoriów partnerskich z regionu Pacyfiku.

Cele szczegółowe:

-poprawa przygotowania na ewentualne klęski żywiołowe, np. cyklony tropikalne, i przywracania gotowości do pracy po wystąpieniu takich klęsk, aby zwiększać odporność na tego rodzaju zdarzenia;

-w kontekście wdrażania porozumienia paryskiego – zwiększanie rozwoju produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz nasilenie środków na rzecz efektywności energetycznej poprzez wymianę najlepszych praktyk, w tym również w obszarze transportu morskiego, oraz wspieranie inwestycji w infrastrukturę i technologie czystej energii;

-wspieranie realizacji polityk, które przyczyniają się do tworzenia zielonej gospodarki (np. poprzez podejmowanie działań w obszarze zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i budowania sektora rolnictwa i leśnictwa odpornego na zmianę klimatu) i które promują zrównoważone wzory produkcji i konsumpcji;

-poprawa ochrony środowiska i zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych, w tym poprawa gospodarowania odpadami oraz wodą, warunkami sanitarnymi i zdrowiem;

-ochrona i przywracanie różnorodności biologicznej lądów i mórz oraz ekosystemów przybrzeżnych w celu zachowania różnorodności biologicznej i zapewnienia zrównoważonego użytkowania związanych z nimi zasobów naturalnych i usług ekosystemowych.

4. Lepiej ukierunkowane i bardziej elastyczne partnerstwo

Aby zrealizować swoje strategiczne interesy, UE musi określić metody dalszej poprawy sposobu organizowania stosunków ze swoimi partnerami w regionie Afryki, Karaibów i Pacyfiku oraz sposobu zarządzania tymi stosunkami. Ten element partnerstwa politycznego jest powiązany z wieloma różnymi kwestiami, co będzie wiązało się z koniecznością przeprowadzenia szeroko zakrojonych konsultacji z krajami partnerskimi. Dotyczy on formy stosunków z krajami partnerskimi, podmiotów zaangażowanych w realizację stosownych działań oraz zasad regulujących współpracę, mechanizmów niezbędnych do zapewnienia poprawy uzyskiwanych rezultatów oraz odpowiedniej struktury instytucjonalnej i statusu prawnego niezbędnych do zapewniania wsparcia przy realizacji celów partnerstwa. W tym kontekście warto pamiętać o istotnych wnioskach z realizacji umowy z Kotonu, które należy wziąć pod uwagę.

4.1 Wyciągnięte wnioski

W ocenie umowy z Kotonu 25 zwrócono uwagę na szereg jej mocnych i słabych stron. W ocenie podkreślono postęp w obszarze eliminacji ubóstwa i rozwoju społecznego, jaki dokonał się w państwach AKP, zwiększenie przepływów handlowych, wzmocnienie działań na rzecz pokoju i bezpieczeństwa oraz poprawę sytuacji związanej z przestrzeganiem zasad demokracji i poszanowaniem praw człowieka. W tym obszarze nadal konieczne są jednak istotne wysiłki, m.in. dlatego, że niektóre z opisanych osiągnięć mogą zostać zniweczone wskutek wystąpienia zagrożeń związanych z nowymi źródłami niestabilności (np. wyż demograficzny, rządy autorytarne i terroryzm oraz zmiana klimatu).

Dialog polityczny (art. 8 umowy z Kotonu) oraz konsultacje / środki właściwe (art. 96 umowy z Kotonu) okazały się przydatnymi narzędziami, choć nie wykorzystano w pełni ich potencjału. Rezultaty, jakie udało się osiągnąć w poszczególnych obszarach, były różne – dotyczyło to m.in. następujących obszarów: prawa człowieka, demokracja, dobre rządy i państwo prawne (art. 9), migracja (art. 13) i zaangażowanie podmiotów państwowych i niepaństwowych (art. 6).

Ponadto w ocenie zwrócono uwagę na fakt, że w umowie z Kotonu nie udało się w dostatecznym stopniu uchwycić nasilenia dynamiki regionalnej i coraz większej heterogeniczności między krajami partnerskimi, np. między krajami najbardziej potrzebującymi (LDC, kraje niestabilne), a także między krajami bardziej rozwiniętymi (kraje o średnich dochodach itp.). Tworzone przez kraje partnerskie organizacje prowadzące działalność na szczeblu regionalnym i kontynentalnym stopniowo przekształcają się w podmioty na szczeblu regionalnym uprawnione do podejmowania działań w obszarze polityki i bezpieczeństwa oraz handlu i rozwoju.

W ocenie zwrócono również uwagę na fakt, że w obecnie obowiązującej strukturze instytucjonalnej i w sposobie jej funkcjonowania, a także w niektórych powiązanych z nią procesach operacyjnych, można zaobserwować istotne braki.

Ponadto UE praktycznie nie prowadziła współpracy ze swoimi partnerami w ramach forów wielostronnych. Fora te zostały wprowadzone dopiero w ramach przeglądu umowy z Kotonu dokonanego w 2010 r., co przyniosło pozytywne rezultaty w szczególności w kontekście negocjacji dotyczących porozumienia klimatycznego z Paryża, ale w większości przypadków partnerstwo nie było w stanie wykorzystać wszystkich znajdujących się w jego dyspozycji środków, aby wywrzeć wpływ na rezultat negocjacji. Uzyskanie postępów w tym obszarze będzie wiązało się z koniecznością wykazania przez kraje partnerskie zaangażowania na rzecz realizacji celów, jakie same sobie wyznaczyły podczas szczytu państw AKP w Port Moresby 26 . W tym kontekście UE będzie musiała również podjąć wysiłki na rzecz znalezienia sposobu zapewnienia większej elastyczności w zakresie budowania sojuszy zrzeszających państwa AKP i państwa niebędące państwami AKP, takie jak LDC lub małe rozwijające się państwa wyspiarskie.

4.2 Elastyczne partnerstwo bazujące na silnym podejściu regionalnym

Dążąc do realizacji celu polegającego na stworzeniu stosunków opierających się na wspólnych priorytetach, które będą należycie uwzględniały zmienione warunki i wyciągnięte wnioski, w ocenie skutków zbadano różne warianty przyszłego kształtu partnerstwa 27 (zob. załącznik I).

4.2.1 Warianty

W przedstawionych wariantach przewidziano różne rozwiązania, począwszy od poczekania na wygaśnięcie umowy z Kotonu i rezygnacji z jej późniejszego zastąpienia, a skończywszy na zastąpieniu umowy aktualnie obowiązującej nową umową, w której wprowadzono by pewne ograniczone zmiany. To ostatnie rozwiązanie z oczywistych względów nie zapewniłoby możliwości wyeliminowania poważnych niedociągnięć wykrytych w aktualnie obowiązującej umowie. Realizacja pierwszego wariantu może przynieść więcej kosztów niż korzyści, ponieważ oznaczałaby porzucenie pozytywnego dorobku czterdziestoletniego partnerstwa i osłabiłaby rolę UE na szczeblu globalnym. Nikt nie kwestionuje zasadności partnerstwa z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku jako takiego. Część zainteresowanych stron ma jednak zastrzeżenia do podejścia aktualnie przewidzianego w tej umowie, jej treści i formatu.

Trzy inne warianty zostały poddane bardziej szczegółowej ocenie:

1) istotna zmiana partnerstwa z krajami partnerskimi. Wariant ten odzwierciedlałby zmiany, jakie zaszły od czasu drugiego przeglądu umowy z Kotonu, który odbył się w 2010 r., ale nie zapewniłby niezbędnej spójności politycznej z nowszymi strategiami regionalnymi i nie odzwierciedlałby należycie rosnącego znaczenia szczebli kontynentalnego (Unia Afrykańska), regionalnego i subregionalnego;

2) całkowita regionalizacja stosunków z krajami partnerskimi dzięki zawiązaniu trzech odrębnych partnerstw regionalnych (z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku). Wariant ten pozwoliłby w pełni odzwierciedlić wymiar kontynentalny i regionalny, ale nie spełniłby oczekiwań krajów partnerskich, które opowiadają się za odnowieniem partnerstwa z UE, a także stanowiłby mniej oczywistą zachętę do tworzenia sojuszy na forach globalnych (takich jak UNFCCC lub WTO);

3) trzeci wariant przybiera formę jednej umowy z krajami partnerskimi obejmującej trzy odrębne partnerstwa regionalne z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku i przewidującej możliwość zacieśnienia współpracy z innymi krajami w ramach jednej nadrzędnej umowy. Tego rodzaju nadrzędna umowa określałaby wspólne wartości, zasady, istotne elementy i interesy leżące u podstaw współpracy między stronami w oparciu o istotny dorobek umowy z Kotonu. Obejmowałaby ona również specjalne mechanizmy współpracy w kwestiach o wymiarze globalnym. Wspomniane trzy partnerstwa regionalne bazowałyby na już istniejących partnerstwach (np. na wspólnej strategii Afryka-UE) i uwzględniałyby założenia tych partnerstw; ustanowiono by w nich również priorytety i działania koncentrujące się na specyfice programu działania partnerstwa zawartego z każdym z tych trzech regionów. Zapewniłoby to UE i jej krajom partnerskim możliwość realizowania inicjatyw na najodpowiedniejszym szczeblu.

4.2.2 Wariant proponowany

Wdrożenie wariantu trzeciego zapewniłoby możliwość lepszego rozwiązywania problemów na odpowiednim szczeblu i w odpowiednim otoczeniu zgodnie z zasadami pomocniczości i komplementarności, a także pozwoliłoby uwzględnić fakt, że wiele spośród obecnych ogólnoświatowych wyzwań związanych ze zrównoważonym rozwojem wymaga podejmowania działań łączących poszczególne regiony. Jest to również zgodne z faktem, że zaangażowanie UE odbywa się obecnie w przeważającej mierze na szczeblu krajowym, następnie na szczeblu regionalnym, a dopiero w dalszej kolejności na szczeblu państw AKP. Choć interesy UE związane z państwami Afryki, Karaibów i Pacyfiku dotyczą szeregu kwestii, w przypadku których wspólne zaangażowanie byłoby korzystne, istnieją również konkretne interesy wymagające wypracowania odmiennego podejścia. Unia Afrykańska, ale również organizacje regionalne takie jak Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej, Południowoafrykańska Wspólnota Rozwoju lub Wspólnota Wschodnioafrykańska, odgrywają istotną rolę w tym zakresie, podobnie jak inne organizacje regionalne, takie jak CARICOM/CARIFORUM w regionie Karaibów.

Jednocześnie zastosowanie wariantu zakładającego podpisanie nadrzędnej umowy pozwoliłoby uniknąć kosztów związanych z odrzuceniem jakiegokolwiek partnerstwa z krajami partnerskimi jako grupą i mogłoby zapewnić możliwość utrzymania dorobku umowy z Kotonu, w szczególności jeżeli chodzi o kluczowe elementy i związek z umowami o partnerstwie gospodarczym. We wspólnej podstawie prawnej przewidziano takie same warunki dla wszystkich trzech regionów, co pozwala uzyskać istotne korzyści skali w kontekście prowadzenia negocjacji i zarządzania tymi aspektami łącznie, a nie indywidualnie z poszczególnymi grupami lub państwami. Zapewnia to również możliwość rozwijania współpracy na szczeblu międzynarodowym w zakresie najważniejszych wspólnych ogólnoświatowych wyzwań. Tego rodzaju sojusz może mieć istotne znaczenie, o czym świadczy rola, jaką odegrał on przy zawieraniu porozumienia paryskiego.

Biorąc pod uwagę wszystkie te elementy, proponowany nowy format umożliwia zachowanie wszystkich wartościowych elementów obecnej umowy z Kotonu oraz – co najważniejsze – wprowadza odpowiednie warunki zapewniające UE możliwość osiągnięcia jej nowych celów.

4.2.3 Zasięg wykraczający poza państwa AKP

Wariant zakładający podpisanie nadrzędnej umowy zapewnia również najlepszą możliwość zaangażowania zainteresowanych państw niebędących państwami AKP, aby zapewnić spójność, w szczególności jeżeli chodzi o wymiar panafrykański (np. spójność między partnerstwem AKP–UE a wspólną strategią Afryka–UE). Jest to istotne, ponieważ pozwoliłoby UE – w stosownych przypadkach – dostosować zasięg geograficzny zaangażowania do celów szczegółowych dotyczących określonej grupy państw i przyniosłoby UE korzyści dyplomatyczne zapewniające jej możliwość bardziej strategicznego realizowania jej interesów. W tym kontekście szczególnie istotne jest zaangażowanie państw spoza AKP w Afryce Północnej, kilku państw niebędących państwami AKP, które należą do grupy krajów LDC, oraz grupy małych rozwijających się państw wyspiarskich. Należy zapewnić większe zaangażowanie istotnych państw spoza AKP, przy jednoczesnym zagwarantowaniu zgodności z istniejącymi ramami polityki (np. europejską polityką sąsiedztwa) i już obowiązującymi układami o stowarzyszeniu.

4.3 Wielopoziomowe partnerstwo zrzeszające wiele zainteresowanych stron oparte na kluczowych zasadach współpracy

Partnerstwo powinno opierać się na szeregu zasad. Powinno ono funkcjonować w ramach wielopoziomowego systemu zarządzania, które pozwala na podejmowanie działań na najodpowiedniejszym szczeblu zgodnie z zasadami pomocniczości i komplementarności, a także zgodnie z zasadami różnicowania i regionalizacji. Partnerstwo powinno również bazować na podejściu zakładającym zaangażowanie wielu zainteresowanych stron poza rządami, które nie są w stanie samodzielnie sprostać wyzwaniom.

4.3.1 Podstawowe zasady współpracy

Nowe partnerstwo powinno opierać się na następujących podstawowych zasadach:

-dialog;

-wzajemna rozliczalność;

-szerokie zaangażowanie podmiotów państwowych i niepaństwowych;

-odpowiedzialność.

4.3.2 Zasady pomocniczości i komplementarności

Partnerstwo powinno odzwierciedlać i uwzględniać dynamikę regionalną na obszarze Afryki, Karaibów i Pacyfiku. Powinno ono w tym celu zapewniać, aby zaangażowanie polityczne i proces podejmowania decyzji odbywały się na najodpowiedniejszym szczeblu odpowiedzialności, niezależnie od tego, czy będzie to szczebel krajowy, regionalny, kontynentalny czy też szczebel obejmujący wszystkie państwa AKP.

4.3.3 Podmioty

W trakcie konsultacji społecznych i w toku oceny uznano wymiar partnerstwa polegający na angażowaniu wielu zainteresowanych stron, ale podkreślono, że wymaga on wzmocnienia. Partnerstwo powinno dążyć do dotarcia do szerokiego grona podmiotów, zarówno państwowych, jak i niepaństwowych. Nowe partnerstwo powinno wzmocnić rolę tych podmiotów. Do podmiotów tych zalicza się:

-podmioty państwowe: rządy i parlamenty narodowe, organy regionalne i lokalne;

-organizacje regionalne (w tym Unia Afrykańska);

-państwa spoza AKP; oraz

-podmioty niepaństwowe, w tym przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, partnerów ekonomicznych i społecznych oraz przedstawicieli sektora prywatnego.

4.4 Partnerstwo, które przynosi lepsze wyniki

W ramach partnerstwa należy określić odpowiednie środki i narzędzia zapewniające możliwość najskuteczniejszej realizacji wyznaczonych priorytetów. Działania w tym obszarze muszą być w pełni zgodne z planem działania z Addis Abeby, który stanowi jeden z elementów programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, a także z wypracowywanym obecnie nowym Konsensusem europejskim w sprawie rozwoju, porozumieniem klimatycznym z Paryża i zaleceniami sformułowanymi w ocenie umowy z Kotonu.

4.4.1 Zróżnicowane partnerstwo

Partnerstwo powinno stosować zróżnicowane metody wdrażania zgodnie z programem działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, planem działania z Addis Abeby, globalną strategią na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej oraz Konsensusem europejskim w sprawie rozwoju 28 .

4.4.2 Środki wdrażania

W planie działania z Addis Abeby określono nowy paradygmat i nowe ramy wdrażania programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 przy wykorzystaniu środków finansowych i niefinansowych. Paradygmat ten powinien stanowić trzon partnerstwa. Obejmuje on podejmowanie działań na szczeblu krajowym, tworzenie sieci polityki oraz istotną rolę prężnie funkcjonującego sektora prywatnego – podstawą tych wszystkich elementów jest sprzyjające środowisko międzynarodowe.

Kraje partnerskie powinny skoncentrować swoje wysiłki na eliminowaniu istniejących luk w krajowych finansach publicznych, w tym na poprawie skuteczności mobilizacji środków krajowych; na zwiększeniu skuteczności i efektywności wydatków publicznych; oraz na zarządzaniu długiem. Należy promować sprawiedliwe, przejrzyste, wydajne i skuteczne systemy podatkowe i ramy wydatków publicznych. Należy zwracać szczególną uwagę na zwalczanie zjawiska unikania opodatkowania, uchylania się od opodatkowania oraz nielegalnych przepływów finansowych.

Unia Europejska powinna nastawić się na połączone rozwiązania i narzędzia o sprawdzonej skuteczności, utrzymując jednocześnie wysoki poziom elastyczności zapewniający jej możliwość przystosowania się do dalszych usprawnień. Powinno się to odbywać zgodnie z zasadami skuteczności rozwoju (takie jak odpowiedzialność, przejrzystość, wzajemna rozliczalność i koncentrowanie się na wynikach) i powinny temu towarzyszyć działania w zakresie spójności polityki na rzecz rozwoju.

4.5 Partnerstwo poparte odpowiednią strukturą instytucjonalną

Struktura instytucjonalna powinna odzwierciedlać polityczny charakter partnerstwa, wyznaczone priorytety, wybrany format, formy współpracy oraz poszczególne zaangażowane podmioty. Struktura ta powinna zapewniać możliwość szybkiego i efektywnego podejmowania decyzji i działań. Obecny system opierający się na wspólnych instytucjach okazał się przydatny do celów wymiany doświadczeń, ale obecnie jest on już przestarzały, ponieważ jest nadmiernie rozbudowany i uciążliwy. Jest jeszcze zbyt wcześnie na to, aby na tym etapie określać strukturę instytucjonalną, ale można pokusić się o sformułowanie szeregu zasad definiujących jej kształt.

Jako partnerstwo polityczne oparte na wspólnych obowiązkach i poparte zasadami, przedmiotowe partnerstwo powinno być realizowane w ramach wielopoziomowej i elastycznej architektury instytucjonalnej wspierającej i usprawniającej dialog w kwestiach stanowiących przedmiot wspólnego zainteresowania. W swoich działaniach partnerstwo powinno kierować się zasadami pomocniczości i komplementarności, aby określić charakter współpracy z odpowiednimi podmiotami instytucjonalnymi i pozainstytucjonalnymi na różnych szczeblach.

Dialog i współpraca na wszystkich szczeblach powinny koncentrować się na formacie, który zapewni najlepszą możliwość osiągnięcia celów szczegółowych i interesów z tymi państwami i organizacjami regionalnymi lub ramami współpracy, które uzyskują najlepsze rezultaty w danej dziedzinie.

4.6 Partnerstwo poparte ramami prawnymi

Status prawny przyszłego partnerstwa odgrywa istotną rolę w jego wdrażaniu, co potwierdza analiza przeprowadzona w ocenie skutków załączonej do niniejszego komunikatu. Dlatego też w interesie politycznym UE leży potwierdzenie jej wieloletniego zobowiązania poprzez zapisanie nowego partnerstwa w postaci prawnie wiążącej umowy. Jednocześnie nowe partnerstwo powinno zachować elastyczność i zdolność dostosowywania się do własnej ewolucji i nieustannie zmieniających się uwarunkowań zewnętrznych. Ma to szczególne znaczenie dla filarów regionalnych. Są to zasady podstawowe, na których powinien opierać się status prawny przyszłego partnerstwa i które powinny zostać dostosowane, gdy będą już znane ostateczne priorytety i zasadnicza charakterystyka partnerstwa.

4.7 Dalsze działania

Niniejszy komunikat posłuży jako podstawa do dyskusji prowadzonych z Radą i Parlamentem, a także z szerszą grupą zainteresowanych stron, w tym z partnerami z państw AKP, w celu przygotowania zalecenia w sprawie wytycznych negocjacyjnych.

(1)

2007/483/WE, Dz.U. L 317 z 15.12.2000.

(2)

Art. 95 ust. 4 umowy z Kotonu.

(3)

Przekształcamy nasz świat: program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030, Organizacja Narodów Zjednoczonych A/RES/70/1.

(4)

Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa. Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, 28 czerwca 2016 r. http://europa.eu/globalstrategy/en/shared-vision-common-action-stronger-europe

(5)

Wniosek dotyczący nowego Konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju, komunikat (COM (2016) 740 final).

(6)

Z treścią wspólnego dokumentu konsultacyjnego (JOIN(2015) 33) i z wynikami konsultacji można zapoznać się pod adresem:

http://ec.europa.eu/europeaid/public-consultation-eu-acp-new-partnership_en

(7)

Ocena umowy z Kotonu (SWD(2016) 250) jest dostępna pod adresem:

https://ec.europa.eu/europeaid/policies/european-development-policy/acp-eu-partnership-after-2020_en

(8)

Wspólny dokument roboczy służb (JOIN(2016) 380) zawierający ocenę skutków.

(9)

http://www.un.org/esa/ffd/wp-content/uploads/2015/08/AAAA_Outcome.pdf

(10)

COM(2015) 240 final, dostępny pod adresem: http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agenda-migration/index_en.htm

(11)

Dostępne pod adresem: http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2015/11/12-valletta-final-docs/

(12)

COM(2016) 385 final, dostępny pod adresem: http://ec.europa.eu/dgs/home-affairs/what-we-do/policies/european-agenda-migration/proposal-implementation-package/docs/20160607/communication_external_aspects_eam_towards_new_migration_ompact_en.pdf

(13)

Porozumienie paryskie w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, FCCC/CP/2015/L.9/rev.1.

(14)

Rada Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, Rada Praw Człowieka, Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.

(15)

  http://www.cop21paris.org/about/cop21  

(16)

  http://unfccc.int/paris_agreement/items/9485.php  

(17)

Program działań do roku 2063. Przyszłość, jakiej pragniemy dla Afryki – agenda2063.au.int.

(18)

Wspólna strategia Afryka–UE – www.africa-eu-partnership.org/sites/default/files/documents/eas2007_joint_strategy_en.pdf

(19)

www.peaceau.org/en/page/104-african-peace-and-security-architecture-apsa

(20)

Aga-platform.org

(21)

Au.int/en/treaties/African-charter-de;ocracy-elections-and-governance

(22)

  http://agenda2063.au.int/  

(23)

Międzynarodowe zarządzanie oceanami: program działań na rzecz przyszłości oceanów - http://ec.europa.eu/maritimeaffairs/sites/maritimeaffairs/files/join-2016-49_en.pdf  

(24)

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z dnia 10 grudnia 1982 r. – dokument dostępny pod adresem: http://www.un.org/depts/los/convention_agreements/convention_overview_convention.htm

(25)

Wspólny dokument roboczy służb: Ocena umowy z Kotonu (SWD(2016) 250 final).

(26)

  http://www.acp.int/content/declaration-8th-summit-acp-heads-state-and-government-acp-group-states  

(27)

Wspólny dokument roboczy służb: Ocena skutków dotycząca stosunków z państwami AKP po 2020 r. (SWD(2016) xxx).

(28)

Miejsce na odniesienie do komunikatu w sprawie konsensusu xxxx.