KOMISJA EUROPEJSKA

Strasburg, dnia 5.7.2016

JOIN(2016) 31 final

WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Elementy ogólnounijnych ram strategicznych w celu wspierania reformy sektora bezpieczeństwa

{SWD(2016) 221 final}

1.    Uzasadnienie i zakres

Reforma sektora bezpieczeństwa (SSR) jest procesem przekształcania systemu bezpieczeństwa danego państwa 1 tak, aby stopniowo coraz skuteczniej i w sposób bardziej odpowiedzialny zapewniał on obywatelom i państwu bezpieczeństwo zgodnie z zasadami poszanowania praw człowieka, demokracji, państwa prawa i zasadami dobrych rządów. SSR jest procesem długoterminowym i politycznym, ponieważ dotyczy centralnych relacji sił w państwie. Aby osiągnąć możliwie najszerszy konsensus, reforma taka musi być zorientowana na potrzeby krajowe oraz wymaga politycznego zaangażowania i przywództwa, współpracy międzyinstytucjonalnej i uczestnictwa wielu zainteresowanych stron.

Konflikty, brak bezpieczeństwa i stabilizacji są zjawiskiem powszechnym, w tym również w państwach bezpośrednio sąsiadujących z UE 2 . Prowadzą one do ludzkiego cierpienia, przymusowych wysiedleń i fatalnych wyników związanych z rozwojem 3 , jak stwierdzono w ramach polityki rozwoju UE 4 , w toku prac dotyczących ogólnie bezpieczeństwa i rozwoju oraz w rezolucji ONZ „Przekształcamy nasz świat: program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030”, w tym w celu 16. 5 i ujętych w nim celach szczegółowych związanych z bezpieczeństwem.

Brak bezpieczeństwa i stabilności lub pogarszanie się sytuacji w tym zakresie często są wynikiem braku skutecznych i rozliczalnych systemów bezpieczeństwa. Pomoc krajom partnerskim w reformowaniu ich systemów bezpieczeństwa wspiera cele UE w zakresie pokoju i stabilności, trwałego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu, budowania państwowości i demokracji, państwa prawa, praw człowieka oraz zasad międzynarodowego prawa 6 . Jak uznano w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa z 2015 r. 7 , w której podkreślono silne powiązania między wewnętrznym i zewnętrznym bezpieczeństwem UE, konflikty i brak bezpieczeństwa w krajach partnerskich, czasami związane z brutalnym ekstremizmem, mają wpływ również na bezpieczeństwo wewnętrzne UE oraz na bezpieczeństwo obywateli UE, handel w UE i inwestycje zagraniczne.

Dotychczasowe zaangażowanie UE w SSR oceniono we wspólnym dokumencie roboczym służb 8 załączonym do wspólnego komunikatu, w którym podsumowano wyniki różnych ocen, sprawozdań z zebranych i zgłoszonych doświadczeń i wniosków, badań i konsultacji z zainteresowanymi stronami z ostatnich 15 lat. Z oceny wynika, że spójność, komplementarność i koordynacja zdolności i instrumentów UE nadal wymagają ulepszeń. Podkreślono w niej również, że dogłębna SSR jest kwestią złożoną i wymaga podjęcia długotrwałych zobowiązań bez uszczerbku dla krótkoterminowych inicjatyw, które mogą być konieczne do zaradzenia bezpośrednim zagrożeniom w zakresie bezpieczeństwa.

Dyplomatyczne i finansowe, wojskowe i cywilne, krótko- i długookresowe interwencje UE powinny być bardziej solidnie osadzone w pojedynczych unijnych ramach wsparcia SSR uwzględniających wzajemne powiązania między polityką, bezpieczeństwem, sprawiedliwością, działaniami humanitarnymi 9 , rozwojem, konfliktem i niestabilnością. Szczególnie w niestabilnych krajach rozwijających się i krajach w okresie transformacji SSR wymaga wsparcia politycznego, finansowego i technicznego ze strony partnerów międzynarodowych. UE z uwagi na swój globalny zasięg, szeroko zakrojoną politykę zewnętrzną, instrumenty i narzędzia, a także ugruntowaną obecność i doświadczenie znajduje się w odpowiedniej pozycji, aby wspierać kraje partnerskie w tym względzie we współpracy z innymi podmiotami międzynarodowymi, w tym z ONZ.

W niniejszym wspólnym komunikacie 10 przedstawiono elementy takich ram, zgodnie z konkluzjami Rady z maja 2015 r. 11 , w tym również wskazówki dotyczące działań UE w zakresie budowania zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju 12 . Komunikat odzwierciedla „kompleksowe podejście” do zewnętrznych konfliktów i sytuacji kryzysowych 13 , łącząc wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) ze wszystkimi innymi stosownymi narzędziami wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB), instrumentami w zakresie działań zewnętrznych oraz podmiotami zajmującymi się kwestiami wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, łącząc i aktualizując w ten sposób dwie oddzielne wcześniej koncepcje polityki UE na rzecz wspierania SSR 14 . Przyczyni się on do zwiększenia skuteczności globalnej strategii UE w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa 15 i w Europejskiej agendzie bezpieczeństwa 16 . Uwzględniono w nim również odpowiednie decyzje OECDDAC 17 i w stosownych przypadkach dyrektywy OECD-DAC dotyczące pokoju i bezpieczeństwa.

Ramy te:

mają zastosowanie do wszystkich podmiotów i instrumentów UE: instrumentów politycznych/dyplomatycznych, instrumentów w zakresie działań zewnętrznych, reagowania kryzysowego 18 oraz cywilnych i wojskowych podmiotów WPBiO na wszystkich szczeblach. Państwa członkowskie UE zachęca się do utworzenia ram własnych programów dwustronnych w zakresie SSR w obrębie powyższych ram, m.in. poprzez działania wspólnego programowania, zgodnie z konkluzjami Rady w sprawie „intensyfikacji wspólnego programowania” 19 ;

będą służyć jako wytyczne do identyfikacji, planowania lub wdrażania/egzekwowania wszystkich unijnych instrumentów/programów/projektów zewnętrznych związanych z SSR, w tym narzędzi WPBiO ze specjalnymi lub częściowymi upoważnieniami obejmującymi działania związane z SSR. Chociaż w niniejszym wspólnym komunikacie skupiono się na wsparciu UE na rzecz sektorów bezpieczeństwa w innych państwach, uznaje się w nim współzależność bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Ustanowione w nim zasady można również stosować do podmiotów zajmujących się kwestiami dotyczącymi sprawiedliwości, jeżeli ich role i funkcje są ściśle powiązane z sektorem bezpieczeństwa;

mają zastosowanie we wszystkich kontekstach, nie tylko w sytuacjach konfliktowych i pokonfliktowych 20 , i są wystarczająco szerokie, aby umożliwić dostosowanie do potrzeb każdej szczególnej sytuacji.

2.    Cele do osiągnięcia

Nadrzędnym celem niniejszych unijnych ram strategicznych jest pomoc w zapewnieniu większej stabilności państw i większego bezpieczeństwa obywateli. W tym celu zmierzają one do poprawy skuteczności UE w promowaniu i wspieraniu:

A.wysiłków krajów partnerskich mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obywateli i państwa; oraz

B.legitymacji, dobrych rządów, integralności i stabilności sektora bezpieczeństwa krajów partnerskich.

A.    Zapewnianie bezpieczeństwa obywateli i państwa

Aby krajowy sektor bezpieczeństwa był skuteczny, powinien:

wykorzystywać jasne i odpowiednie ramy prawne;

stosować się do wytycznych odpowiednich rodzajów polityki i strategii w zakresie bezpieczeństwa i sprawiedliwości; oraz

obejmować odpowiednio skoordynowane i współpracujące ze sobą instytucje, z których każda powinna mieć odpowiednią strukturę i być odpowiednio zorganizowana, mieć jasno zdefiniowaną rolę, stosować odpowiednie procedury, mieć wykwalifikowany personel i zasoby.

Należy w nim uwzględnić istniejących nieformalnych i pozarządowych dostawców usług ochrony oraz działać z poszanowaniem państwa prawa.

Bezpieczeństwo ludzkie

Głównym celem krajowego systemu bezpieczeństwa musi być zapewnianie bezpieczeństwa obywateli w postrzeganej i doświadczanej przez nich formie. Obejmuje to utrzymanie ich podstawowych wolności 21 i dokonywanie w sposób uczestniczący odpowiedniej oceny potrzeb różnych grup w zakresie bezpieczeństwa, w tym grup szczególnie wrażliwych. System powinien odpowiadać na szczególne potrzeby w zakresie bezpieczeństwa w przypadku kobiet, osób małoletnich, osób starszych i mniejszości.

Wysiłki na rzecz reformy muszą uwzględniać problematykę płci 22 celem zapewnienia, aby kobiety i mężczyźni mieli skuteczny i równy dostęp do usług sądowych i usług bezpieczeństwa. W tym celu formułowanie lub dokonywanie przeglądu krajowych polityk bezpieczeństwa powinno opierać się na analizie uwzględniającej kwestię płci. Ponadto oprócz zapewniania wsparcia ofiarom przemocy należy stosować środki zaradcze (np. prawodawstwo, podnoszenie znajomości problematyki równego statusu płci w strukturach policyjnych i wojskowych, walka z bezkarnością sprawców przestępstw).

Zapobieganie transnarodowym zagrożeniom bezpieczeństwa i zwalczanie takich zagrożeń

Krajowe systemy bezpieczeństwa muszą być również skuteczne w przeciwdziałaniu transnarodowym zagrożeniom bezpieczeństwa, takim jak terroryzm i przestępczość zorganizowana we wszystkich jej formach. Odpowiedzi na takie działania muszą obejmować ustanowienie lub wzmocnienie współpracy międzynarodowej.

B.    Legitymacja 23 , dobre rządy, integralność i stabilność

Prawa człowieka, państwo prawa i zasady demokracji 24

Podmioty zajmujące się bezpieczeństwem muszą przestrzegać praw człowieka i umacniać te prawa w odniesieniu do ogółu populacji i swoich członków. Sektor bezpieczeństwa musi podlegać skutecznej kontroli demokratycznej i nadzorowi demokratycznemu 25 . Powinien on działać w jasnych i jednoznacznych ramach prawnych zatwierdzonych przez krajowego prawodawcę, w tym powinien prowadzić skuteczną kontrolę nad siłami zbrojnymi. Jego budżet powinien stanowić integralną część budżetu krajowego i powinien podlegać omówieniu z prawodawcą i zatwierdzeniu przez niego, a prawodawca musi mieć możliwość prowadzenia skutecznego nadzoru. Konsultacje i włączanie społeczeństwa obywatelskiego powinny stanowić standardową praktykę w ramach rozwoju i monitorowania polityki i działań w zakresie bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Zasady dobrych rządów 26

W celu zapobiegania podejmowaniu arbitralnych decyzji należy stosować zasady przejrzystości i otwartości oraz ustanowić gwarancje prawne. Procedury rekrutacji i promocji oraz mianowania na pozycje uprzywilejowane w strukturach bezpieczeństwa powinny opierać się na jasno zdefiniowanych i publicznie dostępnych kryteriach. Należy przestrzegać oficjalnej struktury dowodzenia. Klasyfikacja i upowszechnianie dokumentów sektora bezpieczeństwa (w tym na potrzeby procedury udzielania zamówienia), a także dostęp do nich powinny podlegać oficjalnie uzgodnionym i przewidywalnym procedurom. Informacje powinny być dostępne publicznie, by zwiększyć przejrzystość i zrozumienie. Ograniczenia dotyczące otwartości i przejrzystości można uzasadnić na podstawie jasno zdefiniowanej polityki publicznej (np. ochrony danych), należy je jednak zawsze zminimalizować.

Uczestnictwo wszystkich zainteresowanych stron w procesie reformy oznacza, że krajowe polityki i strategie bezpieczeństwa opracowuje się w ramach procesu konsultacji włączającego wszystkie zainteresowane strony. W szczególności, zgodnie ze stosownymi rezolucjami Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych 27 , należy zapewnić uczestnictwo kobiet.

Sam sektor bezpieczeństwa również powinien sprzyjać włączeniu społecznemu. Siły bezpieczeństwa nie powinny wykluczać lub dyskryminować żadnej konkretnej grupy. Aby uniknąć tworzenia napięć, alokacja zasobów powinna być publiczna i uzasadniona oraz powinna odzwierciedlać prawnie zdefiniowane role/zadania. Kobiety powinny mieć równe szanse i posiadać uprawnienia w ramach sił bezpieczeństwa.

Należy ustanowić skuteczne wewnętrzne systemy rozliczalności, takie jak wewnętrzne usługi w zakresie kontroli i audyty, w poszczególnych instytucjach bezpieczeństwa, które powinny również podlegać zewnętrznym kontrolom finansowym i operacyjnym prowadzonym przez krajowe trybunały obrachunkowe i inne organy nadzoru lub organy równorzędne. Do przestrzegania zasady rozliczalności przyczyniają się również takie mechanizmy jak weryfikacja, kodeks postępowania, niezależne organy zajmujące się rozpatrywaniem skarg oraz kontrola ze strony społeczeństwa obywatelskiego. W celu uniknięcia bezkarności istotne jest przestrzeganie zasady równości względem prawa, unikania arbitralności oraz proceduralnej i prawnej przejrzystości w sytuacji, gdy podmiot zajmujący się bezpieczeństwem zostanie postawiony przed sądem. Kompetencje każdego odrębnego systemu wojskowego wymiaru sprawiedliwości powinny być jasne i mieć ograniczony zakres; w każdym przypadku osoby cywilne powinny być sądzone przed sądami cywilnymi.

Integralność i walka z korupcją

Zaufanie miedzy ludnością a podmiotami zajmującymi się bezpieczeństwem jest kluczowe dla skuteczności sektora bezpieczeństwa. Podważa je każdy przypadek przekupstwa, wymuszenia, sprzeniewierzenia środków, kumoterstwa czy nepotyzmu. Zasobami finansowymi przydzielonymi dla sektora bezpieczeństwa należy zarządzać w oparciu o takie same zasady dobrych rządów, jakie mają zastosowanie do innych sektorów publicznych. Tak jak w przypadku innych procedur udzielania zamówień publicznych, zamówienia publiczne na sprzęt wojskowy i policyjny i usługi w tym obszarze powinny podlegać odpowiednim procedurom, ograniczeniom i kontroli. Krajowe strategie antykorupcyjne powinny w równym stopniu mieć zastosowanie do podmiotów zajmujących się bezpieczeństwem.

Zrównoważony charakter

Aby prawodawstwo w zakresie bezpieczeństwa miało zastosowanie i było skuteczne, należy rozwijać instytucje i procedury w oparciu o krajowe procesy, zgodnie z podejściem uwzględniającym całe społeczeństwo 28 . Istotny jest wkład kluczowych zainteresowanych stron z obszaru polityki, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz wsparcie społeczeństwa obywatelskiego.

Zasadniczo poziomy zatrudnienia personelu, inwestycje i zasoby finansowe należy ustalać w oparciu o odpowiednie planowanie i powinny one być zrównoważone pod względem budżetowym tak, aby nie zagrażać świadczeniu innych istotnych usług publicznych.

3.    Sposób na osiągnięcie omawianych celów 

Zaangażowanie UE w sektor bezpieczeństwa opiera się na szeregu kluczowych elementów i zasad, w tym na zasadach skuteczności pomocy 29 , które mają zastosowanie do bezpieczeństwa w takim samym stopniu, jak do innych obszarów współpracy.

Zrozumienie sektora bezpieczeństwa w jego szerszym kontekście

Zaangażowanie UE w sektor bezpieczeństwa kraju lub regionu partnerskiego będzie obejmowało zrozumienie i uwzględnienie formalnych i nieformalnych zasad, według których działają podmioty zajmujące się kwestiami bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Podobna ocena będzie konieczna w odniesieniu do interakcji i zależności uprawnień między podmiotami zajmującymi się bezpieczeństwem, sprawiedliwością i działaniami innymi niż bezpieczeństwo, a także w odniesieniu do istniejącej dynamiki konfliktu 30 . Kluczowe znaczenie ma świadomość polityczna, społeczno-gospodarcza, kulturowa i historyczna.

UE powinna oprzeć swój dialog polityczny i swoje działania na wcześniejszej analizie sektora bezpieczeństwa danego państwa i na jego usytuowaniu w szerszym kontekście. Delegatury UE poinstruowano, aby analizowały sektor bezpieczeństwa i sporządzały z takiej analizy sprawozdanie przy użyciu istniejących mechanizmów sprawozdawczych. W przypadku istnienia misji WPBiO taka analiza oraz sprawozdawczość będą wspólne, zgodnie z „kompleksowym podejściem”. Ambasady państwa członkowskiego, szczególnie te, w których działają attaché do spraw bezpieczeństwa lub obrony, będą proszone o dostarczanie informacji i wiedzy fachowej.

W przypadkach, w których planuje się wsparcie SSR na szeroką skalę, UE będzie prowadziła ustrukturyzowaną ocenę kontekstu (np. polityczną analizę gospodarki) obejmującą wszystkie zainteresowane strony (np. podmioty zajmujące się kwestiami bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w tym przewidywane źródła oporu, czynniki stymulujące zmiany oraz grupy tradycyjnie wykluczone z instytucji bezpieczeństwa i sprawiedliwości, takie jak kobiety, osoby młode i mniejszości). Ocena taka powinna skupiać się na potrzebach w zakresie bezpieczeństwa w formie postrzeganej i doświadczanej przez kluczowe grupy demograficzne oraz na sposobie, w jaki sektor bezpieczeństwa odpowiada na te potrzeby.

Ocena powinna obejmować analizę istniejących krajowych rodzajów polityki / strategii i budżetu, lokalnych praktyk w zakresie bezpieczeństwa i sprawiedliwości, źródeł braku bezpieczeństwa i stabilności, potencjalnych czynników zagrożenia, przestrzegania demokratycznych rządów i zasad bezpieczeństwa ludzkiego, stopnia efektywności ochrony bezpieczeństwa obywateli, istniejącej międzynarodowej współpracy i koordynacji oraz możliwości wsparcia. Należy w niej określić szczególne problemy w zakresie bezpieczeństwa, które UE mogłaby uznać w swojej pomocy za priorytetowe, oraz proces zmiany, do której przedmiotowa pomoc może się przyczynić. UE powinna promować wspólną analizę poprzez angażowanie stosownych lokalnych i międzynarodowych podmiotów i źródeł wiedzy fachowej. W przypadku, gdy to możliwe, angażowane będą organy krajowe, które w idealnym scenariuszu będą kierowały taką oceną. Można wykorzystać wiedzę fachową pochodzącą z wzajemnej oceny.

Oprócz zapewnienia informacji na potrzeby opracowania wsparcia SSR ocena taka będzie służyła ustanowieniu wartości referencyjnych, względem których będzie można monitorować wpływ zaangażowania UE. Wartości te będą regularnie aktualizowane w celu odnotowywania zmian i zachowania ich przydatności przy wdrażaniu wsparcia.

Umożliwienie szerokiej krajowej samoodpowiedzialności

„Krajowa samoodpowiedzialność” wykracza poza akceptację przez rząd interwencji podmiotów międzynarodowych. Wysiłki na rzecz reformy będą skuteczne i trwałe wyłącznie wtedy, gdy będą opierały się na instytucjach danego państwa (w tym poprzez zobowiązanie budżetowe) należących do krajowych podmiotów zajmujących się bezpieczeństwem i sprawiedliwością i będą uważane za zgodne z prawem przez ogół społeczeństwa. Oznacza to, że krajowe podmioty powinny sterować procesem i brać całkowitą odpowiedzialność za wyniki interwencji przy doradztwie i wsparciu ze strony partnerów zewnętrznych. Oznacza to również, że stopniowo należy w prowadzone działania angażować wszystkie (państwowe i niepaństwowe) zainteresowane strony, w tym grupy marginalizowane, aby w stosownych przypadkach osiągnąć konsensus w sprawie interwencji w sektorze bezpieczeństwa w oparciu o strategie należące do danego kraju i akceptowane na szczeblu krajowym. Stanowi to wyzwanie, gdyż podmioty będą miały rozbieżne interesy i niektóre z nich będą stawiały opór w stosunku do reform.

W sytuacji kryzysowej lub w bezpośrednim następstwie konfliktu, gdy instytucje państwowe mogą być osłabione lub nieobecne, wczesne etapy wsparcia UE powinny wytyczać szlaki dla instytucji krajowych w oparciu o proces uczestnictwa obejmujący społeczeństwo obywatelskie.

Dostrzeganie szerszego obrazu

Zarządzanie sektorem bezpieczeństwa odzwierciedla sytuację ogólnego zarządzania danym państwem i powinno się je rozwijać w kontekście szerszych inicjatyw zarządzania. UE powinna zachęcać rządy partnerskie i społeczeństwo obywatelskie do włączenia kwestii dotyczących sektora bezpieczeństwa do krajowych wieloletnich strategii rozwoju i do powiązania ich w możliwie największymi stopniu z aktualnymi lub planowanymi wysiłkami w zakresie zarządzania w innych sektorach. Podobnie dialogi strategiczne dotyczące zarządzania finansami publicznymi i nadzoru w zakresie przejrzystości/budżetu muszą uwzględniać sektor bezpieczeństwa.

Należy przewidywać, jaki wpływ będzie miało wsparcie SSR w sektorze bezpieczeństwa i poza tym sektorem. Łańcuch wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych i zarządzanie granicami stanowią jasne przykłady silnego związku między różnymi podmiotami zajmującymi się kwestiami bezpieczeństwa i sprawiedliwości, który wymaga zastosowania całościowego podejścia. Nie oznacza to, że wsparcie UE musi obejmować cały sektor bezpieczeństwa kraju partnerskiego; może być ono najskuteczniejsze, jeżeli jest ukierunkowane na wybrane punkty kontaktowe, które są w większym stopniu dostępne, podatne na pozytywny rozwój lub które przyczyniają się do zwiększenia dźwigni finansowej.

Aby odpowiedzieć na zidentyfikowane wyzwania związane z bezpieczeństwem, UE może rozważyć przyjęcie podejścia opartego na rozwiązywaniu problemów poprzez opracowanie programów składających się z różnych zestawów interwencji. Może się zdarzyć, że nie wszystkie zestawy będą bezpośrednio dotyczyły podmiotów zajmujących się kwestiami bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ale będą miały na celu zaangażowanie szeregu zainteresowanych stron z różnych sektorów. Przykładowo miejskie programy na rzecz bezpieczeństwa mogą obejmować wsparcie lokalnych usług w zakresie bezpieczeństwa, miejskie planowanie przestrzenne i szkolenie zawodowe dla osób młodych.

W przypadkach, w których jest to wykonalne, należy zachęcać do stosowania skutecznych i opłacalnych działań wsparcia budżetowego bazujących na polityce lub strategii krajowej oraz jasnych i osiągalnych wskaźnikach związanych z bezpieczeństwem, aby wzmocnić krajową samoodpowiedzialność i zarządzanie, przy pełnej zgodności ze stosownymi wytycznymi w sprawie wsparcia budżetowego 31 .

Systematyczny dialog polityczny i strategiczny

Interwencjom związanym z SSR powinien systematycznie towarzyszyć dogłębny dialog sektorowy i powinny one otrzymywać wsparcie w postaci politycznego zaangażowania wyższego szczebla. Należy stosować podejście przekrojowe w stosunku do dialogów politycznego i strategicznego dotyczących kwestii związanych z prawami człowieka, państwem prawa, demokracją i dobrymi rządami; należy także zachować zgodność z międzynarodowymi zobowiązaniami, m.in. w zakresie międzynarodowego prawa humanitarnego. Postęp w tym zakresie będzie podlegał monitorowaniu i ocenie w trakcie całej interwencji. Dialog polityczny i strategiczny może służyć również promowaniu krajowej samoodpowiedzialności.

Koordynacja wsparcia UE

Zgodnie z „kompleksowym podejściem” do konfliktu i kryzysu zewnętrznego wszelkie działania UE wspierające dyplomację, rozwój i WPBiO powinny być spójne, skoordynowane, wzajemnie się uzupełniające, odpowiednio uporządkowane i zgodne z ramami prawnymi, politycznymi i instytucjonalnymi. Celem jest promowanie skuteczności wsparcia UE na rzecz SSR. Jeżeli planuje się znaczną interwencję UE w sektorze bezpieczeństwa, UE i państwa członkowskie powinny zaplanować działania w zakresie SSR, najlepiej wraz z innymi podmiotami międzynarodowymi. Umożliwi to dzielenie się informacjami tak, aby wypracować wspólne zrozumienie kontekstu i zebrać rozpoznane doświadczenia i wnioski oraz zalecenia, które zostaną wykorzystane na potrzeby dialogu politycznego i strategicznego, dostosowania realizowanych programów, formułowania planowanych interwencji i procesów programowania.

Planowanie to może również stanowić podstawę, która posłuży podmiotom UE do wspólnego zdefiniowania celów i opracowania „matrycy koordynacji” (koordynowanej w tym obszarze przez delegaturę UE), która umożliwiłaby im zidentyfikowanie odpowiednich połączeń i sekwencyjności między dialogiem politycznym, działaniami/instrumentami w zakresie współpracy i możliwymi misjami/operacjami w zakresie WPBiO. „Matryca koordynacji” byłaby aktywnym dokumentem bazującym w stosownych przypadkach na istniejących politycznych ramach podejścia kryzysowego (PFCA) lub krajowych ramach i strategiach programowania, w tym w kontekście wspólnego programowania.

Instrumenty UE podlegają różnym procedurom programowym i decyzyjnym oraz ograniczeniom regulacyjnym, które wynikają z ich odpowiednich podstaw prawnych. Matryce koordynacji UE na szczeblu krajowym nie wpłyną na zmianę tych zasad, lecz będą odzwierciedlały wspólne zrozumienie wśród podmiotów UE co do priorytetów, celów i ich możliwych ról.

Takie „matryce koordynacji” będą służyły identyfikacji zagrożeń, środków ograniczających ryzyko – w zakresie, jakim jest to możliwe – strategii wyjścia, która byłaby spójna z długoterminowym planem krajowym i zdolnościami finansowymi kraju partnerskiego. Utworzą one podstawę do monitorowania i oceny systemu, umożliwiając pomiar postępów i wpływu wsparcia ze strony UE. Jeżeli opracowywana jest pojedyncza strategia wsparcia, elementy takie będą bezpośrednio omawiane i uzgadniane na tym szczeblu.

Koordynacja z innymi podmiotami międzynarodowymi

UE we współpracy z państwami członkowskimi powinna dążyć do synergii z innymi podmiotami międzynarodowymi oraz do osiągnięcia z nimi konsensusu zgodnie z art. 210 TFUE. W tym celu będzie dążyła do ścisłej współpracy z ONZ, organizacjami regionalnymi i innymi organizacjami międzynarodowymi (szczególnie z organizacjami posiadającymi uprawnienia w zakresie bezpieczeństwa), partnerami dwustronnymi aktywnymi w kwestiach związanych z bezpieczeństwem i w stosownych przypadkach z wyspecjalizowanymi międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi. Sektor bezpieczeństwa powinien być nieodłączną częścią wewnętrznej koordynacji krajowej wśród podmiotów/darczyńców międzynarodowych. W miarę możliwości i w stosownych przypadkach podmioty międzynarodowe powinny rozważyć ujęcie swoich działań w ramach pojedynczych krajowych strategii wspierania rozwoju sektora bezpieczeństwa.

Elastyczność i równoważenie długoterminowych zmian systemowych z pilnymi potrzebami w zakresie bezpieczeństwa

Przekształcanie jakiegokolwiek sektora bezpieczeństwa stanowi długi proces, w którym należy uwzględnić szczególne kultury instytucjonalne i wrażliwość na zmianę. Proces ten wymaga długoterminowej wizji i takiego też zaangażowania. W każdym szczególnym kontekście UE musi znaleźć odpowiednią równowagę i spójność między takimi długoterminowymi wysiłkami a koniecznością spełnienia pilniejszych, często natychmiastowych potrzeb obywateli w związku z bezpieczeństwem.

Ponieważ środowisko operacyjne może ulegać szybkim zmianom, szczególnie w niestabilnych lub pokonfliktowych państwach, niektóre działania mogą zostać zawieszone bądź może dojść do naruszania praw człowieka lub zasad rządów. Należy zapewnić możliwość dostosowywania programów wsparcia SSR.

Pomiary postępu: monitorowanie i ocena

Ogólne zasady monitorowania i oceny odnoszące się do projektów i programów mają zastosowanie do wszystkich interwencji w sektorze bezpieczeństwa; szczególnie istotne jest:

-zdefiniowanie od samego początku wartości referencyjnych;

-ustanowienie jasno zdefiniowanych, wykonalnych i ograniczonych w czasie celów oraz wskaźników wpływu powiązanych z jasnymi kryteriami, aby zapewnić możliwość pomiaru osiągania skutków i celów; oraz

-dokonanie alokacji wystarczających zasobów ludzkich i finansowych na potrzeby wewnętrznego monitorowania.

Działania w zakresie monitorowania i oceny powinny obejmować gromadzenie danych ilościowych i jakościowych oraz ich analizę w celu zintegrowania postrzegania zmiany przez społeczeństwo i poszczególnych obywateli zgodnie z podejściami do bezpieczeństwa ludzkiego skoncentrowanych na człowieku.

Rzetelne monitorowanie i regularne oceny realizowanych interwencji pozwolą UE (i aktywnym partnerom spoza UE) na podsumowanie postępów, wyciągnięcie wniosków i dokonanie przeglądu działalności.

Zarządzanie ryzykiem

Wspieranie SSR pociąga za sobą ryzyko, które należy przewidzieć i w stosunku do którego należy opracować środki ograniczające; takie ryzyko obejmuje:

i.    niewystarczające krajowe zaangażowanie polityczne względem zmiany

Zaangażowanie polityczne w reformę może być niewystarczające lub powierzchowne; może ono też słabnąć w miarę upływu czasu. UE musi dysponować odpowiednimi narzędziami, aby oszacować rzeczywisty poziom zaangażowania ze strony kraju partnerskiego i stosownie do tego planować swoje zaangażowanie. W niektórych kontekstach może rozpocząć od niewielkich interwencji mających na celu poprawę zaufania i krajowego zaangażowania politycznego i zwiększyć zakres swojego zaangażowania na późniejszym etapie. Punktem wejścia może być zaangażowanie w stosunki ze społeczeństwem obywatelskim.

ii.    negatywne niezamierzone konsekwencje

Żadna interwencja nie jest neutralna, a wsparcie na rzecz sektora bezpieczeństwa wymaga podejścia „nie szkodzić” 33 , które uwzględnia przyczyny leżące u podstaw konfliktu. Analiza kontekstu pomoże podmiotom UE uniknąć niezamierzonych negatywnych wpływów na dynamikę konfliktu, na przykład przez:

nieumyślne powielanie lub wzmaganie istniejących spięć, np. poprzez wzmacnianie wzorów dominacji i wykluczenia;

wprowadzanie reform i zasobów, które faworyzują silne interesy lub które zostają wplątane w systemy korupcji i rozdawania stanowisk publicznych i powodują tym samym nowe skargi / ponowny brak stabilności.

iii.    ryzyko utraty reputacji

Podmioty zajmujące się bezpieczeństwem wspierane przez UE mogą działać w sposób stronniczy, dyskryminacyjny lub stanowiący nadużycie w stosunku do danej ludności; będzie to miało pośredni negatywny skutek dla reputacji UE. Ponadto aktywa mogą dostać się w nieodpowiednie ręce. Praca wraz z innymi podmiotami międzynarodowymi nad oceną ryzyka utraty reputacji i opracowanie realistycznych środków ograniczających takie ryzyko będą stanowiły część i partię procesu opracowywania wsparcia SSR. W stosownych przypadkach i w oparciu o ostrożną analizę poszczególnych przypadków można zastosować odstępstwa od zasad widoczności dotyczących programów/narzędzi działań zewnętrznych UE.

iv.    ryzyko braku interwencji

Obowiązkiem każdego państwa jest ochrona osób cywilnych. W niektórych przypadkach nieprzestrzeganie tego obowiązku może prowadzić do poważnych naruszeń praw człowieka lub zasad demokracji, do ludzkiego cierpienia lub utraty życia, w tym do aktów okrucieństwa. Jeżeli uważa się, że pomocne będzie powstrzymanie takich ekstremalnych przypadków i pomoc w zajęciu się nimi w sytuacjach, w których mogą one wystąpić, UE może podjąć decyzję na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ lub umowy dwustronnej z krajem partnerskim o zaangażowaniu się w działania wspierające SSR nawet w przypadku braku istotnych warunków, takich jak rzeczywiste zaangażowanie w zmianę.

Jak najlepsze wykorzystanie wiedzy fachowej UE w zakresie SSR

UE powinna zmobilizować personel dysponujący odpowiednią wiedzą fachową i odpowiednim doświadczeniem oraz dogłębnym zrozumieniem kwestii technicznych i politycznych związanych z SSR. Musi ona opierać się na wiedzy fachowej państw członkowskich, a w szczególnych obszarach, w których dane agencje wnoszą wyraźną wartość dodaną, na wiedzy stosownych agencji UE (takich jak Europol, CEPOL, FRONTEX) z zastrzeżeniem ich stosownych mandatów, priorytetów i zasobów.

Takie unijne ramy polityki SSR przewidują silną koordynację i współpracę między podmiotami UE a państwami członkowskimi w celu wzmocnienia synergii i komplementarności między instrumentami i misjami w podejściu ogólnounijnym. Przewidują one również koordynację z działaniami prowadzonymi przez międzynarodowe i regionalne organizacje i stosowne organizacje pozarządowe.

W centrali

Komisja wraz z WP ustanowią stałą nieformalną grupę zadaniową w zakresie SSR kierowaną przez przedstawicieli różnych służb i obejmującą przedstawicieli ze stosownych służb tematycznych ESDZ i Komisji, która będzie doradzać delegaturom UE, ESDZ i służbom Komisji oraz misjom WPBiO, a także będzie je wspierać. Będzie się przyczyniała do zapewniania spójności i komplementarności działań UE na rzecz SSR i wspierała planowanie i opracowywanie współpracy na rzecz rozwoju projektów w zakresie SSR i dokumentów w zakresie planowania WPBiO. Jej rola powinna również znaleźć odzwierciedlenie w następnej edycji procedur zarządzania kryzysowego. Opracuje ona narzędzia metodyczne, standardy, procedury i praktyki dotyczące działań UE na rzecz SSR i zapewni szkolenie, m.in. poprzez wspieranie Europejskiego Kolegium Bezpieczeństwa i Obrony (EKBiO). Grupa zadaniowa będzie nadzorowała monitorowanie, ocenę, ramy uczenia się i mechanizmy zarządzania ryzykiem.

W terenie

Odpowiedzialność za koordynację wspierania sektora bezpieczeństwa w terenie spoczywa na szefie delegatury UE w danym kraju partnerskim lub regionie. Jeżeli w kraju obecna jest misja WPBiO, zachęca się Radę do zapewnienia, aby uprawnienia tej misji pozwalały jej na pomoc delegaturze UE w kwestiach związanych z SSR. W tym względzie szef misji będzie mógł doradzać szefowi delegatury.

Delegatury UE i misje dyplomatyczne państw członkowskich powinny dzielić się informacjami i analizami, uczestniczyć we wspólnych analizach oraz przyczyniać się do tworzenia matryc koordynacji SSR.

Jeżeli zaangażowanie UE w sektorze bezpieczeństwa jest szczególnie znaczące i zróżnicowane, a nie istnieją stosowne struktury koordynacji, konieczne będzie ustanowienie grup zadaniowych do spraw koordynacji do celów wspierania sektora bezpieczeństwa na szczeblu krajowym (wraz z sekcjami politycznymi i operacyjnymi delegatur UE, misjami WPBiO, państwami członkowskimi oraz w miarę możliwości stosownymi partnerami, takimi jak ONZ, Bank Światowy czy państwa spoza UE zaangażowane w sektor bezpieczeństwa).

4.    Obszary zaangażowania

UE może wspierać wszystkie części składowe sektora bezpieczeństwa, w tym wojskową, w granicach prawodawstwa UE za pośrednictwem następujących działań (wykaz niewyczerpujący):

Wsparcie instytucjonalne

Wsparcie instytucji zajmujących się bezpieczeństwem i sprawiedliwością obejmuje pomoc w rozwijaniu obrony narodowej krajów partnerskich, opracowywanie polityk i strategii w zakresie bezpieczeństwa i sprawiedliwości, krajowe mechanizmy koordynacji, procedury administracyjne, komunikacyjne i operacyjne, mechanizmy wewnętrznej rozliczalności, planowanie w zakresie zasobów ludzkich i zarządzanie nimi, informacje i dane oraz zarządzanie budżetem i systemy zarządzania finansowego w pełnej zgodności z zasadami praw człowieka i zgodności z międzynarodowym prawem humanitarnym.

Wsparcie instytucjonalne może obejmować pomoc w planowaniu reform, które powinny być dostosowane i zależne od kontekstu oraz mieć na celu pomoc państwom partnerskim w ocenie ich własnych potrzeb oraz wyrażaniu i osiąganiu ich wizji dzięki ustanawianiu realistycznych krótko-, średnio- i długoterminowych wyników. Powinno to pomóc im w odpowiednim alokowaniu zasobów ludzkich, technicznych i finansowych. Postępując w ten sposób, UE będzie również współpracować z podmiotami niepaństwowymi i reprezentującymi społeczeństwo obywatelskie.

UE powinna zapewnić, aby jej wysiłki zmierzające do wzmocnienia instytucji generowały bezpośrednie krótkoterminowe korzyści dla ludności w zakresie usprawnionego świadczenia usług dotyczących bezpieczeństwa.

Szkolenia

Wsparcie UE obejmuje budowanie zdolności krajowych lub regionalnych instytucji szkoleniowych. Działania te mogą obejmować pomoc techniczną i mentoring, ocenę potrzeb szkoleniowych, opracowanie nowych programów i szkolenie osób prowadzących szkolenia. W ramach pomocy szkoleniowej UE wyszczególni wiedzę, umiejętności lub postawy, które należy przekazać, aby promować zmianę zachowania personelu, jednostek i instytucji sektora bezpieczeństwa. Będzie również zmierzała do zapewnienia, aby szkolenie było wartościowe pod względem perspektyw kariery oraz aby personel wykonywał zadania, do których został przeszkolony.

Wsparcie może być powiązane z dialogiem dotyczącym systemów zarządzania krajowymi zasobami ludzkimi i ze wspieraniem takich systemów obejmujących identyfikację profili niezbędnych na potrzeby instytucji zajmujących się bezpieczeństwem i sprawiedliwością, a także sprawiedliwą i przejrzystą rekrutację i promocję itp.

Jeżeli istnieje konieczność szybkiego przywrócenia podstawowych usług w zakresie sprawiedliwości i bezpieczeństwa, UE może bezpośrednio zapewnić szkolenie, szczególnie za pośrednictwem misji WPBiO. W miarę możliwości będzie to czynić we współpracy z krajowymi instytucjami szkoleniowymi celem ich wzmocnienia i ostatecznie przekazania odpowiedzialności za szkolenie.

Sprzęt

UE może dostarczyć podmiotom sektora bezpieczeństwa nieśmiercionośny sprzęt 36 . Uczyni to w szerszych ramach wspierania bezpieczeństwa państwa. UE będzie musiała dążyć do uzyskania stosownych gwarancji, że sprzęt nie zostanie użyty do naruszania praw człowieka, podstawowych wolności lub państwa prawa. Aby uniknąć zagrożenia, że sprzęt stanie się niezdatny do użytku, zostanie porzucony, zagubiony lub będzie nieprawidłowo użytkowany, istnienie i funkcjonowanie wsparcia logistycznego i łańcuchów rejestracji/śledzenia będzie podlegało ocenie, a w stosownych przypadkach zostanie zapewnione wsparcie celem poprawy ich skuteczności. Opracowanie podstawowej dobrej praktyki w obszarze zarządzania sprzętem będzie stanowiło integralną część każdego pakietu sprzętu tak, aby zapewnić jego utrzymanie, ponowną dostawę i usuwanie.

Wsparcie mechanizmów nadzoru

UE powinna wspierać ustanowienie lub usprawnianie skutecznej kontroli cywilnej i nadzoru cywilnego, m.in. poprzez:

promowanie i wspieranie formułowania i egzekwowania stosownego prawodawstwa i stosownych procedur; oraz

zwiększanie zdolności instytucji i mechanizmów w zakresie składania niezależnych skarg oraz nadzoru cywilnego.

Beneficjentami mogą być krajowe organy legislacyjne i niezależne lub quasi-niezależne organy, takie jak rzecznik praw obywatelskich, instytucje lub komisje zajmujące się prawami człowieka, komisje antykorupcyjne, niezależne komisje skarg policyjnych i organy sądowe w roli nadzorującej organy ścigania itp.

UE powinna promować aktywne uczestnictwo społeczeństwa obywatelskiego w takich mechanizmach nadzoru, a w stosownych przypadkach wspierać inicjatywy społeczeństwa obywatelskiego dotyczące monitorowania postępowania sił bezpieczeństwa. Będzie również promowała wolność mediów i wzmacniała ich zdolność do odpowiedzialnego tworzenia sprawozdań dotyczących sektora bezpieczeństwa

Bezpieczeństwo społeczności

Jeżeli przemoc i konflikty są powiązane z kwestiami politycznymi, społecznymi i gospodarczymi, które mają charakter ściśle lokalny, lub gdy krajowe siły bezpieczeństwa nie są w stanie zapewnić niezbędnych usług w zakresie bezpieczeństwa, UE może finansować inicjatywy wsparcia, w ramach których zapewnia się ludności korzyść w postaci bezpieczeństwa i sprawiedliwości dzięki podejściu bezpieczeństwa społeczności obejmującemu (oficjalne lub tradycyjne) władze lokalne, w stosownych przypadkach mieszkańców wspólnot i sąsiedztwa, o których mowa, i lokalne siły bezpieczeństwa. Celem będzie poprawa bezpieczeństwa społeczności lokalnych, rozwiązanie konfliktu i rozwiązanie lokalnych przyczyn przemocy, a ostatecznie zapewnienie, aby władze krajowe były w stanie radzić sobie z problemami bezpieczeństwa i konfliktów na szczeblu lokalnym.

Powiązania między SSR a innymi obszarami zaangażowania

Rozbrojenie, demobilizacja i reintegracja byłych uczestników walk

Rozbrojenie, demobilizacja i reintegracja (DDR) odnosi się do szeregu interwencji w procesie demilitaryzacji oficjalnych i nieoficjalnych ugrupowań zbrojnych poprzez rozbrojenie i likwidację niepaństwowych grup lub zmniejszenie liczby sił zbrojnych i reintegrację do życia cywilnego 37 . Procesy DDR powinny odpowiadać na natychmiastowe potrzeby w zakresie bezpieczeństwa i być pomocne w ustanowieniu podstaw długoterminowej stabilności w państwie lub regionie. Powinny one zatem wiązać się z ogólnym procesem pokojowym i najlepiej z szerzej pojętą SSR. W kontekstach konfliktowych i pokonfliktowych wsparcie ze strony UE na rzecz SSR i DDR będzie równoważyło konieczność przywrócenia podstawowych usług w zakresie bezpieczeństwa jako pilnego środka stabilizacji z koniecznością uniknięcia utrudnienia przywrócenia długoterminowej stabilizacji na przykład poprzez legitymację sił bezpieczeństwa, które nie sprzyjają włączeniu społecznemu.

Sprawiedliwość okresu przejściowego

Sprawiedliwość okresu przejściowego obejmuje „pełen zakres procesów i mechanizmów społecznych związanych z podejmowanymi przez społeczeństwo próbami zmierzenia się z dziedzictwem przeszłości i nadużyciami na dużą skalę w celu zapewnienia rozliczalności, oddania sprawiedliwości i osiągnięcia pojednania” 38 . Środki sprawiedliwości okresu przejściowego ostatecznie pomagają w przywróceniu i wzmocnieniu państwa prawa.

W krajach pokonfliktowych i będących w okresie przejściowym SSR jako część składowa reformy instytucjonalnej może przyczynić się do zapobiegania ponownemu zaognianiu konfliktu; pomaga zatem w zapewnieniu rozliczalności i szacunku dla praw człowieka oraz zapobiega przyszłym naruszeniom tych praw. W konkluzjach Rady w sprawie wsparcia na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego 39 podkreślono wagę SSR.

Broń strzelecka i lekka (BSiL)

Dostępność BSiL stanowi często kluczowy czynnik w prowadzeniu do braku bezpieczeństwa i w jego szerzeniu. „Pozostałości konfliktów”, podtrzymywane przez nielegalne rozprzestrzenianie BSiL, powodują często zatarcie się granicy między konfliktem zbrojnym a przestępczością 40 . Kontrola BSiL jest nierozerwalnie związana z wysiłkami w zakresie SSR, w szczególności z ograniczaniem postrzeganej lub rzeczywistej potrzeby lub skłonności obywateli bądź społeczności do zapewniania sobie obrony we własnym zakresie.

5.    Monitorowanie i ocena wdrażania polityki

Wdrażanie tych ram polityki będzie podlegało regularnemu monitorowaniu i regularnej ocenie. Każdego roku zespół kierowany przez przedstawicieli różnych służb i składający się z przedstawicieli ESDZ i Komisji, w stosownych przypadkach przy wsparciu konsultantów zewnętrznych, będzie dokonywał przeglądu ogólnego zaangażowania UE w sektor bezpieczeństwa w co najmniej jednym państwie priorytetowym.

Kryteria oceny będą się opierać na celach i zasadach przedstawionych w niniejszym wspólnym komunikacie, na wspólnych wytycznych w zakresie monitorowania i oceny oraz na rzeczywistym stopniu wdrożenia stosownych ram zarządzania ryzykiem.

Istota zaangażowania UE będzie również podlegała ocenie na podstawie takich kryteriów, jak:

-jakość i kompleksowość analizy sektora bezpieczeństwa;

-zdolność reagowania na pilne sytuacje kryzysowe i pojawiające się możliwości; oraz

-spójność między wsparciem ze strony UE, szerszymi celami UE w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju oraz celami krajów partnerskich w zakresie bezpieczeństwa.

Ocena będzie dostępna publicznie. Zostaną sporządzone wstępne zalecenia, a działania następcze będą podlegały monitorowaniu. Ocena posłuży również do zgromadzenia najlepszych praktyk oraz zebranych i zgłoszonych doświadczeń i wniosków, aby mogły one stanowić materiał szkoleniowy dla personelu UE oraz wkład w refleksje na temat instrumentów finansowych UE. Będzie to pomocne przy usprawnianiu wewnętrznych procedur i skuteczności udzielanego wsparcia.

Ogólne wyniki niniejszych ram strategicznych zostaną poddane ocenie w ciągu pięciu lat.

Komisja Europejska i wysoki przedstawiciel zapraszają Parlament Europejski i Radę do poparcia i wspierania podejścia określonego w niniejszym wspólnym komunikacie oraz do pełnego zaangażowania się w ukierunkowanie działań na bardziej spójne i skuteczne zaangażowanie UE w pomoc jej krajom partnerskim w odniesieniu do SSR.

(1)

     Zgodnie z wytycznymi OECD–DAC w sprawie SSR sektor bezpieczeństwa narodowego ma obejmować instytucje egzekwowania prawa (policję, żandarmerię, służby celne, straż graniczną itp.), system sądownictwa karnego (wydziały karne sądów, prokuraturę, zakłady karne itp.), siły zbrojne, służby wywiadu, instytucje zapewniające nadzór polityczny, finansowy i sądowy (ministerstwa, komisje parlamentarne, Trybunał Obrachunkowy, sądownictwo itp.) oraz podmioty niepaństwowe zajmujące się bezpieczeństwem, w tym organy celne, tradycyjne sądy, partyzantkę i armie wyzwolenia, prywatne przedsiębiorstwa wojskowe i zajmujące się bezpieczeństwem. Zob. Podręcznik OECD DAC dotyczący reformy systemu bezpieczeństwa: wsparcie bezpieczeństwa i sprawiedliwości (OECD Publishing, Paryż).

(2)

     JOIN(2015) 50, Przegląd Europejskiej Polityki Sąsiedztwa.

(3)

     Spośród osób żyjących w skrajnym ubóstwie 43 % mieszka w państwach niestabilnych i dotkniętych konfliktami.

(4)

     COM(2011) 637 i konkluzje Rady, Zwiększenie wpływu unijnej polityki rozwoju – Program działań na rzecz zmian, 3166. posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych, Bruksela, dnia 14 maja 2012 r.      

(5)

     Przekształcamy nasz świat: program działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 (rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne dnia 25 września 2015 r.; UNGA A/RES/70/1); Cel 16: „promowanie pokojowych i otwartych społeczeństw na rzecz zrównoważonego rozwoju, zagwarantowanie wszystkim dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz budowa efektywnych, odpowiedzialnych i uwzględniających potrzeby wszystkich instytucji na każdym poziomie”.

(6)

     Zgodnie z postanowieniami Traktatów UE o ogólnych działaniach zewnętrznych UE (art. 21–22 TUE), WPZiB/WPBiO (art. 23–46 TUE), polityce współpracy na rzecz rozwoju (art. 208–211 TFUE) i innych politykach współpracy (art. 212–213 TFUE).

(7)

     Europejska agenda bezpieczeństwa, komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów (COM(2015) 185).

(8)

SWD(2016) 221.

(9)

Zgodnie z dokumentem JOIN(2013) 30 final pomoc humanitarna ma być udzielana zgodnie z właściwym dla niej modus operandi, opartym na zasadach humanitaryzmu, neutralności, bezstronności i niezależności, wyłącznie na podstawie potrzeb dotkniętej kryzysem ludności.

(10)

     Inicjatywa nr 21 w załączniku I do programu prac Komisji na 2016 r. (COM(2015) 610 final).     

(11)

 Konkluzje Rady w sprawie WPBiO, Rada Unii Europejskiej (dokument 8971/15, maj 2015 r.).

(12)

JOIN(2015) 17 final, Budowanie zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju – Umożliwienie partnerom zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi.

(13)

     JOIN (2013) 30 final, Kompleksowe podejście UE do zewnętrznych konfliktów i sytuacji kryzysowych.

(14)

     Koncepcja wsparcia Wspólnoty Europejskiej na rzecz reformy sektora bezpieczeństwa, komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego (SEC(2006) 658); oraz unijna koncepcja wsparcia w zakresie EPBiO na rzecz SSR (Rada 12566/4/05), którą stworzono na podstawie europejskiej strategii bezpieczeństwa – Bezpieczna Europa w lepszym świecie, przyjętej przez Radę Europejską w grudniu 2003 r.

(15)

 Wspólna wizja, wspólne działanie: Silniejsza Europa – Globalna strategia na rzecz polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel Unii ds. Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, czerwiec 2016 r.

(16)

 COM(2015) 185 final, Europejska agenda bezpieczeństwa.

(17)

     Np. zgoda na „aktualizację i modernizację dyrektyw sprawozdawczych ODA dotyczących wydatków na pokój i bezpieczeństwo”; zob. komunikat końcowy z posiedzenia na wysokim szczeblu (OECD DAC, dnia 19 lutego 2016 r.).

(18)

Do celów niniejszego komunikatu reagowanie kryzysowe nie obejmuje pomocy humanitarnej.

(19)

     Zob. dokument Rady 8831/16.

(20)

     Chociaż zasady określone w niniejszym wspólnym komunikacie mają zastosowanie również do krajów objętych procesem rozszerzenia, proces przystąpienia obejmuje różne działania i procedury służące zapewnieniu, aby państwa te spełniały kryteria przystąpienia.

(21)

     Począwszy od wolności od niedostatku, wolności od strachu i wolności podejmowania działania we własnym imieniu.

(22)

     Zob. konkluzje Rady dotyczące planu działania w sprawie równości płci na lata 2016–2020 (dokument 13201/15).     

(23)

     Do celów niniejszego dokumentu sektor bezpieczeństwa uznaje się za zgodny z prawem, gdy: i. w jego ramach przestrzega się akceptowanych na szczeblu międzynarodowym praw człowieka, państwa prawa i zasad demokracji; ii. stosuje się w nim zasady dobrych rządów dotyczące przejrzystości i otwartości, uczestnictwa i włączenia oraz rozliczalności; oraz iii. zwalcza korupcję.

(24)

     Pozostaje to w zgodzie z art. 3 i art. 21 lit. c) TUE, w których wymaga się, aby Unia w stosunkach zewnętrznych umacniała i propagowała swoje wartości i interesy, w tym demokrację, państwo prawa, powszechność i niepodzielność praw człowieka i podstawowych wolności. W Traktacie z Lizbony wymaga się, aby polityka UE, w tym polityka w zakresie stosunków zewnętrznych, pozostawała w zgodzie z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej.

(25)

     W szczególnym przypadku sądownictwa należy zapewnić rozdział władz, aby zagwarantować niezależność sądów oraz aby sądy te nie podlegały nieodpowiednim wpływom ze strony innych organów władz lub ze strony prywatnych lub stronniczych podmiotów działających we własnym interesie.

(26)

     Zob. Biała księga na temat sprawowania rządów w Europie (COM(2001) 428); dwie inne zasady dobrych rządów (skuteczność i spójność) przedstawiono odpowiednio w ramach celu A i w rozdziale 3.

(27)

     UNSC S/RES/1325 (2000); UNSC S/RES/2242 (2015) w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa.

(28)

     Jak określono w HORYZONT 2020 – program prac na lata 2016–2017, wyzwanie społeczne 7: Bezpieczne społeczeństwa – ochrona wolności i bezpieczeństwa Europy i jej obywateli; oraz wyzwanie społeczne 6: Europa w zmieniającym się świecie – integracyjne, innowacyjne i refleksyjne społeczeństwa.

(29)

     Zob. OECD–DAC Deklaracja paryska w sprawie skuteczności pomocy(2005) i Program działania z Akry (2008); Partnerstwo z Pusanu w sprawie skutecznej współpracy na rzecz rozwoju; czwarte forum wysokiego szczebla w sprawie skuteczności pomocy (Pusan, Republika Korei, w dniach 29 listopada – 1 grudnia 2011 r.).

(30)

Zob. wspólne wytyczne służb ESDZ i Komisji w sprawie stosowania analizy konfliktu w ramach wspierania działań zewnętrznych UE.

(31)

     Wytyczne w sprawie wsparcia budżetowego. Programowanie, opracowanie i zarządzanie: współczesne podejście do wsparcia budżetowego, dokument roboczy Dyrekcji Generalnej ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju EuropeAid. Komisja Europejska, wrzesień 2012 r.

(32)

     Np. protokołów ustaleń, wspólnych deklaracji, ustaleń itp.

(33)

     COM(2010) 126, Pomoc humanitarna w zakresie żywności.

(34)

     Wytyczne w sprawie wsparcia budżetowego. Programowanie, opracowanie i zarządzanie: współczesne podejście do wsparcia budżetowego, dokument roboczy Dyrekcji Generalnej ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju EuropeAid. Komisja Europejska, wrzesień 2012 r.

(35)

     JOIN(2015) 16.

(36)

     JOIN(2015) 17 final.

(37)

     Koncepcja UE dotycząca wsparcia rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji (DDR); zatwierdzona przez Komisję dnia 14 grudnia 2006 r. i przez Radę Unii Europejskiej dnia 11 grudnia 2006 r.    

(38)

     Dokument S/2004/616 Rady Bezpieczeństwa ONZ.

(39)

     Konkluzje Rady w sprawie wsparcia UE na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego, z dnia 16 listopada 2015 r. (13576/15).

(40)

     Strategia UE dotycząca zwalczania nielegalnego składowania BSiL i handlu taką bronią oraz amunicją, konkluzje Rady (5319/06).