14.3.2013   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 76/37

1.1

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (EKES) uważa, że na jednolitym rynku europejskim konieczna jest zintegrowana polityka europejska w zakresie sektora bezpieczeństwa, oparta na skoordynowanym podejściu do wyzwań tego sektora, wspólnej strategii i wspólnej wizji konkurencyjnego rozwoju.

1.2

By zapewnić warunki do podniesienia konkurencyjności w tym sektorze (rozumianym jako tradycyjny sektor bezpieczeństwa, przemysł obronny ukierunkowany na bezpieczeństwo, a także nowe podmioty, tzn. głównie przedsiębiorstwa stosujące swą obecną technologię cywilną również w obszarach związanych z bezpieczeństwem, i dostawcy usług w zakresie bezpieczeństwa), w którym tkwi duży potencjał zatrudnienia i który dysponuje dużą i obiecującą grupą użytkowników, EKES uważa, że konieczne jest:

1.3

EKES popiera inicjatywy zawarte w planie działania, mając jednocześnie nadzieję, że będą one realizowane w ramach ściślejszej współpracy i koordynacji, między innymi w oparciu o rodzaje produktów oraz bazę odpowiednich i szczegółowych danych statystycznych dotyczących również wydajności, zatrudnienia i wielkości przedsiębiorstw w tym sektorze.

1.4

EKES zaleca koordynację, konwergencję systemów zarządzania informacją i gwarancje interoperacyjności.

1.5

EKES zdecydowanie popiera zwiększenie możliwości kierowania nowymi perspektywami w zakresie konkurencji i dostępu do instytucjonalnych zasobów finansowych, a także ich antycypowania, między innymi dzięki prognozom opartym na uczestnictwie sporządzanym na szczeblu europejskim.

1.6

Powiązanie aspektu społecznego i etycznego powinno być przejrzyste i zagwarantowane na wszystkich etapach, począwszy od etapu projektowania do normalizacji i zastosowania technologicznego w terenie. Nowe technologie i przepisy powinny uwzględniać od początku ochronę praw podstawowych obywateli, zwłaszcza tych, które dotyczą prywatności i ochrony danych osobowych.

1.7

Niezbędne jest podjęcie starań na szczeblu UE, a także skoordynowanie wysiłków krajowych w celu zapewnienia szkolenia zasobów ludzkich i ich integracji z rynkiem pracy, tak by mogły one świadczyć wysokiej jakości profesjonalne usługi z poszanowaniem jednostki, dotrzymując kroku rozwojowi zaawansowanych technologii w ramach systemu pełnej interoperacyjności.

2.1

Przemysł bezpieczeństwa jest strategicznym sektorem obejmującym zastosowania cywilne i wojskowe, które są sobie pokrewne i ze sobą powiązane. Jest to idealne połączenie badań naukowych, innowacji technologicznych i zaawansowanych zastosowań.

2.2

Naturalną siłą napędową tego przemysłu jest technologia i charakteryzuje się on stałym przepływem nowych technologii. Produkty i usługi tego sektora są zróżnicowane i w dużym stopniu przestarzałe, wymagają również wysokiej wydajności naukowo-technicznej.

2.3

Szacuje się, że wartość rynku sektora bezpieczeństwa UE wynosi do 36,5 mld euro i obejmuje około 180 tys. miejsc pracy, podczas gdy w skali światowej w ciągu ostatniego dziesięciolecia wartość tego sektora wzrosła z 10 do 100 mld euro (w 2011 r.). Obejmuje on ochronę lotnictwa, ochronę na morzu, ogólnie ochronę transportu, bezpieczeństwo granic, ochronę infrastruktury krytycznej, wywiad antyterrorystyczny (w tym bezpieczeństwo cybernetyczne i komunikację), ochronę bezpieczeństwa fizycznego, zarządzanie kryzysowe i odzież ochronną.

2.4

Do tych sektorów dochodzi jeszcze przemysł kosmiczny związany z bezpieczeństwem, wraz ze swoimi wieloma zastosowaniami.

2.5

W Europie rynek produktów związanych z bezpieczeństwem w kosmonautyce opiera się na wielkich grupach wielonarodowych, które działają na szczeblu europejskim oraz na szczeblu poszczególnych państw członkowskich w obszarze cywilnym i komercyjnym, przy czym popyt na zastosowania komercyjne wynosi 40 %, a instytucjonalne – 60 %.

2.6

Pomimo faktu, że tendencje rynkowe wskazują na stały wzrost, którego nie dotyczy spowolnienie gospodarcze wywołane kryzysem międzynarodowym, sektor bezpieczeństwa w UE musi stawić czoła bardzo rozproszonemu rynkowi wewnętrznemu i bazie przemysłowej osłabionej przez znacznie się od siebie różniące krajowe ramy prawne oraz normy techniczno-prawne, podczas gdy wysiłki badawcze i zamówienia publiczne – pomimo działań wspólnotowych w tej dziedzinie takich jak 7PR – są jeszcze w dużej mierze ograniczone do poszczególnych państw członkowskich.

2.7

UE jest zobowiązana zagwarantować bezpieczeństwo swym obywatelom, przedsiębiorstwom i całemu społeczeństwu w wielu dziedzinach, poczynając od ochrony ludności przed klęskami żywiołowymi, ochrony łańcucha żywnościowego, zapobiegania terroryzmowi i zwalczania terroryzmu, a kończąc na ochronie przez zagrożeniami związanymi z materiałami chemicznymi, biologicznymi, radiologicznymi, jądrowymi i wybuchowymi.

2.8

Sektor przemysłowy związany z bezpieczeństwem ma kluczowe znaczenie dla przyszłości i jasno odzwierciedla wyzwania oraz możliwości, jakie stoją przed UE. Dzięki poziomowi technologii wiele europejskich przedsiębiorstw należy do światowych liderów w różnych segmentach sektora, lecz może stracić swój udział w rynku na rzecz swych głównych partnerów handlowych.

2.8.1

Konieczne są odpowiednie, szczegółowe i wiarygodne dane statystyczne dotyczące między innymi produkcji, zatrudnienia i wielkości przedsiębiorstw w tym sektorze.

2.9

Zarządzanie przedsiębiorstwami w sektorze bezpieczeństwa jest bardzo złożone i zależy od szeregu zmiennych:

2.10

By zapewnić warunki do podniesienia konkurencyjności europejskiego sektora bezpieczeństwa, EKES uważa, że europejski rynek wewnętrzny musi gwarantować:

2.11

Na szczeblu światowym zdecydowanie największym konkurentem są Stany Zjednoczone, które korzystają ze zharmonizowanych ram prawnych, wspólnych norm i dużego popytu na szczeblu federalnym (2). Ich skonsolidowany rynek wewnętrzny ma ponad 42-procentowy udział w obrotach na szczeblu światowym, a ich przedsiębiorstwa należą do liderów, jeżeli chodzi o produkcję instalacji technicznych zapewniających bezpieczeństwo. W Japonii i Izraelu działają wiodące przedsiębiorstwa produkujące zaawansowane urządzenia, zwłaszcza w dziedzinie informatyki i komunikacji, podczas gdy w Rosji i Chinach zaobserwować można wysoki poziom rozwoju w tradycyjnych sektorach ochrony bezpieczeństwa fizycznego.

2.12

EKES podkreśla, że w tym kontekście międzynarodowym konieczna jest proaktywna europejska polityka przemysłowa dla sektora bezpieczeństwa, która lepiej odzwierciedlałaby równowagę między potencjałem tego sektora, ramami technicznymi i prawnymi oraz prawem własności przemysłowej, a zwłaszcza rodzajami produktów, usług i systemów, które można dostosować do wspólnych norm i zharmonizowanych regulacji i procedur, takimi jak:

Tymczasem w wypadku produktów wrażliwych, warunki regulacji i dostępu podlegają w poszczególnych przypadkach ocenom i umowom, by utrzymać poziom jakości i bezpieczeństwa.

2.13

EKES podkreślał już wielokrotnie potrzebę rozwinięcia polityki w zakresie bezpieczeństwa sieci i informacji, co jest niezbędne dla Europejskiej agendy cyfrowej.

2.14

EKES wypowiedział się już ponadto na temat kluczowych aspektów ochrony lotnictwa (3), ochrony na morzu (4) i bezpieczeństwa w gałęziach transportu (5), a także w sprawie współpracy operacyjnej na zewnętrznych granicach (6), podkreślając rolę agencji Frontex i potrzebę całościowego podejścia do bezpieczeństwa granic i walki z nielegalną imigracją.

2.15

Jeżeli chodzi o monitorowanie środowiska i bezpieczeństwa z przestrzeni kosmicznej, Komitet podkreślił znaczenie satelitów Sentinel i GMES oraz systemu nawigacji satelitarnej Galileo (7).

2.16

W rozmaitych analizach podkreślano znaczenie projektów demonstracyjnych w zakresie technologii bezpieczeństwa materiałów chemicznych, biologicznych, radiologicznych, jądrowych i wybuchowych (CBRNE).

2.17

Siódmy program ramowy (7PR) jest pierwszym, w którym zawarto konkretny program badawczy w dziedzinie bezpieczeństwa, przeznaczając na niego 1,4 mld euro i koncentrując się wyłącznie na projektach zastosowań cywilnych, rozwoju technologii i wiedzy mającej chronić obywateli UE (8), z poszanowaniem ich prywatności oraz praw podstawowych.

2.18

Zdaniem EKES-u konieczne byłoby ułatwienie zastosowania cywilnych/wojskowych technologii hybrydowych w oparciu o opracowanie odpowiednich norm we współpracy z Europejską Agencją Obrony, a także bardziej zdecydowane wsparcie – za pomocą większej ilości środków – wymiaru „Bezpieczeństwo” pośród technologii wspomagających w nowym PR w zakresie badań i innowacji (9), przy jednoczesnym zachęcaniu do projektów demonstracyjnych i przygotowania pilotażowych prototypów.

2.19

Komisja zaliczyła sektor bezpieczeństwa do głównych elementów inicjatywy przewodniej strategii „Europa 2020”„Polityka przemysłowa w erze globalizacji”, na której temat Komitet miał już okazję się wypowiedzieć (10).

2.20

EKES uważa, że konieczne jest zapoczątkowanie jednolitej strategii europejskiej w oparciu o zintegrowane podejście do sektora bezpieczeństwa, gdyż bezpieczeństwo należy do największych bolączek współczesnego społeczeństwa, jest podstawą wzrostu i zatrudnienia, a także wymaga wspólnych wysiłków i wspólnej wizji wszystkich państw członkowskich, by podnieść konkurencyjność.

3.1

W dokumencie przedstawiono znaczenie strategiczne sektora bezpieczeństwa i wytyczono główne działania w celu zwiększenia innowacyjności i konkurencyjności europejskiego sektora bezpieczeństwa, poprzez które Komisja zamierza wspomóc ten proces.

3.2

W proponowanym planie działania przedstawiono następujące wytyczne:

3.3

Komisja zamierza powołać grupę monitorującą w celu kontroli stanu realizacji proponowanych środków w określonym terminie.

4.1

Komitet uważa, że z myślą o europejskich obywatelach, przedsiębiorstwach i pracownikach oraz o całym społeczeństwie europejskim, a także z punktu widzenia rozwoju konkurencyjnej i zrównoważonej gospodarki konieczne jest opracowanie na szczeblu UE zintegrowanego i skoordynowanego podejścia do wyzwań w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju europejskiego sektora przemysłowego poprzez sporządzenie kompleksowej strategii UE w dziedzinie systemów bezpieczeństwa, która kładłaby nacisk na jednostkę i jej godność, by zaspokoić podstawowe potrzeby wolności i bezpieczeństwa.

4.2

Komitet uważa, że należy w większym stopniu wziąć pod uwagę wartość dodaną już powołanych agencji, takich jak EAO (Europejska Agencja Obrony), FRONTEX (granice zewnętrzne), EUROPOL (bezpieczeństwo publiczne), ENISA (bezpieczeństwo cybernetyczne), EASA (bezpieczeństwo lotnicze), EMSA (bezpieczeństwo morskie) i EFSA (bezpieczeństwo żywności), a także systemów ostrzegania, takich jak RAPEX (wspólnotowy system szybkiego informowania o bezpieczeństwie produktów) i ECHA w Helsinkach (system produktów chemicznych/REACH).

4.3

EKES zgadza się z analizą Komisji dotyczącą potrzeby pełnego wykorzystania wiodącej pozycji wielu europejskich przedsiębiorstw w tym sektorze przy proaktywnym zapewnieniu prawdziwie zjednoczonego europejskiego rynku wewnętrznego, bez przeszkód w postaci rozdrobnienia, i promowania sektora, który oferuje dużą grupę produktów i usług, obiecującą z punktu widzenia zatrudnienia.

4.4

EKES uważa niemniej, że należy poszerzyć zakres europejskiego planu działania, poruszając kwestię zainicjowania prawdziwej wspólnej europejskiej strategii dla sektora bezpieczeństwa opartej na wspólnej wizji, europejskiej platformy łączącej różne aspekty bezpieczeństwa i systemu zarządzania mogącego zapewnić skuteczną i jednolitą koordynację.

4.5

Taka strategia oparta na zintegrowanym podejściu mogłaby przybrać formę wirtualnej platformy, która obejmowałaby zagadnienia etyczne i kwestie zarządzania, aspekty międzysektorowe i interoperacyjność.

4.6

Zdaniem EKES-u konieczne jest zaradzenie brakowi porozumienia między decydentami politycznymi a przemysłem, między innymi dzięki wzmocnieniu takich inicjatyw jak Europejski Kongres Bezpieczeństwa i stała platforma dialogu taka jak forum polityki bezpieczeństwa.

4.7

By przezwyciężyć rozdrobnienie europejskiego rynku wewnętrznego, należy zapewnić:

4.8

Zdaniem Komitetu należy nie tylko uwzględnić aspekt społeczny już na etapie projektowania produktów, usług i systemów, lecz również wprowadzić mechanizmy udziału partnerów społecznych i zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego w monitorowaniu zgodności z wymiarem społecznym i etycznym rozwoju bezpieczeństwa oraz z jego zastosowaniami technologiczno-produkcyjnymi.

4.8.1

Uprawnienia techniczne i regulacyjne powinny zostać przyznane w porozumieniu z EDA, zgodnie z zasadami nowej polityki normalizacji. Należy przy tym zapewnić jawny i przejrzysty roczny program prac, pełny udział partnerów społecznych i przedstawicieli zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, opracowanie specyfikacji dla zamówień publicznych zgodnych z zasadami otwartości, konsensusu, przejrzystości, istotności, neutralności i jakości (11).

4.8.2

EKES popiera podejście zaproponowane w kwestii wzajemnego uznawania systemów certyfikacji, o ile umożliwia on osiągnięcie wspólnego poziomu kompetencji akredytowanych organów certyfikujących, bardziej rygorystyczne kryteria selekcji i zharmonizowane procedury selekcji dla ocen zgodności (12).

4.9

Komitet uważa, że istotne jest prawne uznanie technologii podwójnego zastosowania w celu rozpropagowania technologii hybrydowych do wspólnego użytku cywilnego i wojskowego, lecz jeszcze bardziej popiera nadanie temu zagadnieniu większego znaczenia zarówno poprzez przyznanie większej ilości środków finansowych, jak i rozwinięcie tematyczne w ramach priorytetu technologii wspomagających, przewidzianego w inicjatywie „Horyzont 2020”, wraz z działaniami finansowanymi z przyszłego Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

4.9.1

Chociaż innowacyjne podejście przewidziane w inicjatywie „Horyzont 2020” jest z pewnością istotne, jeżeli chodzi o własność przemysłową i intelektualną, konieczne jest zwiększenie ochrony własności przemysłowej w ramach WTO, a także w ramach dwustronnych i wielostronnych układów o stowarzyszeniu, ze szczególnym uwzględnieniem klauzul o ograniczeniu odpowiedzialności i o dostępie do zagranicznych rynków publicznych.

4.9.2

EKES zgadza się, że pełne wykorzystanie nowych możliwości instrumentu zamówień przedkomercyjnych, przewidzianego w inicjatywie „Horyzont 2020”, jest dobrym pomysłem.

4.10

EKES w pełni popiera zwiększenie znaczenia aspektu społecznego i etycznego przepisów regulujących sektor technologii bezpieczeństwa.

5.1

Przezwyciężenie rozdrobnienia rynku na podstawie rodzaju produktu. EKES zaleca wytyczenie priorytetów działania nie w oparciu o sektory, lecz o rodzaje produktów, które mogą z większą łatwością zaspokoić wymogi jednolitego rynku dzięki zharmonizowanym przepisom i procedurom z uwagi na ich duży potencjał rynkowy i na ich wpływ na dużą grupę obywateli i pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia rozwoju MŚP pod względem środków finansowych, badań i organizacji.

5.2

Badania i innowacje, ochrona własności przemysłowej i zamówienia publiczne. EKES apeluje o zwiększenie środków UE na technologie bezpieczeństwa w ramach inicjatywy „Horyzont 2020”, a także w połączeniu z wymiarem „technologie wspomagające”, o rozwój wspólnych projektów interoperacyjności dotyczących bezpieczeństwa w ramach programu ISA (13), zastosowanie wyjątków w tym sektorze w ramach systemu pomocy państwa na innowacje, o kontrolę rzeczywistego zastosowania dyrektyw nr 2004/18/WE i 2009/81/WE i instrumentów przedkomercyjnego zamówienia w sektorze bezpieczeństwa, pogłębienie współpracy publiczno-prywatnej i cywilno-wojskowej oraz o ułatwienie strategii transgranicznych połączeń i klastrów przedsiębiorstw, harmonizację przepisów dotyczących ochrony przed ograniczoną odpowiedzialnością stron trzecich i lepsze przepisy wewnętrzne dotyczące własności przemysłowej.

5.3

Dostęp do rynków zagranicznych. EKES uważa, że konieczne jest umocnienie zintegrowanych i wspólnych działań w ramach polityki zagranicznej w sektorze bezpieczeństwa poprzez zwiększenie ochrony własności przemysłowej w ramach WTO i dwustronnych i wielostronnych układów europejskich o stowarzyszeniu, zagwarantowanie równego dostępu do rynków zagranicznych i do zamówień publicznych w oparciu o wzajemność, zwiększenie znaczenia UE w normalizacji międzynarodowej oraz wprowadzenie europejskiego oznakowania bezpieczeństwa (Euro Security Label).

5.4

Wymiar społeczny i etyczny. Wszystkie systemy, produkty i usługi bezpieczeństwa powinny być zgodne z podstawowymi wolnościami i prawami obywateli, zwłaszcza jeżeli chodzi o poufność, i przyczyniać się do postępu gospodarczego i społecznego, bezpiecznego handlu, dobrobytu oraz bezpieczeństwa osób. Innowacje technologiczne powinny od samego początku umożliwiać zwiększenie ochrony danych osobowych i poufności, zapewniając – dzięki dialogowi publiczno-prywatnemu – instrumenty przejrzystego i odpowiedzialnego wdrażania przepisów, których zasadniczym elementem powinna być ochrona człowieka.

5.5

Szkolenie i integracja z rynkiem pracy wykwalifikowanych zasobów ludzkich zgodnie z wymogami bezpieczeństwa oraz zastosowania zaawansowanych technologii bezpieczeństwa, tak by były one w stanie świadczyć wysokiej jakości profesjonalne usługi w ramach systemu pełnej interoperacyjności, z poszanowaniem jednostki i jej godności.