52011DC0254

SPIS TREŚCI

1. WPROWADZENIE 1

2. WYKONANIE PROGRAMU 2

2.1. Podsumowanie programu Daphne 2

2.2. Wdrażanie programu Daphne 3

3. GŁÓWNE USTALENIA ZAWARTE W OCENIE OKRESOWEJ 4

3.1. Znaczenie programu 4

3.2. Skuteczność 6

3.3. Wydajność 7

3.4. Trwałość wyników 8

4. ZALECENIA I WNIOSKI 9

4.1. Lepsze dostosowanie programu do priorytetów politycznych UE 9

4.2. Lepsze rozpowszechnianie wyników projektu oraz zapewnienie ich trwałości 10

4.3. Zrównoważony udział w programie Daphne 11

4.4. Bardziej skuteczne zarządzanie programem Daphne 11

4.5. Podsumowanie 11

1. WPROWADZENIE

Niniejsza ocen okresowa programu Daphne III ma na celu przedstawienie dotychczasowych wyników osiągniętych w ramach programu, jak również jakościowych i ilościowych aspektów jego wdrażania. Zobowiązanie do przedłożenie oceny Parlamentowi Europejskiemu i Radzie zawarte jest w art. 15 podstawy prawnej dla programu Daphne III[1].

Ocena programu przeprowadzona została przez Komisję przy wsparciu niezależnego zewnętrznego organu kontrolnego[2]. Ocena obejmuje przede wszystkim dotychczasowe osiągnięcia programu oraz jakościowe i ilościowe aspekty wdrażania Daphne III[3].

Komisja przeprowadziła szczegółową analizę silnych i słabych stron programu Daphne III w zakresie:

1) usprawnienia realizacji programu w pozostałej fazie bieżącego programu, oraz

2) ulepszenie struktury programu pod kątem programu, który będzie jego kontynuacją.

Ocena programu dotyczyła w szczególności:

1) jego znaczenia w odniesieniu do celów i podejścia do realizacji programu, w tym zbadanie czy cele programu odpowiadają potrzebom i problemom grup docelowych, czy jego priorytety dostosowane są do rozwoju polityki oraz czy program zapewnia wartość dodaną UE i tworzy synergię z innymi programami;

2) skuteczności programu rozumianej jako zakres, w jakim pomyślnie realizowane są jego cele oraz tworzone są partnerstwa transgraniczne oraz ustalenia, jakie czynniki mają wpływ na program;

3) wydajności programu odnoszącej się do zakresu, w jakim Komisja oraz wspierane organizacje zoptymalizowały zasoby – finansowe, ludzkie i techniczne – w celu wdrożenia programu i działań oraz w celu osiągnięcia odpowiednich wyników.

Sprawozdanie przedstawia główne ustalenia zawarte w ocenie, wnioski oraz zalecenia na pozostały okres wdrożenia programu Daphne III.

2. WYKONANIE PROGRAMU

2.1. Podsumowanie programu Daphne

Program Daphne III na lata 2007-2013 „na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet oraz na rzecz ochrony ofiar i grup ryzyka” został powołany przez Parlament Europejski i Radę w 2007 r. Wykorzystuje on doświadczenia oraz stanowi kontynuację inicjatywy Daphne oraz programów poprzedzających: Daphne I i II.

Pierwsza inicjatywa Daphne rozpoczęła się już w 1997 r. i stanowiła jeden z elementów szeroko zakrojonej reakcji UE na przypadki handlu i wykorzystywania seksualnego dzieci, które wstrząsnęły Europą i zmusiły do działania opinię publiczną oraz polityków.

Inicjatywa Daphne opierała się na założeniu, że przemoc wobec kobiet oraz przemoc wobec dzieci i młodzieży są powiązane. Dlatego właśnie miała ona za zadanie propagowanie działań zwalczających przemoc nie tylko wobec dzieci, lecz również wobec młodzieży i kobiet. Podejście to znalazło swoje odzwierciedlenie w późniejszych programach Daphne.

Celem ogólnym programu Daphne III jest wspieranie ochrony dzieci, młodzieży i kobiet przed wszystkimi formami przemocy oraz osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony zdrowia, dobrobytu i spójności społecznej.

Powyższe cele ogólne wspierają rozwój polityk UE, w szczególności polityk w zakresie zdrowia publicznego, praw człowieka oraz równouprawnienia płci, jak również działań mających za zadanie ochronę praw dzieci oraz zwalczanie handlu ludźmi i wykorzystywania seksualnego.

Celem szczegółowym programu Daphne III jest zapobieganie i przeciwdziałanie wszystkim formom przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet, zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej, w tym przemocy w formie wykorzystywania seksualnego i handlu ludźmi, poprzez stosowanie środków profilaktycznych oraz zapewnianie wsparcia i ochrony ofiarom i grupom ryzyka.

Poprzez zapewnianie niezbędnych środków finansowych program Daphne III wspiera następujące kategorie działań:

1) szczególne projekty transgraniczne, będące przedmiotem zainteresowania UE i angażujące przynajmniej dwa państwa członkowskie (dotacje na działania),

2) wspieranie działań organizacji pozarządowych lub innych organizacji realizujących cel leżący w ogólnym interesie europejskim (dotacje operacyjne),

3) szczególne działania podejmowane przez Komisję, na przykład analizy i badania naukowe, badania opinii publicznej i ankiety, seminaria, konferencje i spotkania ekspertów (inicjatywy Komisji).

Działania finansowane w ramach Daphne III obejmują pomoc i wspieranie organizacji pozarządowych działających w tym obszarze, przygotowanie i realizację akcji uświadamiających, skierowanych do określonych kręgów odbiorców, rozpowszechnianie wyników uzyskanych w ramach programów Daphne I i Daphne II lub identyfikację i intensyfikację działań przyczyniających się do pozytywnego traktowania osób narażonych na przemoc.

Program wspomaga również tworzenie i wspieranie sieci multidyscyplinarnych, zapewniając rozpowszechnianie informacji popartych dowodami, rozwój wiedzy, opracowywanie materiałów edukacyjnych i badanie zjawisk związanych z przemocą oraz ich oddziaływania.

W programie Daphne III mogą uczestniczyć organizacje i instytucje z państw członkowskich UE i państw EFTA, będących stronami porozumienia EOG (Islandia, Lichtenstein i Norwegia). Program zarządzany jest centralnie przez Komisję Europejską, odpowiedzialną za określenie priorytetów na dany rok, zarządzanie budżetem, ocenę wniosków oraz przydzielanie dotacji.

2.2. Wdrażanie programu Daphne

Całkowita koperta finansowa przewidziana na program Daphne III wynosi 116,85 mln EUR na okres 2007-2013, przy budżetach rocznych w wysokości 14,2 mln EUR na 2007 r., 14,7 mln EUR na 2008 r., 17,8 mln EUR na 2009 r. i 18,45 mln EUR na 2010 r.

Jeśli chodzi o podział środków budżetowych, średnio 80 % środków przyznawanych jest corocznie na dotacje na działania, 14 % na dotacje operacyjne i 5 % na inicjatywy Komisji.

Od 2007 r. Komisja opublikowała trzy zaproszenia do składania wniosków dotyczące dotacji na działania, cztery zaproszenia dotyczące dotacji operacyjnych oraz zleciła realizację 14 inicjatyw Komisji poprzez procedurę zamówień publicznych.

W odpowiedzi na zaproszenia opublikowane przez Komisję złożono bardzo dużo wniosków. W odniesieniu do dotacji na działania Komisja otrzymała i oceniła dotychczas 697 wniosków złożonych przez partnerstwa zawarte przez organizacje z co najmniej dwóch państw członkowskich. Po przeprowadzeniu oceny kryteriów formalnych i merytorycznych wniosków Komisja podjęła decyzję o sfinansowaniu 165 projektów transgranicznych.

W zakresie dotacji operacyjnych Komisja otrzymała 112 wniosków (włączając w to aktualnie przeprowadzaną procedurę wyboru) i sfinansowała 29 spośród nich, w oparciu o ocenę ich jakości.

Dotacja ze strony Komisji wynosi maksymalnie 80% całkowitych kosztów. Komisja ustala również pułapy w zakresie kwot dotacji. W przypadku dotacji na działania kwota minimalna dotacji wynosi 75 000 EUR, a kwota maksymalna 600 000 EUR, podczas gdy w przypadku dotacji operacyjnych wyznaczony został tylko pułap maksymalny w wysokości 300 000 EUR.

Budżet programu Daphne III pozwala więc na sfinansowanie średnio 41 dotacji na działania oraz 10 dotacji operacyjnych rocznie, przy średniej kwocie dotacji unijnej wynoszącej odpowiednio 362 000 EUR oraz 175 000 EUR (na podstawie danych z 2009 r.).

Ze 194 projektów sfinansowanych dotychczasowo (dotacje na działania i dotacje operacyjne), 55 ma za zadanie zwalczanie przemocy wobec kobiet, 57 przemocy wobec dzieci, 27 przemocy wobec młodzieży, a 55 projektów dotyczy więcej niż jednej formy przemocy. Finansowane projekty obejmują szerokie spektrum działań wdrażających więcej niż jeden konkretny cel lub priorytet programu. Najczęstszy rezultat projektów to: opracowanie materiałów informacyjnych takich jak ulotki, broszury, podręczniki i strony internetowe, rozprzestrzenianie dobrych praktyk, szkolenia, konferencje lub seminaria. Pozostałe rezultaty projektów to publikacje naukowe, inne produkty powstałe w wyniku badań oraz zainicjowanie debaty publicznej.

3. GŁÓWNE USTALENIA ZAWARTE W OCENIE OKRESOWEJ

3.1. Znaczenie programu

Na podstawie oceny stwierdza się, że program Daphne III ma zasadniczo bardzo duże znaczenie w odniesieniu do problematyki, na potrzeby której został ustanowiony. Przemoc jest nadal zjawiskiem powszechnym i odnotowuje się duże zapotrzebowanie na ten program. Ponadto cele programu – zapobieganie i zwalczanie wszystkich form przemocy wobec kobiet, dzieci i młodzieży oraz rozwinięcie skoordynowanych działań na szczeblu UE – odpowiadają bieżącym potrzebom grup docelowych.

Działania wdrożone w ramach programu Daphne III są zgodne z celami programu. Na podstawie przyporządkowania projektów do celów programu wykazać można ścisłe powiązanie między działaniami wdrożonymi lub wdrażanymi w ramach projektów, a celami programu określonymi w podstawie prawnej programu. Ponadto wyniki projektów wpisują się często lub wpływają na proces polityczny (na szczeblu krajowym i unijnym). Należałoby jednak nasilić starania w ramach programu, tak aby wyniki działań finansowanych w ramach programu Daphne III były wykorzystywane w powyższy sposób.

W odniesieniu do wartości dodanej dla UE, transgraniczny charakter programu oznacza, że różne organizacje z państw członkowskich współpracują w celu ograniczenia przemocy oraz odnoszą korzyści z wymiany wiedzy i najlepszych praktyk. Ponadto program otwiera możliwości współpracy w zwalczaniu form przemocy o charakterze ściśle transgranicznym dla organizacji z różnych państw członkowskich.

Na poziomie strategicznym potrzeba zajęcia się problematyką przemocy wobec kobiet, dzieci i młodzieży jest paląca, ponieważ problem pozostaje nadal nierozwiązany i kwestie z nim związane są równie aktualne jak w 1997 r., czyli w momencie przyjęcia inicjatywy Daphne. Wysokie zapotrzebowanie na dotacje z programu Daphne jest dowodem na to, że cele programu nie straciły na znaczeniu. Corocznie sfinansować można średnio tylko 17,5 % wniosków na dotacje na działania i 36 % wniosków na dotacje operacyjne.

Zakres programu Daphne III został poszerzony w odniesieniu do momentu rozpoczęcia programu Daphne, tak aby włączyć przemoc wobec szerszej grupy docelowej oraz większe spektrum form przemocy. Stało się tak, ponieważ w momencie, gdy w ramach programu zaczęto finansować więcej projektów, ujawnione zostały różne formy przemocy. Szczególne formy przemocy, będące przedmiotem bieżących lub niedawno zakończonych projektów, obejmują przemoc w przedszkolach, „przemoc na randce”, znęcanie się nad osobami starszymi oraz przemoc w związkach intymnych między nastolatkami.

Podstawa prawna programu Daphne nie zawiera definicji przemocy jako takiej. Stanowi ona natomiast, że program Daphne III obejmuje „wszystkie formy przemocy”[4]. W związku z powyższym oraz z uwagi na poszerzanie zakresu grup docelowych i kwestii objętych programem pojawiły się głosy krytyczne, które zarzucają, że cele programu są zbyt rozległe oraz że lepszym rozwiązaniem byłoby stworzenie bardziej ukierunkowanego programu. Ponadto istnieje ryzyko, że w ramach programu zmniejszy się liczba projektów odnoszących się do przemocy transgranicznej.

W celu zapewnienia, że program odpowiada pierwotnie ustalonym celom, a jednocześnie pozostawia miejsce na innowację i elastyczność, Komisja ustala roczne priorytety tematyczne. Priorytety tematyczne stanowią cele szczególne na potrzeby każdego budżetu rocznego programu i wybór projektów następuje na podstawie ich dostosowania do priorytetów.

Na przykład priorytety na 2008 r. obejmowały ogólne zagadnienia przemocy w rodzinie oraz przemocy wobec grup szczególnie narażonych, a także zakres, w jakim prawodawstwo krajowe odzwierciedla postanowienia Konwencji o prawach dziecka, oraz zagadnienia dotyczące szkodliwych praktyk tradycyjnych. Umożliwia to ukierunkowanie programu na szereg konkretnych zagadnień, pozostawiając margines elastyczności oraz miejsce na innowację. Niemniej jednak proporcjonalnie więcej finansowanych działań wpisuje się w szerzej nakreślone cele. W tym zakresie należałoby zawęzić tematykę lub dokładniej monitorować ukierunkowanie finansowanych projektów.

Bardzo silne są powiązania polityczne w ramach programu Daphne III, zarówno na poziomie samego programu, jak i poziomie oddolnym. Nie ulega wątpliwości, że kształtowanie polityki jest jednym z celów programu i realizowanych w jego ramach projektów. Celem programu jest wprawdzie kształtowanie polityki (jak również jej odzwierciedlanie), wyniki przeprowadzonej oceny wskazują jednak na fakt, że Komisja mogłaby dołożyć większych starań, aby wykorzystać rezultaty wdrożonych działań dla celów wspierania rozwoju polityki. Wiele z projektów wdrożonych w ramach programu Daphne III ma również na celu kształtowanie polityki krajowej lub europejskiej. Widać to wyraźnie na przykładzie ankiety wypełnionej przez kierowników projektów, w której zdecydowana większość z nich wskazała, że będą starali się lub też że już podjęli działania w celu kształtowania polityki. Na przykład organizacja finansowana w ramach programu Daphne opowiada się za wprowadzeniem ogólnoeuropejskiego numeru telefonu do zgłaszania zaginięć dzieci.

Z uwagi na fakt, że program Daphne III zajmuje się tematyką związaną z równouprawnienia płci, prawami człowieka, ochroną dzieci oraz zdrowiem i dobrostanem kobiet, dzieci oraz młodzieży, zakres programu może uzupełniać inne programy, lecz także pokrywać się z nimi zarówno na poziomie unijnym jak i krajowym.

Chociaż w zakresie grup docelowych i do pewnego stopnia także w zakresie treści program Daphne może pokrywać się z innymi programami, jest on jednak jedynym programem który zajmuje się szczególnie problemem przemocy wobec kobiet, dzieci i młodzieży.

Fakt ten potwierdzony został podczas konsultacji z zainteresowanymi stronami. Zdecydowana większość beneficjentów stwierdziła, że nie można otrzymać dotacji na tego samego rodzaju działalność w ramach innych programów UE, instytucji krajowych lub międzynarodowych. Stwierdzili oni również, że bez dotacji z programu Daphne nie byliby w stanie wdrożyć zaplanowanych działań.

W odniesieniu do wartości dodanej UE, program został powołany w odpowiedzi na dwie szczególne kategorie przemocy – aktywnych sieci pedofilów oraz handlu ludźmi – z których obie mają charakter transgraniczny. Te dwie kategorie przemocy stanowią nadal główny cel projektów dotychczas finansowanych w ramach programu Daphne. Aby zwalczać w szczególności te formy przemocy, niezbędna jest współpraca pomiędzy różnymi krajami.

Istnieje także potrzeba wymiany najlepszych praktyk oraz zbadania zjawiska przemocy na poziomie ogólnoeuropejskim. Partnerstwa pomiędzy różnymi państwami członkowskimi mogą w szczególności przyczynić się do powiększenia bazy wiedzy uczestniczących organizacji oraz poszerzyć zakres rozpowszechniania wyników projektów.

3.2. Skuteczność

Skuteczność programu Daphne odnosi się do zakresu, w jakim udaje się zrealizować cele programu. Można stwierdzić, że program Daphne ma znaczący wpływ oraz że w ramach programu dokonano postępów w realizacji wyznaczonych celów.

Działania finansowane w ramach programu Daphne III przyczyniają się do zapobiegania przemocy wobec grup docelowych, do wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi oraz do rozwoju polityki na poziomie unijnym i krajowym. Stwierdzono jednak szereg poważnych wyzwań natury proceduralnej i materialnej, które mają wpływ na osiągane postępy.

Od chwili wprowadzenia w życie jako inicjatywa Daphne program rozszerzył swój zakres. Budżet programu Daphne I wynosił 20 mln EUR w odniesieniu do trzyletniego okresu finansowania. Budżet Daphne II wynosił 50 mln EUR w odniesieniu do programu czteroletniego, a budżet Daphne III wynosi ponad 116 mln EUR. Odzwierciedleniem tego jest zwiększenie liczby projektów finansowanych w ostatnich latach.

Program Daphne przyznaje często dotacje wielokrotnie tej samej organizacji, co pozwala organizacjom na rozpoczęcie i rozwijanie projektów. Działania finansowane w ramach Daphne przyczyniły się do rozwoju polityki i przyniosły wymierne rezultaty. Należałoby jednak zwiększyć wysiłki w zakresie rozpowszechniania wyników programu Daphne wśród szerszej grupy odbiorców.

Ponadto pewne wątpliwości budzi wpływ niektórych projektów, ponieważ wydaje się, że brak im elementu innowacyjności, a proponowane działania są w znacznym stopniu powtarzalne. Wydaje się, że wielu wnioskodawców skupia się bardziej na prezentacji projektu niż na kwestii, czy dane działanie przyczyni się w jakiś sposób do rozwiązania problemu przemocy. Komisja nie dysponuje ponadto wiarygodnymi wskaźnikami umożliwiającymi zbadanie oddziaływania danego projektu, co dodatkowo umacnia tego typu nastawienie wnioskodawców.

W zakresie poważnych wyzwań, zaangażowanie lokalnych i krajowych władz wydaje się w być problematyczne w niektórych przypadkach. Na przykład, aby rozwinąć działania w przypadku niektórych projektów, niezbędna była współpraca władz krajowych. Jeśli poziom współpracy lub wsparcia ze strony tych organów był niski, wpływało to w sposób bezpośredni na postępy projektu.

Jeśli chodzi o akcenty pozytywne, za najważniejsze osiągnięcie programu Daphne uznaje się tworzenie i utrzymywanie partnerstw transgranicznych. Stanowią one również ten element programu, który w najbardziej skuteczny sposób zapewnia wartość dodaną UE. Na podstawie danych stwierdza się, że każdy projekt angażuje średnio 4-5 partnerów. W projekty rzadko angażuje się większa liczba partnerów, gdyż zarządzanie wielostronnymi partnerstwami jest wymagające i oznacza, że przyznane finansowanie jest zbyt rozrzedzone.

Dowody wykazują jednak, że więcej starań należałoby włożyć w propagowanie nowych partnerstw oraz zapewnienie odpowiedniej reprezentacji geograficznej organizacji wiodących, ponieważ uczestnictwo organizacji z niektórych państw pozostaje bardzo ograniczone. Dotyczy to w szczególności państw członkowskich, które przystąpiły do UE w 2004 r. i 2007 r., ponieważ ich organizacje społeczeństwa obywatelskiego nadal nie dysponują odpowiednimi strukturami oraz wiedzą fachową, aby ubiegać się o dotacje z programu Daphne. Organizacje wiodące to najczęściej organizacje z Włoch, Zjednoczonego Królestwa, Belgii i Niemiec. Jednocześnie zauważalny jest brak projektów z Rumunii, Republiki Czeskiej, Polski i krajów bałtyckich.

3.3. Wydajność

Wydajność programu odnosi się do zakresu, w jakim Komisja oraz wspierane organizacje zoptymalizowały zasoby w celu wdrożenia programu i działań oraz w celu osiągnięcia odpowiednich wyników.

Zasoby finansowe, którymi obecnie dysponuje program w celu wdrażania działań, są odpowiednie w tym sensie, że umożliwiają finansowanie projektów o wysokiej jakości. Równocześnie współczynnik projektów, którym przyznana zostaje dotacja, zapewnia znaczną konkurencję pomiędzy projektami.

Większość beneficjentów dotacji potwierdziła poprzez ankiety i rozmowy indywidualne, że zasoby finansowe udostępnione na potrzeby wybranych projektów pozwalają na uzyskanie zaplanowanych wyników. Równocześnie sugerowali oni, że należałoby rozważyć zmianę skali projektów. W szczególności skuteczniejsze wydaje się finansowanie mniejszej liczby projektów o większej skali, które zapewniają również najlepszy stosunek jakości do kosztów oraz przynoszą rezultaty o znaczącym oddziaływaniu.

Finansowanie udostępniane przez Komisję przybiera formę dotacji na działania (finansujących szczególne projekty transgraniczne) oraz dotacji operacyjnych (pokrywających koszty bieżące organizacji prowadzących działalność w tym obszarze). Udział procentowy budżetu udostępnionego na potrzeby dotacji operacyjnych oraz liczba organizacji, które kwalifikują się do uzyskania tego typu wsparcia (tzn. działają na poziomie europejskim), jest jednak raczej niska. Z tej przyczyny wskazano, że być może należałoby przeznaczyć wszystkie środki finansowe na potrzeby dotacji na działania, co zmniejszyłoby obciążenie administracyjne związane z odrębną procedurą wyboru. Równocześnie należałoby korzystać w większym stopniu z inicjatyw Komisji w celu wsparcia administracji programu oraz rozpowszechniania jego wyników.

Odnośnie do procedury składania wniosków wprowadzone zostały znaczne zmiany w celu uproszczenia całego procesu składania wniosków w ramach programu Daphne. Po pierwsze Komisja wprowadziła elektroniczny system składania projektów poprzez aplikację „PRIAMOS”, dostępną online. Po drugie udostępniony został „czat online”, umożliwiający złożenie zapytań do Komisji w ramach otwartego forum, dostępnego dla wszystkich wnioskodawców. Po trzecie formularz zgłoszeniowy został zmieniony w taki sposób, aby ukierunkować proces oceny wniosków na wyniki końcowe i rezultaty projektów. Na podstawie informacji zwrotnych ze strony beneficjentów stwierdza się zasadniczo, że proces składania wniosków jest odpowiedni, aczkolwiek należałoby podjąć dalsze starania w celu ograniczenia obciążeń administracyjnych.

Zebrane dowody wykazują jednak, że okres pomiędzy złożeniem wniosku a zawarciem umowy jest zbyt długi, co oddziałuje w sposób negatywny. Dotyczy to w szczególności dotacji operacyjnych, w przypadku, gdy dotacje zostały udostępnione kilka miesięcy po rozpoczęciu roku finansowego, na który zostały przyznane, co spowodowało trudności we wdrażaniu działań.

3.4. Trwałość wyników

Trwałość wyników odnosi się do zakresu, w jakim partnerstwa, działania i rezultaty działań będą kontynuowane po zakończeniu finansowania ze strony UE oraz do ich trwałego wpływu na grupy docelowe.

Okazało się, że wiele projektów opiera się w znacznym stopniu na unijnych środkach finansowych w celu wdrażania działań i uzyskania realnego oddziaływania. W szczególności znaczna liczba beneficjentów dotacji z programu Daphne III otrzymywała uprzednio dofinansowanie unijne, a wielu z nich wdrażało działania w ramach programu Daphne, które stanowiły kontynuację działań wdrożonych dzięki wcześniejszym dotacjom. Chociaż można to uznać za słaby punkt programu, należy jednak podkreślić, że program Daphne jest często uważany za wyjątkowy w odniesieniu do jego zakresu, i nawet jeśli dostępne są inne źródła finansowania, nie są one tak adekwatne jak program Daphne.

Ponadto tworzenie stałych partnerstw stanowi ważny element programu Daphne III. Tak jak w przypadku innych programów UE, dotacje na działania przyznawane są organizacjom, które specjalnie utworzyły partnerstwa transgraniczne, aby wdrożyć planowane działania. W istocie program Daphne III bardzo często przyczynia się do stworzenia skutecznych partnerstw. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez beneficjentów dotacji, istnieje prawdopodobieństwo, że w ramach zdecydowanej większości partnerstw współpraca będzie kontynuowana w sposób systematyczny.

Tak więc program Daphne III umożliwia organizacjom nawiązanie przyszłych kontaktów oraz utworzenie sieci, co zostało podkreślone jako jedna z korzyści wynikających z włączenia partnerów z innych państw. Rodzaje działań finansowanych w ramach programu Daphne, takich jak wymiana najlepszych praktyk, wsparcie dla sieci ochrony kobiet i dzieci, telefoniczne linie interwencyjne na poziomie europejskim oraz europejskie badania porównawcze, przynoszą lepsze rezultaty, jeśli podejmowane są przez partnerów transgranicznych. Należy podkreślić, że tworzenie silnych i trwałych partnerstw jest kluczowym czynnikiem sukcesu projektów w ramach programu Daphne III.

Zakres, w jakim wyniki projektów będą miały trwały wymiar, oraz kwestia, czy nadal odpowiadać będą potrzebom ze strony grup docelowych, uzależnione są w znacznym stopniu od działań wdrożonych w ramach projektów oraz kategorii wyników i ich oddziaływania.

Analiza wdrożonych działań wykazuje, że projekty finansowane w ramach programu Daphne III przyczyniły się do powstania pewnych struktur, w ramach których kontynuowane będą działania na rzecz wspierania grup docelowych w dłuższej perspektywie. Natomiast działania, które służą zaspokojeniu natychmiastowych i bezpośrednich potrzeb grup docelowych, mogą być uzależnione od dalszego finansowania. Studium przypadku przeprowadzone na podstawie wybranych projektów wskazuje jednak, że niektóre wdrożone działania przyniosły już wymierne rezultaty, które mają duże szanse okazać się trwałe.

4. ZALECENIA I WNIOSKI

W odpowiedzi na wyzwania oraz kwestie problematyczne zidentyfikowane w trakcie oceny programu, Komisja planuje wdrożenie następujących środków, aby wzmocnić oddziaływanie programu oraz usprawnić jego wdrażanie.

4.1. Lepsze dostosowanie programu do priorytetów politycznych UE

Pomimo że priorytety ogólne i szczegółowe nie straciły na znaczeniu, a sam program umożliwia szybkie dostosowanie do nowych sytuacji poprzez ustalanie priorytetów rocznych, z oceny wynika, że w przypadku programu Daphne III istnieje niebezpieczeństwo oddalenia się od głównych założeń dotyczących celu oraz grup docelowych programu. W konsekwencji może doprowadzić to do sytuacji, że program ten pokrywać się będzie z innymi programami UE. W ramach programu należałoby także dołożyć więcej starań, by zapewnić silniejsze powiązania z bieżącym rozwojem polityki.

Komisja będzie nadal kierować programem Daphne III poprzez ustanowienie priorytetów rocznych, skoncentruje się ona jednak na krótkiej liście priorytetów o szczególnym znaczeniu. Priorytety roczne pozwolą na ukształtowanie programu w sposób elastyczny i umożliwiający dostosowanie go do ewoluujących problemów i potrzeb. Zagwarantuje to, że program Daphne III będzie nadal pełnił funkcję ważnego narzędzia politycznego, zarówno w odniesieniu do rozwoju nowych koncepcji i najlepszych praktyk, jak i oddziaływania na kształtowanie polityki w całej Europie.

W celu zwiększenia oddziaływania programu, Komisja rozważy także dostosowanie skali finansowanych projektów, poprzez wspieranie tych programów, które przynoszą znaczącą wartość dodaną UE oraz szeroko rozpowszechniane rezultaty.

Ściślejsze ukierunkowanie priorytetów rocznych pozwoli również na uniknięcie ewentualnego pokrywania się źródeł finansowania dostępnych w ramach programów UE takich jak PROGRESS, „Prawa podstawowe i obywatelstwo” oraz „Zapobieganie i zwalczanie przestępczości”. Należy jednak zauważyć, że pomimo istniejących zbieżności pod względem treści i działań realizowanych w ramach programu Daphne i innych programów UE, mamy tu do czynienia raczej z efektem synergii niż pokrywaniem się programów.

Równocześnie Komisja dopuszcza nadal możliwość finansowania nowych i innowacyjnych projektów, które nie wchodzą w zakres priorytetów rocznych. Program ten powinien pozostać otwarty na nowe koncepcje odnoszące się do zwalczania i zapobiegania przemocy wobec kobiet, dzieci i młodzieży, a organizacje ubiegające się o dotacje powinny mieć możliwość rozwijania i przedstawiania projektów innowacyjnych. Liczba finansowanych projektów pozostających poza priorytetami pozostanie jednak ograniczona, aby zagwarantować ukierunkowanie na priorytety roczne.

4.2. Lepsze rozpowszechnianie wyników projektu oraz zapewnienie ich trwałości

W ramach oceny programu Daphne III stwierdza się, że należałoby dołożyć większych starań, aby rozpowszechniać wyniki finansowanych projektów. Komisja podejmie środki w celu wzmocnienia oddziaływania projektów oraz ich trwałości. Podczas oceny projektów oraz opracowywania zaproszeń do składania wniosków Komisja ma zamiar skupić swoją uwagę przede wszystkim na rezultatach i wynikach finansowanych działań. Podejście ukierunkowane na wyniki zagwarantuje, że dostępne środki finansowe zostaną przyznane tylko tym projektom, które w sposób rzeczywisty przyczyniają się do realizacji celów programu Daphne oraz wnoszą znaczną wartość dodaną.

Po drugie finansowanie mniejszej liczby projektów o większej skali mogłoby również poprawić trwałość rezultatów, ponieważ zasadniczo działania na większą skalę mają więcej szans na ich odpowiednie rozpowszechnianie. Komisja będzie kontynuowała działania w celu podkreślenia znaczenia „marki Daphne”, która, jak wielokrotnie stwierdzili beneficjenci dotacji, zwiększa wiarygodność projektów, co przyczynia się do ich lepszego oddziaływania i trwałości.

Komisja wykorzysta także inne narzędzia, aby usprawnić dostępność informacji na temat projektów finansowanych w ramach programu Daphne, takie jak ulepszenie i aktualizacja strony „pakietu narzędzi Daphne” oraz finansowanie szczególnych programów, ukierunkowanych wyłącznie na rozpowszechnianie wyników uzyskanych dotychczas dzięki kolejnym programom Daphne.

4.3. Zrównoważony udział w programie Daphne

Udział państw członkowskich w programie Daphne nie jest jednolity. Widoczny jest brak wnioskodawców z krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Komisja zwiększy swoje starania, aby podnieść status programu Daphne w tych krajach, w których udział organizacji w programie plasuje się poniżej średniej. Mogłoby to obejmować ukierunkowaną kampanię informacyjną, a w jej ramach spotkania informacyjne i rozpowszechnianie broszur Daphne.

Rozważone zostaną również możliwości współpracy z władzami krajowymi i regionalnymi w celu rozpowszechniania informacji na temat programu. Ma to szczególne znaczenie, ponieważ Komisja nie zawsze jest w stanie bezpośrednio dotrzeć do potencjalnych beneficjentów ze względu na umiarkowaną skalę programu i zmuszona jest dlatego też oprzeć się na innych środkach komunikacji z organizacjami zainteresowanymi programem Daphne.

W tym celu Komisja mogłaby zaangażować więcej państw członkowskich w ramach komitetu ds. programu Daphne w rozpowszechnianie odnośnych informacji na potrzeby organizacji społeczeństwa obywatelskiego w państwach członkowskich.

4.4. Bardziej skuteczne zarządzanie programem Daphne

Z informacji przekazanych przez beneficjentów dotacji wynika, że istnieje potrzeba skuteczniejszego zarządzania programem pod względem harmonogramu i wsparcia udzielanego wnioskodawcom i beneficjentom programu przez Komisję. Niektóre środki w celu usprawnienia procesu składania wniosków zostały już wdrożone. Obejmują one wprowadzenie elektronicznego systemu składania wniosków (PRIAMOS), nowych formularzy ukierunkowanych na wyniki projektu oraz „czatu online” w celu udzielania wsparcia na etapie składania wniosku.

Komisja podejmie dalsze środki mające na celu skrócenie okresu między opublikowaniem zaproszenia do składania wniosków a zawarciem umowy, w szczególności w przypadku dotacji operacyjnych, które przyznawane są tylko na dany rok budżetowy.

Należy także zauważyć, że wysoka liczba przyznanych dotacji a w konsekwencji wysoka liczba ocen końcowych, jak również zakres wsparcia wymagany ze strony beneficjentów dotacji, przyczyniają się do stale wzrastającego obciążenia pracą. W celu polepszenia skuteczności zarządzania programem Daphne Komisja przeanalizuje rozwiązania przynoszące korzyści skali, poprawiając jednocześnie skuteczność projektów finansowanych w ramach programu Daphne III.

4.5. Podsumowanie

Przeprowadzona ocena potwierdza ogólne osiągnięcia programu Daphne w zakresie realizacji swoich celów. Od 2007 r. w ramach programu Daphne III przyznano dotacje na rzecz prawie 200 projektów, przyczyniających się do zapobiegania wszystkim formom przemocy wobec dzieci, młodzieży i kobiet oraz walki z tym zjawiskiem, zarówno w sferze publicznej, jak i prywatnej, w tym walki z seksualnym wykorzystywaniem i handlem ludźmi, poprzez stosowanie środków profilaktycznych oraz zapewnianie wsparcia i ochrony ofiarom i grupom ryzyka.

Program ten umożliwił sfinansowanie udanych projektów, dzięki którym możliwe było stworzenie sieci europejskich, wymiana najlepszych praktyk, opracowanie różnych publikacji oraz badania poświęcone zjawisku przemocy.

Przemoc jest nadal zjawiskiem powszechnym i potrzeba reakcji na poziomie europejskim ma takie samo znaczenie, jakie miała w 1997 r., w momencie przyjęcia pierwszej inicjatywy Daphne. Zapotrzebowanie na dotacje utrzymuje się na wysokim poziomie, wykazując, jak znaczące są potrzeby ofiar przemocy – kobiet, dzieci i młodzieży.

W celu poprawy zasięgu i oddziaływania programu Komisja wzmocni powiązania programu z rozwojem polityki, zapewni zrównoważony udział w programie oraz usprawni rozpowszechnianie wyników projektów i zarządzanie procedurą wyboru. Doświadczenia i wnioski wynikające z oceny zostaną dołączone do analizy oraz prac przygotowawczych dotyczących następnych wieloletnich ram finansowych.

[1] Decyzja nr 779/2007/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 czerwca 2007 r., Dz.U. L 173 z 3 lipca 2007 r., s.19.

[2] Analiza opracowana została przez European Policy Evaluation Consortium.

[3] Analiza przeprowadzona przez niezależny organ kontrolny obejmuje analizę dokumentacyjną, rozmowy z pracownikami Komisji odpowiedzialnymi za program Daphne i pozostałe programy powiązane, ankietę online przeprowadzoną wśród beneficjentów dotacji oraz studium przypadku na podstawie wybranych projektów.

[4] Art. 2 i 3 decyzji 779/2007/WE ustanawiającej program Daphne.