52007DC0725

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 20.11.2007

KOM(2007) 725 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGOI KOMITETU REGIONÓW

Dokument uzupełniający do komunikatu dotyczącego jednolitego rynku na miarę Europy XXI wieku Usługi świadczone w interesie ogólnym, w tym usługi socjalne świadczone w interesie ogólnym: nowe zobowiązanie europejskie

{ KOM(2007) 724 wersja ostateczna}{SEK(2007) 1514}{SEK(2007) 1515}{SEK(2007) 1516}

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3

2. Rola UE: zapewnienie wspólnych przepisów przy jednoczesnym poszanowaniu różnorodności 3

2.1. Zakres działania UE 4

2.2. Realizacja celów interesu publicznego na jednolitym rynku 6

2.3. Szczególna sytuacja usług socjalnych 7

2.4. Szczególna sytuacja usług zdrowotnych 9

3. Protokół: spójne ramy dla działań UE 9

4. Dalsze działania 12

4.1. Zapewnienie prawnego doradztwa w sprawach przekrojowych 12

4.2. Modernizacja i rozwój polityki sektorowej 13

4.3. Monitorowanie i ocena 14

5. Wnioski 15

1. WPROWADZENIE

Porozumienie szefów państw i rządów w kwestii Protokołu w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym, który ma stanowić załącznik do traktatu lizbońskiego, to zdecydowany krok na drodze do ustanowienia przejrzystych i rzetelnych ram. Nowy Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej będzie również zawierał nowy artykuł 14[1], podkreślający wspólną odpowiedzialność Unii i państw członkowskich oraz ustanawiający podstawę prawną podejmowania przez UE działań,.

Omawiane nowe postanowienia to wynik dziesięcioletniej debaty na temat odpowiedzialności UE i ewentualnego przyjęcia przez nią kompleksowych ram dla usług świadczonych w interesie ogólnym. Debata pomogła w zbliżeniu poglądów na rolę UE w obszarze usług świadczonych w interesie ogólnym oraz na podejście do tych usług, zwłaszcza w następstwie białej księgi Komisji z 2004 r.[2] i opinii Parlamentu z 2006 r.[3]. Z dużym poparciem spotkała się potrzeba zapewnienia pewności i spójności prawnej w polityce UE, przy jednoczesnym poszanowaniu różnic między poszczególnymi sektorami i sytuacjami. Szeroko uznawana jest również potrzeba poprawy w zakresie ogólnej świadomości i zrozumienia przepisów UE. Objaśniając rolę Unii, Protokół nadaje większą przejrzystość i pewność przepisom UE.

W niniejszym komunikacie Komisja przedstawia swoje opinie na temat tej debaty, zwłaszcza w świetle rezolucji Parlamentu i traktatu lizbońskiego. Komunikat odwołuje się także do wyników zapoczątkowanych w 2006 r. konsultacji publicznych w sprawie usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym.

2. ROLA UE: ZAPEWNIENIE WSPÓLNYCH PRZEPISÓW PRZY JEDNOCZESNYM POSZANOWANIU RÓżNORODNOśCI

Usługi świadczone w interesie ogólnym obejmują szeroki zakres działań, poczynając od usług wielkiego przemysłu sieciowego, takich jak usługi energetyczne, telekomunikacyjne, transportowe, audiowizualne i pocztowe, aż po usługi w dziedzinie edukacji, zaopatrzenia w wodę, gospodarki odpadami, zdrowia i opieki socjalnej. Usługi te mają zasadnicze znaczenie w codziennym życiu obywateli i codziennej działalności przedsiębiorstw, odzwierciedlając model społeczeństwa europejskiego. Odgrywają ogromną rolę w zapewnieniu spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej w całej Unii oraz są niezbędne dla zrównoważonego rozwoju UE w kategoriach zwiększenia zatrudnienia, integracji społecznej, wzrostu gospodarczego i jakości środowiska naturalnego.

Chociaż zakres i organizacja tych usług znacznie się od siebie różnią pod względem historii i kultury interwencjonizmu państwa, to można je określić jako usługi o charakterze gospodarczym i pozagospodarczym, klasyfikowane przez władze publiczne jako usługi świadczone w interesie ogólnym oraz podlegające szczególnym zobowiązaniom z tytułu świadczenia usług publicznych. Oznacza to, że za decyzje o charakterze i zakresie danej usługi świadczonej w interesie ogólnym odpowiadają zasadniczo organy władzy publicznej na odpowiednim szczeblu. Organy władzy publicznej mogą zdecydować o samodzielnym świadczeniu usług, albo mogą powierzyć to zadanie innym podmiotom publicznym lub prywatnym, które mogą prowadzić działalność nastawioną lub nienastawioną na zysk.

Podmioty świadczące te usługi muszą jednocześnie przestrzegać reguł ustanowionych w Traktacie WE oraz we wtórnym prawodawstwie UE, jeżeli reguły takie mają zastosowanie. Ponadto mając na uwadze kontekst unijny, wiele gałęzi przemysłu sieciowego świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym podlega obecnie sektorowym dyrektywom UE. Dlatego rola UE polega na formułowaniu ramowych zasad i warunków funkcjonowania szerokiego zakresu usług, co musi czynić w partnerstwie z krajowymi, regionalnymi i lokalnymi organami władzy. Ta wspólna odpowiedzialność znalazła odzwierciedlenie w Traktacie i podkreślona zostanie w Protokole w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym, który ma stanowić załącznik do traktatu lizbońskiego.

2.1. Zakres działania UE

Zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności UE podejmuje działania w ramach kompetencji przyznanych jej na mocy Traktatu, oraz w koniecznym zakresie. Działania swoje realizuje z poszanowaniem różnic w sytuacjach w poszczególnych państwach członkowskich, oraz różnej roli krajowych, regionalnych i lokalnych organów władzy w zapewnianiu dobrobytu swoich obywateli i w promowaniu spójności społecznej, przy jednoczesnym zagwarantowaniu demokratycznych wyborów, między innymi w odniesieniu do jakości usług.

Protokół po raz pierwszy wprowadza pojęcie usług świadczonych w interesie ogólnym do prawa pierwotnego UE, ponieważ aktualny Traktat WE jedynie nawiązuje do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym . W obecnym stanie rzeczy, dla zilustrowania sytuacji można rozróżnić dwie grupy usług świadczonych w interesie ogólnym w zależności od kategorii przepisów UE, którym podlegają:

- usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym : świadczenie i organizacja tych usług podlega regułom rynku wewnętrznego i konkurencji zawartym w Traktacie WE, ponieważ działalność w ramach tych usług ma charakter gospodarczy. W przypadku wielkich gałęzi przemysłu sieciowego o wyraźnym wymiarze ogólnoeuropejskim, świadczących usługi takie jak usługi telekomunikacyjne, energetyczne, gazowe, transportowe oraz pocztowe, usługi te podlegają regulacjom szczególnych ram prawnych UE. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku niektórych aspektów nadawania publicznego, podlegających szczególnemu prawodawstwu UE, jak na przykład dyrektywie w sprawie „telewizji bez granic”. Inne usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, takie jak usługi w dziedzinie gospodarki odpadami, zaopatrzenia w wodę lub oczyszczania ścieków, nie podlegają żadnemu odrębnemu systemowi regulacyjnemu na poziomie UE. Jednak do niektórych aspektów usług stosuje się szczególne przepisy wspólnotowe, takie jak te dotyczące zamówień publicznych, środowiska naturalnego i ochrony konsumentów. Ponadto szereg usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym podlega również ramom regulacyjnym ustanowionym dyrektywą o usługach[4].

- Usługi pozagospodarcze : usługi te, na przykład tradycyjne prerogatywy państwowe takie jak policja, sądownictwo i ustawowe systemy zabezpieczeń społecznych, nie podlegają żadnemu szczególnemu prawodawstwu UE ani regułom rynku wewnętrznego czy konkurencji przewidzianym w Traktacie. Niektóre aspekty organizacji tych usług mogą podlegać innym regułom Traktatu. Mowa tu na przykład o zasadzie niedyskryminacji.

Często podnoszona jest kwestia rozróżnienia usług gospodarczych od pozagospodarczych. Na to pytanie nie można udzielić odpowiedzi a priori , lecz trzeba przeanalizować poszczególne przypadki: jeśli chodzi o te usługi, to stan rzeczy jest często specyficzny i bardzo się różni w poszczególnych państwach członkowskich oraz na poziomie lokalnych organów władzy; w odpowiedzi na postęp gospodarczy, społeczny i instytucjonalny, taki jak zmiana popytu ze strony konsumentów, zmiany technologiczne, modernizacja organów administracji państwowej oraz przekazywanie odpowiedzialności organom na poziomie lokalnym, sposoby świadczenia tych usług nieustannie się zmieniają.

Według Trybunału Sprawiedliwości w obszarze prawa konkurencji to nie sektor czy status podmiotu świadczącego usługę (np. fakt, czy dany podmiot jest przedsiębiorstwem publicznym, prywatnym, stowarzyszeniem przedsiębiorstw lub czy jest częścią administracji państwowej), ani nie sposób finansowania usługi determinują postrzeganie danej działalności usługowej za gospodarczą lub pozagospodarczą; wpływa na to charakter samej działalności. Aby dokonać rozróżnienia, Trybunał zdaje się na zestaw kryteriów związanych z warunkami funkcjonowania danej usługi, takimi jak istnienie rynku, prerogatywy państwowe lub obowiązek solidarności. W praktyce oznacza to, że jeden podmiot może być zaangażowany zarówno w działalność gospodarczą, jak i pozagospodarczą, w związku z czym część jego działalności podlega regułom konkurencji, a część tym regułom nie podlega. Na przykład Trybunał orzekł, że dany podmiot może być zaangażowany z jednej strony w działalność administracyjną o charakterze pozagospodarczym, taką jak działalność policyjna, angażując się z drugiej strony w działalność o charakterze czysto handlowym[5]. Podmiot może również angażować się w działalność pozagospodarczą, prowadząc fundusz dobroczynny, i jednocześnie konkurować z innymi podmiotami gospodarczymi w zakresie innej części jego działalności, dokonując transakcji finansowych lub na rynku nieruchomości, nawet nie w celu zarobkowym[6]. Dlatego według tego funkcjonalnego podejścia, każdą działalność trzeba poddać odrębnej analizie[7].

Istotną cechą charakterystyczną usługi, pozwalającą na sklasyfikowanie jej jako działalności gospodarczej na podstawie reguł rynku wewnętrznego (wolny przepływ usług i swoboda w zakładaniu działalności gospodarczej), jest wynagrodzenie pobierane za jej świadczenie. Jednak za usługę nie muszą płacić koniecznie podmioty z niej korzystające. Gospodarczy charakter usługi nie zależy od prawnego statusu usługodawcy (takiego jak podmiot nienastawiony na osiąganie zysku) czy od jej charakteru, ale od rzeczywistego sposobu prowadzenia, organizowania i finansowania danej działalności. W praktyce okazuje się, że z wyjątkiem działalności związanej z wykonywaniem zadań organu publicznego, do której nie mają zastosowania reguły rynku wewnętrznego na mocy artykułu 45 Traktatu WE, ogromną większość usług można uznać za „działalność gospodarczą” w rozumieniu postanowień Traktatu WE dotyczących rynku wewnętrznego (art. 43 i 49).

W tym kontekście omawia się w ostatnich latach kwestię usług socjalnych. Charakter usług socjalnych może być gospodarczy lub pozagospodarczy, zależnie od rozpatrywanej działalności. Aczkolwiek nie są one zdefiniowane, to w komunikacie z 2006 r. określono dwa ogólne rodzaje usług socjalnych: po pierwsze, ustawowe i uzupełniające systemy zabezpieczeń społecznych, organizowane na różne sposoby (organizacje wzajemnych zobowiązań lub zawodowe), obejmujące podstawowe ryzyka w życiu, takie jak te związane ze zdrowiem, starzeniem się, wypadkami przy pracy, bezrobociem, wiekiem emerytalnym i niepełnosprawnością; po drugie, inne usługi świadczone bezpośrednio na rzecz danej osoby, takie jak usługi pomocy społecznej, usługi pośrednictwa pracy i szkoleniowe, budowa mieszkań czynszowych lub długoterminowa opieka. Usługi te są zazwyczaj organizowane na poziomie lokalnym i w dużej mierze uzależnione są od finansowania publicznego.

2.2. Realizacja celów interesu publicznego na jednolitym rynku

Usługa świadczona w interesie ogólnym uważana za gospodarczą podlega regułom rynku wewnętrznego i konkurencji. Może to rodzić pytanie, czy pełne zastosowanie tych reguł jest zgodne z realizacją w interesie ogólnym szczególnej misji przypisanej do danej usługi. W Traktacie do kwestii tych odnosi się art. 86 ust. 2 oraz odnośne orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości[8]. Zgodnie z tymi zapisami do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym z zasady stosuje się reguły zawarte w Traktacie. Jednak w przypadku, gdy stosowanie tych reguł utrudnia, z prawnego punktu widzenia lub w rzeczywistości, wykonywanie poszczególnych zadań interesu publicznego przypisanych tym regułom, usługi można objąć odstępstwem od postanowień Traktatu, z zastrzeżeniem spełnienia określonych warunków, zwłaszcza warunku proporcjonalności kompensaty dla przedsiębiorstw, którym powierzono wykonywanie tych usług.

Jak podkreślono w białej księdze z 2004 r., Komisja uważa, że cele polegające na rozwoju wysokiej jakości, dostępnych i niedrogich usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym są zgodne z celami przewidującymi otwarty i konkurencyjny rynek, oraz że powinny się one wzajemnie uzupełniać. Z doświadczeń, zebranych na przykład w sektorach telekomunikacji i transportu lub na poziomie lokalnym (np. udzielanie zamówień publicznych), wynika, że rynki otwarte na konkurencję przyczyniają się do zwiększenia efektywności, przystępności i wyboru oferowanych usług. Jednocześnie można utrzymać szczególne przepisy, by zapewnić odpowiednią równowagę. Na przykład Trybunał zgadza się z przyznawaniem praw wyłączności lub specjalnych praw do niektórych usług, jak również ze środkami regulacji rynków, takimi jak wymogi autoryzacyjne, w zakresie, w jakim uzasadniają je cele interesu publicznego oraz proporcjonalnie do realizowanych celów[9]. W prawie wtórnym realizacja celów dotyczących interesu publicznego w ramach usług o ogólnym interesie gospodarczym jest także uwzględniona w dyrektywie o usługach[10].

Dowodem tego, że świadczenie usług w interesie ogólnym i rozwój europejskiego jednolitego rynku nie wykluczają się wzajemnie, jest przede wszystkim szereg polityk sektorowych, opracowywanych od początku lat dziewięćdziesiątych dla gałęzi przemysłu sieciowego, takich jak usługi telekomunikacyjne, energetyczne, transportowe i pocztowe, którym przypisuje się obecnie 7 % PKB i 5 % całkowitego zatrudnienia w UE. Stopniowe otwieranie tych sektorów dla konkurencji odbywało się jednocześnie z określaniem szeregu zobowiązań w zakresie usług świadczonych w interesie ogólnym dla każdego sektora, obejmujących takie aspekty jak powszechność usług, prawa konsumenta i użytkownika oraz bezpieczeństwo i higiena pracy. Te sektorowe ramy określają także zakres interwencji polityki publicznej w regulowanie wspomnianych sieci, ze szczególnym odniesieniem do roli krajowych organów regulacyjnych. Ramy sektorowe są w trakcie modernizacji, mającej na celu uwzględnienie postępu technologicznego lub globalnych zmian, takich jak zmiana klimatu, oraz kolejnych rozszerzeń, które bardziej zróżnicowały podejście państw członkowskich do usług świadczonych w interesie ogólnym .

2.3. Szczególna sytuacja usług socjalnych

W kwietniu 2006 r. Komisja zapoczątkowała szeroko zakrojone konsultacje z państwami członkowskimi, usługodawcami i użytkownikami, mające na celu lepsze zrozumienie charakteru tych usług w całej UE oraz ocenę doświadczeń zainteresowanych podmiotów w stosowaniu wspólnotowych przepisów[11].

Chociaż funkcje i organizacja usług socjalnych bardzo się różnią, to w wyniku konsultacji podkreślono ich znaczenie dla realizacji podstawowych celów UE, takich jak osiągnięcie spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej, zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia oraz integracja społeczna i wzrost gospodarczy. Podkreślono również ich ścisłe wzajemne powiązania z realiami lokalnymi.

Cele i organizacja usług socjalnych

Usługi socjalne są często postrzegane jako środek do osiągnięcia wielu określonych celów:

- są to usługi zorientowane na osobę, przeznaczone do zaspokajania życiowych potrzeb człowieka, zwłaszcza potrzeb słabszych grup w społeczeństwie; zapewniają ochronę przed ogólnymi i szczególnymi zagrożeniami dla życia oraz pomagają w realizacji osobistych wyzwań i w sytuacjach kryzysowych; świadczone są również na rzecz rodzin, w kontekście zmiany wzorców rodziny, wspierania ich roli w opiece nad młodymi i starszymi członkami rodziny, jak również nad osobami niepełnosprawnymi, oraz kompensują ewentualny rozpad rodzin; są to kluczowe instrumenty ochrony podstawowych praw człowieka i ludzkiej godności;

- pełnią rolę zapobiegawczą i integrują społecznie wszystkich członków populacji, niezależnie od ich stanu posiadania czy dochodów;

- przyczyniają się do zwalczania dyskryminacji, zapewnienia równości płci, poprawy warunków życia i tworzenia równych szans dla wszystkich, zwiększając tym samym zdolność jednostek do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Cele te znajdują odzwierciedlenie w sposobie organizacji, świadczenia i finansowania omawianych usług:

- zaspokojenie wielorakich potrzeb poszczególnych jednostek wymaga wszechstronności i personalizacji usług socjalnych, które muszą być opracowane i świadczone w sposób zintegrowany; często między odbiorcą usługi i usługodawcą istnieje osobista relacja;

- przy definiowaniu i świadczeniu usługi trzeba uwzględniać różnorodność ich adresatów;

- usługi socjalne świadczone w celu zaspokojenia potrzeb osób należących do słabszych grup społeczeństwa charakteryzuje często asymetryczny stosunek między usługodawcami i beneficjentami, odmienny od relacji mających miejsce między dostawcą handlowym a konsumentem;

- z uwagi na fakt, że usługi te często osadzone są w (lokalnych) tradycjach kulturowych, wybiera się rozwiązania dostosowane do szczególnych cech lokalnej sytuacji, gwarantujące bliskość między usługodawcą a użytkownikiem, zapewniając jednocześnie równy dostęp do usług na całym terytorium;

- usługodawcy często potrzebują dużej autonomii, by zaspokoić różne i zmieniające się potrzeby socjalne;

- z reguły usługi te opierają się na zasadzie solidarności i w dużym stopniu są one uzależnione od publicznego finansowania, co zapewnia równy dostęp, niezależnie od stanu posiadania czy dochodów;

- usługodawcy nienastawieni na zysk oraz pracownicy wolontariatu często odgrywają ważną rolę w świadczeniu usług socjalnych, wyrażając tym samym postawę obywatelską i przyczyniając się do integracji społecznej, spójności społecznej wspólnot lokalnych oraz do solidarności międzypokoleniowej.

W konsultacjach podkreślano również fakt, że wszystkie te usługi objęte są ważnym procesem modernizacji, mającym na celu lepsze sprostanie nowym wyzwaniom, takim jak zmieniające się potrzeby obywateli europejskich oraz wpływ starzenia się, w sytuacji gdy jednocześnie zmniejszają się zasoby finansowe. Proces ten często prowadzi do gruntownych zmian w sposobie organizacji, świadczenia i finansowania omawianych usług, w tym do pojawiania się nowych obszarów działań, uciekania się do outsourcingu usług wcześniej świadczonych bezpośrednio przez organy władzy publicznej, oraz do przekazywania coraz większych uprawnień organom na poziomie lokalnym.

Wszystkie te zmiany doprowadziły do sytuacji, w której coraz większa liczba codziennych działań w ramach świadczenia usług socjalnych podlega prawu WE w zakresie, w jakim są one uznane za działalność o charakterze gospodarczym. W tej nowej sytuacji zrodziło się szereg pytań praktycznych, natomiast konsultacje pokazały, że wiele zainteresowanych podmiotów z omawianego sektora ma problemy ze zrozumieniem i stosowaniem przepisów, zwłaszcza tych dotyczących pomocy państwa i zamówień publicznych. Brak wiedzy i informacji o przepisach UE może występować szczególnie w przypadku władz lokalnych i drobnych usługodawców. Może to doprowadzić do nieporozumień i nieprawidłowego stosowania przepisów w praktyce. Zwłaszcza w sektorze usług socjalnych organy władzy publicznej i usługodawcy są często niedostatecznie poinformowani o szczególnych przepisach art. 86 ust. 2. Stosowanie art. 86 ust. 2 wymaga od państw członkowskich przestrzegania określonych podstawowych warunków sformułowanych w orzecznictwie Trybunału i opisanych przez Komisję, głównie w tekstach o pomocy państwa przyjętych po wydaniu orzeczenia w sprawie Altmark, które w praktyce zwalniają ogromną większość usług świadczonych na poziomie lokalnym z obowiązku notyfikacji. Zgodnie z tymi warunkami właściwy organ władzy publicznej musi udzielić usługodawcy wyraźnego mandatu do wykonywania określonej usługi. Dlatego bardzo ważne jest, by państwa członkowskie zapewniły, że w przypadku wszystkich usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w tym usług socjalnych, będzie miało miejsce udzielanie takiego mandatu, tak aby zachować odpowiednią pewność prawną i przejrzystość w stosunku do obywateli.

Jak wspomniano powyżej, Komisja jest zobowiązana objaśniać obowiązujące przepisy oraz pomagać w procesie modernizacji obejmującym usługi socjalne, przestrzegając przy tym w pełni zasady pomocniczości i pamiętając o obowiązkach krajowych, regionalnych i lokalnych organów władzy.

2.4. Szczególna sytuacja usług zdrowotnych

Usługi zdrowotne również wchodzą w zakres usług użyteczności publicznej. Art. 152 Traktatu wyraźnie stanowi, że działanie Wspólnoty w dziedzinie zdrowia publicznego w pełni szanuje odpowiedzialność państw członkowskich za organizację, finansowanie i świadczenie usług zdrowotnych i opieki medycznej. Równocześnie z pracami nad usługami socjalnymi, Komisja przeprowadziła ostatnio otwarte konsultacje w sprawie wspólnotowych działań i ewentualnych trudności ze stosowaniem prawa WE[12]. Komisja planuje przedstawić wniosek dotyczący ustanowienia ram prawnych dla bezpiecznych i skutecznych transgranicznych usług zdrowotnych wysokiej jakości, uwzględniając także konkluzje Rady w sprawie „Wspólnych wartości i zasad systemów opieki zdrowotnej Unii Europejskiej”, przyjęte w czerwcu 2006 r.

3. PROTOKÓł: SPÓJNE RAMY DLA DZIAłAń UE

Protokół stanowiący załącznik do traktatu lizbońskiego przewiduje spójne ramy dla działań UE i służy jako punkt odniesienia dla ładu administracyjno-regulacyjnego na wszystkich poziomach. Objaśniając zasady i określając wspólne wartości stanowiące podstawę polityki UE, uwidacznia, wyjaśnia i nadaje przejrzystość podejściu UE do usług świadczonych w interesie ogólnym.

Protokół w sprawie usług świadczonych w interesie ogólnym

Uczestnicy konferencji międzyrządowej na szczycie w Lizbonie w październiku 2007 r. uzgodnili załączenie do traktatu lizbońskiego następującego protokołu[13]:

„Wysokie Umawiające się Strony,

pragnąc podkreślić znaczenie usług świadczonych w interesie ogólnym

podjęły poniższe ustalenia interpretacyjne, które załącza się do Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej:

Artykuł 1

Wspólne wartości Unii w odniesieniu do usług świadczonych w interesie ogólnym w rozumieniu art. 14 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej obejmują w szczególności:

- zasadniczą rolę i dużą swobodę krajowych, regionalnych i lokalnych organów władzy w świadczeniu, zlecaniu i organizowaniu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym w sposób możliwie najlepiej zaspokajający potrzeby użytkowników;

- zróżnicowanie poszczególnych usług świadczonych w interesie ogólnym oraz różnice w potrzebach i preferencjach użytkowników, mogące wynikać z różnych uwarunkowań geograficznych, społecznych lub kulturowych;

- wysoki poziom jakości, bezpieczeństwa i przystępności, równe traktowanie oraz promowanie powszechnego dostępu i praw użytkownika

Artykuł 2

Postanowienia traktatów w żaden sposób nie wpływają na kompetencje państw członkowskich w zakresie świadczenia, zlecania i organizowania usług świadczonych w interesie ogólnym o charakterze pozagospodarczym”.

Protokół opiera się na wielu przeważnie operacyjnych zasadach kierujących pracą instytucji UE, a zwłaszcza Komisji, do których należą:

- Rola i duża swoboda krajowych, regionalnych i lokalnych organów władzy w świadczeniu usług w ogólnym interesie gospodarczym w sposób możliwie najlepiej zaspokajający potrzeby użytkowników : usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym powinny możliwie najlepiej odpowiadać potrzebom obywateli i przedsiębiorstw oraz je zaspokajać. W działaniach UE należy przestrzegać zasad pomocniczości i proporcjonalności. Właściwym władzom państw członkowskich przysługuje dowolność w określaniu, które usługi uważają za świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, jak również szeroko zakrojona swoboda w podejmowaniu decyzji o sposobie organizacji, regulacji i finansowania tych usług, zgodnie z prawem UE i nie przekraczając granic wyraźnego błędu. Do działalności pozagospodarczej nie mają zastosowania w szczególności reguły konkurencji i rynku wewnętrznego.

- Poszanowanie różnic charakteryzujących usługi, sytuacje oraz potrzeby i preferencje użytkowników : należy uszanować różnice między usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym oraz różnymi potrzebami i preferencjami obywateli, użytkowników i konsumentów, wynikające z różnych uwarunkowań gospodarczych, społecznych, geograficznych, kulturowych i fizycznych. Należy zwracać odpowiednio uwagę na różnorodność charakteryzującą takie usługi, okoliczności ich świadczenia, cechy szczególne usługodawców oraz konieczność zachowania elastyczności w dostosowaniu usług do różnych potrzeb: ma to szczególne znaczenie w przypadku usług socjalnych. Odpowiednie regulacje należy regularnie aktualizować, w celu uwzględnienia zachodzących z czasem zmian, takich jak innowacje technologiczne.

- Osiągnięcie wysokiego poziomu jakości, bezpieczeństwa i przystępności : zasadniczym celem działań UE jest promowanie usług o wysokim poziomie jakości, bezpieczeństwa i przystępności. Obejmuje to dostęp do usług, w tym do usług świadczonych w wymiarze transgranicznym; rentowność gospodarczą oraz przystępność usług pod względem finansowym, włącznie ze specjalnymi systemami dla osób o niskich dochodach i ze szczególnymi potrzebami, co ma wyjątkowe znaczenie w przypadku usług socjalnych; bezpieczeństwo fizyczne, rzetelność i ciągłość świadczenia usług; wysoką jakość i wybór; przejrzystość i dostęp do informacji ze strony usługodawców i organów regulacyjnych. Kiedy wskazane są działania UE, sektorowe instrumenty UE powinny ustanawiać przepisy zapewniające jakość, zabezpieczenie oraz bezpieczeństwo produktów i usług dla konsumentów i użytkowników ogólnie, oraz dla osób zaangażowanych w ich powstawanie.

- Zapewnienie równego traktowania i promowanie powszechnego dostępu : dostęp do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym uznany jest za prawo w Karcie Praw Podstawowych UE. Prawo to obejmuje zapewnienie równego traktowania kobiet i mężczyzn oraz walkę ze wszelkimi formami dyskryminacji w dostępie do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. W przypadku gdy podstawą sektorowego przepisu UE jest koncepcja usługi powszechnej, przepis taki powinien ustanawiać prawo każdej jednostki do dostępu do określonych usług uważanych za powszechne, oraz powinien nakładać na usługodawców obowiązki oferowania danych usług na określonych warunkach, w tym na całym terytorium oraz w przystępnej cenie. Usługa powszechna przewiduje minimalny zestaw praw i obowiązków, które z zasady można dalej opracowywać na poziomie krajowym. Jest to pojęcie dynamiczne, które trzeba regularnie uaktualniać w poszczególnych sektorach. Jak już wspomniano powyżej, w przypadku usług socjalnych, promowanie dostępu na całym terytorium Unii ma zasadnicze znaczenie dla promowania spójności terytorialnej. Terytoria z utrudnieniami geograficznymi lub naturalnymi, takie jak regiony najbardziej oddalone, wyspy, góry, obszary rzadko zaludnione i obszary położone przy granicach zewnętrznych, często borykają się z wyzwaniami związanymi z dostępem do usług świadczonych w interesie ogólnym ze względu na dzielącą je odległość od podstawowych rynków lub wyższy koszt połączeń. Te szczególne potrzeby należy koniecznie mieć na uwadze.

- Przestrzeganie praw użytkownika : należy określić i promować prawa konsumentów oraz ich przestrzegać. Możliwość korzystania przez konsumentów i użytkowników, w tym osób należących do słabszych grup w społeczeństwie i niepełnosprawnych, z przysługujących im praw, zwłaszcza z prawa dostępu, wymaga często istnienia niezależnych organów regulacyjnych, posiadających właściwych pracowników oraz wyraźnie określone uprawnienia i obowiązki. Obejmują one uprawnienia do stosowania sankcji, w szczególności możliwość monitorowania procesu transpozycji i egzekwowania powszechnych przepisów dotyczących usług. Koniecznie należy przy tym uwzględnić reprezentację i aktywne uczestnictwo konsumentów oraz użytkowników w definiowaniu i ocenie usług, dostępność odpowiednich mechanizmów odszkodowawczych i kompensacyjnych, oraz istnienia klauzuli dotyczącej przeglądu, umożliwiającej dostosowywanie wymogów w związku z zachodzącymi z czasem zmianami społecznymi, technologicznymi i gospodarczymi. Organy regulacyjne powinny także monitorować zmiany na rynku i dostarczać dane do celów oceny.

- Usługi pozagospodarcze : jak już wspomniano powyżej, usługi te nie są objęte żadnym szczegółowym prawodawstwem UE, ani nie podlegają regułom rynku wewnętrznego i konkurencji zawartym w Traktacie.

Do czasu wejścia w życie nowego traktatu, który nada moc prawną nowym przepisom, Komisja zamierza wykorzystywać wspomniany protokół i odnośne zasady jako poziom odniesienia przy sprawdzaniu spójności i proporcjonalności polityk oraz inicjatyw UE.

4. DALSZE DZIAłANIA

Na podstawie protokołu, oraz zgodnie ze stanowiskiem Parlamentu, Komisja będzie kontynuowała konsolidację ram UE mających zastosowanie do usług świadczonych w interesie ogólnym, w tym do usług socjalnych i zdrowotnych, zapewniając konkretne rozwiązania konkretnych problemów, w razie ich pojawienia się. Wraz z postępem, coraz większą uwagę należy poświęcać prawidłowej transpozycji i stosowaniu przepisów UE, kładąc większy nacisk na wyniki monitorowania użytkowników i konsumentów, upowszechnianie informacji i wymianę praktyk, monitorowanie egzekwowania przestrzegania przepisów oraz ocenę wydajności. Komisja planuje cały zestaw różnych działań sektorowych i tematycznych, które zamierza realizować wzdłuż następujących trzech osi:

4.1. Zapewnienie prawnego doradztwa w sprawach przekrojowych

Komisja ma świadomość, że stosowanie prawa wspólnotowego do usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym może rodzić pytania, oraz że w wielu dziedzinach regularnie występuje zapotrzebowanie na prawne wyjaśnienia lub objaśnienie szeregu przepisów UE. W tym kontekście, Komisja zobowiązana jest umożliwić użytkownikom i praktykom otrzymywanie szybkich odpowiedzi na praktyczne pytania, objaśnień i wykładni. Odpowiedzi na zadawane pytania będą regularnie publikowane w specjalnej witrynie internetowej, w której zamieszczane będzie również aktualne stanowisko Komisji. Dla lepszego zrozumienia równolegle do niniejszego komunikatu opublikowano zestaw odpowiedzi, w celu odniesienia się do pytań dotyczących stosowania reguł dotyczących zamówień publicznych i pomocy publicznej, w szczególności dotyczących usług socjalnych użyteczności publicznej[14].

Interaktywny serwis informacyjny

Niebawem zostanie uruchomiony w sieci specjalny interaktywny serwis pozostający do dyspozycji obywateli, usługodawców, organów władzy publicznej oraz wszystkich zainteresowanych podmiotów, w celu zapewnienia im informacji i umożliwienia zadawania pytań dotyczących stosowania prawa UE. Odpowiedzi na często zadawane pytania, począwszy od pytań zadawanych w kontekście konsultacji dotyczących usług socjalnych, będą zamieszczane w witrynie internetowej Komisji. Komisja spodziewa się, że narzędzie to pomoże podmiotom na poziomie lokalnym i regionalnym, zwłaszcza z dziedziny usług socjalnych, dobrze zrozumieć stanowisko Komisji w sprawie odpowiednich przepisów UE, oraz że z czasem wszystkie ważne i pojawiające się praktyce wątpliwości będą rozwiewane w sposób fachowy i przyjazny użytkownikowi.

W dziedzinie pomocy państwa, do uproszczenia mających zastosowanie przepisów, zgodnie z zasadami lepszych uregulowań prawnych, znacznie przyczyniły się już przyjęte w 2005 r. decyzja oraz ramy pomocy państwa w formie rekompensaty za usługi świadczone w interesie ogólnym (często nazywane „pakietem Altmark”[15]). Teksty te w pełni szanują daleko idącą swobodę państw członkowskich w określaniu zadań w ramach usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym. Umożliwiają państwom członkowskim zabezpieczenie tych misji na podstawie aktu przekazania, oraz zrekompensowanie wszystkich kosztów netto, ponoszonych przez przedsiębiorstwa zobowiązane do świadczenia takich usług. W tym kontekście, oddzielenie rachunków pozwala zachować przejrzystość i uniknąć nadpłaty. Ponadto rekompensaty za usługi spełniające te warunki są całkowicie zwolnione z obowiązku notyfikacji, jeżeli ich wysokość nie przekracza 30 mln EUR rocznie, natomiast w przypadku szpitali i budowy mieszkań czynszowych nie podlegają żadnym ograniczeniom. W praktyce oznacza to zwolnienie z obowiązku notyfikacji ogromnej większości usług świadczonych na poziomie lokalnym. Do końca 2009 r. Komisja dokona oceny i sporządzi sprawozdania ze stosowania pakietu pomocy państwa oraz rozważy, czy konieczne są aktualizacje w tym kontekście.

W dziedzinie partnerstw publiczno-prywatnych oraz koncesji, w trakcie rozpatrywania jest wiele spraw i/lub sprawy takie się pojawiają. Niebawem Komisja przedstawi komunikat interpretacyjny w sprawie zinstytucjonalizowanych partnerstw publiczno-prywatnych, w celu wyjaśnienia mających zastosowanie przepisów. Na podstawie wyników oceny skutków, Komisja rozważa również podjęcie kolejnych kroków w celu wyjaśnienia przepisów mających zastosowanie do koncesji. Zgłaszano również wnioski o lepsze wyjaśnienie przepisów mających zastosowanie do zamówień publicznych po wejściu w życie nowych dyrektyw, co miało miejsce w styczniu 2006 r. Większą przejrzystość powinien nadać przedstawiony wyżej zestaw narzędzi.

Wysiłki te będą uzupełnieniem bardziej ogólnych bieżących inicjatyw, ukierunkowanych na poprawę dostępu do informacji oraz opracowanie narzędzi komunikacji w następstwie przeglądu jednolitego rynku, jak na przykład utworzenie „punktu pomocy ds. jednolitego rynku” dla całej UE.

4.2. Modernizacja i rozwój polityki sektorowej

Komisja ma obowiązek utrzymywać i nieustannie udoskonalać swoje podejście sektorowe, proponując w stosownych przypadkach inicjatywy sektorowe uwzględniające szczególne wymogi i sytuacje poszczególnych sektorów, oraz odzwierciedlające zasady określone w planowanym Protokole. Na poziomie UE istnieje już wiele ram sektorowych, które mają zastosowanie do gałęzi przemysłu sieciowego. Jednak w obliczu dynamicznego i nieustannie zmieniającego się jednolitego ryku, ramy te mogą wymagać zaktualizowania w nadchodzących latach.

Komisja w szczególności będzie podejmowała następujące działania:

- w dziedzinie energetyki : będzie kontynuowała prace nad środkami mającymi zapewnić ostateczne urzeczywistnienie wewnętrznego rynku energii, zaproponowanymi we wrześniu 2007 r., oraz na projektem Europejskiej Karty Praw Odbiorców Energii;

- w dziedzinie transportu : będzie kontynuowała działania wynikające z jej wniosku z lipca 2006 r., dotyczącego modernizacji prawodawstwa dotyczącego jednolitego rynku lotnictwa; będzie monitorowała proces wdrażania „trzeciego pakietu kolejowego”; osiągnięte zostało porozumienie dotyczące zmienionego rozporządzenia w sprawie usług publicznych przewozów pasażerskich;

- w dziedzinie komunikacji elektronicznej : będzie kontynuowała zaproponowane przez nią działania, ukierunkowane na przegląd ram regulacyjnych komunikacji elektronicznej (w tym telefonii stacjonarnej, komórkowej oraz szerokopasmowego dostępu i transmitowania treści telewizyjnych i radiowych), oraz opublikuje komunikat w sprawie długoterminowych zagadnień dotyczących usługi powszechnej w obszarze komunikacji elektronicznej;

- w dziedzinie usług pocztowych : będzie pomagała państwom członkowskim w transponowaniu dyrektywy w sprawie urzeczywistnienia rynku wewnętrznego usług pocztowych UE;

- w dziedzinie usług zdrowotnych : planuje przedstawić wnioski określające ramy bezpiecznych, wysokiej jakości i efektywnych usług opieki zdrowotnej;

- w dziedzinie usług socjalnych : opracuje działania, których zarys przedstawiono w ramce.

Strategia na rzecz zapewnienia jakości usług socjalnych w całej UE

W konsultacjach dotyczących usług socjalnych podkreślono konieczność bardziej systematycznego wspierania promocji jakości usług socjalnych. W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz EFRR zapewnia się już bezpośrednie wsparcie finansowe dla wielu usług. Otwarta metoda koordynacji na rzecz ochrony socjalnej i integracji społecznej określa ramy polityki ukierunkowanej na realizację reform i wymianę dobrych praktyk. Na podstawie tych doświadczeń, w ramach Komitetu Ochrony Socjalnej Komisja będzie wspierać dobrowolne stosowanie ram jakości UE, zawierających wytyczne dla metodologii określania, monitorowania i oceny norm jakości. Ponadto w ramach programu PROGRESS Komisja wspierać będzie ogólnoeuropejskie inicjatywy oddolne ukierunkowane na opracowanie dobrowolnych norm jakości i wymianę doświadczeń i będzie promować szkolenia publicznych organów władzy w dziedzinie zamówień publicznych.

4.3. Monitorowanie i ocena

Komisja uważa, że jakość i przejrzystość procesu decyzyjnego wymaga regularnych gruntownych ocen oraz ujawniania metodologii ich przeprowadzania i wyników, by zapewnić możliwość ich analizy i sprawdzenia. Dokonuje się tego zazwyczaj w poszczególnych sektorach.

Krokiem naprzód w ocenie wydajności jest nowe narzędzie monitorowania rynku, przedstawione w końcowym sprawozdaniu z przeglądu jednolitego rynku, takie jak stworzenie tabeli wyników w dziedzinie praw konsumenta. Od czasu opublikowania białej księgi z 2004 r. dokonano postępu w opracowywaniu międzysektorowych oceny gałęzi przemysłu sieciowego na poziomie UE. Metodologia ta poddawana jest przeglądowi, natomiast w 2008 r. Komisja przedstawi swoje wnioski dotyczące poprawy.

Do Komisji wpłynął szczególny wniosek o przedstawienie Parlamentowi całościowej analizy skutków dotychczasowej „liberalizacji”. Komisja uwzględni ten wniosek przy okazji przeglądu swojej metodologii, oraz wykona taką analizę w ramach sporządzanego regularnie sprawozdania z oceny usług sieciowych.

Po wejściu w życie nowego traktatu Komisja dokona również przeglądu postępów w stosowaniu protokołu. Ponadto co dwa lata przedkładać będzie specjalne sprawozdanie na temat usług socjalnych mające służyć jako narzędzie wymiany poglądów z zainteresowanymi stronami

5. WNIOSKI

Na obecnym ważnym etapie w rozwoju UE, w obliczu przewidywanego wkrótce wejścia w życie traktatu lizbońskiego, kluczowe znaczenie ma zapewnienie wspólnej wizji inicjatyw, które mają być podejmowane na rzecz osiągnięcia konkretnych wyników dla obywateli Europy. Takie stanowisko stanowiło podstawę dla opracowania planu osiągnięcia wyników dla Europy z myślą o obywatelach[16] przedstawionemu przez Komisję.

Podejście UE do usług świadczonych w interesie ogólnym, w tym do usług socjalnych i zdrowotnych, jest zasadniczo pragmatyczne. Odzwierciedla podział uprawnień między różne poziomy sprawowania rządów w UE. Realizowane jest z poszanowaniem zróżnicowania i charakterystycznych cech tych usług. Wprowadzenie ram sektorowych następuje ze względu na to, że przyniesienie to Europie wyraźne dodatkowe korzyści. Ramy te są poddawane regularnym przeglądom, mającym na celu uwzględnienie postępu gospodarczego, społecznego i technologicznego. Stosowanie prawa UE jest monitorowane zgodnie z Traktatem WE, jak również jest poddawane regularnym przeglądom w celu uwzględnienia nowych realiów. W obszarach, które można uważać za problematyczne, przeprowadzono lub przeprowadza się aktywne konsultacje, mające na celu określenie i rozwiązanie dotychczasowych lub pojawiających się problemów.

Dyskusja, jaką wywołała biała księga z 2004 r., była szczególnie pomocna dla lepszego zrozumienia roli UE w obszarze usługach świadczonych w interesie ogólnym i jej podejścia do tej kwestii. Debata ta oraz stanowiska innych instytucji europejskich dowiodły, że pomimo różnic w opiniach, wiele zasad przyświecających działaniom UE cieszy się dużym poparciem. Doświadczenie związane z ramami sektorowymi dostarczyło również praktyczne podstawy do określenia kluczowych zasad, które można stosować do usług świadczonych w interesie ogólnym w całej Europie.

Dyskusja ta i zebrane doświadczenia stanowiły podwaliny dla protokołu i zmienionych postanowień nowego traktatu, które wprowadzają nowe europejskie zobowiązanie. Dziesięć lat po pierwszym komunikacie na poziomie UE i trzy lata po wydaniu białej księgi, odzwierciedlają one szeroką jednomyślność w całej UE co do roli oraz obowiązków UE. Teraz, kiedy protokół ten doprowadził do skonsolidowania ram UE, nadszedł czas, by skoncentrować się na realizacji. Na tej podstawie, wraz z działaniami na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, Komisja jest zdecydowana pomóc w zapewnieniu przejrzystości, spójności i w upowszechnieniu przepisów UE, ta aby usługi świadczone w interesie ogólnym spełniały swoją rolę i przyczyniały się do lepszej jakości życia obywateli Europy.

[1] Zmieniony artykuł 16 TWE.

[2] Biała księga z 2004 r. - KOM(2004) 374 z 12.5.2004 - została opracowana na podstawie uprzednich konsultacji i komunikatów, zwłaszcza na podstawie zielonej księgi Komisji z 2003 r. - KOM(2003) 270 z 21.5.2003 - dwóch komunikatów z 2001 r. - KOM(2001) 598 z 17.10.2001 r. oraz komunikatu „Usługi świadczone w interesie ogólnym w Europie” (Dz.U. C 17 z 19.1.2001 r.) -, jak również na podstawie pierwszego komunikatu w tej sprawie z 1996 r. - „Usługi świadczone w interesie ogólnym w Europie” (Dz.U. C 281 z 26.9.1996).

[3] Rezolucja Parlamentu Europejskiego (A6-0275/2006 z 26 września 2006 r.) była zwieńczeniem szeroko zakrojonej rundy konsultacji z instytucjami UE i zainteresowanymi podmiotami, zapoczątkowanej białą księgą z 2004 r. Rezolucja popiera podstawowe zasady i priorytetowe działania określone w białej księdze. Stanowi ona, że niemożliwe jest sformułowanie jednolitej definicji usług świadczonych w interesie ogólnym. Nie wzywa do ustanowienia jednolitych horyzontalnych ram prawnych, lecz apeluje przede wszystkim do UE i Komisji o kontynuację działań w różnych dziedzinach i sektorach na rzecz zapewnienia większej przejrzystości i spójności przepisów UE, przy jednoczesnym przestrzeganiu zasady pomocniczości. Opinie swoje wydały również Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Komitet Regionów (CESE/2005/121 z 9 lutego 2005 r., CESE/2006/223 z 6 lipca 2006 r. i CDR/2004/327z 23 lutego 2005 r.).

[4] Więcej informacji można znaleźć w opublikowanym wraz z niniejszym komunikatem dokumencie roboczym służb Komisji w sprawie postępów prac poczynionych od przedstawienia w 2004 r. białej księgi na temat usług użyteczności publicznej - SEK(2007) 1515.

[5] Sprawa C-82/01 Aéroports de Paris [2002].

[6] Sprawa C-222/04 Cassa di Risparmio di Firenze [2006].

[7] Sprawa C-118/85, Komisja przeciwko Włochom [1987]. Dla porównania również sprawy C-205/03 P. Fenin [2006] i T-155/04- Selex [2006], dotyczące sytuacji, gdy różnych działalności nie można było poddać odrębnej analizie.

[8] Sprawa C-320/91, Corbeau, [1993], Zb. Orz. I-2533, sprawa C-393/92, Almelo [1994] Zb. Orz. I-1477, sprawy połączone C-157/94 - C-160/94, Komisja przeciwko Niderlandom, [1997], Zb. Orz. I-5699, Komisja przeciwko Włochom [1997], Zb. Orz. I-5789, Komisja przeciwko Francji [1997], Zb. Orz. I-5815, Komisja przeciwko Hiszpanii [1997], Zb. Orz. I-5851.

[9] Np. sprawy C-70/95, Sodemare [1997], Zb. Orz. I-3395, połączone sprawy C-282/04 i C-283/04, Komisja przeciwko Niderlandom [2006].

[10] Więcej informacji można znaleźć w dokumencie SEK(2007) 1515.

[11] KOM(2006) 177 z 26.4.2006 r. Proces konsultacji obejmował udzielenie odpowiedzi na pytania kwestionariusza opracowanego przez Komitet Ochrony Socjalnej, przygotowanie przez grupę ekspertów prawnych konsultacyjnego badania usług świadczonych w interesie ogólnym oraz sprawozdania.

[12] SEK(2006) 1195 z 26.9.2006.

[13] Następujący cytat pozostaje bez uszczerbku dla postanowień ostatecznej wersji Traktatu pozostającego do podpisania oraz jego tłumaczenia na języki urzędowe UE.

[14] Zob. odpowiednio SEK(2007) 1514 i SEK(2007) 1516.

[15] Więcej informacji na temat pakietu uregulowań inspirowanych sprawą Altmarku znajduje się w SEK(2007) 1515.

[16] KOM(2006) 211 z 10.5.2006.