52007DC0255

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 16.5.2007

KOM(2007) 255 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI

SPRAWOZDANIE Z KONWERGENCJI Z 2007 r. DOTYCZĄCE CYPRU

(przygotowane zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu na wniosek Cypru) {SEK(2007) 623}

Cel sprawozdania

Zgodnie z art. 122 ust. 2 Traktatu przynajmniej co dwa lata lub na żądanie państwa członkowskiego objętego derogacją Komisja i Europejski Bank Centralny (EBC) składają Radzie sprawozdanie w sprawie postępów państw członkowskich w wypełnianiu ich zobowiązań w zakresie urzeczywistnienia unii gospodarczej i walutowej.

Niniejsze sprawozdanie przygotowano na wniosek Cypru złożony w dniu 13 lutego 2007 r. Bardziej szczegółowa ocena stopnia konwergencji na Cyprze dostępna jest w załączniku technicznym do niniejszego sprawozdania [SEK(2007) 623].

Treść sprawozdań przygotowywanych przez Komisję i EBC reguluje art. 121 ust. 1 Traktatu. Artykuł ten wymaga, by obejmowały one analizę zgodności krajowego ustawodawstwa, w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 108 i 109 Traktatu, jak również ze Statutem Europejskiego Systemu Banków Centralnych (ESBC) oraz Europejskiego Banku Centralnego (Statut ESBC). Sprawozdania określają również, czy osiągnięty został wysoki poziom trwałej konwergencji w przedmiotowych państwach członkowskich poprzez odniesienie do spełnienia kryteriów konwergencji (stabilność cen, sytuacja budżetowa, stabilność kursu walutowego, długoterminowe stopy procentowe), a także biorąc pod uwagę szereg innych czynników określonych w ostatnim akapicie art. 121 ust. 1. Cztery kryteria konwergencji są opisane bardziej szczegółowo w protokole załączonym do Traktatu (Protokół nr 21 w sprawie kryteriów konwergencji).

W sprawozdaniu analizie poddano jedynie obszary, na których rządu Republiki Cypru sprawuje efektywną kontrolę, jak określono w Protokole nr 10 dołączonym do Aktu przystąpienia z 2003 r., zgodnie z podejściem przyjętym w przypadku innych stosownych procedur (np. procedura nadmiernego deficytu, strategia lizbońska, udział w ERM II).

Analiza zgodności ustawodawstwa krajowego , w tym statutu krajowego banku centralnego, z art. 108 i 109 Traktatu, jak również ze Statutem ESBC wymaga oceny przestrzegania zakazu finansowania ze środków banku centralnego (art. 101 TWE), zakazu uprzywilejowanego dostępu (art. 102 TWE), zgodności z celami ESBC (art. 105 ust. 1 TWE), niezależności banku centralnego (art. 108 TWE), oraz integracji prawnej krajowych banków centralnych z ESBC (kilka artykułów TWE oraz Statutu ESBC).

Kryterium stabilności cen zostało określone w tiret pierwszym art. 121 ust. 1 Traktatu jako: „osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen [...] wynikające ze stopy inflacji zbliżonej do istniejącej w co najwyżej trzech państwach członkowskich, które mają najlepsze rezultaty w dziedzinie stabilności cen”.

Artykuł 1 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium stabilności cen […] oznacza, że państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Inflacja mierzona jest za pomocą wskaźnika cen artykułów konsumpcyjnych na porównywalnych podstawach, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.” Wymóg stabilności cen oznacza, że zadowalający poziom inflacji musi zostać osiągnięty dzięki kształtowaniu się kosztów produkcji i innych czynników mających wpływ na strukturalny rozwój cen, nie odzwierciedla natomiast wpływu czynników tymczasowych. Dlatego też badanie konwergencji zawiera ocenę zasadniczych czynników kształtujących inflację oraz perspektywy średnioterminowe. Ocenia się też czy dany kraj ma szansę osiągnąć wartość referencyjną w ciągu najbliższych miesięcy[1].

Wartość referencyjną inflacji obliczono w marcu 2007[2] roku na 3,0% na podstawie danych Finlandii, Polski i Szwecji - trzech państw członkowskich o najlepszych wynikach.

Kryterium kursu walutowego zostało określone w tiret trzecim art. 121 jako „poszanowanie zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego”.

Artykuł 3 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że „kryterium udziału w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego [...] oznacza, że państwo członkowskie stosowało normalne granice wahań, przewidziane w mechanizmie kursów walut Europejskiego Systemu Walutowego, bez poważnych napięć przynajmniej przez dwa lata przed badaniem. W szczególności, państwo członkowskie nie zdewaluowało dwustronnego centralnego kursu swojej waluty wobec żadnej innej waluty państwa członkowskiego z własnej inicjatywy przez ten sam okres.”

W przypadku niniejszego sprawozdania dwuletni okres badania stabilności kursu walutowego trwał od 27 kwietnia 2005 r. do 26 marca 2007 r.

Kryterium konwergencji dotyczące sytuacji budżetowej zostało określone w tiret drugim art. 121 ust. 1 Traktatu jako „stabilna sytuacja finansów publicznych; będzie to wynikało z sytuacji budżetowej, która nie wykazuje nadmiernego deficytu budżetowego w rozumieniu art. 104 ust. 6”. Ponadto art. 2 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi, że kryterium to oznacza, iż „w czasie badania państwo członkowskie nie jest objęte decyzją Rady zgodnie z art. 104 ust. 6 Traktatu, stwierdzającą istnienie nadmiernego deficytu”.

Tiret czwarty art. 121 ust. 1 Traktatu nakazuje „trwały charakter konwergencji osiągniętej przez państwo członkowskie i jego udziału w mechanizmie wymiany walut europejskiego systemu walutowego, co odzwierciedla się w poziomach długoterminowych stóp procentowych ”. Artykuł 4 Protokołu w sprawie kryteriów konwergencji stanowi dalej, że „kryterium konwergencji stóp procentowych [...] oznacza, że w ciągu jednego roku przed badaniem państwo członkowskie posiadało średnią nominalną długoterminową stopę procentową nieprzekraczającą więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach. Stopy procentowe oblicza się na podstawie długoterminowych obligacji państwowych lub porównywalnych papierów wartościowych, z uwzględnieniem różnic w definicjach krajowych.”

W marcu 2007 r. wartość referencyjną stóp procentowych określono na 6,4%.

Artykuł 121 Traktatu nakazuje również badanie innych czynników związanych z integracją gospodarczą i konwergencją, takich jak integracja rynków finansowych i rynków produktów, rozwój bilansu płatniczego na rachunkach bieżących oraz rozwój jednostkowych kosztów pracy i innych wskaźników cen, przedstawionych w ocenie stabilności cen.

W Sprawozdaniu z konwergencji z grudnia 2006 r. stwierdzono, że Cypr spełnił trzy kryteria konwergencji (stabilności cen, sytuacji budżetowej i długoterminowych stóp procentowych). Do czasu przyjęcia projektu ustawy zmieniającej ustawę o Centralnym Banku Cypru z 2002 r. i 2003 r., ustawodawstwo Cypru, a zwłaszcza ustawę o Centralnym Banku Cypru, uznawano za nie w pełni zgodne z art. 109 Traktatu i Statutem ESBC w odniesieniu do integracji banku centralnego z ESBC w momencie przyjęcia euro.

Zgodność prawna

Wszystkie dotychczasowe niezgodności wyeliminowała ustawa, zmieniająca ustawy o Centralnym Banku Cypru z 2002 r. i 2003 r., przyjęta przez parlament dnia 15 marca 2007 r. Ustawa weszła w życie w dniu jej przyjęcia, choć niektóre jej przepisy staną się skuteczne w dniu wprowadzenia euro na Cyprze. Ustawa uchyliła lub zmieniła szereg artykułów, w celu uwzględnienia ról i kompetencji przypisanych w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską EBC, ESBC i Radzie WE. Zmiany dotyczą przepisów w zakresie polityki pieniężnej, operacji i instrumentów pieniężnych ESBC, prowadzenia operacji walutowych oraz emisji banknotów i monet.

Ustawodawstwo Cypru, w szczególności Ustawa o Centralnym Banku Cypru, jest zgodne z wymogami Traktatu WE i Statutu ESBC.

Stabilność cen

Przestrzeganie wartości referencyjnej

Od sierpnia 2005 r. średnia dwunastomiesięczna inflacja utrzymuje się poniżej wartości odniesienia. Średnia stopa inflacji na Cyprze w okresie 12 miesięcy poprzedzających marzec 2007 r. wyniosła 2,0 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 3,0 %. Przewiduje się, że w najbliższym czasie inflacja pozostanie poniżej wartości odniesienia[3].

Czynniki leżące u podstaw i trwałość

Inflacja na Cyprze od lat utrzymuje się na niskim poziomie, choć czasami ulega wahaniom z uwagi na wrażliwość niewielkiej, otwartej gospodarki na szoki cenowe na rynku międzynarodowym. W latach 1999-2006 średnia inflacja HICP wynosiła 2,6 %. Jednak wartość inflacji osiągnęła poziom około 6 % wiosną 2000 r. i ponownie zimą 2003 r. – po raz pierwszy głównie ze względu na wzrost cen energii i żywności, a w drugim przypadku przede wszystkim w związku z podwyżką stawek podatku VAT i akcyzy związaną z przystąpieniem Cypru do UE. W pierwszym półroczu 2006 r. odnotowano wzrost inflacji, po którym nastąpił spadek do wartości 1,4 % w marcu 2007 r., głównie uwarunkowany wahaniami cen energii i żywności.

Inflacja HICP, bez uwzględnienia cen i nieprzetworzonej żywności, była pod kontrolą i od 2004 r. jej średnia wartość nie przekraczała 1 % . Niewielka inflacja bazowa sugeruje ograniczone oddziaływanie głównych presji inflacyjnych, co wiąże się z ujemną luką podażową i niewielkim wzrostem jednostkowych kosztów pracy (między 1 a 2 %. rocznie od 2004 r.). W ostatnich latach, w kontekście zacieśniającego się rynku pracy, udało się złagodzić presje płacowe dzięki rosnącemu odsetkowi pracowników zagranicznych na rynku pracy oraz dzięki wzorowej dyscyplinie płac w sektorze publicznym i prywatnym. Skuteczny kurs wymiany funta cypryjskiego był stabilny w latach 2005-2006, przez co nie miał wpływu na ceny importowe.

Inflacja ma w najbliższych miesiącach utrzymywać się na niskim poziomie, głównie ze względu na korzystny efekt bazowy cen ropy, niższe ceny odzieży i obuwia oraz obniżkę akcyzy na samochody . Poziom inflacji w perspektywie średnioterminowej zależeć będzie w dużym stopniu od zmian w zakresie cen energii i cen importowych oraz od ograniczenia ewentualnej presji popytowej i płacowej, w kontekście dobrych warunków koniunkturalnych oraz zbieżności stóp procentowych i rezerwy obowiązkowej. Podniesienie stawek VAT na żywność, produkty farmaceutyczne i restauracje, które wynika z konieczności spełnienia wymogów UE, ponieważ bieżące derogacje wygasają z końcem 2007 r., będzie prawdopodobnie miało znaczny wpływ na inflację (około jednego punktu procentowego). Choć wpływ ten ma mieć charakter przejściowy, nie można wykluczyć wystąpienia pewnych skutków wtórnych, zwłaszcza poprzez ujęcie wzrostu VAT we wskaźniku kosztów utrzymania.

Cypr spełnia kryterium stabilności cen.

Sytuacja budżetowa

Cypr nie jest obecnie objęty decyzją Rady o istnieniu nadmiernego deficytu, gdyż decyzja o istnieniu nadmiernego deficytu przyjęta przez Radę dnia 5 lipca 2004 r.[4] została uchylona decyzją Rady z dnia 11 lipca 2006 r.[5].

W 2003 r. deficyt sektora instytucji rządowych i samorządowych wzrósł gwałtownie do 6,3 % PKB, a w następnych latach znacznie spadł do poziomu 1,5 % PKB w 2006 r., w skutek przeprowadzenia znacznej korekty fiskalnej w 2004 i 2005 r. Prognoza służb Komisji z wiosny 2007 r. przewiduje na 2007 r. deficyt na niemal tym samym poziomie (1,4 % PKB).

W swojej opinii z grudnia 2006 r. na temat zaktualizowanej wersji programu konwergencji Cypru, Rada uznała, że po korekcie nadmiernego deficytu dokonanej w 2005 r. Cypr osiąga znaczące postępy na drodze do osiągnięcia celu średniookresowego, a przedstawiona w programie strategia budżetowa wystarczy, aby zapewnić osiągnięcie tego celu do 2008 r. Rada wezwała również Cypr do kontrolowania wydatków na publiczne świadczenia emerytalne i wdrażanie dalszych reform w dziedzinie systemu emerytalnego i opieki zdrowotnej w celu długoterminowej poprawy stabilności finansów publicznych oraz do realizacji przewidzianej w programie ścieżki konsolidacji fiskalnej.

W ciągu siedmiu lat do 2006 r. zarówno całkowite przychody, jak i całkowite wydatki wykazywały tendencję wzrostową. Całkowite przychody wzrosły głównie dzięki podjęciu różnych działań strukturalnych i jednorazowych. Działania strukturalne polegały między innymi na dostosowaniu stawek podatku VAT do acquis w maju 2004 r. oraz na zniechęcaniu do uchylania się od płacenia podatków, natomiast działania jednorazowe dotyczyły nadzwyczajnych dywidend od przeszłych zysków organizacji częściowo rządowych oraz amnestii podatkowej. Odnotowano wzrost bieżących wydatków pierwotnych, spowodowany głównie wzrostem płac i transferów socjalnych. Począwszy od 2005 r. wzrost wydatków został zahamowany poprzez określanie maksymalnych stawek nominalnego wzrostu bieżących wydatków podstawowych i kapitałowych.

W latach 2000-2004 zadłużenie publiczne wskazywało tendencję wzrostową, lecz od 2005 r. obniża się. Wskaźnik ten zmniejszył się do 65,3 % PKB w 2006 r. i zgodnie z prognozą służb Komisji z wiosny 2007 r. będzie nadal malał w 2007 r. i osiągnie około 61,5 % PKB.

Cypr spełnia kryterium sytuacji budżetowej.

Stabilność kursu walutowego

Funt cypryjski uczestniczy w ERM II od dnia 2 maja 2005 r., czyli, na dzień przyjęcia niniejszego sprawozdania, od 24 miesięcy. Przed przystąpieniem do ERM II Centralny Bank Cypru jednostronnie powiązał funta cypryjskiego z euro, w celu ograniczenia wahań kursu w stosunkowo wąskich widełkach. W analizowanym okresie sprzed przystąpienia do ERM II (od 27 kwietnia do 1 maja 2005 r.) funt utrzymywał się blisko przyszłego kursu centralnego. Od momentu przystąpienia do ERM II kurs funta utrzymywał się w górnym przedziale pasma wahań, blisko kursu centralnego i nie ulega znacznym presjom. Dodatkowe wskaźniki, takie jak rozwój krótkoterminowych stóp procentowych czy rezerwy walutowe, nie wskazują na istnienie potencjalnych źródeł presji na kurs walutowy.

Cypr spełnia kryterium kursu walutowego.

Długoterminowe stopy procentowe

W ciągu roku poprzedzającego marzec 2007 r. średnia długoterminowa stopa procentowa wynosiła 4,2 %, czyli poniżej wartości odniesienia wynoszącej 6,4 %. Średnie długoterminowe stopy procentowe utrzymywały się poniżej wartości referencyjnej od listopada 2005 r. W ciągu ostatnich kilku lat długoterminowe stopy procentowe na Cyprze znacznie zmalały, podobnie jak rozbieżności w stosunku do strefy euro. Małe rozpiętości dochodu względem strefy euro świadczą o niskim ryzyku rezydualnym.

Cypr spełnia kryterium długoterminowych stóp procentowych.

Czynniki dodatkowe

Zbadano również inne czynniki, takie jak np. integrację rynku produktów i rynku finansowego oraz kształtowanie się bilansu płatniczego. Gospodarka Cypru jest w dużym stopniu zintegrowana z Unią Europejską. Dotyczy to zwłaszcza stosunków handlowych z innymi państwami członkowskimi oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych (FDI) innych państw członkowskich na Cyprze. Odnośnie do liczby oddziałów i filii banków zagranicznych cypryjski sektor finansowy jest ściśle związany z systemem finansowym Unii Europejskiej i innych państw. W ostatnich latach wzrósł deficyt na rachunku obrotów bieżących z wartości 3,2 % PKB w 2003 r. do 5,9 % PKB w 2006 r. W tym okresie deficyt na połączonym rachunku obrotów bieżących i kapitałowym zwiększył się z 1,9 % do 5,9 % PKB. Deficyt na rachunku obrotów bieżących odzwierciedla duże rozbieżności w obrocie towarami i usługami netto. Tradycyjnie duże nadwyżki w obrocie usługami nie były w stanie w pełni zrównoważyć znacznego deficytu w obrocie towarami oraz ujemnego salda dochodów. Wpływy z bezpośrednich inwestycji zagranicznych netto pokryły znaczną część salda na rachunku obrotów bieżących.

* * *

W świetle oceny spełnienia kryteriów konwergencji, Komisja uważa, że Cypr osiągnął wysoki stopień trwałej konwergencji.

[1] Przewidywana wartość referencyjna opatrzona jest znaczną niepewnością, ponieważ jest ona obliczana na podstawie prognoz inflacyjnych dla trzech państw członkowskich, w których inflacja w okresie objętym prognozą ma być najniższa, przez co rośnie margines błędu.

[2] Datą końcową dla danych wykorzystanych w niniejszym sprawozdaniu jest dzień 26 kwietnia 2007 r.

[3] Zgodnie z prognozą Komisji z wiosny 2007 r., średnia dwunastomiesięczna inflacja na Cyprze zmaleje do 1,3 % w grudniu 2007 r., a wartość referencyjna utrzyma się na poziomie 2,8 %.

[4] 2005/184/WE (Dz. U. L 62, z 9.3.2005 r., str. 19.).

[5] 2006/627/WE (Dz. U. L 256, z 20.9.2006 r., str. 13).