52005DC0329

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.7.2005

COM(2005) 329 końcowy

KOMUNIKAT KOMISJI

W SPRAWIE ŚRODKÓW ZAPEWNIAJĄCYCH WIĘKSZE BEZPIECZEŃSTWO MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH, ZAPALNIKÓW, SPRZĘTU SŁUŻĄCEGO DO WYROBU BOMB ORAZ BRONI

KOMUNIKAT KOMISJI

W SPRAWIE ŚRODKÓW ZAPEWNIAJĄCYCH WIĘKSZE BEZPIECZEŃSTWO MATERIAŁÓW WYBUCHOWYCH, ZAPALNIKÓW, SPRZĘTU SŁUŻĄCEGO DO WYROBU BOMB ORAZ BRONI

1. WSTęP

Wykorzystywanie materiałów wybuchowych przeciwko niewinnym obywatelom stanowi najbardziej rozplenioną formę działania terrorystów, których celem jest szerzenie strachu wśród ludności nawykłej do życia w demokracji i wolności właściwych dla otwartych społeczeństw. Rada WSiSW w październiku 2003 r. zadecydowała, że nie ma potrzeby wprowadzania dalszych środków dotyczących przechowywania i przewozu materiałów wybuchowych. Jednakże w świetle bombowych zamachów terrorystycznych w Madrycie z 11 marca 2004 r., wśród Państw Członkowskich UE zaczął się wyłaniać konsensus dotyczący potrzeby rozwinięcia bardziej ujednoliconego systemu, który nie dopuści, aby substancje wybuchowe, zapalniki, sprzęt służący do produkcji bomb ani broń palna wpadały w ręce terrorystów. Rada Europejska w swojej deklaracji z dnia 25 marca 2004 r . uznała „potrzebę pozbawienia zasobów finansowych i ekonomicznych podstaw organizacji i grup terrorystycznych”. W szczególności, uznała “potrzebę doskonalenia bezpieczeństwa w dziedzinie broni palnej, materiałów wybuchowych, zapalników, sprzętu służącego do wyrobu bomb i technologii, pomocnych w rozplenianiu ohydy terroryzmu”. Ponadto, zmieniony Plan działania na rzecz zwalczania terroryzmu przyjęty w czerwcu 2004 r . wzywał Radę oraz Komisję do poddania analizie zakresu środków zapewniających poprawę bezpieczeństwa materiałów wybuchowych (działanie 3.6.1).

W październiku 2004 r., komunikat Komisji na temat zapobiegania, gotowości i reakcji na akty terrorystyczne[1] wyrażał zamiar zgłoszenia w razie potrzeby wniosków, zmierzających do zapewnienia najwyższego możliwego poziomu bezpieczeństwa w Europie. W istocie, “Program haski – umacnianie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE” zatwierdzony przez Radę Europejską w listopadzie 2004 r. wprost zachęca Komisję do zgłaszania wniosków mających na celu poprawę warunków przechowywania i przewozu materiałów wybuchowych, jak również umożliwienie zlokalizowania przemysłowych i chemicznych prekursorów takich substancji. Komisja odpowiada na to wezwanie z zaangażowaniem, zgłaszając niniejszym swoje wnioski w formie Komunikatu.

Zdaniem Komisji, wszystkie zainteresowane strony – w szczególności przemysł (włączając producentów, użytkowników, przewoźników i badaczy), Państwa Członkowskie oraz Europol powinny działać na rzecz doskonalenia bezpieczeństwa w dziedzinie broni palnej i materiałów wybuchowych. O ile nie budzi wątpliwości ich użyteczność przemysłowa, autorzy ram politycznych powinni zapewniać bezpieczeństwo obywateli przez ograniczanie i wykluczanie możliwości ich nadużycia. Podobnie jak producenci materiałów wybuchowych i broni musieli zaakceptować pojęcie bezpieczeństwa, czyniąc zeń rutynowy element produkcji, podobne nastawienie winno się przyjąć w odniesieniu do bezpieczeństwa wewnętrznego. Komisja pragnęłaby widzieć zmianę nastawienia wszystkich zainteresowanych, tak, aby zamiast pytać „czy”, udało się zająć tym, „jak”. Komisja nie uchyla się zatem od nawiązania zorganizowanego dialogu z sektorem prywatnym w celu zaostrzenia środków bezpieczeństwa (zwłaszcza dotyczących przechowywania, obrotu, transportu i odtworzenia historii) składników i gotowych materiałów wybuchowych w całym procesie produkcji i dystrybucji. Przy opracowywaniu metod zagwarantowania bezpieczeństwa materiałów wybuchowych i broni Komisja korzysta z doświadczeń na innych polach, na przykład środków zapewniających odtworzenie historii produktu i jego drogi kanałami dystrybucji dla celów ochrony zdrowia.

2. PLAN POPRAWY BEZPIECZEńSTWA MATERIAłÓW WYBUCHOWYCH UNII EUROPEJSKIEJ

Komisja zamierza zgromadzić wszystkich głównych zainteresowanych : producentów i sprzedawców materiałów wybuchowych, specjalistów Europolu i Sitcenu, ekspertów krajowych Państw Członkowskich, Komisji oraz grupy roboczej Rady ds. terroryzmu. Następnie, Komisja rozważy powołanie specjalnej grupy eksperckiej ( grupy eksperckiej ds. bezpieczeństwa materiałów wybuchowych ), która zajęłaby się opracowaniem i przedłożeniem Komisji Planu poprawy bezpieczeństwa materiałów wybuchowych i broni palnej Unii Europejskiej. Plan ten miałby zapewnić komplementarność środków publicznych i prywatnych w tej dziedzinie i ustalić określone cele. Konieczne będzie wskazanie metodologii właściwej dla opracowania i kontroli prawidłowego wykonania planu. Grupa ekspercka mogłaby oszacować potrzeby w każdej z dziedzin związanych z umacnianiem bezpieczeństwa materiałów wybuchowych i broni, wykryć luki w wykrywalności i zdolności interwencyjnej w skali UE, którymi należy się zająć. Zanalizowałaby koszty związane z przechowywaniem, przewozem i odtworzeniem historii.

3. PRZECHOWYWANIE, PRZEWÓZ I ODTWORZENIE HISTORII PRODUKTU

W zgodzie z intencją Programu z Hagi, głównym obszarem zainteresowania niniejszego komunikatu jest przechowywanie, przewóz i odtworzenie historii produktu. Zabezpieczenia związane z przechowywaniem materiałów wybuchowych, na przykład poprzez środki fizyczne oraz skuteczne standardy księgowe i audytowe są kluczowe dla celów niedopuszczania, by legalnie wyprodukowane produkty miały się znaleźć w rękach terrorystów, czy to w drodze kradzieży, czy przywłaszczenia. O ile przejrzystość stanowi klucz do zapewnienia starannego nadzorowania obrotu takimi produktami, techniki służące odtworzeniu historii produktu, jak etykietowanie lub znakowanie są użyteczne w śledzeniu łańcucha dystrybucji i cyklu życiowego produktów wybuchowych, a także w wykrywaniu niebezpiecznych transakcji i podejrzanych przypadków nabycia. Metody nałożenia na sprzedawców materiałów wybuchowych obowiązku zgłaszania wszelkich podejrzanych transakcji powinny również zostać rozpoznane. Ponadto, transport niebezpiecznych produktów w rodzaju materiałów wybuchowych i wszelkiego sprzętu lub urządzeń powiązanych z bombami może być zarówno zaatakowany wprost, jak również przekierowany do niezamierzonego adresata. Dlatego też zabezpieczenia służące odtworzeniu historii i bezpieczeństwu muszą również być uznane za kluczową sprawę, i to na każdym szczeblu łańcucha dystrybucji.

Środki zwalczania terroryzmu powinny być kierowane do wszystkich możliwych źródeł. Takie postawienie sprawy jest tym bardziej konieczne ze względu na szczególnie wzmożona wykrywalność pewnych materiałów wybuchowych czy zapalników mogłaby zmusić terrorystów do używania w zamian zupełnie innych materiałów bądź zapalników, jeszcze trudniej wykrywalnych.

Pogłębiona analiza technik wykrywania wraz z współczynnikami ich skuteczności dla poszczególnych rodzajów materiałów wybuchowych stanowiłaby znakomitą pomoc w zidentyfikowaniu podstawowych zagrożeń. Postawa nakierowana na ograniczanie ryzyka nadużycia materiałów wybuchowych przez terrorystów bądź innych przestępców powinna się odznaczać pogłębieniem. Konieczne byłoby przewidzenie reglamentacji handlu materiałami wybuchowymi (z obowiązkiem zgłaszania podejrzanych transakcji), znakowanie tych materiałów, zaostrzone wymogi bezpieczeństwa przewozu oraz magazynowania, wykorzystanie technologii pozwalającej na wykrywanie, znakowanie i śledzenie tego rodzaju produktów, z uwzględnieniem obiegu informacji i wsparcia służb śledczych. Mimo zdecydowanej woli utrzymania wzajemnie korzystnej współpracy ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki, Unia nie powinna dopuścić do pogłębienia różnic w rozwoju technologicznym – w szczególności co do wykorzystania urządzeń wykrywających w punktach spedycyjnych.

W dodatku tzw. ‘chałupnicze’ materiały wybuchowe , wykonywane z szeroko dostępnych substancji stanowią równie poważne zagrożenie, co materiały będące w sprzedaży. Dlatego też badania służące poprawie ich wykrywalności powinno się uznać za priorytet.

Materiały wybuchowe pochodzące z demilitaryzacji , pojawiające się również na rynku, stanowią niemniejsze zagrożenie. Ponieważ nie znakuje się wojskowych materiałów wybuchowych, możliwe jest, że ich wykrywalność jest niższa niż w przypadku pozostałych. Oficjalny lub równoległy handel nadwyżkami materiałów wybuchowych oraz zakres zaangażowania sieci przestępczości zorganizowanej w nielegalne transakcje w Europie stanowią istotny powód do zatroskania. Należy stawić mu czoła. Raport ONZ[2] odnotowuje, iż z wieloma krajami Europy wschodniej wiąże się problem handlu nadwyżkami wojskowych materiałów wybuchowych i urządzeń pochodzących z zapasów byłego Związku Radzieckiego. Duże nagromadzenie wojskowych materiałów wybuchowych ma miejsce w Europie środkowej i wschodniej. Programy niszczenia tych zapasów zostały opracowane, jednak jak dotąd nie przyniosły znaczących sukcesów, tak więc należy je zdecydowanie usprawniać.

4. BIEżąCA SYTUACJA I PROPONOWANE DZIAłANIA

4.1. Handel nawozami

Rozporządzenie w sprawie nawozów [3] przewiduje, w art. 25-28, pewne środki bezpieczeństwa, nadzoru i specjalne wymagania w sferze prób odpornościowych nawozów na bazie azotanu amonu. Zobowiązuje ono również producentów do prowadzenia ewidencji miejsc i uczestników produkcji.

Komisja rozważa zmianę tego rozporządzenia w celu wprowadzenia odpowiednich wymogów sprzedaży nawozów na bazie azotanu amonu jedynie osobom upoważnionym, po okazaniu zaświadczenia o wykorzystaniu ich wyłącznie do celów rolniczych. Ponadto, propozycja by zobowiązać sprzedawców takich materiałów do zawiadamiania organów ścigania o każdej podejrzanej transakcji powinna również być rozważona. Państwa Członkowskie powinny być również zachęcone do podjęcia podobnych środków w odniesieniu do nawozów, które nie zostały objęte Rozporządzeniem .

4.2. Składowanie materiałów wybuchowych

Składowanie materiałów wybuchowych podlega dyrektywie Seveso II [4]. Zakres jej zastosowania nie jest skoncentrowany na materiałach wybuchowych jako takich, ale na stałych instalacjach przechowujących znaczne ilości substancji niebezpiecznych. Obejmuje po prostu bezpieczne funkcjonowanie instalacji, w odróżnieniu od ich zabezpieczenia. Dyrektywa nie wymaga żadnych analiz bezpieczeństwa, nie wspomina też o dodatkowych środkach zabezpieczenia w odniesieniu do instalacji, które są bądź to potencjalnym celem ataku terrorystycznego, bądź też byłyby nań szczególnie podatne. Należy zauważyć, że wszelkie wymogi związane z łagodzeniem skutków wypadków, a zwłaszcza w przygotowaniu wyprzedzających planów ewakuacji powinny być w tym samym stopniu pomocne w odniesieniu do skutków ataków terrorystycznych skierowanych przeciw instalacjom Soveso. Co więcej, część koniecznych dla oszacowania ryzyka informacji jest już udostępniona w postaci sprawozdań o stanie bezpieczeństwa.

Komisja zajmuje się kwestiami bezpieczeństwa dotyczącymi systemów objętych przepisami Dyrektywy Seveso II, w których występują niebezpieczne substancje, jak materiały wybuchowe lub azotan amonu. Przykładowo: analizą skutków ewentualnych rozmyślnie wrogich czynów, umyślnie powodowanych groźnych wypadków oraz środków im zapobiegających. Owoc wspólnych warsztatów na temat ochrony niebezpiecznych instalacji przez czynami rozmyślnie wrogimi w dniach 28-29 kwietnia 2005 r. w Budapeszcie, został umieszczony na stronie internetowej Komisji.

http://europa.eu.int:8082/comm/environment/seveso/conf_events.htm

Dyrektywa Seveso II stosuje się w głównej mierze do zakładów chemicznych i petrochemicznych, gdzie zwykle gromadzi się znaczne ilości chemikaliów. Dyrektywa nie rozróżnia pomiędzy „normalnymi” niebezpiecznymi substancjami oraz materiałami niebezpiecznymi „o dalekosiężnych konsekwencjach”, to jest mogącymi spowodować masowe wypadki śmiertelne lub poważne zniszczenia. Regulacje prawne ograniczające podwyższone ryzyko powinny zatem dotyczyć szczególnie tych wysoce niebezpiecznych substancji, do których należą materiały wybuchowe.

Komisja zajmie się skierowaniem do Państw Członkowskich odpowiednich zaleceń, dla podjęcia inicjatyw nakierowanych na poprawę bezpieczeństwa wszystkich służb i przedsiębiorstw odpowiedzialnych lub związanych z materiałami wysoce niebezpiecznymi o dalekosiężnych konsekwencjach. Bezpieczeństwo powinno się poprawić przez utworzenie i wdrożenie planów bezpieczeństwa, które mogłyby zawierać pewną liczbę punktów określonych przez Komisję.

4.3. Transport materiałów niebezpiecznych (materiałów TDG)

Na państwach Unii spoczywa obowiązek aktualizowania obowiązujących przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa materiałów TDG w krajowym ruchu kołowym i kolejowym przed 1 lipca 2005 r. Większość z Państw Członkowskich posiada nadto specjalne przepisy odnośnie kontroli pewnych kategorii materiałów niebezpiecznych. Zainteresowane stowarzyszenia przemysłowe przygotowały wskazówki nt. wymogów bezpieczeństwa dla przewozu materiałów niebezpiecznych, omawiające wszystkie odpowiednie sektory. Przy wsparciu Komisji, prace nad wskazówkami ukończono w kwietniu 2005 r. Kluczowym elementem poprawy bezpieczeństwa przewozu materiałów wybuchowych jest dialog z przedstawicielami przemysłu, jako że to przemysł byłby władny zaprowadzić zaostrzone wymagania pozwalające poprawić bezpieczeństwo przewozu.

Komisja przyjęła zaostrzone kontrole przewozu materiałów wybuchowych pomiędzy Państwami Członkowskimi w kwietniu 2004 r. jako kolejny krok ku zapewnieniu większego bezpieczeństwa przewozu przez granice. Zaostrzone kontrole określa decyzja Komisji 2004/388/WE zapewniająca harmonizację wymaganych informacji i koniecznych procedur, jakie towarzyszą każdej próbie przewozu przez granice.

Zaostrzone kontrole przewozu materiałów wybuchowych pomiędzy Państwami Członkowskimi powinny ułatwić identyfikację materiałów wybuchowych i zapewnienie uzależnienia przewozu przez granice od zgody odpowiednich władz krajowych. Dokument ten wymienia również szczegółowe dane firm i organizacji, jakie posługują się poszczególnymi odmianami materiałów wybuchowych, a także trasy przewozu i wymagane upoważnienia Państw Czlonkowskich, przez które przebiega taki transport. Środek ten powinien ułatwić prześledzenie drogi od producenta do klienta, jaką przebywa każda partia materiałów wybuchowych.

Zmierzając do realizacji celów wyznaczonych przez unijny plan działania na rzecz zwalczania terroryzmu (pkt 4.2), Komisja rozpoczęła prace nad opracowaniem polityki w zakresie bezpieczeństwa łańcucha dystrybucji, mającej uzupełnić istniejące prawodawstwo w różnych sferach bezpieczeństwa w transporcie (zabezpieczenia lotnicze, morskie i portowe) oraz wzmóc środki bezpieczeństwa w przewozie lądowym.

Główny punkt ciężkości opracowania tej polityki opiera się na rozwoju tak prawnych jak i operacyjnych inicjatyw i środków w dziedzinie bezpieczeństwa, aby ułatwić firmom podniesienie świadomości zagrożeń w ramach krajowych sieci dystrybucyjnych w UE bez uszczerbku dla handlu a przez to uprzedzenie ewentualnych zagrożeń ze strony terrorystów.

Poprawa bezpieczeństwa dystrybucji stanowi jednak proces ewolucyjny. Zapewniając, żeby myślenie w kategoriach bezpieczeństwa stało się codziennością (świadomość) we wszystkich działaniach transporterów unijnych dopomoże w poprawie utrzymywanej jakości usług tych firm oraz wzmocni odporność na incydenty. W handlu międzynarodowym sukces polityki bezpieczeństwa transportu polega na wzajemności.

4.3.1. Wykrywanie materiałów wybuchowych i broni palnej na lotniskach

W świetle wypadków 11 września oraz innych przypadków lotniczych, zaostrzono wymogi bezpieczeństwa na lotniskach. Ramowe rozporządzenie (WE) nr 2320/2002 ustanawiające wspólne zasady w dziedzinie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego uznaje broń palną i materiały wybuchowe za artykuły zabronione, i wymaga pełnego prześwietlenia i odpowiedniego skontrolowania wszystkich pasażerów i wszelkiego bagażu (tak kabinowego, jak rejestrowanego). Komisja przeprowadza inspekcje, celem m.in. skontrolowania czy wymogi te są wprowadzone w życie.

Przy współudziale Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego (AVSEC) Komisja pracuje obecnie nad kontrolą wprowadzenia w życie technicznych specyfikacji i kryteriów oceny skuteczności różnych odmian sprzętu wykrywającego wykorzystywanego na lotniskach Państw Członkowskich.

4.4. Wytwarzanie, handel i odtwarzanie historii materiałów wybuchowych

Dyrektywa Rady 93/15/EWG w sprawie harmonizacji przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu i kontroli materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego[5] (przykładowo – dla kamieniołomów czy robót rozbiórkowych) określa podstawowe wymogi, jakie muszą spełniać testy na zgodność materiału wybuchowego z wymaganiami, dla zapewnienia swobodnego przepływu tych materiałów ogólnego zastosowania bez obniżenia optymalnego poziomu bezpieczeństwa i ochrony. Omawia również nadzór transportów materiałów wybuchowych i amunicji. W związku z oczywistymi ograniczeniami skuteczności prawodawstwa w świetle zaostrzonego zagrożenia terroryzmem, Komisja wszczęła z zainteresowanym sektorem dialog na temat bezpieczeństwa. Nowe praktyki i metody mogą być opracowane w całej serii dziedzin: znakowanie materiałów wybuchowych i zapalników, wzmocnione zabezpieczenie magazynów i środków transportu, jak również procedury powiadamiania o podejrzanych transakcjach.

W przypadku znalezienia materiałów wybuchowych, odtworzenie źródeł ich pochodzenia ma kluczowe znaczenie dla śledztwa. Szwajcarskie przepisy w tej dziedzinie są bardzo surowe, wymagają znakowania każdego materiału wybuchowego przed wprowadzeniem go do obrotu. Odsetek skutecznie rozwiązanych spraw dotyczących materiałów oznakowanych w Szwajcarii nie jest jednak miażdżąco wyższy od spraw, w których materiały wybuchowe nie były znakowane.

Komisja proponuje przeprowadzenie analizy kosztów i korzyści ewentualnego wprowadzenia znakowania materiałów wybuchowych przy użyciu kodu elektromagnetycznego .

4.5. Wykrywanie materiałów wybuchowych

Wykrywanie materiałów wybuchowych może być dokonywane różnymi technikami (promienie rentgenowskie, specjalnie szkolone psy, systemy wykrywaczy oparów). Nie ma uniwersalnej techniki pozwalającej na zadowalająco skuteczne wykrywanie wszelkich materiałów wybuchowych. Zawsze konieczna jest stosowanie mieszanych metod kontroli. Jednakże zaprowadzenie jednego, wspólnego dla wszystkich materiałów wybuchowych w Unii środka znakującego mogłoby ułatwić ich wykrywanie, pozwoliłoby bowiem skupić wysiłki wszystkich systemów kontroli na jednej substancji. Tym niemniej, z uwagi na niebezpieczeństwo użycia materiałów wybuchowych obcego pochodzenia, sprzęt wykrywający powinien mimo wszystko pozwalać na wykrywanie markerów innego rodzaju, jak również materiałów wybuchowych nieoznakowanych.

Prowadzi się pogłębione programy badań w dziedzinie elektronicznych wykrywaczy zapachu i innych technologii. Program Komisji NOSE II (druga sieć doskonałości w dziedzinie sztucznych czujników węchowych) pozwolił już na utworzenie sieci naukowców aktywnych w tej dziedzinie. Jednak pierwszym decydującym krokiem byłoby przeprowadzenie wyczerpującego opracowania na temat istniejących już technik, z dokładnym porównaniem ich skuteczności, czasu wykrywania i kosztów w odniesieniu do konkretnych materiałów wybuchowych. Należałoby w ten sposób określić różnice i braki tych technologii, aby następnie wziąć je pod uwagę przy kolejnych programach badawczych. Najlepsze zestawienia sprzętu powinno się również odpowiednio ocenić, z uwagi na niemożność skutecznego wykrycia materiałów wybuchowych przy pomocy jednostopniowej kontroli.

Komisja planuje przeprowadzenie ujednoliconej oceny skuteczności technik wykrywających. To opracowanie powinno stanowić fundament dla proponowanego prawodawstwa w tej dziedzinie. Tymczasem, Komisja zaleca wprowadzanie właściwych środków, dla wprowadzenia obowiązku wykorzystywania sprzętu wykrywającego w pewnych strategicznych miejscach (np. na lotniskach).

4.6. Zapalniki

Ze względu na małe rozmiary, zapalniki stanowią szczególne zagrożenie jako łatwe do wykradzenia a trudne do wykrycia. Dlatego też ułatwienie wykrycia zapalników byłoby znaczącym osiągnięciem w dziedzinie zabezpieczenia kanałów dystrybucji. Wspólne Centrum Badawcze (JRC) mogłoby przygotować szczegółowe analizy w dziedzinie możliwych metod ich wykrywalności. W zależności od wyniku analiz JRC, Komisja mogłaby zgłosić propozycję zmian w Dyrektywie Rady 93/15/EWG w celu wprowadzenia obowiązkowego markera, środków lub urządzeń wykrywających.

4.7. Współpraca organów ścigania w dziedzinie materiałów wybuchowych

Zlokalizowanie luk w posiadanych zasobach ludzkich, technologicznych i sprzętowych w zakresie wykrywania, interweniowania i neutralizowania niefabrycznych, niekonwencjonalnych bomb na terenie UE wymagać będzie poważnego namysłu nad metodą ich uzupełnienia. Komisja zgromadziła informacje o Państwach Członkowskich poprzez kwestionariusz, którego wyniki przedłożyła Radzie w 2004 r. Po analizie, wszelkim mogącym występować lukom powinno się zaradzić w drodze różnorodnych środków, w tym: nakierowując badania pod odpowiednim kątem i rozwijając struktury, które ułatwiłyby wyrażenie solidarności Państw Członkowskich, na przykład poprzez wspólne inicjatywy wzajemnej pomocy na płaszczyźnie dwu- lub wielostronnej.

4.7.1. Baza danych o bombach Europolu

Europol prowadzi obecnie bazę danych o użytych przez terrorystów lub organizacje przestępcze bombach. Europejskie służby ścigania, a w szczególności specjalne jednostki saperskie EOD (Explosive Ordnance Disposal) powinny mieć zagwarantowany dostęp, w ciągu 24 godzin, do wszelkich danych dotyczących bomb lub materiałów wybuchowych lub ich składników, aby umożliwić natychmiastową wymianę informacji w kontekście zagrożeń groźbami lub zamachami terrorystycznymi.

Europol bada obecnie możliwości wprowadzenia centralnego, skomputeryzowanego systemu gromadzącego dane o bombach w formie tekstów, ustrukturyzowanych danych i informacji multimedialnych (jak zdjęcia i schematy urządzeń elektronicznych).

Obieg informacji za pośrednictwem bazy danych Europolu miałby wielkie znaczenie, zwłaszcza w stosunku do „bomb chałupniczych”, a sieć powinna stanowić idealne narzędzie dla opracowania listy niefabrycznych urządzeń wybuchowych (IED) i dla określenia ich siły rażenia.

Europol powinien propagować wykorzystanie tej bazy danych o bombach wykorzystanych przez terrorystów za pośrednictwem odpowiednich służb Państw Członkowskich oraz Komisji, co sześć miesięcy składając sprawozdania podsumowujące aktualny wkład Państw Członkowskich w gromadzone dane .

4.7.2. Inwentarz zasobów Państw Członkowskich

W ubiegłym roku Komisja przedstawiła Radzie kwestionariusz, którego celem było oszacowanie zdolności Państw Członkowskich i przygotowanie przyszłego skoordynowania ich sił EOD. Kwestionariusz pozwolił na oszacowanie posiadanych zasobów ludzkich, technologicznych i sprzętowych Państw Członkowskich w zakresie wykrywania, interweniowania i neutralizowania niefabrycznych i niekonwencjonalnych bomb. Spis ten ocenia również ich zdolności w kontekście śledztw kryminalnych w sprawach zamachów bombowych, jak również pozwolą postawić pierwszy krok w kierunku przyszłego zastosowania mechanizmów solidarności między Państwami Członkowskimi.

4.7.3. Sieć jednostek specjalnych EOD

Według oszacowania zdolności, powinno się rozważyć zbudowanie sieci jednostek EOD Państw Członkowskich, na wzór rozwiązań istniejących w innych dziedzinach – jak sieć do ochrony osób publicznych. Sieć taka powinna stanowić naturalne forum otwartej i płynnej wymiany informacji o technikach i strategiach operacyjnych. Co więcej, priorytetem takiej sieci powinno być zwiększenie zdolności wykrywania.

Komisja opracowuje nad opracowaniem sieci jednostek EOD, na podstawie analizy kwestionariusza, jaki Komisja rozesłała Państwom Członkowskim .

4.7.4. Sieć służb kryminalnych ds. niefabrycznych bomb i środków wybuchowych (IED)

W drugiej fazie, proponowana sieć jednostek EOD mogłaby poszerzyć swoje kompetencje do wymiany informacji w odniesieniu do kryminalnych aspektów niefabrycznych bomb (IED). Utworzenie sieci służb kryminalnych ds. IED mogłoby stanowić punkt wyjścia dla opracowania wspólnej strategii w sferze polityk śledczych oraz badawczych, a także dla harmonizacji technik stosowanych w tych dziedzinach.

4.8. Badania naukowe i rozwój technologiczny

Badania i rozwój powinny ograniczać ryzyko, jakie związane jest z wytwarzaniem, przewozem i magazynowaniem broni palnej, materiałów wybuchowych, sprzętu służącego do wyrobu bomb oraz wszelkich technik mogących posłużyć do dokonywania aktów terroru. Badania mogą również wpłynąć na poprawę skuteczności wykrywania, znakowania i odtwarzania historii produktu.

Trzyletni plan działań przygotowawczych (2004-2006) został rozpoczęty w celu opracowania podstaw i odpowiedniego środowiska dla usprawnienia europejskich zdolności naukowych, technologicznych i przemysłowych oraz dla wybadania gruntu dla przyszłego w pełni rozwiniętego Europejskiego Programu Badań nad Bezpieczeństwem (ESRP), którego rozpoczęcie planowane jest na rok 2007. Działania przygotowawcze obejmują pięć głównych obszarów priorytetowych. Jest wśród nich zwalczanie terroryzmu.

Jako zwieńczenie działań przygotowawczych, wieloletni Europejski Program Badań nad Bezpieczeństwem poprowadziłby badania technologiczne zgodne z jego misją, mając na uwadze potrzeby końcowych użytkowników. Według zaleceń siódmego ramowego programu badań i rozwoju technologicznego, Komisja ogłosiła zaproszenie do składania projektów badawczych w dziedzinie rozwiązań nanotechnologicznych do zastosowania w zaostrzonych systemach bezpieczeństwa wliczając urządzenia wykrywające materiały wybuchowe.

4.9. Współpraca organów ścigania w dziedzinie broni palnej

Prowadzone są liczne inicjatywy, mające na celu poprawę współpracy policyjnej w zwalczaniu nielegalnej broni, które przewidują pierwsze rezultaty na rok 2005. W ramach programu przeciwdziałania rozpowszechnianiu broni prowadzonego przez jednostkę antyterrorystyczną Europolu, planowane jest przezeń wsparcie operacyjne służb śledczych Państw Członkowskich, wraz z upowszechnianiem opracowań strategicznych. Europol przedsięwziął obecnie studium wykonalności na polu nielegalnego handlu bronią palną, z zamiarem zdecydowania, czy możliwe byłoby otwarcie w roku 2005 roboczej kartoteki nielegalnej broni. Ponadto, rozwój europejskich specjalnych oddziałów lokalizujących nielegalną broń palną stanowi element programu działań Europolu na rok 2005.

Instrument prawny ustanawiający wspólne standardy powiadamiania o broni przechwyconej lub odzyskanej będącej narzędziem przestępstwa lub o przypadkach broni uprowadzonej, zagubionej czy skradzionej – powinny być ponownie rozważone. Ułatwiłoby to wymianę informacji dla celów śledztwa i ustanowiłoby wspólny mianownik dla metod opracowania wyników śledztwa.

4.10. Licencje na przywóz i wywóz broni palnej i inne aspekty zastosowania Protokołu ONZ

Komisja przedstawi project rozporządzenia Rady w dziedzinie systemu udzielania licencji na przywóz i wywóz broni palnej do roku 2007, po przeprowadzeniu wewnętrznych konsultacji z Państwami Członkowskimi oraz zainteresowanymi stronami.

Rozporządzenie to powinno wprowadzać art. 10 Protokołu ONZ o nielegalnej produkcji i nielegalnym handlu bronią palną, jej częściami i elementami oraz amunicją w prawodawstwo wspólnotowe. W związku z faktem, iż wdrożenie Protokołu ONZ obejmuje liczne kwestie z dziedzin takich jak cło, handel, materiały wybuchowe, rynek wewnętrzny i stosunki zewnętrzne, projekt powinien uwzględniać wszystkie te elementy.

Ponadto, techniczne zmiany w dyrektywie 91/477 [6] zostanie zgłoszona przez Komisję w 2005 r., celem wprowadzenia właściwych przepisów wymaganych Protokołem, w odniesieniu do wewnątrzwspólnotowego obrotu bronią objętego dyrektywą , a w szczególności art. 10 tegoż Protokołu, w odniesieniu do ogólnych wymogów co do systemów licencjonowania bądź upoważniania wywóz, przywóz i tranzyt. Sprawnie działający system licencji na wywóz i przywóz powinien posłużyć jako istotne narzędzie kontroli i monitorowania obrotu bronią palną poza granicę i zza granicy UE, a co za tym idzie powinien się przyczynić do działań prewencyjnych i śledczych w walce z terroryzmem.

Tym niemniej, usprawnienia systemu przywozu i wywozu stanowią jedynie jeden z elementów zapobiegania nielegalnemu obrotowi bronią palną, i powinny być postrzegane w kontekście skutecznego zarządzania granicami, włączając w to czynną politykę współpracy sąsiedzkiej na tym polu.

[1] COM(2004) 698, wersja ostateczna z 20 października 2004 r.

[2] Sprawozdanie ONZ na temat nielegalnej produkcji i nielegalnego handlu bronią palną, częściami i elementami oraz amunicją i jej przestępczym wykorzystywaniu z 23 stycznia 2002 r. TRANS/WP.29/2002/9/Add.1

[3] Rozporządzenie (WE) nr 2003/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. w sprawie nawozów.

[4] Dyrektywa Seveso II 96/82/WE w sprawie kontroli niebezpieczeństwa poważnych awarii związanych z substancjami niebezpiecznymi, Dz.U. L 10 z 14.01.1997 r.

[5] Dz.U. L 121 z 15.5.1993.

[6] Dyrektywa Rady 91/477/EWG z dnia 18 czerwca 1991 r. w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni.